ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας και Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Μεταπτυχιακή εργασία της Δέσποινας Καραπλή (ΑΕΜ 143) Ανάλυση σύντομων γραπτών μηνυμάτων μέσω κινητού τηλεφώνου (SMS): Διδακτική αξιοποίηση στο γλωσσικό μάθημα. Τριμελής συμβουλευτική επιτροπή: Ελένη Μπουτουλούση(κύρια επιβλέπουσα) Αντώνης Τσοπάνογλου Ευαγγελία Καραγιαννίδου Θεσσαλονίκη,2006

2 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας και Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Μεταπτυχιακή εργασία της Δέσποινας Καραπλή (ΑΕΜ 143) Ανάλυση σύντομων γραπτών μηνυμάτων μέσω κινητού τηλεφώνου (SMS): Διδακτική αξιοποίηση στο γλωσσικό μάθημα. Τριμελής συμβουλευτική επιτροπή: Ελένη Μπουτουλούση(κύρια επιβλέπουσα) Αντώνης Τσοπάνογλου Ευαγγελία Καραγιαννίδου Θεσσαλονίκη,2006

3

4 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Εισαγωγή Θεωρητικό υπόβαθρο Διερευνώντας τον ορισμό του κειμένου Κειμενογλωσσολογία Διδακτική των γλωσσών SPEAKING Παρουσίαση Γιατί είναι κατάλληλο για την παρούσα εργασία Προηγούμενες έρευνες σχετικά με την επικοινωνία μέσω SMS Εμπειρική έρευνα Συλλογή υλικού-δειγματοληψία Επεξεργασία-Αξιοπιστία και εγκυρότητα Περιγραφή των δεδομένων Έκταση των SMS-Σύγκριση αντίστοιχων αποτελεσμάτων από προηγούμενες έρευνες Δείκτες συνοχής Μορφή και περιεχόμενο των SMS Στίξη Ορθογραφία Γραμματική Λεξιλόγιο Γραφικά Επικοινωνιακές λειτουργίες των SMS Οι λειτουργίες της επικοινωνίας στα SMS σύμφωνα με το μοντέλο του Jakobson Γραπτός/ Προφορικός λόγος Επαναπροσδιορισμός των ορίων Επιπτώσεις στη διδακτική Καταγραφή SMS σύμφωνα με το SPEAKING Συμπεράσματα εμπειρικής έρευνας Διδακτική αξιοποίηση Διδακτική αξία Ποιους αφορά; Διδακτικοί στόχοι Γενικοί στόχοι Λιγότερο γενικοί στόχοι Παραγωγή δραστηριοτήτων Επίλογος ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...85

5 1. Εισαγωγή Η παρούσα εργασία ασχολείται με τα SMS, τα σύντομα γραπτά μηνύματα που συντάσσονται και αποστέλλονται μέσω της υπηρεσίας Short Message Service της κινητής τηλεφωνίας. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η περιγραφή των χαρακτηριστικών του συγκεκριμένου είδους επικοινωνίας, των επιμέρους συνιστωσών του, με τρόπο που θα είναι εμφανής η διδακτική του αξιοποίηση στο μάθημα της (ξένης) γλώσσας. Οι αρχικοί προβληματισμοί γύρω από το θέμα, αλλά και η όλη ερευνητική διαδικασία, κινούνται στα πλαίσια της άποψης ότι ο «ζωντανός», σύγχρονος, καθημερινός λόγος οφείλει να απασχολεί τη διδασκαλία της (ξένης) γλώσσας, καθώς αποτελεί σημαντικό κομμάτι της επικοινωνιακής πρακτικής. Υπό αυτή την έννοια, η ερευνητική προσφορά της παρούσας εργασίας έγκειται στο γεγονός ότι θα δώσει αποτελέσματα για την SMS-επικοινωνία στην ελληνική γλώσσα με στόχο να «νομιμοποιήσει» τη χρήση των SMS-κειμένων στο μάθημα και να αποδυναμώσει την υπεργενικευμένη άποψη ότι «η γλώσσα απειλείται» από παρόμοιες επικοινωνιακές εξελίξεις. Οι ερευνητικές υποθέσεις της παρούσας εργασίας προέκυψαν από συνδυασμό της βιβλιογραφικής έρευνας που θα αναφερθεί αναλυτικά σε ακόλουθη ενότητα και της προσωπικής εμπειρίας της γράφουσας, τόσο υπό την ιδιότητα της εκπαιδευτικού, όσο και υπό την ιδιότητα της μαθήτριας της (ξένης) γλώσσας. 1 Οι υποθέσεις που διερευνήθηκαν είναι οι εξής: Η επικοινωνία μέσω SMS, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τη χρήση της ελληνικής γλώσσας, παρουσιάζει ομοιότητες (και ενδεχομένως διαφορές) σε σχέση με άλλα γλωσσικά συστήματα. Τα SMS παρουσιάζουν αποκλίσεις σε σχέση με τα «παραδοσιακά» χαρακτηριστικά του γραπτού λόγου, σε βαθμό που τα ταξινομεί ανάμεσα στην προφορικότητα και στην εγγραμματοσύνη. Τα SMS είναι μια σύγχρονη, επίκαιρη και οργανωμένη γλωσσική πραγμάτωση, κατάλληλα να χρησιμοποιηθούν ως διδακτικό εργαλείο στο μάθημα της (ξένης) γλώσσας. Το παρόν εισαγωγικό κεφάλαιο ακολουθεί το θεωρητικό υπόβαθρο της έρευνας. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται προηγούμενες έρευνες σχετικά με την επικοινωνία 1 Σχετικά με τις πηγές και τη διατύπωση των ερευνητικών υποθέσεων βλ. Τσοπάνογλου (2001: 31-34). 5

6 μέσω SMS. Στη συνέχεια στο τέταρτο κεφάλαιο, περιγράφεται η εμπειρική έρευνα, από τη συλλογή του υλικού έως τα αποτελέσματά της. Πρόκειται για το κεφάλαιο με τη μεγαλύτερη έκταση, καθώς παρουσιάζονται αναλυτικά τα ευρήματα της έρευνας. Αυτά χωρίζονται σε έξι υποενότητες: 1) έκταση των SMS, 2) δείκτες συνοχής, 3) γλωσσικά χαρακτηριστικά των SMS, 4) επικοινωνιακές λειτουργίες των SMS, 5) γραπτός vs. προφορικός λόγος και 6) ταξινόμηση των SMS σύμφωνα με το SPEAKING. Το πέμπτο κεφάλαιο συνοψίζει τα συμπεράσματα της ερευνητικής διαδικασίας, «απαντώντας» στις υποθέσεις που διατυπώθηκαν στην εισαγωγή. Στο έκτο κεφάλαιο γίνεται η κατά κάποιον τρόπο «εφαρμογή» των ευρημάτων και ο λόγος στρέφεται γύρω από τη διδακτική αξιοποίηση των SMS στο γλωσσικό μάθημα. Μεταξύ άλλων, διατυπώνονται διδακτικοί στόχοι και γίνεται παραγωγή δραστηριοτήτων. Ακολουθεί ο επίλογος, όπου παρουσιάζονται προτάσεις για μελλοντική έρευνα και τέλος οι βιβλιογραφικές παραπομπές και το παράρτημα, στο οποίο περιλαμβάνεται το corpus της έρευνας και η καταγραφή των ρημάτων που εμφανίζονται σε αυτό. 6

7 2. Θεωρητικό υπόβαθρο 2.1. Διερευνώντας τον ορισμό του κειμένου Στόχος αυτού του κεφαλαίου είναι να παρουσιαστούν οι πόλοι και η συνοπτική εικόνα μιας θεωρητικής αναζήτησης σχετικά με τον ορισμό του κειμένου, ώστε να δοθεί το πλαίσιο του γενικότερου προβληματισμού της παρούσας εργασίας. Για το σκοπό αυτό έχουν επιλεγεί οι συγκεκριμένοι ορισμοί (και όχι άλλοι), οι οποίοι ξεκινούν από την κειμενογλωσσολογία και οδηγούν στον ορισμό, που εξυπηρετεί τις ανάγκες της διδακτικής της γλώσσας Κειμενογλωσσολογία Ο ορισμός του κειμένου έχει αποτελέσει πεδίο έντονου επιστημονικού ενδιαφέροντος καθώς, σχετικά με το αντικείμενο έχουν διατυπωθεί πάμπολλες θέσεις καθώς και αναλόγου αριθμού κριτικές, σχόλια, διευκρινήσεις και γενικά επιστημονικοί προβληματισμοί. Η ποικιλία των ορισμών σχετίζεται με τον διαφορετικό προσανατολισμό των εκάστοτε θεωριών και κατά συνέπεια με τα διαφορετικά κριτήρια που ο κάθε ερευνητής θέτει. Η έκταση ενός «αποσπάσματος» λόγου 2 για παράδειγμα ή η χρήση μη γλωσσικών σημείων, όπως σκίτσα, σήματα κυκλοφορίας, ζωγραφιές, είναι μερικές από τις παραμέτρους που απασχόλησαν και απασχολούν τον επιστήμονα που αναζητά έναν ορισμό του κειμένου. Ο Brinker (1992:12) συνοψίζοντας τις διάφορες θεωρίες της κειμενογλωσσολογίας διακρίνει δύο κύριες τάσεις αναφορικά με τον όρο «κείμενο», διάκριση που αναφέρει και ο Vater (2001:17). Η πρώτη διαμορφώνεται με βάση τις αρχές της δομικής γλωσσολογίας, όπου σημείο αναφοράς αποτελεί η δομή της πρότασης, με αποτέλεσμα το «κείμενο» να ορίζεται 2 Στον Vater (2001:14,15) αναφέρεται ο ορισμός του Wawrzyniak που κάνει λόγο για γραπτές ή προφορικές εκφράσεις οποιασδήποτε έκτασης, από κείμενο μιας λέξης, μέχρι πολύτομο μυθιστόρημα, καθώς και ο ορισμός των Halliday/Hasan που ορίζει το κείμενο σαν κάθε γραπτό ή προφορικό απόσπασμα, ανεξαρτήτως έκτασης, το οποίο συγκροτεί ένα ενοποιημένο σύνολο. (Η μετάφραση ανήκει στη συντάκτρια.) 7

8 σαν μία ακολουθία προτάσεων που παρουσιάζουν συνεκτικότητα. 3 Με τον ορισμό αυτό τίθεται σαν δομικό στοιχείο του κειμένου η πρόταση, ενώ η έννοια της συνεκτικότητας -έννοια πρωταρχικής σημασίας για την κειμενογλωσσολογίαεξαρτάται από τις δομικές μονάδες της πρότασης. Οι Linke κ.ά. (1994:215) σε αυτό το σημείο, αναφέροντας την εξάρτηση του κειμένου από την πρόταση, κάνουν λόγο για συνοχή. Είναι γεγονός ότι σχετικά με τους δύο αυτούς όρους αναφορικά τόσο με το περιεχόμενο, όσο και με τη διάκρισή τους (αλλά και αναφορικά με τη μετάφρασή τους στα νέα ελληνικά), χρειάζεται περαιτέρω διευκρίνιση, εξαιτίας της μη ύπαρξης ευρέως αποδεκτής άποψης. 4 Στη συγκεκριμένη εργασία, παρόλο που η διάκριση των όρων, όπως θα φανεί στη συνέχεια, δεν θεωρείται ουσιαστικής σημασίας, υιοθετείται η άποψη των Linke κ.ά. (1994: ), ότι η Kohäsion σχετίζεται με την επιφανειακή δομή του κειμένου, ενώ η Kohärenz με τη βαθιά δομή. Η μετάφραση που ακολουθείται είναι συνοχή και συνεκτικότητα αντίστοιχα. Η δεύτερη τάση, η οποία χρονικά έπεται και τοποθετείται στη δεκαετία του 70, βλέπει το κείμενο υπό το πρίσμα της πραγματολογίας και το θεωρεί συνυφασμένο με την εκάστοτε επικοινωνιακή περίσταση. Το κείμενο δεν εννοείται εδώ σαν μία συνδεδεμένη ακολουθία προτάσεων με όρους της γραμματικής, αλλά ορίζεται σαν σύνθετη γλωσσική πράξη, με την οποία ο ομιλητής ή ο συντάκτης επιδιώκει μία επικοινωνιακή σχέση με τον ακροατή ή τον αναγνώστη. 5 Το ενδιαφέρον μετατοπίζεται με τη διατύπωση αυτού του ορισμού από την πρόταση στο κείμενο, ενώ το δεύτερο «ανεξαρτητοποιείται» και δεν θεωρείται πλέον προϊόν εξαρτώμενο από την πρόταση, αλλά «αυθύπαρκτο μέγεθος». 6 Ο Brinker (1992:12) παρόλο που εξαρχής δηλώνει ότι δεν υπάρχει ένας γενικά αποδεκτός ορισμός του κειμένου, εκφράζοντας μάλιστα την άποψη ότι ίσως δεν είναι δυνατόν να υπάρξει τέτοιος, ώστε να καθορίζει ρητά τι είναι «κείμενο» και τι 3 Βλ.Brinker (1992:14) Text wird definiert als eine kohärente Folge von Sätzen. 4 Οι Halliday/Hasan δεν διακρίνουν την συνεκτικότητα από τη συνοχή και αναγνωρίζοντας μόνο τη δεύτερη ως τρόπο σύνδεσης των επιμέρους στοιχείων του κειμένου, αξιώνουν ότι είναι ανεξάρτητη από την έννοια της γραμματικής δομής. Ο Vater (2001:29-32) αντίθετα διαφωνεί και υποστηρίζει ότι η διάκριση είναι απαραίτητη. 5 Βλ.Brinker (1992:15)...erscheint der Text als (komplexe) sprachliche Handlung, mit der der Sprecher oder Schreiber eine bestimmte kommunikative Beziehung zum Hörer oder Leser herzustellen versucht. 6 Βλ. σχετικά Linke κ. ά. (1994: 223,224) 8

9 όχι, προτείνει στη συνέχεια έναν κειμενικό ορισμό, σχολιάζοντας και ενσωματώνοντας τις δύο κύριες θεωρητικές τάσεις που με συντομία παρουσιάστηκαν παραπάνω. Θεωρώντας τις δύο απόψεις συμπληρωματικές και όχι αντικρουόμενες, διατυπώνει ότι ο όρος «κείμενο» χαρακτηρίζει μία οριοθετημένη ακολουθία γλωσσικών σημείων, η οποία διακρίνεται από συνεκτικότητα και σηματοδοτεί σαν ολότητα μία αναγνωρίσιμη επικοινωνιακή λειτουργία. 7 Ο συγκεκριμένος ορισμός, όπως διευκρινίζεται, συνδυάζει την άποψη του Saussure περί σημείου, την έννοια της συνεκτικότητας ενός κειμένου και τη θεωρία των λεκτικών πράξεων. Ο προσδιορισμός οριοθετημένη αναφέρεται στα γλωσσικά και μη γλωσσικά μέσα, με τα οποία προσδιορίζεται η αρχή και/ή το τέλος ενός κειμένου, στα στοιχεία που κάνουν σαφή την έννοια της ολότητας, του συνόλου. Τέτοια μπορεί να είναι οι επικεφαλίδες ή οι τίτλοι ενός γραπτού κειμένου, οι χαιρετισμοί ή οι αποχαιρετισμοί, διάφορες τυπογραφικές συμβάσεις, όπως το είδος ή το μέγεθος της γραμματοσειράς ή ακόμα κάποιες παύσεις στον προφορικό λόγο, καθώς και πολλά άλλα που λειτουργούν σαν δείκτες των «συνόρων» ενός κειμένου Διδακτική των γλωσσών Παρατηρώντας με κάποια μινιμαλιστική προσέγγιση τις παραπάνω προσπάθειες ορισμού του κειμένου διακρίνεται η ανάπτυξη: γραμματικό/δομικό-κείμενο, πραγματολογικό-κείμενο, επικοινωνιακό-κείμενο. Μια αντίστοιχη ανάπτυξη, μιλώντας αρκετά γενικά, θα μπορούσε να παρατηρηθεί και στα ενδιαφέροντα της εφαρμοσμένης γλωσσολογίας όσον αφορά στη διδασκαλία της γλώσσας. Χαρακτηριστικά διατυπώνεται στον Καραδήμα (2002:70) 8, αναφορικά με τον συντάκτη ενός κειμένου, ότι μέσα από γλωσσικές διεργασίες ο συντάκτης προσφέρει τις τρεις απαραίτητες διαστάσεις του κειμένου, ώστε να είναι αναγνωρίσιμο και αναγνώσιμο: τη γλωσσική, την πραγματολογική και την επικοινωνιακή διάσταση, η οποία χαρακτηρίζει και την κειμενικότητά του. Με άλλα λόγια διατυπώνεται έμμεσα 7 Brinker (1992:17) Der Terminus Text bezeichnet eine begrenzte Folge von sprachlichen Zeichen, die in sich kohärent ist und die als Ganzes eine erkennbare kommunikative Funktion signalisiert. (Η μετάφραση ανήκει στη συντάκτρια.) 8 Πρόκειται για διδακτορική διατριβή η οποία πραγματεύεται την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας της Νεοελληνικής στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων του γραπτού λόγου των αλλοδαπώνπαλιννοστούντων μαθητών. 9

10 ένας ορισμός σύμφωνα με τον οποίο κείμενο είναι η αποτύπωση ενός γεγονότος ή μιας κατάστασης μέσω των κατάλληλων λέξεων, οι οποίες με την κατάλληλη οργάνωση επιτρέπουν σε έναν αναγνώστη ή ακροατή να κατανοεί τι συμβαίνει, να γνωρίζει για ποιον και για τι πράγμα μιλάει και για ποιον λόγο. Το πέρασμα από την αντιμετώπιση της γλωσσικής διδασκαλίας βάσει του γλωσσικού συστήματος στην σύγχρονη «επικοινωνιακή προσέγγιση» είναι κάτι που αποτυπώνεται και μέσω της υιοθέτησης διαφορετικών όρων για τον ίδιο τον επιστημονικό κλάδο. Για το θέμα αυτό αναφέρει η Τοκατλίδου (2003:106) ότι «η διδασκαλία της γλώσσας παύει να είναι μόνο «εφαρμοσμένη γλωσσολογία» και μετεξελίσσεται σε «διδακτική των γλωσσών» και «διδακτολογία των γλωσσώνπολιτισμών». Η ίδια ερευνήτρια, χωρίς να υποβιβάζει την προσφορά της γλωσσολογίας στη διδακτική των γλωσσών, έχει ασκήσει κριτική σε σχέση με την αδυναμία της δεύτερης να καταφέρει να αρθρώσει δική της θεωρία, επικεντρωμένη στους δικούς της ιδιαίτερους στόχους. Γιατί, όπως αλλού υπογραμμίζει (1999:539), οι στόχοι της γλωσσολογίας και της διδακτικής δεν μπορεί να είναι ίδιοι, παρόλο που διαχειρίζονται την ίδια πρώτη ύλη 9. Οι στόχοι της διδακτικής επικεντρώνονται στο μαθητή, ως μέτοχο ή δυνάμει μέτοχο του κοινωνικού γεγονότος, με σκοπό να του αναπτύξουν επικοινωνιακές δεξιότητες που πριν δεν είχε και έτσι να τον αποπεριθωριοποιήσουν κοινωνικά 10. Σε αυτό το πλαίσιο διατυπώνεται ένας εξαιρετικά ενδιαφέρων και περιεκτικός ορισμός της έννοιας «κείμενο» από το «Κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο αναφοράς» 11 του Συμβουλίου της Ευρώπης, το οποίο από το 1997 με τη συγκεκριμένη έκδοση παρεμβαίνει καθοδηγητικά στο θέμα της διδακτικής των γλωσσών στον κοινό, «ενιαίο» πλέον ευρωπαϊκό χώρο. Ο ορισμός έχει ως εξής: Η έννοια «κείμενο» χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει όλα τα γλωσσικά προϊόντα που δέχονται, παράγουν ή ανταλλάσσουν οι χρήστες ή οι μαθητές μιας γλώσσας, τα οποία θα μπορούσαν να είναι είτε γραπτά είτε προφορικά. Στη συνέχεια μάλιστα τονίζεται ότι δεν μπορεί να εννοηθεί επικοινωνία μέσω της γλώσσας, χωρίς την ύπαρξη ενός κειμένου 12.Οι νέες παράμετροι που εμφανίζονται 9 Για την αυτονομία του κλάδου της διδακτικής και την εγγραφή του στο χώρο των επιστημών της επικοινωνίας βλ. Τοκατλίδου (2003:83-109). 10 Για αυτό το θέμα βλ. Τοκατλίδου (ό.π. 183, 204). 11 Βλ. κεφάλαιο 4.6 στο site: 12 Ό.π. από τη γερμανική έκδοση του κειμένου: Es kann demnach keine Kommunikation durch Sprache ohne einen Text geben. 10

11 εδώ είναι το «γλωσσικό προϊόν» 13, και, φυσικά, ο «μαθητής». Είναι φανερό ότι ο παραπάνω ορισμός είναι επικεντρωμένος στους στόχους της διδακτικής, παρά της γλωσσολογίας, χαρακτηριστικό που του προσδίδει ιδιαίτερη σημασία για την παρούσα εργασία που ως αντικείμενο έρευνας και ανάλυσης έχει τα σύντομα γραπτά μηνύματα μέσω κινητού τηλεφώνου (στο εξής: SMS) και για την «κειμενικότητα» των οποίων δεν θα χρειαστεί να επιχειρηματολογήσει, αφού είναι προφανές ότι πρόκειται για «γραπτά γλωσσικά προϊόντα που δέχονται, παράγουν και ανταλλάσσουν οι χρήστες ή οι μαθητές μιας γλώσσας». Θα χρειαστεί ωστόσο να αναλύσει αυτά τα κείμενα, να επιχειρηματολογήσει για τη διδακτική τους «αξία» και «αξιοποίηση» και στη συνέχεια να προτείνει συγκεκριμένους τρόπους, μέσω των οποίων θα μπορούσε αυτή να υλοποιηθεί SPEAKING Παρουσίαση Το ενδιαφέρον για τις σχετικές αναφορές του Κοινού ευρωπαϊκού πλαισίου αναφοράς στο κείμενο δεν εξαντλείται στις παραπάνω παρατηρήσεις, αλλά και στο γεγονός ότι χρησιμοποιεί εναλλακτικά τους όρους «μαθητής-χρήστης». Τοποθετώντας το μαθητή ισάξια απέναντι στο χρήστη της γλώσσας και ορίζοντάς τον να παράγει «γλωσσικά προϊόντα» με τη μορφή κειμένου, του αναγνωρίζει το δικαίωμα αλλά και την ικανότητα να συμμετέχει ενεργά στο επικοινωνιακό γεγονός. Από αυτή τη διαπίστωση υπαγορεύεται έμμεσα και η γενικότερη κατεύθυνση προς την οποία θα κινηθεί ο ερευνητής που στοχεύει σε αποτελέσματα και συμπεράσματα διδακτικά αξιοποιήσιμα. Η αφετηρία της έρευνας καθορίζεται από το επικοινωνιακό «συμβάν», το οποίο είναι αυτό που πραγματώνεται συνεχώς και καθημερινά στις διάφορες επικοινωνιακές συναλλαγές των ατόμων, είναι μία υπαρκτή, ζωντανή κατάσταση και τελικά είναι αυτό το αντικείμενο αναζήτησης και ανάλυσης της διδακτικής. Υπό αυτή την έννοια η έρευνα πρέπει να ξεκινάει από τη φυσική ροή των επικοινωνιακών πράξεων και να ακολουθεί το φυσικό τρόπο λειτουργίας και χρήσης της γλώσσας. Κατά συνέπεια η όλη ερευνητική διαδικασία, από τον ορισμό του αντικειμένου και τη διατύπωση των υποθέσεων μέχρι την επεξεργασία του προς 13 Σαν όρος παραπέμπει στην οικονομική ορολογία, τίθεται δηλαδή, έμμεσα ή άμεσα ενδεχόμενο θέμα σχέσης γλώσσας και οικονομίας. 11

12 διερεύνηση υλικού και την παρουσίαση των αποτελεσμάτων, πρέπει να παραλληλίζεται με το ίδιο το επικοινωνιακό γεγονός σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο βαθμό. Στην παρούσα εργασία, η οποία ως αντικείμενο έχει τα SMS που παράγουν, δέχονται και ανταλλάσσουν οι χρήστες ή μαθητές μιας γλώσσας, γίνεται προσπάθεια να διατηρηθεί ο επικοινωνιακός προσανατολισμός και να είναι αυτός που θα χαρακτηρίζει και θα διατρέχει την όλη ανάλυση και παρουσίαση. Για το λόγο αυτό, ως καταλληλότερη θεωρητική προσέγγιση του επικοινωνιακού γεγονότος, ως αντικείμενο της διδακτικής έρευνας θεωρείται και επιλέγεται το μοντέλο ανάλυσης που προτείνει η Τοκατλίδου 14 και ονομάζει «εθνογραφικό μοντέλο». Βέβαια το εθνογραφικό μοντέλο της Τοκατλίδου προτείνεται από την ίδια ως εργαλείο ανίχνευσης και ανάλυσης γλωσσικών αναγκών και τελικός του στόχος είναι να καλύψει επικοινωνιακές-επαγγελματικές ανάγκες. Για το λόγο αυτό εστιάζεται στον μαθητή «ως δυνάμει συμμετέχοντα σε επικοινωνιακά γεγονότα του περιβάλλοντος, στο οποίο αυτός δραστηριοποιείται επαγγελματικά». Το γεγονός ωστόσο ότι η καταγραφή των γλωσσικών αναγκών αναζητείται στις συνθήκες που τις δημιουργούν, δηλαδή στα επικοινωνιακά γεγονότα, κάνει το μοντέλο αυτό εύκολα προσαρμόσιμο σε όλες εκείνες τις περιπτώσεις διδακτικής έρευνας που αναζητούν τις συνιστώσες των επικοινωνιακών γεγονότων. Το μοντέλο βασίζεται σε δεδομένα της εθνογραφίας της επικοινωνίας και πλησιάζει το επικοινωνιακό φαινόμενο μέσω της ταξινομικής πρότασης του Hymes, οι θέσεις του οποίου άσκησαν, και ασκούν επιρροή, και κυρίως μετατόπισαν το ενδιαφέρον της διδακτικής της γλώσσας, αλλά και τον καθορισμό των διδακτικών στόχων στην εκμάθηση των γλωσσών προς την κατεύθυνση της επικοινωνιακής δεξιότητας 15. Η ταξινόμηση των επιμέρους στοιχείων, συστατικών του επικοινωνιακού γεγονότος που προτείνει, είναι γνωστή με την ακροστιχίδα SPEAKING, αποτελούμενη από τα αρχικά των επικοινωνιακών συνιστωσών. Ο Τσοπάνογλου (1988:26-28) αναφέρει ότι, παρά την κριτική που 14 Τοκατλίδου(2003: ). 15 Τσοπάνογλου, Α (1988:26) : «Στον D.Hymes οφείλουμε και τον όρο «επικοινωνιακή δεξιότητα», ο οποίος δημιουργήθηκε και προβλήθηκε σαν αντιθετικός, αλλά κατ αναλογία, με τον όρο «γλωσσική δεξιότητα»(«linguistic competence») της διχοτομίας «competence vs. performance» που συνοδεύει τη γενετικομετασχηματιστική γλωσσολογική θεωρία». 12

13 υπέστη το μοντέλο του Hymes 16, συνεχίζει να ενδιαφέρει, γιατί επιτρέπει την κατανόηση της πολυπλοκότητας των παραμέτρων που επιδρούν και καθορίζουν την επικοινωνία. Ο ίδιος μάλιστα συνεχίζει και το αναγνωρίζει ως το πληρέστερο όργανο ανάλυσης, παρά τις ασάφειες ή τις άστοχες ομαδοποιήσεις, όπως χαρακτηριστικά παρατηρεί, από την άποψη ότι εξετάζει το μεγαλύτερο φάσμα παραμέτρων που επηρεάζουν το επικοινωνιακό γεγονός. Ακολουθεί μια σύντομη παρουσίαση της τυπολογίας: Setting-Scene. Εννοείται ο χώρος και ο χρόνος του επικοινωνιακού γεγονότος, καθώς και η ψυχολογική κατάσταση των συμμετεχόντων στο γεγονός. Πρόκειται για το φυσικό και συναισθηματικό πλαίσιο της επικοινωνιακής κατάστασης. Participants. Αφορά τα άτομα, τους ομιλητές που συμμετέχουν στην επικοινωνία, «ακόμα και με τη σιωπή τους», όπως αναφέρεται στον Τσοπάνογλου. Στοιχεία όπως ο αριθμός των ομιλητών, η ηλικία, το φύλο, τα κοινωνικοπολιτισμικά χαρακτηριστικά, ανήκουν σε αυτό το κομμάτι της ταξινόμησης. Ends. Η παράμετρος που εξετάζεται εδώ είναι ο σκοπός της επικοινωνίας, η πρόθεση των ομιλητών καθώς και το αποτέλεσμα της επικοινωνιακής συναλλαγής. Acts ή Act sequences. Με τον όρο αυτό εννοείται η γλωσσική πράξη, το πώς λέγεται κάτι, όπως επίσης και το περιεχόμενο, το θέμα της επικοινωνίας, το είδος και το ύφος του λόγου που χρησιμοποιείται. Key. Αφορά τον τόνο που χρησιμοποιείται για την διεκπεραίωση της επικοινωνίας που μπορεί να είναι αστείος, σαρκαστικός, σοβαρός, φιλικός, υπηρεσιακός κτλ. Αυτό μπορεί να εκδηλώνεται, όπως σημειώνει ο Τσοπάνογλου, σε επίπεδο γλωσσικό και παραγλωσσικό. Στον γραπτό λόγο μπορεί να εμφανιστεί με τη μορφή της στίξης ή της κεφαλαιοποίησης (capitalization) 17. Instrumentalities. Η παράμετρος αυτή περιλαμβάνει τα μέσα με τα οποία διεξάγεται η επικοινωνία. Αφορά κατά πρώτον τον δίαυλο επικοινωνίας και κατά δεύτερον τη μορφή της γλώσσας (ή και άλλων συστημάτων που χρησιμοποιούνται, όπως νεύματα, γκριμάτσες, κίνηση, μουσική κτλ.) που αντιστοιχεί στο συγκεκριμένο δίαυλο. Αυτά μπορεί να είναι προφορικός ή γραπτός λόγος, εθνικές γλώσσες, εναλλαγή κωδίκων, διάλεκτοι κτλ. 16 Στην Hård af Segerstad (2002:20), για παράδειγμα, ασκείται κριτική στο μοντέλο του Hymes, εξηγώντας τους λόγος για τους οποίους η χρήση της ταξινόμησής του φαίνεται να είναι προβληματική. 17 Βλ. σχετικά Hård af Segerstad (2002:18). 13

14 Norms of interaction/interpretation. Αφορά τις νόρμες συμπεριφοράς γύρω από το επικοινωνιακό γεγονός, τις κοινωνικές συνήθειες ή συμβάσεις που ισχύουν σε σχέση με αυτό, όπως το ποιος και πότε μιλάει, πώς απευθύνονται οι ομιλούντες στους συνομιλητές τους, αλλά και πώς συνηθίζεται να εννοείται μια διατύπωση. Η συγκεκριμένη παράμετρος αφορά τόσο την έννοια της διάδρασης, όσο και αυτή της ερμηνείας. Genre. Αναφέρεται στην κατηγορία του λόγου που παράγεται ή εμφανίζεται στις συγκεκριμένες επικοινωνιακές συναλλαγές. Τέτοια μπορεί να είναι το ποίημα, η διάλεξη, η φιλική συζήτηση κτλ Γιατί είναι κατάλληλο για την παρούσα εργασία Μία δεύτερη ανάγνωση των παραμέτρων που ταξινομούνται μέσω του SPEAKING, επιτρέπει τη διαπίστωση ότι ο ομιλητής (χρήστης ή μαθητής) μιας γλώσσας είναι παρών, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, σε όλες από αυτές. Είναι παρών με την έννοια της συμμετοχής καταρχήν, αλλά και με την προσωπικότητά του, τις επιθυμίες και τις επιλογές του. Ο ομιλητής (χρήστης ή μαθητής) μιας γλώσσας έχει τη δυνατότητα να εναλλάσσει τους τρόπους με τους οποίους επικοινωνεί, ώστε να εκπληρώνει τους διάφορους επικοινωνιακούς του στόχους, επιλέγοντας κάθε φορά να αλλάξει οποιαδήποτε παράμετρο, ανάλογα με το συμφραστικό πλαίσιο. 18 Μέσω του SPEAKING, με άλλα λόγια περιγράφεται ένα αρκετά σύνθετο και πλούσιο «επικοινωνιακό ρεπερτόριο», το οποίο η έρευνα καλείται να περιγράψει και η διδακτική έρευνα ειδικότερα να αξιοποιήσει. Όπως τονίζει η Τοκατλίδου, αναφορικά πάντα με το εθνογραφικό μοντέλο ανίχνευσης γλωσσικών αναγκών, τίποτε δεν είναι αυτονόητο ή βέβαιο εκ προοιμίου από τον ερευνητή, σχετικά με το ποιοι γλωσσικοί τύποι επιστρατεύονται, ποιο λεξιλόγιο ενεργοποιείται, πώς κατανέμεται και πώς οργανώνεται ο λόγος, ποιες νόρμες συμπεριφοράς, τόνου, είδους λόγου ισχύουν στην κάθε επικοινωνιακή περίσταση. Ο ερευνητής μόνο υποθέσεις μπορεί να κάνει και όπως σχολιάζει ο ίδιος ο Hymes (1974:44), τα ερωτήματα της εθνογραφίας της επικοινωνίας μπορούν να απαντηθούν, μόνο όταν το κέντρο της προσοχής βρίσκεται στην επικοινωνία. Η Τοκατλίδου (2003: ) στις επισημάνσεις της για τη διεξαγωγή της έρευνας, ασκεί κριτική σε μοντέλα τα οποία έχουν στο κέντρο της 18 Για τον όρο context βλ.τοκατλίδου (2003:166,185) και Hymes (1974:50,52,56). 14

15 παρατήρησής τους το άτομο και όχι τη διαδικασία των συναλλαγών του με άλλα άτομα, πράγμα που είναι και ο τελικός στόχος ενός εκπαιδευτικού προγράμματος για την ανάπτυξη της επικοινωνιακής δεξιότητας 19. Μέσα από αυτόν τον προβληματισμό τίθεται εύστοχα από την εισηγήτρια του εθνογραφικού μοντέλου «το αίτημα της αναλογίας στόχου και τρόπων/μεθόδων διερεύνησης», προκειμένου να συλλεγούν και να αναλυθούν οι ζητούμενες πληροφορίες και όχι άλλες που δεν θα ήταν χρήσιμες. Για παράδειγμα, ένας από τους συνήθεις προβληματισμούς που προκύπτουν, όταν ο επιστημονικός λόγος ασχολείται με κείμενα της «διαμεσολαβημένης επικοινωνίας» 20 (computer-mediated communication), είναι η κατάταξή τους με βάση τη διχοτομία γραπτού/προφορικού λόγου 21. Η Τοκατλίδου (1999:539) σχολιάζοντας από την πλευρά της διδακτικής προβλέπει την αποδόμηση του «αυτονόητου» σε σχέση με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Η περίπτωση της διχοτομίας προφορικού/γραπτού και της υπονόμευσής της από τα υβρίδια της τεχνολογίας, [ ] ενισχύει την υπόθεση ότι, αν η διδακτική των γλωσσών διατυπώσει τις δικές της θεωρητικές υποθέσεις και εφαρμόσει διαφορετικά από της γλωσσολογίας κριτήρια, για να αναταξινομίσει τα συστατικά του αντικειμένου της, μπορεί να αμφισβητηθούν κι άλλα αυτονόητα». Η ίδια, συνεχίζοντας για την ανάγκη προσαρμογής των μεθόδων ανάλυσης της διδακτικής σε «μη φορμαλιστικά» κριτήρια, προτείνει την ταξινόμηση της λεκτικής παραγωγής με βάση τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Σε αυτό το πλαίσιο κριτικής, με το οποίο η παρούσα εργασία συμφωνεί απόλυτα, κρίνεται απαραίτητο να περιγραφούν ξανά οι προθέσεις του παρόντος κειμένου, σχολιάζοντας αυτή τη φορά την ύπαρξή του με βάση την παραπάνω κριτική. Η παρούσα έρευνα λοιπόν έχει σκοπό να «νομιμοποιήσει» τη χρήση των SMS ως διδακτικό εργαλείο και να (απο)δείξει το λόγο και τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα κείμενα θα «βρουν χώρο» στο μάθημα της (ξένης)γλώσσας. Να καταγράψει αυτό το είδος επικοινωνίας, με την 19 Βλ. σχετικά σελ. 155 και 173, όπου γίνεται κριτική στο μαθητοκεντρικό μοντέλο των Richterich και Chancere, οι οποίοι θεωρούν ως σημαντικές παραμέτρους τον διαθέσιμο από τον «μαθητή» χρόνο, τους πόρους του και τον τόπο κατάρτισης. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι η Τοκατλίδου αμφισβητεί την εφαρμογή του συγκεκριμένου μοντέλου στην περίπτωση μεταναστών και προσφύγων που βρίσκονται σε διαδικασία κατάρτισης. 20 Περισσότερα για τον συγκεκριμένο όρο, καθώς και για τον ορισμό του, ακολουθούν στο επόμενο καφάλαιο, σελ Σχετικά με τη διχοτομία γραπτού/προφορικού λόγου, γίνεται εκτενής αναφορά στο υποκεφάλαιο

16 πεποίθηση ότι αυτό θα οδηγήσει και στην «εγγραφή» του στο σχεδιασμό μελλοντικών σχεδίων διδασκαλίας, θα λαμβάνεται δηλαδή υπόψη από τον ερευνητή που περιγράφει συγκεκριμένες γλωσσικές ανάγκες για συγκεκριμένες ομάδες-στόχο, και άρα θα τις κατατάσσει σε συγκεκριμένες ανθρώπινες δραστηριότητες, σε «μικρόκοσμους επαγγελματικούς, κοινωνικούς, εθνικούς» (Τοκατλίδου, 1999:540 ). Ο Hymes, στην περιγραφή της ανάλυσης (descriptive Analyse) του επικοινωνιακού φαινομένου, υπογραμμίζει (1974:46) ότι οι τρόποι ανάλυσης δεν έχουν την πρόθεση να επιβάλλουν ένα αυστηρό σύστημα, αλλά περισσότερο να εγείρουν μια σειρά από ερωτήματα που θα πρέπει ο ερευνητής να λάβει υπόψη του. Με αυτή τη θέση συσχετίζει προφανώς τον πολυσύνθετο χαρακτήρα του επικοινωνιακού γεγονότος, με την ευελιξία που θα πρέπει να έχουν οι ερευνητικές προσεγγίσεις που το περιγράφουν. Στο θέμα της ευελιξίας του εθνογραφικού μοντέλου αναφέρεται και η Τοκατλίδου. 22 Παρόλη την κριτική που έχει ασκηθεί στην ταξινομική πρόταση του Hymes ως εργαλείο ανάλυσης των επικοινωνιακών συνιστωσών, θεωρείται όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, και ιδιαίτερα μέσω της οπτικής που του δίνεται από την Τοκατλίδου, ως το πιο κατάλληλο για να περιγράψει τη συνθετότητα του επικοινωνιακού γεγονότος με τέτοιο τρόπο, ώστε από τη μία να είναι εμφανές ότι επιδρούν σε αυτό πολλές (και διαφορετικές) παράμετροι, από τη άλλη να γίνεται επίσης εμφανές ότι αυτές οι παράμετροι δεν είναι δυνατό να απομονωθούν και να αποκοπούν. Η μία επηρεάζει την άλλη σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, η μία εισχωρεί στα όρια της άλλης και μέσω αυτής της αλληλεξάρτησης «δομούνται» τα επικοινωνιακά συμβάντα. Όπως αναφέρει η Wolfson (στην Hård af Segerstad, 2002:30) πρόθεση του Hymes ήταν να καταθέσει μια συνολική εικόνα των πιθανών μεταβλητών που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση μιας ανάλυσης. Οι μεταβλητές στη λίστα του SPEAKING παρουσιάζουν επικάλυψη, πράγμα που ήταν μέσα στις προθέσεις του (βλ. του Hymes), από τη στιγμή που για συγκεκριμένες αναλύσεις, κάποιες μεταβλητές μπορεί να είναι περισσότερο σχετικές από κάποιες άλλες. 22 Βλ. 2003:166 για το ότι θα μπορούσαν να μην ερευνηθούν κάποιες συνιστώσες και επίσης για το ότι το μοντέλο μπορεί να εφαρμοστεί και κατά τη διάρκεια ή το τέλος ενός προγράμματος γλωσσικής κατάρτισης. Βλ. 2003:267 για το θέμα της αντιμετώπισης του απρόβλεπτου κατά την συμμετοχή στην επικοινωνιακή διαδικασία. 16

17 Στην παρούσα εργασία τα SMS είναι το προς διερεύνηση επικοινωνιακό γεγονός. Αναζητούνται σε μία πρώτη φάση τα επιμέρους χαρακτηριστικά του, μέσα από την ανάλυση ενός corpus, η οποία προσπαθεί να λάβει υπόψη της όσο το δυνατό περισσότερα από εκείνα τα στοιχεία που θα απαντούν στον εθνογραφικό χαρακτήρα της επικοινωνίας και θα δίνουν «ταυτότητα» στα SMS ως επικοινωνιακές οντότητες. Στόχος αυτής της ανάλυσης είναι η επεξεργασία της γλωσσικής πρώτης ύλης, ώστε να αποκαλυφθεί με σαφήνεια η χρήση της γλώσσας από τους ομιλητές του συγκεκριμένου περιβάλλοντος. Πρόκειται δηλαδή για ανάλυση σε πραγματολογικό επίπεδο (βλ. Τοκατλίδου, 2003:184). Αυτό σημαίνει ότι η φράση «Έλα, τι γίνεσαι;» ή το «Ela aleko» γραμμένες από έναν χρήστη SMS και σταλμένες σε κάποιο φιλικό του πρόσωπο, δεν έχουν καμία σχέση με την παραδοσιακή λειτουργία της προστακτικής έγκλισης, παρόλο που και οι δύο τη χρησιμοποιούν. Η πρώτη μάλιστα, παρόλο που είναι ερώτηση, δεν απαιτεί απαραίτητα ακριβή απάντηση, σχετική με το τι ακριβώς κάνει ο παραλήπτης τη δεδομένη στιγμή, αλλά πιθανότατα ενδιαφέρεται να πληροφορηθεί σύντομα τη γενικότερη κατάσταση του συνομιλητή. Η δεύτερη επίσης είναι πολύ πιθανό να μην απευθύνεται σε κάποιον «Αλέκο», αλλά να «παίζει γλωσσικά», χρησιμοποιώντας ένα «σλόγκαν» δημοφιλούς ελληνικής διαφήμισης. Για την αποκάλυψη και αυτών των όψεων της χρήσης της γλώσσας, η παρούσα εργασία θα χρησιμοποιήσει περισσότερο κατηγοριοποιήσεις/αποτελέσματα των - περιορισμένων σε αριθμό- προηγούμενων ερευνών που έχουν γίνει στην επικοινωνία μέσω SMS και θα στηριχτεί στη σύνθεση διαφόρων μεθόδων. Αποτέλεσμα αυτής της ανάλυσης θα είναι η καταγραφή της τυπολογίας του SPEAKING για το συγκεκριμένο επικοινωνιακό γεγονός αυτή τη φορά, δηλαδή τα SMS, θεωρώντας ότι αυτού του είδους η ταξινόμηση εξυπηρετεί τους στόχους της επικοινωνιακής προσέγγισης στο μάθημα της γλώσσας και ορίζει έτσι κατά κάποιον τρόπο το επικοινωνιακό γεγονός ως την ελάχιστη μονάδα της διδακτικής. Σε μία δεύτερη φάση, εξετάζεται η χρησιμότητα αυτής της καταγραφής στο γλωσσικό μάθημα, καθώς και η χρήση της, μέσα από προτάσεις συγκεκριμένων δραστηριοτήτων. Σε αυτό το σημείο κρίνεται απαραίτητη η σύντομη παρουσίαση-επισκόπηση των επιστημονικών ερευνών που έχουν γίνει σχετικά με το θέμα της επικοινωνίας μέσω SMS (γερμανικά:sms-kommunikation, αγγλικά: SMS communication), κάποιες από τις οποίες θα απασχολήσουν περισσότερο την παρούσα εργασία, στο βαθμό που υπάρχουν κοινά πεδία ειδικού ενδιαφέροντος. Σε αυτή την περίπτωση γίνεται λεπτομερέστερη αναφορά στα επιμέρους κεφάλαια, στα σημεία που αυτό εξυπηρετεί την παρουσίαση. 17

18 3. Προηγούμενες έρευνες σχετικά με την επικοινωνία μέσω SMS. Το γεγονός ότι η χρήση των νέων τεχνολογιών, αλλάζει τις σταθερές σε σχέση με τη χρήση της γλώσσας ως μέσο της ανθρώπινης επικοινωνίας, αποδεικνύεται ήδη από την εμφάνιση νέων όρων σε σειρά μελετών των τελευταίων χρόνων. Ο όρος «διαμεσολαβημένη επικοινωνία» 23 (αγγλικά: computer- mediated communication (γερμανικά: mediatisierte Kommunikation ), ορίζεται ως η ασύγχρονη και σύγχρονη δημιουργία και αποστολή μηνυμάτων χρησιμοποιώντας ψηφιακές τεχνικές (December στην Hård af Segerstad, 2002:62). Στην ίδια εργασία η Herring φαίνεται να διακρίνει ανάμεσα σε «διαμεσολαβημένο συνεχή λόγο» (computer-mediated discourse) και «διαμεσολαβημένη επικοινωνία», θεωρώντας το δεύτερο όρο ως υπερκείμενο και τον πρώτο ως «στενότερο» πεδίο μελέτης που ασχολείται ειδικά με τη γλώσσα. Σε αυτό το σημείο θα παρουσιαστούν σύντομα οι σημαντικότερες από πλευράς ειδικού ενδιαφέροντος εργασίες που ασχολήθηκαν με τα SMS, ώστε να δειχθούν τα πεδία αναφοράς τους αφενός και να προσδιοριστεί ακριβέστερα το αντικείμενο της παρούσας εργασίας αφετέρου. Η εθνογραφική ανάλυση που διεξήγαγαν οι Androutsopoulos/Schmidt 24 (2001) σχετικά με τη διαλογική μορφή και χρήση των SMS σε μια παρέα πέντε ατόμων, οδήγησε καταρχήν στην παρατήρηση ότι τα SMS χρησιμοποιούνται κυρίως με συναισθηματική, φατική και παρακινητική πρόθεση. Όσον αφορά στο γλωσσικό επίπεδο, παρατηρούν φαινόμενα απλοποίησης (Reduktionsphänomene) και «δημιουργικής χρήσης της γλώσσας». Οι Schlobinski (2001) και Döring (2002a, 2002b) συνδύασαν την ανάλυση corpus αυθεντικών κειμένων SMS με συλλογή πληροφοριών μέσω ερωτηματολογίου σχετικά με τη συχνότητα χρήσης των SMS, τους λόγους επιλογής του συγκεκριμένου επικοινωνιακού είδους, ενώ συσχέτισαν και τις παραμέτρους της ηλικίας και του φύλου. Τα ευρήματά τους σε γενικές γραμμές συμφωνούν, τόσο για τις επικοινωνιακές λειτουργίες των SMS, όσο για τη χρήση της γλώσσας. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η πρόταση της Döring σχετικά με το ότι εκτός από τις 23 Χρήση των όρων «διαμεσολαβημένα κείμενα», «διαμεσολαβημένη επικοινωνία» και «διαμεσολαβημένη επικοινωνία μέσω υπολογιστών», γίνεται στη Γεωργακοπούλου και στον Μαυρέα. 24 Πρόκειται για την πρώτη μελέτη που βλέπει το θέμα των SMS από γλωσσολογική άποψη. 18

19 επικοινωνιακές λειτουργίες που υπηρετούνται, η χρήση των SMS λειτουργεί και σαν είδος «ενδοπροσωπικής ανταμοιβής» (intrapersonale Gratifikation) 25 σε καταστάσεις ανίας ή άγχους. Με αυτή την πρόταση θα συμφωνήσουν αργότερα οι Schlobinski/Watanabe (2003), σε συγκριτική ανάλυση κειμένων SMS σε γερμανικά και ιαπωνικά. Η Hård af Segerstad (2002) στη διδακτορική της διατριβή έχει σαν θέμα τη χρήση και την προσαρμογή του γραπτού λόγου στην διαμεσολαβημένη επικοινωνία. Μελετάει και συγκρίνει τέσσερις τέτοιες περιπτώσεις και συγκεκριμένα τα , web chat, Instant Messaging και SMS, όπως αυτά εμφανίζονται στη σουηδική γλώσσα. Τα αποτελέσματα της έρευνάς της για τα γραπτά μηνύματα μέσω κινητού τηλεφώνου δείχνουν ότι τα σουηδικά και τα γερμανικά SMS (Döring και Schlobinski), παρουσιάζουν σημαντικές ομοιότητες, όσον αφορά στις συντακτικές και λεξιλογικές απλοποιήσεις. Οι Krause/Schwitters (2002:29) κάνουν λόγο για διαφορές στη χρήση των SMS ανάλογα με το φύλο. Συγκεκριμένα υποστηρίζουν ότι οι άντρες φαίνεται να γράφουν πιο σύντομα μηνύματα και αυστηρά επικεντρωμένα στο θέμα, αποφεύγοντας περιττές τυπικές διατυπώσεις, όπως εισαγωγικούς χαιρετισμούς. Επίσης, συγκριτικά με τις γυναίκες, δείχνουν να θεωρούν ιδιαίτερα σημαντικά τα «ερωτικά μηνύματα» και μάλιστα με τη μορφή των «τυποποιημένων SMS» 26. Η Dürscheid (2002) χρησιμοποιώντας τα αποτελέσματα προηγούμενης έρευνάς της, αλλά και αυτά των Androutsopoulos/Schmidt, Döring και Schlobinski, διερευνά την «επικοινωνιακή συμπεριφορά» (Kommunikationsverhalten) του συντάκτη ενός SMS, τόσο σε σχέση με τον επικείμενο παραλήπτη του μηνύματος, όσο και σε σχέση με τα άτομα/-ο που είναι παρόντα κατά το χρονικό διάστημα που συντάσσεται το SMS. Προχωρά σε ενδεικτικές διδακτικές προτάσεις που αφορούν τη διαχείριση αυτής της συμπεριφοράς στο μάθημα των γερμανικών, στη 10 η τάξη του γερμανικού σχολείου 27. Οι προτάσεις διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, οι οποίες περιλαμβάνουν 25 Βασίζεται σε σχετικό συσχετισμό που κάνουν οι Höfflich/Rössler (2001) σε μελέτη για τη χρήση των κινητών από τους νέους και τα ψυχολογικά κίνητρα που επηρεάζουν για τη διάδοση της χρήσης της υπηρεσίας SMS. 26 Στο internet, αλλά και σε συμβατικές εκδόσεις-συλλογές, μπορεί κανείς να βρει «κατασκευασμένα», έτοιμα -για χρήση SMS, όπως ανέκδοτα, στίχους, ερωτικά μηνύματα κτλ. Για τη λειτουργία τους στην SMS-επικοινωνία βλ. Döring (2002a ) και Dürscheid (2002 : 9, 15). 27 Σε αντιστοιχία με το ελληνικό σχολείο, πρόκειται για τις τελευταίες τάξεις του λυκείου. 19

20 τρεις και τέσσερις προτάσεις αντίστοιχα: αυτές που σχετίζονται με τη χρήση της γλώσσας και αυτές που σχετίζονται με την «επικοινωνιακή συμπεριφορά». Παρόλο που οι προτάσεις της προορίζονται για συγκεκριμένη ομάδα-στόχο, είναι διατυπωμένες αρκετά γενικά (δεν περιέχουν για παράδειγμα εξειδικευμένες αναφορές στη σύγχρονη γερμανική πραγματικότητα), ώστε να φαίνεται εφικτή η προσαρμογή τους και σε άλλες ηλικίες, («εθνικά»)γλωσσικά συστήματα, στο μάθημα της ξένης γλώσσας. Επιπλέον, όπως η ίδια χαρακτηριστικά αναφέρει στον επίλογο του άρθρου της (Dürscheid:21), οι προτάσεις αυτές μπορούν να βρουν εφαρμογή στη διατύπωση προγραμμάτων σπουδών. Αυτή η τελευταία θέση είναι εξαιρετικά επίκαιρη για την ελληνική εκπαιδευτική πρακτική, καθώς έχει ήδη εκδοθεί από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο το «Διαθεματικό ενιαίο πλαίσιο προγραμμάτων σπουδών» με στόχους αρκετά διαφοροποιημένους σε σχέση με παλαιότερα αναλυτικά προγράμματα 28. Σε σχέση με την έως τώρα ερευνητική συνεισφορά στο θέμα της επικοινωνίας μέσω SMS, η παρούσα εργασία θα δώσει αποτελέσματα που αναφέρονται στην ελληνική εκδοχή του φαινομένου, με τρόπο, ώστε να γίνεται εμφανής η αξιοποίησή τους στο γλωσσικό μάθημα. Σε μία δεύτερη φάση θα προτείνει συγκεκριμένες δραστηριότητες που προκύπτουν από το υλικό και τα αποτελέσματα της εμπειρικής έρευνας. 28 Στο κεφάλαιο που αφορά το μάθημα των ξένων γλωσσών, ανάμεσα σε άλλα αναφέρεται ότι με το γλωσσικό μάθημα επιδιώκεται να επιτευχθεί «η διεύρυνση του φάσματος των ρόλων που οι μαθητές αναλαμβάνουν σε περιστάσεις επικοινωνίας χρησιμοποιώντας την ξένη γλώσσα». 20

21 4. Εμπειρική έρευνα 4.1. Συλλογή υλικού-δειγματοληψία Για τη διερεύνηση των υποθέσεων χρησιμοποιήθηκε «συμπτωματικό δείγμα», το οποίο προέκυψε από την εθελοντική προσφορά οικείων προσώπων να καταγράψουν μηνύματα SMS που «εξέρχονται» ή «εισέρχονται» στο κινητό τους τηλέφωνο. Η μόνη οδηγία που δόθηκε ήταν να μην καταγράφονται περισσότερα από 5 SMS του ίδιου ατόμου (δεδομένου ότι το προσωπικό στιλ γραφής μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τα αποτελέσματα) και να τηρείται η πρωτότυπη μορφή του μηνύματος (ορθογραφία, στίξη κλπ). Επιπλέον υπήρξε η διαβεβαίωση περί σεβασμού της ανωνυμίας των πληροφορητών, γεγονός που λειτούργησε μάλλον θετικά, καθώς καταγράφηκαν αρκετά SMS, τα οποία είναι ιδιαίτερα προσωπικά και αυθόρμητα. Από την καταγραφή προέκυψε η ηλεκτρονική συγκρότηση του corpus της έρευνας, το οποίο αποτελείται από 500 SMS 29. Στην έρευνα δεν εξετάστηκαν μεταβλητές που έχουν να κάνουν με το φύλο, την ηλικία, επίπεδο μόρφωσης κτλ. γιατί στόχος της εργασίας είναι να οριοθετηθεί ένα γενικό πλαίσιο αναφοράς, περιγραφής και διδακτικής πρότασης γύρω από τα SMS. Ωστόσο, πρόκειται για μεταβλητές που θα παρουσίαζαν ενδιαφέρον σε μια έρευνα διαφορετικού προσανατολισμού Επεξεργασία-Αξιοπιστία και εγκυρότητα Η επεξεργασία του corpus έγινε με τη βοήθεια του Η/Υ και στο μεγαλύτερο μέρος με την «ένα-προς-ένα» ανάγνωση των SMS και την επί χάρτου καταγραφή των επιμέρους χαρακτηριστικών. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι παρόλο που το δείγμα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί «αντιπροσωπευτικό», παρατηρήθηκαν κάποια σημεία στην επεξεργασία του υλικού που θα μπορούσαν να συνηγορήσουν υπέρ, έστω της σχετικής αξιοπιστίας και εγκυρότητας της ερευνητικής διαδικασίας. Αυτά είναι τα εξής: α) η σειρά καταγραφής των SMS στο corpus είναι τυχαία, παρόλα αυτά, κατά τον έλεγχο της ύπαρξης (ή μη ύπαρξης) κάποιου χαρακτηριστικού του δείγματος, το ποσοστό εμφάνισής του στο πρώτο μισό του corpus (στα πρώτα 250 κείμενα) τείνει να πλησιάζει το αντίστοιχο του δεύτερου μισού, β) τα ευρήματα της έρευνας παρουσιάζουν σε γενικές γραμμές σχετική συμφωνία με τα αντίστοιχα προηγούμενων ερευνών, όπου αυτά βέβαια είναι συγκρίσιμα. 29 To corpus επισυνάπτεται ολόκληρο στο παράρτημα της εργασίας. 21

22 4. 3. Περιγραφή των δεδομένων Έκταση των SMS-Σύγκριση αντίστοιχων αποτελεσμάτων από προηγούμενες έρευνες Η έκταση του κειμένου στα SMS υπόκειται σε περιορισμό του μέσου με το οποίο γίνεται η σύνταξη του μηνύματος, το οποίο επιτρέπει τη χρήση 160 χαρακτήρων - συμπεριλαμβανομένων των κενών ανάμεσα στις λέξεις- ανά μήνυμα, δικαιολογώντας, έτσι, πλήρως το όνομα της συγκεκριμένης υπηρεσίας, short message service. Η έκταση των μηνυμάτων του corpus παρουσιάζει μεγάλο βαθμό διασποράς, κάτι που παρατηρείται και από τις Döring και Hård af Segerstad στις αντίστοιχες μελέτες. Υπάρχουν μηνύματα με τρεις ή ακόμα και έναν μόνο χαρακτήρα 30, ενώ 9 SMS υπερβαίνουν το όριο των 160 χαρακτήρων 31, καθώς σε πολλές συσκευές δίνεται η δυνατότητα να συνταχθεί κείμενο μεγαλύτερης έκτασης. Η αποστολή, ωστόσο και η χρέωση γίνονται με βάση το όριο των 160 χαρακτήρων ανά SMS. Παρά το γεγονός ότι η έκταση ποικίλλει αρκετά, το μεγαλύτερο μέρος των SMS, διατηρεί μία μέση έκταση που δεν πλησιάζει τα παραπάνω «ακραία» παραδείγματα. Η διαπίστωση αυτή καθιστά σχετικά αξιόπιστο τον αριθμητικό μέσο (μέσο όρο) ως δείκτη κεντρικής τάσης της έκτασης των SMS του συγκεκριμένου corpus και αρκετά ενδιαφέρουσα τη σύγκριση με τα αντίστοιχα αποτελέσματα των ερευνών για τη γερμανική και σουηδική γλώσσα. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τα σχετικά ποσοτικά στοιχεία, όπως αυτά προκύπτουν από την παρούσα έρευνα, καθώς και τις έρευνες των Döring και Hård af Segerstad: Γλώσσα ελληνικά γερμανικά σουηδικά αριθμός SMS συνολικός αριθμός λέξεων μέσος αριθμός λέξεων/sms 11, ,77 μέσος αριθμός χαρακτήρων/sms (με κενά) Πίνακας Ι. Σύγκριση έκτασης των SMS (ελληνικά-γερμανικά-σουηδικά) ΤΙ; 82.? 31 Αξίζει να σημειωθεί ότι στα 5 από αυτά τα μηνύματα είναι εμφανές ότι τα άτομα που επικοινωνούν δεν έχουν τακτική επαφή ή ότι βρίσκονται σε μεγάλη (χιλιομετρική) φυσική απόσταση μεταξύ τους. Επιπλέον, σε 2 από αυτά το προς αποστολή κείμενο είναι (σχεδόν) «λογοτεχνικό», γεγονός που υπαγορεύει και τη μεγαλύτερη έκταση. Βλ. Παράρτημα Α. μήνυμα 32 και

23 Το γεγονός ότι και στις τρεις γλώσσες το μέσο μήνυμα χρησιμοποιεί λιγότερο από τον μισό αριθμό των προσφερόμενων χαρακτήρων, επιτρέπει καταρχήν την υπόθεση ότι οι χρήστες της γλώσσας, στην προσπάθειά τους να επικοινωνήσουν γραπτά μέσω SMS, έχουν προσαρμοστεί με τον τεχνικό περιορισμό των 160 χαρακτήρων, σε βαθμό που δείχνει να έχουν αφομοιώσει πλήρως την αρχή της «οικονομίας» όσον αφορά στη χρήση της γλώσσας και ταυτόχρονα να «ξεπερνούν» αυτή την αρχή, από τη στιγμή που καταφέρνουν να επικοινωνούν με κείμενα, τα οποία είναι συντομότερα από τον «ορισμό» τους. Επιπλέον η εμφάνιση της επανάληψης λέξεων ή νοημάτων, η χρήση προσφωνήσεων ή χαιρετισμών δείχνει ότι η αρχή της οικονομίας δεν βρίσκεται πάντα στο κέντρο του ενδιαφέροντος του συντάκτη. Η Döring (2002b:7) αναφέρει ότι ο περιορισμός του αριθμού των χαρακτήρων στη σύνταξη του SMS, «εξαναγκάζει» (erzwingt), αλλά ταυτόχρονα «επιτρέπει» (erlaubt) στο συντάκτη να είναι περιληπτικός. Με τα παραπάνω δεδομένα φαίνεται ότι συμφωνούν και τα ευρήματα του Μαυρέα (2003), ο οποίος μελετώντας 268 ελληνικά SMS και καταμετρώντας λέξεις (και όχι χαρακτήρες) καταλήγει στα εξής αποτελέσματα: «Η έκταση των μηνυμάτων κυμαίνεται από μία έως 51 λέξεις. Η πλειοψηφία τους (90,3%), πάντως, δεν ξεπερνά τις 25 λέξεις. Περισσότερα από τα μισά (54,5%) εκτείνονται το πολύ σε 15 λέξεις» Δείκτες συνοχής Οι Linke κ. ά. (1994:215) αναφέρουν ότι η σχέση ανάμεσα στα επιμέρους συστατικά ενός κειμένου καταδεικνύεται και μέσω των γλωσσικών στοιχείων, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους συντακτικά και σημασιολογικά. Με αυτόν τον τρόπο ορίζουν την έννοια της «συνοχής» του κειμένου. Ο Καραδήμας (2002:71) αναφερόμενος στο θέμα της συνοχής και βλέποντας το συντάκτη ως συνειδητό δημιουργό της παραθέτει τη θέση των Dolz/Schneuwely και David ότι, με την επιλογή των κατάλληλων γλωσσικών στοιχείων και την ανάλογη οργάνωση, το υποκείμενο αποδίδει όλες τις διαστάσεις του κειμένου γλωσσική, πραγματολογική και επικοινωνιακή [ ]. Στο συγκεκριμένο corpus αναζητήθηκαν οι εξής δείκτες συνοχής: επανάληψη, υποκατάσταση με αντωνυμικά στοιχεία, έλλειψη/παράλειψη και μεταγλωσσικά/-επικοινωνιακά στοιχεία. Σημειώνεται ότι μετρήθηκε: α) σε πόσα SMS εμφανίζεται ο κάθε δείκτης συνοχής, χωρίς να υπολογίζεται η εμφάνιση του 23

24 δείκτη για δεύτερη φορά μέσα στο ίδιο μήνυμα (πίνακας Ι.), β) σε πόσα SMS εμφανίζονται/-εται δείκτες/-ης συνοχής, και όχι πόσοι εμφανίζονται σε κάθε μήνυμα, άρα το SMS που εμφανίζει «επανάληψη» και «μεταγλωσσικό δείκτη» μετρήθηκε μία φορά. Συνολικά διαπιστώθηκε ότι πάνω από τα μισά κείμενα εμφανίζουν δείκτες «κειμενικής συνοχής» και συγκεκριμένα σε ποσοστό 58% (290 μηνύματα). Ανάμεσα σε αυτά υπάρχουν και μηνύματα που εμφανίζουν ταυτόχρονα παραπάνω από έναν δείκτη, που όμως δεν προσμετρήθηκαν κατ επανάληψη. Το παρακάτω είναι ένα από αυτά 32 : 117. ΘΑ ΕΡΘΕΙ Η ΡΟΥΛΑ ΝΑ ΖΗΤΗΣΕΙ ΤΟΝ ΚΑΠΝΟΜΟΥ.ΚΑΝΕ ΠΛΑΚΑ ΚΑΙ ΑΡΓΗΣΕ ΝΑ ΤΗΣ ΤΟΝ ΔΩΣΕΙΣ.ΠΗΡΑ ΤΟΝ ΔΙΚΟ ΤΗΣ.ΔΩΣΕ ΤΟΝ ΔΙΚΟ ΜΟΥ. Εδώ εμφανίζεται η επανάληψη (δώσεις-δώσε, δικό της-δικό μου), αλλά και το στοιχείο της υποκατάστασης με αντωνυμικό στοιχείο (τον καπνό μου-άργησε να της τον δώσεις). Δείκτης συνοχής Επανάληψη Υποκατ.με αντωνυμικά στ. Έλλειψη/ Παράλειψη Συχνότητα Εκατοστιαία αναλογία επί του συνόλου(ν=500) 22,8% 14,6% 30,8% 12,6% Μεταγλωσσικά/ επικοιν.στοιχεία Πίνακας ΙΙ. Πόσα SMS εμφανίζουν τους επιμέρους δείκτες συνοχής. Σχετικά με τον πίνακα αξίζει να σχολιαστεί το γεγονός ότι οι δείκτες που παρουσιάζουν εμφανώς μεγαλύτερη συχνότητα από τους άλλους είναι η επανάληψη και η έλλειψη/παράλειψη, στοιχεία που δημιουργούν μια αντιθετική σχέση, ωστόσο συνυπάρχουν κάποιες φορές στο ίδιο μήνυμα: 118. ΓΕΙΑ ΣΟΥ ΕΒΕΛΙΝΑ!ΓΙΟΡΤΕΣ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΑ, ΑΡΝΙΑ,ΣΥΓΕΝΕΙΣ..(ΟΙ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΡΝΙΑ!)ΚΑΝΟΝΙΣΕ ΝΑ ΞΑΝΑΡΘΕΙΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑ+ΝΑ ΜΗΝ ΤΑ ΠΟΥΜΕ!ΑΛΙΜΟΝΟ ΣΟΥ!ΦΙΛΙΑ! Εδώ παρουσιάζει ενδιαφέρον ότι ο συντάκτης χρησιμοποιεί τον κάθε ένα από τους δείκτες συνοχής πολύ συνειδητά. Με την επανάληψη (αρνιά και συγγενείς) 32 Τα SMS που παραθέτονται από το corpus, διατηρούν για πρακτικούς λόγους την αρίθμηση που έχουν στο παράρτημα., καθώς και την αυθεντική τους μορφή, όσον αφορά στο γραμματισμό, την κεφαλαιοποίηση, ορθογραφία, στίξη κτλ. 24

25 δημιουργεί ένα αστείο λογοπαίγνιο και με την έλλειψη (γιορτές συνηθισμένα) προσπαθεί να περιγράψει περιεκτικά μια δεδομένη και βαρετή γι αυτόν κατάσταση. Η υποκατάσταση με αντωνυμικά στοιχεία όπως λένε οι Linke κ. ά. (ό.π.) θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα είδος παράλειψης, καθώς κάποιο στοιχείο του κειμένου αντικαταθίσταται, ώστε να αποφευχθεί η επανάληψή του. Στο παράδειγμα που ακολουθεί σημειώνεται με έντονη γραφή το αντωνυμικό στοιχείο και με πλάγια γραφή το μέρος του κειμένου στο οποίο αναφέρεται ΜΙΚΡΟ ΜΟΥ ΝΑ ΖΗΤΗΣΕΙΣ ΜΙΑ ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΕΝΗ ΓΙΑΤΙ ΤΗΝ ΞΕΧΑΣΑ ΚΑΙ ΜΟΥ ΤΗ ΔΙΝΕΙΣ ΑΥΡΙΟ.ΦΙΛΙΑ! Όσον αφορά τους δείκτες μεταγλώσσας/μεταεπικοινωνίας, βρέθηκαν όπως ήταν αναμενόμενο, εκτός από τα κλασικά παραδείγματα ( κτλ, βλ. ) και άλλοι που αναφέρονται στον συγκεκριμένο τρόπο επικοινωνίας, δηλαδή τα SMS: 390. EYXAPISTΩ GIA TO MHNYMA KAI ANTAPODIDΩ!FILIA APO DESPOINA 25

26 Μορφή και περιεχόμενο των SMS Σε αυτή την ενότητα παρουσιάζονται η μορφή και το περιεχόμενο των SMS του corpus και γίνεται σύγκριση με αντίστοιχα στοιχεία προηγούμενων ερευνών για τη γερμανική γλώσσα (Androutsopoulos/Schmidt, Schlobinski, Döring) και για τη σουηδική (Hård af Segerstad). Ο παρακάτω πίνακας (ΙΙ) ακολουθεί κυρίως την κατηγοριοποίηση της Hård af Segerstad (2002:227), και συμπληρώνεται κατά περίπτωση, όπου αυτό εξυπηρετεί, την εποπτικότερη παρουσίαση των επιμέρους χαρακτηριστικών που μελετήθηκαν στην παρούσα εργασία. Στον πίνακα σημειώνονται με πλάγια γραφή τα χαρακτηριστικά που προστέθηκαν και (τα περισσότερα) βρέθηκαν μόνο στο συγκεκριμένο corpus, με αστερίσκο εκείνα που παρουσιάζουν για κάποιο λόγο ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το corpus (π.χ. εξαιρετικά μεγάλη συχνότητα, ιδιαίτερη κανονικότητα), ενώ σε αγκύλες εκείνα που δεν εμφανίζονται καθόλου. Κατηγορία Στίξη Ορθογραφία Γραμματική Χαρακτηριστικό Παράλειψη στίξης Μη συμβατική στίξη Παράλειψη κενών ανάμεσα στις λέξεις Μη συμβατική χρήση του θαυμαστικού(!) και του ενωτικού συμβόλου (-)* Greeklish* «Ορθογραφικά λάθη» Λάθη πληκτρολόγησης Πεζά/Κεφαλαία* Τονισμός* Φωνητική αναπαράσταση Συντομογραφίες- Αρκτικόλεξα Ad-hoc συντομογραφίες Αντικατάσταση λέξης με μικρότερη Μισοτελειωμένες λέξεις [Γραφή με σύμφωνα] Παράλειψη ρήματος Παράλειψη (εμπρόθετου)άρθρου* Χρόνοι του ρήματος Πρόσωπα του ρήματος [Παράλειψη προσωπ. αντων.- υποκειμένου] Λεξιλόγιο «Βασικά» ρήματα Προσφωνήσεις* Υποκοριστικά Λέξεις διαλέκτου/γλώσσα των νέων «Νέες» λέξεις- λέξεις «ταμπού» Γραφικά Αστερίσκος (*) Σύμβολο mail (@) Άλλα (<>, Ø, ) Πίνακας ΙΙΙ. Χαρακτηριστικά των SMS 26

27 Στίξη Τα SMS γενικά παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες στη στίξη, κάτι που διαπιστώνεται και με απλή παρατήρηση, χωρίς προσεκτική καταμέτρηση. Η κύρια λειτουργία της στίξης στα SMS φαίνεται να είναι η προσπάθεια αναπαράστασης του προφορικού λόγου, σημείο στο οποίο θα επανέλθει ο λόγος αρκετά συχνά. Όπως και στην έρευνα του Schlobinski, παρατηρήθηκε χρήση στίξης στη συντριπτική πλειοψηφία των SMS του corpus, και συγκεκριμένα σε ποσοστό 89,8%, δηλαδή σε 444 μηνύματα. Τα περισσότερα από αυτά τα μηνύματα χρησιμοποιούν τα σημεία στίξης με «μη συμβατικό» τρόπο, όπως για παράδειγμα η χρήση του θαυμαστικού(!) και του ενωτικού(-). Ειδικά η χρήση του θαυμαστικού παρουσιάζεται στο 41,6% αυτών των μηνυμάτων. Το ποσοστό αυτό είναι αρκετά υψηλό, ειδικά αν συνδυαστεί με τη διαπίστωση της Hård af Segerstad (2002:228) ότι η χρήση αυτού του τρόπου στίξης στα SMS είναι πολύ μειωμένη σε σύγκριση με το chat και instant messaging, λόγω του μεγέθους του πληκτρολογίου. Παρακάτω δίνεται ένα παράδειγμα με χρήση θαυμαστικού και ένα ακραίο παράδειγμα χρήσης στίξης ως μοναδικός χαρακτήρας του μηνύματος: 77. ΕΓΩ ΜΑΓΕΙΡΕΨΑ ΜΠΡΙΖΟΛΙΤΣΕΣ ΚΑΙ ΕΦΑΓΑ!ΑΝΤΕ ΚΑΛΟ ΚΟΥΡΑΓΙΟ ΚΑΙ ΚΑΛΟ ΔΙΑΒΑΣΜΑ!ΕΓΩ ΝΟΜΙΖΩ ΟΤΙ ΣΕ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΠΙΟ ΠΟΛΥ..ΚΑΙ ΘΑ ΜΟΥ ΛΕΙΨΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ!!ΦΙΛΑΚΙΑ ΠΟΛΛΑ!! 82.? Η παντελής έλλειψη στίξης εμφανίζεται στο 11,2% των μηνυμάτων. Το αποτέλεσμα αυτό επιβεβαιώνει το αντίστοιχο του Schlobinski (2001:9), ο οποίος κάνει λόγο για 10%. Παρόλη τη μικρή της ποσοστιαία αναλογία στο συνολικό αριθμό των κειμένων, φαίνεται ότι στο παρόν corpus επιλέγεται συνειδητά, καθώς τα περισσότερα μηνύματα αυτής της κατηγορίας είναι περιορισμένης έκτασης. Δεν επηρεάζει δηλαδή η παράμετρος της μικρής χωρητικότητας απλώς ο συντάκτης δεν θεωρεί το σημείο στίξης απαραίτητο, προφανώς επειδή λείπει η εννοιολογική αλλαγή. Τέτοιου είδους είναι και τα παραδείγματα που ακολουθούν ΤΡWW ΦΡΑΟΥΛΕS 204. ΕΛΑ ΣΤΗ ΚΑΡΠΕΝΗΣΙΟΥ Επίσης θα πρέπει να αναφερθεί ότι καταγράφηκαν και περιπτώσεις στοιχειώδους χρήσης των σημείων στίξης. 27

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΓΡΑΨΟΥΜΕ ΜΙΑ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΓΡΑΨΟΥΜΕ ΜΙΑ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η Περίληψη είναι μικρής έκτασης κείμενο, με το οποίο αποδίδεται συμπυκνωμένο το περιεχόμενο ενός ευρύτερου κειμένου. Έχει σαν στόχο την πληροφόρηση των άλλων, με λιτό και περιεκτικό τρόπο, για

Διαβάστε περισσότερα

Ρετσινάς Σωτήριος ΠΕ 1703 Ηλεκτρολόγων ΑΣΕΤΕΜ

Ρετσινάς Σωτήριος ΠΕ 1703 Ηλεκτρολόγων ΑΣΕΤΕΜ Ρετσινάς Σωτήριος ΠΕ 1703 Ηλεκτρολόγων ΑΣΕΤΕΜ Τι είναι η ερευνητική εργασία Η ερευνητική εργασία στο σχολείο είναι μια δυναμική διαδικασία, ανοιχτή στην αναζήτηση για την κατανόηση του πραγματικού κόσμου.

Διαβάστε περισσότερα

Η περίληψη δεν είναι ξεχωριστό γραμματειακό είδος αλλά ένας τρόπος συνοπτικής απόδοσης προϋπάρχοντος κειμένου δια της οποίας επιδιώκεται:

Η περίληψη δεν είναι ξεχωριστό γραμματειακό είδος αλλά ένας τρόπος συνοπτικής απόδοσης προϋπάρχοντος κειμένου δια της οποίας επιδιώκεται: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (25 μονάδες) Η περίληψη δεν είναι ξεχωριστό γραμματειακό είδος αλλά ένας τρόπος συνοπτικής απόδοσης προϋπάρχοντος κειμένου δια της οποίας επιδιώκεται: α) Η κατανόηση του

Διαβάστε περισσότερα

Γιούλη Χρονοπούλου Μάιος Αξιολόγηση περίληψης

Γιούλη Χρονοπούλου Μάιος Αξιολόγηση περίληψης Γιούλη Χρονοπούλου Μάιος 2018 Αξιολόγηση περίληψης Η δυσκολία συγκρότησης (και αξιολόγησης) της περίληψης Η περίληψη εμπεριέχει μια (φαινομενική) αντίφαση: είναι ταυτόχρονα ένα κείμενο δικό μας και ξένο.

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307)

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) Ενότητα #4: Λειτουργικός και Κριτικός Γραμματισμός Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών 4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών Στο προηγούμενο κεφάλαιο (4.1) παρουσιάστηκαν τα βασικά αποτελέσματα της έρευνάς μας σχετικά με την άποψη, στάση και αντίληψη των μαθητών γύρω από θέματα

Διαβάστε περισσότερα

Για την εξέταση των Αρχαίων Ελληνικών ως μαθήματος Προσανατολισμού, ισχύουν τα εξής:

Για την εξέταση των Αρχαίων Ελληνικών ως μαθήματος Προσανατολισμού, ισχύουν τα εξής: Τρόπος εξέτασης των πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων Τα θέματα των πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων λαμβάνονται από την ύλη που ορίζεται ως εξεταστέα για κάθε μάθημα κατά το έτος που γίνονται οι εξετάσεις.

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

Το Π.Σ. της Α Λυκείου με ένα παράδειγμα.. Κουτσογιάννης, Κ. Ντίνας, Σ. Χατζησσαβίδης συνεισφορά στο παράδειγμα: Μ. Αλεξίου

Το Π.Σ. της Α Λυκείου με ένα παράδειγμα.. Κουτσογιάννης, Κ. Ντίνας, Σ. Χατζησσαβίδης συνεισφορά στο παράδειγμα: Μ. Αλεξίου Το Π.Σ. της Α Λυκείου με ένα παράδειγμα. Κουτσογιάννης, Κ. Ντίνας, Σ. Χατζησσαβίδης συνεισφορά στο παράδειγμα: Μ. Αλεξίου Αρχικές αναζητήσεις στη γλωσσική διδασκαλία Σύνδεση της ανάγνωσης με θρησκευτικά

Διαβάστε περισσότερα

Στόχος της ψυχολογικής έρευνας:

Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Συστηματική περιγραφή και κατανόηση των ψυχολογικών φαινομένων. Η ψυχολογική έρευνα χρησιμοποιεί μεθόδους συστηματικής διερεύνησης για τη συλλογή, την ανάλυση και την ερμηνεία

Διαβάστε περισσότερα

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος αποτελούν ένα είδος προσωπικών σημειώσεων που κρατά ο εκπαιδευτικός προκειμένου να πραγματοποιήσει αποτελεσματικές διδασκαλίες. Περιέχουν πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών Πηγή: Δημάκη, Α. Χαϊτοπούλου, Ι. Παπαπάνου, Ι. Ραβάνης, Κ. Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (επιμ.). (2008).

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ : ΚΟΙΝ.: Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

ΠΡΟΣ : ΚΟΙΝ.: Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α Να διατηρηθεί μέχρι... Βαθμός Ασφαλείας...

Διαβάστε περισσότερα

Ιδιότητες και Τεχνικές Σύνταξης Επιστημονικού Κειμένου Σχολιασμός ερευνητικής πρότασης

Ιδιότητες και Τεχνικές Σύνταξης Επιστημονικού Κειμένου Σχολιασμός ερευνητικής πρότασης Ιδιότητες και Τεχνικές Σύνταξης Επιστημονικού Κειμένου Σχολιασμός ερευνητικής πρότασης Αναστασία Χριστοδούλου, Dr. Γεώργιος Δαμασκηνίδης Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας & Φιλολογίας Θεσσαλονίκη, 2015 Ιδιότητες

Διαβάστε περισσότερα

1. Σκοπός της έρευνας

1. Σκοπός της έρευνας Στατιστική ανάλυση και ερμηνεία των αποτελεσμάτων των εξετάσεων πιστοποίησης ελληνομάθειας 1. Σκοπός της έρευνας Ο σκοπός αυτής της έρευνας είναι κυριότατα πρακτικός. Η εξέταση των δεκτικών/αντιληπτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» Τομέας Νέων Ελληνικών

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» Τομέας Νέων Ελληνικών ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ 1 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» Τομέας Νέων Ελληνικών ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ: Στοιχεία Θεωρίας ΘΕΜΑ: Παραγωγή Συνεχούς Γραπτού Λόγου ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Γιάννης Ι. Πασσάς ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ:

Διαβάστε περισσότερα

Επαγγελματικές κάρτες

Επαγγελματικές κάρτες Επαγγελματικές κάρτες Αφροδίτη Οικονόμου Νηπιαγωγός afoikon@uth.gr Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την πλατφόρμα Ταξίδι στον γραμματισμό Θεματική: Τα επαγγέλματα των γονιών της τάξης μας ΤΙΤΛΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΡΩΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΡΩΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΡΩΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Το βιβλίο αυτό παρουσιάζει την ιδιαιτερότητα ότι εξετάζει συνδυαστικά προβλήματα μεθοδολογίας της έρευνας και δοκιμασιολογίας των γλωσσικών μαθημάτων, και κυρίως των ξενόγλωσσων.

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων

Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων Σύνοψη κεφαλαίου Σύνδεση θεωρίας και ανάλυσης Επεξεργασία ποιοτικών δεδομένων Δεοντολογία και ανάλυση ποιοτικών δεδομένων Αξιολογώντας την ποιότητα των ποιοτικών ερευνών Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ -ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ -ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Σχέδιο Διδασκαλίας Τάξη: Β Γυμνασίου Μάθημα: Νεοελληνική Γλώσσα Θέμα: Η συνοχή ενός ευρύτερου Κειμένου Διάρκεια: Μία περίοδος Στην τέταρτη ενότητα ο προγραμματισμός προβλέπει έξι περιόδους. Η συγκεκριμένη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος 6 ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I 6 ΓΑΛ 170 e-french 6 ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής 6

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος 6 ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I 6 ΓΑΛ 170 e-french 6 ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής 6 πρώτο δεύτερο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I ΓΑΛ 170 e-french ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής ΓΑΛ 104 Γραπτός λόγος II ΓΑΛ 111 Φωνητική ΓΑΛ 1 Από

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας στη ΜΕ

Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας στη ΜΕ Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας στη ΜΕ Χ Α Ρ Α Λ Α Μ Π Ο Σ Σ Α Κ Ο Ν Ι Δ Η Σ, Δ Π Θ Μ Α Ρ Ι Α Ν Ν Α Τ Ζ Ε Κ Α Κ Η, Α Π Θ Α. Μ Α Ρ Κ Ο Υ, Δ Π Θ Α Χ Ε Ι Μ Ε Ρ Ι Ν Ο 2 0 17-2018 2 ο παραδοτέο 8/12/2016

Διαβάστε περισσότερα

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ;

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; Eρωτήματα ποιες επιλογές γίνονται τελικά; ποιες προκρίνονται από το Π.Σ.; ποιες προβάλλονται από το εγχειρίδιο; ποιες υποδεικνύονται από το ίδιο το αντικείμενο; με

Διαβάστε περισσότερα

Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων

Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων Νίκος Ναγόπουλος Για τη διεξαγωγή της κοινωνικής έρευνας χρησιμοποιούνται ποσοτικές ή/και ποιοτικές μέθοδοι που έχουν τις δικές τους τεχνικές και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» Τομέας Νέων Ελληνικών

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» Τομέας Νέων Ελληνικών ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» Τομέας Νέων Ελληνικών ΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ Συνοχή & Συνεκτικότητα 1ο ΜΕΡΟΣ Στοιχεία Θεωρίας Α. Συνοχή Συνοχή ονομάζεται η λειτουργία του λόγου που αναφέρεται στη σύνδεση των

Διαβάστε περισσότερα

Ποιοτικοί μέθοδοι έρευνας. Μυλωνά Ιφιγένεια

Ποιοτικοί μέθοδοι έρευνας. Μυλωνά Ιφιγένεια Ποιοτικοί μέθοδοι έρευνας Μυλωνά Ιφιγένεια Έρευνες για την απόκτηση πληροφοριών η γνωμών από τους χρήστες Χρησιμοποιήθηκαν από τις κοινωνικές επιστήμες για τη χρήση κοινωνικών φαινομένων Ο όρος «ποιοτική

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Μάθηση και γνώση: μια συνεχής και καθοριστική αλληλοεπίδραση Αντώνης Λιοναράκης Στην παρουσίαση που θα ακολουθήσει θα μιλήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Σχόλια και υποδείξεις για το Σχέδιο Μαθήματος

Σχόλια και υποδείξεις για το Σχέδιο Μαθήματος Σχόλια και υποδείξεις για το Σχέδιο Μαθήματος Ακολούθως αναπτύσσονται ορισμένα διευκρινιστικά σχόλια για το Σχέδιο Μαθήματος. Αφετηρία για τον ακόλουθο σχολιασμό υπήρξαν οι σχετικές υποδείξεις που μας

Διαβάστε περισσότερα

Τα νέα σχολικά εγχειρίδια του Δημοτικού Σχολείου:

Τα νέα σχολικά εγχειρίδια του Δημοτικού Σχολείου: Τα νέα σχολικά εγχειρίδια του Δημοτικού Σχολείου: γλωσσολογικές και παιδαγωγικές καινοτομίες στα βιβλία της Γλώσσας Όλγα Μούσιου-Μυλωνά, Σχολική Σύμβουλος Π.Ε. Εισαγωγή Το θεωρητικό πλαίσιο του μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

Σχετικά με τη διδακτική προσέγγιση του γλωσσικού δανεισμού

Σχετικά με τη διδακτική προσέγγιση του γλωσσικού δανεισμού Σχετικά με τη διδακτική προσέγγιση του γλωσσικού δανεισμού Περιεχόμενα 1. Εισαγωγικά στοιχεία 1.1 Η τρέχουσα αντιμετώπιση του γλωσσικού δανεισμού 1.2 Η προσέγγιση του θέματος μέσα από το σχολείο 1.3 Σχετικά

Διαβάστε περισσότερα

ヤ Διδασκαλία της Γλώσσας στις τάξεις Γ & Δ

ヤ Διδασκαλία της Γλώσσας στις τάξεις Γ & Δ ヤ Διδασκαλία της Γλώσσας στις τάξεις Γ & Δ Μαρία Θ. Παπαδοπούλου, PhD Σχολική Σύμβουλος 6ης Περιφέρειας Π.Ε. ν. Λάρισας Ελασσόνα, 19 Νοεμβρίου 2012 Επιμέρους τομείς στο γλωσσικό μάθημα 1. Προφορικός Λόγος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΕΡΩΤΗΣΗΣ, ΟΠΩΣ

ΜΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΕΡΩΤΗΣΗΣ, ΟΠΩΣ ΚΕΦAΛΑΙΟ 3 Ερωτήσεις: εργαλείο, μέθοδος ή στρατηγική; Το να ζει κανείς σημαίνει να συμμετέχει σε διάλογο: να κάνει ερωτήσεις, να λαμβάνει υπόψη του σοβαρά αυτά που γίνονται γύρω του, να απαντά, να συμφωνεί...

Διαβάστε περισσότερα

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016 Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016 Στόχοι της εισήγησης: Επισήμανση βασικών σημείων από τις οδηγίες

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες Επικοινωνιακής Επάρκειας Κατανόησης και Παραγωγής Γραπτού και Προφορικού Λόγου Γ1

Δείκτες Επικοινωνιακής Επάρκειας Κατανόησης και Παραγωγής Γραπτού και Προφορικού Λόγου Γ1 Δείκτες Επικοινωνιακής Επάρκειας Κατανόησης και Παραγωγής Γραπτού και Προφορικού Λόγου Γ1 Επίπεδο Γ1 Κατανόηση γραπτού λόγου Για να δείξει ο υποψήφιος ότι έχει την ικανότητα να αντιληφθεί εκτεταμένα, σύνθετα

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενα και επικοινωνιακές δραστηριότητες στα νέα βιβλία της γλώσσας: μια κριτική εξέταση

Κείμενα και επικοινωνιακές δραστηριότητες στα νέα βιβλία της γλώσσας: μια κριτική εξέταση Κείμενα και επικοινωνιακές δραστηριότητες στα νέα βιβλία της γλώσσας: μια κριτική εξέταση Στόχος της ανακοίνωσης είναι να εξεταστούν κριτικά οι προσεγγίσεις που χρησιμοποιούνται στα νέα βιβλία της γλώσσας,

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας

Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας 1 Δρ. Αλέξανδρος Αποστολάκης Email: aapostolakis@staff.teicrete.gr Τηλ.: 2810379603 E-class μαθήματος: https://eclass.teicrete.gr/courses/pgrad_omm107/

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής»

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής» Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής» Ειδίκευση B «Γραμματισμός, αφήγηση και διδασκαλία της Ελληνικής ως πρώτης και ως δεύτερης/ξένης» Στην ειδίκευση αυτή προσφέρονται

Διαβάστε περισσότερα

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους του Σταύρου Κοκκαλίδη Μαθηματικού Διευθυντή του Γυμνασίου Αρχαγγέλου Ρόδου-Εκπαιδευτή Στα προγράμματα Β Επιπέδου στις ΤΠΕ Ορισμός της έννοιας του σεναρίου.

Διαβάστε περισσότερα

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ. 1.1 Σκοπός Έρευνας

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ. 1.1 Σκοπός Έρευνας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Σκοπός Έρευνας 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο βασικός σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η αξιολόγηση των παραγόντων που επιδρούν και διαμορφώνουν τη γνώμη, στάση και αντίληψη των νέων (μαθητών)

Διαβάστε περισσότερα

5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία

5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία 5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία Στόχοι της γλωσσολογίας Σύμφωνα με τον Saussure, βασικός στόχος της γλωσσολογίας είναι να περιγράψει τις γλωσσικές δομές κάθε γλώσσας με στόχο να διατυπώσει θεωρητικές αρχές

Διαβάστε περισσότερα

<5,0 5,0 6,9 7 7,9 8 8,9 9-10

<5,0 5,0 6,9 7 7,9 8 8,9 9-10 ΚΡΙΤΗΡΙΑ Εύρος θέματος Τίτλος και περίληψη Εισαγωγή Βαθμολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ Οι Δ/τές ως προωθητές αλλαγών με κέντρο τη μάθηση Χαράσσουν τις κατευθύνσεις Σχεδιάσουν την εφαρμογή στη σχολική πραγματικότητα Αναπτύσσουν

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να:

Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να: Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να: Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Ανταποκρίνονται στην ακρόαση του προφορικού

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί πως η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

Η εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας. Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε 2011-12

Η εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας. Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε 2011-12 Η εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε 2011-12 Βασικοί όροι και έννοιες- Δεύτερη # Ξένη γλώσσα Δεύτερη γλώσσα είναι οποιαδήποτε γλώσσα κατακτά ή μαθαίνει ένα άτομο

Διαβάστε περισσότερα

Καλές και κακές πρακτικές στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας. Άννα Ιορδανίδου ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών

Καλές και κακές πρακτικές στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας. Άννα Ιορδανίδου ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών Καλές και κακές πρακτικές στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας Άννα Ιορδανίδου ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών Οι πρακτικές αναφέρονται σε θέματα κριτηρίων επιλογής κειμένων με βάση το επίπεδο ελληνομάθειας

Διαβάστε περισσότερα

Γ Γυμνασίου: Οδηγίες Γραπτής Εργασίας και Σεμιναρίων. Επιμέλεια Καραβλίδης Αλέξανδρος. Πίνακας περιεχομένων

Γ Γυμνασίου: Οδηγίες Γραπτής Εργασίας και Σεμιναρίων. Επιμέλεια Καραβλίδης Αλέξανδρος. Πίνακας περιεχομένων Γ Γυμνασίου: Οδηγίες Γραπτής Εργασίας και Σεμιναρίων. Πίνακας περιεχομένων Τίτλος της έρευνας (title)... 2 Περιγραφή του προβλήματος (Statement of the problem)... 2 Περιγραφή του σκοπού της έρευνας (statement

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Μαθηματικά (Άλγεβρα - Γεωμετρία) Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ και Α, Β ΤΑΞΕΙΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ και Α ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΠΑΛ ΚΕΝΤΡΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Α. Στόχοι σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων

Α. Στόχοι σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Οριζόντια αντιστοίχιση Στόχων Μεθόδων Δραστηριοτήτων - Εποπτικού Υλικού - Αξιολόγησης Α. Στόχοι σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων ΣΤΟΧΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΟΠΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.) ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.) ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (Π.Ι.Ε.)

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. Χρήστου

Κωνσταντίνος Π. Χρήστου 1 Κριτήρια: Διδακτική διαδικασία Μαθητοκεντρικά Δασκαλοκεντρικά Αλληλεπίδρασης διδάσκοντα διδασκόµενου Είδος δεξιοτήτων που θέλουν να αναπτύξουν Επεξεργασίας Πληροφοριών Οργάνωση-ανάλυση πληροφοριών, λύση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ............................... 15 ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ................................... 17 ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΠΙΓΝΩΣΗ

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΠΙΓΝΩΣΗ Για τις εξετάσεις εισαγωγής του ακαδημαϊκού έτους 2010 2011 και εφεξής η εξέταση κάθε ειδικού μαθήματος Ξένης Γλώσσας γίνεται ως εξής: ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΠΙΓΝΩΣΗ Δίνεται στους υποψήφιους

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός. A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης

Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός. A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης 1. MΕΘΟΔΟΣ Ο όρος μέθοδος, έτσι όπως χρησιμοποιείται στην Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία, έχει ποικίλες σημασίες. Διαφοροποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες Επικοινωνιακής Επάρκειας Κατανόησης και Παραγωγής Γραπτού και Προφορικού Λόγου Α1/Α2

Δείκτες Επικοινωνιακής Επάρκειας Κατανόησης και Παραγωγής Γραπτού και Προφορικού Λόγου Α1/Α2 Δείκτες Επικοινωνιακής Επάρκειας Κατανόησης και Παραγωγής Γραπτού και Προφορικού Λόγου Α1/Α2 Επίπεδο Α1 Κατανόηση γραπτού λόγου Οι υποψήφιοι του επιπέδου Α1 πρέπει να είναι σε θέση να κατανοούν το γενικό

Διαβάστε περισσότερα

Ιδανικός Ομιλητής. Δοκιμασία Αξιολόγησης Α Λυκείου. Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd Εκπαιδευτήρια «Νέα Παιδεία» 22 Μαΐου 2018 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Ιδανικός Ομιλητής. Δοκιμασία Αξιολόγησης Α Λυκείου. Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd Εκπαιδευτήρια «Νέα Παιδεία» 22 Μαΐου 2018 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd Εκπαιδευτήρια «Νέα Παιδεία» 22 Μαΐου 2018 Ιδανικός Ομιλητής Δοκιμασία Αξιολόγησης Α Λυκείου ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α1. Σύμφωνα με τον συγγραφέα του κειμένου «προσεκτικός ομιλητής»

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ

ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (# 252) Ε ΕΞΑΜΗΝΟ 9 η ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΛΙΓΗ ΘΕΩΡΙΑ Στην προηγούμενη διάλεξη μάθαμε ότι υπάρχουν διάφορες μορφές έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Ερευνας στη ΜΕ

Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Ερευνας στη ΜΕ Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Ερευνας στη ΜΕ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΣΑΚΟΝΙΔΗΣ, ΔΠΘ ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΤΖΕΚΑΚΗ, ΑΠΘ Α ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ 201 6-2017 2 ο παραδοτέο Περιεχόμενο 1. Εισαγωγή: το θέμα και η σημασία του, η σημασία διερεύνησης του

Διαβάστε περισσότερα

Η οικολογία μάθησης για τους υπολογιστές ΙII: Η δική σας οικολογία μάθησης

Η οικολογία μάθησης για τους υπολογιστές ΙII: Η δική σας οικολογία μάθησης Η οικολογία μάθησης για τους υπολογιστές ΙII: Η δική σας οικολογία μάθησης Παλαιγεωργίου Γιώργος Τμήμα Μηχανικών Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Ιανουάριος 2011 Ψυχομετρία Η κατασκευή

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΨΥΧΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΣΤΟΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ

Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΨΥΧΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΣΤΟΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΨΥΧΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΣΤΟΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ Δέσποινα Σιδηροπούλου-Δημακάκου Καθηγήτρια Ψυχολογίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 1 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Αναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕ -9900 3 η Εισήγηση

ΜΕ -9900 3 η Εισήγηση ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΕ9900 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Έρευνα και Συγγραφή Βασιλική Ζήση, PhD

Διαβάστε περισσότερα

Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000)

Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000) Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000) Πρόκειται για την έρευνα που διεξάγουν οι επιστήμονες. Είναι μια πολύπλοκη δραστηριότητα που απαιτεί ειδικό ακριβό

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ ΜΟΝΤΕΒΙΔΕΟ Οκτωβρίου 2009

ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ ΜΟΝΤΕΒΙΔΕΟ Οκτωβρίου 2009 ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ ΜΟΝΤΕΒΙΔΕΟ 16-17 Οκτωβρίου 2009 Σημερινή κατάσταση της Περιφέρειας Αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί από Ελλάδα Διδάσκοντες με μακροχρόνια εμπειρία ελληνικής ή

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Β ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Β ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Β ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Το μάθημα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στην Β Γυμνασίου διδάσκεται δυόμισι (2,5) περιόδους την εβδομάδα. Συνεπώς, το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

Πολυτροπικότητα και διδασκαλία των ξένων γλωσσών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

Πολυτροπικότητα και διδασκαλία των ξένων γλωσσών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Μαρία ημάση Μακρίνα Ζαφείρη Γρηγορία-Καρολίνα Κωνσταντινίδου Πολυτροπικότητα και διδασκαλία των ξένων γλωσσών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Πλυτροπικότητα: η έννοια Ως πολυτροπικότητα, multimodality, ορίζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ Στις ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών για την ειδικότητα των νηπιαγωγών των εκπαιδευτικών πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση, ακριβώς λόγω του μεγάλου ανταγωνισμού και των υψηλών βαθμολογιών

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Γαβριέλλα Κοντογιαννίδου, Φιλόλογος 1. Το πρώτο βήμα μας είναι η κατανόηση του θέματος και η ένταξή του σε ευρύτερες θεματικές ενότητες Συνήθως, ένα θέμα Έκθεσης έχει

Διαβάστε περισσότερα

Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Μ ΑΪΟΥ 2002 2004 Δ ΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ Π ΕΡΙΛΗΨΗ: Η μελέτη αυτή έχει σκοπό να παρουσιάσει και να ερμηνεύσει τα ευρήματα που προέκυψαν από τη στατιστική

Διαβάστε περισσότερα

Διαμορφωτική Αξιολόγηση των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση (Ιούλιος 2017)

Διαμορφωτική Αξιολόγηση των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση (Ιούλιος 2017) Διαμορφωτική Αξιολόγηση των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση (Ιούλιος 2017) 1. Ταυτότητα της έρευνας Η παρούσα αξιολόγηση αποτελεί συνέχεια προηγούμενης αξιολόγησης, που

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Το μάθημα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στην Α Γυμνασίου διδάσκεται τρεις (3) περιόδους την εβδομάδα. Συνεπώς, το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ 13 1. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 17 ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 17 1.1 Η αξία του λεξιλογίου και η θέση του στο γλωσσικό μάθημα 18 1.2 Εμπόδια στη

Διαβάστε περισσότερα

«Διασχολικό Δίκτυο για τον Γλωσσικό Γραμματισμό»

«Διασχολικό Δίκτυο για τον Γλωσσικό Γραμματισμό» Ερωτηματολόγιο για διερεύνηση αντιλήψεων και στάσεων των μαθητών απέναντι σε θέματα γλωσσικού γραμματισμού. «Διασχολικό Δίκτυο για τον Γλωσσικό Γραμματισμό» Η λειτουργία του ερωτηματολογίου ως εργαλείο

Διαβάστε περισσότερα

Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών

Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών 1 η Τάξη Στόχοι Τα παιδιά: Αναπτύσσουν, σε κάθε ευκαιρία, τον προφορικό λόγο. Ως ομιλητές απαντούν σε απλές ερωτήσεις, ανακοινώνουν, περιγράφουν,

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγικά στοιχεία για την Kοινωνιογλωσσολογία

Εισαγωγικά στοιχεία για την Kοινωνιογλωσσολογία Εισαγωγικά στοιχεία για την Kοινωνιογλωσσολογία Η επιστήμη της Kοινωνιογλωσσολογίας μελετά τη γλώσσα μέσα σε μια συγκεκριμένη κοινωνική δομή,ή τησχέσηγλώσσαςκαι κοινωνίας, αναλύοντας, τόσο σε θεωρητικό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ. (40 Μονάδες) ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ. (40 Μονάδες) ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (40 Μονάδες) ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Το πρώτο πράγμα που πρέπει να προσέξει ο διορθωτής με την προσεκτική ανάγνωση του γραπτού δοκιμίου είναι αν ο μαθητής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Κατερίνα Σάλτα ΔιΧηΝΕΤ 2017-2018 ΘΕΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Διεπιστημονικότητα Ιστορία & Φιλοσοφία της Χημείας Γλωσσολογία Χημεία Διδακτική της Χημείας Παιδαγωγική Ψυχολογία

Διαβάστε περισσότερα

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Α/ Α Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Απλή Αν κάνετε αναζήτηση µιας λέξης σε ένα αρχαιοελληνικό σώµα κειµένων, αυτό που θα λάβετε ως αποτέλεσµα θα είναι: Μια καταγραφή όλων των εµφανίσεων της λέξης στο συγκεκριµένο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ (1) Οι μαθητές να ασχολούνται ενεργητικά με την εξερεύνηση προβληματικών καταστάσεων. Να ψάχνουν για πρότυπα, να διαμορφώνουν υποθέσεις τις οποίες να αξιολογούν και να

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ ( )

Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ ( ) Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Μάιος 2014 Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ (2013-2014) Κεντρική Επιμόρφωση για Διευθυντές/ντριες & Εκπαιδευτικούς

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Κωδικός μαθήματος: ΚΕΠ 302 Διδάσκων: Δημήτρης Θ. Ζάχος Πιστωτικές μονάδες: 10 Χρόνος και τόπος διεξαγωγής: Τετάρτη 6-9 αίθουσα 907 Εισαγωγικά Η επιτυχής συμμετοχή σ ένα

Διαβάστε περισσότερα

Σχολιάστε αν τα εκπαιδευτικά αντικείμενα (όπως: φύλλα διδασκαλίας, εργασίας. και αξιολόγησης μαθητών και υποστηρικτικό υλικό) καλύπτουν τους

Σχολιάστε αν τα εκπαιδευτικά αντικείμενα (όπως: φύλλα διδασκαλίας, εργασίας. και αξιολόγησης μαθητών και υποστηρικτικό υλικό) καλύπτουν τους 1 Αξιολόγηση Web2 για Επικοινωνία Άννα Χουντάλα ΑΜ 11Μ13 1ο Κριτήριο Αξιολόγησης Σχολιάστε αν τα εκπαιδευτικά αντικείμενα (όπως: φύλλα διδασκαλίας, εργασίας και αξιολόγησης μαθητών και υποστηρικτικό υλικό)

Διαβάστε περισσότερα

Ψηφίδες για τη Νεοελληνική Γλώσσα

Ψηφίδες για τη Νεοελληνική Γλώσσα [1] Ψηφίδες για τη Νεοελληνική Γλώσσα Παρουσίαση και ενδεικτικά παραδείγματα εκπαιδευτικής αξιοποίησης Συντάκτρια: Μαρία Αλεξίου (εκπαιδευτικός ΠΕ02, ΜΔΕ Θεωρητικής Γλωσσολογίας, συντονίστρια του ψηφιακού

Διαβάστε περισσότερα

Το μυστήριο της ανάγνωσης

Το μυστήριο της ανάγνωσης Βενετία Αποστολίδου Το μυστήριο της ανάγνωσης Γιατί κάποιοι διαβάζουν και κάποιοι όχι; Είναι σημαντική η ανάγνωση; Γιατί μας αρέσει η ανάγνωση; Τι είναι η φιλαναγνωσία; Τα σημερινά παιδιά διαβάζουν; Η

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Διδακτική παρέμβαση 2-3 ωρών στο μάθημα της Λογοτεχνίας της Β Λυκείου και συγκεκριμένα στο κείμενο «Ζάβαλη Μάϊκω» του Στρατή Μυριβήλη με αξιοποίηση ΤΠΕ (χρήση αρχείων power point, διαδικτύου και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ ΛΥΚΕΙΟ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ ΛΥΚΕΙΟ Στοιχεία Επικοινωνίας: akisampelaspe02@gmail.com Προσωπική Ιστοσελίδα: www.akisambelas.wordpress.com Ψηφιακό αποθετήριο: www.pdekritis.gr/pekes/ 1 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ ΛΥΚΕΙΟ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑΣ Σ.Ε.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΚΟΙΝΟΥ ΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΚΟΙΝΟΥ ΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΚΟΙΝΟΥ ΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ονοματεπώνυμο: Τουφεξή Ασπασία Σειρά: 12 Επιβλέπων καθηγητής: Ιωαννίδης Α. Διευθυντής ΠΜΣ: Σιώμκος Γεώργιος Ο ρόλος του μουσείου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΩΝ

ΕΚΘΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΩΝ Η έκθεση ακαδημαϊκών ενδιαφερόντων συνοδεύει σχεδόν πάντα την αίτηση για την είσοδο σε οποιοδήποτε πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών. Την έκθεση ακαδημαϊκών ενδιαφερόντων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΠΑΛ ΕΙΔΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΠΑΛ ΕΙΔΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΠΑΛ ΕΙΔΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 24/06/2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Πέντε Προτάσεις Αντιμετώπισης των υσκολιών στην Ανάγνωση

Πέντε Προτάσεις Αντιμετώπισης των υσκολιών στην Ανάγνωση Πέντε Προτάσεις Αντιμετώπισης των υσκολιών στην Ανάγνωση Tο φαινόμενο της ανάγνωσης προσεγγίζεται ως ολική διαδικασία, δηλαδή ως λεξιλόγιο, ως προφορική έκφραση και ως κατανόηση. ημήτρης Γουλής Πρώτη Πρόταση

Διαβάστε περισσότερα

Η γλώσσα ως σύστημα και ως χρήση. Ασπασία Χατζηδάκη, Επίκουρη καθηγήτρια ΠΤΔΕ

Η γλώσσα ως σύστημα και ως χρήση. Ασπασία Χατζηδάκη, Επίκουρη καθηγήτρια ΠΤΔΕ Η γλώσσα ως σύστημα και ως χρήση Ασπασία Χατζηδάκη, Επίκουρη καθηγήτρια ΠΤΔΕ 2009-10 Τι είναι γλώσσα; Γλώσσα είναι το σύστημα ήχων ( φθόγγων ) και εννοιών που χρησιμοποιούν οι ανθρώπινες κοινότητες για

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Τομέας Έρευνας ΚΕΘΕΑ Η ποιοτική έρευνα επιχειρεί να περιγράψει, αναλύσει, κατανοήσει, ερμηνεύσει κοινωνικά φαινόμενα, έννοιες ή συμπεριφορές επιχειρεί να απαντήσει το γιατί

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων

Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα Earl Babbie Κεφάλαιο 12 Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων 12-1 Σύνοψη κεφαλαίου Σύνδεση θεωρίας και ανάλυσης Επεξεργασία ποιοτικών δεδομένων Προγράμματα ηλεκτρονικού υπολογιστή

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Πρόταση για την εισαγωγή στο Πληροφοριακό Σύστημα της ΜΟΔΙΠ της Πιστοποίησης των Μαθησιακών Αποτελεσμάτων των φοιτητών του Γ.Π.Α., σύμφωνα με

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική δραστηριότητα Α Γυμνασίου

Διδακτική δραστηριότητα Α Γυμνασίου Διδακτική δραστηριότητα Α Γυμνασίου 1. Ταυτότητα δραστηριότητας Τίτλος: Και πάλι στο σχολείο Δημιουργός: Μαρία Νέζη Πεδίο, διδακτικό αντικείμενο και διδακτική ενότητα: Μάθημα: Νεοελληνική Λογοτεχνία Τάξη:

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικες πληροφοριες Πέτρος Γαλάνης Δρ. ΕΚΠΑ, Δάσκαλος Ε.Α. (ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Δ Αθήνας) Τι είναι η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ); Ο όρος «Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος» (ΔΑΦ)

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ. Γεράσιμος Παπαναστασάτος, Ph.D. Αθήνα, Σεπτέμβριος 2016

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ. Γεράσιμος Παπαναστασάτος, Ph.D. Αθήνα, Σεπτέμβριος 2016 ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Γεράσιμος Παπαναστασάτος, Ph.D. Αθήνα, Σεπτέμβριος 2016 ΚΕΘΕΑ Τομέας Έρευνας Η ποιοτική έρευνα επιχειρεί να περιγράψει, αναλύσει, κατανοήσει, ερμηνεύσει κοινωνικά φαινόμενα,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Γεράσιμος Παπαναστασάτος, Ph.D. Αθήνα, Σεπτέμβριος 2016 ΚΕΘΕΑ Τομέας Έρευνας Η ποιοτική έρευνα επιχειρεί να περιγράψει, αναλύσει, κατανοήσει, ερμηνεύσει κοινωνικά φαινόμενα,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Σύνδεσμος: Προδιαγραφές όλων των επιπέδων γλωσσομάθειας ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 0. Προλογικό σημείωμα 1. Προδιαγραφές και χαρακτηριστικά 1.1 Γενικός σκοπός και η φύση της εξέτασης 1.2 Η «ύλη» των εξετάσεων

Διαβάστε περισσότερα

Δραστηριότητες γραμματισμού: Σχεδιασμός

Δραστηριότητες γραμματισμού: Σχεδιασμός Δραστηριότητες γραμματισμού: Σχεδιασμός Αφροδίτη Οικονόμου Νηπιαγωγός afoikon@uth.gr Μαρία Παπαδοπούλου Αν. Καθηγήτρια, Π.Τ.Π.Ε., Π.Θ. mariapap@uth.gr Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την πλατφόρμα Ταξίδι

Διαβάστε περισσότερα