1o ΓΕΛ ΓΛΥΦΑΔΑ Το κρητικό Πηγές. 1. Στηριζόμενοι στις ιστορικές σας γνώσεις και στα στοιχεία του παραθέματος να δείξετε

Transcript

1 Το κρητικό Πηγές 1. Στηριζόμενοι στις ιστορικές σας γνώσεις και στα στοιχεία του παραθέματος να δείξετε τους λόγους για τους οποίους ο Ελ. Βενιζέλος διαφωνούσε με τον πρίγκιπα Γεώργιο Η αλήθεια είναι ότι η πρώτη διαφωνία μεταξύ του πρίγκιπα και του Βενιζέλου εκδηλώθηκε πριν ακόμη σχηματισθεί η πρώτη κυβέρνηση της Κρητικής Πολιτείας. Η αφορμή ασήμαντη, μα χαρακτηριστική. Ο πρίγκιπας καλεί τον Σφακιανάκη και τον Βενιζέλο να τους ανακοινώσει την απόφασή του να προμηθευθεί η Κρήτη ξυλεία από την Τεργέστη. Δεν ζήτησε τη γνώμη τους, απλώς τους έδωσε εντολή να προχωρήσουν στην εκτέλεση της απόφασής του. Οι δύο Κρήτες διαφωνούν, υποδεικνύουν ότι πρέπει ο πρίγκιπας να περιμένει τον σχηματισμό της κυβέρνησης κι εκείνη να αναλάβει την ευθύνη. Η διαφωνία τους εξοργίζει τον πρίγκιπα που χωρίς δισταγμό, με προκλητική ωμότητα, αποκαλύπτει τις διαθέσεις του - «Κύριοι - απαντά περιφρονητικά - πρέπει να γνωρίζετε πως ήλθα εδώ δια να διοικήσω ως ο Μέγας Πέτρος. Δεν θα δεχθώ του λοιπού αντιρρήσεις εις τας αποφάσεις μου». Ο Βενιζέλος θέλει να παραιτηθεί αμέσως. Τον εμποδίζει όμως ο Σφακιανάκης. Υποχωρεί, αλλά τώρα δεν έχει την παραμικρή αμφιβολία για τις προθέσεις του αρμοστή... Ο Βενιζέλος είχε αντιληφθεί τα σχέδια των μεγάλων, γνώριζε τις εντολές που είχε ο

2 πρίγκιπας - εντολές που εξυπηρετούσαν και το προσωπικό του συμφέρον: βασίλευε στην Κρήτη, έστω και χωρίς το στέμμα του βασιλιά. Και πριν ξαποστάσει αρχίζει καινούργιο αγώνα ο Βενιζέλος. Αγωνίζεται να ενισχύσει την αυτονομία της Κρήτης, ζητά να διευρυνθεί η Κρητική χωροφυλακή και να αντικαταστήσει τα στρατεύματα των μεγάλων δυνάμεων που παρέμεναν στο νησί. Όσο θα υπήρχε ξένος στρατός δεν θα ήταν πραγματικά ελεύθερη η πατρίδα του. Αξιώνει να τροποποιηθεί το Σύνταγμα της Κρητικής Πολιτείας, να γίνει φιλελεύθερο - γνωρίζει πως μόνο όταν ο Κρητικός λαός θα μπορεί να εκφράζει ελεύθερα τη θέλησή του και τους πόθους του, τότε μόνο θα μείνει άσβηστη η φλόγα του ενωτικού αγώνα. Απαιτεί, μετά τον τερματισμό της τριετούς θητείας του πρίγκηπα, ο νέος αρμοστής να εκλεγεί από την Κρητική εθνοσυνέλευση και να διορισθεί εν ονόματι του βασιλιά των Ελλήνων - τότε ο Έλληνας βασιλιάς θα είχε το δικαίωμα να ανακαλέσει τον αρμοστή του και να κηρύξει την ένωση του νησιού με την Ελλάδα, χωρίς να περιμένει την έγκριση των μεγάλων. Αλλά ο Βενιζέλος ήταν ένας - οι μεγάλες δυνάμεις είχαν φίλους πολλούς και ισχυρούς. Κι αν δεν τους έφθαναν, μπορούσαν να αγοράσουν κι άλλους - δεν δίσταζαν. Τα τοπικά προβλήματα λησμονήθηκαν, ολόκληρος ο κρατικός μηχανισμός με επικεφαλής τον Γεώργιο στρέφεται κατά του Βενιζέλου. Μοναδική προσπάθεια να συκοφαντηθεί ο αγώνας του. Κι ένα πρόσχημα δίνει η επιμονή του να οργανωθεί η Κρητική χωροφυλακή. Τον κατηγορούν ότι θέλει ισχυρή χωροφυλακή γιατί... έχει εγκαταλείψει το όνειρο της ένωσης, θέλει να κρατήσει την Κρήτη ανεξάρτητη Πολιτεία. Στη συκοφαντική εκστρατεία κατά τον Βενιζέλου δεν απουσιάζει και η Αθήνα. Από την πρωτεύουσα της ελεύθερης Ελλάδας φθάνουν κραυγές συμπαθείας για το «καημένο το πριγκιπόπουλο», κεραυνοί κατά του Βενιζέλου. «Η Κρήτη είναι ελληνική. Ας στρέψωμε τα βλέμματά μας προς την Μακεδονία» συνιστούν οι αρθογράφοι των Αθηνών. «Η Κρήτη δεν είναι ακόμη ελληνική» απαντά ο Βενιζέλος «και πρέπει να γίνη πριν να τεθή μακεδονικόν ζήτημα, γιατί τότε η Ελλάς θα υποχρεωθή να συμβιβασθή - και θα κερδίση την Κρήτη, αλλά θα χάση την Μακεδονία». Ήταν άνισος ο αγώνας.. Πηγή : Ιωάννης Χατζηδάκης :

3 1. Στηριζόμενοι στις ιστορικές σας γνώσεις και στα στοιχεία του παραθέματος να δείξετε με ποιον κυρίως τρόπο ο Ελευθέριος Βενιζέλος δήλωσε την αντίθεσή του προς τον πρίγκιπα Γεώργιο το Μάρτιο του 1901 και πώς αντέδρασε αυτός. Η εφημερίδα ''Κήρυξ'' Η πολιτική εφημερίδα ''Κήρυξ'' εκδόθηκε αρχικά από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, προκειμένου να υποστηρίξει τις θέσεις του και να αντιμετωπίσει τις κατηγορίες τις οποίες έχει εξαπολύσει εναντίον του, ο Πρίγκιπας Γεώργιος Ύπατος Αρμοστής της Κρήτης, αφού τον ίδιο χρόνο τον είχε απολύσει από Σύμβουλο επί της Δικαιοσύνης της Κρητικής Πολιτείας. Στο κύριο άρθρο του πρώτου φύλλου με τίτλο «Αντί Προγράμματος»αναπτύσσει τις θέσεις του και δηλώνει ότι είναι: «[...] Απαρασαλεύτως αφωσιωμένος εις την εθνικήν ιδέαν και βαθύτατα πεπεισμένος, ότι μόνην ριζικήν λύσιν του κρητικού ζητήματος θ' αποτελέση η προς την Ελλάδα ένωσις [...]», με την πεποίθηση ότι «[...] παραδίδοντας Κρήτην ευημερούσα και ακμάζουσα και όχι χρεωκοπημένη και παράλυτο [...]».(αρ. φ. 21).Στα πρώτα πέντε βαρυσήμαντα άρθρα του με τίτλο ''Γεννηθήτω Φως'' (Fiat Lux) εκθέτει την κατάσταση και απαντά στις κατηγορίες, ενώ δηλώνει ότι: «ο «Κήρυξ» διερμηνεύει τας πολιτικάς μου ιδέας». (Αρ. φ. 21). Χειρόγραφα των άρθρων αυτών γραμμένα στα γαλλικά, αλλά και άλλα δημοσι ευμένα κείμενα με τίτλους όπως: «Οι αυλοκόλακες», «Μολών λαβέ, «Λάκκον ώρηξε», «Τα σύνταγμα», «Η Ελευθεροτυπία», κ.ά. έχουν ταυτιστεί με τα δημοσιευμένα αποδεικνύοντας τον πραγματικό συντάκτη τους. Αντίπαλη της εφημερίδα είναι η ''Πατρίς'' στην οποία αρθρογραφεί ο ιδιαίτερος γραμματέας του πρίγκιπα Ανδρέας Παπαδιαμαντόπουλος. Ο δημοσιογραφικός αγώνας είναι σκληρός, εξοντωτικός. Δικαστικές διώξεις, ποινές και παύσεις σηματοδοτούν την εμφάνιση του Ελευθερίου Βενιζέλου στο δημοσιογραφικό ορίζοντα. Η εφημερίδα του διακόπτει την κυκλοφορίας της, από 4 Απριλίου 1902 έως 31 Μαΐου 1902 (ποινή δίμηνης παύσης) και από 31 Ιανουαρίου 1903 ως τις αρχές Μαρτίου του ίδιου έτους (παύση ενός μηνός). Οριστική δε παύση, στις 14 Μαρτίου 1903 μαζί με την καταδίκη του Ελευθερίου Βενιζέλου «επί δημοσιογραφική εξυβρίσει» σε φυλάκιση 15 ημερών, την οποία και εξέτισε στις φυλακές του Ιτζεδίν. 2. Αντλώντας στοιχεία από το παράθεμα και συνδυάζοντάς τα με τις ιστορικές σας γνώσεις να παρουσιάσετε το γεγονός της υποστολής της ελληνικής σημαίας από το φρούριο του Φιρκά Από την αρχή της περιόδου της αυτονομίας στην Κρήτη τα στρατεύματα ξηράς των τεσσάρων δυνάμεων (Αγγλίας, Γαλλίας, Ιταλίας. Ρωσίας) ύψωναν καθημερινά τις

4 σημαίες τους στο φρούριο του Φιρκά στα Χανιά, μαζί με τη σημαία της Κρητικής Πολιτείας. Αυτό γινόταν μέχρι τον Ιούλιο του 1909, που συντελέστηκε η ολοκληρωτική εκκένωση της Κρήτης από τα στρατεύματα τους οπότε αποχωρώντας υπέστειλαν τις σημαίες τους και έμεινε μόνο η σημαία της Κρητικής Πολιτείας. Την επομένη της αποχώρησης των στρατιωτικών τμημάτων, οι Κρητικοί, εκδηλώνοντας για πολλοστή φορά τον πόθο τους για ένωση, έσπευσαν να υψώσουν στο Φιρκά την ελληνική σημαία στη θέση εκείνης της αυτονομίας. Οι Μεγάλες Δυνάμεις αντέδρασαν, ζήτησαν από τους Κρητικούς να κατεβάσουν τη σημαία και επειδή αυτοί αρνήθηκαν, στις 5 Αυγούστου του 1909 το πρωί την ώρα που ο κόσμος κοιμόταν στα σπίτια του ώστε να αποφευχθούν αντιδράσεις τέσσερις ναύτες ένας από κάθε Δύναμη, κρατώντας από ένα τσεκούρι και συνοδευόμενος από έναν αξιωματικό, ανέβηκαν στο φρούριο και χτυπώντας διαδοχικά τον ιστό με την ελληνική σημαία τον έκοψαν. Κατόπιν τον τεμάχισαν σε τέσσερα ίσα μέρη, πήρε κάθε αξιωματικός από ένα αφήνοντας την Ελληνική σημαία εκεί. Πηγή: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΣΤΟΡΑΚΗΣ 3. Στηριζόμενοι στις ιστορικές σας γνώσεις και στα στοιχεία του παραθέματος να δείξετε με ποιες συνθήκες έγινε δυνατή η οριστική λύση του Κρητικού ζητήματος Την 1η Δεκεμβρίου 1913, παρόντος του πρωθυπουργού της Ελλαδας Ελευθερίου Βενιζέλου, δύο αγωνιστές των κρητικών επαναστάσεων, ο Χατζημιχάλης Γιάνναρης και ο Αναγνώστης Μάντακας, ύψωσαν την ελληνική σημαία στο φρούριο Φιρκά. Ήταν η δικαίωση των πολυετών προσπαθειών του Βενιζέλου στο επαναστατικό πεδίο, καρπός των καίριων στρατηγικών επιλογών του στον τομέα της διπλωματίας. Ταυτόχρονα, ήταν η δικαίωση για πολλές γενιές Κρητικών, που είχαν αγωνιστεί με σθένος, οργανώνοντας επαναστάσεις και εξεγέρσεις, με μοναδικό πόθο την ένωση με την Ελλάδα.. Τρεις ήταν οι διεθνείς συνθήκες με τις οποίες ρυθμίστηκε κατά τρόπο απόλυτο και οριστικό το κρητικό ζήτημα. Με τη Συνθήκη του Λονδίνου (17/30 Μαΐου 1913) επισφραγίστηκε ο τερματισμός του Α Βαλκανικού Πολέμου ( ) με τη διανομή των εδαφών που αποσπάστηκαν από την ηττημένη Οθωμανική Αυτοκρατορία στους νικητές (Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία και Μαυροβούνιο). Η Συνθήκη υπογράφηκε μετά από κοπιώδεις διαπραγματεύσεις, συνεννοήσεις και διαβήματα. Ο Σουλτάνος παραιτήθηκε από κάθε δικαίωμα επικυριαρχίας, ή οποιοδήποτε άλλο, στην Κρήτη, η οποία παραχωρήθηκε στα τέσσερα βαλκανικά κράτη (άρθρο 4). Επίσης, παραχώρησε στις νικήτριες χώρες όλα τα εδάφη της Αυτοκρατορίας στην ευρωπαϊκή ήπειρο, που βρίσκονταν δυτικά της γραμμής Αίνου (πόλη

5 στις εκβολές του ποταμού Έβρου) Μηδείας (πόλη στη Μαύρη Θάλασσα), εκτός της Αλβανιας, η οποία ανακηρυσσόταν ανεξάρτητη ηγεμονία (αρ. 2). Στις διαπραγματεύσεις κρίσιμο ρόλο διαδραμάτισαν οι κυβερνήσεις των μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία, Ιταλία, Ρωσία), στα οποία αναγνωρίστηκε το δικαίωμα να αποφασίσουν για τα ζητήματα που αφορούσαν την Αλβανία (αρ. 3) και την τύχη όλων των νησιών του Αιγαίου, εκτός από την Κρήτη (αρ. 5). Πριν την επικύρωση της Συνθήκης του Λονδίνου ξέσπασε ο Β Βαλκανικός Πόλεμος. Με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου (28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1913), που υπογράφηκε ανάμεσα στη Βουλγαρία, ηττημένη του Β Βαλκανικού Πολέμου και τις νικήτριες (Ελλάδα, Ρουμανία, Σερβία και Μαυροβούνιο), καθορίστηκαν τα νέα σύνορα της Βουλγαρίας με τις τρεις πρώτες χώρες. Με τη συνθήκη αυτή έγινε ένα σημαντικό βήμα για την εκπλήρωση των ελληνικών διεκδικήσεων. Η έκταση του ελληνικού κράτους διπλασιάστηκε, η Ελλάδα απέκτησε περιοχές με ιδιαίτερη γεωπολιτική σημασία, ο πληθυσμός έφτασε τα 4,7 εκατ. Η διεθνής θέση της χώρας βελτιώθηκε σημαντικά. Η Βουλγαρία παραιτήθηκε ρητώς από κάθε αξίωσή της στην Κρήτη (αρ. 5), ενώ θεωρήθηκε περιττό να ζητηθεί αντίστοιχη παραίτηση από τα άλλα δύο κράτη στα οποία είχε παραχωρηθεί με τη Συνθήκη του Λονδίνου, τη Σερβία και το Μαυροβούνιο. Οι Μεγάλες Δυνάμεις συνέχιζαν να θεωρούν δεσμευτικούς τους όρους της Συνθήκης του Λονδίνου, καθώς αυτοί εξυπηρετούσαν τα συμφέροντά τους. Έτσι, η Συνθήκη αυτή αποτέλεσε ένα «προκαταρκτικό» πρωτόκολλο με βάση το οποίο ακολούθησε το πρωτόκολλο της Πρεσβευτικής Διάσκεψης (των Μεγάλων Δυνάμεων). Σύμφωνα με αυτό κάθε σύμμαχος χώρα θα μπορούσε να συνάψει οριστική διμερή συνθήκη με την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην οποία να ρυθμίζονται λεπτομερώς τα επιμέρους διμερή θέματα. Η Συνθήκη των Αθηνών (1/14 Νοεμβρίου 1913) υπογράφηκε μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και επικύρωσε όσα «προκαταρκτικώς» είχαν συνομολογηθεί με τη Συνθήκη του Λονδίνου. Ήταν, σύμφωνα με τον Βενιζέλο, «η τελευταία λέξη επί του κρητικού ζητήματος», καθώς με την επικύρωση της Συνθήκης του Λονδίνου εξέλιπε κάθε ίχνος τουρκικής επικυριαρχίας στην Κρήτη. Η οριστική προσάρτηση της Κρήτης στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε ένα μήνα μετά, την 1η Δεκεμβρίου Αποσπάσματα από συνέντευξη του του Νικολάου Εμμ. Παπαδάκη στην εφημ. Χανιώτικα Νέα (ημερομηνία δημοσίευσης, ) Ο Νικόλαος Εμμ. Παπαδάκης είναι Γενικός Διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών & Μελετών "Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος

6 9 Δεκεμβρίου Φεβρουαρίου 1905 σελ. 206, ο πρίγκιπας Γεώργιος αναλαμβάνει καθήκοντα ως αρμοστής (10 Δεκεμβρίου 1898) σελ. 206, οι ξένοι Ναύαρχοι φεύγουν από την Κρήτη 8 Φεβρουαρίου 1899 σελ. 207, η κρητική βουλή αρχίζει τις εργασίες της σελ. 210, προκήρυξη αντιπολιτευτικής Τριανδρίας που ζητά μεταβολή του Συντάγματος της Κρητικής Πολιτείας. 14 Μαρτίου (1905) σελ. 210, πιθανή ημέρα εξέγερσης Θερίσου 10 Μαρτίου 1905 σελ. 211, κήρυξη επανάστασης στο Θέρισο (1903) σελ. 208, οργάνωση λεπροκομείου Σπιναλόγκας 12 Μαρτίου σελ. 208, Οργανικός Νόμος που ρυθμίζει εκκλησιαστικά ζητήματα όπως η σχέση Εκκλησίας της Κρήτης με το Οικουμενικό Πατριαρχείο 18 Μαρτίου 1901 σελ. 213, ο Δηλιγιάννης ως πρωθυπουργός καταδικάζει το κίνημα του Θερίσου (21 Μαρτίου 1905) σελ. 213, πάνδημο συλλαλητήριο στο Ηράκλειο όπου μιλά ο Ιωάννης Σφακιανάκης σελ. 209, απόλυση Βενιζέλου από τον Γεώργιο 1904 τέλος 2 Ιουλίου 1905 σελ. 215, οι προστάτιδες Δυνάμεις στέλνουν τελεσίγραφο στους επαναστάτες σελ. 210, λήγει η περίοδος Γενικής Συνέλευσης και προκηρύσσονται εκλογές

7 καλοκαίρι σελ. 215, διαπραγματεύσεις Μεγάλων Δυνάμεων και επαναστατών σελ. 216, συμμετοχή της Κρητικής Πολιτοφυλακής στους Βαλκανικούς Πολέμους 2 Νοεμβρίου 1905 (21 Μαΐου 1908) σελ. 215, υπογραφή συμφωνίας από Βενιζέλο στις Μουρνιές Κυδωνίας Φεβρουάριος 1906 σελ. 215, άφιξη Διεθνούς Επιτροπής στην Κρήτη για να εξετάσει την κατάσταση και τους όρους λειτουργίας του αρμοστειακού καθεστώτος (14 Αυγούστου 1906) σελ. 216, οι Δυνάμεις παραχωρούν στο βασιλιά Γεώργιο Α το δικαίωμα να ορίζει τον Ύπατο Αρμοστή Κρήτης σελ. 216, ευχαριστήριο Ψήφισμα της Κρητικής Βουλής προς τις Δυνάμεις, επίσημη πολιτική πράξη χειραφέτησης από την προστασία. (24 Σεπτεμβρίου 1908) σελ. 217, επίσημο Ψήφισμα Κρητικής Κυβέρνησης μετά από ενωτικό ψήφισμα λαϊκής συγκέντρωσης στα Χανιά 1898 σελ. 218, υπογραφή πολιτικού καθεστώτος Κρήτης (12 Σεπτεμβρίου 1906) Μάρτιος 1910 σελ. 216, παραίτηση πρίγκιπα Γεώργιου 18 Σεπτεμβρίου 1906 σελ. 216, ο Αλέξανδρος Ζαΐμης αναλαμβάνει καθήκοντα ως Ύπατος Αρμοστής 1907 σελ. 216, οργανώθηκε για πρώτη φορά η Πολιτοφυλακή Κρήτης σελ. 218, εκλογές μετά την παραίτηση Προσωρινής Κυβέρνησης (17 Μαΐου 1910) σελ. 218, σχηματισμός κυβέρνησης από το κόμμα του Βενιζέλου (1909) σελ. 218, επανάσταση στο Γουδί

8 (Σεπτέμβριος 1910) (30 Μαΐου 1913) σελ. 218, Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος καλεί το Βενιζέλο για να αναλάβει την πρωθυπουργία στην Ελλάδα. σελ. 219, άρθρο 4 Συνθήκης Λονδίνου, ο Σουλτάνος παραιτείται από όλα τα δικαιώματά του στην Κρήτη τέλος (14 Νοεμβρίου 1913) σελ. 219, αναταραχή στην Κρήτη μετά την άρνηση Βενιζέλου να δεχθεί τους Κρήτες βουλευτές σελ. 219, ιδιαίτερη Συνθήκη Ελλάδας Τουρκίας με την οποία ο Σουλτάνος παραιτείται από όλα τα δικαιώματά του στην Κρήτη. (3 Ιανουαρίου 1912) 1 Δεκεμβρίου 1913 σελ. 219, συγκρότηση Επαναστατικής Συνέλευσης στην Κρήτη σελ. 220, επίσημη κήρυξη ένωσης Κρήτης με Ελλάδα. (Οκτώβριος 1912) σελ. 219, έκρηξη βαλκανικών πολέμων 12 Οκτωβρίου 1912 σελ. 219, ο Βενιζέλος στέλνει στην Κρήτη ως Γενικό Διοικητή το φίλο του Στέφανο Δραγούμη. 14 Φεβρουαρίου 1913 σελ. 219, αφαιρέθηκαν από τη Σούδα οι σημαίες Μ Δυνάμεων και Τουρκίας