EΙΣΑΓΩΓΉ - ΒΑΣΙΚΈΣ ΑΡΧΈΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΏΝ ΜΕΘΌΔΩΝ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "EΙΣΑΓΩΓΉ - ΒΑΣΙΚΈΣ ΑΡΧΈΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΏΝ ΜΕΘΌΔΩΝ"

Transcript

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 EΙΣΑΓΩΓΉ - ΒΑΣΙΚΈΣ ΑΡΧΈΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΏΝ ΜΕΘΌΔΩΝ Επιμέλεια: Nικόλαος Λ. Kελέκης, Αντώνιος Δρεβελέγκας 1. Εισαγωγή...3 Ν. Λ. Κελέκης 2. Βασικές Αρχές Απεικόνισης με Ακτίνες-Χ...4 Ε. Ευσταθόπουλος, Μ. Κωνσταντινίδης 3. Ψηφιακή Εικόνα - Ψηφιακά Συστήματα...8 Ν. Λ. Κελέκης 4. Βασικές Αρχές Υπερηχοτομογραφίας...9 Π. Καραΐσκος, Ν. Λ. Κελέκης 5. Βασικές Αρχές Υπολογιστικής Tομογραφίας Ι. Σεϊμένης, Ν. Λ. Κελέκης 6. Βασικές Αρχές Μαγνητικής Tομογραφίας...15 Ν. Λ. Κελέκης 7. Μετεπεξεργασία Eικόνων...21 Ν. Λ. Κελέκης 8. Σκιαγραφικά Mέσα στην Ακτινολογική Απεικόνιση...22 Μ. Μαδεμλή 9. Βασικές Αρχές Ακτινοπροστασίας...25 Ε. Ευσταθόπουλος

2

3 Εισαγωγή Ν. Λ. Κελέκης Ορισμός Ο όρος ακτινολογία και στην ευρύτερη μορφή ιατρική απεικόνιση αναφέρεται στην οπτική αποτύπωση μακροσκοπικών πληροφοριών από επιφανειακές ή εν τω βάθει δομές του ανθρώπινου σώματος σε δισδιάστατες προβολές όγκου από συγκεκριμένη γωνία παρατήρησης (προβολικές μέθοδοι) ή δισδιάστατες τομές σε καθορισμένο επίπεδο με συγκεκριμένο πάχος (τομογραφικές μέθοδοι), με τη χρήση διαφόρων φυσικών ιδιοτήτων των υπό μελέτη ιστών βάσει των οποίων εξαρτάται το σήμα ή χρώμα της οπτικοποίησης. Αυτές περιλαμβάνουν την περιεκτικότητα σε άτομα υψηλού ατομικού αριθμού (ακτίνες-χ, απλές ακτινογραφικές τεχνικές και υπολογιστική τομογραφία), το βαθμό ανάκλασης, διάθλασης, απορρόφησης ενέργειας δέσμης υπερήχων και παρουσία ροής αίματος ή υγρών (υπερηχογραφία), συγκέντρωση, ενδομοριακό και εξωμοριακό περιβάλλον (πλέγμα) πρωτονίων υδρογόνου, ροή υγρών και τυχαία μοριακή κίνηση Brown (μαγνητικός συντονισμός). Από τη μεθοδολογία εξαιρείται η άμεση απεικόνιση σε ορατό από τον άνθρωπο μήκος κύματος (πχ απλή επισκόπηση, φωτογράφηση δέρματος ή ενδοσκοπικών στιγμιοτύπων). Προβολικές μέθοδοι: Απλές ακτινογραφίες, ακτινοσκοπικές τεχνικές, ακτινολογικές εξετάσεις με χορήγηση σκιαγραφικών, ενδαρτηριακή αγγειογραφία, τεχνικές μετεπεξεργασίας τομογραφικών εικόνων με αυξημένο πάχος σε διάφορα επίπεδα. Τομογραφικές μέθοδοι: Κλασική τομογραφία, υπερηχοτομογραφία, υπολογιστική τομογραφία, ΜΤ. Απλές ακτινογραφίες - Ακτινοσκοπικές και Ακτινογραφικές εξετάσεις Η ακτινολογία ιστορικά ξεκίνησε από την ανακάλυψη των ακτίνων-χ (ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία με πολύ μικρό μήκος κύματος) από τον Roentgen το Οι απλές ακτινογραφίες αποτέλεσαν τη πρώτη απεικονιστική εφαρμογή ιστορικά και σύντομα διαφάνηκε η ανάγκη και επινοήθηκαν σκιαγραφικά μέσα για τη καλύτερη απεικόνιση αρχικά κοιλοτήτων όπως το ΓΕΣ και αργότερα της αποχετευτικής μοίρας του ουροποιητικού συστήματος ή των αγγείων με καθετηριασμό, που οδήγησαν σε πλειάδα εξετάσεων βασισμένων σε προβολικές ακτινογραφικές λήψεις σε συνδυασμό με χορήγηση σκιαγραφικών (εξετάσεις ανωτέρου πεπτικού, βαριούχο υποκλυσμό, εξετάσεις λεπτού εντέρου, ενδοφλέβια ουρογραφία, αρτηριογραφίες, φλεβογραφίες, λεμφογραφίες κλπ). Η χρήση της ακτινοσκόπησης στην αρχή με απλό φθορίζον διάφραγμα και αργότερα με συμπλήρωση με ενισχυτή εικόνας επέτρεψε την εξέταση σε πραγματικό χρόνο κινούμενων δομών όπως η αναπνευστική μετατόπιση των ημιδιαφραγμάτων, η μελέτη της φυσιολογίας της κατάποσης ή η εκτίμηση του περισταλτισμού του ΓΕΣ. Στη διαδρομή διαφάνηκαν οι περιορισμένες δυνατότητες των αυστηρά προβολικών απεικονίσεων με ακτινογραφικές λήψεις στον επαρκή καθορισμό ανατομίας και παθολογικών εξεργασιών στο χώρο και αναπτύχθηκε η κλασική τομογραφία σαν μέθοδος απεικόνισης σχετικά λεπτής τομής του σώματος στο χώρο με ελαχιστοποιημένες επιπροβολές από των εκτός τομής δομών. Αρκετά χρόνια αργότερα με την εισαγωγή της ψηφιακής τεχνολογίας αντικαταστάθηκε σταδιακά η παραγωγή αναλογικής εικόνας μέσω άμεσης ακτινοβόλησης του φιλμ από χρήση ανιχνευτών που μετατρέπουν την προσπίπτουσα δέσμη σε ηλεκτρικό ρεύμα που καταγράφεται και παράγεται ψηφιακή εικόνα που επεξεργάζεται και αποθηκεύεται σε υπολογιστή. Κατ αυτό τον τρόπο εξελίχθηκε η ψηφιακή ακτινογραφία, ψηφιακή αφαιρετική αγγειογραφία, ψηφιακή μαστογραφία και ακτινοσκοπικά μηχανήματα με δυνατότητα ψηφιακής αποθήκευσης της ακτινοσκοπικής εικόνας ή βίντεο. 3

4 4 Βασικές Αρχές Απεικόνισης με Ακτίνες-Χ Ε. Ευσταθόπουλος, Μ. Κωνσταντινίδης Από μια τεχνητή πηγή (λυχνία παραγωγής ακτίνων-χ) παράγονται φωτόνια υψηλής ενέργειας (60-140kVp). Η ακτινοβολία Χ παράγεται από την πρόσκρουση επιταχυνόμενων ηλεκτρονίων πάνω σε μια επιφάνεια (εστία). Η πρόσκρουση αυτή προκαλεί αφ ενός την εκπομπή φωτονίων λόγω επιβράδυνσης των ηλεκτρονίων (ακτινοβολία πέδησης συνεχής κατανομή ενεργειών στο φάσμα) όταν πλησιάζουν κοντά στα άτομα της εστίας, αφ ετέρου δε φωτονίων που προκύπτουν από τον εκτοπισμό ηλεκτρονίων τροχιάς και πάλι των ατόμων της εστίας (χαρακτηριστική ακτινοβολία διακριτή κατανομή ενεργειών). Η δέσμη, διαμορφώνεται ως προς το σχήμα της από ένα σύστημα διαφραγμάτων στην έξοδο της από τη λυχνία, ώστε να περιοριστεί στην περιοχή ενδιαφέροντος. Μετά την αλληλεπίδραση τους με τους ιστούς που συναντούν στην πορεία τους και ανιχνεύονται από κατάλληλο ανιχνευτή (ακτινολογικό φιλμ, ενισχυτή εικόνας ή ψηφιακό ανιχνευτή). Η τελική ποσότητα των φωτονίων που θα διέλθουν εξαρτάται από την ενέργειά τους (kvp), την ποσότητά τους (mas), την παρουσία και τη συγκέντρωση ατόμων με υψηλό ατομικό αριθμό στη διαδρομή τους (πχ μεταλλικά ιόντα) και είναι ανάλογη με το οπτικό αποτέλεσμα στην εικόνα. Μέρος της προσπίπτουσας ακτινοβολίας απορροφάται ολοκληρωτικά αφήνοντας την ενέργειά της μέσα στο σώμα συμβάλλοντας στην αύξηση της απορροφούμενης δόσης απο τον ασθενή. Ένα άλλο μέρος αλληλεπιδρά με το σώμα με αποτέλεσμα τη σκέδαση της ακτινοβολίας σε διαφορετικές γωνίες από την αρχική του διεύθυνση και όσα από τα φωτόνια αυτά εξέρχονται του ανθρώπινου σώματος, καταγράφονται στον ανιχνευτή με αποτέλσμα την υποβάθμιση της εικόνας (θόρυβος). Τέλος, όσα φωτόνια διαπεράσουν το ανθρώπινο σώμα χωρίς οποιαδήποτε αλληλεπίδραση με το σώμα του ασθενή προκαλούν την πραγματική απεικόνιση του σώματος. Ο αριθμός των φωτονίων που προσπίπτει στο ανιχνευτικό μέσο (φιλμ, ψηφιακός ανιχνευτής) προκαλεί και την αμαύρωση στην τελική εικόνα. Τα φωτόνια ακτίνων-χ λόγω του γεγονότος ότι μεταφέρουν μεγάλη ενέργεια έχουν την ιδιότητα όταν αλληλεπιδρούν με τα άτομα της ύλης του σώματος μας, να προκαλούν ιοντισμό της ύλης (δηλ. το «σπάσιμο» του ατόμου σε δύο ιόντα, ένα ηλεκτρόνιο που έχει αρνητικό φορτίο και το υπόλοιπο άτομο που έχει θετικό φορτίο), διαδικασία η οποία είναι υπεύθυνη για την επιβλαβή δράση της ακτινοβολίας στο σώμα μας. Οι ακτινοβολίες αυτές, ονομάζονται ιοντίζουσες. Στη διαδικασία της απεικόνισης (η οποία πρέπει να είναι αιτιολογημένη σύμφωνα με τα πλεονεκτήματα που προσφέρει Αρχή της Αιτιολόγησης στην Ακτινοπροστασία) θα πρέπει να επιδιώκουμε το μέγιστο δυνατό όφελος (διαγνωστική πληροφορία) με το μικρότερο δυνατό κόστος (δόση στον εξεταζόμενο Αρχή της Βελτιστοποίησης στην Ακτινοπροστασία). Για να πετύχουμε την καλύτερη καταγραφή της πληροφορίας, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της απεικόνισης. Ας θεωρήσουμε ένα απλό ομοιογενές αντικείμενο με δύο περιοχές που έχουν διαφορετικό πάχος. Κατά τη διαδικασία της απεικόνισης, δέσμη ακτίνων-χ αρχικής έντασης Ι 0 (ο όρος ένταση σημαίνει την ποσότητα των φωτονίων της δέσμης) διέρχεται από το αντικείμενο. Μετά τη διέλευσή της και λόγω της αλληλεπίδρασής της με αυτό, εξασθενεί σύμφωνα με την εξίσωση Ι (x) = Ι 0 * e -μx ή ln [I (x) ] = -μ x (Εξίσωση 1) Όπου: Ι 0 η αρχική ένταση της δέσμης Ι (x) η ένταση της δέσμης μετά την αλληλεπίδραση της με το αντικείμενο e η βάση των φυσικών λογάριθμων x το πάχος του αντικειμένου

5 Βασικές Αρχές Απεικόνισης με Ακτίνες-Χ μ ο συντελεστής εξασθένησης της δέσμης κατά την αλληλεπίδραση της με το συγκεκριμένο αντικείμενο, που εξαρτάται από την ενέργεια των φωτονίων της δέσμης και τη φύση του αντικειμένου. Μετά τη διέλευσή της από το αντικείμενο, θα έχουμε δύο διαφορετικές τιμές έντασης Ι 1 και Ι 2, που θα αντιστοιχούν στις δύο διαφορετικές περιοχές του αντικειμένου. Μετά την αλληλεπίδραση των φωτονίων με το ανιχνευτικό σύστημα θα δημιουργηθεί σήμα (οπτική πυκνότητα στο φιλμ, αν το ανιχνευτικό σύστημα είναι το κλασικό ακτινολογικό φιλμ, ψηφιακό σήμα αν είναι ψηφιακός ανιχνευτής) με δύο διαφορετικές τιμές D 1 και D 2 (Σχήμα 1.1). Το πρόβλημα της απεικόνισης είναι να μεγιστοποιήσουμε τη διαφορά D 1 -D 2 ώστε να μπορούμε να ξεχωρίσουμε τις δύο περιοχές του αντικειμένου ως διαφορετικές. Παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα της εικόνας (σήμα D1 και D2): Ενέργεια της δέσμης: Καθορίζεται από τον Τεχνολόγο Ακτινολόγο κατά τη διάρκεια της ακτινογράφησης, όταν επιλέγει τα kv από το χειριστήριο του ακτινολογικού μηχανήματος (Σχήμα 1.2A). Όταν αυξάνουμε την ενέργεια της δέσμης (αυξάνουμε την τιμή των kv από το χειριστήριο του μηχανήματος «σκληραίνουμε» τη δέσμη), η δέσμη μας γίνεται πιο διεισδυτική και μειώνεται η διακριτική ικανότητα χαμηλής αντίθεσης, δηλαδή διακρίνονται με μεγαλύτερη δυσκολία δομές με μικρές διαφορές πυκνότητας μεταξύ τους. Εάν έχουμε τέτοιες I 0 I 1 I 2 Σχήμα 1.1 Διαφορά στην εξερχόμενη ένταση των ακτίνων Χ και η αντίστοιχη καταγραφή της σε ανιχνευτή. δομές τις οποίες θέλουμε να αναδείξουμε, θα πρέπει να απεικονίσουμε σε χαμηλές ενέργειες. Γι αυτό για παράδειγμα στη μαστογραφία απεικονίζουμε το μαστό σε χαμηλές ενέργειες της τάξης των kvp. Οι δέσμες χαμηλών ενεργειών όμως, αυξάνουν τη δόση στον εξεταζόμενο, γι αυτό η επιλογή της ενέργειας της δέσμης, γίνεται κατά περίπτωση και ανάλογα με την περιοχή ενδιαφέροντος. Αντίθετα, στην ακτινογραφία θώρακος όπου έχουμε μια περιοχή που περιέχει δομές υψηλής αντίθεσης (αέρας, αγγεία, οστά, μυς) και είναι μια συχνή εξέταση χρησιμοποιούμε υψηλές ενέργειες ( kvp). Σε ακτινογραφία πλευρών για καλύτερη απεικόνιση των οστικών δοκίδων δεν χρειαζόμαστε τόσο διαπεραστική δέσμη και χρησιμοποιούμε ενέργειες στην τάξη των 60-70kVp με υψηλότερα mas για να επιτύχουμε παρόμοια αμαύρωση. D 1 D 2 Αριθμός φωτονίων Αριθμός φωτονίων 100kV με το διπλάσιο φορτίο (mas) A Ενέργεια φωτονίων (kv) B Ενέργεια φωτονίων (kv) Σχήμα 1.2 Tο φάσμα των ακτίνων Χ: Α) αύξηση παραγόμενων φωτονίων αλλά και της μέσης ενέργειάς τους με την αύξηση της υψηλής τάσης, (Β) γραμμική αύξηση του αριθμού των φωτονίων με την αύξηση του γινομένου mas. 5

6 Βασικές Αρχές Απεικόνισης με Ακτίνες-Χ 6 Η ένταση (ποσότητα των φωτονίων) της δέσμης: Καθορίζει το πλήθος των φωτονίων (mas) που θα «φτάσουν» στον ανιχνευτή μας, άρα και την αμαύρωση της εικόνας. mas σημαίνει ma (ένταση ρεύματος της λυχνίας, δηλαδή ποσότητα νέφους ηλεκτρονίων ανά δευτερόλεπτο που προσπίπτουν στην άνοδο ανά μονάδα χρόνου) επί s τα δευτερόλεπτα που διαρκεί η ακτινοβόληση (Σχήμα 1.2B). Στην επιλογή του γινομένου mas παίζει ρόλο και το όργανο που ακτινογραφούμε, δηλαδή στο θώρακα (συγκράτηση αναπνοής, κινούμενες δομές) θέλουμε όσο το δυνατό μικρότερο χρόνο (συνδυασμός με πολύ υψηλά kvp, υψηλά ma και το συντομότερο δυνατό χρόνο σε s). Σε ακτινογραφία οστών πχ άκρας χειρός (ακίνητο όργανο) θέλουμε σχετικά χαμηλά kvp για καλή ανάδειξη λεπτών οστικών δοκίδων και σταθμισμένα σχετικά υψηλά ma με αρκετό χρόνο (s) για πλήθος ηλεκτρονίων και αντίστοιχα πλήθος φωτονίων ακτίνων-χ (καλή λεπτομέρεια μικρών δομών). Μέγεθος εστίας, διαστάσεις πηγής: Η εστία παραγωγής της δέσμης ακτίνων-χ δεν είναι σημειακή, αλλά έχει διαστάσεις π.χ. στις κλασικές ακτινολογικές λυχνίες οι διαστάσεις της πηγής είναι της τάξης 1x1 χιλ. Έτσι, κατά την απεικόνιση μπορεί να εμφανίζεται το φαινόμενο της παρασκιάς, το οποίο είναι περισσότερο έντονο όταν είναι μεγαλύτερες οι διαστάσεις της εστίας (Σχήμα 1.3). Φίλτρο λυχνίας: Στην έξοδο της δέσμης από τη λυχνία χρησιμοποιούμε φίλτρο ώστε να αποκόψουμε από τη δέσμη τα φωτόνια χαμηλών ενεργειών. Όσο μεγαλύτερου πάχους φίλτρο χρησιμοποιούμε, τόσο περισσότερο διεισδυτική γίνεται η δέσμη μας (χρησιμοποιούμε μερικές φορές τον όρο σκληραίνει ) Η δομή και φύση της περιοχής που απεικονίζεται: Η δέσμη εξασθενεί με διαφορετικό τρόπο όταν διέρχεται από οστό απ ότι όταν διέρχεται από τον πνεύμονα (αέρας). Οι βασικές δομές του ανθρώπινου σώματος που μπορούν ν απεικονιστούν στην απλή ακτινογραφία είναι: Αέρας, λίπος, μαλακά μόρια και οστά (από τη μεγαλύτερη οπτική πυκνότητα μαύρο, προς τη μικρότερη άσπρο). Το πάχος του αντικειμένου: Είναι προφανές, ότι όσο μεγαλύτερη είναι η διαφορά πάχους των δύο περιοχών του παραδείγματος σε σχέση με το πάχος της μιας περιοχής, τόσο μεγαλύτερη θα είναι Σχήμα 1.3 Σχήμα 1.4 Εστία Παρασκιά Εξεταζόμενος Παρασκιά είναι η περιοχή μικρότερης έντασης ακτινοβολίας που λειτουργεί ως περιθώριο της προς απεικόνιση δομής (βέλη). ΔA ΔΒ D E 1 E 2 log E Φιλμ διαφορετικής αντίθεσης. Η διαφορετική καμπύλη απόκρισής τους συμβάλλει στην αποτύπωση του ίδιού εύρους εντάσεων ακτίνων Χ με διαφορετική οπτική πυκνότητα. η διαφορά Ι 1 -Ι 2, που επηρεάζει τη διαφορά D 1 -D 2 (Σχήμα 1.1). Οι ιδιότητες του ανιχνευτικού συστήματος. Καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο μια συγκεκριμένη διαφορά I 1 -I 2 θα μετατραπεί σε διαφορά D 1 -D 2. A B

7 Βασικές Αρχές Απεικόνισης με Ακτίνες-Χ (Βλ. σχήμα. 1.4). To ακτινογραφικό φιλμ χαρακτηρίζεται από την ευαισθησία και την αντίθεσή του. Η αντίθεση ορίζεται από την κλίση της σιγμοειδούς καμπύλης. Έτσι η καμπύλη Α στο σχήμα. 1.4 αναπαριστά φιλμ με μεγαλύτερη αντίθεση απ'ότι η καμπύλη Β. Αποτέλεσμα είναι η μετατροπή των εξερχόμενων από το σώμα του εξεταζόμενου εντάσεων σε διαφορετικές οπτικές πυκνότητες. Τελικά η διαφορά στην οπτική πυκνότητα ΔΑ είναι μεγαλύτερη από τη ΔΒ για την ίδια διαφορά εξερχόμενων εντάσεων λόγω της διαφοράς στην αντίθεση των φιλμς. Χρήση αντιδιαχυτικού διαφράγματος ή αύξηση της απόστασης αντικειμένου ανιχνευτικού συστήματος: Χρησιμοποιείται η πρώτη (συχνότερα) ή η δεύτερη μέθοδος για να αποκοπούν τα σκεδαζόμενα φωτόνια που καταγράφονται από το ανιχνευτικό σύστημα. Όσο λιγότερα σκεδαζόμενα φωτόνια καταγραφούν, τόσο καλύτερη είναι η ποιότητα της εικόνας, καθώς τα σκεδαζόμενα φωτόνια προσθέτουν θόρυβο στην εικόνα (Σχήμα 1.5) Κίνηση του εξεταζόμενου: Εάν ο εξεταζόμενος κινηθεί κατά τη διάρκεια της έκθεσης σε ακτινοβολία, η εικόνα θα είναι ασαφής. Γεωμετρία απεικόνισης: Έχει σημασία γιατί μπορεί να είναι διαφορετικό το σχήμα ενός αντικειμένου στην εικόνα από αυτό που είναι στην πραγματικότητα. π.χ. λόγω παραμόρφωσης ο κύκλος απεικονίζεται ως έλλειψη ή η απόσταση δύο σημείων από την κατακόρυφο μπορεί να απεικονίζονται σε διαφορετικές αποστάσεις απ ότι στην πραγματικότητα. Σχήμα 1.5 Λυχνία Εξεταζόμενος Αντιδιαχυτικό διάφραγμα Ανιχνευτής Αντιδιαχυτικό διάφραγμα. Η σκεδαζόμενη ακτινοβολία που σχηματίζει γωνία μεγαλύτερη από την επιτρεπόμενη από την διάταξη γωνία απορροφάται και δεν καταγράφεται στον ανιχνευτή, συμβάλλονας στη μείωση του θορύβου. Σκιαγραφικές ουσίες: Χρησιμοποιούνται σε ειδικές περιπτώσεις, π.χ. στην απεικόνιση των αγγείων (αγγειογραφία). Εξεταστική τράπεζα: Επηρεάζει τόσο την απορρόφηση όσο και τη σκέδαση των φωτονίων της δέσμης. Συνθήκες παρατήρησης: Επηρεάζουν σημαντικά την ποσότητα της πληροφορίας που βλέπει το μάτι του διαγνώστη στην εικόνα. Γι αυτό στους χώρους που γίνονται οι διαγνώσεις, οι προδιαγραφές φωτισμού, διαφανοσκοπίων ή οθόνης, υπολογιστή και απόδοσης κάρτας γραφικών είναι αυστηρά ελεγχόμενες. 7

8 8 Ψηφιακή Εικόνα Ψηφιακά Συστήματα Ν. Λ. Κελέκης Η βασική διαφορά των αναλογικών από τα ψηφιακά συστήματα είναι η εισαγωγή του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Σε αυτή τη διαδικασία, η εικόνα μπορεί να λαμβάνεται άμεσα ή έμμεσα με ψηφιακό τρόπο η δε αποθήκευσή της να γίνεται σε υπολογιστή. Στην έμμεση ψηφιακή απεικόνιση, η εικόνα καταγράφεται σε ανιχνευτή ο οποίος αργότερα με τη χρήση σαρωτών μετατρέπεται σε ψηφιακή εικόνα. Στην άμεση απεικόνιση ο ανιχνευτής είναι συνδεδεμένος με υπολογιστή και η προκύπτουσα εικόνα αποστέλλεται στον υπολογιστή. Η αποθήκευση των εικόνων σε ψηφιακή μορφή γίνεται με κατακερματισμό τους σαν ψηφιδωτό σε ένα καμβά, μία δισδιάστατη μαθηματική μήτρα στοιχείων εικόνας (συντεταγμένες χ,ψ). Κάθε είδος αρχείου εικόνας (όπως τα γνωστά σε όλους *.bmp, *.jpg..*.tiff κ.α.) έχει στην αρχή του μία κεφαλίδα (header) που φέρει πληροφορίες για το είδος της εικόνας (πχ μαυρόασπρο, κλίμακα του γκρι, έγχρωμο) το είδος συμπίεσης και μετά σε σειρά την περιγραφή της μαθηματικής δισδιάστατης μήτρας (πχ 512x512 εικονοστοιχεία) που αντιστοιχεί στην εικόνα, όπου κάθε εικονοστοιχείο έχει έναν αριθμό που περιγράφει την έντασή του και τη διαβάθμιση του χρώματός του (Εικ. 1.1). Το λογισμικό του υπολογιστή διαβάζει την κεφαλίδα και ακολούθως οπτικοποιεί την εικόνα βάσει των πληροφοριών της και των δεδομένων της μαθηματικής μήτρας, μετατρέποντας τις αριθμητικές τιμές σε αντίστοιχες εντάσεις της κλίμακας του γκρι ή χρωματικών χώρων για τελική θέαση στην οθόνη ή εκτύπωση. Στις ιατρικές εικόνες των απεικονιστικών μεθόδων το διεθνές πρότυπο επικοινωνίας και πρωτόκολλο ψηφιακών αρχείων ιατρικής εικόνας ονομάζεται DICOM (Digital Imaging and Communications in Medicine) και διαφέρει από τα κοινά αρχεία στο ότι η κεφαλίδα του φέρει εκτός από τα γενικά στοιχεία της εικόνας πλειάδα ειδικών πληροφοριών όπως δημογραφικά χαρακτηριστικά του ασθενούς, μοντέλο και κατασκευαστή του απεικονιστικού μηχανήματος, τα επιμέρους στοιχεία έκθεσης, ημερομηνίες, πάχος τομής κλπ, θέση τομής ή προβολής στο χώρο κλπ. Σε κάθε μηχάνημα αλλά και σε πρακτικά κάθε υπολογιστή μπορεί να λειτουργήσει ιατρικό λογισμικό ανάγνωσης και οπτικοποίησης των DICOM εικόνων (DICOM viewer) με εργαλεία όπως μετρήσεις τιμών, αποστάσεων, γωνιών, μεγέθυνσης, προσαρμογής παραθύρου καθώς και εφαρμογές μετεπεξεργασίας εικόνων. Σήμερα όταν παραδίδεται μία εξέταση σε ψηφιακή μορφή, αυτή σε CD περιέχει τα αρχεία DICOM των εικόνων, ένα DICOM λογισμικό θέασης με λίγες απαιτήσεις πόρων και τη γνωμάτευση. Χρησιμοποιώντας το πρωτόκολλο DICOM αναπτύχθηκαν τα νοσοκομειακά δίκτυα αποθήκευσης και επικοινωνίας ιατρικών εικόνων (PACS, Picture Archiving and Communications System). Αυτά επιτρέπουν την αρχειοθέτηση εικόνων σε κεντρικό εξυπηρετητή από όλα τα απεικονιστικά μηχανήματα, τη διάθεσή τους στο δικτυακό περιβάλλον του νοσοκομείου ή μέσω διαδικτύου σε κάθε εξουσιοδοτημένο υπολογιστή εκτός νοσοκομείου. Τα συστήματα PACS συνδέονται άμεσα με λογισμικό διαχείρισης προγραμματισμού εξετάσεων ακτινολογικού τμήματος και αποθήκευσης γνωματεύσεων (RIS, Radiology Information System). Και τα δύο ως άνω συστήματα λογισμικού διασυνδέονται με το κεντρικό λογισμικό διαχείρισης του νοσοκομείου (HIS, Hospital Information System), ούτως ώστε να είναι προσβάσιμες οι απεικονιστικές εξετάσεις, τα πορίσματα και ο προγραμματισμός τους μέσω του ηλεκτρονικού ιατρικού φακέλου του ασθενούς στις κλινικές. Εικόνα 1.1 Η ψηφιακή απεικόνιση αποτελείται από μικρά τετράγωνα που καθένα έχει συγκεκριμένη απόχρωση του γκρι, όπως ένα ψηφιδωτό σε ένα καμβά.

9 Βασικές Αρχές Υπερηχοτομογραφίας Π. Καραΐσκος, Ν. Λ. Κελέκης Επιτρέπει μελέτη ιστών βάσει άλλων φυσικών χαρακτηριστικών τους, δηλαδή παρουσία και μέγεθος ανακλαστικών επιφανειών, υλικών διαφορετικής ακουστικής εμπέδησης, και βαθμό απορρόφησης και εξασθένησης της δέσμης υπερήχων. Υπέρηχοι: μηχανικά διαμήκη κύματα συχνότητας μεγαλύτερης από 20 kηz που είναι το ανώτατο όριο της ανθρώπινης ακοής. Οι διαγνωστικές εφαρμογές των υπέρηχων βασίζονται στο φαινόμενο της ανάκλασής τους στις διαχωριστικές επιφάνειες μεταξύ διαφορετικών δομών του ανθρώπινου σώματος. Αρχικά εκπέμπεται ένας ηχητικός παλμός στην περιοχή των υπέρηχων ο οποίος διαδίδεται μέσα στο σώμα. Κατά τη διάδοσή του συναντά διάφορες δομές οι οποίες ανακλούν τον ήχο. Με τη χρήση ειδικού ανιχνευτή καταγράφονται τόσο η ένταση του ανακλώμενου κύματος όσο και ο χρόνος που απαιτείται για να φτάσει στον ανιχνευτή. Από τον χρόνο της καταγραφής καθορίζεται η περιοχή (η απόσταση) στην οποία έγινε η ανάκλαση (στη διάγνωση υπερήχων θεωρούμε την ταχύτητα του κύματος σταθερή ανεξάρτητα από το μέσο διάδοσης) ενώ η ένταση της ανάκλασης δίνει πληροφορίες για την δομή από την οποία προήλθε. Ο πομπός και ταυτόχρονα ανιχνευτής είναι συστοιχία πιεζοηλεκτρικών κρυστάλλων που ευρίσκονται μέσα στον ηχοβολέα που κρατά ο εξεταστής και ακουμπώντας τον στο σώμα πραγματοποιεί τομές σε οποιοδήποτε επίπεδο στρέφοντάς τον ανάλογα. Αναλυτικότερα, το ποσοστό της έντασης του ήχου που ανακλάται όταν ο ήχος αλλάξει μέσο διάδοσης, εξαρτάται από τη διαφορά στην ακουστική εμπέδηση, Z, μεταξύ των δύο μέσων Αν οι τιμές αυτές είναι ίσες (Z 1 = Z 2 ), το ηχητικό κύμα δεν ανακλάται αλλά διαδίδεται ανεπηρέαστο. Όσο μεγαλύτερη είναι η διαφορά των Z 1 και Z 2, τόσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό της έντασης που ανακλάται. Επειδή τα υγρά του σώματος και οι μαλακοί ιστοί έχουν παρόμοιες τιμές ακουστικής εμπέδησης, οι περισσότεροι υπέρηχοι που εισέρχονται στο ανθρώπινο σώμα δεν ανακλώνται σε μεγάλο βαθμό. Αυτό σημαίνει ότι οι υπέρηχοι μπορούν να διεισδύσουν βαθιά μέσα στο σώμα και να οδηγήσουν στην παραγωγή ανακλώμενων ήχων πάνω σε επιφάνειες που βρίσκονται σε μεγάλα βάθη μέσα στο σώμα, με εξαίρεση την περίπτωση που θα συναντήσουν αέρα ή οστό, οπότε λόγω της μεγάλης διαφοράς στην ακουστική εμπέδηση, το μεγαλύτερο μέρος τους θα ανακλαστεί. Για τους ανωτέρω λόγους για την είσοδο της δέσμης στο σώμα χρησιμοποιείται υδαρής γέλη (gel) στο δέρμα για να μην παρεμβάλλεται αέρας, ενώ χρειάζεται στην περαιτέρω διαδρομή προς το όργανο να υπάρχει καλό «ακουστικό παράθυρο» όπως πχ η ουροδόχος κύστη, ενώ είναι αδύνατη η εξέταση δια μέσου του πνεύμονα ή των πλευρών λόγω πλήρους ανάκλασης της δέσμης. Μία ηπατική κύστη δε θα δώσει στο εσωτερικό της ανακλάσεις γιατί έχει ομοιογενές υδατικό περιεχόμενο, θα απεικονιστεί μαύρη (άνηχο περιεχόμενο), δε θα εξασθενήσει η δέσμη στη διαδρομή της όσο σε διαδρομή στο γειτονικό παρέγχυμα και οι δομές από πίσω της θα έχουν αυξημένη ένταση συγκριτικά με τις γειτονικές της («ακουστική ενίσχυση» που σημαίνει στην ουσία μειωμένη εξασθένηση (Eικ. 6.68A). Αντίθετα αν υπάρχει στο ηπατικό παρέγχυμα λιπώδης διήθηση αυτή προκαλεί αυξημένες ανακλάσεις και εξασθένηση (λόγω των ενδοκυτταροπλασματικών συσσωρεύσεων λιπιδίων), οπότε συγκριτικά με το υγιές παρέγχυμα οι περιοχές με λιπώδη διήθηση θα φαίνονται πιο άσπρες (υπερηχογενείς) και το παρέγχυμα που ευρίσκεται πίσω τους θα έχει μειωμένη ένταση ή μπορεί και να μην απεικονίζεται καθόλου. Εάν υπάρχουν σε ιστό αποτιτανώσεις, αυτές θα δημιουργούν ανάκλαση (θα φαίνονται άσπρες) με μικρή ακουστική σκιά πίσω τους (οι ιστοί θα φαίνονται πιο μαύροι) αν είναι ευμεγέθεις. Αντίστοιχα σε παρουσία λίθων (πχ χολολίθων) η πρόσθια επιφάνειά τους (προς τον ηχοβολέα) θα φαίνεται έντονα ανακλαστική (άσπρη) με πλήρη ακουστική σκιά από εκεί και πίσω (καθαρά μαύρη περιοχή λόγω πλήρους ανάκλασης της δέσμης. Εικ. 4.81A). 9

10 Βασικές Αρχές Υπερηχοτομογραφίας Σε παρουσία αέρα (π.χ. στο 12δάκτυλο) πάλι έχουμε έντονη ανάκλαση με ακουστική σκιά που περιέχει μερικές εσωτερικές ανακλάσεις («βρώμικη σκιά»). Οι συχνότητες υπερήχων που χρησιμοποιούνται στην Ιατρική είναι από 1 έως 50 MHz και αντιστοιχούν σε μήκη κύματος της τάξης του mm. Η επιλογή αυτή των συχνοτήτων στηρίζεται στο γεγονός ότι το μέγεθος ενός αντικειμένου που είναι ικανό να ανακλά τον ήχο εξαρτάται από το μήκος κύματος (και άρα τη συχνότητα του ηχητικού κύματος). Αν ένα αντικείμενο είναι πολύ μικρότερο από το μήκος κύματος του ηχητικού κύματος, δεν ανακλά τον ήχο. Αντίθετα τα μεγαλύτερα αντικείμενα είναι πολύ καλύτεροι ανακλαστές. Επομένως η χωρική διακριτική ικανότητα της απεικόνισης με υπέρηχους εξαρτάται άμεσα από το μήκος κύματος. Γενικά, οι μικρότερες δομές είναι πιο ευδιάκριτες όταν χρησιμοποιούνται μικρότερα μήκη κύματος και άρα υψηλότερες συχνότητες. Οι υπέρηχοι με μεγάλες συχνότητες όμως απορροφούνται σε μεγάλο βαθμό πριν φτάσουν στην περιοχή ενδιαφέροντος και το ωφέλιμο βάθος απεικόνισης μειώνεται σημαντικά στις υψηλότερες συχνότητες, δηλαδή πρακτικά εξετάζονται καλά σχετικά επιφανειακά όργανα. Σαν παράδειγμα, στην απεικόνιση του μαστού, όπου οι δομές είναι σε μικρότερο βάθος χρησιμοποιούνται μεγαλύτερες συχνότητες (7,5 έως 10 ΜHz), από τις συχνότητες που χρησιμοποιούνται στην απεικόνιση δομών της κοιλιάς (περίπου 3 ΜHz), οι οποίες βρίσκονται σε βάθος της τάξης των 10 εκ. Από την άλλη μεριά βέβαια η χωρική διακριτική ικανότητα στην απεικόνιση του μαστού είναι υψηλότερη και η εικόνα λεπτομερέστερη. Μια επίσης σημαντική εφαρμογή των υπερήχων για την ανίχνευση, μελέτη και παρουσίαση κινουμένων επιφανειών είναι η έγχρωμη Doppler υπερηχοτομογραφία στην οποία απεικονίζεται σε χρωματική κλίμακα η ροή του αίματος στα αγγεία (ή και άλλων υγρών όπως ο πίδακας ούρων από τα ουρητηρικά στόμια) επιπροβαλλόμενη στη συμβατική εικόνα της κλίμακας του γκρι. Η χρωματική κλίμακα αποτυπώνει την ταχύτητα και την κατεύθυνση της ροής. Επιλέγοντας ένα σημείο στο αγγείο μπορούμε να πάρουμε καταγραφή της ταχύτητας στη διάρκεια του καρδιακού κύκλου (κυματομορφή Doppler). 10

11 Βασικές Αρχές Υπολογιστικής Tομογραφίας Ι. Σεϊμένης, Ν. Λ. Κελέκης Η εισαγωγή της υπολογιστικής τομογραφίας (ΥΤ) έγινε μετά από ανεξάρτητες μελέτες δύο δεκαετιών κυρίως από τους Sir Godfrey Hounsfield και Cormack, οι οποίοι το 1979 τιμήθηκαν με το βραβείο Νόμπελ για τη συμβολή τους στην Ιατρική. Το πρώτο κλινικό σύστημα που εγκαταστάθηκε το 1971 στο νοσοκομείο Atkinson Morley του Λονδίνου μπορούσε να σαρώσει μόνο εγκεφάλους με τη λήψη των δεδομένων για μία τομή να διαρκεί περίπου 5 λεπτά, ενώ ο χρόνος ανακατασκευής μιας εικόνας από τα ληφθέντα δεδομένα ήταν περίπου 7 λεπτά. Η ΥΤ χρησιμοποιεί ακτίνες-χ όπως και η κλασική ακτινογραφία. Η διαφορά τους είναι ότι ο ασθενής στην ΥΤ είναι ξαπλωμένος σε εξεταστική κλίνη με το σύστημα λυχνίας-ανιχνευτών μέσα σε κατασκευή που λέγεται ικρίωμα (gantry) να τον περιβάλλει και η ακτινοβόληση να γίνεται όχι σε ευρεία περιοχή (πχ θώρακας) αλλά με περιστροφή του συστήματος λυχνίας-ανιχνευτών σε λεπτή δέσμη που αντιστοιχεί σε τομή κάθετη στον επιμήκη άξονα του σώματος της τάξης πάχους μερικών χιλιοστών (πχ για την απεικόνιση του θώρακος χρειάζονται τυπικά 30 τομές πάχους 1 εκ.). Επίσης γενικά η ΥΤ έχει σημαντικά μεγαλύτερη δόση στον ασθενή απ' ότι οι απλές ακτινογραφίες. Η ΥΤ επιλύει σοβαρές δυσκολίες που αποτελούν περιορισμό για την κλασική ακτινογραφία: 1) την απεικόνιση τομών και άρα την υπέρβαση του περιορισμού των προβολικών απεικονίσεων, 2) τη μείωση της σκεδαζόμενης ακτινοβολίας με τη χρήση πολύ μικρότερων πεδίων ακτίνων Χ και άρα την μείωση του θορύβου στην προκύπτουσα εικόνα, 3) λόγω της βασικής αρχής και της μεθόδου ανακατασκευής της εικόνας, διαφορές στην πυκνότητα της τάξης του 1% μπορούν να διακριθούν, με αποτέλεσμα να καθίσταται δυνατή η απεικόνιση ιστών με μικρή διαφορά στην αντίθεσή τους. Το σύστημα συλλογής δεδομένων καταγράφει την ποσότητα των ακτίνων-χ που συλλέγονται από τους ανιχνευτές σαν «στιγμιότυπα ακτινοβόλησης» που αντιστοιχούν σε διαφορετικές γωνίες της λυχνίας (προβολές) κατά τη διάρκεια μιας πλήρους περιστροφής της. Όπως προαναφέρθηκε, οι ανιχνευτές μετρούν την προσπίπτουσα ακτινοβολία (για την ακρίβεια το αποτέλεσμά της επάνω τους μέσω ηλεκτρικού σήματος που παράγουν και καταγράφεται ψηφιακά για κάθε ανιχνευτή και για κάθε προβολή) μετά τη διέλευσή της από τον ασθενή και η διερχόμενη ένταση δίνεται από την εξίσωση 1 (βλέπε απλές ακτινογραφίες). Κάθε προβολή είναι το αποτέλεσμα των μετρήσεων όλων των ανιχνευτών για μία συγκεκριμένη θέση του συστήματος λυχνίας-ανιχνευτών, οπότε λαμβάνονται πολλές προβολές για διάφορες θέσεις και για σάρωση 360 (πλήρης σάρωση). Τα ληφθέντα σήματα μετατρέπονται σε ψηφιακή μορφή και μετά αποθηκεύονται ως πρωτογενή δεδομένα (CT raw data). Το στάδιο της ανασύνθεσης μιας εικόνας ΥΤ ουσιαστικά συνίσταται στη δισδιάστατη ανασύνθεση της κατανομής του συντελεστή εξασθένησης, μ(x,y) σε μονάδες Hounsfield (Hounsfield Units, HU), από το αντίστοιχο σύνολο των ληφθέντων προβολών για κάθε επιμέρους τομή. Σ' ένα απλοποιημένο παράδειγμα ας θεωρήσουμε ότι έχουμε ένα στερεό με τέσσερα στοιχεία διαφορετικής πυκνότητας δηλαδή διαφορετικού συντελεστή εξασθένησης. Ακτινοβολούμε το στερεό σε δύο διαφορετικές προβολές κάθετες μεταξύ τους, με ένα σύστημα μίας λυχνίας με ένταση δέσμης I 0 και δύο ανιχνευτές (Σχήμα 1.6). μ 1 I 0 μ 2 χ μ 2 A μ 3 μ 4 I 1 I 2 Σχήμα 1.6 (Α,Β) I 0 μ 1 μ 3 μ 4 Προβολές των ακτίνων Χ σε διαφορετικές γωνίες. Αποτελεί τη βάση για την ανακατασκευή της εικόνας στην ΥΤ. B I 3 I 4 11

12 Βασικές Αρχές Υπολογιστικής Tομογραφίας 12 Καταγραφή δεδομένων (α) προβολή: ln [I 1 ] = - (μ 1 +μ 3 ) x ln [I 2 ] = - (μ 2 +μ 4 ) x (β) προβολή: ln [I 3 ] = - (μ 1 +μ 2 ) x ln [I 4 ] = - (μ 3 +μ 4 ) x Συνδυασμός καταγραφών: Σύστημα 4 εξισώσεων με 4 αγνώστους επίλυση και κατασκευή μαθηματικής μήτρας με τους 4 υπολογισμένους συντελεστές εξασθένησης. (I 0 γνωστό, I 1-4 μετρημένα, x γνωστό) ln [I 1 ] = - (μ 1 +μ 3 ) x ln [I 2 ] = - (μ 2 +μ 4 ) x ln [I 3 ] = - (μ 1 +μ 2 ) x ln [I 4 ] = - (μ 3 +μ 4 ) x Aν λαμβάνονταν άπειρες προβολές με άπειρα στοιχειώδη τμήματα η εικόνα θα ήταν ακριβώς όμοια με το πραγματικό αντικείμενο. Τα σύγχρονα συστήματα ΥΤ λαμβάνουν έως και περίπου προβολές για κάθε περιστροφή 360 με εκατοντάδες στοιχειώδη τμήματα ανά προβολή. Διάφορες μαθηματικές προσεγγίσεις ερευνήθηκαν και εφαρμόστηκαν κατά καιρούς, με αυτή της οπισθοπροβολής μετά από φιλτράρισμα (filtered backprojection ή convolution method) να αποτελεί την πρώτη επιλογή στο σύνολο σχεδόν των εγκατεστημένων συστημάτων, ενώ πρόσφατα επανήλθαν οι λεγόμενες επαναληπτικές (iterative) μέθοδοι, οι οποίες απαιτούν μεγάλη υπολογιστική ισχύ αλλά έχουν καλύτερη απόδοση σήματος προς θόρυβο και συντελούν τελικά σε σημαντική μείωση της δόσης. Τεχνικές Σάρωσης Συμβατική ΥΤ Συμβατική ή απλή ή βηματική ΥΤ (sequential CT, axial CT, slice-by-slice ή scan-to-scan, Σχήμα 1.7A) αποτέλεσε την πρώτη μέθοδο σάρωσης και τη μοναδική διαθέσιμη για πολλά χρόνια. Εκτελείται μια περιστροφή του συστήματος λυχνίας-ανιχνευτών με την τράπεζα ακίνητη, καταγράφονται τα δεδομένα, σταματά η ακτινοβόληση, μετακινείται η τράπεζα στην επόμενη τομή και επαναλαμβάνεται η διαδικασία μέχρι να καλυφθεί όλη η περιοχή εξέτασης. Αργή μέθοδος με μεγάλο χρόνο εξέτασης που δεν επέτρεπε ταχεία σάρωση μίας περιοχής πχ του ήπατος κατά την αρτηριακή φάση διόδου του σκιαγραφικού μέσου. Έχει πια αποσυρθεί. Ελικοειδής YΤ / μονοτομική ελικοειδής ΥΤ (spiral CT single-slice spiral CT) Εδώ έχουμε συνεχή περιστροφή του συστήματος λυχνίας-ανιχνευτών, συνεχή εκπομπή ακτίνων Χ από τη λυχνία με ταυτόχρονη μέτρηση και συνεχή μετακίνηση της εξεταστικής τράπεζας με σταθερή ταχύτητα προς την ίδια κατεύθυνση (Σχήμα 1.7Β). Ουσιαστικά, η λυχνία και η ανιχνευτική διάταξη διαγράφουν μια σπειροειδή τροχιά γύρω από τον ασθενή και καταγράφονται ελικοειδή δεδομένα όπου σε κάθε σημείο της έλικας δεδομένων μπορεί να ανασυντεθεί μία τομή. Ως αποτέλεσμα, η ελικοειδής ΥΤ χαρακτηρίζεται από σύντομους χρόνους εξέτασης (της τάξης των δευτερολέπτων) καθώς και από δυνατότητα ανασύνθεσης τομών με αλληλεπικάλυψη στον άξονα Ζ (ποιοτικές πολυεπίπεδες ανασυνθέσεις και μετεπεξεργασία). Έχει πια ουσιαστικά αντικατασταθεί από τα πολυτομικά συστήματα. Πολυτομική Ελικοειδής ΥΤ (ΥΤ πολλαπλών σειρών ανιχνευτών, multislice/multidetector CT) Αντί για μία συστοιχία ανιχνευτών όπως στην απλή ελικοειδή ΥΤ υπάρχουν πολλαπλές (2-320) σειρές ανιχνευτών (Σχήμα 1.7Γ), έτσι σε κάθε περιστροφή του συστήματος αντί για ένα βήμα έλικας δεδομένων καταγράφονται από βήματα, δίνοντας μεγαλύτερη γεωμετρική κάλυψη ανά περιστροφή, επιταχύνοντας σημαντικά το χρόνο εξέτασης και παρέχοντας υψηλή χωρική διακριτική ικανότητα κατά τον άξονα z (μέσω της λήψης λεπτών τομών). Σήμερα για τις περισσότερες εφαρμογές επαρκούν οι πολυτομικοί ΥΤ 16 σειρών ανιχνευτών, ενώ οι περισσότερες σειρές ανιχνευτών (64-320) έχουν σαν μοναδικό στόχο την απεικόνιση της καρδιάς και ιδιαίτερα των στεφανιαίων με ικανοποιητική σάρωση όλης της περιοχής σε ένα καρδιακό κύκλο. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι και οι πολυτομικοί ΥΤ διατηρούν και τη δυνατότητα συμβατικής (μη ελικοειδούς) σάρωσης με περισσότερες συμβατικές τομές (π.χ. 4) ανά περιστροφή. ΥΤ Δύο Λυχνιών Οι τομογράφοι αυτοί διαθέτουν δύο ανεξάρτητες διατάξεις με μία λυχνία και ένα ανιχνευτικό σύστημα η καθεμία που διαχωρίζονται γεωμετρικά κατά 94 ο (Σχήμα 1.7Δ). Πλεονέκτημα ο μικρός χρόνος σάρω-

13 Βασικές Αρχές Υπολογιστικής Tομογραφίας Α Β Άξονας Ζ Άξονας Ζ Γ Δ Άξονας Ζ Σχήμα 1.7 (Α-Δ) Συνοπτικό διάγραμμα τεχνικών σάρωσης της ΥΤ. σης ανά περιστροφή με εφαρμογή αποκλειστικά στην καρδιακή απεικόνιση. Πολυενεργειακή ΥΤ Η διπλοενεργειακή ΥΤ (dual energy CT) βασίζεται στο γεγονός ότι ο γραμμικός συντελεστής εξασθένησης μ εξαρτάται από την ενέργεια των φωτονίων και το υλικό ή ιστό που αυτά διαπερνούν. Συνεπώς, εάν σαρώσουμε ένα αντικείμενο με δύο διαφορετικά ενεργειακά φάσματα (π.χ. 80 και 140 kvp) μπορούμε να διαχωρίσουμε απεικονιστικά δύο υλικά με επαρκώς διαφορετικά φάσματα απορρόφησης ανασυνθέτοντας δύο διαφορετικές εικόνες, π.χ., για νερό και ιώδιο. Περαιτέρω, η πολυενεργειακή ή φασματική ΥΤ (multi energy ή spectral CT) στοχεύει στο διαχωρισμό της πολυχρωματικής δέσμης ακτινοβόλησης στις συνιστώσες ενέργειές της (φάσμα ενεργειακής διασποράς), κατ αντιστοιχία με το πρίσμα που αναλύει τη φωτεινή δέσμη λευκού φωτός στα χρώματα του φάσματός της. Απεικόνιση και Οπτικοποίηση στην ΥΤ Σύμφωνα με τη μέχρι τώρα συζήτηση η προκύπτουσα εικόνα είναι ένας χάρτης των συντελεστών εξασθένησης μ της ακτινοβολίας από τον ασθενή. Για πρακτικούς λόγους (βολικοί αριθμοί και μείωση της εξάρτησης από την ενέργεια της ακτινοβολίας) μετατρέπουμε το δισδιάστατο χάρτη των συντελεστών εξασθένησης σε χάρτη αριθμών ΥΤ σύμφωνα με τη σχέση: Αριθμός ΥΤ = [1000 * (μ ιστού μ νερού )] / μ νερού (Εξίσωση 2) Συνήθως, τo εύρος μεταβολής των αριθμών ΥΤ εκτείνεται από έως 3071 μονάδες Hounsfield (ΗU). Σε αυτή την κλίμακα, το αντιστοιχεί στην πυκνότητα του αέρα, το -100 στην πυκνότητα του λίπους (παθογνωμονικά), το 0 αντιστοιχεί στην εξασθένηση του νερού και το στην εξασθένηση μετάλλων. Τα HU για τα οστά κυμαίνονται μεταξύ 800 και 1.500, ενώ για τους μαλακούς ιστούς από 30 έως Η ΥΤ συγκρινόμενη με τις απλές ακτινογραφίες έχει πολύ καλύτερη διακριτική ικανότητα πυκνότητας. Η μαθηματική αυτή μήτρα (matrix) των αριθμών ΥΤ παρουσιάζεται στην οθόνη ως μια δισδιάστατη εικόνα με αντιστοίχιση των μονάδων Hounsfield σε τιμές 13

14 Βασικές Αρχές Υπολογιστικής Tομογραφίας Αριθμοί ΥΤ Οστικό παράθυρο Μεσοθωράκιο παράθυρο Πνευμονικό παράθυρο Εικόνα 1.2 Παράθυρα απεικόνισης στην ΥΤ. Με την επιλογή του εύρους (width) του παραθύρου, επιλέγεται το εύρος των αριθμών ΥΤ που θα απεικονιστούν με αντίθεση. Η επιλογή του κέντρου του παραθύρου ορίζει τη φωτεινότητα της εικόνας. 14 της κλίμακας του γκρι. Τυπικά η μήτρα έχει διαστάσεις 512x512 και αντιστοιχεί σε ψηφιακή εικόνα με ανάλυση 512x512 εικονοστοιχεία (pixels). Το πάχος της τομής είναι πεπερασμένο και καθορίζεται από το εύρος της δέσμης που χρησιμοποιήθηκε για την ακτινοβόληση (π.χ. 1 εκ. ή 1 χιλ.). Το πεδίο απεικόνισης ή ανασύνθεσης (displayed ή reconstructed Field of View, FOV) αναφέρεται στη τομή και είναι αυτό το γεωμετρικό πεδίο για το οποίο θα επεξεργαστούν τα δεδομένα από την ακτινοβόληση. Δηλαδή αν το πεδίο απεικόνισης είναι 51,2x51,2 εκατοστά και η μήτρα μας 512x512 κάθε εικονοστοιχείο της μαθηματικής μας μήτρας και άρα της εικόνας μας θα έχει διαστάσεις 1x1 χιλ.. Αν η τομή μας έχει πάχος 1εκ τότε το στοιχείο όγκου (voxel, το θεωρητικό ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο που αντιστοιχεί σε τεμάχιο ιστού) θα έχει διαστάσεις 1x1x 10 χιλιοστά ενώ αν η τομή έχει και αυτή πάχος 1 χιλιοστό τότε το ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο θα είναι κύβος με όλες τις ακμές 1χιλιοστό και η σάρωσή μας λέγεται ισοτροπική (isotropic voxel). Κάθε εικονοστοιχείο απεικονιζόμενο στην οθόνη ή το φιλμ έχει διαφορετική φωτεινότητα. Όσο πιο ανοικτό (άσπρο) απεικονίζεται τόσο μεγαλύτερη είναι η εξασθένηση της ακτινοβολίας (δηλ. ο αριθμός ΥΤ) στο αντίστοιχο ογκοστοιχείο (π.χ., οστό). Όσο πιο σκούρο (μαύρο) απεικονίζεται το εικονοστοιχείο τόσο μικρότερη είναι η εξασθένηση (δηλ. ο αριθμός ΥΤ) στο αντίστοιχο ογκοστοιχείο (π.χ., αέρας). Το ανθρώπινο μάτι μπορεί να ξεχωρίσει μόνο ένα περιορισμένο αριθμό αποχρώσεων του γκρι (περίπου 60, εύρος , 6 bits). Είναι λοιπόν άσκοπο να αντιστοιχίσουμε την πλήρη κλίμακα των αριθμών ΥΤ (4.096 HU, 12 bits) σε πλήρη κλίμακα αποχρώσεων του γκρι γιατί μικρές διαφορές στον αριθμό ΥΤ δεν καθίστανται οπτικώς αντιληπτές. Συνεπώς, απεικονίζουμε μόνο ένα τμήμα της κλίμακας των αριθμών ΥΤ, το οποίο το αποκαλούμε παράθυρο (window). To παράθυρο αυτό χαρακτηρίζεται από το εύρος του (width) και το κέντρο ή επίπεδό του (level). Το εύρος παραθύρου καθορίζει την έκταση διακύμανσης των απεικονιζόμενων αριθμών ΥΤ και επηρεάζει την αντίθεση εικόνας. Αριθμοί ΥΤ μεγαλύτεροι από το ανώτατο όριο απεικονίζονται με άσπρο, ενώ αριθμοί ΥΤ μικρότεροι από το κατώτατο όριο απεικονίζονται με μαύρο. Το κέντρο παραθύρου καθορίζει τη θέση του παραθύρου πάνω στην κλίμακα των αριθμών ΥΤ και τον κεντρικό αριθμό ΥΤ στην απεικονιζόμενη εικόνα ενώ επηρεάζει τη φωτεινότητα της εικόνας. Επομένως, η οπτικοποίηση μιας εικόνας ΥΤ εξαρτάται από την επιλογή του εύρους και του κέντρου του παραθύρου (Εικ 1.2).

15 Βασικές Αρχές Μαγνητικής Tομογραφίας Ν. Λ. Κελέκης Ο μαγνητικός τομογράφος (MT) αποτελείται από εξεταστική κλίνη και ικρίωμα (gantry) μεγαλύτερο από αυτό του ΥΤ, μέσα στο οποίο ευρίσκεται ένας ισχυρότατος υπεραγώγιμος μαγνήτης με ομοιογενές μαγνητικό πεδίο, τρία πηνία που μας επιτρέπουν να βαθμιδώνουμε (να μεταβάλλουμε την έντασή του γραμμικά) παροδικά το κύριο μαγνητικό πεδίο στις τρεις διευθύνσεις του χώρου (x, y, z gradient coils) καθώς και ηλεκτρικά πηνία εκπομπής και λήψης ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στη περιοχή των ραδιοφωνικών συχνοτήτων. Έξω από την αίθουσα υπάρχουν οι υπολογιστές ελέγχου, ανάλυσης του σήματος και επεξεργασίας της εικόνας, ο πομπός εκπομπής ραδιοσημάτων και οι ηλεκτρικές παροχές για τα βαθμιδωτά πεδία. Η ΜΤ στηρίζεται στο μαγνητικό συντονισμό των πυρήνων του υδρογόνου. Κάθε πυρήνας υδρογόνου 1 Η είναι ένα πρωτόνιο θετικά φορτισμένο με μικρό μαγνητικό άνυσμα λόγω της περιστροφής του περί τον άξονά του (spin). Κατ αυτό τον τρόπο μπορεί να θεωρηθεί ότι τα επί μέρους πρωτόνια συμπεριφέρονται σαν μικροί μαγνήτες, και στη συνήθη κατάσταση κατανέμονται οι διευθύνσεις περιστροφής τους και μαγνητικού τους ανύσματος τυχαία στο χώρο. ΒΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ 1) Είσοδος του ασθενούς στο ΜΤ Όταν το ανθρώπινο σώμα εκτεθεί στην επίδραση ισχυρού μαγνητικού πεδίου τα ανύσματα περιστροφής των πυρήνων υδρογόνου (πρωτονίων) ευθυγραμμίζονται παράλληλα (κατάσταση χαμηλής ενέργειας) ή αντιπαράλληλα (κατάσταση υψηλής ενέργειας) προς την κατεύθυνση του κύριου μαγνητικού πεδίου σε ίσο περίπου αριθμό, και περιστρέφονται σε μία μικρή σταθερή γωνία απόκλισης (γωνία μετάπτωσης) σε σχέση με τον επιμήκη άξονα και την κατεύθυνση του κύριου μαγνητικού πεδίου (κίνηση που διαγράφει στις τρείς διαστάσεις σταθερά ένα κώνο, Σχήμα 1.8Α). Υπάρχει όμως ελαφρά υπεροχή των πυρήνων υδρογόνου που ευθυγραμμίζονται παράλληλα προς το μαγνητικό πεδίο με αποτέλεσμα η μικρή αυτή διαφορά (μερικές μονάδες ή δεκάδες μέρη στο στα 1.5Τ) να προκαλεί την εμφάνιση ανύσματος επιμήκους (παράλληλης προς το κύριο μαγνητικό πεδίο) μαγνήτισης. Τη διαφορά αυτή ουσιαστικά εκμεταλλεύονται οι ιατρικές εφαρμογές του μαγνητικού συντονισμού. Η ενεργειακή διαφορά αυτή μεγαλώνει με την ένταση του μαγνητικού πεδίου με αποτέλεσμα την αναλογική αύξηση του σήματος των πρωτονίων (Σχήμα 1.8Β). Για να κατανοήσουμε το φαινόμενο του μαγνητικού συντονισμού θα πρέπει να μπορούμε να διακρίνουμε τη συμπεριφορά ενός πρωτονίου-μικρού μαγνήτη που το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να ευθυγραμμιστεί παράλληλα ή αντιπαράλληλα με τον άξονα του κυρίου μαγνητικού πεδίου και να περιστρέφεται γύρω από αυτόν με μικρή γωνία μετάπτωσης, από τη συμπεριφορά μίας ομάδας πρωτονίων και του αποτελέσματος (συνισταμένης) των μαγνητικών τους ανυσμάτων. 2) Εκπομπή ηλεκτρομαγνητικού παλμού από τα πηνία - διέγερση Με την εκπομπή ραδιοπαλμού συγκεκριμένης συχνότητας για την ένταση του μαγνητικού πεδίου και του συγκεκριμένου μελετούμενου στοιχείου (συνήθως πυρήνων υδρογόνου) συμβαίνουν ταυτόχρονα δύο διακριτά φαινόμενα διέγερσης και συντονισμού: z ,5 A x y B , , ,5 0,5 1 1,5 Στατικό μαγνητικό πεδίο Βο (Tesla) Σχήμα 1.8 A) Μεταπτωτική κίνηση πρωτονίων. B) Η αύξηση του αριθμού των πρωτονίων στις δύο ενεργειακές καταστάσεις συναρτήσει της έντασης του μαγνητικού πεδίου. 15

16 Βασικές Αρχές Μαγνητικής Tομογραφίας 16 Α. Απορροφώντας ενέργεια (διέγερση) τα πρωτόνια περνάνε από παράλληλη σε αντιπαράλληλη κατάσταση, οπότε μικραίνει η διαφορά τους και μικραίνει σταδιακά το άνυσμα της επιμήκους μαγνήτισης. Όταν δε ο αριθμός των αντιπαράλληλων γίνει ίδιος με αυτόν των παράλληλων μηδενίζεται το άνυσμα της επιμήκους μαγνήτισης και: Β. Τα πρωτόνια συντονίζονται δηλαδή περιστρέφονται όλα μαζί σε φάση (είτε είναι παράλληλα είτε αντιπαράλληλα) και εμφανίζεται συνιστάμενο άνυσμα μαγνήτισης στο εγκάρσιο επίπεδο (λόγω της μικρής γωνίας μετάπτωσης των στρεφόμενων ανυσμάτων προς τον επιμήκη άξονα). Έτσι το συνολικό άνυσμα μαγνήτισης (συνισταμένη επιμήκους και εγκάρσιας μαγνήτισης) μιας ομάδας συντονισμένων πρωτονίων (isochromat) κατά τη διέγερση εκτρέπεται στο εγκάρσιο επίπεδο (διέγερση γωνίας 90 ) πραγματοποιώντας μία σύνθετη περιστροφική κίνηση στο χώρο. (Στην αρχή της διέγερσης αυτό αποτελείται μόνο από το άνυσμα της επιμήκους μαγνήτισης, στην ενδιάμεση διαδρομή αποτελείται από το μειούμενο άνυσμα της επιμήκους και το αναπτυσσόμενο άνυσμα της εγκάρσιας και στο τέλος της διέγερσης στο εγκάρσιο επίπεδο μόνο από το πλήρως αναπτυχθέν άνυσμα της εγκάρσιας μαγνήτισης) Η συχνότητα συντονισμού των πρωτονίων δίδεται από την εξίσωση του Larmor ω=γβ 0, όπου ω η γωνιακή ταχύτητα περιστροφής, γ ο γυρομαγνητικός λόγος (φυσική σταθερά για κάθε στοιχείο) και η Β 0 ένταση του μαγνητικού πεδίου. Αν το μαγνητικό πεδίο είναι ομοιογενές ο παλμός διέγερσης θα συντονίσει όλα τα πρωτόνια του σώματος (πρακτικά άχρηστη διαδικασία). Αν όμως βαθμιδωθεί το μαγνητικό πεδίο πχ κατά τον επιμήκη άξονα z (ελαφρά διαφορετική ένταση μαγνητικού πεδίου από τα πόδια προς το κεφάλι) τότε ο παλμός διέγερσης συγκεκριμένης συχνότητας θα διεγείρει και συντονίσει μόνο τα πρωτόνια μιας εγκάρσιας τομής με αντίστοιχη συχνότητα συντονισμού λόγω αντίστοιχης τιμής του τοπικού μαγνητικού πεδίου. Αντίστοιχα αν βαθμιδωθεί το μαγνητικό πεδίο από αριστερά προς τα δεξιά θα διεγερθεί οβελιαία τομή, ενώ από εμπρός προς τα πίσω στεφανιαία τομή, και σε συνδυασμούς οποιαδήποτε διπλά λοξή τομή. 3) Λήψη σήματος Με την παύση του παλμού διέγερσης το σύστημα επανέρχεται στη κατάσταση ισορροπίας μέσω δύο ανεξάρτητων φαινομένων αποδιέγερσης και αποσυντονισμού (απώλειας συμφασικότητας): Α. Μέσω μοριακών αλληλεπιδράσεων με τα γειτονικά μόρια του πλέγματος (spin-lattice interactions) τα πρωτόνια αποδίδουν ενέργεια (αποδιέγερση), περνάνε σταδιακά από αντιπαράλληλη σε παράλληλη κατάσταση, οπότε μεγαλώνει η διαφορά και μεγαλώνει σταδιακά το άνυσμα της επιμήκους μαγνήτισης και μετά από αρκετό χρόνο επανέρχεται στο αρχικό μέγεθος πριν τη διέγερση. Ο χρόνος επαναφοράς της μαγνήτισης των πρωτονίων στον επιμήκη άξονα ονομάζεται Τ1. Β. Μέσω μαγνητικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ γειτονικών πρωτονίων (spin-spin interactions) αυτά αποσυντονίζονται (απώλεια φάσης), οπότε μειώνεται σταδιακά το συνιστάμενο άνυσμα μαγνήτισης στο εγκάρσιο επίπεδο. Ο χρόνος απώλειας φάσης κα εξαφάνισης της εγκάρσιας μαγνήτισης ονομάζεται Τ2. Έτσι το συνολικό άνυσμα της μαγνήτισης επανέρχεται με σύνθετη περιστροφική κίνηση και μηχανισμό στο χώρο των 3 διαστάσεων προς τη θέση ισορροπίας. Αυτό είναι στην ουσία κινούμενος μαγνήτης μέσα στο πηνίο λήψης και η κίνησή του επάγει ηλεκτρικό σήμα στο πηνίο λόγω ηλεκτρομαγνητικού φαινομένου. Αυτό το σήμα καταγράφεται ψηφιακά και αποτελεί τη βάση για τη προκύπτουσα εικόνα. Οι χρόνοι Τ1 και Τ2 είναι φυσικές σταθερές για κάθε στοιχείο και εξαρτώνται από τη χημική σύσταση του ιστού. Γενικά ο αποσυντονισμός (απώλεια φάσης) συμβαίνει πολύ πιο σύντομα (οι χρόνοι Τ2 είναι μικροί στην τάξη μερικών msec) ενώ η αποδιέγερση πολύ πιο αργά (οι χρόνοι Τ1 είναι μεγάλοι στη τάξη πολλών msec έως sec). Είναι εύκολα αντιληπτό ότι το σήμα που θα καταγράψουμε εξαρτάται από το μέγεθος και την ταχύτητα περιστροφής του συνολικού ανύσματος μαγνήτισης, που με τη σειρά του εξαρτάται από την εγκάρσια και επιμήκη συνιστώσα, που με τη σειρά τους σε κάθε χρονική στιγμή εξαρτώνται από την παρουσία και την ποσότητα πρωτονίων (πυκνότητα πρωτονίων) και τους δύο χρόνους χαλάρωσης Τ1 και Τ2. Αν συγκρίνουμε το καθαρό νερό με πρωτεϊνικό διάλυμα ή λίπος στην αποδιέγερση οι μοριακές αλληλεπιδράσεις είναι πιο αποδοτικές στο πρωτεϊνικό διάλυμα και στο λίπος (μεγαλύτερα και περισσότερα μόρια) οπότε ο χρόνος Τ1 αποδιέγερσης είναι μικρότερος στο πρωτεϊνικό διάλυμα ή στο λίπος και μεγαλύτερος (βραδύτερη απόδοση ενέργειας) στο καθαρό υδατικό διάλυμα. Από την άλλη το μόριο του νερού έχει δύο συμμετρικά πρωτόνια ενώ τα πρωτόνια στην πρωτεΐνη ή στις αλειφατικές αλυσίδες έχουν πολύ πιο ανομοιογενές ενδομοριακό περιβάλλον και έτσι οι αλληλεπι-

Σημαντικές χρονολογίες στην εξέλιξη της Υπολογιστικής Τομογραφίας

Σημαντικές χρονολογίες στην εξέλιξη της Υπολογιστικής Τομογραφίας Σημαντικές χρονολογίες στην εξέλιξη της Υπολογιστικής Τομογραφίας 1924 - μαθηματική θεωρία τομογραφικής ανακατασκευής δεδομένων (Johann Radon) 1930 - κλασσική τομογραφία (A. Vallebona) 1963 - θεωρητική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ. Ευάγγελος Παντελής Επ. Καθ. Ιατρικής Φυσικής Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Ιατρική Σχολή Αθηνών

ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ. Ευάγγελος Παντελής Επ. Καθ. Ιατρικής Φυσικής Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Ιατρική Σχολή Αθηνών ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ Ευάγγελος Παντελής Επ. Καθ. Ιατρικής Φυσικής Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Ιατρική Σχολή Αθηνών ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Διαγνωστικές και θεραπευτικές εφαρμογές ακτινοβολιών : Κεφάλαιο 11 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ. Φονταρά Σοφία, Ιατρός Ακτινολόγος Πανεπιστημιακός Υπότροφος Ά Εργαστήριο Ακτινολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ. Φονταρά Σοφία, Ιατρός Ακτινολόγος Πανεπιστημιακός Υπότροφος Ά Εργαστήριο Ακτινολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ Φονταρά Σοφία, Ιατρός Ακτινολόγος Πανεπιστημιακός Υπότροφος Ά Εργαστήριο Ακτινολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών Η πρώτη ακτινογραφία μέλους ανθρώπινου σώματος. Είναι το χέρι της κυρίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ. Λία Ε. Μουλοπούλου Καθηγήτρια Ακτινολογίας Διευθύντρια Α Εργαστηρίου Ακτινολογίας

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ. Λία Ε. Μουλοπούλου Καθηγήτρια Ακτινολογίας Διευθύντρια Α Εργαστηρίου Ακτινολογίας ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ Λία Ε. Μουλοπούλου Καθηγήτρια Ακτινολογίας Διευθύντρια Α Εργαστηρίου Ακτινολογίας ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ; Μία 5ετής ιατρική ειδικότητα που χρησιμοποιεί διάφορες απεικονιστικές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ Παντελής Καραίσκος Αν. Καθ. Ιατρικής Φυσικής

ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ Παντελής Καραίσκος Αν. Καθ. Ιατρικής Φυσικής ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ Παντελής Καραίσκος Αν. Καθ. Ιατρικής Φυσικής e-mail: pkaraisk@med.uoa.gr ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Διαγνωστικές και θεραπευτικές εφαρμογές ακτινοβολιών : Κεφάλαιο 11 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ακριβής και έγκαιρη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ. Λία Ε. Μουλοπούλου Καθηγήτρια Ακτινολογίας Διευθύντρια Α Εργαστηρίου Ακτινολογίας

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ. Λία Ε. Μουλοπούλου Καθηγήτρια Ακτινολογίας Διευθύντρια Α Εργαστηρίου Ακτινολογίας ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ Λία Ε. Μουλοπούλου Καθηγήτρια Ακτινολογίας Διευθύντρια Α Εργαστηρίου Ακτινολογίας ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ Μία ιατρική ειδικότητα που χρησιμοποιεί απεικονιστικές μεθόδους για να

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ Παντελής Καραίσκος Καθ. Ιατρικής Φυσικής

ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ Παντελής Καραίσκος Καθ. Ιατρικής Φυσικής ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ Παντελής Καραίσκος Καθ. Ιατρικής Φυσικής e-mail: pkaraisk@med.uoa.gr ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Διαγνωστικές και θεραπευτικές εφαρμογές ακτινοβολιών : Κεφάλαιο 11 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ακριβής και έγκαιρη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΦΡΕΝΤΖΟΣ. 6 ο ΕΤΟΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ (2004-05) του Ε.Κ.Π.Α. ΕΡΓΑΣΙΑ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΦΡΕΝΤΖΟΣ. 6 ο ΕΤΟΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ (2004-05) του Ε.Κ.Π.Α. ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΦΡΕΝΤΖΟΣ 6 ο ΕΤΟΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ (2004-05) του Ε.Κ.Π.Α. ΕΡΓΑΣΙΑ 148 ΑΡΧΕΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΤΩΝ ΥΠΕΡΗΧΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΥΠΕΡΗΧΩΝ ΣΤΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ Γ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Δ. ΚΑΣΣΑΝΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ. Φονταρά Σοφία, Ιατρός Ακτινολόγος Πανεπιστημιακός Υπότροφος Ά Εργαστήριο Ακτινολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ. Φονταρά Σοφία, Ιατρός Ακτινολόγος Πανεπιστημιακός Υπότροφος Ά Εργαστήριο Ακτινολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ Φονταρά Σοφία, Ιατρός Ακτινολόγος Πανεπιστημιακός Υπότροφος Ά Εργαστήριο Ακτινολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών Α.Γυναίκα 60 ετών, με αιμόπτυση την τελευταία εβδομάδα. Β.Άντρας, 55 ετών

Διαβάστε περισσότερα

Υπλογιστικός Αξονικός Τοµογράφος

Υπλογιστικός Αξονικός Τοµογράφος Υπλογιστικός Αξονικός Τοµογράφος Υπολογιστικός Αξονικός Τοµογράφος Η Υπολογιστική Τοµογραφία ή Αξονική Τοµογραφία, έχει διεθνώς επικρατήσει από τα αρχικά των αγγλικών λέξεων Computed Tomography. Θεωρείται

Διαβάστε περισσότερα

Σημαντικές χρονολογίες στην εξέλιξη της Υπολογιστικής Τομογραφίας

Σημαντικές χρονολογίες στην εξέλιξη της Υπολογιστικής Τομογραφίας Σημαντικές χρονολογίες στην εξέλιξη της Υπολογιστικής Τομογραφίας 1924 - μαθηματική θεωρία τομογραφικής ανακατασκευής δεδομένων (Johann Radon) 1930 - κλασσική τομογραφία (A. Vallebona) 1963 - θεωρητική

Διαβάστε περισσότερα

Κανονικη Εξεταστικη

Κανονικη Εξεταστικη Κανονικη Εξεταστικη 29-1-2015 1ο: - Ποιοι παραγοντες επηρεαζουν τη δοση που χορηγειται στον εξεταζομενο κατα την ακτινογραφια 2ο: - Που οφειλεται το γραμμικο φασμα ακτινων χ, και να κανουμε το σχημα της

Διαβάστε περισσότερα

(Computed Tomography, CT)

(Computed Tomography, CT) Υπολογιστική Τοµογραφία (Computed Tomography, CT) Κωσταρίδου Ελένη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσικής Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής, Τµήµα Ιατρικής, Πανεπιστήµιο Πατρών Περιεχόµενα µαθήµατος Φυσικό

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ Γενικές Αρχές Φυσικής Κ. Χατζημιχαήλ ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ Καλώς ήλθατε Καλή αρχή Υπερηχογραφία Ανήκει στις τομογραφικές μεθόδους απεικόνισης Δεν έχει ιονίζουσα

Διαβάστε περισσότερα

Ευαιθησιομετρία Sensitometry ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ Ι-6

Ευαιθησιομετρία Sensitometry ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ Ι-6 Ευαιθησιομετρία Sensitometry ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ Ι-6 Ακτινοβολία Χ και φιλμ Οι ακτίνες- X προκαλούν στο ακτινολογικό φιλμ κατανομή διαφορετικών ΟΠ επειδή Η ομοιόμορφη δέσμη που πέφτει πάνω στο ΑΘ εξασθενεί σε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ. Ευάγγελος Παντελής Επ. Καθ. Ιατρικής Φυσικής Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Ιατρική Σχολή Αθηνών.

ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ. Ευάγγελος Παντελής Επ. Καθ. Ιατρικής Φυσικής Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Ιατρική Σχολή Αθηνών. ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ Ευάγγελος Παντελής Επ. Καθ. Ιατρικής Φυσικής Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Ιατρική Σχολή Αθηνών http://eclass.uoa.gr/courses/med808 ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Διαγνωστικές και θεραπευτικές εφαρμογές ακτινοβολιών

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές αρχές λειτουργίας του Αξονικού Τομογράφου (ΑΤ) Computed Tomography (CT)

Βασικές αρχές λειτουργίας του Αξονικού Τομογράφου (ΑΤ) Computed Tomography (CT) Βασικές αρχές λειτουργίας του Αξονικού Τομογράφου (ΑΤ) Computed Tomography (CT) Νεώτερες απεικονιστικές μέθοδοι Αξονική-Υπέρηχοι-Μαγνητική Υβριδικά συστήματα PET/CT Κατ επιλογή υποχρεωτικό μάθημα Αρχή

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ 2016-2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΜΑ 1 ο Περιγράψτε τη μικρή (πνευμονική) κυκλοφορία και τη μεγάλη (συστηματική) κυκλοφορία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΗΧΑΝΗΜΑ

ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΗΧΑΝΗΜΑ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΗΧΑΝΗΜΑ Ευάγγελος Παντελής Επ. Καθ. Ιατρικής Φυσικής Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Ιατρική Σχολή Αθηνών http://eclass.uoa.gr/courses/med808 ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Διαγνωστικές και θεραπευτικές

Διαβάστε περισσότερα

Σημαντικές χρονολογίες στην εξέλιξη της Υπολογιστικής Τομογραφίας

Σημαντικές χρονολογίες στην εξέλιξη της Υπολογιστικής Τομογραφίας Σημαντικές χρονολογίες στην εξέλιξη της Υπολογιστικής Τομογραφίας 1924 - μαθηματική θεωρία τομογραφικής ανακατασκευής δεδομένων (Johann Radon) 1930 - κλασσική τομογραφία (A. Vallebona) 1963 - θεωρητική

Διαβάστε περισσότερα

Ποιοτικά χαρακτηριστικά ακτινολογικής εικόνας

Ποιοτικά χαρακτηριστικά ακτινολογικής εικόνας Ποιοτικά χαρακτηριστικά ακτινολογικής εικόνας 1. Οπτική πυκνότητα 2. Σκιαγραφική αντίθεση ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ Ι-3 5 ακτινολογικές πυκνότητες Αέρας Λίπος Μαλακά μόρια Οστά Μέταλλο Λιγότερο πυκνό Πιο διάφανο στην

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ 217-218 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ 1. Τι γνωρίζετε για τη νόσο των δυτών. Απάντηση: Η νόσος των δυτών είναι μία σοβαρή κατάσταση,

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία επεµβατικής Ακτινολογίας στην Καρδιολογία

Τεχνολογία επεµβατικής Ακτινολογίας στην Καρδιολογία 37 o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Β ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Ακτινοπροστασία σε εφαρµογές επεµβατικής Καρδιολογίας Τεχνολογία επεµβατικής Ακτινολογίας στην Καρδιολογία Π. Ι. Παπαγιάννης Επ. Καθ. Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

Σημαντικές χρονολογίες στην εξέλιξη της Υπολογιστικής Τομογραφίας

Σημαντικές χρονολογίες στην εξέλιξη της Υπολογιστικής Τομογραφίας Σημαντικές χρονολογίες στην εξέλιξη της Υπολογιστικής Τομογραφίας 1924 - μαθηματική θεωρία τομογραφικής ανακατασκευής δεδομένων (Johann Radon) 1930 - κλασσική τομογραφία (A. Vallebona) 1963 - θεωρητική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΤΙΝΟΣΚΟΠΗΣΗ. Ευάγγελος Παντελής Επ. Καθ. Ιατρικής Φυσικής Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Ιατρική Σχολή Αθηνών.

ΑΚΤΙΝΟΣΚΟΠΗΣΗ. Ευάγγελος Παντελής Επ. Καθ. Ιατρικής Φυσικής Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Ιατρική Σχολή Αθηνών. ΑΚΤΙΝΟΣΚΟΠΗΣΗ Ευάγγελος Παντελής Επ. Καθ. Ιατρικής Φυσικής Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Ιατρική Σχολή Αθηνών http://eclass.uoa.gr/courses/med808 ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Διαγνωστικές και θεραπευτικές εφαρμογές ακτινοβολιών

Διαβάστε περισσότερα

HY 571 - Ιατρική Απεικόνιση. ιδάσκων: Kώστας Μαριάς

HY 571 - Ιατρική Απεικόνιση. ιδάσκων: Kώστας Μαριάς HY 571 - Ιατρική Απεικόνιση ιδάσκων: Kώστας Μαριάς 7. Υπολογιστική τοµογραφία Η ανάγκη απεικόνισης στις 3- ιαστάσεις Στην κλασική ακτινολογία η τρισδιάστατη ανθρώπινη ανατοµία προβάλλεται πάνω στο ακτινογραφικό

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ

ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ Ευάγγελος Παντελής Επ. Καθ. Ιατρικής Φυσικής Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Ιατρική Σχολή Αθηνών http://eclass.uoa.gr/courses/med808 ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Διαγνωστικές και θεραπευτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΦΑΚΩΝ. Ηλεκτροστατικοί και Μαγνητικοί Φακοί Βασική Δομή Μαγνητικών Φακών Υστέρηση Λεπτοί Μαγνητικοί Φακοί Εκτροπές Φακών

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΦΑΚΩΝ. Ηλεκτροστατικοί και Μαγνητικοί Φακοί Βασική Δομή Μαγνητικών Φακών Υστέρηση Λεπτοί Μαγνητικοί Φακοί Εκτροπές Φακών ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΦΑΚΩΝ Βασική Δομή Μαγνητικών Φακών Υστέρηση Λεπτοί Μαγνητικοί Φακοί Εκτροπές Φακών ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ ΓΥΑΛΙΝΟΙ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΙ ΦΑΚΟΙ Οι φακοί χρησιμοποιούνται για να εκτρέψουν μία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΚΤΙΝΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Ι

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΚΤΙΝΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΚΤΙΝΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Ι ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ποιότητα εικόνας - παράγοντες έκθεσης γεωμετρικά χαρακτηριστικά εικόνας συστήματα έκθεσης - AEC σημεία αμαύρωσης ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Α. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ Γ. ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΚΤΙΝΩΝ Χ ΚΑΙ ΥΛΗΣ

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΚΤΙΝΩΝ Χ ΚΑΙ ΥΛΗΣ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΚΤΙΝΩΝ Χ ΚΑΙ ΥΛΗΣ Όταν οι ακτίνες Χ περνούν μέσα από την ύλη (πχ το σώμα του ασθενή) μπορεί να συμβεί οποιοδήποτε από τα 4 φαινόμενα που αναλύονται στις επόμενες σελίδες. Πρέπει να γίνει

Διαβάστε περισσότερα

Σεμινάριο. Τεχνολογία Ακτινολογίας

Σεμινάριο. Τεχνολογία Ακτινολογίας Σεμινάριο Τεχνολογία Ακτινολογίας Βασιλική Τσιτσία Τμήμα Ιατρικής Φυσικής, Π.Γ.Ν. Λάρισας 6/5/2017 Το υλικό αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του Εργαστηρίου Ιατρικής Φυσικής ΕΚΠΑ της Ελληνικής Επιτροπής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΘΗΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΡΑΔΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΘΗΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΡΑΔΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΘΗΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΡΑΔΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Παιδιατρική υπολογιστική τομογραφία: Μέθοδοι ιατρικής απεικόνισης και τεχνικές

Διαβάστε περισσότερα

Ακτίνες επιτρεπόμενων τροχιών (2.6)

Ακτίνες επιτρεπόμενων τροχιών (2.6) Αντικαθιστώντας το r με r n, έχουμε: Ακτίνες επιτρεπόμενων τροχιών (2.6) Αντικαθιστώντας n=1, βρίσκουμε την τροχιά με τη μικρότερη ακτίνα n: Αντικαθιστώντας την τελευταία εξίσωση στη 2.6, παίρνουμε: Αν

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΘΕΩΡΙΑ - ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ

ΦΥΣΙΚΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΘΕΩΡΙΑ - ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ ΦΥΣΙΚΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΘΕΩΡΙΑ - ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ 1 2 Ισχύς που «καταναλώνει» μια ηλεκτρική_συσκευή Pηλ = V. I Ισχύς που Προσφέρεται σε αντιστάτη Χαρακτηριστικά κανονικής λειτουργίας ηλεκτρικής συσκευής Περιοδική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΦΥΣΙΚΗ Γ.Π. Γ Λυκείου / Το Φως 1. Η υπεριώδης ακτινοβολία : a) δεν προκαλεί αμαύρωση της φωτογραφικής πλάκας. b) είναι ορατή. c) χρησιμοποιείται για την αποστείρωση ιατρικών εργαλείων. d) έχει μήκος κύματος

Διαβάστε περισσότερα

Ιατρική Πληροφορική. Δρ. Π. ΑΣΒΕΣΤΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Τ.Ε.

Ιατρική Πληροφορική. Δρ. Π. ΑΣΒΕΣΤΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Τ.Ε. Ιατρική Πληροφορική Δρ. Π. ΑΣΒΕΣΤΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Τ.Ε. Οι διάφορες τεχνικές απεικόνισης (imaging modalities) της ανθρώπινης ανατομίας περιγράφονται κατά DICOM ως συντομογραφία

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Β Β.1 Α) Μονάδες 4 Μονάδες 8 Β.2 Α) Μονάδες 4 Μονάδες 9

ΘΕΜΑ Β Β.1 Α) Μονάδες 4  Μονάδες 8 Β.2 Α) Μονάδες 4 Μονάδες 9 Β.1 O δείκτης διάθλασης διαφανούς υλικού αποκλείεται να έχει τιμή: α. 0,8 β. 1, γ. 1,4 Β. Το ηλεκτρόνιο στο άτομο του υδρογόνου, έχει κινητική ενέργεια Κ, ηλεκτρική δυναμική ενέργεια U και ολική ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο: ΜΗΧΑΝΙΚΑ- ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο: ΜΗΧΑΝΙΚΑ- ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ. ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΕΧΕΙ ΑΝΤΛΗΘΕΙ ΑΠΟ ΤΑ ΨΗΦΙΑΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ http://www.study4exams.gr/ ΕΧΕΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΘΕΙ ΑΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑ ΤΥΠΟ ΓΙΑ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΑΣ ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΣΤΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

ΦΥΣΙΟ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΦΥΣΙΟ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ Στο ακτινολογικό τμήμα παράγονται εικόνες Οι εικόνες περιέχουν σε διαφορετικό βαθμό πληροφορίες: ανατομίας λειτουργίας Διάφορες απεικονιστικές μέθοδοι παράγουν εικόνες με διαφορετικούς

Διαβάστε περισσότερα

Αντιδιαχυτικό διάφραγμα. Ακτινολογία Ι -8

Αντιδιαχυτικό διάφραγμα. Ακτινολογία Ι -8 Αντιδιαχυτικό διάφραγμα Ακτινολογία Ι -8 Φωτόνια σκέδασης ευτερογενής ακτινοβολία Για όλες τις ακτινολογικές εξετάσεις εκτός από τη μαστογραφία, οι περισσότερες αλληλεπιδράσεις των φωτονίων με τους ιστούς

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ «Β ΘΕΜΑΤΑ ΦΩΣ» ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Χ. Δ. ΦΑΝΙΔΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 04-05 ΠΟΡΕΙΑ ΑΚΤΙΝΑΣ. Β. Στο διπλανό

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ 05 2 0 ΘΕΡΙΝΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ ο Οδηγία: Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις -4 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση..

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ

ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ Ο όρος ποιότητα της α/ας αναφέρεται στην πιστότητα με την οποία οι ανατομικές δομές μπορούν να απεικονιστούν στην α/α.η α/α που επιτυχώς απεικονίζει την οποιαδήποτε ανατομική δομή,χαρακτηρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

1. ΦΥΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ IONTIZOYΣΑΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ (ΑΚΤΙΝΕΣ Χ γ) Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Παν/μιο Αθηνών

1. ΦΥΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ IONTIZOYΣΑΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ (ΑΚΤΙΝΕΣ Χ γ) Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Παν/μιο Αθηνών 1. ΦΥΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ IONTIZOYΣΑΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ (ΑΚΤΙΝΕΣ Χ γ) IONTIZOYΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ (ΑΚΤΙΝΕΣ Χ γ) ΑΚΤΙΝΕΣ Χ-γ: Είναι ιοντίζουσα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία με ενέργειες φωτονίων από λίγα kev έως πολλά MeV.

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ Γενικές Αρχές Απεικόνισης 1 Κ. Χατζημιχαήλ ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ Καλώς ήλθατε..δεν ξεχνώ Ιατρική Απεικόνιση-Υπερηχογραφία Υπέρηχοι Για τη διάδοση απαιτείται

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΟΛΟΓΙΑ ΥΠΕΡΗΧΩΝ

ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΟΛΟΓΙΑ ΥΠΕΡΗΧΩΝ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΟΛΟΓΙΑ ΥΠΕΡΗΧΩΝ 1. Η Doppler σάρωση έχει τη δυνατότητα να προσδιορίσει: α) Το βάθος της κινούμενης διεπιφάνειας. β) Την ταχύτητα της κινούμενης διεπιφάνειας. γ) Την κατεύθυνση της κινούμενης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΚΤΙΝΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Ι

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΚΤΙΝΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΚΤΙΝΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Ι ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ λυχνία παραγωγή ακτίνων Χ χαρακτηριστικά χρήσιμης δέσμης αλληλεπίδραση ακτίνων Χ - ύλης ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Α. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ Γ. βιβλιογραφικές αναφορές Bushong C.S:

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: ΡΑΔΙΟΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΜΑ: ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΩΝ ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΩΝ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΩΝ

ΜΑΘΗΜΑ: ΡΑΔΙΟΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΜΑ: ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΩΝ ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΩΝ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΡΑΔΙΟΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΜΑ: ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΩΝ ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΩΝ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΩΝ ΧΡΗΣΕΙΣ ΑΚΤΙΝΩΝ-Χ ΚΑΙ ΡΑΔΙΟΝΟΥΚΛΙΔΙΩΝ ΣΤΙΣ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Η χρήση ακτίνων-χ και ραδιοϊχνηθετών συνηθίζεται: Στην Ιατρική:

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές διαδικασίες παραγωγής πολωμένου φωτός

Βασικές διαδικασίες παραγωγής πολωμένου φωτός Πόλωση του φωτός Βασικές διαδικασίες παραγωγής πολωμένου φωτός πόλωση λόγω επιλεκτικής απορρόφησης - διχρωισμός πόλωση λόγω ανάκλασης από μια διηλεκτρική επιφάνεια πόλωση λόγω ύπαρξης δύο δεικτών διάθλασης

Διαβάστε περισσότερα

Υπερηχογραφία Αγγείων Βασικές αρχές

Υπερηχογραφία Αγγείων Βασικές αρχές Υπερηχογραφία Αγγείων Βασικές αρχές Δημ. Καρδούλας M.Sc, Ph.D Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Κρήτης Ευρωκλινική Αθηνών Σάββατο 15 Φεβρουαρίου 2014 Βασικές Αρχές Φυσικής Οργανολογία των Υπερήχων Αιμοδυναμική

Διαβάστε περισσότερα

Ορθές πρακτικές έκθεσης ασθενών σε ιοντίζουσα ακτινοβολία για διαγνωστικούς σκοπούς Ιωάννης Τσαλαφούτας, Ακτινοφυσικός, PhD

Ορθές πρακτικές έκθεσης ασθενών σε ιοντίζουσα ακτινοβολία για διαγνωστικούς σκοπούς Ιωάννης Τσαλαφούτας, Ακτινοφυσικός, PhD Ορθές πρακτικές έκθεσης ασθενών σε ιοντίζουσα ακτινοβολία για διαγνωστικούς σκοπούς Ιωάννης Τσαλαφούτας, Ακτινοφυσικός, PhD Προϊστάμενος Τμήματος Ιατρικής Φυσικής, Γ.Α.Ο.Ν.Α. «Ο Άγιος Σάββας» 1 Ιατρικές

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΞΟΝΙΚΗΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ Γενικά Σύστημα Αξονικής Τομογραφίας 128 τομών αποτελούμενα από :

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΞΟΝΙΚΗΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ Γενικά Σύστημα Αξονικής Τομογραφίας 128 τομών αποτελούμενα από : ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΞΟΝΙΚΗΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ Γενικά Σύστημα Αξονικής Τομογραφίας 128 τομών αποτελούμενα από : 1. Gantry 2. Ακτινολογική λυχνία 3. Γεννήτρια Aκτίνων -Χ 4. Εξεταστική Τράπεζα 5.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ: Τα άτομα έχουν διακριτές ενεργειακές στάθμες ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΑ ΦΑΣΜΑΤΑ

ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ: Τα άτομα έχουν διακριτές ενεργειακές στάθμες ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΑ ΦΑΣΜΑΤΑ ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ: Τα άτομα έχουν διακριτές ενεργειακές στάθμες ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΑ ΦΑΣΜΑΤΑ Ένα σημαντικό αποτέλεσμα της κβαντομηχανικής θεωρίας είναι ότι τα μόρια, όχι μόνο βρίσκονται σε διακριτές ενεργειακές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΛΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΚΟΙΛΙΑΣ Χ. ΜΠΟΥΡΓΙΩΤΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΣ ΥΠΟΤΡΟΦΟΣ

ΑΠΛΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΚΟΙΛΙΑΣ Χ. ΜΠΟΥΡΓΙΩΤΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΣ ΥΠΟΤΡΟΦΟΣ ΑΠΛΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΚΟΙΛΙΑΣ Χ. ΜΠΟΥΡΓΙΩΤΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΣ ΥΠΟΤΡΟΦΟΣ Ενδείξεις 1ο βήμα: ευρέως διαθέσιμη, εύκολη, χαμηλό κόστος Επανέλεγχος (π.χ. ειλεός) Πόση δόση ακτινοβολίας πήρα γιατρέ;;; α/α Κοιλίας

Διαβάστε περισσότερα

Κλασική Ακτινολογία: Εισαγωγή και βασικές αρχές απεικόνισης

Κλασική Ακτινολογία: Εισαγωγή και βασικές αρχές απεικόνισης HY 673 - Ιατρική Απεικόνιση Στέλιος Ορφανουδάκης Κώστας Μαριάς Σημειώσεις I: Κλασική Ακτινολογία: Εισαγωγή και βασικές αρχές απεικόνισης Σεπτέμβριος 2003-Φεβρουάριος 2004 Α. Εισαγωγή στην Κλασική Ακτινολογία

Διαβάστε περισσότερα

Ακτίνες Χ (Roentgen) Κ.-Α. Θ. Θωμά

Ακτίνες Χ (Roentgen) Κ.-Α. Θ. Θωμά Ακτίνες Χ (Roentgen) Είναι ηλεκτρομαγνητικά κύματα με μήκος κύματος μεταξύ 10 nm και 0.01 nm, δηλαδή περίπου 10 4 φορές μικρότερο από το μήκος κύματος της ορατής ακτινοβολίας. ( Φάσμα ηλεκτρομαγνητικής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΣΥΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΠΟΖΙΤΡΟΝΙΩΝ ΜΕ ΕΝΣΩΜΑΤΩΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ (PET-CT)

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΣΥΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΠΟΖΙΤΡΟΝΙΩΝ ΜΕ ΕΝΣΩΜΑΤΩΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ (PET-CT) ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΣΥΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΠΟΖΙΤΡΟΝΙΩΝ ΜΕ ΕΝΣΩΜΑΤΩΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ (PET-CT) Διάταξη ανιχνευτικού συστήματος PET Αριθμός δακτυλίων ανιχνευτών Διάμετρος δακτυλίων,

Διαβάστε περισσότερα

είναι τα μήκη κύματος του φωτός αυτού στα δύο υλικά αντίστοιχα, τότε: γ. 1 Β) Να δικαιολογήσετε την επιλογή σας.

είναι τα μήκη κύματος του φωτός αυτού στα δύο υλικά αντίστοιχα, τότε: γ. 1 Β) Να δικαιολογήσετε την επιλογή σας. Β.1 Μονοχρωματικό φως, που διαδίδεται στον αέρα, εισέρχεται ταυτόχρονα σε δύο οπτικά υλικά του ίδιου πάχους d κάθετα στην επιφάνειά τους, όπως φαίνεται στο σχήμα. Οι χρόνοι διάδοσης του φωτός στα δύο υλικά

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Φυσικής Πανεπιστημίου Κύπρου Χειμερινό Εξάμηνο 2016/2017 ΦΥΣ102 Φυσική για Χημικούς Διδάσκων: Μάριος Κώστα

Τμήμα Φυσικής Πανεπιστημίου Κύπρου Χειμερινό Εξάμηνο 2016/2017 ΦΥΣ102 Φυσική για Χημικούς Διδάσκων: Μάριος Κώστα Τμήμα Φυσικής Πανεπιστημίου Κύπρου Χειμερινό Εξάμηνο 2016/2017 ΦΥΣ102 Φυσική για Χημικούς Διδάσκων: Μάριος Κώστα ΔΙΑΛΕΞΗ 17 Εισαγωγή στον Μαγνητισμό Μαγνητικό πεδίο ΦΥΣ102 1 Μαγνήτες και μαγνητικά πεδία

Διαβάστε περισσότερα

Ακτινοσκόπηση. Σοφία Κόττου. Επίκουρη Καθηγήτρια. Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής. Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών

Ακτινοσκόπηση. Σοφία Κόττου. Επίκουρη Καθηγήτρια. Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής. Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Ακτινοσκόπηση Σοφία Κόττου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Απρίλιος 2008 1 3. Η λειτουργία του ενισχυτή εικόνας Η φωτεινότητα της αρχικής εικόνας αυξάνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ 2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ:

Διαβάστε περισσότερα

Α1. Πράσινο και κίτρινο φως προσπίπτουν ταυτόχρονα και µε την ίδια γωνία πρόσπτωσης σε γυάλινο πρίσµα. Ποιά από τις ακόλουθες προτάσεις είναι σωστή:

Α1. Πράσινο και κίτρινο φως προσπίπτουν ταυτόχρονα και µε την ίδια γωνία πρόσπτωσης σε γυάλινο πρίσµα. Ποιά από τις ακόλουθες προτάσεις είναι σωστή: 54 Χρόνια ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΪΔΗ-ΜΑΝΩΛΑΡΑΚΗ ΠΑΓΚΡΑΤΙ : Φιλολάου & Εκφαντίδου 26 : Τηλ.: 2107601470 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2014 ΘΕΜΑ Α Α1. Πράσινο και κίτρινο φως

Διαβάστε περισσότερα

EΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ ΑΝΑΚΛΑΣΗ ΔΙΑΘΛΑΣΗ ΟΛΙΚΗ ΑΝΑΚΛΑΣΗ

EΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ ΑΝΑΚΛΑΣΗ ΔΙΑΘΛΑΣΗ ΟΛΙΚΗ ΑΝΑΚΛΑΣΗ ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΕΧΕΙ ΑΝΤΛΗΘΕΙ ΑΠΟ ΤΑ ΨΗΦΙΑΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ http://wwwstudy4examsgr/ ΕΧΕΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΘΕΙ ΑΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑ ΤΥΠΟ ΓΙΑ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΑΣ ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΣΤΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΦΩΤΟΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΦΩΤΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΦΩΤΟΣ 1.. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λανθασμένες (Λ); α. Στη διάθλαση όταν το φως διέρχεται από ένα οπτικά πυκνότερο υλικό σε ένα οπτικά αραιότερο

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ

ΦΥΣΙΚΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΦΥΣΙΚΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ Νόμος του Coulomb Έστω δύο ακίνητα σημειακά φορτία, τα οποία βρίσκονται σε απόσταση μεταξύ τους. Τα φορτία αυτά αλληλεπιδρούν μέσω δύναμης F, της οποίας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΞΟΝΙΚΗΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ 64 ΤΟΜΩΝ

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΞΟΝΙΚΗΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ 64 ΤΟΜΩΝ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΞΟΝΙΚΗΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ 64 ΤΟΜΩΝ Σ.Β. Γενικά Συστήματα Αξονικής Τομογραφίας αποτελούμενα από : 1. Gantry 2. Ακτινολογική λυχνία 3. Γεννήτρια Aκτίνων -Χ 4. Eξεταστική Τράπεζα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΑΤΟΜΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ. 1 η Ατομική θεωρία 2.1. ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΟΥ ΣΤΟ ΑΤΟΜΟ ΤΟΥ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ. 2 η Ατομική θεωρία (Thomson)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΑΤΟΜΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ. 1 η Ατομική θεωρία 2.1. ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΟΥ ΣΤΟ ΑΤΟΜΟ ΤΟΥ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ. 2 η Ατομική θεωρία (Thomson) 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΑΤΟΜΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ 2.1. ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΟΥ ΣΤΟ ΑΤΟΜΟ ΤΟΥ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ 2 η Ατομική θεωρία (Thomson) Tο άτομο αποτελείται από μία σφαίρα ομοιόμορφα κατανεμημένου θετικού φορτίου μέσα στην

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΣΜΑΤΑ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ

ΦΑΣΜΑΤΑ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ: Τα άτομα έχουν διακριτές ενεργειακές στάθμες Τα άτομα και μόρια, βρίσκονται σε διακριτές ενεργειακές στάθμες και Υφίστανται μεταβάσεις μεταξύ αυτών των ενεργειακών σταθμών όταν αλληλεπιδρούν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΥ ΔΙΑΔΙΔΕΤΑΙ ΤΟ ΦΩΣ

ΠΟΥ ΔΙΑΔΙΔΕΤΑΙ ΤΟ ΦΩΣ 1 ΦΩΣ Στο μικρόκοσμο θεωρούμε ότι το φως έχει δυο μορφές. Άλλοτε το αντιμετωπίζουμε με τη μορφή σωματιδίων που ονομάζουμε φωτόνια. Τα φωτόνια δεν έχουν μάζα αλλά μόνον ενέργεια. Άλλοτε πάλι αντιμετωπίζουμε

Διαβάστε περισσότερα

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 5

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 5 2002 5. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη λέξη που συµπληρώνει σωστά καθεµία από τις παρακάτω προτάσεις. γ. Η αιτία δηµιουργίας του ηλεκτροµαγνητικού κύµατος είναι η... κίνηση ηλεκτρικών φορτίων. 1. Ακτίνα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΤΟΥ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ

Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΤΟΥ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΤΟΥ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ ΑΣΚΗΣΗ 1 Άτομα αερίου υδρογόνου που βρίσκονται στη θεμελιώδη κατάσταση (n = 1), διεγείρονται με κρούση από δέσμη ηλεκτρονίων που έχουν επιταχυνθεί από διαφορά δυναμικού

Διαβάστε περισσότερα

Απορρόφηση του φωτός Προσδιορισμός του συντελεστή απορρόφησης διαφανών υλικών

Απορρόφηση του φωτός Προσδιορισμός του συντελεστή απορρόφησης διαφανών υλικών Ο11 Απορρόφηση του φωτός Προσδιορισμός του συντελεστή απορρόφησης διαφανών υλικών 1. Σκοπός Η εργαστηριακή αυτή άσκηση αποσκοπεί α) στην μελέτη του φαινομένου της εξασθένησης του φωτός καθώς αυτό διέρχεται

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΥΟ ΦΟΡΗΤΩΝ ΑΚΤΙΝΟΣΚΟΠΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΥΟ ΦΟΡΗΤΩΝ ΑΚΤΙΝΟΣΚΟΠΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΥΟ ΦΟΡΗΤΩΝ ΑΚΤΙΝΟΣΚΟΠΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ C-ARM Γενικά Φορητό ακτινοσκοπικό συγκρότηµα, τροχήλατο, τύπου C-ARM, κατάλληλο για νοσοκοµειακή χρήση, για ακτινοσκόπηση-ακτινογράφηση. Να εξυπηρετεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΦΑΣΜΑΤΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ (SPECTROMETRIC TECHNIQUES)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΦΑΣΜΑΤΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ (SPECTROMETRIC TECHNIQUES) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΦΑΣΜΑΤΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ (SPECTROMETRIC TECHNIQUES) ΑΘΗΝΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 ΦΑΣΜΑΤΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ Στηρίζονται στις αλληλεπιδράσεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας με την ύλη. Φασματομετρία=

Διαβάστε περισσότερα

Δx

Δx Ποια είναι η ελάχιστη αβεβαιότητα της ταχύτητας ενός φορτηγού μάζας 2 τόνων που περιμένει σε ένα κόκκινο φανάρι (η η μέγιστη δυνατή ταχύτητά του) όταν η θέση του μετράται με αβεβαιότητα 1 x 10-10 m. Δx

Διαβάστε περισσότερα

Οι ακτίνες Χ είναι ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία με λ [ m] (ή 0,01-10Å) και ενέργεια φωτονίων kev.

Οι ακτίνες Χ είναι ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία με λ [ m] (ή 0,01-10Å) και ενέργεια φωτονίων kev. Οι ακτίνες Χ είναι ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία με λ [10-9 -10-12 m] (ή 0,01-10Å) και ενέργεια φωτονίων kev. ότι το αόρατο το «φώς» από τον σωλήνα διαπερνούσε διάφορα υλικά (χαρτί, ξύλο, βιβλία) κατά την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΩΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ. H γραφική αναπαράσταση ενός κύματος φωτός δίνεται στο Σχήμα 1(α) που ακολουθεί: ΣΧΗΜΑ 1

ΠΟΛΩΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ. H γραφική αναπαράσταση ενός κύματος φωτός δίνεται στο Σχήμα 1(α) που ακολουθεί: ΣΧΗΜΑ 1 ΠΟΛΩΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ 1. ΟΡΙΣΜΟΙ Το φως είναι ένα σύνθετο κύμα. Με εξαίρεση την ακτινοβολία LASER, τα κύματα φωτός δεν είναι επίπεδα κύματα. Κάθε κύμα φωτός είναι ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα στο οποίο τα διανύσματα

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β )

Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΘΕΜΑ Α ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΚΥΡΙΑΚΗ 13/04/2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΔΕΚΑΤΡΕΙΣ (13) ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΥΤΟΔΙΟΡΘΩΣΗΣ Στις ερωτήσεις Α1

Διαβάστε περισσότερα

Ακτίνες Χ. Θέμα Δ. Για διευκόλυνση στους υπολογισμούς σας να θεωρήσετε ότι: hc J m

Ακτίνες Χ. Θέμα Δ. Για διευκόλυνση στους υπολογισμούς σας να θεωρήσετε ότι: hc J m Ακτίνες Χ Θέμα Δ 4_21796 Σε μια συσκευή παραγωγής ακτίνων Χ, τα ηλεκτρόνια εκπέμπονται από την κάθοδο χωρίς αρχική ταχύτητα, επιταχύνονται εξαιτίας της τάσης V μεταξύ ανόδου και καθόδου και φτάνουν στην

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ ΔΡ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΠΙΝΑΣ Τμήμα Φυσικής, Πανεπιστήμιο Κρήτης Email: binasbill@iesl.forth.gr Thl. 1269 Crete Center for Quantum Complexity and Nanotechnology Department of Physics, University

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΑΚΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΑΚΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΑΚΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ Απεικόνιση ηλεκτρονίων ατόμων σιδήρου ως κύματα, διατεταγμένων κυκλικά σε χάλκινη επιφάνεια, με την τεχνική μικροσκοπικής σάρωσης σήραγγας. Δημήτρης

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΟΣΗΜΟ ΘΕΜΑ Δ. Δίνονται: η ταχύτητα του φωτός στο κενό c 0 = 3 10, η σταθερά του Planck J s και για το φορτίο του ηλεκτρονίου 1,6 10 C.

ΟΡΟΣΗΜΟ ΘΕΜΑ Δ. Δίνονται: η ταχύτητα του φωτός στο κενό c 0 = 3 10, η σταθερά του Planck J s και για το φορτίο του ηλεκτρονίου 1,6 10 C. Σε μια διάταξη παραγωγής ακτίνων X, η ηλεκτρική τάση που εφαρμόζεται μεταξύ της ανόδου και της καθόδου είναι V = 25 kv. Τα ηλεκτρόνια ξεκινούν από την κάθοδο με μηδενική ταχύτητα, επιταχύνονται και προσπίπτουν

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρομαγνητισμός. Μαγνητικό πεδίο. Νίκος Ν. Αρπατζάνης

Ηλεκτρομαγνητισμός. Μαγνητικό πεδίο. Νίκος Ν. Αρπατζάνης Ηλεκτρομαγνητισμός Μαγνητικό πεδίο Νίκος Ν. Αρπατζάνης Μαγνητικοί πόλοι Κάθε μαγνήτης, ανεξάρτητα από το σχήμα του, έχει δύο πόλους. Τον βόρειο πόλο (Β) και τον νότιο πόλο (Ν). Μεταξύ των πόλων αναπτύσσονται

Διαβάστε περισσότερα

προς τα θετικά του x άξονα. Ως κύμα η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (άρα και το φως) ικανοποιούν τη βασική εξίσωση των κυμάτων, δηλαδή: c = λf (1)

προς τα θετικά του x άξονα. Ως κύμα η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (άρα και το φως) ικανοποιούν τη βασική εξίσωση των κυμάτων, δηλαδή: c = λf (1) Φως 1 1 Φως 11 Η φύση του φωτός Το φως είναι το μέρος της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που διεγείρει τα κωνία και τα ραβδία του αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού μας Αυτό έχει μήκος κύματος από λ 400

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδοι έρευνας ορυκτών και πετρωμάτων

Μέθοδοι έρευνας ορυκτών και πετρωμάτων Μέθοδοι έρευνας ορυκτών και πετρωμάτων Μάθημα 9 ο Φασματοσκοπία Raman Διδάσκων Δρ. Αδαμαντία Χατζηαποστόλου Τμήμα Γεωλογίας Πανεπιστημίου Πατρών Ακαδημαϊκό Έτος 2017-2018 Ύλη 9 ου μαθήματος Αρχές λειτουργίας

Διαβάστε περισσότερα

ΌΡΑΣΗ. Εργασία Β Τετράμηνου Τεχνολογία Επικοινωνιών Μαρία Κόντη

ΌΡΑΣΗ. Εργασία Β Τετράμηνου Τεχνολογία Επικοινωνιών Μαρία Κόντη ΌΡΑΣΗ Εργασία Β Τετράμηνου Τεχνολογία Επικοινωνιών Μαρία Κόντη Τι ονομάζουμε όραση; Ονομάζεται μία από τις πέντε αισθήσεις Όργανο αντίληψης είναι τα μάτια Αντικείμενο αντίληψης είναι το φως Θεωρείται η

Διαβάστε περισσότερα

sin 2 n = sin A 2 sin 2 2 n = sin A = sin = cos

sin 2 n = sin A 2 sin 2 2 n = sin A = sin = cos 1 Σκοπός Βαθμός 9.5. Ηθελε να γραψω καλύτερα το 9 ερωτημα. Σκοπός αυτής της εργαστηριακής άσκησης είναι η μελέτη της ανάκλασης, διάθλασης και πόλωσης του φωτός. Προσδιορίζουμε επίσης τον δείκτη διάθλασης

Διαβάστε περισσότερα

1/21/2013. November 25, 1975 Patent for Full-body CAT Scan 1979 Nobel prize for physiology

1/21/2013. November 25, 1975 Patent for Full-body CAT Scan 1979 Nobel prize for physiology November 25, 1975 Patent for Full-body CAT Scan 1979 Nobel prize for physiology Sir Godfrey Newbold Hounsfield CBE, FRS, (28 August 1919 12 August 24) Allan MacLeod Cormack (February 23, 1924 May 7, 1998)

Διαβάστε περισσότερα

Το φως διαδίδεται σε όλα τα οπτικά υλικά μέσα με ταχύτητα περίπου 3x10 8 m/s.

Το φως διαδίδεται σε όλα τα οπτικά υλικά μέσα με ταχύτητα περίπου 3x10 8 m/s. Κεφάλαιο 1 Το Φως Το φως διαδίδεται σε όλα τα οπτικά υλικά μέσα με ταχύτητα περίπου 3x10 8 m/s. Το φως διαδίδεται στο κενό με ταχύτητα περίπου 3x10 8 m/s. 3 Η ταχύτητα του φωτός μικραίνει, όταν το φως

Διαβάστε περισσότερα

γ) Να σχεδιάσετε τις γραφικές παραστάσεις απομάκρυνσης - χρόνου, για τα σημεία Α, Β και Γ, τα οποία απέχουν από το ελεύθερο άκρο αντίστοιχα,,

γ) Να σχεδιάσετε τις γραφικές παραστάσεις απομάκρυνσης - χρόνου, για τα σημεία Α, Β και Γ, τα οποία απέχουν από το ελεύθερο άκρο αντίστοιχα,, 1. Κατά μήκος μιας ελαστικής χορδής μεγάλου μήκους που το ένα άκρο της είναι ακλόνητα στερεωμένο, διαδίδονται δύο κύματα, των οποίων οι εξισώσεις είναι αντίστοιχα: και, όπου και είναι μετρημένα σε και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΝΔΟΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 3 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2009 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΘΕΜΑ 1ο Α. Στις

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6 ο : Φύση και

Κεφάλαιο 6 ο : Φύση και Κεφάλαιο 6 ο : Φύση και Διάδοση του Φωτός Φυσική Γ Γυμνασίου Βασίλης Γαργανουράκης http://users.sch.gr/vgargan Η εξέλιξη ξ των αντιλήψεων για την όραση Ορισμένοι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι ερμήνευαν την

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 05 ΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Διάρκεια: 3 ώρες ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) U β A

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 05 ΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Διάρκεια: 3 ώρες ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) U β A Σελίδα 1 από 5 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 05 ΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Διάρκεια: 3 ώρες ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις Α1- Α και

Διαβάστε περισσότερα

Πως διαδίδονται τα Η/Μ κύματα σε διαφανή διηλεκτρικά?

Πως διαδίδονται τα Η/Μ κύματα σε διαφανή διηλεκτρικά? Πως διαδίδονται τα Η/Μ κύματα σε διαφανή διηλεκτρικά? (Μη-μαγνητικά, μη-αγώγιμα, διαφανή στερεά ή υγρά με πυκνή, σχετικά κανονική διάταξη δομικών λίθων). Γραμμικά πολωμένο κύμα προσπίπτει σε ηλεκτρόνιο

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α1 Α4 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α1 Α4 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/9/2013 ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α1 Α4 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη

Διαβάστε περισσότερα

Υπολογιστική Τομογραφία ακτίνων Χ

Υπολογιστική Τομογραφία ακτίνων Χ Υπολογιστική Τομογραφία ακτίνων Χ Εισαγωγή λ 1 = 400 nm λ 2 = 700 nm Οι ακτίνες Χ είναι μια μορφή ιοντίζουσας ακτινοβολίας εφόσον μπορούν να ιονίσουν άτομα και μόρια Η ενέργεια φωτονίου στο ορατό φάσμα

Διαβάστε περισσότερα

1 ο ΘΕΜΑ Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής

1 ο ΘΕΜΑ Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Φυσική Γ' Θετικής και Τεχνολογικής Κατ/σης ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ Θέματα Εξετάσεων 1 ο ΘΕΜΑ Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Μια ακτίνα φωτός προσπίπτει στην επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια δύο µέσων.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 1 Η υπέρυθρη ακτινοβολία α συμμετέχει στη μετατροπή του οξυγόνου της ατμόσφαιρας σε όζον β προκαλεί φωσφορισμό γ διέρχεται μέσα από την ομίχλη και τα σύννεφα δ έχει μικρότερο μήκος κύματος από την υπεριώδη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΜΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΘΕΩΡΙΑ ο ΜΑΘΗΜΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΜΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΘΕΩΡΙΑ ο ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΜΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΘΕΩΡΙΑ 2017 7 ο ΜΑΘΗΜΑ Εισαγωγή Κύμα είναι η διάδοση των περιοδικών κινήσεων (ταλαντώσεων) που κάνουν τα στοιχειώδη σωματίδια ενός υλικού γύρω από τη θέση ισορροπίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ 1. Δυο ακίνητα σημειακά φορτία Q 1=10μC και Q 2=40μC απέχουν μεταξύ τους απόσταση r=3m.να βρείτε: A) το μέτρο της δύναμης που ασκεί το ένα φορτίο

Διαβάστε περισσότερα