ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΟΝΟΜΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ: Γ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΪΜΑΚΛΙΟΥ (Κ.Β.)

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΟΝΟΜΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ: Γ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΪΜΑΚΛΙΟΥ (Κ.Β.) Συντονιστική Ομάδα: 1. Χριστάκης Γιασεμής (Β/διευθυντής-Συντονιστής) 2. Ιωάννα Νικολάου (εκπαιδευτικός) 3. Κώστας Κακουλλής (εκπρόσωπος Συνδέσμου Γονέων) 4. Άννα-Μαρία Γεωργίου (εκπρόσωπος Συνδέσμου Γονέων) 5. Νικολέττα Κοκία (Στ1) 6. Κατερίνα Τασούδη (Στ2) 7. Άντρεα Καδή (Στ3) 8. Βικτώρια Τσοχαταρίδου (Ε1) 9. Ελίζα Δημητρίου (Ε2) 10. Πόλης Δημοσθένους (Ε3) 11. Κωνσταντίνος Σιακαλλής (Δ1) 12. Έλενα Τσολάκη (Δ2) 13. Αυγή ΜΜυλορδή (Δ3) 14. Σωτηρούλα Σωτηρίου (επισκέπτρια υγείας) ΘΕΜΑ: Παιδικό Άγχος (ανάπτυξη προσωπικότητας παιδιών και απόκτηση δεξιοτήτων ζωής). Μετά από την εφαρμογή του περσινού προγράμματος και μέσα από τα ερωτηματολόγια που δόθηκαν (pre-test και post-test), φάνηκε πως το παιδικό άγχος ήταν ένας από τους τομείς όπου τα παιδιά αντιμετώπιζαν δυσκολίες στο χειρισμό τους. Έτος προγράμματος (1 ο, 2 ο, 3 ο ): 2 ος Στόχοι Προγράμματος: Τα παιδιά να: 1. γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους μέσα από διάφορες βιωματικές δραστηριότητες, 2. γνωρίσουν και να δημιουργήσουν δεξιότητες ζωής μέσα από βιωματικές ασκήσεις, 3. αναπτύξουν την αυτογνωσία και να ενισχύσουν την αυτοπεποίθηση μέσα από βιωματικές ασκήσεις, 4. γνωρίσουν τρόπους χειρισμού του άγχους (στόχος υπό έμφαση της φετινής χρονιάς). Προγραμματιζόμενες Δραστηριότητες: Επισυνάπτεται έντυπο με τις δραστηριότητες 1

2 Προγραμματιζόμενη Αξιολόγηση: Τα παιδιά μετά από συζήτηση με τους δασκάλους τους στα τμήματα, γράφουν σε ένα χαρτί τα πράγματα που τους προκαλούν άγχος (στο χαρτί απεικονίζεται ένας ήλιος που γράφει τη λέξη «άγχος» και στις ακτίνες του γράφουν τα πράγματα που τους προκαλούν άγχος). 1. Τα χαρτιά συλλέγονται, αναλύονται και κατηγοριοποιούνται τα αίτια πρόκλησης του άγχους. 2. Ετοιμάζεται ερωτηματολόγιο βάσει των δηλώσεων των παιδιών (δηλώσεις έκφρασης άγχους με τη χρήση κλίμακας Likert 7 σημείων) και δίνεται στα παιδιά όλων των τμημάτων (pre-test). 3. Ανάλυση των ερωτηματολογίων και προγραμματισμός δραστηριοτήτων. Γίνεται επιλογή συγκεκριμένων, στοχευμένων δραστηριοτήτων από κάθε τάξη. 4. Παρακολούθηση εφαρμογής του προγράμματος από τους συντονιστές εκπαιδευτικούς και τη συντονιστική ομάδα. 5. Αξιολόγηση και αναθεώρηση (όπου χρειάζεται) προγράμματος ανά τριμηνία. 6. Τελική αξιολόγηση με χορήγηση αρχικού ερωτηματολογίου (post-test). 7. Συμπεράσματα και κατευθυντήριες γραμμές, για πρόγραμμα επόμενης σχολικής χρονιάς. Δραστηριότητες: Πιο κάτω είναι ένα αρχικό σύνολο δραστηριοτήτων που έχουν επιλεγεί. Κάποιες είναι κοινές για όλα τα τμήματα. Αυτές που πραγματοποιήθηκαν πέρσι από τα διάφορα τμήματα είναι καλό να μην επαναληφθούν φέτος εκτός αν θεωρείται αναγκαίο. Από τις υπόλοιπες το κάθε τμήμα θα επιλέξει όσες θέλει και ανταποκρίνονται στις ιδιαιτερότητές του. Πρέπει να επιλεγούν δραστηριότητες από όλους τους τομείς. Οι δραστηριότητες θα εμπλουτίζονται ανάλογα με τις ανάγκες του προγράμματος. Θα δοθεί ιδιαίτερη σημασία στις νέες δραστηριότητες του φετινού στόχου (τομέας 5, «Δραστηριότητες-Παιδικό Άγχος») που έχουν σχέση με το άγχος. 1. Δραστηριότητες «Γνωρίζω το ανθρώπινο σώμα» Τάξη Χρονοδιάγραμμα 1. Γνωρίζω το ανθρώπινο σώμα (εσωτερικά και εξωτερικά χαρακτηριστικά ) χρησιμοποιώντας βιβλία και εικόνες, αλλά και τα ίδια τα σώματά των παιδιών 2. Γνωρίζω το ανθρώπινο σώμα μέσα από γυμναστικές ασκήσεις και δραστηριότητες 3. Μουσικά παιχνίδια και τραγούδια με θέμα το σώμα 4. Παρατήρηση και συζήτηση έργων τέχνης που απεικονίζουν 2

3 ανθρώπους 5. Παρατήρηση και συζήτηση έργων τέχνης που απεικονίζουν προσωπογραφίες 6. Ζωγραφίζω τον εαυτό μου 7. Ζωγραφίζω την προσωπογραφία μου 8. Διακρίνουμε τα αγόρια και τα κορίτσια και συζητούμε για τις διαφορές τους 9. Διακρίνουμε τα χαρακτηριστικά των αγοριών και των κοριτσιών κατά την εφηβεία και συζητούμε για τις διαφορές τους 10. Ζωγραφίζω ένα παιδί (συμμαθητή ή συμμαθήτρια) από το άλλο φύλο 11. Φέρνω φωτογραφία μου στο σχολείο και την παρουσιάζω 12. Φέρνω φωτογραφία της οικογένειάς μου στο σχολείο και την παρουσιάζω 13. Δημιουργώ σχέδιο με δαχτυλομπογιές 14. Μετρούμε το ύψος μας και δημιουργούμε γραφικές παραστάσεις. Συζητούμε τα αποτελέσματα 15. Μετρούμε τη μάζα μας και δημιουργούμε γραφικές παραστάσεις. 16. Φτιάχνω ανθρωπάκια από πηλό 17. Μελετούμε το ανθρώπινο σώμα στο μάθημα της Επιστήμης 18. Μελετούμε τις αισθήσεις (αφή, ακοή, γεύση, όσφρηση, όραση) του ανθρώπου-επιστήμη 19. Μελετούμε τα συστήματα του ανθρώπινου σώματος-επιστήμη 20. Διαβάζουμε ποιήματα και κείμενα που μιλούν για το ανθρώπινο σώμα 21. Κάνουμε συλλογές συνταγών υγιεινής διατροφής 22. Ετοιμάζουμε υγιεινό πρόγευμα ή/και γεύμα για μας και για τους γονείς 2. Δραστηριότητες «Ανάπτυξη της προσωπικότητας» Τάξη Χρονοδιάγραμμα 1. Άσκηση 3 με στάδια για τερματισμό αρνητικών σκέψεων 2. Ποιος είμαι; Συμπληρώνω το έντυπο «ΕΓΩ» και τα συζητούμε στο τμήμα 3. Φιλανθρωπικό παζαράκι 4. Κάθε μέρα και κάτι ευχάριστο. Συμπληρώνω το σχετικό έντυπο 5. Ένας μήνας χαράς. Συμπληρώνω το σχετικό έντυπο 6. Γίνομαι θετικός, γράφω θετικός χαρακτηρισμούς για τους συμμαθητές μου 7. Εκφράζω ελεύθερα το παράπονό μου. Συμπληρώνω το σχετικό έντυπο 8. Γνωριμία με τους τρεις τύπους ανθρώπων (τέρας, ποντικάκι, σκύλος) και των χαρακτηριστικών τους 9. Υπόδυση ρόλων στις ομάδες και επίλυση προβληματικών καταστάσεων (Υπόδυση των τριών τύπων ανθρώπων) 10. Αποκτώ φίλους, δραστηριότητα με χαρακτηριστικά φίλων 11. Δημιουργία κώδικας συμπεριφοράς στο τμήμα και στην αυλή από τα παιδιά 3

4 12. Ευχετήριες κάρτες τα Χριστούγεννα, το Πάσχα κτλ 13. Κατασκευή της προσωπικής μου «ασπίδας» 14. Διοργάνωση αθλητικών ημερίδων στο σχολείο 15. Διοργάνωση παιχνιδιών το διάλειμμα 16. Κοινωνικές δραστηριότητες και επισκέψεις π.χ. φιλανθρωπικές επισκέψεις 3. Δραστηριότητες «Δεξιότητες ζωής» Τάξη Χρονοδιάγραμμα 1.. Συζήτηση με τη χρήση depate 2. Οργάνωση παιχνιδιών το διάλειμμα 3. Μαθαίνω και εφαρμόζω τα στάδια της αποφασιστικής συμπεριφοράς 4. Υπόδυση ρόλων στις ομάδες και αποδοχή ευθύνης των πράξεων μας 5. Υπόδυση ρόλων στις ομάδες εμπλουτισμός ρεπερτορίου σκέψεων με διάφορες προτάσεις που να σχολιάζουν θετικά, το ποιοι είμαστε, τι μπορούμε να κάνουμε κτλ. 6. Υπόδυση ρόλων στις ομάδες και κατανόηση γλώσσας του σώματος όταν συμμετέχουμε σε μια συζήτηση 7. Υπόδυση ρόλων στις ομάδες και καταγραφή εναλλακτικών λύσεων σε προβληματικές καταστάσεις 8. Γνώση και χρήση σταδίων χειρισμού του θυμού με βιωματικές δραστηριότητες 9. Γνώση και χρήση σταδίων να λέγω «Όχι» με βιωματικές δραστηριότητες 10. Γνωριμία με τους τρεις τύπους ανθρώπων (τέρας, ποντικάκι, σκύλος) και των χαρακτηριστικών τους 11. Υπόδυση ρόλων στις ομάδες και επίλυση προβληματικών καταστάσεων (Υπόδυση των τριών τύπων ανθρώπων) 4. Δραστηριότητες-Γενικές και με γονείς Τάξη Χρονοδιάγραμμα 1. Διάλεξη από ψυχολόγο 2. Έντυπο υλικό προς τους γονείς 3. Δραστηριότητες με απλές βιωματικές ασκήσεις για το σπίτι 4. Καθορισμός Ανοιχτής Μέρας (Open Day) ή/και Ανοιχτής Εβδομάδας (Open Week) για όλο το Σχολείο 5. Επισκέψεις ή δραστηριότητες με συμμετοχή των γονέων 6. Ανοιχτή πρόσκληση στους γονείς και εμπλοκή τους στη διδασκαλία π.χ. αναφορά στο επάγγελμά τους, σε κάποιο χόμπι τους (προσοχή οι γονείς δεν είναι εκπαιδευτικοί, οργάνωση του τι θα λεχθεί και πώς, κώδικας συμπεριφοράς) 7. Ανοιχτή είσοδος (Open door) με συζήτηση οποιουδήποτε θέματος θέλουν οι γονείς με τους εκπαιδευτικούς-απογευματινή συζήτηση 8. Γραπτά μηνύματα (συγκεκριμένος τύπος έκθεσης) στους γονείς για την πρόοδο των παιδιών τους 9. Γονείς όπου «δουλεύουν» στο Σχολείο με τους δασκάλους 10. Γονείς βοηθούν κατά τις επισκέψεις, εκδηλώσεις, θεατρικές 4

5 παραστάσεις κτλ. 11. Βιβλιαράκι που περιλαμβάνει: στόχους και δραστηριότητες του σχολείου, πρακτικούς τρόπους αντιμετώπισης των παιδιών (αυτοεκτίμηση, συναισθηματική αγωγή, παράγοντες μάθησης), Κώδικα συμπεριφοράς, κατοίκον εργασία, τρόπους βοήθειας-μελέτης κτλ. 12. Βιωματικό εργαστήριο με θέμα την «Επικοινωνία στην οικογένεια» 13. Βιωματικά εργαστήρια με τη συμμετοχή γονέων και παιδιών 14. Συγκέντρωση και ενημέρωση γονέων Α τρίμηνο 15. Συγκέντρωση και ενημέρωση γονέων στο Γ τρίμηνο με αξιολόγηση του προγράμματος 16. Δημιουργία λευκώματος (Portfolio) από κάθε παιδί. Περιλαμβάνει τα έντυπα που χρησιμοποιήθηκαν (δραστηριότητες) και φωτογραφίες του παιδιού. Κάθε παιδί διακοσμεί το λεύκωμά του 17. Ετοιμάζουμε υγιεινό πρόγευμα ή/και γεύμα με τους γονείς μας 5. Δραστηριότητες-Παιδικό Άγχος Τάξη Χρονοδιάγραμμα 1. Το γραμματοκιβώτιο του άγχους ΟΛΟΙ 2. Μικροέρευνα στο τμήμα για την κατανομή του προσωπικού χρόνου των παιδιών (έντυπο) 3. Μικροέρευνα στο τμήμα για την κατανομή του ελεύθερου χρόνου των παιδιών (έντυπο) 4. Ερωτηματολόγιο στα παιδιά, για διαπίστωση των αιτιών του ΟΛΟΙ άγχους 5. Υπόδυση ρόλων στις ομάδες εμπλουτισμός ρεπερτορίου σκέψεων με διάφορες προτάσεις που να σχολιάζουν θετικά, το ποιοι είμαστε, τι μπορούμε να κάνουμε κτλ. 6. Μαθαίνω και εφαρμόζω τα στάδια της αποφασιστικής συμπεριφοράς 7. Γνώση και χρήση σταδίων να λέγω «Όχι» με βιωματικές δραστηριότητες ΟΛΟΙ 8. Αντιμετώπιση άγχους-ελεύθερη έκφραση συναισθημάτων 9. Χρήση ιδεοθύελλας-brainstorming στην έκφραση συναισθημάτων ΟΛΟΙ 10. Δραστηριότητες με απλές ασκήσεις κατά του άγχους, για το σπίτι 11. Πορεία ζωής: Σχεδιάζω ένα δρόμο και τοποθετώ πάνω τα σημαντικότερα σημεία της ζωής μου μέχρι τώρα αλλά και πώς τη φαντάζομαι στο μέλλον 12. Το παζλ του χαρακτήρα μου. Συμπληρώνω το σχετικό έντυπο 13. Ποιος είμαι; Τα παιδιά γράφουν για τον εαυτό τους αναφερόμενοι σε πραγματικές περιγραφές σε σχέση με τους ρόλους (σχολείο σπίτι), τα φυσικά χαρακτηριστικά και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας τους (βλέπε παράρτημα) Πού ανήκω; Τα παιδιά, μετά τη δραστηριότητα «θέλω να μπω στον κύκλο», καταγράφουν και συζητούν πώς ένιωσε αυτός που ήταν «εκτός» και ήθελε να μπει μέσα στην ομάδα. Στη συζήτηση γίνεται αναφορά στο πόσες φορές ένιωσαν άγχος όταν αισθάνθηκαν ότι ήταν ΟΛΟΙ 5

6 εκτός κτλ. (βλέπε παράρτημα) 15. Ελάττωση άγχους: Τα παιδιά κινούνται ελεύθερα στο χώρο, χαλαρώνοντας με κάποια ήρεμη μουσική και έχοντας κλειστά τα μάτια. Ο δάσκαλος μεταφέρει τα παιδιά σε ένα άλλο μέρος: «Βρίσκομαι σε ένα όμορφο μέρος, όπου νιώθω υπέροχα (βλέπε παράρτημα) Ημερολόγιο του άγχους: Τα παιδιά καταγράφουν στο ημερολόγιο ανά βδομάδα τα είδη των σκέψεων, των λεκτικών εκφράσεων και των εικόνων που το συναίσθημα του άγχους ανασύρει στην επιφάνεια (βλέπε παράρτημα) 17. Θέσπιση ορίων: Τα παιδιά με αφορμή τα γράμματα από το γραμματοκιβώτιο, τα φανταστικά παιχνίδια αλλά και καθημερινές καταστάσεις, αναγνωρίζουν μη σωστούς τρόπους έκφρασης του συναισθήματος του άγχους (φωνές, κλάμα, σπάσιμο παιχνιδιών, βρισιές). Τα παιδιά κάθονται σε κύκλο και πάνω σε μια καρτέλα καταγράφουν κτλ. (βλέπε παράρτημα) Παιδική λογοτεχνία-προγράμματα τηλεόρασης- κινηματογραφικές ταινίες: Παρουσίαση ιστοριών και γεγονότων με σκοπό τη μελέτη και την ανάλυση του συναισθήματος του άγχους (βλέπε παράρτημα) Ζωγραφίζοντας το... άγχος: Τα παιδιά, αφού διαλέξουν από ένα γράμμα του γραμματοκιβωτίου, αφήνονται ελεύθερα να εκφραστούν ζωγραφίζοντας το περιστατικό (μπορεί να υπάρχουν και λέξεις ή φράσεις στο σχέδιο) (βλέπε παράρτημα) Ακροστιχίδα: ΧΑΡΟΥΜΕΝΗ ΤΑΞΗ: Σε ένα μεγάλο χαρτόνι είναι γραμμένες κάθετα οι λέξεις: Χαρούμενη τάξη. Τα παιδιά βρίσκουν λέξεις από το κάθε γράμμα που αποτελούν λύσεις για να αντιμετωπίσουν καλύτερα περιπτώσεις άγχους και απογοήτευσης, οι οποίες πιθανόν να προκύψουν μέχρι το τέλος της χρονιάς (βλέπε παράρτημα). 6

7 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΑΓΧΟΥΣ (Δραστηριότητες-Παιδικό Άγχος) 7

8 Σχέδιο δράσης προγράμματος προαγωγής υγείας Γ Δημοτικό σχολείο Καϊμακλίου (Κ.Β ) Προτεινόμενες δραστηριότητες για αντιμετώπιση του άγχους στους μαθητές: Το γραμματοκιβώτιο της τάξης: Τα παιδιά γράφουν γράμματα για το τι τους αγχώνει και τα ρίχνουν ανώνυμα σε ένα «γραμματοκιβώτιο» που φτιάχνουμε σε μια γωνιά της τάξης. Αναφέρουμε στα παιδιά ότι είναι καλό να εκφράσουν τι τους αγχώνει με μεγάλη ακρίβεια και όχι γενικότητες. Η δραστηριότητα δημιουργεί ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης στην τάξη και η σημασία της έγκειται στο γεγονός ότι τα παιδιά μαθαίνουν να μιλούν για τα αρνητικά τους συναισθήματα, να τα κατονομάζουν και να νιώθουν ότι τα καταλαβαίνουμε. Μπορεί να επαναληφθεί καθ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Ελάττωση άγχους: Με αφορμή κάποιο γράμμα από το γραμματοκιβώτιο ακολουθεί συζήτηση με διάφορους προβληματισμούς: -Θα νιώθατε άγχος στη συγκεκριμένη κατάσταση; -Πώς νιώθετε όταν είσαστε αγχωμένοι; -Σε ποιες άλλες περιπτώσεις νιώθετε το συναίσθημα αυτό; Η συζήτηση μπορεί να βιντεοσκοπηθεί ή να καταγραφεί για παρουσίαση στο τέλος του χρόνου. Ποιος είμαι;: Τα παιδιά γράφουν για τον εαυτό τους αναφερόμενοι σε πραγματικές περιγραφές σε σχέση με τους ρόλους (σχολείο σπίτι), τα φυσικά χαρακτηριστικά και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας τους. Η δραστηριότητα αυτή αναφέρεται στο αίσθημα ατομικότητας. Πού ανήκω;: Τα παιδιά, μετά τη δραστηριότητα «θέλω να μπω στον κύκλο», καταγράφουν και συζητούν πώς ένιωσε αυτός που ήταν «εκτός» και ήθελε να μπει μέσα στην ομάδα. Στη συζήτηση γίνεται αναφορά στο πόσες φορές ένιωσαν άγχος όταν αισθάνθηκαν ότι ήταν εκτός, όταν ο άλλος δεν τα καταλαβαίνει ή τα απορρίπτει ή επειδή μιλούν άλλη γλώσσα ή ανήκουν σε άλλη θρησκευτική ομάδα. Η δραστηριότητα αυτή αναφέρεται στο αίσθημα του ανήκειν και της αποδοχής, ιδιαίτερα σε σχέσεις που θεωρούνται σημαντικές. Ελάττωση άγχους: Τα παιδιά κινούνται ελεύθερα στο χώρο, χαλαρώνοντας με κάποια ήρεμη μουσική και έχοντας κλειστά τα μάτια. Ο δάσκαλος μεταφέρει τα παιδιά σε ένα άλλο μέρος: «Βρίσκομαι σε ένα όμορφο μέρος, όπου νιώθω υπέροχα. Ο ήλιος βρίσκεται ψηλά και με ζεσταίνει και μου αρέσει πολύ. Δε φοράω παπούτσια και περπατάω ξυπόλυτος στο χορτάρι, νιώθοντας απαλά τα χόρτα στα πόδια μου. Περπατώ και διασχίζω το μεγάλο λιβάδι μέχρι που νιώθω το νερό του ποταμού. Το νερό είναι καθαρό και δροσερό και αισθάνομαι όμορφα. Θέλω να βουτήξω μέσα. Προχωρώ μέχρι που το νερό φτάνει στα γόνατά μου. Στα αυτιά μου φτάνουν κελαηδήματα πουλιών που μου φανερώνουν ότι υπάρχει και δάσος κοντά. Βγαίνω από το ποτάμι και ακολουθώ τις φωνές των πουλιών. Μπαίνω στο δάσος. Τα κελαηδήματα είναι πιο έντονα τώρα και αγγίζω αργά τους κορμούς των δέντρων. Αισθάνομαι το αεράκι να κτυπάει στο πρόσωπο και το σώμα μου. Τελικά κάθομαι κάτω από ένα δέντρο και ξεκουράζομαι...» Ακολουθεί συζήτηση: -Πόσοι από σας νιώσατε τελείως χαλαροί; -Τι ακριβώς νιώσατε όταν ήσασταν στο λιβάδι, στο ποτάμι και στο δάσος; -Σε ποιες άλλες περιπτώσεις νιώσατε την ίδια ηρεμία; 8

9 Η συζήτηση μπορεί να καταγραφεί για παρουσίαση στο τέλος του χρόνου. Ημερολόγιο του άγχους: Τα παιδιά καταγράφουν στο ημερολόγιο ανά βδομάδα τα είδη των σκέψεων, των λεκτικών εκφράσεων και των εικόνων που το συναίσθημα του άγχους ανασύρει στην επιφάνεια. Παιχνίδια ρόλων-φανταστικά παιχνίδια: Τα παιδιά χρησιμοποιούν χαρακτήρες που τους αρέσουν (παιχνίδια, κινούμενα σχέδια, ηλεκτρονικά παιχνίδια) και δημιουργούν φανταστικά επεισόδια, επιτρέποντας να δοκιμάζουν με ασφάλεια διάφορα αισθήματα (άγχος, θυμός, ευτυχία, εκνευρισμός, ντροπή, αηδία, ενοχή, τύψεις, λύπη, ευγνωμοσύνη, συγκίνηση, υπερηφάνεια). Η δραστηριότητα μπορεί να πραγματοποιηθεί με πραγματικά παιχνίδια που φέρνουν τα παιδιά στο σχολείο. Γίνεται ομαδικά ή ατομικά και θεωρείται σημαντική επειδή γίνεται μεταφορά των αισθημάτων τους σε άλλα πρόσωπα. Μπορεί να γίνει καταγραφή των φανταστικών διαλόγων. Θέσπιση ορίων: Τα παιδιά με αφορμή τα γράμματα από το γραμματοκιβώτιο, τα φανταστικά παιχνίδια αλλά και καθημερινές καταστάσεις, αναγνωρίζουν μη σωστούς τρόπους έκφρασης του συναισθήματος του άγχους (φωνές, κλάμα, σπάσιμο παιχνιδιών, βρισιές). Τα παιδιά κάθονται σε κύκλο και πάνω σε μια καρτέλα καταγράφουν εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης μετά από το δικό μας ερώτημα: «Το ίδιο θα ένιωθα κι εγώ. Δεν είναι όμως η καλύτερη λύση να... Τι διαφορετικό θα μπορούσες να κάνεις;». Η δραστηριότητα μπορεί να διαφοροποιηθεί ως εξής: δίνεται στα παιδιά ένα περιστατικό έντασης και άγχους (για παράδειγμα τσακωμός φίλων το διάλειμμα). Στέκονται σε κύκλο και κάποια παιδιά παρουσιάζουν το περιστατικό στο κέντρο του κύκλου. Σκοπός είναι ή λύση του προβλήματος. Το κάθε παιδί όποτε νιώσει την ανάγκη να μπει στη θέση των παιδιών που παρουσιάζουν το περιστατικό, έχει δικαίωμα να το κάνει χτυπώντας την πλάτη του παιδιού που θέλει να αντικαταστήσει. Με τον τρόπο αυτό τα παιδιά καταλαβαίνουν ότι υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για αντιμετώπισης ενός στρεσογόνου προβλήματος. Τι πέτυχα, τι μπορώ να πετύχω; Τα παιδιά με τη συζήτηση σκιαγραφούν τις σχέσεις μεταξύ παλιών και μελλοντικών επιτυχιών. Αφού δοθεί ένα πρόβλημα άγχους που κάνει τα παιδιά να είναι μπερδεμένα, χωρίζονται σε ομάδες των δύο ή τριών και μέσω των εμπειριών τους συσχετίζουν παλαιότερες λύσεις και μελλοντικές λύσεις για αντιμετώπιση του προβλήματος (το πρόβλημα-άγχους μπορεί να είναι από τα γράμματα των παιδιών). Ο χάρτης μου και οι άνθρωποι που τον κατοικούν: Τα παιδιά σε μεγάλη κόλλα σχεδιάζουν ένα φανταστικό χάρτη με όλους όσους σχετίζονται (γονείς, αδέλφια, δάσκαλοι, φίλοι, συγγενείς). Σημειώνουν το όνομα και όποια επίθετα ή φράσεις πιστεύουν ότι ανταποκρίνονται στον καθένα. Ο χάρτης χρωματίζεται αναλόγως του τι γράψαμε και του πώς αισθανόμαστε για το κάθε πρόσωπο. Καθ όλη τη διάρκεια της χρονιάς ο χάρτης τροποποιείται από το κάθε παιδί, αναλόγως των σχέσεων και των συναισθηματικών καταστάσεων που έχουν τα παιδιά με τα άτομα αυτά (για παράδειγμα αν με στεναχωρεί και με αγχώνει η στάση της μητέρας μου επειδή δεν πήρα καλό βαθμό στα Μαθηματικά, τότε μπορεί να σημειώσω στο χάρτη μου πώς νιώθω για το συγκεκριμένο άτομο). Παιδική λογοτεχνία-προγράμματα τηλεόρασης- κινηματογραφικές ταινίες: Παρουσίαση ιστοριών και γεγονότων με σκοπό τη μελέτη και την ανάλυση του συναισθήματος του άγχους 9

10 Ζωγραφίζοντας το... άγχος: Τα παιδιά, αφού διαλέξουν από ένα γράμμα του γραμματοκιβωτίου, αφήνονται ελεύθερα να εκφραστούν ζωγραφίζοντας το περιστατικό (μπορεί να υπάρχουν και λέξεις ή φράσεις στο σχέδιο). Λεμόνια-πορτοκάλια: Τα παιδιά στέκονται σε δύο ομόκεντρους κύκλους. Τα παιδιά του εξωτερικού κύκλου αναφέρουν κάποιο σχετικά πρόσφατο περιστατικό άγχους και τα παιδιά του εσωτερικού κύκλου καλούνται να εκφράσουν το συγκεκριμένο συναίσθημα με κινήσεις προσώπου και σώματος. Ο σηματοδότης του άγχους: Τοποθετείται ένα πόστερ με ένα σηματοδότη της τροχαίας χωρισμένο ως εξής: Κόκκινο1. Στοπ. Ηρέμησε και σκέψου πριν δράσεις Κίτρινο 2. Μίλησε για το πρόβλημα και πώς νιώθεις γι αυτό 3. Θέσε ένα θετικό στόχο και σκέψου άλλες εναλλακτικές λύσεις Πράσινο 4. Προχώρησε και δοκίμασε το νέο σου σχέδιο Ακροστιχίδα: ΧΑΡΟΥΜΕΝΗ ΤΑΞΗ: Σε ένα μεγάλο χαρτόνι είναι γραμμένες κάθετα οι λέξεις: Χαρούμενη τάξη. Τα παιδιά βρίσκουν λέξεις από το κάθε γράμμα που αποτελούν λύσεις για να αντιμετωπίσουν καλύτερα περιπτώσεις άγχους και απογοήτευσης, οι οποίες πιθανόν να προκύψουν μέχρι το τέλος της χρονιάς. 10