Σύγρξνλνη Μέζνδνη, Τερλνινγίεο θαη Πξνδηαγξαθέο γηα Σρεδηαζκό θαη Καηαζθεπή Έμππλνπ Σπηηηνύ

Transcript

1 ΣΕΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΙΔΡΤΜΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΜΗΜΑ ΑΤΣΟΜΑΣΙΜΟΤ Σύγρξνλνη Μέζνδνη, Τερλνινγίεο θαη Πξνδηαγξαθέο γηα Σρεδηαζκό θαη Καηαζθεπή Έμππλνπ Σπηηηνύ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ ηνπ Έγγειε Λάδαροσ Αζήλα, Οθηώβξεο 2010

2 ΣΕΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΙΔΡΤΜΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΜΗΜΑ ΑΤΣΟΜΑΣΙΜΟΤ Σύγρξνλνη Μέζνδνη, Τερλνινγίεο θαη Πξνδηαγξαθέο γηα Σρεδηαζκό θαη Καηαζθεπή Έμππλνπ Σπηηηνύ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ ηνπ Έγγειε Λάδαροσ ύκβοσιος Καζεγετής σκβοσιεστηθή Επητροπή.

3 .... Έγγειες Λάδαρος Copyright Έγγειεο Λάδαξνο, 2010 Με επηθύιαμε παληόο δηθαηώκαηνο. All rights reserved. Απαγνξεύεηαη ε αληηγξαθή, απνζήθεπζε θαη δηαλνκή ηεο παξνύζαο εξγαζίαο, εμ νινθιήξνπ ή ηκήκαηνο απηήο, γηα εκπνξηθό ζθνπό. Επηηξέπεηαη ε αλαηύπσζε, απνζήθεπζε θαη δηαλνκή γηα ζθνπό κε θεξδνζθνπηθό, εθπαηδεπηηθήο ή εξεπλεηηθήο θύζεο, ππό ηελ πξνϋπόζεζε λα αλαθέξεηαη ε πεγή πξνέιεπζεο θαη λα δηαηεξείηαη ην παξόλ κήλπκα. Εξσηήκαηα πνπ αθνξνύλ ηε ρξήζε ηεο εξγαζίαο γηα θεξδνζθνπηθό ζθνπό πξέπεη λα απεπζύλνληαη πξνο ηνλ ζπγγξαθέα. Οη απόςεηο θαη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ πεξηέρνληαη ζε απηό ην έγγξαθν εθθξάδνπλ ηνλ ζπγγξαθέα θαη δελ πξέπεη λα εξκελεπζεί όηη αληηπξνζσπεύνπλ ηηο επίζεκεο ζέζεηο ηνπ Τερλνινγηθνύ Εθπαηδεπηηθνύ Ιδξύκαηνο Πεηξαηά.

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΑΓΩΓΗ 1.1 ΣΙ ΔΙΝΑΙ ΣΟ «ΔΞΤΠΝΟ ΠΙΣΙ» ΓΔΝΙΚΗ ΠΔΡΙΓΡΑΦΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΔ ΈΞΤΠΝΩΝ ΠΙΣΙΩΝ ΚΟΠΟ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ... 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΕΓΚΑΣΑΣΑΗ ΤΣΗΜΑΣΟ ΕΞΤΠΝΟΤ ΠΙΣΙΟΤ ΚΑΙΝΟΤΡΙΑ ΟΙΚΙΑ 2.1 KNX ΚΑΙ KONNEX: ΜΙΑ ΤΝΣΟΜΗ ΠΔΡΙΓΡΑΦΗ KNX/EIB: Η ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΣΟΠΟΛΟΓΙΑ - ΟΙ BUS ΤΚΔΤΔ ΣΟ ΥΩΡΟ ΔΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΟΙ ΤΚΕΤΕ ΚΑΙ ΣΑ ΕΞΑΡΣΗΜΑΣΑ ΣΗ ΣΕΥΝΙΚΗ ΕΙΒ/ΚΝΥ 3.1 ΔΙΓΗ ΤΚΔΤΩΝ ΚΑΙ ΔΞΑΡΣΗΜΑΣΩΝ ΒΑΙΚΔ ΤΚΔΤΔ ΚΑΙ ΔΞΑΡΣΗΜΑΣΑ ΤΚΔΤΔ ΔΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΙΘΗΣΗΡΔ ΤΚΔΤΔ ΔΙΟΓΟΤ ΤΚΔΤΔ ΔΞΟΓΟΤ ΤΚΔΤΔ ΔΝΓΔΙΞΔΩΝ ΚΑΙ ΥΔΙΡΙΜΟΤ ΤΚΔΤΔ ΣΗΛΔΥΔΙΡΙΜΟΤ ΔΛΔΓΚΣΔ ΠΑΡΔΛΚΟΜΔΝΑ ΜΠΟΤΣΟΝ ΤΝΘΔΣΔ ΤΚΔΤΔ ΓΟΜΗ ΣΩΝ BUS-ΤΚΔΤΩΝ... 60

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΣΟ ΛΟΓΙΜΙΚΟ ETS 3 PROFESSIONAL 4.1 ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΔ ΣΟ ΛΟΓΙΜΙΚΟ ETS 3, ΒΑΙΚΑ ΥΑΡΑΚΣΗΡΙΣΙΚΑ ΔΙΑΓΩΓΗ ΜΙΑ ΒΑΗ ΓΔΓΟΜΔΝΩΝ ΣΟ ETS 3 PROFESSIONAL ΚΑΙ ΔΠΙΛΟΓΗ ΓΛΩΑ ΡΤΘΜΙΔΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΘΔΗ ΔΡΓΟΤ Δ ΛΔΙΣΟΤΡΓΙΑ / ΓΟΚΙΜΔ ΓΙΑΓΝΩΔΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 H TΕΥΝΟΛΟΓΙΑ PLC ΚΑΙ ΠΡΑΚΣΙΚΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕ ΣΗ 5.1 Η ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ PLC (POWER LINE CARRIER) ΠΑΡΑΓΔΙΓΜΑΣΑ ΔΓΚΑΣΑΣΑΔΩΝ ΚΛΑΙΚΟΤ ΣΡΟΠΟΤ ΚΑΙ ΜΔ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ PLC / IR ΤΚΔΤΔ ΓΙΑ ΔΛΔΓΥΟ ΦΩΣΙΜΟΤ ΜΔΩ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ PLC ΚΑΙ IR ΡΤΘΜΙΣΔ ΈΛΔΓΥΟ ΡΟΛΛΩΝ PLC / IR ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 H ΣΕΥΝΟΛΟΓΙΑ RF ΚΑΙ ΠΡΑΚΣΙΚΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕ ΣΗ 6.1 Η ΑΤΡΜΑΣΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ RF (RADIO FREQUENCY) ΠΑΡΑΓΔΙΓΜΑΣΑ ΔΓΚΑΣΑΣΑΔΩΝ ΚΛΑΙΚΟΤ ΣΡΟΠΟΤ ΚΑΙ ΜΔ ΣΗΝ ΑΤΡΜΑΣΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ RF ΤΚΔΤΔ ΓΙΑ ΔΛΔΓΥΟ ΦΩΣΙΜΟΤ ΜΔΩ ΣΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ RF ΔΛΔΓΥΟ ΡΟΛΛΩΝ ΜΔΩ ΣΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ RF ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 - ΣΟ ΕΞΤΠΝΟ ΤΣΗΜΑ ΗΛΕΚΣΡΙΚΗ ΕΓΚΑΣΑΣΑΗ 7.1 ΑΡΥΔ ΛΔΙΣΟΤΡΓΙΑ ΠΑΡΑΓΔΙΓΜΑ ΚΑΛΩΓΙΩΗ ΜΙΑ ΔΓΚΑΣΑΣΑΗ ΠΑΡΑΓΔΙΓΜΑΣΑ ΔΝΑΡΙΩΝ ΠΑΡΑΓΔΙΓΜΑ ΜΙΑ ΜΔΛΔΣΗ ΠΑΡΟΤΙΑΗ ΤΛΙΚΩΝ / ΠΡΟΙΟΝΣΩΝ

6 7.6 ΑΡΥΔ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟΤ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 8.1 ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΠΔΡΙΟΓΙΚΑ ΙΣΟΔΛΙΓΔ

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από την αρχή της ανθρωπότητας, ο άνθρωπος αναζητούσε ένα φυσικό μέρος το οποίο θα τον καθιστούσε ασφαλή από διάφορους εξωτερικούς κινδύνους και καιρικά φαινόμενα. Χρησιμοποιώντας υλικά από το περιβάλλον στο οποίο ζούσε κατάφερε να δημιουργήσει το πρώτο σπίτι το οποίο και ονομάστηκε καταφύγιο. Με την πάροδο των χρόνων και την συνεχή αύξηση της τεχνολογίας, το σπίτι έπαψε να καλύπτει μόνο την ανάγκη της ασφάλειας και άρχισε να αναζητεί και την αίσθηση της άνεσης. Ο ρόλος του σπιτιού στη σύγχρονη εποχή ικανοποιεί τις ανάγκες του ανθρώπου για γρηγορότερη και με όσο το δυνατόν λιγότερο κόπο, κάλυψη των αναγκών του, με τη βοήθεια των ηλεκτρικών συσκευών, η τεχνολογία πλέον έχει εισβάλλει στο οικιακό περιβάλλον σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας. Οι ανάγκες όμως του σύγχρονου ατόμου και οι ρυθμοί που επιβάλει η σύγχρονη κοινωνία σε άμεση συνάρτηση με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και της επιστήμης της πληροφορικής, οδηγούν τον άνθρωπο στο να προσπαθεί να αυτοματοποιήσει τις λειτουργίες ενός σπιτιού. Κάπως έτσι γεννήθηκε ο όρος Έξυπνο σπίτι. -1-

8 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού 1.1 Τι είναι το «έξυπνο σπίτι» Έξυπνο σπίτι μπορεί να χαρακτηριστεί το σπίτι, ή κάθε εργασιακό περιβάλλον στο οποίο είναι εγκατεστημένη τεχνολογία που επιτρέπει την αυτόματη λειτουργία και επικοινωνία συσκευών ή συστημάτων. Τεχνολογία για το έξυπνο σπίτι είναι η ολοκλήρωση υπηρεσιών και τεχνολογιών οι οποίες εφαρμόζονται με σκοπό την αυτοματοποίηση και την αύξηση του βαθμού ασφάλειαςπροστασίας, άνεσης, επικοινωνίας και τεχνικής διαχείρισης. Ο χώρος των έξυπνων σπιτιών είναι ένα μοναδικό προϊόν, αποτέλεσμα μακρόχρονης και εντατικής προσπάθειας που αξιοποιεί την επιστημονική γνώση και την πιο εξελιγμένη τεχνολογία για να προσφέρει στον σύγχρονο άνθρωπο, υψηλότερη ποιότητα ζωής στο σπίτι, στον χώρο εργασίας και στον χρόνο αναψυχής και διασκέδασης. Δεν είναι τυχαίο που εταιρίες όπως η Siemens, η ABB, η Merten, ασχολούνται με την ανάπτυξη τέτοιου είδους λύσεων. Είναι ένα σύστημα, που εισάγει νέες αντιλήψεις στον κατασκευαστικό τομέα και έναν καινούργιο τρόπο ζωής για τους ανθρώπους της πόλης και της υπαίθρου εξασφαλίζοντας άνεση, ευκολία, οικονομία ασφάλεια και προστασία. Η ουσιώδης αλλαγή δεν είναι πια η προσθήκη συσκευών, περισσότερου υλισμικού (hardware), αλλά ο αόρατος έλεγχος από εξελιγμένο λογισμικό (Interface IP, backnet, Lon interface, Konnex), το software του έξυπνου σπιτιού. Η βασική τεχνολογία υποδομής είναι η ηλεκτρονική δικτύωση όλων των επιμέρους οικιακών δραστηριοτήτων και η δικτύωση του σπιτιού με τον υπόλοιπο κόσμο μέσω ευρυζωνικών συνδέσεων που μεταφέρουν πληροφορίες και λογισμικό (Internet, LAN, WLAN). Με την χρήση του έξυπνου σπιτιού έχουμε κάποια πλεονεκτήματα που αναφέρονται στα εξής πεδία: Έλεγχος ηλεκτρικών συσκευών. Έλεγχος φωτισμού. Εξυπηρέτηση ατόμων με ειδικές ανάγκες και υπερήλικων (π.χ. alarm signals). Ασφάλεια (Intrusion alarms). Διανομή ήχου και εικόνας (analog video, digital video, digital video, audio stereo, intercom). Λήψη και μεταφορά video σημάτων. Έλεγχος και προστασία ηλεκτρικών θυρών μηχανισμών (με αισθητήρες υγρασίας, ανεμοπίεσης κλπ). Έλεγχος θερμοκρασίας συνεχόμενα όλο το χρόνο (έλεγχος ηλεκτροβάνας, funk oils). -2-

9 Κεφ. 1 Εισαγωγή 1.2 Γενική Περιγραφή o Ο ένοικος μπορεί να διαχειρίζεται τις κύριες ηλεκτρικές λειτουργείς της κατοικίας του από οποιοδήποτε τονικό τηλέφωνο, σταθερό ή κινητό, όταν βρίσκεται μακριά. Οι λειτουργίες αυτές είναι: i. Έναυση και παύση της ηλεκτρικής κουζίνας και του θερμοσίφωνα, ii. iii. iv. Το άναμμα και σβήσιμο των λαμπτήρων φωτισμού, Έλεγχος τάσης λαμπτήρων φωτισμού (έλεγχος ζωνών φωτισμού σε χρονική βάση, στη φωτεινότητα του εξωτερικού περιβάλλοντος, στην κίνηση μέσα σε ένα χώρο. Ατμοσφαιρικός φωτισμός (dimming), έλεγχος από απόσταση. Το άναμμα και σβήσιμο του καλοριφέρ, v. Έλεγχος ηλεκτροβάνας κεντρικής παροχής νερού, vi. vii. viii. ix. Έλεγχος ποτίσματος κήπου (μέσω αισθητήρων υγρασίας κλπ) Έλεγχος ασφάλειας οικίας (μέσω αισθητήρων κίνησης(pir), αισθητήρων μέτρησης όγκου ή συνδυασμού τεχνολογίας αυτών.) Αυτόματη επικοινωνία της κατοικίας με κονσόλα λήψεων σημάτων ή με κινητό του ιδιοκτήτη ή αποστολή . Το ανέβασμα και κατέβασμα των ρολών και των τεντών, εάν αυτά είναι ηλεκτρικά (αυτοματοποίηση της κίνησης βασισμένη στην ισχύ της ηλιακής ακτινοβολίας ή την ταχύτητα του ανέμου). -3-

10 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού o o o o o o o Όταν ο ένοικος βρίσκεται στο σπίτι μπορεί να διαχειρίζεται τις παραπάνω λειτουργίες, εκτός από τον κλασσικό τρόπο μέσω των διακοπτών, χρησιμοποιώντας ένα και μόνο τηλεχειριστήριο. Το τηλεχειριστήριο αυτό μπορεί επίσης να αντιγράψει και να αντικαταστήσει τα άλλα τηλεχειριστήρια της κατοικίας. Με το τηλεχειριστήριο αυτό μπορούμε να ελέγχουμε όλο το σπίτι, χωρίς να χρειάζεται να μετακινούμαστε από δωμάτιο σε δωμάτιο. Υπάρχει ένα πληκτρολόγιο τοίχου, από το οποίο μπορεί ο ένοικος να ελέγχει όλες τις παραπάνω λειτουργίες του σπιτιού, χωρίς να χρειάζεται να μετακινείται από δωμάτιο σε δωμάτιο. Επίσης μπορεί να ενεργοποιεί ή να αφοπλίζει το συναγερμό. Παρέχεται προστασία από πλημμύρα, λόγω διαρροής νερού, στο ηλεκτρικό πλυντήριο και το θερμοσίφωνα. Σ αυτή την περίπτωση το σύστημα αυτοματισμού διακόπτει την παροχή ρεύματος προς το πλυντήριο ή το θερμοσίφωνα και κλείνει το γενικό διακόπτη του νερού. Με τον τρόπο αυτό μας προστατεύει από μεγάλες καταστροφές, ιδίως όταν η διαρροή νερού γίνεται κατά την απουσία μας από την κατοικία. Επίσης αυξάνει την προστασία μας έναντι της ηλεκτροπληξίας, πέραν εκείνης που παρέχει η γνωστή διάταξη (ρελέ) κατά της ηλεκτροπληξίας. Ο ένοικος μπορεί να διακόψει την παροχή ρεύματος σε κάποιες ή όλες τις πρίζες, προκειμένου να προστατεύσει άλλα άτομα (π.χ., μικρά παιδιά) από κίνδυνο ηλεκτροπληξίας. Αυτό μπορεί να γίνει ακόμη και τηλεφωνικώς, όταν ο ένοικος βρίσκεται μακριά από την κατοικία. Για τον κεντρικό έλεγχο ομάδων λειτουργίας του σπιτιού το οποίο μπορεί να εκτελεί τις πολύ απαραίτητες ενέργειες με το πάτημα ενός κουμπιού, π.χ., ν απενεργοποιήσει το συναγερμό ή ν ανάψει τα κύρια φώτα. Η κατοικία εφοδιάζεται με βασικές λειτουργίες συναγερμού. Εάν παραβιαστούν τα παράθυρα ή οι πόρτες ή εντοπιστεί ανεπιθύμητη παρουσία ατόμου, ενεργοποιείται η σειρήνα, ενώ παράλληλα ειδοποιούμαστε τηλεφωνικώς. Δίνεται η δυνατότητα ρύθμισης της έντασης του φωτισμού(dimming) στα κατάλληλα σημεία (συνήθως το σαλόνι και το υπνοδωμάτιο). Ο ένοικος μπορεί να αυξομειώσει την ένταση του φωτισμού κρατώντας πατημένο το διακόπτη μέχρι να πετύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα ή αφού προγραμματιστεί ένας εξωτερικός διακόπτης (switch) να του παρέχει σενάρια φωτισμού. -4-

11 Κεφ. 1 Εισαγωγή 1.3 Τεχνολογίες Έξυπνων Σπιτιών Οι τεχνολογίες έξυπνων σπιτιών, μπορούν να διαχωριστούν σε κατηγορίες ανάλογα με το φυσικό μέσο που επιλέγεται για να μεταφερθούν πληροφορίες ή εντολές. Αναλυτικά έχουμε i) μεταφορά δεδομένων μέσω ασύρμα της τεχνολογίας, όπου συνήθως χρησιμοποιείται σε σπίτια που έχουν κλασσική ηλεκτρική υποδομή. Το κόστος συνήθως είναι αρκετά υψηλό ώστε να περαστούν καλώδια και πληροφορίες, ii) μεταφορά σημάτων μέσω χαλκού (EIB/KNX), Σε καινούργιες κατασκευές υπάρχει δυνατότητα επιλογής τεχνολογίας μεταφοράς σημάτων μέσω χαλκού (twin spare, power line κλπ). Σε αυτές τις εγκαταστάσεις από τη στιγμή που υπάρχουν αναλυτικά σχέδια και δεδομένες ανάγκες του ιδιοκτήτη μπορούν να εξυπηρετηθούν πληθώρα αυτοματισμών. Τα σενάρια και τα παραδείγματα που θα ακολουθήσουν αφορούν τεχνολογίες μεταφοράς δεδομένων μέσω χαλκού και μέσω ασύρματης επικοινωνίας(ir, RADIO). Σενάριο είναι η δυνατότητα ελέγχου από ένα μόνο κεντρικό σημείο ενός συνόλου ηλεκτρικών λειτουργιών, ανάλογα με τις επιθυμίες του χρήστη. Το κεντρικό σημείο ελέγχου μπορεί να βρίσκεται στην ίδια την εγκατάσταση και να είναι σταθερό, ή κινητό(διάφορα τηλεχειριστήρια) ή να βρίσκεται σε κάποιο άλλο σημείο εκτός της εγκατάστασης(pc)], ώστε το σύστημα αυτοματισμού να αντιδρά σε διάφορα γεγονότα βάσει προκαθορισμένης προγραμματισμένης λογικής. i. Εάν φεύγουμε από τη κατοικία και ενεργοποιήσουμε το συναγερμό, το σύστημα αυτοματισμού θα σβήσει τα φώτα, θα κλείσει την ηλεκτρική κουζίνα ή το θερμοσίφωνα, εάν έχουν ξεχαστεί αναμμένα, θα μαζέψει όλες τις τέντες, θα κατεβάσει όλα τα ηλεκτρικά ρολά, θα κλείσει το γενικό διακόπτη νερού, θα σβήσει το καλοριφέρ κλπ. ii. iii. iv. Εάν ο ήλιος καίει το πάτωμα, το σύστημα θα κατεβάσει την ηλεκτρική τέντα, χωρίς ο ένοικος να ασχοληθεί με αυτό. Εάν, όμως, ο άνεμος απειλεί να σχίσει την τέντα, τότε θα την μαζέψει και θα κατεβάσει το ρολό για να προστατέψει το πάτωμα. Σε περίοδο διακοπών μπορούμε να ορίσουμε σενάριο ποτίσματος των φυτών. Στο σενάριο αυτό μπορούμε, εκτός από τη ρύθμιση των ωρών ποτίσματος, να λάβουμε υπόψη μας και άλλους παράγοντες όπως τη βροχή ώστε να μην εκτελέσει το πότισμα και την υψηλή θερμοκρασία ώστε να παραταθεί ο χρόνος ποτίσματος. Όταν σηκωνόμαστε τη νύχτα από το κρεβάτι, το σύστημα αυτοματισμού θα ανάψει ήπια το φωτισμό του δωματίου: θα ξεκινήσει με ένα επίπεδο φωτισμού 30% του μεγίστου και μέσα σε 30 δευτερόλεπτα θα τον φέρει στο 60%, όπου και θα σταματήσει ν αυξάνει την ένταση. Παράλληλα θα ανάψει το φως του διαδρόμου και του λουτρού ή του WC, διευκολύνοντας μας. Όταν επιστρέψουμε στο δωμάτιο και σβήσουμε το φως, το σύστημα θα σβήσει αυτόματα και όσα άλλα φώτα άναψε για να μας διευκολύνει. -5-

12 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού v. Τα σενάρια μπορούμε να τα ενεργοποιήσουμε ή να τα ακυρώσουμε κατά βούληση. vi. vii. viii. ix. Μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τα υπάρχοντα αισθητήρια του συναγερμού για τη δημιουργία σεναρίων όπως: κάποιος ένοικος του σπιτιού μπαίνει σε ένα δωμάτιο σκοτεινό είτε τη νύχτα είτε την ημέρα, αλλά με κατεβασμένα ρολά, το σύστημα μπορεί να ανάψει το φως του δωματίου. Δυνατότητα να χρησιμοποιούμε το ηχοσύστημά μας από οπουδήποτε, χωρίς να πηγαίνουμε στο δωμάτιο που είναι εγκατεστημένο. Δυνατότητα να ορίζουμε τηλεφωνικώς την επιθυμητή θερμοκρασία της κατοικίας και να πληροφορούμαστε τηλεφωνικώς ανά πάσα στιγμή σε ποια θερμοκρασία βρίσκεται η κατοικία μας, με ηχητικό μήνυμα. Μπορούμε να πληροφορηθούμε με μήνυμα στο κινητό τηλέφωνό μας (SMS) για διάφορα γεγονότα που συμβαίνουν στην κατοικία μας, όταν εμείς λείπουμε. Π. χ., ότι το καλοριφέρ έφερε τη θερμοκρασία στο επιθυμητό σημείο, ότι κάποιος παραβίασε την κατοικία μας κλπ. x. Μπορούμε να ελέγξουμε την κατοικία μας μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή. Αυτός μπορεί να βρίσκεται είτε μέσα στην κατοικία είτε οπουδήποτε στον κόσμο, συνδεόμενος είτε με απ ευθείας τηλεφωνική κλήση προς το τηλέφωνο της κατοικίας είτε μέσω του Διαδικτύου (Internet). Μέσω υπολογιστή έχουμε οπτική αναπαράσταση των λειτουργιών της κατοικίας. Π. χ., εάν ένα φως είναι αναμμένο, το βλέπουμε κόκκινο, ενώ, εάν είναι σβηστό, το βλέπουμε μπλε. Εάν ο γενικός διακόπτης του νερού είναι ανοιχτός, τον βλέπουμε να τρέχει νερό, ενώ, εάν είναι κλειστός, τον βλέπουμε χωρίς νερό. xi. xii. xiii. Μπορούμε να ελέγξουμε την κατοικία μας μέσω υπολογιστή παλάμης (palmtop) χρησιμοποιώντας ασύρματη σύνδεση προς το Διαδίκτυο (Internet). Μπορούμε να εγκαταστήσουμε μία ή περισσότερες κάμερες και να μεταφέρουμε την εικόνα τους στον υπολογιστή (εντός της κατοικίας ή οπουδήποτε στον κόσμο), ακόμη και στον υπολογιστή παλάμης (palmtop) οπουδήποτε κι αν βρίσκεται αυτός. Με τον τρόπο αυτό επιτηρούμε σε πολύ μεγάλο βαθμό την κατοικία μας, ιδίως όταν έχουμε μικρά παιδιά και απουσιάζουμε ή όταν πληροφορηθούμε στο κινητό μας τηλέφωνο από το σύστημα αυτοματισμού ότι κάποιο έκτακτο γεγονός συμβαίνει, π.χ., παραβίαση από άγνωστο άτομο. Υπάρχει ακόμη και η δυνατότητα καταγραφής των εικόνων αυτών με αποστολή τους μέσω Διαδικτύου (Internet) στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Τέλος μπορούμε να δούμε και εικόνες λίγο πριν από την παραβίαση, πράγμα ιδιαίτερης σημασίας σε κάποιες περιπτώσεις. Δυνατότητα μεταφοράς εικόνας σε οποιοδήποτε τηλεοπτική συσκευή. -6-

13 Κεφ. 1 Εισαγωγή 1.4 Σκοπός Πτυχιακής Εργασίας Σκοπός της εργασίας είναι η κατανόηση τεχνικών όρων και προδιαγραφών πάνω σε διάφορες μεθόδους και διαφορετικές τεχνολογίες [ i) EIB/KNX, ii) PLC (Power Line Carrier) και iii) Aσύρματα RF (Radio Frequency) ], για την κατασκευή του έξυπνου σπιτιού. Η εργασία βασίζεται στη μελέτη εγκατάστασης συστήματος έξυπνου σπιτιού σε καινούργια κατοικία, σε εγκαταστάσεις έξυπνων εφαρμογών σε σπίτι υπό ανακαίνιση και σε κατοικία με κλασσική καλωδίωση. Αφενός λοιπόν στη συγκεκριμένη εργασία, εκτός από τις μελέτες που θα γίνουν πάνω στην κατασκευή ενός έξυπνου σπιτιού και στην ανακαίνιση μιας κατοικίας εγκαθιστώντας έξυπνες εφαρμογές, θα αναφερθούν όλα εκείνα τα στοιχεία τα οποία απαρτίζουν και καθιερώνουν μια οικία σαν έξυπνο σπίτι, αφετέρου θα δοθεί περισσότερη έμφαση στα εξαρτήματα που είναι απαραίτητα για να λειτουργήσει ο οποιοσδήποτε αυτοματισμός στο κάθε σπίτι, οι διάφορες συσκευές που διατίθενται στην σημερινή αγορά καθώς και η λειτουργία τους. -7-

14 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού -8-

15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΕΓΚΑΣΑΣΑΗ ΤΣΗΜΑΣΟ ΕΞΤΠΝΟΤ ΠΙΣΙΟΤ ΚΑΙΝΟΤΡΙΑ ΟΙΚΙΑ το χώρο των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων κτιρίων οι απαιτήσεις για ευελιξία και άνεση είναι σήμερα ιδιαίτερα αυξημένες. Σαυτόχρονα σε υπάρχοντα και νέα κτίρια είναι δεδομένη η επιθυμία για ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης. Οι τάσεις αυτές οδήγησαν στη δημιουργία και την εξέλιξη της τεχνικής συστημάτων κτιρίων. Εδώ ανήκει η τεχνική EIB/KNX, η οποία υποστηρίζεται από την Konnex (μεταφορά δεδομένων μέσω χαλκού) στην οποία θα στηριχτούμε για την μελέτη της κατασκευής. 2.1 KNX και KONNEX: Μιά σύντομη περιγραφή Η Konnex Association ιδρύθηκε το 1999 με έδρα τις Βρυξέλλες και προήλθε από την συνεργασία των άλλοτε τριών αυτόνομων ευρωπαϊκών ενώσεων με στόχο έξυπνα κτίρια, κατοικίες και επαγγελματικά κτίρια, δηλαδή: o o o Σην BCI (Γαλλία), που υποστήριζε το σύστημα Batibus. Σην EIB Association (Βέλγιο), που υποστήριζε το σύστημα EIB. Σην European Home Systems Association (Ολλανδία), που υποστήριζε το σύστημα EHS. Οι εταιρίες μέλη της Konnex κατασκευάζουν και διαθέτουν στο εμπόριο συσκευές συμβατές με ένα κοινά συμφωνημένο στάνταρτ για το bus EIB/KNX. Έτσι επιτυγχάνεται συσκευές διαφορετικών κατασκευαστών να επικοινωνούν και να συνεργάζονται στην ίδια EIB/KNX εγκατάσταση. Με αυτή την τεχνική, η Ευρώπη διεκδικεί μια ακόμα παγκόσμια πρωτοπορία. Με βάση την εμπειρία από τα δίκτυα των προσωπικών υπολογιστών θέτει τις βάσεις για τη δημιουργία του bus των νέων ηλεκτρικών εγκαταστάσεων. Με τη νέα αυτή ευρωπαϊκή τεχνική δημιουργείται η δυνατότητα για έξυπνες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, για εγκαταστάσεις με λογική και ευελιξία. Οι βασικοί στόχοι της Konnex είναι : i. Ο ορισμός ενός νέου ανοιχτού προτύπου KNX για εφαρμογές σε κατοικίες και σε επαγγελματικά κτίρια ii. Η καθιέρωση του σήματος KNX σαν ένα σήμα για την ποιότητα και τη συμβατικότητα μεταξύ διαφορετικών κατασκευαστών -9-

16 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού iii. Η καθιέρωση του KNX σαν ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πρότυπο. το τέλος του 2003, το πρότυπο KNX εγκρίθηκε από την CENELEC (European Committee of Electrotechnical Standardisation- Ευρωπαϊκή Επιτροπή της Ηλεκτροτεχνικής Συποποίησης ) ως το ευρωπαϊκό Πρότυπο για τα Οικιακά και κτιριακά ηλεκτρονικά συστήματα ως τμήμα της ΕΝ σειράς. Σα πλεονεκτήματα του KNX/EIB είναι: Αυξημένη ασφάλεια Οικονομική χρήση της ενέργειας κατά τη διάρκεια της λειτουργίας των κτιρίων Απλή προσαρμογή της ηλεκτρικής εγκατάστασης στις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις του χρήστη Τψηλότερος βαθμός άνεσης Εγκαταστάσεις με εγγυημένη λειτουργικότητα στο μέλλον Ευρύ φάσμα των διαθέσιμων off the shelf συσκευών από πολλούς κατασκευαστές Μεγάλο δίκτυο υπηρεσιών καταρτισμένων ποιοτικά εργολάβων, σχεδιαστών, εγκαταστατών. -10-

17 Κεφ. 2 Εγκατάσταση Συστήματος Έξυπνου Σπιτιού Καινούριας Οικίας 2.2 KNX/EIB: η τεχνολογία ε κάθε κτίριο δημιουργείται ένα αποκεντρωμένο ανοιχτό δίκτυο βασισμένο σε Bus (δίαυλο) σειριακής ανταλλαγής πληροφοριών. Μέσω της γραμμής Bus μπορούν να επικοινωνήσουν όλες οι EIB/KNX συσκευές του κτιρίου. Η τεχνική αυτή ονομάζεται διαυλική τεχνική. Η επικοινωνία των bus-συσκευών μπορεί να επιτευχθεί με ξεχωριστό καλώδιο Twisted Pair 1 ή μέσω των γραμμών 230/400 V (Power Line technology) Σο καλώδιο αυτό : i. υνδέει φορτίο και διακόπτες ii. Σροφοδοτεί τις συσκευές bus με ενέργεια στις περισσότερες περιπτώσεις. Σο σύστημα EIB/KNX είναι ένα αποκεντρωμένο σύστημα, δεν χρειάζεται υπολογιστή σαν κεντρική μονάδα για τη λειτουργία του. Μετά τον προγραμματισμό των συσκευών του μπορεί να λειτουργεί χωρίς να υπάρχει συνδεδεμένος υπολογιστής. Η τεχνική EIB/KNX ως σύγχρονο επικοινωνιακό σύστημα, σαν σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών, ακολουθεί προδιαγραφές, διέπεται από κανόνες και βασικές αρχές λειτουργίας. τις συμβατικές και μέχρι σήμερα γνωστές ηλεκτρικές εγκαταστάσεις κάθε λειτουργία χρειάζεται τη δική της καλωδίωση. Επίσης, κάθε σύστημα ελέγχου απαιτεί το δικό του δίκτυο. -11-

18 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Με την τεχνική EIB/KNX, όλες οι λειτουργίες και συστήματα επικοινωνούν μέσω ενός λογισμικού (ETS 3). Σο φυσικό μέσο επικοινωνίας για την τοπολογία bus μπορεί να είναι συνεστραμμένο καλώδιο με ειδική θωράκιση ή τα καλώδια ισχύος. o Εγκατάσταση με συνεστραμμένο καλώδιο Οι γραμμές ισχύος που θέλουμε να ελέγχουμε σε μια εγκατάσταση, καταλήγουν στο κεντρικό πίνακα και οι διακόπτες ελέγχου ενώνονται με συνεστραμμένο καλώδιο σε σειρά, με τον-τους κεντρικό ελεγχτή (switch actuator) στους-στον οποίο συνδέονται μετά απο τους ασφαλειοδιακόπτες όλες οι γραμμές ισχύος (pict. 1) Με βάση τα παραπάνω, χρησιμοποιώντας την τεχνική EIB/KNX σε μια εγκατάσταση υπάρχουν τα εξής πλεονεκτήματα: i. Η καλωδίωση μειώνεται σε σχέση με τη συμβατική τεχνολογία εγκατάστασης μέχρι 60% (στην περίπτωση που θέλουμε να υλοποιήσουμε τους ίδιους αυτοματισμούς με την κλασική μέθοδο καλωδίωσης: κοινός ουδέτερος, έλεγχος φάσεων μέσω ρελέ) ii. iii. Ο αριθμός των δυνατών λειτουργιών του συστήματος αυξάνεται μέσω της επικοινωνίας που επιτρέπει το λογισμικό με όλες τις bus συσκευές. Ενοποιούνται λειτουργίες σε κεντρικά σημεία για απομακρυσμένο έλεγχο και ενεργοποιήση με απλούστερο τρόπο. -12-

19 Κεφ. 2 Εγκατάσταση Συστήματος Έξυπνου Σπιτιού Καινούριας Οικίας iv. τις περισσότερες αλλαγές χρήσης ή διαρρύθμισης των χώρων, η προσαρμογή της εγκατάστασης EIB/KNX γίνεται γρήγορα με επαναπρογραμματισμό χωρίς μετακίνηση καλωδίων. 2.3 Σοπολογία - Οι BUS συσκευές στο χώρο Αντικείμενο αυτής της ενότητας είναι ο τρόπος επικοινωνίας των συσκευών bus σε μια EIB/KNX εγκατάσταση καθώς επίσης και η ανάπτυξη επικοινωνίας μεταξύ των συσκευών. o Γραμμή Κάθε συσκευή BUS (DVC) μπορεί να ανταλλάσσει πληροφορίες με οποιαδήποτε άλλη συσκευή bus μέσω τηλεγραφημάτων. Μια γραμμή αποτελείται από μέχρι 4 τμήματα γραμμής, σε καθένα από τα οποία μπορούν να συνδεθούν μέχρι 64 συσκευές bus. Κάθε τμήμα γραμμής απαιτεί ένα κατάλληλο τροφοδοτικό. o Περιοχή Εάν περισσότερες από 1 γραμμή πρόκειται να συνδεθούν ή αν μια διαφορετική συνδεσμολογία επιλεγεί, τότε μέχρι 15 γραμμές μπορούν να συνδεθούν στην κύρια γραμμή μέσω ενός προσαρμοστή γραμμής (LC)(Line Coupler). Αυτή η τοπολογία ονομάζεται περιοχή. -13-

20 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Η KNX/EIB εγκατάσταση bus μπορεί να επεκταθεί χρησιμοποιώντας μια γραμμή περιοχής (Backbone line). Ο προσαρμοστής περιοχής (BC) (Backbone Coupler) συνδέει την περιοχή του στη γραμμή περιοχής(backbone line). Με μέγιστο αριθμό 15 περιοχών, περισσότερες από συσκευές bus μπορούν να συνδεθούν στο σύστημα bus. Φωρίζοντας την KNX/EIB εγκατάσταση σε γραμμές και περιοχές, η λειτουργική αξιοπιστία του συστήματος αυξάνεται σημαντικά. -14-

21 Κεφ. 2 Εγκατάσταση Συστήματος Έξυπνου Σπιτιού Καινούριας Οικίας o Ατομική διεύθυνση(individual address) Η ατομική διεύθυνση (individual address) εξυπηρετεί να προσδιοριστεί η ταυτότητα της συσκευής bus και περιγράφει την θέση της μέσα στην τοπολογία της εγκατάστασης. Περιοχή: F = 1 15: Διευθύνσεις των περιοχών 1 15 F = 0: Διευθύνσεις των συσκευών bus στη γραμμή περιοχής. Γραμμή: L = 1 15: Διευθύνσεις των γραμμών 1 15 στις περιοχές που ορίζονται από F L = 0: Διευθύνσεις στην κύρια γραμμή υσκευή bus: D = 1 255: Διευθύνσεις των συσκευών bus στη γραμμή που ορίζονται από L D = 0: Διευθύνσεις του προσαρμοστή Η διεύθυνση ενός μη προγραμματισμένου (αποφορτισμένου) προσαρμοστή bus είναι

22 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Πρακτικό παράδειγμα για επεξήγηση της λειτουργικότητας. Σο μπουτόν Σ1 θα ανάψει τα φώτα L11, L12 και L13. κατά τη διάρκεια της Διαμόρφωσης η Διεύθυνση Ομάδας 1/1 αποδόθηκε στο μπουτόν. Η ίδια διεύθυνση ομάδας επίσης αποδόθηκε στους ενεργοποιητές που ελέγχουν τις προαναφερθείσες λάμπες. Σο μπουτόν Σ2 θα ανάψει τα φώτα L21, L22, και L23. Η διεύθυνση ομάδας 1/2 ορίστηκε σε αυτό (το μπουτόν). Ξανά η ίδια διεύθυνση αποδόθηκε στους ενεργοποιητές αυτών των λαμπτήρων. Ο αισθητήρας φωτεινότητας S1 επίσης θα ανάψει τα φώτα κοντά στο παράθυρο. Επομένως η διεύθυνση ομάδας 1/11 αποδόθηκε στον αισθητήρα όπως επίσης και στους ενεργοποιητές που ελέγχουν τα φώτα στο παράθυρο. υνεπώς τα φώτα του παραθύρου μπορούν να ενεργοποιηθούν μέσω του μπουτόν καθώς επίσης από τον αισθητήρα φωτεινότητας. -16-

23 Κεφ. 2 Εγκατάσταση Συστήματος Έξυπνου Σπιτιού Καινούριας Οικίας Πατώντας το μπουτόν P1, αποστέλλεται ένα τηλεγράφημα με διεύθυνση ομάδας 1/1. Παρόλο που όλες οι συσκευές bus κάνουν ταυτόχρονη ακρόαση όταν το τηλεγράφημα μεταδίδεται, μόνο οι ενεργοποιητές των φωτιστικών σημείων L11, L12, L13 με την κοινή διεύθυνση ομάδας 1/1 εκτελούν την εντολή. Εάν ο αισθητήρας φωτεινότητας στείλει τη διεύθυνση ομάδας 1/11, όλες οι συσκευές bus στη γραμμή κάνουν ακρόαση αλλά μόνο οι ενεργοποιητές των φωτιστικών σημείων του παραθύρου L11 και L21 εκτελούν την εντολή. Κύρια Γραμμή. Εάν ο αισθητήρας φωτεινότητας δεν είναι συνδεδεμένος στην ίδια γραμμή με το φωτιστικό σημείο που πρέπει να ελέγχει, τότε είναι αναγκαίο να μεταδώσει τα τηλεγραφήματά του μέσω της κύριας γραμμής. -17-

24 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Προσαρμοστής Γραμμής LC2. Οι παράμετροι που ορίστηκαν στον προσαρμοστή γραμμής LC2 περιέχουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για το συγκεκριμένο προσαρμοστή γραμμής. Έτσι ο LC2 είναι ενήμερος από το γεγονός ότι υπάρχουν συσκευές bus εκτός της δικής του γραμμής «γραμμή 2», οι οποίοι ανταποκρίνονται σε τηλεγραφήματα που μεταδίδονται από τον αισθητήρα φωτεινότητας. Επομένως, ο LC2 δρομολογείται το τηλεγράφημα ομάδας 1/11 στην κύρια γραμμή. Προσαρμοστής Γραμμής LC1. Ο προσαρμοστής γραμμής LC1 είναι ενήμερος για τις συσκευές bus στη δική του «γραμμή 1», που ανταποκρίνονται στο τηλεγράφημα ομάδας 1/11 και επομένως μεταδίδει το τηλεγράφημα στη γραμμή του. Υωτιστικά σημεία L11 και L21. : Όλες οι συσκευές bus σε αυτή τη γραμμή κάνουν ακρόαση στο τηλεγράφημα από τον αισθητήρα φωτεινότητας, αλλά μόνο οι ενεργοποιητές των φωτιστικών σημείων L11 και L21 εκτελούν την εντολή. Αισθητήρας S1. Εάν ο αισθητήρας φωτεινότητας ορίζεται σε μια διαφορετική περιοχή λειτουργίας, μπορεί να απευθυνθεί ακόμα σε όλες τις συσκευές bus διαμέσου της γραμμής περιοχής (backbone line). Προσαρμοστές γραμμής / περιοχής BC1 και BC2. Εάν η φωτεινότητα ομάδας 1/11 είναι ορισμένη στον αισθητήρα φωτεινότητας, το τηλεγράφημα δρομολογείται στη γραμμή 1 μέσω των προσαρμοστών περιοχής BC1 και BC2 και τον προσαρμοστή γραμμής LC1. Υωτιστικά σημεία L11 και L21. : Οι ενεργοποιητές των φωτιστικών σημείων L11 και L21 στη λειτουργική περιοχή 1/ γραμμή 1 μετά εκτελούν την εντολή. -18-

25 Κεφ. 2 Εγκατάσταση Συστήματος Έξυπνου Σπιτιού Καινούριας Οικίας o Προσαρμοστής : Μετρητής δρομολόγησης (Routing counter) Σο τηλεγράφημα μεταδίδεται από την αποστέλλουσα συσκευή περιέχει έναν μετρητή δρομολόγησης, του οποίου η αρχική τιμή είναι 6. Κάθε προσαρμοστής μειώνει το μετρητή δρομολόγησης και προωθεί το τηλεγράφημα εφόσον η τιμή δεν είναι 0. Οι καταχωρήσεις στον πίνακα φίλτρου παρακολουθούνται. Εάν η εγκατάσταση έχει μια δομημένη καλωδίωση, ο μετρητής δρομολόγησης περιορίζει τον αριθμό των τηλεγραφημάτων εκτός των γραμμών. o KNX/EIB - Εσωτερικές και εξωτερικές Διασυνδέσεις : Η εγκατάσταση KNX/EIB είναι ανοιχτή σε οποιοδήποτε άλλο σύστημα. Η γραμμή περιοχής (ή οποιαδήποτε άλλη γραμμή) μπορεί να συνδεθεί μέσω μιας δικτυακής πύλης (gateway) με π.χ. SPS, ISDN, Σεχνολογία Διαχείρισης κτιρίων (BMS), Διαδίκτυο (Internet), κ.λ.π. Η δικτυακή πύλη gateway πραγματοποιεί μια αμφίδρομη μετατροπή του πρωτοκόλλου. Οι αντίστοιχοι προσαρμοστές μέσων επικοινωνίας συνδέουν τα KNX/EIB μέσα επικοινωνίας διαφορετικού τύπου (π.χ. ενσύρματη TP1 σε TP0). Σμήματα των KNX/EIB εγκαταστάσεων μπορούν επίσης να συνδεθούν μέσω οπτικών ινών. Σα οφέλη είναι η ηλεκτρική απομόνωση και η δυνατότητα επίτευξης μεγαλύτερων αποστάσεων επικοινωνίας αυξάνοντας τα όρια στα μήκη καλωδίων. -19-

26 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού 2.4 Επικοινωνία o Βασική μέθοδος λειτουργίας Μια ελάχιστη TP1 KNX/EIB εγκατάσταση συνίσταται από τις παρακάτω μονάδες: o o Ένα τροφοδοτικό (29V DC) Ένα πηνίο (μπορεί να συμπεριλαμβάνεται στο τροφοδοτικό) -20-

27 Κεφ. 2 Εγκατάσταση Συστήματος Έξυπνου Σπιτιού Καινούριας Οικίας o o o Αισθητήρες (ένας μόνο αισθητήρας διακόπτη On/Off φαίνεται στο παραπάνω σχήμα) Ενεργοποιητές (ένας μονός ενεργοποιητής διακόπτη On/Off φαίνεται στο παραπάνω σχήμα) Καλώδιο bus (μόνο ένα ζεύγος καλωδίων bus απαιτείται) Μετά την εγκατάσταση ένα σύστημα KNX/EIB δεν είναι έτοιμο να λειτουργήσει μέχρι το λογισμικό εφαρμογής να φορτωθεί στους αισθητήρες και στους ενεργοποιητές μέσω του προγράμματος ETS. Ο μηχανικός του έργου πρέπει να πραγματοποιήσει τα παρακάτω βήματα διαμόρφωσης χρησιμοποιώντας το ETS : o o o Ορισμός των ατομικών διευθύνσεων στις διάφορες συσκευές (για την μοναδική αναγνώριση ενός αισθητήρα ή ενεργοποιητή σε μια KNX/EIB εγκατάσταση). Επιλογή και ρύθμιση (παραμετροποίηση) του κατάλληλου προγράμματος εφαρμογής για αισθητήρες και ενεργοποιητές. Ορισμός των διευθύνσεων ομάδων (για σύνδεση των λειτουργιών των αισθητήρων και ενεργοποιητών) Σα παραπάνω αφορούν την περίπτωση των S-Mode(προγραμματίζονται μέσω των τεχνικών «εγκατάστασης συστημάτων» μέσω PC) συμβατών συσκευών. την περίπτωση των E-Mode (προγραμματίζονται μέσω της τεχνικής της εύκολης εγκατάστασης, χωρίς τη βοήθεια PC αλλά με έναν κεντρικό ελεγκτή) συμβατών συσκευών τα βήματα διαμόρφωσης είναι : o o o Οι ατομικές διευθύνσεις Η παραμετροποίηση των κατάλληλων προγραμμάτων εφαρμογής για αισθητήρες και ενεργοποιητές και, Ο ορισμός των διευθύνσεων ομάδων (για σύνδεση των λειτουργιών των αισθητήρων και ενεργοποιητών) γίνεται είτε μέσω των τοπικών ρυθμίσεων ή αυτόματα από έναν κεντρικό ελεγκτή (central controller) την περίπτωση των A-Mode (ο προγραμματισμός γίνεται αυτόματα με την σύνδεση της συσκευής) συμβατών συσκευών, τα ίδια βήματα όπως παραπάνω εφαρμόζονται αυτόματα όταν γίνεται σύνδεση της συσκευής με τον «ελεγκτή εφαρμογής» (Application Controller). Μετά την παραπάνω διαμόρφωση η εγκατάσταση μπορεί να λειτουργήσει ως εξής : o Εάν η άνω επαφή (upper rocker) ενός αισθητήρα μονού διακόπτη (1.1.1) πιεστεί, στέλνεται ένα τηλεγράφημα, το οποίο περιλαμβάνει τη διεύθυνση ομάδας (5/2/66) και τη τιμή ( 1 ) καθώς και διάφορα άλλα δεδομένα. -21-

28 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού o o Αυτό το τηλεγράφημα λαμβάνεται και αξιολογείται από όλους τους συνδεδεμένους αισθητήρες και ενεργοποιητές. Μόνο οι συσκευές με την ίδια διεύθυνση ομάδας: i) στέλνουν ένα τηλεγράφημα ανάγνωσης, ii) διαβάζουν την τιμή και συμπεριφέρονται αναλόγως. το παράδειγμα μας ο ενεργοποιητής διακόπτης (1.1.2) θα κλείσει την επαφή εξόδου (output relay). Όταν η κάτω επαφή (lower rocker) πιέζεται, η ίδια διαδικασία συμβαίνει με τη διαφορά ότι η τιμή τίθεται στο 0 αυτή τη φορά και κατά συνέπεια η επαφή εξόδου (output relay) ανοίγει. Ατομική Διεύθυνση (Individual Address) Μια ατομική διεύθυνση συσκευής πρέπει να είναι μοναδική σε μια KNX/EIB εγκατάσταση. Η ατομική διεύθυνση έχει την ακόλουθη μορφή : Περιοχή [4bit] Γραμμή [4bit] υσκευή bus [1 byte]. Η συσκευή bus προετοιμάζεται κανονικά για την αποδοχή της ατομικής της διεύθυνσης πιέζοντας ένα κουμπί προγραμματισμού πάνω στη συσκευή bus. Σο LED προγραμματισμού είναι αναμμένο κατά τη διάρκεια αυτής της διεργασίας. Η ατομική διεύθυνση επίσης χρησιμοποιείται για τους παρακάτω σκοπούς μετά το στάδιο προγραμματισμού : o Διάγνωση, διόρθωση λαθών, τροποποίηση της εγκατάστασης με αναπρογραμματισμό (reprogramming) o Διευθυνσιοποιήση των αντικειμένων επικοινωνίας χρησιμοποιώντας εργαλεία προγραμματισμού ή άλλων συσκευών. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η ατομική διεύθυνση δεν έχει σημασία κατά την κανονική λειτουργία της εγκατάστασης. Διεύθυνση Ομάδας (Group Address) Η επικοινωνία μεταξύ των συσκευών σε μια εγκατάσταση πραγματοποιείται μέσω των διευθύνσεων ομάδων. Κατά τον καθορισμό της διεύθυνσης ομάδας μέσω ETS, η διεύθυνση ομάδας μπορεί να επιλεχθεί σαν μια δομή «2-επιπέδων» (κύρια ομάδα/ ενδιάμεση ομάδα/ υπό-ομάδα) σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του ETS στο μενού Extras/Options/Presentation. H διεύθυνση ομάδας 0/0/0 φυλάσσεται για τα επικαλούμενα ευρέως διαδεδομένα μηνύματα (τηλεγραφήματα που είναι διαθέσιμα σε όλες τις συσκευές bus). Κάθε διεύθυνση ομάδας μπορεί να ορισθεί στις συσκευές bus όπως απαιτείται, ανεξάρτητα από το που η κάθε συσκευή είναι εγκατεστημένη στο σύστημα. Οι ενεργοποιητές μπορούν να ακούσουν σε διάφορες διευθύνσεις ομάδων. -22-

29 Κεφ. 2 Εγκατάσταση Συστήματος Έξυπνου Σπιτιού Καινούριας Οικίας Ωστόσο, οι αισθητήρες μπορούν να στείλουν μόνο μια διεύθυνση ομάδας ανά τηλεγράφημα. Οι διευθύνσεις ομάδων ορίζονται στα αντικείμενα ομάδας (group objects) των αντίστοιχων αισθητήρων και ενεργοποιητών, είτε δημιουργώντας και ορίζοντας τα με τη βοήθεια του ETS (S-Mode), είτε αυτόματα και αδιάφανα προς το χρήστη σε E-Mode και A-Mode. Να σημειώσουμε ότι ο αριθμός των διευθύνσεων ομάδων που μπορεί να αποδοθεί σε έναν αισθητήρα ή ενεργοποιητή μεταβάλλεται και εξαρτάται από το μέγεθος της μνήμης. Αντικείμενο Ομάδας Σα KNX/EIB αντικείμενα επικοινωνίας ομάδας είναι περιοχές μνήμης στις συσκευές bus. Σο μέγεθος αυτών των αντικειμένων μπορεί να είναι μεταξύ 1 bit και 14 bytes. Σο μέγεθος των αντικειμένων ομάδας εξαρτάται από τη λειτουργία τους. Καθώς μόνο δύο καταστάσεις (0 και 1) απαιτούνται για μεταγωγή, 1 bit αντικείμενα ομάδας απαιτούνται. Σα δεδομένα που εμπλέκονται στη μετάδοση κειμένου είναι περισσότερο περιεκτικά και συνεπώς αντικείμενα ομάδας με μέγιστο μέγεθος 14 bytes χρησιμοποιούνται. Σο ETS επιτρέπει τη σύνδεση αντικειμένων με το ίδιο μέγεθος μόνο χρησιμοποιώντας τις διευθύνσεις ομάδων. Διάφορες διευθύνσεις ομάδων μπορούν να ορισθούν σε ένα αντικείμενο ομάδας, αλλά μόνο μια είναι η αποστολέας διεύθυνσης ομάδας. ημαίες (Flags) Κάθε αντικείμενο ομάδας έχει σημαίες που χρησιμοποιούνται για να καθορίζουν τις ακόλουθες ιδιότητες : -23-

30 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Επικοινωνία (Communication) : i) Σο αντικείμενο ομάδας έχει μια κανονική σύνδεση στο bus. ii) Σα τηλεγραφήματα αναγνωρίζονται. Σο αντικείμενο ομάδας δεν τροποποιείται. Ανάγνωση (Read) : i) Η τιμή του αντικειμένου μπορεί να διαβαστεί μέσω του bus. ii) Η τιμή του αντικειμένου δεν μπορεί να διαβαστεί μέσω του bus. Εγγραφή (Write) : i) Η τιμή του αντικειμένου μπορεί να τροποποιηθεί μέσω του bus. ii) Η τιμή του αντικειμένου δεν μπορεί να τροποποιηθεί μέσω του bus. Μετάδοση (Transmit) : i) Ένα τηλεγράφημα μεταδίδεται, όταν η τιμή του αντικειμένου (στον αισθητήρα) έχει τροποποιηθεί. ii) Σο αντικείμενο ομάδας θα αποκριθεί μόνο αν ληφθεί μια απαίτηση ανάγνωσης. Ανανέωση (Update) : i) Σιμή τηλεγραφήματος απόκρισης ερμηνεύεται σαν μια εντολή γραφής (write). Η τιμή του αντικειμένου ομάδας ανανεώνεται (πάντα ενεργή στις συσκευές System 1) ii) Σιμή τηλεγραφήματος απόκρισης δεν ερμηνεύεται σαν μια εντολή γραφής (write). Η τιμή του αντικειμένου παραμένει αμετάβλητη. Μια τιμή αντικειμένου αποστέλλεται στο Bus με τον ακόλουθο τρόπο : a) Εάν για παράδειγμα η άνω αριστερή επαφή πιεστεί, ο αισθητήρας διακόπτης On/Off δύο πλήκτρων θα γράφει ένα 1 στο αντικείμενο ομάδας του με τον αριθμό 0. Δεδομένου ότι οι σημαίες επικοινωνίας και μετάδοσης ορίζονται για το αντικείμενο αυτό, αυτή η συσκευή θα στείλει ένα τηλεγράφημα στο bus με την πληροφορία Διεύθυνση ομάδας 1/1, γράψε τιμή, 1. b) Όλες οι συσκευές bus καθ ολοκληρία στην KNX/EIB εγκατάσταση που επίσης έχουν τη διεύθυνση ομάδας 1/1 θα γράψουν 1 στο δικό τους αντικείμενο ομάδας. -24-

31 Κεφ. 2 Εγκατάσταση Συστήματος Έξυπνου Σπιτιού Καινούριας Οικίας c) το παράδειγμα μας, το 1 γράφεται στο αντικείμενο ομάδας με το νούμερο 0 του ενεργοποιητή. d) Σο πρόγραμμα εφαρμογής του ενεργοποιητή επιβάλλει ότι η τιμή σε αυτό το αντικείμενο ομάδας έχει αλλάξει και εκτελεί την διαδικασία του διακόπτη On. Εντολές. Σο πραγματικό μήκος της χρήσιμης πληροφορίας καθορίζει τον τύπο της εντολής. Εγγραφή. Σο πραγματικό μήκος της χρήσιμης πληροφορίας εξηγείται στο παραπάνω σχήμα χρησιμοποιώντας το παράδειγμα του 1 bit τηλεγραφήματος. την περίπτωση της εντολής «Εγγραφή», το τελευταίο bit δεξιά αποτελείται από «1» ή»0» για ενεργοποίηση (Switch on) ή απενεργοποίηση (Switch off). Ανάγνωση. Μια εντολή «Ανάγνωση», απαιτεί το αντικείμενο διεύθυνσης ομάδας να καταγράψει την κατάσταση του. Απάντηση. Η απάντηση μπορεί να είναι 1 bit μήνυμα όπως στο παράδειγμα της εντολής «Εγγραφή», ή μπορεί να χρησιμοποιηθούν έως και 13 bytes (bytes 2 έως 15). Μέγεθος. Σο μέγεθος των δεδομένων εξαρτάται από τον τύπο δεδομένων DPT που χρησιμοποιείται. Συποποιημένοι Σύποι Δεδομένων Data Point Types (DPT) Οι DPT έχουν τυποποιηθεί έτσι ώστε να εγγυάται η συμβατότητα παρόμοιων συσκευών από διαφορετικούς κατασκευαστές. Η τυποποίηση περιλαμβάνει απαιτήσεις στη μορφή δεδομένων και στη δομή των αντικειμένων ομάδας, τόσο για τις λειτουργίες αισθητήρα όσο και του ενεργοποιητή. Ο συνδυασμός διάφορων τυποποιημένων DPT καλείται ένα σχηματικό διάγραμμα λειτουργίας. Η ονομασία ενός DPT προσαρμόζεται στην εφαρμογή, για την οποία δημιουργήθηκε. Αυτό δε συνεπάγεται πάντοτε, ότι η χρήση ενός DPT περιορίζεται σε αυτή τη περιοχή εφαρμογής. «Διακόπτης On/Off» Η λειτουργία «Διακόπτης On/Off» χρησιμοποιείται για τη λειτουργία ανοίγματος / κλεισίματος ενός ενεργοποιητή. Άλλες λειτουργίες ή επεκτάσεις στην αυθεντική λειτουργία του διακόπτη On/Off (αναστροφή, χρονικές καθυστερήσεις και λειτουργίες εναλλαγής) δεν είναι μέρος της περιγραφής του DPT αλλά παράμετροι της προδιαγραφής του σχηματικού διαγράμματος λειτουργίας, στο οποίο το DPT χρησιμοποιείται. -25-

32 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού χηματικό Διάγραμμα Λειτουργίας «Ελέγχου Ρολού» Σο σχηματικό διάγραμμα λειτουργίας «Ελέγχου ρολού» χρησιμοποιείται κυρίως για τον έλεγχο ρολού και μηχανισμών περσίδων και παρέχει τουλάχιστον τα ακόλουθα DPT σαν αντικείμενα ομάδας: o o Κίνηση Πάνω/Κάτω Βηματική λειτουργία «Step» Γράφοντας on στο αντικείμενο ομάδας «Κίνηση Πάνω /Κάτω» ένας μηχανισμός ενεργοποιείται από τη θέση ηρεμίας ή αλλάζει την κατεύθυνση ενώ ο μηχανισμός κινείται. Γράφοντας on στο αντικείμενο ομάδας «Βηματική λειτουργία» (Step), ένας μηχανισμός ο οποίος είναι ήδη σε κίνηση σταματά ή ένας μηχανισμός που είναι σταματημένος τίθενται σε κίνηση «βηματικά» για μικρές περιόδους. ημαντικό: Αντικείμενα ομάδας που χρησιμοποιούν αυτή τη λειτουργία δεν πρέπει ΠΟΣΕ να αποκρίνονται σε απαιτήσεις ανάγνωσης μέσω του bus, καθώς μπορούν ακούσια να σταματήσουν τα ρολά που κινούνται ή να τα θέσουν σε λειτουργία. υνεπώς, η σημαία «Αναγνώρισης» (Read) πρέπει να απενεργοποιείται στα σχετικά αντικείμενα ομάδας μαζί σε αισθητήρες και ενεργοποιητές. Αυτό κυρίως εφαρμόζεται στις κεντρικές λειτουργίες. Έλεγχος Διακόπτη On/Off Ο Έλεγχος Διακόπτη On/Off χρησιμοποιείται για να λειτουργεί τους ενεργοποιητές δίπλα στην κανονική λειτουργία μέσω του Διακόπτη On/Off από ένα αντικείμενο ομάδας με υψηλότερη προτεραιότητα. Η λειτουργία διακόπτη On/Off για μια συνδεδεμένη συσκευή εξαρτάται από την κατάσταση των δύο αντικειμένων ομάδας «Διακόπτη On/Off» και «Έλεγχος Διακόπτη On/Off». Σο αντικείμενο ομάδας του τύπου «Έλεγχος Διακόπτη On/Off» έχει ένα μέγεθος 2 bits. Αν η τιμή του αντικειμένου των 2 bit είναι 0 (00) ή 1 (01), ο συνδεδεμένος ενεργοποιητής ελέγχεται από το αντικείμενο του διακόπτη. Αν η τιμή του αντικειμένου προτεραιότητας είναι 2 (10), η έφοδος ανοίγει, αντίστοιχα με την τιμή 3 (11) κλείνει. Η τιμή του αντικειμένου του διακόπτη δεν λαμβάνεται υπ όψη και στις δύο περιπτώσεις. -26-

33 Κεφ. 2 Εγκατάσταση Συστήματος Έξυπνου Σπιτιού Καινούριας Οικίας χηματικό Διάγραμμα Λειτουργίας Dimming Εκτός από το αντικείμενο των 4 bit «χετική ρύθμιση» (Dim Step-3.007), το σχηματικό διάγραμμα λειτουργίας της έντασης φωτεινότητας αποτελείται από τουλάχιστον ένα αντικείμενο διακόπτη (αναφέρεται σε Διακόπτη On/Off) και ένα αντικείμενο τιμής (αντιστοιχεί στο Scaling 5.001). χετικό Dimming Μια εντολή dimming σχετικά με τη ρύθμιση της τρέχουσας φωτεινότητας, μεταδίδεται στον ενεργοποιητή dimmer χρησιμοποιώντας τη σχετική ρύθμιση Dim Step. Κατεύθυνση Dimming Σο bit 3 της χρήσιμης πληροφορίας καθορίζει, εάν η διευθυνσιοδοτημένη συσκευή πρέπει να αυξήσει ή να μειώσει τη φωτεινότητα της συγκρινόμενη με την υπάρχουσα. Εύρος ρύθμισης Σα bit 0 έως 2 καθορίζουν το εύρος της ρύθμισης. Η περιοχή φωτεινότητας (0-100%) διαιρείται σε 64 επίπεδα έντασης φωτεινότητας. Ο ενεργοποιητής ρύθμισης φωτεινότητας ρυθμίζει πάντα την ένταση στο επόμενο επίπεδο φωτεινότητας. Για παράδειγμα: ένας ενεργοποιητής έντασης φωτεινότητας έχει ένα επίπεδο φωτεινότητας 30%. Αν ένας αισθητήρας στείλει 1011Β σαν χρήσιμη πληροφορία, μία εντολή έντασης φωτεινότητας πραγματοποιείται έως να φθάσει στο επόμενο κατώφλι (ή 100% διαιρείται με το 4 = 25%, δηλαδή το επόμενο επίπεδο είναι 50%). ταμάτημα Dimming Ο κωδικός ρύθμισης φωτεινότητας 0 (δηλ. χρήσιμη πληροφορία 00HEX ή 80HEX) σημαίνει «ταμάτημα της ρύθμισης έντασης φωτεινότητας». Η διαδικασία ρύθμισης έντασης φωτεινότητας διακόπτεται και η τρέχουσα τιμή παραμένει. Σιμή αντικειμένου: απόλυτη ρύθμιση Dimming Με τη λειτουργία «Αναρρίχηση» (Scaling) μία τιμή φωτεινότητας μεταξύ 1 (ελάχιστη τιμή ) και 255 (μέγιστη τιμή) τίθεται άμεσα. Ανάλογα με την εφαρμογή του κατασκευαστή, υπάρχει δυνατότητα ενεργοποίησης (1< τιμή < 255) ή απενεργοποίησης (τιμή=0) μιας συνδεδεμένης συσκευής χρησιμοποιώντας αυτόν τον τύπο DPT. Σο DPT έχει μέγεθος 1 byte. -27-

34 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Δεκαδικές Σιμές (9.00χ)5 Με αυτή τη μορφή δεδομένων (ο οποίος έχει έναν αριθμό διαφορετικών DPTs σύμφωνα με τη φύση της σταλμένης τιμής π.χ. Θερμοκρασία χώρου 0 C-9.001), αριθμοί οι οποίοι αναπαριστούν φυσικές τιμές μπορούν να μεταδοθούν. Σο «S» είναι το bit που καθορίζει το πρόσημο για το δεκαδικό μέρος του αριθμού (mantissa). Ο τετραψήφιος εκθέτης «Ε» είναι ένας ακέραιος εκθέτης με βάση τον αριθμό 2. Μία ακρίβεια της τάξης 0,01 ορίζεται για το mantissa «Μ». Οι θετικές τιμές («S» = 0) παίρνουν τη μορφή κανονικών δυαδικών αριθμών. Οι αρνητικές τιμές («S» = 1) κωδικοποιούνται με το δεκαδικό μέρος ως συμπλήρωμα του 2. Σο DPT έχει μέγεθος 2 bytes. ΣΡ1 Δομή Bit «0» και «1» είναι οι δύο λογικές καταστάσεις όπου ένα bit μπορεί να έχει. Σεχνική Λογική στο ΚΝΦ/ΕΙΒ ΣΡ1: Kατά τη διάρκεια της λογικής κατάστασης «1» δεν διατίθεται σήμα τάσης. Κατά τη διάρκεια της λογικής κατάστασης «0» διατίθεται σήμα τάσης. Αν διάφορες συσκευές bus μεταδίδουν ταυτόχρονα, η λογική κατάσταση «0» υπερτερεί! ΣΡ1 ύγκρουση Σηλεγραφημάτων Μια συσκευή bus με δεδομένα να μεταδώσει, μπορεί να αρχίσει τη μετάδοση αμέσως, αν βρει το bus να μην είναι κατειλημμένο. Η ταυτόχρονη αίτηση αποστολής από διάφορες συσκευές bus ελέγχεται από τη διαδικασία CSMA/CA 9Carrier Sense Multiple Access With Collision Avoidance-Πολλαπλή Πρόσβαση Με Ανίχνευση Υέρουσας και Προστασία από υγκρουόμενες Προσβάσεις). Κατά την αποστολή στο bus, οι συσκευές bus κάνουν ταυτόχρονη ακρόαση. Μόλις μία συσκευή bus με λογική κατάσταση «1» ανιχνεύσει τη λογική κατάσταση «0» (=ροή ρεύματος στη γραμμή), σταματά τη μετάδοση και δίνει την προτεραιότητα στην άλλη ενεργή συσκευή. -28-

35 Κεφ. 2 Εγκατάσταση Συστήματος Έξυπνου Σπιτιού Καινούριας Οικίας Η συσκευή bus που τερμάτισε την εκπομπή της συνεχίζει να κάνει ακρόαση στο δίκτυο περιμένοντας το τέλος του τηλεγραφήματος που εκπέμπεται και στη συνέχεια ξαναπροσπαθεί την εκπομπή της. Με αυτό τον τρόπο, αν πολλές συσκευές bus προσπαθήσουν να εκπέμψουν ταυτόχρονα, η διεργασία CSMA/CA εξασφαλίζει ότι μόνο μια συσκευή μπορεί να ολοκληρώσει την εκπομπή της χωρίς διακοπή. Έτσι, η δυνατότητα διεκπεραίωσης των δεδομένων παραμένει αμείωτη. ΣΡ1 υμμετρική μετάδοση Σα δεδομένα μεταδίδονται συμμετρικά στο ζεύγος των αγωγών. Οι συσκευές bus αξιολογούν τη διαφορά τάσης μεταξύ των δύο αγωγών. Καθώς οι εκπομπές θορύβου (παράσιτα) επιδρούν με την ίδια πολικότητα και στους δύο αγωγούς, αφήνουν ανεπηρέαστη τη διαφορά τάσεως του σήματος. Τπέρθεση Δεδομένων και Σάση Σροφοδοσίας Η πληροφορία μεταδίδεται υπό μορφή εναλλασσόμενης τάσης, στην οποία, ο πυκνωτής παρουσιάζει χαμηλή αντίσταση, δηλαδή λειτουργεί σαν ένας αγωγός και κλείνει το κύκλωμα στην πλευρά του πρωτεύοντος. Όταν λειτουργεί ως πομπός, ο μετασχηματιστής στέλνει την πληροφορία (στη μορφή εναλλασσόμενης τάσης) στην πλευρά του πρωτεύοντος κυκλώματος όπου υπερτίθεται στη συνεχή τάση (d.c.) του bus. Όταν λειτουργεί ως δέκτης, ο μετασχηματιστής στέλνει την πληροφορία στην πλευρά του δευτερεύοντος, όπου διατίθενται ξεχωριστά από τη συνεχή τάση (d.c.). Ζεύξη του τροφοδοτικού στο ΣΡ1 Bus Σο τροφοδοτικό τροφοδοτεί με τάση την εγκατάσταση (Installation) bus μέσω πηνίου. Για την συνεχή τάση, το πηνίο παρουσιάζει χαμηλή αντίσταση (καθώς η συχνότητα είναι ίση με 0Ηz). Η πληροφορία μεταδίδεται υπό μορφή εναλλασσόμενης τάσης (η συχνότητα δεν είναι η ίση με 0), για την οποία το πηνίο παρουσιάζει υψηλή αντίσταση. Έτσι, η επιρροή του τροφοδοτικού στα δεδομένα είναι αμελητέα. -29-

36 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού ΣΡ1 Μήκη Καλωδίων Μέσα σε μία γραμμή bus, τα ακόλουθα μήκη καλωδίων επιτρέπονται: Σροφοδοτικό υσκευή bus m υσκευή bus υσκευή bus m υνολικό μήκος γραμμής m Ελάχιστη απόσταση δύο τροφοδοτικών σε μία γραμμή m Μήκος καλωδίου ανάμεσα ΣΡ1 τροφοδοτικού και ΣΡ1 συσκευής Bus Η συσκευή bus μεταδίδει μόνο ένα κύμα ημίσεως. (Παρουσιάζεται στο σχήμα σαν ένα αρνητικό κύμα ημίσεως στο θετικό αγωγό). Σο πηνίο ως τμήμα του τροφοδοτικού παράγει - μαζί με τους μετασχηματιστές των συσκευών bus - το θετικό παλμό εξισορρόπησης. Καθώς το πηνίο αναλαμβάνει ένα κύριο ρόλο στη δημιουργία του παλμού εξισορρόπησης, οι συσκευές bus μπορούν να εγκατασταθούν έως 350m μακριά από το πηνίο (Σροφοδοτικό). Μήκοι Καλωδιών ανάμεσα σε δύο ΣΡ1 υσκευές Bus Ένα τηλεγράφημα μετάδοσης πάνω στο καλώδιο χρειάζεται μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Αν διάφορες συσκευές προσπαθήσουν να μεταδώσουν ταυτόχρονα, η σύγκρουση μπορεί να επιλυθεί σε μια απόσταση ως 700μ (χρόνος καθυστέρησης σήματος tv = 10μs). υνολικό Μήκος Καλωδίου για ΣΡ1 Σμήμα Γραμμής Σο σήμα της συσκευής bus που αποστέλλει την πληροφορία αποσβένεται από τη συνεχή φόρτιση και εκφόρτιση της χωρητικότητας του καλωδίου. Σην ίδια χρονική στιγμή οι πλευρές του σήματος καμπυλώνονται από την χωρητικότητα του καλωδίου. Σο επίπεδο του σήματος μειώνεται λόγω της αντίστασης του φορτίου (καλωδίου bus και συσκευή) του σήματος. Για την αξιόπιστη μετάδοση των δεδομένων παρόλα τα δύο αυτά φαινόμενα, το συνολικό μήκος του καλωδίου για κάθε τμήμα γραμμής δεν πρέπει να ξεπερνά τα 1000m και ο μέγιστος αριθμός των συσκευών για κάθε τμήμα γραμμής είναι 64 (ανεξάρτητα από τον τύπο του χρησιμοποιούμενου τροφοδοτικού). -30-

37 Κεφ. 2 Εγκατάσταση Συστήματος Έξυπνου Σπιτιού Καινούριας Οικίας ΣΡ1 Σηλεγράφημα: Γενικά Όταν ένα γεγονός συμβαίνει (π.χ. όταν ένας διακόπτης μπουτόν πατηθεί), η αντίστοιχη συσκευή bus στέλνει ένα τηλεγράφημα στο bus. Η μετάδοση ξεκινά αφού το bus έχει παραμείνει μη απασχολημένο για τουλάχιστον τη χρονική περίοδο t1. Όταν η μετάδοση του τηλεγραφήματος ολοκληρωθεί, οι συσκευές bus χρησιμοποιούν το χρόνο t2 για να ελέγξουν εάν το τηλεγράφημα έχει ληφθεί κανονικά. Όλες οι «απευθυνόμενες» συσκευές bus επιβεβαιώνουν τη λήψη του τηλεγραφήματος ταυτόχρονα. ΣΡ1 Σηλεγράφημα Δομή Σο τηλεγράφημα αποτελείται από ειδικά δεδομένα του bus και χρήσιμα δεδομένα, τα οποία παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το γεγονός (π.χ. το πάτημα ενός διακόπτη μπουτόν). Ολόκληρη η πληροφορία μεταδίδεται στη μορφή των 8-bit μήκους χαρακτήρων. Σα δεδομένα ελέγχου για την ανίχνευση των λαθών μετάδοσης επίσης περιλαμβάνονται στο τηλεγράφημα: αυτό εγγυάται ένα εξαιρετικά υψηλό επίπεδο μιας αξιόπιστης μετάδοσης. ΣΡ1 Σηλεγράφημα Χρονικές Προδιαγραφές Σο τηλεγράφημα μεταδίδεται με ένα ρυθμό μετάδοσης (Bit Speed) των 9600 bit/sec, δηλαδή ένα bit απασχολεί το Bus για χρονικό διάστημα 1/9600 του δευτερολέπτου ή 104 μs. Ένας χαρακτήρας αποτελείται από 11 Bit. Μαζί με την παύση των 2 bits μεταξύ χαρακτήρων, αυτό προσθέτει το χρόνο μετάδοσης των 1,35 ms (13 bits) για κάθε χαρακτήρα. Ανάλογα με το μέγεθος της πληροφορίας, το τηλεγράφημα αποτελείται από 8 μέχρι 23 χαρακτήρες, η επιβεβαίωση (acknowledgment) είναι μόνο ένας χαρακτήρας. Παίρνοντας υπόψη τον ελεύθερο χρόνο του t1 (50 bits) και ένα χρόνο του t2 μέχρι την επιβεβαίωση, ένα μήνυμα θα απασχολήσει το bus μεταξύ 20 και 40 ms. Ένα τηλεγράφημα διακόπτη On/Off (συμπεριλαμβανομένης της επιβεβαίωσης) απασχολεί το bus για 20 ms. Σηλεγραφήματα για τη μετάδοση κειμένου απασχολούν το bus για μέχρι και 40ms. ΣΡ1 Σηλεγράφημα Επιβεβαίωση Η συσκευή bus παραλήπτης ελέγχει με βάση το byte ελέγχου που περιέχεται στο τηλεγράφημα τη σωστή λήψη της πληροφορίας και επιβεβαιώνει ανάλογα. -31-

38 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Εάν μία ΝΑΚ (λάθος λήψη) επιβεβαίωση ληφθεί, η μετάδοση του τηλεγραφήματος επαναλαμβάνεται έως τρεις φορές. Εάν μία BUSY (το bus είναι ακόμη απασχολημένο) επιβεβαίωση ληφθεί, η στέλλουσα συσκευή bus (αποστολέας) περιμένει ένα μικρό χρονικό διάστημα πριν επιχειρήσει να αναμεταδώσει το τηλεγράφημα. Εάν η στέλλουσα συσκευή bus δεν λάβει μία επιβεβαίωση, το τηλεγράφημα ξαναστέλνεται μέχρι τρεις φορές πριν σταματήσει (Stop) η αίτηση αποστολής. Πληροφοριακό Παράρτημα στο Κεφάλαιο «Σηλεγραφήματα» Αριθμητικά υστήματα Οι όροι «βάση» και «ψηφίο» χρησιμοποιούνται στην ταξινόμηση των αριθμητικών συστημάτων. ε κάθε αριθμητικό σύστημα, το μεγαλύτερο ψηφίο είναι μικρότερο της βάσης κατά μια μονάδα. Δεκαδικό ύστημα Είναι το πιο κοινό αριθμητικό σύστημα. Οι άνθρωποι σκέφτονται με βάση το δεκαδικό σύστημα. Εάν δε γίνεται σαφής αναφορά σχετικά με το αριθμητικό σύστημα, τότε θεωρείται το δεκαδικό σύστημα. Δυαδικό ύστημα Σο Δυαδικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό σε υπολογιστικές μηχανές καθώς μια θέση μνήμης μπορεί να αναγνωρίσει μόνο δύο καταστάσεις (0 ή 1). Σο περιεχόμενο μιας θέσης μνήμης ονομάζεται bit. Δεκαεξαδικό σύστημα Ο συνδυασμός 4 bits του δυαδικού συστήματος παράγει ένα δεκαεξαδικό αριθμό, ο οποίος δίνει μια πιο ξεκάθαρη απεικόνιση των δεδομένων. Μορφές Δεδομένων Διαφορετικές μορφές δεδομένων είναι αναγκαίες όταν γίνεται επεξεργασία δεδομένων. Σα περιεχόμενα των μορφών δεδομένων μπορούν να παρουσιαστούν σε δυαδική, δεκαδική ή δεκαεξαδική μορφή. -32-

39 Κεφ. 2 Εγκατάσταση Συστήματος Έξυπνου Σπιτιού Καινούριας Οικίας ΣΡ1 Σηλεγράφημα Πεδίο Ελέγχου Εάν κάποια από τις απευθυνόμενες συσκευές bus έχει επιστρέψει μια αρνητική επιβεβαίωση και η μετάδοση του τηλεγραφήματος επαναλαμβάνεται, ένα bit επανάληψης λαμβάνει την τιμή 0. Με αυτόν τον τρόπο, εξασφαλίζεται ότι οι συσκευές bus, οι οποίες έχουν εκτελέσει την κατάλληλη εντολή δε θα εκτελέσουν την εντολή αυτή ξανά. Η προτεραιότητα της μετάδοσης παρατηρείται μόνο αν πολλές συσκευές bus επιχειρήσουν να μεταδώσουν ταυτόχρονα. Η απαιτούμενη προτεραιότητα (εκτός των λειτουργιών του συστήματος) μπορεί να οριστεί για κάθε αντικείμενο επικοινωνίας χρησιμοποιώντας το ETS. Η αρχική ρύθμιση είναι χαμηλή προτεραιότητα λειτουργίας. TP1 Σηλεγράφημα - Διεύθυνση Παραλήπτη. Η διεύθυνση παραλήπτη είναι κανονικά μια διεύθυνση ομάδας. Η διεύθυνση παραλήπτη μπορεί επίσης να είναι και μια ατομική διεύθυνση (τηλεγραφήματα συστήματος). τη βάση του 17 ου bit ο δέκτης μπορεί να καθορίσει αν η διεύθυνση παραλήπτη είναι μια διεύθυνση ομάδας ή μια ατομική διεύθυνση. Εάν το 17 ο bit είναι 0, η διεύθυνση του παραλήπτη είναι μια ατομική διεύθυνση, οπότε απευθύνεται μόνο σε μια συσκευή bus. Εάν το 17 ο bit είναι 1, η διεύθυνση του παραλήπτη είναι μία διεύθυνση ομάδας οπότε απευθύνεται σε όλες τις συσκευές bus που έχουν τη δεδομένη διεύθυνση. TP1 Σηλεγράφημα Byte Ελέγχου. Για την ανίχνευση σφαλμάτων κατά τη μετάδοση ενός τηλεγραφήματος, δεδομένα ελέγχου μεταδίδονται με τη μορφή bits ισοτιμίας (έλεγχος χαρακτήρων) και bytes ελέγχου (έλεγχος τηλεγραφήματος). Κάθε χαρακτήρας του τηλεγραφήματος ελέγχεται για άρτια ισοτιμία, δηλαδή το bit ισοτιμίας Pz λαμβάνει την τιμή 0 ή 1 για να κάνει το άθροισμα όλων των bits (D0 D7 συν Pz) να ισούται με 1. Ο συνδυασμός του ελέγχου χαρακτήρα και του ελέγχου τηλεγραφήματος ονομάζεται έλεγχος διασταύρωσης (cross check). -33-

40 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Προσαρμοστής o Λειτουργία προώθησης : Όταν οι παράμετροι οριστούν τότε ο προσαρμοστής εφοδιάζεται με έναν πίνακα φίλτρου. Όλα τα λαμβανόμενα τηλεγραφήματα δρομολογούνται αν είναι καταχωρημένα στον πίνακα φίλτρου. Με αυτόν τον τρόπο, κάθε γραμμή λειτουργεί ανεξάρτητα. Μόνο τα τηλεγραφήματα που μεταδίδονται εκτός γραμμής δρομολογούνται. Ο αναμεταδότης (LR) (Line Repeater) γραμμής επιτρέπει τη διέλευση όλων των τηλεγραφημάτων καθώς δεν έχει πίνακα φίλτρου. o χηματικό διάγραμμα : Ο προσαρμοστής είναι σχεδιασμένος για να τοποθετείται σε ράγα κατά DIN. Η κύρια γραμμή συνδέεται μέσω μιας κλέμμας bus. Η δευτερεύουσα γραμμή συνδέεται μέσω της ράγας δεδομένων. Οι προσαρμοστές μπορούν να προγραμματιστούν και από τη δευτερεύουσα όπως επίσης και από την πρωτεύουσα (κύρια γραμμή), έχει μόνο έναν ελεγκτή και τροφοδοτείται από την κύρια γραμμή. Αυτό έχει το πλεονέκτημα, ότι ο προσαρμοστής μπορεί να καταγράφει διακοπές τροφοδοσίας στη δευτερεύουσα γραμμή. Ο προσαρμοστής είναι εξοπλισμένος με μια μνήμη Flash ROM, η οποία δεν χρειάζεται εφεδρική μπαταρία. Απομονώνει ηλεκτρικά τις γραμμές τη μία με την άλλη σύμφωνα με το πρότυπο SELV. o Σύποι και λειτουργίες : Ο προσαρμοστής μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως : i. Προσαρμοστής περιοχής BC (σύνδεση γραμμής περιοχής με κύριας γραμμής) ii. iii. Προσαρμοστής γραμμής LC (σύνδεση κύριας γραμμής με δευτερεύουσας) Επαναλήπτης γραμμής LR (για την επέκταση μιας γραμμής κατά ένα τμήμα γραμμής με έως 64 επιπρόσθετες συσκευές bus και επιπρόσθετα καλώδιο μήκους μέτρα. Οι προσαρμοστές γραμμής και περιοχής bus επιτρέπουν τη διέλευση τηλεγραφημάτων μόνο εκτός γραμμής, ενώ ένας επαναλήπτης γραμμής επιτρέπει τη διέλευση όλων των τηλεγραφημάτων. Ο προσαρμοστής περιοχής bus, ο προσαρμοστής γραμμής και ο επαναλήπτης γραμμής είναι πανομοιότυπες συσκευές. Οι λειτουργίες που εκτελούν εξαρτώνται από τη θέση και την καθορισμένη ατομική διεύθυνση που τους αντιστοιχεί. -34-

41 Κεφ. 2 Εγκατάσταση Συστήματος Έξυπνου Σπιτιού Καινούριας Οικίας o Πεδία εφαρμογών : Η προσδιορισμένη ατομική διεύθυνση ενός προσαρμοστή καθορίζει εάν λειτουργεί ως ένας προσαρμοστής περιοχής, ως ένας προσαρμοστής γραμμής ή ως ένας επαναλήπτης γραμμής. Ο προσαρμοστής παρακολουθεί την επικοινωνία δεδομένων μεταξύ της κύριας και της δευτερεύουσας γραμμής και αντίστροφα. Η διέλευση επιτρέπεται μόνο στα τηλεγραφήματα, των οποίων οι διευθύνσεις ομάδας είναι αποθηκευμένες στον πίνακα φίλτρου. -35-

42 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού -36-

43 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΟΙ ΤΚΕΤΕ ΚΑΙ ΣΑ ΕΞΑΡΣΗΜΑΣΑ ΣΗ ΣΕΧΝΙΚΗ ΕΙΒ/ΚΝΧ Η τεχνική ηλεκτρικών εγκαταστάσεων συνοδεύεται από μια μεγάλη ποικιλία νέων εξαρτημάτων και συσκευών. Η συχνότητα παρουσίασης νέων συσκευών είναι εντυπωσιακά γρήγορη από όλες τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη τεχνική ΕΙΒ/ΚΝΧ. το κεφάλαιο αυτό γίνεται μια παρουσίαση των «κλασικών» bus-συσκευών και εξαρτημάτων. 3.1 Είδη συσκευών και εξαρτημάτων Η νέα τεχνική ηλεκτρικών εγκαταστάσεων συνοδεύεται από μια μεγάλη ποικιλία νέων εξαρτημάτων και συσκευών. Σα εξαρτήματα και οι συσκευές μπορούν να διαχωριστούν ανάλογα με τον τρόπο χρήσης τους σε κατηγορίες: Βασικά ή συστήματος Επικοινωνίας Αισθητήρες Εισόδου Εξόδου Ενδείξεων Σηλεχειρισμού Ελεγκτές Παρελκόμενα Μπουτόν ύνθετες συσκευές -37-

44 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Με βάση τον τρόπο τοποθέτησης και στερέωσης διαχωρίζονται σε: Σύπου Ν για τοποθέτηση σε ράγα πίνακα Σύπου UP για χωνευτή εγκατάσταση Σύπου ΑΡ για εξωτερική εγκατάσταση Για τοποθέτηση σε ψευδοροφή Για τοποθέτηση σε συσκευές Για τοποθέτηση σε κανάλια εγκαταστάσεων Από τις πιο πάνω κατηγορίες και μόνο, γίνεται αντιληπτό ότι αρκετά νέα στοιχεία και γνώσεις έρχονται να προστεθούν στο τομέα των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων κτιρίων. Πρέπει εδώ να επισημανθεί ότι οι συσκευές που προγραμματίζονται (bus-συνδρομητές) συνοδεύονται από τη βάση δεδομένων του κατασκευαστή (Produktdatenbank) στην οποία περιέχονται οι εφαρμογές ή αλλιώς τα προγράμματα ή η εξυπνάδα των συσκευών. Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι η εξέλιξη της τεχνικής ΕΙΒ/ΚΝΧ είναι γρήγορη, με αποτέλεσμα νέες ΕΙΒ/ΚΝΧσυσκευές να έρχονται σχεδόν καθημερινά στην αγορά με νέες δυνατότητες και ευκολίες. Επίσης, πολλές νέες συσκευές προαναγγέλλονται για το κοντινό μέλλον. Όλες συνοδεύονται και με το λογισμικό τους (software) με τη μορφή ανανεωμένων βάσεων δεδομένων του κατασκευαστή. Ακόμη, πολύ συχνά εμφανίζονται νέες εφαρμογές με νέες δυνατότητες και ευκολίες για υπάρχουσες busσυσκευές. Όλα αυτά κάνουν την ΕΙΒ/ΚΝΧ - τεχνική περισσότερο ελκυστική και ενδιαφέρουσα. 3.2 Βασικές συσκευές και εξαρτήματα Όπως έχει αναφερθεί, το KNX/EIB λειτουργεί με ονομαστική τάση 24V DC. Η τάση αυτή για την τροφοδοσία των bus-συσκευών είναι ανεξάρτητη από το κύκλωμα ισχύος. Σο καλώδιο μεταφοράς δεδομένων (YCYM 2.2.0,8 mm, όπου το ένα ζεύγος είναι εφεδρικό) χρησιμοποιείται και για αυτή την τάση τροφοδοσίας. Δεν χρειάζονται τερματικά στοιχεία στις γραμμές bus. -38-

45 Κεφ. 3 Οι συσκευές και τα εξαρτήματα της τεχνικής ΕΙΒ/ΚΝΧ Σροφοδοτικά Σροφοδοτικό 320mA Σροφοδοτικό 640mA Σροφοδοτικό 320mA Σροφοδοτικό 640mA Για κάθε bus-γραμμή χρειάζεται ένα τροφοδοτικό, το οποίο μπορεί να τοποθετηθεί στον πίνακα που θα τροφοδοτεί την γραμμή. Σα τροφοδοτικά είναι ονομαστικής τάσεως εξόδου DC V (SELV) και ονομαστικής εντάσεως ανάλογα με το ρεύμα εξόδου τους 640mA ή 160mA. Διαθέτουν ενσωματωμένο πηνίο για την αποφυγή της απόσβεσης των τηλεγραφημάτων επικοινωνίας και μπορούν να τροφοδοτήσουν μία ακόμη δεύτερη γραμμή με την παρεμβολή ενός εξωτερικού πηνίου. Έχουν προστασία για διαρκές βραχυκύκλωμα και δυνατότητα απόσβεσης μικρών διακοπών τάσεως, είναι όλα τύπου Ν, που σημαίνει ότι έχουν τις ίδιες διαστάσεις των μικροαυτομάτων και υλικών πινάκων Ν και διαθέτουν φωτεινές ενδείξεις για κανονική λειτουργία, υπερφόρτιση και διακόπτη για επαναφορά της γραμμής bus (rest). Σα τροφοδοτικά δεν προγραμματίζονται και δεν υπολογίζονται στους bus-συνδρομητές. υνδέονται με την τάση 230V με κλέμμες ταχείας συνδέσεως και με τη γραμμή bus με αυτόματα με ειδικές ελατηριωτές επαφές μόλις τοποθετηθούν στη ράγα του πίνακα. Σα συγκεκριμένα τροφοδοτικά διαθέτουν και κλέμμα bus, η οποία μπορεί να καταργεί τη χρήση συνδετήρα ράγας και ράγας δεδομένων. Πηνίο Σο πηνίο χρησιμοποιείται σε συνεργασία με το τροφοδοτικό για την τροφοδοσία δεύτερης γραμμής και για την αποφυγή της απόσβεσης των τηλεγραφημάτων επικοινωνίας από το τροφοδοτικό. Διαθέτει διακόπτη και φωτεινή ένδειξη για λειτουργία επαναφοράς της γραμμής (rest). Σο πηνίο δεν προγραμματίζεται και δεν υπολογίζεται στους bus-συνδρομητές. -39-

46 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Bus-προσαρμοστές τις βασικές συσκευές του συστήματος υπάγονται οι bus-προσαρμοστές. Είναι απαραίτητοι σε κάθε bus-συνδρομητή, τον συνδέουν και τον προσαρμόζουν με το διπολικό καλώδιο επικοινωνίας, τη γραμμή bus. Για συσκευές οι οποίες προορίζονται για χωνευτή τοποθέτηση υπάρχει σαν ανεξάρτητος. Είναι ο bus-προσαρμοστής ο οποίος είναι κατάλληλος για κουτιά εγκαταστάσεως διαμέτρου 60mm για στερέωση με βίδες. ε αυτόν μπορούν να συνδεθούν διάφορες συσκευές και τότε δημιουργούνται διαφόρων χρήσεων και δυνατοτήτων bus-συνδρομητές, όπως θύρες επικοινωνίας, μπουτόν χειρισμού, αισθητήρες, ανιχνευτές κλπ, οι οποίοι θα αναφερθούν στην συνέχεια. Οι bus-προσαρμοστές υπολογίζονται σαν συνδρομητές και προγραμματίζονται πάντα με βάση τη συσκευή με την οποία συνοδεύεται. τους περισσότερους συνδρομητές που τοποθετούνται σε ράγα πίνακα, σε εξωτερική τοποθέτηση ή μέσα σε συσκευές είναι ενσωματωμένος Προσαρμοστής γραμμής/ περιοχής Για τη διασύνδεση των γραμμών με την κεντρική γραμμή και των περιοχών μεταξύ τους στην κεντρική γραμμή περιοχών χρησιμοποιούνται οι προσαρμοστές γραμμής ή περιοχής. Ο προσαρμοστής γραμμής / περιοχής χρησιμοποιείται για την προσαρμογή γραμμής ή περιοχής, με βάση τον αντίστοιχο προγραμματισμό με το ETS. Οι προσαρμοστές γραμμής η περιοχής αποκτούν διευθύνσεις, προγραμματίζονται και υπολογίζονται στους συνδρομητές. -40-

47 Κεφ. 3 Οι συσκευές και τα εξαρτήματα της τεχνικής ΕΙΒ/ΚΝΧ 3.3 υσκευές επικοινωνίας Η σύνδεση και η επικοινωνία του PC ή της κεντρικής μονάδας με την εγκατάσταση ΕΙΒ/ΚΝΧ γίνεται με σειριακή θύρα (RS 232) ή USB. ειριακές και USB θύρες υπάρχουν για χωνευτή τοποθέτηση και για τοποθέτηση σε ράγα πίνακα. ειριακή θύρα για τοποθέτηση σε ράγα πίνακα ε αυτήν ο bus-προσαρμοστής είναι ενσωματωμένος. Δε χρειάζεται ιδιαίτερη σύνδεση στον πίνακα. υνδέεται αυτόματα με ειδικές ελατηριωτές επαφές, μόλις τοποθετηθεί στη ράγα του πίνακα. Για τη σύνδεση με το PC διαθέτει βύσματα SUB D 9πολικό. Τπολογίζεται στους συνδρομητές. ειριακή θύρα για χωνευτή τοποθέτηση Για τη θύρα αυτή είναι απαραίτητος ο bus-προσαρμοστής και πλαίσιο ανάλογα με το πρόγραμμα, το οποίο πρέπει να παραγγέλνεται χωριστά. Για τη σύνδεση με το PC διαθέτει βύσμα SUB D 9πολικό. Τπολογίζεται στους συνδρομητές πάντα μαζί με τον αντίστοιχο bus-προσαρμοστή. Όπως έχει αναφερθεί, κεντρική μονάδα (PC) μπορεί να χρειαστεί κατά τη λειτουργία της εγκατάσταση μόνο σε περίπτωση προσομοίωσης της λειτουργίας του κτιρίου (Visualisierung). τις άλλες περιπτώσεις, το PC συνδέεται μέσω της θύρας RS 232 μόνο για τη θέση της εγκατάστασης σε λειτουργία ή για τροποποιήσεις. τη συνέχεια, η εγκατάσταση λειτουργεί χωρίς PC. ε περιπτώσεις διακοπής ρεύματος ο προγραμματισμός παραμένει ανεπηρέαστος. -41-

48 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Θύρα USB για χωνευτή τοποθέτηση Για τη θύρα αυτή είναι απαραίτητος ο bus-προσαρμοστής και πλαίσιο ανάλογα με το πρόγραμμα, το οποίο πρέπει να παραγγέλνεται χωριστά. Για τη σύνδεση με το PC διαθέτει βύσμα USB (τύπου Β). Τπολογίζεται στους συνδρομητές πάντα μαζί με τον αντίστοιχο bus-προσαρμοστή. Μπορεί να λειτουργήσει και με πρωτόκολλο FT1.2 (για ταχύτητες μέχρι Baud). υνεργάζεται και αναγνωρίζεται μόνο από το ETS 3 Professional. 3.4 Αισθητήρες Αισθητήρας φωτεινότητας χώρου Για την παρακολούθηση της φωτεινότητας σε ένα χώρο υπάρχει μια ειδική bus-συσκευή αποτελούμενη από δύο μέρη: τη βασική συσκευή κατάλληλη για εξωτερική τοποθέτηση και τον αισθητήρα μέτρησης. Ο τρόπος και οι παράμετροι μέτρησης της φωτεινότητας ορίζονται με τον προγραμματισμό. Μπορούν μέσω του ETS να επιλεγούν διάφορα είδη λειτουργιών. Οι πληροφορίες μεταφέρονται στο bus και από εκεί μπορούν να αξιοποιηθούν για διάφορες χρήσεις. Οι αισθητήρες φωτεινότητας αποτελείται από ένα μετατροπέα και ένα αισθητήριο (φωτοκύτταρο) με καλώδιο σύνδεσης μήκους 2 m (δεν επιτρέπεται επιμήκυνσή του). Ο μετατροπέας είναι μία συσκευή μικρή και με αυτό τον τρόπο είναι κατάλληλος για τοποθέτηση σε φωτιστικά φθορισμού, αλλά μπορεί να τοποθετηθεί και χωριστά. Σο αισθητήριο τοποθετείται σε οροφές με τη βοήθεια ενός ελατηρίου στερέωσης και μιας ροζέτας (περιλαμβάνονται στη συσκευασία). Σο αισθητήριο μεταφέρει τη τρέχουσα τιμή φωτεινότητας που ανιχνεύθηκε στο μετατροπέα και αυτός ρυθμίζει ή ελέγχει το φωτισμό μέσω του bus. Διατίθενται διάφορα προγράμματα εφαρμογών όπως π.χ. βαθμονόμηση, ρύθμιση σταθερού φωτός ή δύο σημείων και ανάγνωση τιμής φωτεινότητας. Περιοχή ρύθμισης: Lux. Βαθμός προστασίας: -42-

49 Κεφ. 3 Οι συσκευές και τα εξαρτήματα της τεχνικής ΕΙΒ/ΚΝΧ Αισθητήρας φωτεινότητας εξωτερικού χώρου Ο αισθητήρας φωτεινότητας χρησιμεύει στη μέτρηση της εξωτερικής φωτεινότητας. Αποτελείται από ένα μετατροπέα και ένα αισθητήριο (φωτοκύτταρο) με καλώδιο σύνδεσης μήκους 2 m. Ο μετατροπέας είναι κατάλληλος για επίτοιχη τοποθέτηση όπως και για τοποθέτηση σε ψευδοροφές λόγω της συμπαγούς κατασκευής του. Σο αισθητήριο μπορεί να τοποθετηθεί με τη βοήθεια ενός σετ στερεώσεως (περιλαμβάνεται) π.χ. στο εσωτερικό του παραθύρου. Η τρέχουσα τιμή φωτεινότητας που ανιχνεύεται από το αισθητήριο μεταδίδεται μέσω του μετατροπέα στο bus και μπορεί να υποστεί περαιτέρω επεξεργασία από τη μονάδα ελέγχου φωτεινότητας για την αξιολόγηση του εξωτερικού φωτός. Περιοχή ρύθμισης: Lux. Βαθμός προστασίας: IP 20 Θερμοστάτες χώρου Σοποθετούνται και συνδέονται στους bus-προσαρμοστές και το αντίστοιχο πλαίσιο παραγγέλνονται χωριστά. Η μέτρηση θερμοκρασίας γίνεται ανεξάρτητα από τη ρύθμιση. Η ρύθμιση γίνεται στη βάση προκαθορισμένης μέσω του ETS θερμοκρασίας και με δυνατότητα χειροκίνητης αλλαγής με όρια ρύθμισης Ο C. Έχουν φωτεινές ενδείξεις νυκτερινής, ημερήσιας ή αντιπαγωτικής λειτουργίας. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ρυθμιστές δύο σημείων (θερμοστάτης) ή ως μόνιμοι ρυθμιστές (ρυθμιστής Ρ, ΡΙ) για λειτουργία μόνο θέρμανσης αλλά και για λειτουργία συνδυασμού θέρμανσης και ψύξης. Με ανάλογα προγράμματα εφαρμογών μπορούν να δίνονται εντολές ελέγχου σε καταναλώσεις, όπως π.χ. εντολές ελέγχου για την ενεργοποίηση του μηχανισμού ελέγχου βαλβίδων Heimeier (διαρκής ρύθμιση). Η απλή και επεξηγηματική επιφάνεια χειρισμού περιλαμβάνει 5 LED για την ένδειξη της τρέχουσας κατάστασης λειτουργίας (κανονική, αναμονή, νυκτερινή και προστασία από παγετό / ζέστη), ένα μπουτόν για αλλαγή επιλογής από τη λειτουργία άνεσης στη λειτουργία αναμονής και το αντίστροφο, καθώς και ένα κομβίο για την αλλαγή της βασικής ονοματικής θερμοκρασίας. -43-

50 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Αισθητήρας διαρροής νερού Σοποθετείται κα συνδέεται στους bus-προσαρμοστές Περιλαμβάνονται στη παράδοση: αισθητήρας ανίχνευσης νερού με 2m καλώδιο αισθητήρα. Ο bus-προσαρμοστής και το πλαίσιο (χρειάζεται και ένα ενδιάμεσο πλαίσιο) πρέπει να παραγγέλνονται χωριστά. Ανιχνευτής κίνησης Για τον εντοπισμό ατόμων που κινούνται στην περιοχή ανίχνευσής τους υπάρχουν οι ανιχνευτές κίνησης. Ο bus προσαρμοστής και το πλαίσιο (χρειάζεται και ένα ενδιάμεσο πλαίσιο) πρέπει να παραγγέλνονται χωριστά. Περιοχή ανίχνευσης: μέγιστη 180 μοίρες, ρυθμιζόμενη, σε δύο επίπεδα. Τπάρχουν σε δύο παραλλαγές ανάλογα με το ύψος τοποθέτησης, για 1,10μ και για 2,20μ. Λειτουργία ημέρας ή νύκτας, ρυθμιζόμενη χωρίς βαθμίδες. Ακτίνα εμβέλειας: για ύψος τοποθέτηση 1,10μ = περίπου 10μ και για ύψος τοποθέτηση 2,20μ = περίπου 12μ. Ανιχνευτής παρουσίας Για την ανίχνευση παρουσίας ανθρώπων σε κλειστούς χώρους. Η διαφορά του με τον ανιχνευτή κίνησης είναι ότι μπορεί να ανιχνεύει μικρές κινήσεις των ανθρώπων (μερικών cm), ενώ ο ανιχνευτής -44-

51 Κεφ. 3 Οι συσκευές και τα εξαρτήματα της τεχνικής ΕΙΒ/ΚΝΧ κίνησης ανιχνεύει μόνο μεγαλύτερες κινήσεις (ανάλογα με την απόσταση και τη φορά της κίνησης). Ο ανιχνευτής παρουσίας είναι κατασκευασμένος για τη τοποθέτηση σε οροφή. Χρειάζεται ένα bus προσαρμοστή, ο οποίος πρέπει να παραγγέλνεται χωριστά. Η περιοχή ανίχνευσης είναι 360 ο οριζόντια και 120 ο κάθετα, τετράγωνη, με πλευρά μεταξύ 6μ και 11μ περίπου, ανάλογα με το ύψος τοποθέτηση. Για τη μέτρηση του φωτός στην περιοχή ανίχνευσης διαθέτει ενσωματωμένο αισθητήρα. Χρονοδιακόπτης δύο καναλιών o o Χρήση ως ημερήσιος ή / και εβδομαδιαίος χρονοδιακόπτης. ύνδεση με κλέμμα bus. o Αριθμός καναλιών : 2 o Από κάθε κανάλι μπορούν να αποσταλούν σε προκαθορισμένες χρονικές στιγμές τηλεγραφήματα διακοπτικά (on/off) dimming ή ακόμα και τηλεγραφήματα τιμών. o Θέσεις αποθήκευσης : 36 o o o o Χειροκίνητη και αυτόματη λειτουργία Ένδειξη κατάστασης λειτουργίας Χειροκίνητη ρύθμιση θερινής / χειμερινής ώρας Ελεύθερη διαμόρφωση ημερ. μπλοκ για εβδομαδιαίο πρόγραμμα Χρονοδιακόπτης τεσσάρων καναλιών -45-

52 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Χρήση ως ημερήσιος, εβδομαδιαίος ή ετήσιος χρονοδιακόπτης. Μεταξύ άλλων, δυνατότητα δοκιμαστικής λειτουργίας σε προγραμματισμένους χρόνους, εισαγωγή στοιχείων για συγκεκριμένες ημερομηνίες. ύνδεση με κλέμμα bus. o Αριθμός καναλιών : 4 o o o o o Χειροκίνητη και αυτόματη λειτουργία Ένδειξη κατάστασης λειτουργίας Αυτόματη ρύθμιση θερινής / χειμερινής ώρας Ελεύθερη διαμόρφωση ημερ. μπλοκ για εβδομαδιαίο πρόγραμμα Η ημερομηνία και η ώρα μπορούν να αποσταλούν στο bus. Ανιχνευτές πυρκαγιάς και πολλαπλών λειτουργιών Ο ανιχνευτής πυρκαγιάς και πολλαπλών λειτουργιών χρησιμοποιείται για την έγκαιρη ανίχνευση πυρκαγιάς σε κτίρια, για τα οποία δεν προβλέπονται εγκαταστάσεις αναγγελίας πυρκαγιάς εγκεκριμένες από το VDS. Αποτελείται από τη βάση με ενσωματωμένο bus-προσαρμοστή και την κεφαλή του αισθητήρα, που μπορεί να αφαιρεθεί για συντήρηση ή επισκευή. Μέσω του bus μεταδίδονται αναγγελίες καπνού και θερμότητας καθώς και η τρέχουσα τιμή της θερμοκρασίας. Εκτός αυτού, ανακοινώνεται αυτόματα μέσω bus, εάν ο αισθητήρας είναι χαλασμένος ή λερωμένος και εάν ο αισθητήρας έχει αφαιρεθεί από τη βάση. Αισθητήρας πολλαπλών λειτουργιών Ο αισθητήρας πολλαπλών λειτουργιών ανιχνεύει τη φωτεινότητα και τη θερμοκρασία. Αυτές οι τιμές μπορούν να αποσταλούν στο bus. -46-

53 Κεφ. 3 Οι συσκευές και τα εξαρτήματα της τεχνικής ΕΙΒ/ΚΝΧ o o o o Διακόπτης οριακής φωτεινότητας Διακόπτης οριακής θερμοκρασίας Διακόπτης οριακών τιμών για σκίαση Σροφοδοσία μέσω bus, σύνδεση με bus-κλέμμα. Κατάλληλος για εξωτερική τοποθέτηση. 3.5 υσκευές εισόδου Οι δυαδικές είσοδοι παρακολουθούν γεγονότα συνήθως δυο καταστάσεων, όπως ανοικτή ή κλειστή επαφή, ύπαρξη ή ανυπαρξία τάσεως και μεταφέρουν αντίστοιχη πληροφορία στο bus. Σο είδος της κατάστασης που εντοπίζουν σε κάθε είσοδο το μετατρέπουν σε πληροφορία, η οποία ταξιδεύει στο bus και ενεργοποιεί αντίστοιχα τις εξόδους με τις οποίες έχουν προγραμματιστεί να επικοινωνούν. Όλες οι δυαδικές είσοδοι, οι οποίες θα αναφερθούν στη συνέχεια, είναι εξαπλές ή τετραπλές, άρα έξι ή τέσσερις είσοδοι σε ένα κέλυφος. Κάθε μια συσκευή υπολογίζεται σαν ένας bus-συνδρομητής. Δυαδικές είσοδοι για παρακολούθηση τάσεως. Μια δυαδική είσοδος χρησιμοποιείται στο να μετατρέψει ένα γεγονός σε πληροφορία συμβατή με τον τρόπο επικοινωνίας του bus. ανάλογα με την τάση παρακολούθησης υπάρχουν για 230V A C ή DC και για 24V AC ή DC. Ανάλογα με τον τρόπο τοποθέτησης υπάρχουν για τοποθέτηση σε ράγα πίνακα, δυαδικές είσοδοι οι οποίες είναι τετραπλές και εξαπλές. Για εξωτερική τοποθέτηση υπάρχουν οι δυαδικές είσοδοι οι οποίες είναι τετραπλές. Όλες αυτές οι είσοδοι έχουν γαλβανική απομόνωση. Άρα μπορούν να ελέγχουν τέσσερα διαφορετικά σημεία η κάθε μια ανεξάρτητα. Δυαδική είσοδος για παρακολούθηση επαφών αναγγελίας -47-

54 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Πρόκειται για μια τετραπλή συσκευή, άρα μπορεί να παρακολουθεί 4 ανεξάρτητες επαφές. Μπορεί να παρακολουθεί απλές on-off, μαγνητικές επαφές ή μπουτόν. υνδέεται στη γραμμή bus με κλέμμα bus και στις επαφές που παρακολουθεί. Δε χρειάζεται άλλη τροφοδοσία. Είσοδος για συμβατικά μπουτόν. Προορίζεται για σύνδεση έως και τεσσάρων συμβατικών διακοπτών / μπουτόν για τοποθέτηση στα χωνευτά κουτιά εγκατάστασης διαμέτρου 60mm και βάθος 60mm. την είσοδο αυτή μπορούν να συνδεθούν μέχρι τέσσερα συμβατικά μπουτόν ή διακόπτες. υνδέεται στη γραμμή bus και στα μπουτόν ή στους διακόπτες. Δε χρειάζεται άλλη τροφοδοσία. 3.6 υσκευές εξόδου Οι συσκευές εξόδου ελέγχουν τη λειτουργία των καταναλωτών με βάση τις εντολές, τις οποίες δέχονται μέσα από το bus, ελέγχοντας την τάση 230/400V. Επομένως, εκτός από τη σύνδεση με την bus-γραμμή έχουν και σύνδεση με τη γραμμή ισχύος και έξοδο προς τον καταναλωτή ή τους καταναλωτές τους οποίους πρέπει να ελέγξουν. Με βάση τον τρόπο λειτουργίας υπάρχουν τριών ειδών συσκευές εξόδου : δυαδικές, αναλογικές και συνδυασμοί των δύο. Δυαδική έξοδος οκτώ εξόδων Για τοποθέτηση σε ράγα πίνακα με ονομαστική ένταση 16A για κάθε έξοδο, όπου κάθε έξοδος μπορεί να προγραμματίζεται ανεξάρτητα. Οι επαφές εξόδου μπορούν να προγραμματιστούν για ανοικτή ή κλειστή λειτουργία. -48-

55 Κεφ. 3 Οι συσκευές και τα εξαρτήματα της τεχνικής ΕΙΒ/ΚΝΧ Δυαδική έξοδο έξι εξόδων Με 6A ονομαστική ένταση για κάθε έξοδο μπορεί να ελέγχει έξι ομάδες ηλεκτρικών καταναλωτών. Κάθε έξοδος μπορεί να προγραμματίζεται ανεξάρτητα. Οι επαφές εξόδου μπορούν να προγραμματιστούν για ανοικτή ή κλειστή λειτουργία Δυαδικές έξοδοι τεσσάρων εξόδων Τπάρχουν για τοποθέτηση σε ράγα πίνακα σε δύο τύπους με βάση την ονομαστική τους ένταση: με 10A για κάθε έξοδο και με 16A για κάθε έξοδο αντίστοιχα. Κάθε έξοδος μπορεί να προγραμματίζεται ανεξάρτητα. Οι επαφές εξόδου μπορεί να προγραμματιστούν για ανοικτή ή κλειστή λειτουργία. Δυαδική έξοδος τριών εξόδων Έξοδοι για ρύθμιση φωτισμού Για την ρύθμιση της έντασης φωτισμού σε λαμπτήρες φθορισμού διακρίνονται οι τύποι για τοποθέτηση σε ράγα πίνακα και για εξωτερική τοποθέτηση ή για τοποθέτηση σε φωτιστικά. Για να -49-

56 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού ρυθμιστεί η ένταση φωτισμού σε φωτιστικά με λαμπτήρες φθορισμού θα πρέπει σε αυτά να έχει τοποθετηθεί ηλεκτρονικό πηνίο με δυνατότητα ρύθμισης από 1..10V. Για τη ρύθμιση φωτισμού σε συμβατικούς λαμπτήρες πυράκτωσης ή σε λαμπτήρες χαμηλής τάσης 12V με συμβατικούς ή ηλεκτρονικούς μετασχηματιστές, τοποθετούνται σε ράγα πίνακα και ελέγχουν φορτία μέχρι 500W και 250W αντίστοιχα. Αναγνωρίζουν αυτόματα το είδος του φορτίου και προσαρμόζονται και διαθέτουν ηλεκτρονική ασφάλεια. Όλες οι πιο πάνω έξοδοι προγραμματίζονται και υπολογίζονται στους συνδρομητές. Dimmer ισχύος altenburger Μπορούν να ελέγχουν φορτία ωμικά και επαγωγικά. Αποτελούνται από δύο μέρη : τη μονάδα ισχύος και τον Dim-άκτορα, ο οποίος δημιουργεί την επικοινωνία με το bus. Είναι διαθέσιμα σε ισχείς 1300W, 2000W, 3000W, 5000W και 8000W. Μόνο το 1300W και οι Dim-άκτορες μπαίνουν σε ράγα πίνακα με ράγα δεδομένων. Οι μονάδες ισχύος έχουν διαστάσεις 115x210x145mm, μπορούν να τοποθετηθούν χωριστά από τους Dim-άκτορες, βιδώνονται σε κουτιά μεταλλικά αεριζόμενα και είναι όλα μονοφασικά. Έξοδοι για έλεγχο ηλεκτρικών ρολών και τεντών Για τον έλεγχο ηλεκτρικών ρολών και τεντών υπάρχουν ειδικές έξοδοι(n522/02 και N521) που είναι κατάλληλοι για τοποθέτηση σε ράγα πίνακα και μπορούν να ελέγξουν τέσσερα ή δυο μοτέρ ρολών 230V 6A, με δυνατότητα ελέγχου και ρύθμισης της θέσης των περσίδων. Τπολογίζονται στους busσυνδρομητές και προγραμματίζονται με το ETS. Ο τύπος GE 521 είναι κατάλληλος για εξωτερική τοποθέτηση και μπορεί να ελέγξει ένα μοτέρ ρολών 230V 6A, με δυνατότητα ελέγχου και ρύθμισης της θέσης των περσίδων. Εναλλακτικά μπορεί να ελέγξει ταυτόχρονα μέχρι δύο μοτέρ ηλεκτρικών τεντών. Τπολογίζονται στους bus-συνδρομητές και προγραμματίζονται με το ETS. -50-

57 Κεφ. 3 Οι συσκευές και τα εξαρτήματα της τεχνικής ΕΙΒ/ΚΝΧ 3.7 υσκευές ενδείξεων και χειρισμού Οθόνες LCD ενδείξεων και χειρισμού Είναι οθόνες υγρών κρυστάλλων LCD, ανάλογα με την επιλογή της γραμματοσειράς μπορούν να προβάλουν στην οθόνη τους έως και 5 γραμμές. το μέγεθος ενός απλού διακόπτη τοποθετούνται και συνδέονται κατευθείαν στο bus. Οι χαρακτήρες είναι ελληνικοί και λατινικοί αλλά μπορούν να εμφανίσουν και πολλά σύμβολα. Μπορούν ακόμη να δίνουν ταυτόχρονα και ακουστικά μηνύματα. υνολικά μπορούν να δώσουν μέχρι 16 ελεύθερα προγραμματιζόμενα μηνύματα και ενδείξεις. τα μηνύματα αυτά, εκτός από κείμενο μπορεί να περιλαμβάνεται η ώρα, η θερμοκρασία, οι καταστάσεις ανοικτό κλειστό κλπ. Σο φόντο είναι φωτιζόμενο και μπορεί να ενεργοποιείται και μέσω του bus. Προγραμματίζονται με το ETS. Σαμπλό με ελεύθερα διαμορφούμενη επιφάνεια Σαμπλό απεικόνισης με στοιχεία χειρισμού καθώς και ενδείξεις. ε ένα πλαίσιο μπορεί να τοποθετηθεί π.χ. μια σχεδιασμένη σε χαρτί κάτοψη. το σχέδιο τοποθετούνται τα στοιχεία χειρισμού και οι ενδείξεις στις προβλεπόμενες θέσεις και στην πίσω πλευρά συνδέονται μεμονωμένα οι επαφές. Σα καλώδια σύνδεσης συνδέονται με το ηλεκτρονικό σύστημα. Ένα παράθυρο από διαφανή και ανθεκτικό POLY-CARBONAT καλύπτει την επιφάνεια του ταμπλό για μηχανική προστασία. Σα ταμπλό τοποθετούνται χωνευτά ή εξωτερικά. τη μια μονάδα ελέγχου στο ταμπλό μπορούν να συνδεθούν το πολύ 7 ηλεκτρονικές μονάδες επέκτασης. Ο προγραμματισμός των επιμέρους ενδείξεων LED και των στοιχείων χειρισμών γίνεται με το λογισμικό ETS. Χρειάζεται εκτός από το σημείο σύνδεσης bus και τάση λειτουργίας 230 V /50 Hz. Σαμπλό με μπουτόν και LEDs Για κεντρικό χειρισμό και επιτήρηση μιας εγκατάστασης ΕΙΒ/ΚΝΧ. -51-

58 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Οι μετωπικές πλάκες μπορούν να τοποθετηθούν ή στο χώρο ή στο εξωτερικό κουτί(έκδοση Α) ή σε οποιαδήποτε κουτιά(έκδοση Β). Εκτός αυτού, στην έκδοση Β μπορούν να συνδεθούν, μέσω ηλεκτρονικών μονάδων οδήγησης μετωπικές πλάκες κατά παραγγελία (π.χ. συνοπτικά ταμπλό). Με τα μπουτόν της μετωπικής πλάκας και τα μπουτόν που μπορούν να συνδεθούν στις ηλεκτρονικές μονάδες οδήγησης είναι δυνατές οι ίδιες λειτουργίες, όπως με τα μπουτόν bus, (π.χ. έλεγχος, ρύθμιση έντασης φωτισμού, έλεγχος ρολών). Επιπλέον μπορούν να οριστούν περισσότερες διευθύνσεις για αποστολή στα επιμέρους μπουτόν και στα μπουτόν που συνδέονται στην ηλεκτρονική μονάδα οδήγησης, δηλαδή με το κάθε μπουτόν μπορούν να ζητηθούν περισσότερες λειτουργίες (π.χ. σβήσιμο φωτός, ανέβασμα ρολών, ενεργοποίηση πτώσης θερμοκρασίας). Σα LED των μπουτόν της μετωπικής πλάκας χρησιμεύουν ως ένδειξη της κατάστασης λειτουργίας. Οθόνη αφής Η οθόνη αφής με διαγώνιο 5,5 συνδέεται κατευθείαν στο bus και προγραμματίζεται με το ETS. Η ανάλυσή της είναι 320 x 240 εικονοστοιχεία και διαθέτει φωτισμό. Η επιφάνεια της είναι matrix touch και διαθέτει 10 x 6 πεδία. Διαθέτει 7 επίπεδα (οθόνες) ενδείξεων με έως 10 πεδία λειτουργίας το καθένα. Κάθε επίπεδο λειτουργίας αποτελείται από πεδίο κειμένου (έως 10 χαρακτήρες), πεδίο κατάστασης με ένδειξη συμβόλων ή κειμένου και πεδίο αφής με ένα έως δύο πλήκτρα. Κατάλληλη για χωνευτή τοποθέτηση. Εκτός από τη σύνδεση στο bus χρειάζονται και 230V. 3.8 υσκευές τηλεχειρισμού Πομποί τηλεχειρισμού IR Οι πομποί είναι φορητοί ή για επίτοιχη τοποθέτηση και λειτουργούν με μπαταρία. Λειτουργούν σαν μονά, διπλά ή τετραπλά μπουτόν αντίστοιχα. Ο IR πομπός τηλεχειρισμού διαθέτει 4+4 κανάλια εντολών για τον ασύρματο έλεγχο καταναλώσεων μέσω τηλεγραφημάτων bus και είναι φορητός. -52-

59 Κεφ. 3 Οι συσκευές και τα εξαρτήματα της τεχνικής ΕΙΒ/ΚΝΧ Μπορούν να ελεγχθούν με αυτόν μέχρι και οχτώ διαφορετικές ομάδες καταναλώσεων. Έχουν εμβέλεια εκπομπής περίπου 20 m. Δέκτης IR Ο δέκτης υπερύθρων έχει δυνατότητα λήψης από απόσταση μέχρι 8 μέτρα και τοποθετείται σε ψευδοροφές ή εξωτερικά. Λαμβάνει τα σήματα των πομπών IR, τα ενισχύει και τα μετατρέπει σε ηλεκτρικά σήματα κατάλληλα για επεξεργασία από αποκωδικοποιητή. υνδέονται μέχρι δύο δέκτες και συνεργάζονται με αποκωδικοποιητή. IR αποκωδικοποιητής Είναι μια συσκευή για τοποθέτηση σε ράγα πίνακα και είναι η μόνη από τις συσκευές τηλεχειρισμού IR, η οποία συνδέεται με το bus. Από αυτήν προγραμματίζεται το τι πρέπει να κάνει κάθε εντολή που φθάνει από τον αντίστοιχο πομπό IR. Αποκωδικοποιεί τα σήματα IR που λαμβάνει από το δέκτη και τα μετατρέπει σε τηλεγραφήματα bus. ε ένα αποκωδικοποιητή IR υπάρχει η δυνατότητα παράλληλης σύνδεσης δύο δεκτών IR. Τπάρχει δυνατότητα προγραμματισμού μέσω ETS. Ο αριθμός λειτουργιών του είναι μέχρι 22 π.χ. έλεγχος, ρύθμιση έντασης φωτισμού, έλεγχος ρολών, όπου χρειάζονται κάθε φορά δύο λειτουργίες, κτλ. (απεριόριστη δυνατότητα συνδυασμών). -53-

60 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού 3.9 Ελεγκτές Μονάδα σεναρίων Είναι μια συσκευή κατάλληλη για τοποθέτηση σε ράγα πίνακα. Μπορεί να αποθηκεύσει μέχρι και τέσσερα διαφορετικά σενάρια. Ένα σενάριο μπορεί π.χ. να περιλαμβάνει στάθμες φωτισμού, θέσεις ρολών, ρυθμίσεις θερμοκρασίας. Κάθε σενάριο αποθηκεύεται και καλείται κατά περίπτωση. ε ένα σενάριο μπορεί να αποθηκευτεί επίσης το εάν πρέπει να ανάψει ή να σβήσει η ψύξη ή η θέρμανση, εάν πρέπει να τεθεί νέα τιμή στη θερμοκρασία του χώρου ή εάν πρέπει να αποσταλεί νέα τιμή φωτεινότητας στη ρύθμιση σταθεροποίησης φωτισμού. Ανά μονάδα σεναρίου μπορούν να αποθηκευτούν έως και οκτώ διευθύνσεις ομάδων, που κατανέμονται σε τέσσερα σενάρια. Μονάδες λογικής Είναι μια συσκευή κατάλληλη για τοποθέτηση σε ράγα πίνακα. Χρησιμοποιείται για τη δημιουργία λογικών σχέσεων με βάση τη δυαδική λογική, που μπορούν να αποστέλλονται και να λαμβάνονται μέσω τηλεγραφημάτων. Ένας άλλος τύπος μονάδας λογικής είναι μια συσκευή που τοποθετείται σε ράγα πίνακα και επιτρέπει τη δημιουργία λογικών σχέσεων με βάση τη δυαδική λογική. Διαχειρίζεται έως και 255 στοιχεία επικοινωνίας 1-bit (διευθύνσεις ομάδων), τα οποία μπορούν να καταχωρηθούν ελεύθερα στις εισόδους ή στην έξοδο της μονάδας λογικής. Με αυτόν τον τρόπο ο χρήστης δεν είναι δεσμευμένος με ένα σταθερό μέγεθος μονάδας με τον ίδιο πάντοτε αριθμό εισόδων. Μπορεί σε κάθε μονάδα να καθορίζεται πόσες εισόδους θα πρέπει να έχει και ποιος λογικός συσχετισμός θα πρέπει να διεξαχθεί. ε αυτήν την μονάδα λογικής ο χρήστης μπορεί να ορίσει τις ακόλουθες λογικές λειτουργίες: AND, NAND, OR, NOR. Η ακύρωση δυαδικών πληροφοριών γίνεται μέσω ενός gatter NAND ή NOR με μία μόνο είσοδο. -54-

61 Κεφ. 3 Οι συσκευές και τα εξαρτήματα της τεχνικής ΕΙΒ/ΚΝΧ Μονάδα χρονικού προγραμματισμού Είναι μια συσκευή κατάλληλη για τοποθέτηση σε ράγα πίνακα. Δεν υποκαθιστά το χρονοδιακόπτη. Χρησιμοποιείται για την δημιουργία χρονικών μετατοπίσεων, λειτουργία αυτόματου κλιμακοστασίου ή αντίστροφες εντολές. Μονάδα ελέγχου φωτεινότητας Είναι μια συσκευή για τοποθέτηση σε ράγα πίνακα και περιέχει δέκα ανεξάρτητες μεταξύ τους μονάδες ελέγχου φωτός, που ελέγχουν τον εσωτερικό φωτισμό ανάλογα με τον εξωτερικό. Για κάθε μονάδα μπορεί να εισαχθεί μια χωριστή καμπύλη φωτεινότητας, σύμφωνα με την οποία θα υπολογίζονται οι εντολές ρύθμισης έντασης και θα αποστέλλονται στους διακόπτες ρύθμισης. Η πραγματική τιμή εξωτερικής φωτεινότητας και για τις δέκα μονάδες υπολογίζεται π.χ. από τον αισθητήρα φωτεινότητας και αποστέλλεται στη μονάδα ελέγχου φωτεινότητας. Εάν γίνεται χειροκίνητη ρύθμιση (μέσω ενός μπουτόν), τότε η ανάλογη καμπύλη φωτεινότητας προσαρμόζεται στην επιθυμητή εσωτερική φωτεινότητα. Μετά το επόμενο on/off του φωτισμού ενεργοποιείται ξανά η αρχική καμπύλη. Κάθε έλεγχος φωτισμού μπορεί να λειτουργήσει και ως έλεγχος 2 σημείων με υστέρηση, που σημαίνει ότι ο εσωτερικός φωτισμός δε ρυθμίζεται, αλλά ανάβει και σβήνει με τη βοήθεια δυαδικών εξόδων σε συνδυασμό με την εξωτερική φωτεινότητα. -55-

62 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Μονάδα συμβάντων Είναι μια συσκευή για τοποθέτηση σε ράγα πίνακα. Σο πρόγραμμα εφαρμογών διαχειρίζεται έως και 255 στοιχεία επικοινωνίας. Μπορούν να προγραμματιστούν έως και με 60 προγράμματα συμβάντων, που μπορούν να περιέχουν έως και 200 εντολές συμβάντων. Για τα ημερήσια προγράμματα και για τις ημερολογιακές καταχωρήσεις η μονάδα συμβάντων χρειάζεται τη μονάδα χρόνου ή μια άλλη πηγή πληροφορίας για ημερομηνία και ώρα στο bus. Η μονάδα συμβάντων διαχειρίζεται έως και 100 ημερολογιακές καταχωρήσεις / ημερήσια προγράμματα. ε αυτές τις ημερολογιακές καταχωρήσεις / ημερήσια προγράμματα μπορούν να περιέχονται συνολικά έως και 300 χρονικές εντολές. Με τη μονάδα συμβάντων είναι δυνατή η αποστολή έως και 60 κειμένων με έως και 14 χαρακτήρες το καθένα στο bus. Μετρητής ωρών λειτουργίας Σοποθετείται σε ράγα πίνακα και επιτρέπει τη μέτρηση των ωρών λειτουργίας για έως και 36 κανάλια αισθητήρων /καταναλώσεων με στοιχεία επικοινωνίας 1- Bit. Ο μετρητής ωρών λειτουργίας συνακροάζεται όλα τα τηλεγραφήματα ή μόνο προγραμματισμένα επιλεγμένα τηλεγραφήματα ή τα ζητά από προγραμματισμένα κανάλια στο bus. ε ένα εξακριβωμένο ενεργοποιημένο κανάλι (ή έναν αισθητήρα) επικαιροποιείται η ανάλογη τιμή ωρών λειτουργίας και αυξάνεται ο μετρητής αριθμού εναύσεων, όταν επιτυγχάνεται μεταγωγή από το on στο off. Όλες οι τιμές μέτρησης και οι οριακές τιμές μπορούν να διαβάζονται κατά τη διάρκεια της λειτουργίας ή να ρυθμίζονται σε μια οποιαδήποτε νέα τιμή. Η μέγιστη διάρκεια ζωής του μετρητή ωρών λειτουργίας ανέρχεται περίπου σε 136 έτη. Μπορούν να διαπιστωθούν έως και 4,3 δισεκατομμύρια εναύσεις. -56-

63 Κεφ. 3 Οι συσκευές και τα εξαρτήματα της τεχνικής ΕΙΒ/ΚΝΧ Μονάδα προσομοίωσης παρουσίας Σοποθετείται σε ράγα πίνακα και μπορεί να καταγραφεί και να αναπαράγει τις λειτουργίες μέχρι και 32 αισθητήρων/ καταναλώσεων με στοιχεία επικοινωνίας 1-Bit και 4-Bit. Μπορεί να καταγράψει συνολικά 5400 γεγονότα μέσω του bus σε χρονικό διάστημα μέχρι 4 εβδομάδων. Σα γεγονότα μπορούν να αναπαράγονται σε εβδομαδιαίο χρόνο σε αντίστοιχες ημέρες και ώρες. Για το συγχρονισμό του με ημερομηνία και ώρα είναι απαραίτητος ένας time master Παρελκόμενα Ράγες μεταφοράς δεδομένων χεδόν όλες οι συσκευές που τοποθετούνται σε ράγα πίνακα επικοινωνούν μεταξύ τους και τροφοδοτούνται από μια ράγα μεταφοράς δεδομένων. Οι ράγες δεδομένων είναι αυτοκόλλητες και τοποθετούνται στις κοινές ράγες πίνακα. υνδέονται μεταξύ τους και με την εγκατάσταση με ειδικούς συνδετήρες ράγας. Διατίθενται και ράγες δεδομένων με συνδετήρες και κλέμμα bus σε διάφορα μεγέθη. Οι ράγες δεδομένων δεν επιτρέπεται να κόβονται. Κάλυμμα ράγας Σοποθετείται σε ακάλυπτα τμήματα ράγας πίνακα για προστασία στις ράγες δεδομένων. -57-

64 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού υνδετήρες ράγας Οι ράγες μεταφοράς δεδομένων και οι συνδετήρες δεν αποκτούν διευθύνσεις και δεν προγραμματίζονται. Bus κλέμμα Διπολική κλέμμα για τη σύνδεση και τη διακλάδωση της γραμμής bus. Χωρίς βίδες, σε χρωματισμό κόκκινο και μαύρο για σήμανση της πολικότητας. Με δυνατότητα μέχρι τεσσάρων μονοπολικών καλωδίων 0,8mm ανά κλέμμα Μπουτόν Τπάρχουν σε μονά, διπλά και τετραπλά. Τπολογίζονται στους bus συνδρομητές πάντα με τον αντίστοιχο bus προσαρμοστή με τον οποίο συνδέονται. Διαθέτουν χώρο για ετικέτα ή σύμβολο και διόδους εκπομπής φωτός (LED) των οποίων η χρήση μπορεί να προγραμματιστεί(ένδειξη προσανατολισμού για να τον εντοπίσει κανείς τη νύχτα, ένδειξη -58-

65 Κεφ. 3 Οι συσκευές και τα εξαρτήματα της τεχνικής ΕΙΒ/ΚΝΧ λειτουργίας καταναλώσεων). Ο bus προσαρμοστής και το πλαίσιο του μπουτόν πρέπει να παραγγέλνονται χωριστά. Αποτελούνται από τις περιοχές ενδείξεων, ετικέτας και χειρισμού. την περιοχή ενδείξεων και ετικέτας υπάρχουν δίοδοι εκπομπής φωτός (LED), που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για ενδείξεις λειτουργίας ή προσανατολισμού. την περιοχή ετικέτας μπορούν να τοποθετηθούν σύμβολα ή να αναγράφει κείμενο για τον τρόπο χρήσης ύνθετες συσκευές Σηλεχειρισμός μέσω τηλεφωνικής γραμμής υνδέει μια εγκατάσταση EIB/KNX TP1 με το τηλεφωνικό δίκτυο. Μέσω τονικού τηλεφώνου και μέσω του bus μπορούν να ελέγχονται άμεσα και οι ηλεκτρικοί καταναλωτές, των οποίων οι συσκευές εξόδου επικοινωνούν με το bus. Αναγγελίες από συμβατικές εισόδους αναγγελίες από το bus μπορούν να διαβιβάζονται μέσω της τηλεφωνικής γραμμής σε τρεις προκαθορισμένους αριθμούς τηλεφώνου. Δυνατότητα ανάγνωσης της κατάστασης λειτουργίας των καταναλωτών και λειτουργιών των συσκευών με σύνθεση ομιλίας. Ένας κώδικας προστατεύει από την ενεργοποίηση από αναρμόδια άτομα. Έχει δυνατότητα σήματος συναγερμού σε περίπτωση διακοπής της τηλεφωνικής γραμμής. ύνθετη αναλογική και δυαδική είσοδος και έξοδος Σοποθετείται σε ράγα πίνακα, συνδέεται με το bus από ράγα μεταφοράς δεδομένων ή από bus κλέμμα. Εκτός από την τροφοδοσία από το bus χρειάζεται απαραίτητα και εξωτερική τροφοδοσία 24V DC ή AC. Διαθέτει 2 γενικής χρήσης εισόδους/ εξόδους, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναλογικά ή δυαδικά. Μπορούν να υλοποιηθούν 4 συνδυασμοί διαφορετικών λειτουργιών : είσοδος δυαδική, έξοδος δυαδική, είσοδος αναλογική, έξοδος αναλογική. Ακόμη, μπορεί να δώσει στο bus πληροφορίες μέτρησης θερμοκρασίας από 2 εισόδους, στις οποίες μπορούν να συνδεθούν PT 1000 αισθητήρες. Διαθέτει ακόμη 2 ανεξάρτητες εξόδους με ρελέ, με ονομαστικό ρεύμα 10A. -59-

66 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Νέες σύνθετες συσκευές για εντοιχισμένη εγκατάσταση Οι νέες αυτές συσκευές σχεδιάστηκαν με βασικό σκοπό τη μεγαλύτερη ευελιξία, τους μικρότερους πίνακες διανομής και το χαμηλότερο κόστος επένδυσης για τις νέες έξυπνες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Λειτουργίες που, μέχρι τώρα είχαν θέση στους πίνακες διανομής ή στις ψευδοροφές, τώρα μπορούν να βρεθούν στα κουτιά των διακοπτών και των μπουτόν. Έτσι, η προετοιμασία μιας εγκατάστασης γίνεται απλούστερη και οι πίνακες διανομής γίνονται μικρότεροι. Διαθέσιμες λειτουργίες : o o o o o o o Δυαδική έξοδος 2x10A και bus-προσαρμοστής για σύνδεση μπουτόν Δυαδική έξοδος 2x10A Dimmer 250W και bus-προσαρμοστής για σύνδεση μπουτόν Dimmer 250W Διακόπτης ηλεκτρικών ρολών-τεντών 6A και bus-προσαρμοστής για σύνδεση μπουτόν Διακόπτης ηλεκτρικών ρολών-τεντών 6A Δυαδική έξοδος 1x16A 3.13 Δομή των bus-συσκευών Οι bus-συσκευές αποτελούνται από δύο βασικά τμήματα : o o Από τη μονάδα σύνδεσης και επικοινωνίας με το bus(που ονομάζεται και busπροσαρμοστής) και Από τη μονάδα επικοινωνίας με το φορτίο ή με το χρήστη(τμήμα ισχύος ή επιφάνεια ενδείξεων και χειρισμού) Η επικοινωνία μεταξύ των δύο τμημάτων γίνεται από τη θύρα χρήστη AST. Τπάρχουν bus-συσκευές στις οποίες τα δύο αυτά μέρη είναι σαφώς διαχωρισμένα και η θύρα AST είναι ορατή και προσπελάσιμη. Σα μπουτόν και σχεδόν όλοι οι εντοιχισμένοι bus-συνδρομητές ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Αντίθετα, οι περισσότεροι bus-συσκευές που τοποθετούνται σε ράγα πίνακα ή μέσα σε άλλες συσκευές δεν έχουν διαχωρισμό μεταξύ των δύο μερών και η θύρα AST δεν είναι ορατή. -60-

67 Κεφ. 3 Οι συσκευές και τα εξαρτήματα της τεχνικής ΕΙΒ/ΚΝΧ Bus-συνδρομητής Κάθε «έξυπνη» συσκευή συνδέεται στο bus και μπορεί να προγραμματιστεί. Επικοινωνεί με άλλες συσκευές μέσω του bus. Χαρακτηριστικό στοιχείο των bus-συνδρομητών είναι το μπουτόν προγραμματισμού και εκπαίδευσης τους, το LED ένδειξης προγραμματισμού και η σύνδεση τους με το bus.μπορεί να είναι αισθητήρας, δέκτης, σύνθετη συσκευή ή ελεγκτής. Bus-προσαρμοστής Σο τμήμα του bus-συνδρομητή που δημιουργεί τη σύνδεση και την επικοινωνία με το bus. Θύρα χρήστη AST Είναι ένα δεκαπολικό βύσμα με το οποίο επικοινωνούν τα δύο μέρη: bus-προσαρμοστής και επιφάνεια χειρισμού ή ενδείξεων ή τμήμα ισχύος. υνήθως, στο bus-προσαρμοστή είναι θηλυκό και στο τμήμα ισχύος ή στην επιφάνεια χειρισμού είναι αρσενικό. Σμήμα ισχύος Τπάρχει στις δυαδικές εξόδους, στα dimmer, στους δέκτες ηλ. ρολών. Διαχωρίζεται, ελέγχει, συνήθως σε τάσεις 230/400V. Επιφάνεια ενδείξεων και χειρισμού Είναι οι περισσότεροι αισθητήρες, όπως τα μπουτόν, οι θερμοστάτες χώρου, οι οθόνες LCD, διάφοροι ανιχνευτές όπως κίνησης, παρουσίας ή και συνδυασμοί αυτών. Επικοινωνούν με τον busπροσαρμοστή με θύρα AST. -61-

68 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού -62-

69 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΣΟ ΛΟΓΙΜΙΚΟ ETS 3 PROFESSIONAL Σο λογισμικό ETS 3 Professional αποτελεί το σύγχρονο εργαλείο/πρόγραμμα για να λειτουργήσει η ηλεκτρική εγκατάσταση. Πριν μερικά χρόνια έμοιαζε με έργο επιστημονικής φαντασίας. Βέβαια και σήμερα ακούγεται λίγο παράξενα, όμως είναι πλέον για αρκετούς τεχνικούς μια εφαρμοσμένη πρακτική. Σο βασικό λογισμικό που χρησιμοποιούμε σήμερα στην τεχνική EIB/KNX, το ETS 3 (Engineering Tool Software) είναι στην αγορά από το Μάιο του το κεφάλαιο αυτό γίνεται μια σύντομη γνωριμία-παρουσίαση. 4.1 Γνωριμία με το λογισμικό ETS 3, βασικά χαρακτηριστικά Όπως φαίνεται και από τον τίτλο του, το ETS 3 βρίσκεται σήμερα στην τρίτη του γενιά. Έχει εξελιχθεί και θεωρείται πλέον ένα ώριμο και εύχρηστο περιβάλλον με πολλές δυνατότητες. Απευθύνεται σε τελικούς χρήστες, τεχνικούς ηλεκτρικών εγκαταστάσεων όλων των βαθμίδων σε όλον τον πλανήτη. Εκδόζεις Οι τελικοί χρήστες του ETS 3 μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα σε 3 εκδόσεις : ETS 3 Starter : για χρήστες (τεχνικούς), οι οποίοι δεν έχουν ακόμη εκπαιδευτεί σε βάθος στην τεχνική EIB/KNX και θέλουν να δημιουργήσουν μικρές εγκαταστάσεις με όχι μεγάλες απαιτήσεις. Η έκδοση αυτή περιορίζεται σε εγκαταστάσεις με το πολύ 64 bus συσκευές. Η παλέτα των bus συσκευών και των κατασκευαστών που μπορεί να χρησιμοποιήσει είναι περιορισμένη. Διατίθεται στην αγγλική, στην γερμανική γλώσσα. ETS 3 Tester : είναι ίδια με την ETS 3 Starter αλλά δεν επιτρέπει την πρόσβαση στο bus. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για εκπαιδευτικούς σκοπούς. ETS 3 Professional : απευθύνεται σε εκπαιδευμένους, πιστοποιημένους χρήστες. Η έκδοση αυτή δίνει την δυνατότητα εγκατάστασης απεριόριστου αριθμού bus - συσκευών και μπορεί να διαχειρίζεται τις bus συσκευές όλων των EIB/KNX κατασκευών. Είναι συνέχεια εξέλιξη του ETS 2 και δίδει την δυνατότητα για προγραμματισμό και συντήρηση εγκαταστάσεων από απόσταση (μέσω internet, περιγραφή : iets). Έργα, τα οποία έχουν δημιουργηθεί με το ETS Starter, μπορούν να αναπτυχθούν στην συνέχεια με το ETS Professional. Επίσης, έργα, που έχουν δημιουργηθεί με το ETS 2, μπορούν να μετατραπούν ώστε να είναι επεξεργάσιμα στο ETS 3 Professional. -63-

70 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Οι εκδόσεις ETS Starter και ETS Professional στην πρώτη τους εγκατάσταση λειτουργούν σαν Tester και Demo αντίστοιχα. Για να αποχτήσουν όλες τους τις δυνατότητες πρέπει να ενεργοποιηθούν με ένα κλειδί ( ή μια άδεια χρήσης = Lizenz ), το οποίο πρέπει να δοθεί από την EIBA. Όλες οι παραπάνω εκδόσεις ( Starter, Tester, Professional ) σε κανονική και demo, βρίσκονται σε CD που διαθέτει δωρεάν η EIBA. Αν εγκαταστήσει κάποιος το Professional, αυτό θα λειτουργήσει σαν demo. Θα μπορεί να δημιουργήσει μόνο ένα έργο με μέχρι 20 bus συνδρομητές και δεν έχει δυνατότητα πρόσβασης στο bus. Για να ενεργοποιηθούν όλες οι δυνατότητες, θα πρέπει να ζητηθεί και να δοθεί από την EIBA η άδεια χρήσης ή το κλειδί ή Lizenz που αναφέρθηκε. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι αυτό το κλειδί δίνεται και ισχύει μόνο για έναν υπολογιστή. Η αίτηση για την EIBA μπορεί να ζητηθεί μέσω internet κατευθείαν μέσα από το ETS 3 Professional στο μενού Help > Licensing > Request License key Για δεύτερο ή τρίτο υπολογιστή πρέπει να επαναληφθεί η ίδια διαδικασία. Όπως προαναφέρθηκε, το ETS βρίσκεται στην έκδοση ETS 3 και παρόλο που έχει βελτιωθεί και ωριμάσει αρκετά, δε θεωρείται ακόμη αυτοδιδασκόμενο, ιδιαίτερα το Professional, με το οποίο θα ασχοληθούμε στην συνέχεια. Η χρήση και οι δυνατότητες του διδάσκονται αναλυτικά στα πιστοποιημένα εκπαιδευτικά κέντρα της EIBA/KONNEX. Μερικές χρήσιμες διευκρινήσεις για την συνέχεια : Σο ETS 3 Professional χρησιμοποιείται από όλους τους κατασκευαστές προϊόντων και προγραμμάτων της τεχνικής EIB/KNX. Επομένως, όποιος επενδύσει χρόνο για να το μάθει θα μπορεί πλέον να χρησιμοποιεί και να προγραμματίζει όλες τις έξυπνες συσκευές που είναι συμβατές στην τεχνική αυτή ( περισσότερες από σήμερα ). Για να μπορέσει κάποιος να δημιουργήσει προγράμματα έργων και για να προγραμματίσει έξυπνες EIB/KNX συσκευές θα πρέπει να έχει εισαγάγει στο ETS Professional που έχει στον υπολογιστή του και χρησιμοποιεί τη «βάση δεδομένων του κατασκευαστή» για τις συσκευές που θα χρειαστεί. Για το θέμα αυτό αναλυτικότερα στη συνέχεια. το πρόγραμμα ( ή στα προγράμματα ) εφαρμογής κάθε EIB/KNX συσκευής βρίσκεται συγκεντρωμένη η εξυπνάδα του κατασκευαστή, για να μπορέσει να δώσει στον τεχνικό που θα την προγραμματίσει τις δυνατότητες αξιοποίησης της. Όπως θα παρουσιαστεί και στην συνέχεια, το ETS 3 Professional είναι ένα δυνατό εργαλείο στα χέρια του εκπαιδευμένου τεχνικού για όλες τις φάσεις εργασίας με την νέα τεχνική: δημιουργία -64-

71 Κεφ. 4 Το λογισμικό ETS 3 Professional προγράμματος, εκπαίδευση και ξεκίνημα της εγκατάστασης, έλεγχοι, αλλαγές και διαγνώσεις των bus συσκευών και των bus εγκαταστάσεων. Η περιγραφή αυτή πιθανόν να δημιουργήσει ερωτήματα ή απορίες σε όσους δεν έχουν εμπειρία από υπολογιστές. Για όσους έχουν ασχοληθεί με την χρήση Windows το περιβάλλον θα είναι πολύ γνωστό και οικείο. Σο ETS 3 Professional αποτελείται από μια κύρια οθόνη και μετά το ξεκίνημά του στον υπολογιστή, ξεκινώντας ένα νέο έργο, δίνει την εικόνα που ακολουθεί. Η μορφή και ο χειρισμός προσαρμόστηκαν στα ισχύοντα standards, όπως είναι γνωστά από τον MS Windows Explorer. Σα θέματα που θα αναλυθούν στη συνέχεια με το ETS 3 Professional είναι : Απαιτήσεις σε Hardware Εγκατάσταση, βασικές του ETS 3 Professional και άδειες χρήσης Εισαγωγή βάσης δεδομένων και καθορισμός γλώσσας Ρυθμίσεις Προγραμματισμός Θέση έργου σε λειτουργία/δοκιμή Διαχείριση έργων Διαχείριση προϊόντων Μετατροπές έργων από το παλιότερο ETS στο νέο Σο ETS 3 Professional, όπως και οι παλαιότερες εκδόσεις, είναι ένα ανοικτό λογισμικό. Λειτουργεί σε περιβάλλον Windows 98 και νεότερο. Ήδη είναι διαθέσιμα στην αγορά προγράμματα ανεξάρτητων εταιριών, τα οποία συνεργάζονται με το ETS 3 Professional και δίνουν πρόσθετες δυνατότητες και ευκολίες. Μια από αυτές είναι η IT GmbH. Η διεύθυνση της στο internet είναι : Απαιηήζεις ζε Hardware Για την εγκατάσταση του ETS 3 Professional είναι απαραίτητα τουλάχιστον τα παρακάτω στοιχεία σύνθεσης του συστήματος ( οι προτεινόμενες τιμές εντός των παρενθέσεων ) : PC με 400 MHz ( 1GHz ) συχνότητα επεξεργαστή 128 MB ( 256 MB ) Μνήμη εργασίας ( RAM ) -65-

72 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού MS Windows 98 / ME / 2000 / NT4 / XP True color VGA 800 x 600 ( 1024 x 768 ) Ελεύθερο διαθέσιμο χώρο σκληρού δίσκου 3 GB Θύρες επικοινωνίας : RS 232 ή USB. Οι παραπάνω τιμές ισχύουν για Standard έργα χωρίς Plug in λογισμικό. ε πολύπλοκα έργα ή έργα τα οποία εμπεριέχουν συσκευές που χρειάζονται ένα Plug in λογισμικό, όπως μονάδες σύνθετης λογικής, οθόνες LCD με δυνατότητες εντολών κλπ, απαιτούνται για το σύστημα τα εξής : PC με 1 GHz ( 2GHz ) συχνότητα επεξεργαστή 256 ΜΒ ( 512 ΜΒ ) Μνήμη εργασίας ( RAM ) Η ιδεώδης λύση για τους επαγγελματίες είναι ένας φορητός υπολογιστής. Με αυτόν γίνεται πολύ εύκολη η μεταφορά προγράμματος στις bus συσκευές επί τόπου του έργου, όπως και οι αλλαγές και οι διαγνώσεις. Βέβαια, κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις. Η χρήση φορητού υπολογιστή θα πρέπει να συνδυάζεται με μια σίγουρη και ασφαλή αποθήκευση της εργασίας ( δεδομένων ). Ακόμη, θα πρέπει να επισημανθεί ότι με το ETS 3 Professional είναι δυνατή η επεξεργασία ενός έργου σε περισσότερους του ενός υπολογιστές. την περίπτωση αυτή πρέπει να λαμβάνονται ειδικά μέτρα για τη σωστή και πλήρη αλληλοενημέρωση στην τελευταία ( επίκαιρη ) κατάσταση του έργου. Εγκαηάζηαζη, βαζικές επιλογές ηοσ ETS 3 Professional και άδειες τρήζης Σο λογισμικό ETS 3 Professional μπορεί να εγκατασταθεί από την αρχική σελίδα του CD ETS 3, η οποία εμφανίζεται με το άνοιγμα του CD που δίνει η EIBA. την περίπτωση που η αρχική σελίδα δεν εμφανιστεί αυτόματα, μπορεί να τρέξει μέσω της διαδικασίας Start > Run > Browse μετά το αρχείο start. Exe. το CD που συνοδεύει το βιβλίο η εγκατάσταση ξεκινά με το αρχείο ETS 3 ProSetup.exe που βρίσκεται στο φάκελο ETS3Professional. Κατά την εγκατάσταση του ETS μπορεί να γίνει επιλογή του μεγέθους της, συνίσταται πάντως να γίνει πλήρης εγκατάσταση. το ETS 3 Professional υπάρχει μία νέα διαδικασία ( σε σύγκριση με το ETS 2 ) για τις άδειες χρήσης. Τπάρχουν 3 παραλλαγές : Demo: max. ένα έργο, max. 20 συσκευές, όχι πρόσβαση στα Bus. Trainee: max. ένα έργο, max. 20 συσκευές κατά τα άλλα πλήρης λειτουργία, αλλά χρονικά περιορισμένη. -66-

73 Κεφ. 4 Το λογισμικό ETS 3 Professional Full License: πλήρης έκδοση χωρίς περιορισμούς. Επιπροσθέτως Supplementary License. Αυτή χρησιμεύει σαν συμπληρωματική άδεια για ένα δεύτερο PC ( Notebook για θέση εγκαταστάσεων σε λειτουργία ). Όπως έχει αναφερθεί, το ETS 3 Professional εγκαθίσταται για μια φορά και εγκαθίσταται ολόκληρο. Σο πώς θα λειτουργήσει στη συνέχεια εξαρτάται από ποιο κλειδί άδειας χρήσης θα εισαχθεί και θα εγκατασταθεί. Χωρίς εισαγωγή και εγκατάστασης κλειδιού χρήσης, μετά την ολοκλήρωση της εγκατάστασης, λειτουργεί σαν Demo. Η εισαγωγή και η εγκατάσταση κλειδιού χρήσης μπορεί να γίνει κατευθείαν κατά το ξεκίνημα του ETS 3 ή από την επιλογή Help > Licensing από τη γραμμή των μενού. Για επιλογή, στη διαχείριση κλειδιών χρήσης υπάρχουν Full License, Trainee Version, ή η Supplementary Version. την κάρτα διαλόγου για την αίτηση κλειδιού χρήσης υπάρχουν πληροφορίες και οδηγίες για τη διαδικασία. τη συνέχεια, με βάση τις οδηγίες του προγράμματος εγκατάστασης προχωράει και ολοκληρώνεται η διαδικασία της εγκατάστασης. Όμως εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι με μόνο την εγκατάσταση του ETS 3 Professional δε μπορεί κανείς να δημιουργήσει έργο. Γιατί δεν περιέχεται καμία βάση δεδομένων κατασκευαστή στο ETS 3 στο πρώτο του ξεκίνημα. Για το πώς γίνεται η εισαγωγή βάσης δεδομένων ακολουθούν λεπτομερείς οδηγίες στη συνέχεια. Μετά την ολοκλήρωση της εγκατάστασης και την εισαγωγή τουλάχιστον μιας βάσης δεδομένων, το ETS 3 είναι έτοιμο για να δημιουργήσει έργα. Μερικές βασικές επιλογές ρυθμίσεις είναι αναγκαίες : Η επιλογή γλώσσας λειτουργίας του ETS 3 Professional Η επιλογή γλώσσας για τη βάση δεδομένων του κατασκευαστή Η επιλογή εκτυπωτή για την εκτύπωση δεδομένων Η επιλογή κατασκευαστή αν έχουν εγκατασταθεί περισσότερες από μία βάση δεδομένων Η επιλογή για το ποια σειριακή θύρα ή USB θα χρησιμοποιηθεί στον υπολογιστή για την επικοινωνία με την EIB/KNX εγκατάσταση. -67-

74 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού 4.2 Εισαγωγή μιας βάσης δεδομένων στο ETS 3 Professional και επιλογή γλώσσας Για παράδειγμα εισαγωγής και για τα παραδείγματα προγραμματισμού των επόμενων κεφαλαίων θα χρησιμοποιηθεί η βάση δεδομένων της Siemens για το instabus. Η βάση δεδομένων δίνεται δωρεάν και περιλαμβάνει όλες τις EIB/KNX συσκευές της με τις εφαρμογές τους και είναι διαθέσιμη σε πολλές γλώσσες. Η περισσότερο συνηθισμένη είναι στην αγγλική και γερμανική γλώσσα και είναι διαθέσιμη και μέσω internet στη διεύθυνση Για την Ελλάδα και για τους Έλληνες τεχνικούς είναι πλέον διαθέσιμη η ελληνική - γερμανική έκδοση. Όπως έχει αναφερθεί, η βάση για τα προϊόντα Siemens instabus περιλαμβάνει τα προγράμματα εφαρμογής της Siemens για την τεχνική ηλεκτρικών εγκαταστάσεων κτιρίων EIB/KNX στην αγγλική και γερμανική γλώσσα. Με τα προγράμματα αυτά οι συσκευές Siemens instabus μπορούν να προγραμματίζονται και να αποκτούν πολλές και διαφορετικές δυνατότητες. Αυτή η βάση δεδομένων ( σαν αρχείο ) μπορεί να αναγνωριστεί και να χρησιμοποιηθεί μόνο από το ETS 3 Professional. Χωρίς αυτό το λογισμικό η βάση δεδομένων δε μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Μέσω του λογισμικού αυτού μπορεί να γίνεται η επιλογή των bus συσκευών και στη συνέχεια μπορούν να επιλέγονται τα προγράμματα εφαρμογής για κάθε συσκευή. Οι τεχνικές περιγραφές των προϊόντων και των προγραμμάτων δεν περιλαμβάνονται στη βάση δεδομένων. Είναι διαθέσιμα σε μορφή καταλόγου από τη Siemens στην αγγλική και γερμανική γλώσσα. το CD που συνοδεύει το βιβλίο έχουν συγκεντρωθεί οι τεχνικές περιγραφές των βασικών bus συσκευών στην αγγλική γλώσσα. Ειζαγωγή μιας βάζης καηαζκεσαζηή ζηο ETS 3 Professional 1. Ξεκινήστε τα Windows. 2. Σοποθετήστε το CD-ROM με τη βάση του κατασκευαστή στον αντίστοιχο οδηγό του υπολογιστή σας ή εντοπίστε το φάκελο που βρίσκεται η βάση. τη συνέχεια: 3. Ξεκινήστε το ETS 3 Professional κάνοντας κλικ στο εικονίδιο ETS 3 Professional. 4. Δημιουργείστε μια νέα βάση δεδομένων, αν δεν υπάρχει, η οποία θα περιλαμβάνει έργα και προϊόντα, στην οθόνη Open Database πιέζοντας το πλήκτρο New. Ανοίγει η κάρτα Create Database επιλέγοντας θέση και θέτοντας όνομα (προτιμάτε λατινικούς χαρακτήρες) στο πεδίο file name. Επιλέξτε Save. -68-

75 Κεφ. 4 Το λογισμικό ETS 3 Professional 5. Ανοίξτε τη βασική οθόνη του ETS 3, επιλέξτε file και από εκεί το πλήκτρο Import. Από το CD-ROM ή από τον φάκελο που βρίσκεται η βάση του κατασκευαστή επιλέξτε το αρχείο της βάσης (XXX.vd3) και πατήστε το πλήκτρο open. 6. Ακολουθήστε τις οδηγίες για την εισαγωγή. Μπορείτε βέβαια, αν δεν θέλετε την εισαγωγή όλης της βάσης δεδομένων, να επιλέξτε και να εισάγετε επιλεγμένα προϊόντα και προγράμματα. Αν πρόκειται για πρώτη εγκατάσταση, προτείνεται η επιλογή Import All. Ανάλογα με το μέγεθος της βάσης, την ταχύτητα του επεξεργαστή και το μέγεθος της μνήμης του, εξαρτάται ο χρόνος που θα χρειαστεί για την εισαγωγή και την αποσυμπίεση της βάσης. Μετά την εισαγωγή αυτή, το ETS 3 Professional είναι έτοιμο για τη δημιουργία ενός νέου έργου. Επιλογή ηης γλώζζας για ηην βάζη δεδομένων ζηο ETS 3 Professional Αφού έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία εισαγωγής της βάσης δεδομένων, στη βασική οθόνη του ETS 3 Professional στη γραμμή του μενού επιλέξτε Extras και στη συνέχεια Database Maintenance. τη συνέχεια, προχωρήστε στη λειτουργία επιλογής γλώσσας για τη βάση δεδομένων στο Translate Database. Εμφανίζονται οι διαθέσιμες γλώσσες στο πεδίο Translate to: επιλέξτε την επιθυμητή γλώσσα. Για να ολοκληρωθεί η επιλογή γλώσσας θα πρέπει η βασική οθόνη του ETS 3 Professional, στη γραμμή των μενού, να επιλέξτε ξανά Extras. τη συνέχεια στην επιλογή Options, στην κάρτα Presentation πρέπει να γίνει η αντίστοιχη επιλογή γλώσσας και να επιβεβαιωθεί με Apply. Για να γίνουν ενεργές οι επιλογές αυτές θα πρέπει να κλείσει και να ανοίξει ξανά το ETS Ρυθμίσεις Η επιφάνεια εργασίας του ETS 3 Professional μπορεί να προσαρμοσθεί ανάλογα με τις ειδικές απαιτήσεις. Εδώ χρειάζονται μερικές διευκρινίσεις και πληροφορίες για τις βασικές ρυθμίσεις. την επιλογή Ρυθμίσεις φθάνετε στο σημείο Extras/Options της μπάρας των μενού. Ο διάλογος Options είναι διαιρεμένος σε καρτέλες. Κάθε καρτέλα μπορεί να εμφανιστεί επιλέγοντάς την. τη συνέχεια αναφέρονται περισσότερα για την καρτέλα Presentation. Προσοχή: Οι αλλαγές στο ETS 3 Professional ενεργοποιούνται μόνο μετά από επανεκκίνηση. -69-

76 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Καρτέλα Presentation Με τη ρύθμιση Language επιλέγετε τη γλώσσα που θέλετε για την επιφάνεια εργασίας του ETS 3 Professional και για τη βάση δεδομένων. Σο εάν η γλώσσα της βάσης δεδομένων ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις σας έγκειται στο κατά πόσο οι δημιουργοί των βάσεων δεδομένων έχουν υποστηρίξει αυτή τη γλώσσα. Οι ρυθμίσεις γίνονται σε δύο τομείς: General και Browser. Τομέας General Γενικά: Show Splash Screen: Εδώ ορίζεται εάν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της έναρξης λειτουργίας του ETS 3 Professional θα πρέπει να εμφανίζεται η αρχική μάσκα ή όχι. Reload last active Workspace: Κατά την έναρξη του ETS 3 Professional επανεμφανίζονται τα έργα και τα παράθυρα εργασίας, τα οποία λειτουργούσαν στην οθόνη κατά το τελευταίο κλείσιμο του ETS 3. Allow multiple ETS instances: Κανονικά αυτή η εντολή δεν επιλέγεται με το σύμβολο επιβεβαίωσης, ακόμη και αν το ETS 3 Professional ξανανοίξει. Έτσι, αυτή εμφανίζεται στο ήδη ανοιχτό πρόγραμμα. Προσοχή: Όταν ενεργοποιηθεί η δυνατότητα αυτή, είναι δυνατόν, μέσα από διαφορετικές ενεργοποιήσεις του ETS 3, να γίνεται πρόσβαση σε μία κοινή βάση δεδομένων. Enable Undo, ενεργοποίηση: Η εντολή Enable Undo απαιτεί αρκετή μνήμη και χρόνο επεξεργασίας. Π.χ. πριν από τη διαδικασία διαγραφής πρέπει να αποθηκευθούν όλα τα προς διαγραφή στοιχεία. Όταν διαγράφονται μεγάλα τμήματα ενός έργου, π.χ. ένα ολόκληρο κτίριο, τότε είναι λογικό να απενεργοποιηθεί η λειτουργία Enable Undo. Πάντως, πρέπει τακτικά να γίνεται ένα αντίγραφο ασφαλείας των βάσεων των δεδομένων. Warn on delete: Εμφανίζεται πριν από κάθε διαγραφή μια ερώτηση για λόγους ασφαλείας. Link devices to current line: Όταν ενεργοποιηθεί αυτή η επιλογή, οι συσκευές που εισάγονται από το παράθυρο επιλογής συσκευών λαμβάνουν τη φυσική διεύθυνση της γραμμής που είναι ενεργή. Η ενεργή γραμμή ορίζεται στο παράθυρο της τοπολογίας ομάδων σαν ιδιότητα της γραμμής (από το μενού Edit> Επιλογή > Set Current Line) και εμφανίζεται στη γραμμή κατάστασης. Εάν αυτή η επιλογή απενεργοποιηθεί, τότε οι εισαγόμενες συσκευές δεν έχουν φυσική διεύθυνση. Θα πρέπει οι φυσικές διευθύνσεις να δοθούν στη συνέχεια με το χέρι. -70-

77 Κεφ. 4 Το λογισμικό ETS 3 Professional Prompt for Project History: Αν ενεργοποιηθεί αυτή η επιλογή, κάθε φορά κατά το κλείσιμο ενός έργου θα εμφανίζεται ένας διάλογος σχετικά με την ιστορία του έργου, όπου μπορούν να πληκτρολογηθούν στοιχεία σχετικά με το έργο. Τομέας Browser Modeless Property Dialog: Εδώ μπορεί κάποιος να επιλέξει, εάν πρέπει να μείνει ανοιχτό το μη βοηθητικό παράθυρο Property-Dialog. Ένα μη βοηθητικό παράθυρο είναι ένα παράθυρο, το οποίο επιλέγεται μια φορά- παραμένει πάντοτε στο μπροστινό μέρος της επιφάνειας της οθόνης. Σο ενεργό κυρίως παράθυρο παραμένει σε χρήση και είναι επίσης δυνατή η μετάβαση σε κάποιο άλλο κυρίως παράθυρο. Σο περιεχόμενο του μη βοηθητικού παραθύρου ενημερώνεται συνεχώς μέσω του επιλεγμένου αντικειμένου στο κυρίως παράθυρο διαλόγου. Εάν δε θέλετε να χρησιμοποιείτε πια ένα μη βοηθητικό παράθυρο θα πρέπει να το διαγράψετε. Εάν το Modeless Property Dialog δεν έχει επιλεγεί, τότε ο Property Dialog περιλαμβάνει τα πλήκτρα Ok, Close, Apply. Πριν προχωρήσετε στην ενεργοποίηση ενός άλλου παραθύρου, θα πρέπει να κλείνει η λειτουργία του παραθύρου αυτού με το ανάλογο πλήκτρο. Multiple Selection in Tree View: Εδώ ορίζεται εάν στο αριστερό μέρος του παραθύρου εργασίας (εκεί που εμφανίζεται η δομή δέντρου) μόνο ένα στοιχείο θα μπορεί να επιλεγεί ή περισσότερα. Εάν έχει επιλεγεί η πολλαπλή επιλογή, ισχύουν οι γνωστοί κανόνες των Windows: για την επιλογή μιας περιοχής, κατά την επιλογή με το ποντίκι θα πρέπει να πιέζεται και το πλήκτρο Shift. Για συνολική επιλογή, θα πρέπει να πιέζεται το πλήκτρο Ctrl ταυτόχρονα με το ποντίκι. Multiple List Views in Browser: Εδώ ορίζεται, εάν σε μια πολλαπλή επιλογή στο αριστερό παράθυρο εργασίας (της λίστας), θα πρέπει να εμφανίζονται ένα ή περισσότερα επίπεδα της δομής δέντρου στο δεξιό μέρος του παραθύρου εργασίας. Καλύτερη παρουσίαση δίνει συνήθως η επιλογή περισσότερων λιστών, διαφορετικά το δεξιό παράθυρο δεν είναι περιεκτικό. Use Template when opening a project: Εάν επιλεγεί αυτή η δυνατότητα, τότε ανοίγει ένα νέο έργο με τρία παράθυρα, δομή κτιρίου, τοπολογία και διευθύνσεις ομάδας. Εάν αυτή η δυνατότητα δεν επιλεγεί, τότε κατά το άνοιγμα ενός έργου εμφανίζεται μόνο η δομή κτιρίου. Topology Display like in ETS 2: το ETS 2, η κύρια γραμμή και η γραμμή περιοχών δεν ήταν ξεχωριστές στη δομή δέντρου. ε περίπτωση επιλογής μιας περιοχής ή μιας κεντρικής γραμμής, τότε εμφανίζεται στο δεξιό μέρος ένα παράθυρο. ε αυτές τις -71-

78 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού σημειώσεις χρησιμοποιείται η δομή του ETS 3 Professional, γι αυτό θα πρέπει να απενεργοποιείται αυτή η επιλογή. Two Level Group Addresses: Εδώ επιλέγεται αν οι διευθύνσεις ομάδας θα είναι δύο ή τριών επιπέδων. Copy with options: Εδώ ρυθμίζεται αν κατά τη διαδικασία του Copy εμφανίζεται ο κατάλογος ερωτήσεων, με τον οποίο εμφανίζονται οι διαφορετικές στρατηγικές σχετικά με τις νέες διευθύνσεις. 4.4 Προγραμματισμός Η δημιουργία ενός έργου με το ETS 3 Professional γίνεται συνήθως με μια σειρά από ενέργειες: Διαμόρφωση δομής του έργου (δομή του κτιρίου / Bus - τοπολογία) Προσθήκη προϊόντων EIB/KNX (συσκευές με ανάλογη εφαρμογή) στη δομή του κτιρίου Ρύθμιση παραμέτρων EIB/KNX συσκευών σύμφωνα με τις απαιτήσεις της εφαρμογής Δημιουργία διευθύνσεων ομάδας ύνδεση διευθύνσεων ομάδας με τα στοιχεία επικοινωνίας των EIB/KNX συσκευών Σαξινόμηση των επιλεγμένων EIB/KNX συσκευών στην Bus τοπολογία (ορισμός της φυσικής διεύθυνσης) Σαξινόμηση των επιλεγμένων EIB/KNX συσκευών στις προβλεπόμενες ομάδες χρήσης Έλεγχος προγραμματισμού Εκτύπωση Αποθήκευση έργου ε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να παρουσιαστούν αποκλίσεις από την παραπάνω διαδικασία. ε μικρότερα προγράμματα πιθανώς να είναι απαραίτητα ορισμένα στάδια, ενώ σε μεγαλύτερα (προγράμματα ομάδας) απαιτούνται πρόσθετες ενέργειες. Με το εικονίδιο New Project ή από την εντολή File ξεκινά η δημιουργία κάθε νέου έργου. Από το εικονίδιο ανοίγει ο κατάλογος με τα υπάρχοντα στο ETS έργα. Εδώ επίσης μπορούν να γίνουν όλες οι αλλαγές και οι τροποποιήσεις ενός υπάρχοντος έργου. Οι διευθύνσεις ομάδος εμφανίζονται και με το εικονίδιο. -72-

79 Κεφ. 4 Το λογισμικό ETS 3 Professional Ακόμη στο τμήμα αυτό δημιουργούνται οι διευθύνσεις ομάδος στο παράθυρο Group Addresses in... Με το εικονίδιο ανοίγει το παράθυρο της τοπολογίας του bus. Με το εικονίδιο ξεκινά η λειτουργία του Product Finder με τον οποίο γίνεται επιλογή συσκευών από τον κατάλογο δέντρο της βάσης δεδομένων του κατασκευαστή. Με το εικονίδιο ανοίγει το παράθυρο View Building, στο οποίο δημιουργείται η δομή των τμημάτων, των χωρών και των ηλεκτρικών πινάκων του έργου. Από την εντολή Diagnostics και με την εντολή Check Project μπορεί να γίνει μια σειρά ελέγχων για την ορθή δημιουργία του έργου και για εντοπισμό βασικών λαθών. Με το εικονίδιο και τη βοήθεια Help παρέχεται βοήθεια σε κάθε φάση των εργασιών. πουδαίο ρόλο παίζει επίσης η λειτουργία Open Catalog. Με τη γνωστή διαδικασία των Windows, drag & drop, εμφανίζει ένα μενού φίλτρων επιλογών για τη γρήγορη επιλογή και εισαγωγή στο έργο των bus συσκευών. Πρέπει να σημειωθεί ότι στο ETS 3 Professional δεν υπάρχει πλήκτρο Save. Η αποθήκευση του έργου για την αποφυγή απωλειών εργασίας από τυχόν αστοχία του προγράμματος γίνεται αυτόματα. Γενικά το ETS 3 είναι ένα αρκετά σταθερό παραθυρικό περιβάλλον. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι η εργασία που γίνεται για τη δημιουργία του έργου δεν έχει απαραίτητα άμεση σχέση (επικοινωνία) με την εγκατάσταση και τα υλικά της, δεν έχει ακόμη άμεση επαφή και επικοινωνία με τα hardware. Έτσι, δίνεται η δυνατότητα για τη δημιουργία του προγράμματος ενός έργου εκτός εργοταξίου, σε καλύτερες και περισσότερο άνετες συνθήκες. 4.5 Θέση έργου σε λειτουργία / δοκιμές διαγνώσεις Σο επόμενο σε σπουδαιότητα στάδιο στην υλοποίηση ενός έργου είναι η μεταφορά του προγράμματος στις bus συσκευές για να ενεργοποιηθούν. Η ενεργοποίησή τους προϋποθέτει την ύπαρξη εγκατάστασης EIB/KNX με τροφοδοτικό σε λειτουργία και σειριακή ή USB σύνδεση του υπολογιστή με το bus. Γι αυτό και μόλις συνδεθεί ο υπολογιστής στην εγκατάσταση το ETS 3 δίνει ένδειξη. Εφόσον η σύνδεση με την εγκατάσταση υλοποιηθεί με επιτυχία, μπορούν να γίνουν πολλές και ενδιαφέρουσες εργασίες. Μπορεί να αρχίσει η μεταφορά του προγράμματος στις bus συσκευές, μπορούν να πραγματοποιηθούν διαγνώσεις και έλεγχοι της εγκατάστασης και της λειτουργίας των bus συσκευών. -73-

80 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Αν χρησιμοποιείται θύρα USB για επικοινωνία με την εγκατάσταση, είναι πιθανόν να χρειαστεί μια ρύθμιση για την αναγνώρισή της: από το μενού extras επιλέγεται Options... και από εκεί η καρτέλα Communication. Πιέζοντας το πλήκτρο Configure Interfaces... ανοίγει μια νέα κάρτα στην οποία δημιουργείται μια νέα connection, η USB. Οι βασικότερες λειτουργίες για τη θέση σε λειτουργία έργου και για διαγνώσεις βρίσκονται στις εντολές Commissioning και Diagnostics αντίστοιχα. Με το εικονίδιο μπορούμε να στέλνουμε το πρόγραμμα που έχει δημιουργηθεί, στις bus συσκευές που έχουν επιλεγεί στην εγκατάσταση. Με την εντολή Device Info... μπορούν να διαβαστούν χρήσιμα διαγνωστικά στοιχεία για τη σωστή λειτουργία και την ταυτότητα των συσκευών. Μια ακόμη σπουδαία δυνατότητα του τμήματος αυτού είναι η καταγραφή, αποκωδικοποίηση και αναπαραγωγή τηλεγραφημάτων από το bus με τις εντολές Group Monitor και Bus Monitor. Διαχείριση έργων Από την εντολή File ανοίγει το μενού με το οποίο γίνεται δυνατή η εισαγωγή ενός έργου (Import...) που έχει δημιουργηθεί σε άλλο υπολογιστή, η εξαγωγή έργου (Export...) ή έργων για δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας ή για επεξεργασία σε άλλο υπολογιστή. Ακόμη, είναι δυνατή η εξαγωγή στατιστικών στοιχείων σχετικά με τα έργα που είναι αποθηκευμένα (Project Properties...). Για να γίνει εδώ η εισαγωγή (Import) ενός έργου πρέπει το έργο αυτό να έχει δημιουργηθεί στο ETS. Όταν ένα έργο εξαχθεί, πρακτικά δημιουργείται ένα αντίγραφό του σε δισκέτα ή σε άλλο αποθηκευτικό μέσο. Κατά την εξαγωγή του παίρνει μαζί του και τις εφαρμογές που χρησιμοποιεί από τη βάση δεδομένων. Σο πρωτότυπο παραμένει στον υπολογιστή και πρέπει να αποφευχθεί επιμελημένα η περίπτωση να γίνουν αλλαγές ταυτόχρονα και στα δύο έργα. Αν αυτό συμβεί και το έργο που είχε εξαχθεί επαναεισαχθεί, τότε χρειάζεται προσοχή και εργασία, ώστε το έργο που θα παραμείνει να έχει όλες τις αλλαγές. Διαχείριση προϊόντων Εδώ, διαχείριση προϊόντων σημαίνει εισαγωγή ή διαγραφή βάσεων δεδομένων. Η βάση δεδομένων κάθε κατασκευαστή εμφανίζεται σαν κατάλογος στη μορφή δένδρου. Με την επιλογή μιας εφαρμογής και πίεση του πλήκτρου Info παρουσιάζονται ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με την bus συσκευή στην οποία αντιστοιχεί. Εδώ, πρέπει να επισημανθεί, ότι προϊόντα ή εφαρμογές, τα οποία διαγράφονται δεν μπορούν πλέον να ανακτηθούν, εφόσον κλείσει το ETS. Αν αυτό που έχει διαγραφεί, χρησιμοποιείται ήδη σε κάποιο -74-

81 Κεφ. 4 Το λογισμικό ETS 3 Professional υπάρχον έργο, το οποίο είναι αποθηκευμένο στον υπολογιστή, παραμένει σε αυτό, απλώς δε μπορεί πλέον να επιλεγεί και να χρησιμοποιηθεί σε νέο έργο. Σο ETS 3 Professional δίνει τη δυνατότητα εξαγωγής προϊόντων με μορφή βάσης δεδομένων (*.vd3). Αυτό γίνεται με επιλογή προϊόντων στο παράθυρο της βάσης και επιλογή της εντολής Export. Μεηαηροπές έργων από ηο ETS 2 ζηο ETS 3 Professional Η δυνατότητα αυτή λειτουργεί αυτόματα με την εντολή Import. Μετατροπή έργων από το ETS 3 στο ETS 2 δεν είναι δυνατή. Αν στο έργο που έχει δημιουργηθεί με το ETS 2 υπάρχουν bus συσκευές με Plug-in-λογισμικό, κατά την εισαγωγή του στο ETS 3 είναι πιθανό να ζητηθούν πρόσθετα αρχεία. Αζθάλεια δεδομένων Θα μπορούσε να έχει τον τίτλο Εξασφάλιση της εργασίας που έχει γίνει με το ETS 3 στον υπολογιστή. Βέβαια, αυτό είναι ένα γενικότερο πρόβλημα που αφορά όλες τις εργασίες που έχουν μορφή ηλεκτρονικού αρχείου που προέρχεται από υπολογιστές. Κρίνεται χρήσιμο και σκόπιμο να γίνει εδώ μια μικρή επεξεργασία του θέματος. Πρώτα πρώτα, μια καλή συνήθεια είναι κάθε έργο που τελειώνει να αποθηκεύεται και σε δισκέτες ή σε CD ROM σε ασφαλές μέρος. Όλα τα έργα που έχουν δημιουργηθεί σε αυτό και όλες οι βάσεις δεδομένων των κατασκευαστών που έχουν εισαχθεί βρίσκονται στα αρχεία xxx.db. Αποθηκεύοντας συχνά ένα αντίγραφο των αρχείων αυτών εκτός υπολογιστή, δημιουργούμε μια σίγουρη εξασφάλιση της μέχρι τότε εργασίας. -75-

82 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού -76-

83 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 H TΕΧΝΟΛΟΓΙΑ PLC ΚΑΙ ΠΡΑΚΣΙΚΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕ ΣΗ 5.1 Η τεχνολογία PLC (Power Line Carrier) Αφορά νέες κατασκευές. Η μετάδοση των κωδικοποιημένων μηνυμάτων γίνεται μέσω του ηλεκτρικού δικτύου των 230V~ του σπιτιού με τη χρήση του ουδετέρου καλωδίου. Δεν χρειάζεται επιπλέον καλωδίωση bus. Η αποστολή και η εκτέλεση των εντολών σε κάθε σημείο της εγκατάστασης γίνεται απλά με την καλωδίωση φάσης / ουδετέρου. Έχει απλό τρόπο προγραμματισμού για όλα τα προϊόντα, χωρίς την απαίτηση για χρήση PC. Δημιουργεί σενάρια ώστε οι ηλεκτρολογικές λειτουργίες του σπιτιού να ανταποκρίνονται πλήρως στον τρόπο ζωής των κατοίκων του. Έτσι χρησιμοποιεί ένα γενικό διακόπτη σεναρίων, όπου επιτρέπει τον πλήρη έλεγχο της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης και τη δημιουργία 4 σεναρίων. -77-

84 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού 5.2 Παραδείγματα εγκαταστάσεων κλασσικού τρόπου και με τεχνολογία PLC / IR Έλεγτος θωηιζμού Ο απλός διακόπτης συνδέεται σε κύκλωμα φωτισμού και ελέγχει απευθείας το φορτίο, όπως ένας συνηθισμένος διακόπτης. Ο γενικός διακόπτης σεναρίων συνδέεται στα 230V~ και μπορεί να ελέγχει μέσω PLC, αφού προγραμματιστεί, το φορτίο που είναι συνδεδεμένο στον απλό διακόπτη. Ο διακόπτης μπορεί επίσης να ελεγχθεί από άλλους διακόπτες σεναρίων π.χ. : τηλεχειριστήριο γενικής χρήσης. Πλεονεκτήματα: i) Πιο απλοποιημένη καλωδίωση ii) iii) Η δυνατότητα προσθήκης πολλών κινητών διακοπτών σεναρίων Η δυνατότητα ελέγχου μέσω των διακοπτών σεναρίων του συνόλου ή ενός μέρους των ηλεκτρικών λειτουργιών μιας οικίας. -78-

85 Κεφ. 5 η Τεχνολογία PLC και Πρακτικές Εφαρμογές της Ρύθμιζη θωηιζμού Ο ρυθμιστής συνδέεται σε κύκλωμα φωτισμού και ελέγχει απευθείας το φορτίο (ON/OFF/ρύθμιση) όπως ένας συνηθισμένος ρυθμιστής. Ο γενικός διακόπτης σεναρίων συνδέεται (φάση/ουδέτερο) στα 230V~ και ελέγχει μέσω PLC, αφού προγραμματιστεί, το φορτίο (ON/OFF/ρύθμιση) που είναι συνδεδεμένο στο ρυθμιστή. Ο ρυθμιστής μπορεί επίσης να ελεγχθεί και από άλλους διακόπτες σεναρίων. Πλεονεκτήματα: i) Πιο απλοποιημένη καλωδίωση ii) Δημιουργία διαφόρων σεναρίων φωτισμού του χώρου και έλεγχος τοπικά ή από απόσταση με κινητούς διακόπτες σεναρίων IR. Έλεγτος από διαθορεηικά ζημεία Ο ανιχνευτής κίνησης συνδέεται σε κύκλωμα φωτισμού και ελέγχει μέσω ανίχνευσης το φορτίο όπως ένας συνηθισμένος ανιχνευτής κίνησης. -79-

86 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Πλεονεκτήματα: i) Σο φως ανάβει μέσω ανίχνευσης και κλείνει αυτόματα στο τέλος του προγραμματισμένου χρόνου του ανιχνευτή ή πατώντας έναν από τους διακόπτες σεναρίων. ii) Αυτός ο τρόπος λειτουργίας αντιστοιχεί σε τηλεχειριζόμενο χρονοδιακόπτη, αλλά γίνεται με σημαντικά απλοποιημένη καλωδίωση. Ρύθμιζη ένηαζης με ρσθμιζηή ράγας Ο ρυθμιστής ράγας συνδέεται και ελέγχει ένα κύκλωμα φωτισμού (ON/OFF/ρύθμιση). Ο γενικός διακόπτης σεναρίων συνδέεται (φάση / ουδέτερος) στα 230V~ και μέσω PLC μπορεί να ελέγχει το φορτίο (ON/OFF/ρύθμιση) που είναι συνδεδεμένο στο ρυθμιστή. Ο ρυθμιστής ράγας μπορεί επίσης να ελεγχθεί (ON/OFF/ρύθμιση) από πολλούς διακόπτες σεναρίων. Πλεονεκτήματα: i) Ο γενικός διακόπτης σεναρίων μπορεί να απομνημονεύσει διάφορα σενάρια φωτισμού του χώρου. ii) Με το τηλεχειριστήριο multimedia γενικής χρήσης ελέγχονται ταυτόχρονα τα σενάρια φωτισμού και οι ηλεκτρονικές συσκευές (TV, DVD, home cinema ) -80-

87 Κεφ. 5 η Τεχνολογία PLC και Πρακτικές Εφαρμογές της 5.3 υσκευές για έλεγχο φωτισμού μέσω της τεχνολογίας PLC και IR Διακόπηες Για τον έλεγχο (ON / OFF) του κυκλώματος φωτισμού που συνδέεται στους ακροδέκτες τους. Μπορεί επίσης, να λειτουργήσει σαν πομπός (Leader εντολέας σεναρίου) ώστε να ελέγξει άλλους διακόπτες φωτισμού PLC στην εγκατάσταση. μπορεί επίσης, να λειτουργήσει σαν δέκτης (Actor εκτελεστής σεναρίου) ώστε να εκτελέσει, στο κύκλωμα που ελέγχει, τις εντολές που δέχεται (μέσω PLC ή IR) από τους διακόπτες σεναρίων ή από άλλα προϊόντα ελέγχου φωτισμού της εγκατάστασης. (εγκατάσταση με 3 καλώδια σε κουτί ελάχιστου βάθους 40 mm. Μέγιστα δυνατά φορτία.) i) Διακόπτης απλός πομπός δέκτης PLC / IR (1 x 2500 W) ii) Διακόπτες διπλός πομπός δέκτης PLC / IR (2 x 1000 W) iii) Διακόπτης + πρίζα πομπός δέκτης PLC Προσαρμόζεται σε πρίζα ρεύματος 2 Π + Γ τύπου σούκο για τον έλεγχο (ON / OFF) του φωτιστικού που είναι συνδεδεμένο στη πρίζα. Μπορεί επίσης να λειτουργήσει σαν πομπός (Leader εντολέας σεναρίου) ώστε να ελέγξει άλλους διακόπτες φωτισμού PLC στην εγκατάσταση, ή σαν δέκτης (Actor εκτελεστής σεναρίου) ώστε να εκτελέσει, στην πρίζα στην οποία έχει τοποθετηθεί, τις εντολές που δέχεται (μέσω PLC) από τους διακόπτες σεναρίων ή από άλλα προϊόντα ελέγχου φωτισμού της εγκατάστασης. Μέγιστα δυνατά φορτία. Ανιτνεσηής κίνηζης πομπός δέκηης PLC Έλεγχος με αυτόματη ανίχνευση ή με χειροκίνητη επιλογή του κυκλώματος φωτισμού που συνδέεται στους ακροδέκτες του. Μπορεί επίσης να λειτουργήσει σαν πομπός (Leader εντολέας σεναρίου) ώστε να ελέγξει (ON / OFF) άλλους διακόπτες φωτισμού στην εγκατάσταση, ή σαν δέκτης (Actor εκτελεστής σεναρίου) ώστε να εκτελέσει, στο κύκλωμα που ελέγχει, τις εντολές που δέχεται μέσω PLC από τους διακόπτες σεναρίων ή από άλλα προϊόντα ελέγχου φωτισμού της εγκατάστασης. -81-

88 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Ανίχνευση με υπέρυθρες, εμβέλεια 3 έως 10 m Οριζόντια γωνία ανίχνευσης 180 ο Χρονική ρύθμιση από 1 s έως 16 min Ρύθμιση της φωτεινότητας από 3 έως 1000 lux Εγκατάσταση με 3 καλώδια σε κουτί ελαχίστου βάθους 40 mm. Μέγιστα δυνατά φορτία. 5.4 Ρυθμιστές Ρσθμιζηής πομπός δέκηης PLC / IR Ρυθμιστής για τον έλεγχο (ON / OFF / ρύθμιση) του κυκλώματος φωτισμού που συνδέεται στους ακροδέκτες του. Μπορεί να λειτουργήσει σαν πομπός (Leader εντολέας σεναρίου) ώστε να ελέγξει (ON / OFF) άλλους διακόπτες φωτισμού στην εγκατάσταση. Μπορεί επίσης, να λειτουργήσει σαν δέκτης (Actor εκτελεστής σεναρίου) ώστε να εκτελέσει, στο κύκλωμα που ελέγχει, τις εντολές (ON / OFF / ρύθμιση) που δέχεται μέσω PLC ή IR από τους διακόπτες σεναρίων ή από αλλά προϊόντα ελέγχου φωτισμού της εγκατάστασης. Με μνήμη μέχρι 16 επιπέδων φωτεινότητας. Με προστασία από βραχυκυκλώματα και υπερτάσεις. Εγκατάσταση με 3 καλώδια σε κουτί ελαχίστου βάθους 40 mm. Μέγιστα δυνατά φορτία. Ρσθμιζηής + πρίζα 230 V~ πομπός δέκηης PLC Προσαρμόζεται σε πρίζα ρεύματος 2 Π + Γ τύπου σούκο για τον έλεγχο (ON / OFF / ρύθμιση) του φωτιστικού που είναι συνδεδεμένο στη πρίζα. Μπορεί να λειτουργήσει σαν πομπός (Leader εντολέας σεναρίου) ώστε να ελέγξει (ON / OFF) άλλους διακόπτες φωτισμού PLC στην εγκατάσταση. Μπορεί επίσης, να λειτουργήσει σαν δέκτης (Actor εκτελεστής σεναρίου) ώστε να εκτελέσει στην πρίζα στην οποία έχει τοποθετηθεί, τις εντολές (ON / OFF / ρύθμιση) που δέχεται μέσω PLC από τους διακόπτες σεναρίων ή από αλλά προϊόντα ελέγχου φωτισμού της εγκατάστασης. Μέγιστα δυνατά φορτία. -82-

89 Κεφ. 5 η Τεχνολογία PLC και Πρακτικές Εφαρμογές της Ρσθμιζηής ράγας πομπός δέκηης PLC / IR Σοποθετείται στον ηλεκτρονικό πίνακα για τον έλεγχο (ON / OFF / ρύθμιση) του κυκλώματος φωτισμού που συνδέεται στους ακροδέκτες του. Μπορεί επίσης, να λειτουργήσει σαν πομπός (Leader εντολέας σεναρίου) ώστε να ελέγχει (ON / OFF) άλλους διακόπτες φωτισμού PLC στην εγκατάσταση. Μπορεί επίσης, να λειτουργήσει σαν δέκτης (Actor εκτελεστής σεναρίου) ώστε να εκτελέσει στο κύκλωμα που ελέγχει, τις εντολές (ON / OFF / ρύθμιση) που δέχεται μέσω PLC ή IR από τους διακόπτες σεναρίων ή από άλλα προϊόντα ελέγχου φωτισμού της εγκατάστασης. Με μνήμη ενός επιπέδου φωτεινότητας. Μέγιστα δυνατά φορτία. 5.5 Έλεγχος ρολλών PLC / IR Τοπικό τειριζηήριο πομπός δέκηης Επιτρέπει τον έλεγχο (άνοδος / κάθοδος / stop) ενός μοτέρ ηλεκτρικών ρολλών 230 V ~ που συνδέεται στους ακροδέκτες του. Μπορεί επίσης να λειτουργήσει σαν πομπός (Leader εντολέας σεναρίου) ώστε να ελέγξει άλλα τοπικά χειριστήρια PLC της εγκατάστασης. Μπορεί επίσης, να λειτουργήσει σαν δέκτης (Actor εκτελεστής σεναρίου) ώστε να εκτελέσει, στο μοτέρ που ελέγχει, τις εντολές που δέχεται μέσω PLC ή IR, από τους διακόπτες σεναρίων, από άλλα τοπικά χειριστήρια ή από γενικά χειριστήρια. Εγκατάσταση σερ κουτί ελαχίστου βάθους 40 mm Μέγιστα δυνατό φορτίο στα 230 V ~ :500 VA -83-

90 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Γενικό τειριζηήριο πομπός Επιτρέπει τον έλεγχο όλων ή κάποιον τοπικών χειριστηρίων. Επιπλέον, διαθέτει δύο βοηθητικές επαφές για εντολές από άλλα προϊόντα (όπως χρονοδιακόπτες ή φωτοκύτταρα) για την αυτοματοποίηση του ελέγχου των ρολλών. ύνδεση φάση / ουδέτερος, σε κουτί ελαχίστου βάθους 40 mm. Kit ελέγτοσ ανέμοσ / θωηεινόηηηας Για τον αυτόματο έλεγχο των τεντών, ώστε να τις κλείνει σε περίπτωση που υπάρχει δυνατός αέρας. υπάρχει δυνατότητα ρύθμισης ρολλών / τεντών σε κατάλληλη θέση σε περίπτωση μεγάλης φωτεινότητας. Σο kit αποτελείται από 2 προϊόντα: o o 1 αισθητήρα που τοποθετείται σε εξωτερικό σημείο, εκτεθειμένο σε αέρα και ήλιο. Επιτρέπει την ρύθμιση του σημείου επικινδυνότητας του αέρα (από 7 έως 80 km/h) και της φωτεινότητας και στέλνει ασύρματα τις μετρήσεις του στο τοπικό χειριστήριο. Λειτουργεί χωρίς ειδική καλωδίωση και χωρίς μπαταρίες, φορτίζει αυτόματα με την ηλιακή ενέργεια. 1 μονάδα ελέγχου που τοποθετείται στον ηλεκτρικό πίνακα (σύνδεση φάσης / ουδέτερος) και που λαμβάνει ασύρματα τις μετρήσεις του ανιχνευτή. Σότε λειτουργεί σαν πομπός (Leader εντολέας σεναρίου) και στέλνει εντολές (άνοδος / κάθοδος) ασύρματα ή μέσω PLC στο γενικό χειριστήριο. Για ακόμα μεγαλύτερη προστασία, μπορεί κανείς σε περίπτωση πολύ ισχυρού ανέμου να προγραμματίσει το ταυτόχρονο κλείσιμο των ρολλών και ανέβασμα των τεντών. -84-

91 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 H ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΑ RF ΚΑΙ ΠΡΑΚΣΙΚΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕ ΣΗ 6.1 Η ασύρματη τεχνολογία RF (Radio Frequency) o Αφορά ανακαινίσεις. o Η μετάδοση των κωδικοποιημένων μηνυμάτων γίνεται ασύρματα στα MHz (εμβέλεια 200m σε ελεύθερο πεδίο) o o Ο πομπός εντολέας του σεναρίου δεν χρειάζεται καλωδίωση Ο δέκτης εκτελεστής του σεναρίου εγκαθίσταται στη θέση ενός απλού διακόπτη. 6.2 Παραδείγματα εγκαταστάσεων κλασσικού τρόπου και με την ασύρματη τεχνολογία RF Μεηαηροπή απλού διακόπηη ζε αλλέ-ρεηούρ -85-

92 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Ο απλός διακόπτης συνδέεται σε κύκλωμα φωτισμού και ελέγχει απευθείας το φορτίο όπως ένας συνηθισμένος διακόπτης. Ο γενικός διακόπτης σεναρίων εγκαθίσταται στην επιθυμητή θέση χωρίς να χρειάζεται σύνδεση με το δίκτυο και επομένως χωρίς μερεμέτια. Αφού προγραμματιστεί, ελέγχει ασύρματα το φορτίο που έχει συνδεθεί στο διακόπτη. Ο απλός διακόπτης μπορεί επίσης να ελέγχεται από άλλους διακόπτες σεναρίων. Πλεονεκτήματα: i) Καμία επιπλέον καλωδίωση για την μετατροπή ενός απλού διακόπτη σε αλλέ-ρετούρ. ii) Δυνατότητα προσθήκης πολλών διακοπτών σεναρίων. Μεηαηροπή ελέγτοσ θωηιζμού από απλό διακόπηη ζε έλεγτο από πολλά ζημεία Ο απλός διακόπτης συνδέεται σε κύκλωμα φωτισμού και ελέγχει απευθείας το φορτίο όπως ένας συνηθισμένος διακόπτης. Οι ανιχνευτές κίνησης τοποθετούνται στα επιθυμητά σημεία χωρίς να χρειάζεται σύνδεση με το δίκτυο και επομένως χωρίς μερεμέτια. Αφού προγραμματιστούν, μπορούν να ελέγχουν ασύρματα το φορτίο που έχει συνδεθεί σε αυτούς. Πλεονεκτήματα: i) Σο φως ανάβει είτε από τον απλό διακόπτη είτε μέσω ανίχνευσης οπότε και κλείνει αυτόματα στο τέλος του προγραμματισμένου χρόνου. -86-

93 Κεφ. 6 η Τεχνολογία RF και Πρακτικές Εφαρμογές της Δημιοσργία διαθόρων ζεναρίων θωηιζμού ζηον κήπο Ο διακόπτης πολλαπλών λειτουργιών ελέγχει με 4 διαφορετικές λειτουργίες (μπουτόν, διακόπτης, τηλεδιακόπτης, χρονοδιακόπτης) τα 2 κυκλώματα που είναι συνδεδεμένα στους ακροδέκτες του. Ο γενικός διακόπτης σεναρίων τοποθετείται στην επιθυμητή θέση χωρίς να χρειάζεται σύνδεση με το δίκτυο και επομένως χωρίς μερεμέτια. Αφού προγραμματιστεί ελέγχει ασύρματα τα φορτία που έχουν συνδεθεί στο διακόπτη πολλαπλών λειτουργιών. Ο διακόπτης πολλαπλών λειτουργιών μπορεί επίσης να ελεγχθεί από άλλους διακόπτες σεναρίων, όπως το τηλεχειριστήριο. Πλεονεκτήματα: i) Ο διακόπτης πολλαπλών λειτουργιών μπορεί να ελέγχει φορτία φωτισμού έως 2500 W και επίσης μια ηλεκτρική πόρτα ή ένα σύστημα αυτόματου ποτίσματος. ii) Έχει δυνατότητα ελέγχου μέσω των διακοπτών σεναρίων του φωτισμού, του ποτίσματος, της ηλεκτρικής πόρτας. Ανακαίνιζη σπάρτονηων ηλεκηρικών ρολλών -87-

94 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Ο στεγανός διακόπτης τοπικού ελέγχου ρολλών συνδέεται στα 230 V ~ και ελέγχει απευθείας το μοτέρ των ηλεκτρικών ρολλών που είναι συνδεδεμένα στους ακροδέκτες του. Σο γενικό χειριστήριο τοποθετείται στο επιθυμητό σημείο χωρίς να χρειάζεται σύνδεση με το δίκτυο και επομένως χωρίς μερεμέτια. Αφού προγραμματιστεί, ελέγχει ασύρματα τα ρολλά που είναι συνδεδεμένα στα τοπικά χειριστήρια. Σο τοπικό χειριστήριο μπορεί επίσης να ελεγχθεί από έναν ή περισσότερους διακόπτες σεναρίων. Πλεονεκτήματα: i) Ο στεγανός διακόπτης τοπικού ελέγχου ρολλών μπορεί να εγκατασταθεί εξωτερικά ή εσωτερικά κοντά στο μοτέρ και έτσι επιτρέπει την ανακαίνιση των παλαιών ρολλών με ελάχιστες ζημιές στους τοίχους. ii) Για την εγκατάσταση του γενικού χειριστηρίου δεν απαιτείται πρόσθετη καλωδίωση. 6.3 υσκευές για έλεγχο φωτισμού μέσω της τεχνολογίας RF Διακόπηες Διακόπτης δέκτης RF στεγανός Διακόπτης απλός για τον έλεγχο (ON / OFF) του κυκλώματος φωτισμού που συνδέεται στους ακροδέκτες του. Μπορεί επίσης, να λειτουργήσει σαν δέκτης (Actor εκτελεστής σεναρίου) ώστε να εκτελέσει, στο κύκλωμα που ελέγχει, τις εντολές που δέχεται ασύρματα από τους διακόπτες σεναρίων. Εγκατάσταση με 3 καλώδια. Μέγιστα δυνατά φορτία. 500W για λαμπτήρες πυράκτωσης και ιωδίνης. 500VA για λαμπτήρες ιωδίνης ΠΧΣ με επαγωγικό ή ηλεκτρονικό μετασχηματιστή. 2 x 36 W για λαμπτήρες φθορισμού. 160 W για οικονομικούς λαμπτήρες φθορισμού. -88-

95 Κεφ. 6 η Τεχνολογία RF και Πρακτικές Εφαρμογές της Διακόπτης + πρίζα 230V~ δέκτης RF Προσαρμόζεται σε πρίζα ρεύματος 2 Π+Γ τύπου σούκο για τον έλεγχο (ON / OFF) του φωτισμού που είναι συνδεδεμένο στην πρίζα. Μπορεί επίσης, να λειτουργήσει σαν δέκτης (Actor εκτελεστής σεναρίου) ώστε να εκτελέσει, στην πρίζα στην οποία έχει τοποθετηθεί, τις εντολές που δέχεται ασύρματα από τους διακόπτες σεναρίων. Μέγιστα δυνατά φορτία στα 230V~ 2500W για λαμπτήρες πυράκτωσης και ιωδίνης. Ρσθμιζηές Ρυθμιστής δέκτης RF Ρυθμιστής για τον έλεγχο (ON / OFF / ρύθμιση) του κυκλώματος φωτισμού που συνδέεται στους ακροδέκτες του. Μπορεί επίσης να λειτουργήσει σαν δέκτης (Actor εκτελεστής σεναρίου) ώστε να εκτελέσει στο κύκλωμα που ελέγχει τις εντολές (ON / OFF / ρύθμιση) που δέχεται ασύρματα από τους διακόπτες σεναρίων. Με προστασία από βραχυκυκλώματα και υπερτάσεις. Εγκατάσταση χωρίς ουδέτερο, με 2 καλώδια σε κουτί ελαχίστου βάθους 40mm. ε περίπτωση ανακαίνισης, μπορεί να αντικαταστήσει τυπικούς απλούς διακόπτες χωρίς πρόσθετη καλωδίωση. Μέγιστα δυνατά φορτία στα 230V~ 300W για λαμπτήρες πυράκτωσης και ιωδίνης. 300VA για λαμπτήρες ιωδίνης ΠΧΣ με επαγωγικό ή ηλεκτρονικό μετασχηματιστή. Ρυθμιστής + πρίζα 230V~ δέκτης Προσαρμόζεται σε πρίζα ρεύματος 2 Π + Γ τύπου σούκο για τον έλεγχο (ON / OFF / ρύθμιση) του φωτιστικού που είναι συνδεδεμένο στην πρίζα. Μπορεί επίσης να λειτουργήσει και σαν δέκτης (Actor εκτελεστής σεναρίου) ώστε να εκτελέσει, στην πρίζα στην οποία έχει τοποθετηθεί, τις εντολές που δέχεται ασύρματα από τους διακόπτες σεναρίων. Έχει δυνατότητα απομνημόνευσης του επιπέδου φωτεινότητας. Μέγιστα δυνατά φορτία στα 230V~ 500W για λαμπτήρες πυράκτωσης και ιωδίνης. -89-

96 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Διακόπτης πολλαπλών λειτουργιών δέκτης RF στεγανός Διακόπτης για τον έλεγχο 1 ή 2 κυκλωμάτων που συνδέονται στους ακροδέκτες του με διαφορετικές λειτουργίες: μπουτόν, διακόπτης, τηλεδιακόπτης, χρονοδιακόπτης (5 min 3 h). Μπορεί επίσης, να λειτουργήσει σαν δέκτης (Actor εκτελεστής σεναρίου) ώστε να εκτελέσει, στα κυκλώματα που ελέγχει, τις εντολές που δέχεται ασύρματα από τους διακόπτες σεναρίων. Εγκατάσταση με 3 καλώδια. Μέγιστα δυνατά φορτία στα 230V~ 2500W για λαμπτήρες πυράκτωσης και ιωδίνης. 2500VA για λαμπτήρες ιωδίνης ΠΧΣ με επαγωγικό ή ηλεκτρονικό μετασχηματιστή. 8 x 36 W για λαμπτήρες φθορισμού 500 W για οικονομικούς λαμπτήρες φθορισμού. Έλεγτος ρολλών αζύρμαηα (RF) Σοπικό χειριστήριο δέκτης Επιτρέπει τον έλεγχο (άνοδος / κάθοδος / stop) ενός μοτέρ ηλεκτρικών ρολλών 230V~ που συνδέεται στους ακροδέκτες του. Μπορεί επίσης να λειτουργήσει σαν δέκτης (Actor εκτελεστής σεναρίου) ώστε να εκτελέσει στο μοτέρ που ελέγχει, τις εντολές που δέχεται ασύρματα από τους διακόπτες σεναρίων ή από τα γενικά χειριστήρια. Μπορεί να εγκατασταθεί σε εξωτερικούς χώρους ή εσωτερικά κοντά στο μοτέρ με ελάχιστες εργασίες στους τοίχους. Μέγιστο δυνατό φορτίο στα 230V~ : 500 VA Γενικό χειριστήριο πομπός Επιτρέπει τον έλεγχο όλων ή κάποιων τοπικών χειριστηρίων. Σοποθετείται στον τοίχο, χωρίς κουτί εντοιχισμού ή καλωδίωση. Χρήση μπαταριών λιθίου 3 V. -90-

97 Κεφ. 6 η Τεχνολογία RF και Πρακτικές Εφαρμογές της Προσθήκη γενικού χειριστηρίου ρολλών PLC/IR Σο τοπικό χειριστήριο συνδέεται στα 230V~ και ελέγχει απευθείας το μοτέρ των ηλεκτρικών ρολλών που είναι συνδεδεμένο στους ακροδέκτες του. Σο γενικό χειριστήριο συνδέεται επίσης στα 230V~ και ελέγχει μέσω PLC, αφού προγραμματιστεί, τα ρολλά που είναι συνδεδεμένα στα τοπικά χειριστήρια. Σο τοπικό χειριστήριο μπορεί επίσης να ελεγχθεί από έναν ή περισσότερους διακόπτες σεναρίων. Πλεονεκτήματα: i) Σα τοπικά χειριστήρια μπορούν να συμμετέχουν σε σενάρια, για παράδειγμα κλείσιμο ρολλών και άνοιγμα φωτισμού. ii) Η συγκέντρωση του ελέγχου των ρολλών σε ένα σημείο επιτρέπει το ταυτόχρονο άνοιγμα κάποιων ή όλων των ρολλών. Ανακαίνιζη σπάρτονηων ηλεκηρικών ρολλών -91-

98 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Ο στεγανός διακόπτης τοπικού ελέγχου ρολλών συνδέεται στα 230V~ και ελέγχει απευθείας το μοτέρ των ηλεκτρικών ρολλών που είναι συνδεδεμένα στα τοπικά χειριστήρια. Σο γενικό χειριστήριο τοποθετείται στο επιθυμητό σημείο χωρίς να χρειάζεται σύνδεση με το δίκτυο και επομένως χωρίς μερεμέτια. Αφού προγραμματιστεί, ελέγχει ασύρματα τα ρολλά που είναι συνδεδεμένα στα τοπικά χειριστήρια. Σο τοπικό χειριστήριο μπορεί επίσης να ελεγχθεί από έναν ή περισσότερους διακόπτες σεναρίων. Πλεονεκτήματα: i) Ο στεγανός διακόπτης τοπικού ελέγχου ρολλών μπορεί να εγκατασταθεί εξωτερικά ή εσωτερικά κοντά στο μοτέρ και έτσι επιτρέπει την ανακαίνιση των παλαιών ρολλών με ελάχιστες ζημίες στους τοίχους. ii) Για την εγκατάσταση του γενικού χειριστηρίου δεν απαιτείται πρόσθετη καλωδίωση. Kit ελέγτοσ ανέμοσ / θωηεινόηηηας Όταν ο αισθητήρας ανιχνεύει ταχύτητα ανέμων ανώτερη του καθορισμένου ορίου ασφαλείας, στέλνει μέσω RF σήμα στη μονάδα ελέγχου. Η μονάδα ελέγχου στέλνει εντολή μέσω PLC και RF στα τοπικά χειριστήρια για το μάζεμα των τεντών. Η μονάδα ελέγχου μπορεί επίσης να στείλει εντολή -92-

99 Κεφ. 6 η Τεχνολογία RF και Πρακτικές Εφαρμογές της μέσω PLC και RF στα τοπικά χειριστήρια να κατεβάσουν τα ρολλά για μεγαλύτερη προστασία των παραθύρων. Πλεονεκτήματα: ii) Δεν χρειάζεται αλλαγή της υπάρχουσας καλωδίωσης. iii) Ο αισθητήρας δεν χρειάζεται σύνδεση ούτε συντήρηση αφού λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια. iv) Η μονάδα ελέγχου μπορεί να στέλνει εντολές ανόδου ή καθόδου στα επιθυμητά ρολλά ή τέντες. v) Δυνατότητα αυτοματοποίησης καθόδου των τεντών σε περίπτωση υπερβολικής φωτεινότητας. -93-

100 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού -94-

101 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΣΟ ΕΞΤΠΝΟ ΤΣΗΜΑ ΗΛΕΚΣΡΙΚΗ ΕΓΚΑΣΑΣΑΗ 7.1 Αρχές λειτουργίας Σε μια συμβατική ηλεκτρονική εγκατάσταση, ο έλεγχος και η τροφοδοσία των φορτίων επιτελούνται από το ίδιο κύκλωμα, το οποίο απαιτεί, ανάλογα με τις επιθυμητές λειτουργίες : Διαφορετικά υλικά εντολής (μπουτόν, διακόπτες) Διαφορετική καλωδίωση για την κάθε εφαρμογή Διαφορετικά υλικά παροχής ισχύος (ρελέ καστάνιας, χρονικά, ) Σε μια εγκατάσταση με σύστημα bus, ο έλεγχος και η τροφοδοσία είναι διαχωρισμένα. Ο τερματικός εξοπλισμός (φωτιστικά, πρίζες, ρολά,.) τροφοδοτούνται απευθείας από τις μονάδες εξόδου του συστήματος, οι οποίες περιέχουν τις επαφές που ενεργοποιούν κι απενεργοποιούν τα φορτία. Οι μονάδες αυτές είναι ειδικές για κάθε εφαρμογή : φωτισμός, θέρμανση, ρολά και λαμβάνουν εντολές μέσω του διαύλου (Bus). -95-

102 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Τα επίτοιχα μπουτόν πίεσης ή διακόπτες συνδέονται απευθείας με τις μονάδες 2 ή 4 εισόδων, οι οποίες τοποθετούνται με ευκολία σε χωνευτά κουτιά ηλεκτρολογικού υλικού (βάθους 5cm). Το καλώδιο-bus (συστραμμένο ζεύγος υπό πολύ χαμηλή τάση ασφαλείας), χρησιμεύει στη μεταφορά των εντολών εισόδου προς τις μονάδες εξόδου. -96-

103 Κεφ. 7 Το έξυπνο σύστημα ηλεκτρικής εγκατάστασης Οι παραδοσιακές λειτουργίες όπως η απλή μεταγωγή, η μεταγωγή αλέ-ρετούρ ή η χρήση ρελέ, αντιστοιχούν πάντα σε μια εντολή on/off. Πρακτικά, είναι ο αριθμός των σημείων ελέγχου που καθορίζει τον τύπο των υλικών εντολής (διακόπτες ή μπουτόν) που θα χρησιμοποιηθούν καθώς και την διάρθρωση της καλωδίωσης. Με το Bus, η εντολή διαχωρίζεται ηλεκτρικά από την παροχή ενέργειας προς τα ηλεκτρικά φορτία και ο αριθμός ή η θέση των υλικών εντολής δεν επηρεάζει πλέον την καλωδίωση της εγκατάστασης. Οι μονάδες εξόδου του συστήματος επιλέγονται συναρτήσει του είδους των εφαρμογών που θα ελέγχουν : φωτισμός (on/off/ρύθμιση), ρολά και περσίδες, θέρμανση. Μετά την καλωδίωση, οι λειτουργίες της εγκατάστασης καθορίζονται μέσω προγραμματισμού. Ο προγραμματισμός καθορίζει για κάθε μπουτόν : -97-

104 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Το ή τα προς έλεγχο φορτία (επιλογή των εξόδων από τις μονάδες εξόδου) Και τον τύπο της εντολής (π.χ. On, Off, On/Off, ρύθμιση, σενάριο) Το πάνελ της μονάδας προγραμματισμού προβάλλει ανά εφαρμογή, και υπό τη μορφή παραστατικών συμβόλων, όλες τις συνήθεις λειτουργίες που ονομάζονται «τύποι εντολών». Τα πλεονεκτήματα του νέου αυτού τρόπου υλοποίησης της ηλεκτρικής εγκατάστασης (EIB) επιτρέπουν : Την πραγματοποίηση της καλωδίωσης ανεξάρτητα από τις επιθυμητές λειτουργίες, Την πρόσβαση σε νέες λειτουργίες όπως οι γενικές εντολές και τα σενάρια, Την μεταβολή ή πρόσθεση ασύρματων ή ενσύρματων εντολών χωρίς την παρεμβολή στην καλωδίωση της εγκατάστασης, Την γενίκευση της χρήσης των μπουτόν πίεσης. Η μελέτη της εγκατάστασης γίνεται απλούστερη με το νέο τρόπο υλοποίησης της ηλεκτρικής εγκατάστασης (EIB). Ως πρώτο βήμα πρέπει να καθορίσετε κομμάτι κομμάτι όλα τα ηλεκτρικά -98-

105 Κεφ. 7 Το έξυπνο σύστημα ηλεκτρικής εγκατάστασης φορτία και τη θέση τους. Από αυτή την εργασία θα προκύψει η καλωδίωση της παροχής ενέργειας δηλαδή της τροφοδοσίας των ηλεκτρικών φορτίων. Κάθε ηλεκτρική γραμμή θα αναχωρεί από τη μονάδα εξόδου του συστήματος η οποία πρόκειται να ελέγχει τις αντίστοιχες καταναλώσεις. Έτσι απλοποιείται η καλωδίωση τροφοδοσίας των ηλεκτρικών κυκλωμάτων, γιατί γίνεται πλέον τελείως ανεξάρτητη από τον αριθμό και τη θέση των υλικών εντολών. Όσον αφορά τα κυκλώματα εντολής, αρκεί μόνο το καλώδιο bus το οποίο κατευθύνεται από τον ηλεκτρικό πίνακα προς κάθε θέση που μπορεί να δεχτεί επίτοιχο διακοπτικό υλικό. Ο αριθμός των υλικών εντολής καθώς και οι λειτουργίες τους μπορούν με αυτό τον τρόπο να μεταβληθούν κατά την πορεία της κατασκευής ή μετά από αυτή. Ο νέος τρόπος υλοποίησης της ηλεκτρικής εγκατάστασης (EIB) προσφέρει εύκολες τροποποιήσεις στη λειτουργία του συστήματος μειώνοντας το χρόνο στη φάση του καθορισμού των λειτουργιών της εγκατάστασης, καθώς υπάρχει πάντα η δυνατότητα της τροποποίησης των εντολών. Απομακρύνεται επίσης ο φόβος να γίνει κάποιο λάθος, καθώς οι εργασίες για την προσθήκη ενός ακόμα μπουτόν περιορίζονται στην απλή τοποθέτηση του στον τοίχο (με την προϋπόθεση ότι ο δίαυλος καταλήγει σε όλα τα χωνευτά κουτιά, δε χρειάζεται αλλαγή της καλωδίωσης). Ομοίως η αλλαγή της λειτουργίας ενός υπάρχοντος μπουτόν γίνεται με μια απλή μεταβολή του προγραμματισμού. Επίσης οποιοδήποτε μπουτόν μπορεί να ελέγξει οποιοδήποτε φορτίο της εγκατάστασης. -99-

106 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού 7.2 Παράδειγμα καλωδίωσης μιας εγκατάστασης EIB Η εγκατάσταση προσαρμόζεται στις ανάγκες μας. Παρά τη μελέτη που έχει προηγηθεί, είναι κατά τη χρήση, δηλαδή αφού παραδοθεί η εγκατάσταση, εκδηλώνονται κάποια παράπονα, π.χ. να αφαιρεθεί ένα υλικό εντολής από ένα σημείο και να προστεθεί αλλού. Συχνά όμως αποθαρρύνεται η προοπτική νέων εργασιών κυρίως λόγω κόστους. Με το EIB, κάθε επίτοιχο μπουτόν μπορεί απλά να αναπρογραμματιστεί ώστε να επιτελεί μια διαφορετική λειτουργία. Η μεταφορά μιας εντολής από το ένα μπουτόν στο άλλο ή ακόμα και η προσθήκη ενός νέου μπουτόν δεν προβάλει πλέον καμία δυσκολία. Η παρουσία του bus καλωδίου σε ένα σημείο της εγκατάστασης επιτρέπει ουσιαστικά τη αύξηση του αριθμού των υλικών εντολής στο συγκεκριμένο σημείο, χωρίς την ανάγκη εγκατάστασης νέας καλωδίωσης. Αυτός ο νέος τρόπος αντίληψης της ηλεκτρικής εγκατάστασης απελευθερώνει τους εγκαταστάτες οι οποίοι μπορούν πλέον να ανταποκριθούν ανά πάς στιγμή στις απαιτήσεις με τον ποιο γρήγορο και ανέξοδο τρόπο. Υπάρχουν αρκετοί λόγοι που μπορούν να ωθήσουν στην επιλογή της εγκατάστασης EIB : Το μέγεθος της εγκατάστασης, Το πλήθος των εφαρμογών που πρέπει να διαχειριστούν (φωτισμός, ρολά, θέρμανση, ), Η δυνατότητα επέκτασης της εγκατάστασης, Η συχνότητα αναδιάταξης του χώρου, Η παρουσία ατόμων ηλικιωμένων και με κινητικά προβλήματα. Υπάρχει εκτός αυτού η επιθυμία διασύνδεσης του συστήματος συναγερμού με την ηλεκτρονική εγκατάσταση ώστε π.χ. να ανάβει ο εσωτερικός κι εξωτερικός φωτισμός της εγκατάστασης σε -100-

107 Κεφ. 7 Το έξυπνο σύστημα ηλεκτρικής εγκατάστασης περίπτωση διάρρηξης. Επίσης μπορεί να υπάρχει η επιθυμία της δυνατότητας (με την μελλοντική μετεξέλιξη των συστημάτων KNX) ώστε η εγκατάσταση να διαχειρίζεται μέσω PC ή μέσω του internet. Με το σύστημα της EIB αρκεί να διασυνδεθεί ολόκληρη η εγκατάσταση με το καλώδιο bus, ώστε να υπάρχει πρόσβαση σε όλες τις δυνατότητες. Δεν πρέπει να θεωρούνται αμελητέοι και άλλοι παράγοντες όπως η ηρεμία και η άνεση στη χρήση μιας τέτοιας εγκατάστασης, ή ακόμα και η αύξηση της αξίας της. Οι παρακάτω πίνακες δίνουν μια κατεύθυνση στη μελέτη μας προς εκείνο το σύστημα εγκατάστασης που καλύπτει περισσότερο τις ανάγκες του εκάστοτε ενδιαφερόμενου

108 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού -102-

109 Κεφ. 7 Το έξυπνο σύστημα ηλεκτρικής εγκατάστασης Οι παραπάνω πίνακες μας δείχνουν καθαρά ότι όσο μεγαλύτερες είναι οι απαιτήσεις τόσο πιο περίπλοκη είναι η υλοποίηση της εγκατάστασης με μια συμβατική καλωδίωση. Απαιτείται π.χ. η χρήση ρελέ καστάνιας με βοηθητικές επαφές για τις ομαδικές και γενικές εντολές φωτισμού στο σύνολο της εγκατάστασης. Παρ όλ αυτά η συμβατική εγκατάσταση δεν μπορεί να προσφέρει το ίδιο επίπεδο άνεσης, ενώ για κάθε μετατροπή απαιτούνται επίπονες και πολυέξοδες εργασίες. Το EIB διαχειρίζεται εξ αρχής κάθε κύκλωμα φωτισμού ως ρελέ καστάνιας, αρκεί όμως ένας απλός επαναπρογραμματισμός για να επιτελέσει λειτουργίες διακόπτη κλιμακοστασίου, ή ομαδικών ή γενικών εντολών και σεναρίων. Και εκτός αυτών των λειτουργιών που καλύπτουν ολόκληρη την εγκατάσταση, οι μελλοντικές μετατροπές και επεκτάσεις γίνονται απλούστερα, ταχύτερα και φθηνότερα. Υπό αυτό το πρίσμα, και για το ίδιο επίπεδο υπηρεσιών, η ηλεκτρική εγκατάσταση με το σύστημα EIB κοστίζει λιγότερο από μια συμβατική. Η επιπλέον επένδυση που απαιτείται ώστε να επιτευχθεί αυτό το επίπεδο άνεσης αντιπροσωπεύει συνήθως το 1 με 2 % του συνολικού κόστους κατασκευής. Μια αποδοτική επένδυση, γιατί το EIB δεν επιτρέπει μόνο τις ανέξοδες μετατροπές στη λειτουργία της εγκατάστασης, αλλά δίνει και επιπλέον αξία στο ακίνητο σε περίπτωση μεταπώλησης. 7.3 Παραδείγματα σεναρίων ενάριο : «Αποχώρηση από το σπίτι». Καθημερινά, όταν και ο τελευταίος ένοικος φεύγει από το σπίτι, θα πρέπει να θυμηθεί : Να σβήσει τα φώτα, Να κατεβάσει τα ρολά ή την πόρτα του γκαράζ, -103-

110 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Να χαμηλώσει τη θέρμανση Και πολλά άλλα Σήμερα όλες αυτές οι κινήσεις πραγματοποιούνται από το σύστημα EIB με το πάτημα ενός πλήκτρου, είτε επίτοιχου είτε σε τηλεχειριστήριο, το οποίο θέτει σε εφαρμογή αυτό που ονομάζουμε σενάριο «αποχώρησης». Με μια μόνο εντολή απελευθερώνει το χρήστη από το καθημερινό άγχος να μην αμελήσει κάτι πριν φύγει από το σπίτι. Καθορισμός και τοποθέτηση των υλικών εντολής. Παράδειγμα : ενεργοποίηση του σεναρίου μέσω δύο μπουτόν πίεσης (στην πόρτα εισόδου και στο γκαράζ) και μιας τηλεντολής. Απαιτούνται : 2 μπουτόν που θα συνδεθούν σε μονάδες εισόδου, 1 τηλεχειριστήριο 1 ραδιοδέκτης. Μπορούμε να τροποποιήσουμε το παραπάνω σενάριο ώστε να λαμβάνει υπόψη και τον εξωτερικό φωτισμό, με τη βοήθεια ενός διακόπτη λυκόφωτος bus (ράγας) ή ενός συμβατικού συνδεδεμένου με μια μονάδα εισόδου. Αυτή η λειτουργία ενεργοποιεί τον εξωτερικό φωτισμό με χρονοκαθυστέρηση σε περίπτωση αποχώρησης τη νύχτα. Την ημέρα, ακόμα κι αν ενεργοποιηθεί το σενάριο «αποχώρησης», ο εξωτερικός φωτισμός τίθεται επιβεβλημένα off μέσω της λειτουργίας του διακόπτη λυκόφωτος

111 Κεφ. 7 Το έξυπνο σύστημα ηλεκτρικής εγκατάστασης Απαιτούνται : Ένας διακόπτης λυκόφωτος Ή αν χρησιμοποιηθεί συμβατικός διακόπτης λυκόφωτος, μια διαθέσιμη είσοδος σε μια μονάδα εισόδου. υνεργασία με συστήματα συναγερμού Αν η εγκατάσταση διαθέτει συστήματα συναγερμού, μπορεί να συνδεθεί η επαφή σηματοδότησης ενεργοποίησης του συναγερμού με μια μονάδα εισόδου του συστήματος. Έτσι κάθε φορά που ενεργοποιείται ο συναγερμός θα ενεργοποιείται ταυτόχρονα και το «σενάριο αποχώρηση». Υπάρχει η δυνατότητα να δημιουργηθεί μια λειτουργία προσομοίωσης παρουσίας προσθέτοντας μια εντολή on η οποία ενεργοποιεί π.χ. ένα ρευματοδιακόπτη (φωτισμός και στερεοφωνικό). Αυτή η λειτουργία μπορεί να εμπλουτιστεί περαιτέρω με τη χρήση ενός χρονοδιακόπτη με λειτουργία προσομοίωσης παρουσίας, του οποίου η επαφή συνδέεται σε σειρά με την επαφή που ενεργοποιεί το ρευματοδότη. ενάριο : «Διακοπές». Αν η εγκατάσταση διαθέτει ένα χρονοδιακόπτη ο οποίος ανεβάζει κατεβάζει τα ρολά ή ανάβει σβήνει τη θέρμανση, το πρωί και το απόγευμα αντίστοιχα, θα ήταν λογικό να προβλέψετε και ένα ραγοδιακόπτη ο οποίος θα ενεργοποιεί ένα σενάριο «διακοπών» σε περίπτωση μακράς απουσίας από το σπίτι

112 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Απαιτούνται : 1 ραγοδιακόπτης 2 διαθέσιμες είσοδοι σε μια μονάδα εισόδου Σύνδεση των εισόδων : Χρονοδιακόπτης Διακόπτης «διακοπών» (σβήσιμο της θέρμανσης και επιβολή εντολής «κάτω» για τα ρολά). ενάριο : «Νυχτερινός ύπνος». Με ένα μπουτόν δίπλα στο κρεβάτι μπορεί να ενεργοποιηθεί ένα σενάριο «νύχτας» με ένα μόνο πάτημα. Σβήσιμο όλων των φωτιστικών, με ή χωρίς το πορτατίφ, -106-

113 Κεφ. 7 Το έξυπνο σύστημα ηλεκτρικής εγκατάστασης Κλείσιμο όλων των ρολών, ή μόνο του ισογείου, Μείωση της θέρμανσης. Απαραίτητα υλικά και πιθανή τοποθέτηση τους είναι 1 ή 2 μπουτόν (1 σε κάθε πλευρά του κρεβατιού) συνδεδεμένα με μια μονάδα εισόδου. ενάριο : «Αφύπνιση». Ο χρόνος που διατίθεται τα πρωινά είναι πολύτιμος. Το σενάριο «αφύπνιση» είναι ιδανικό για να μην σπαταλάτε ο χρόνος τα πρωινά. Άναμμα του πορτατίφ (ή ρύθμιση στο 50%, εφόσον το πορτατίφ ελέγχεται από dimmer) Άνοιγμα των ρολών Άναμμα της θέρμανσης Ενεργοποίηση του ρευματοδότη της καφετιέρας Απαραίτητα υλικά : 1 ή 2 μπουτόν (1 σε κάθε πλευρά του κρεβατιού) συνδεδεμένα σε μια μονάδα εισόδου

114 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού ενάριο : «Άνοιγμα γκαράζ». Με ένα απλό μπουτόν δίπλα στα ρολά, μπορούν να ρυθμιστούν ιδανικά οι συνθήκες κατά το άνοιγμα του γκαράζ. Παράδειγμα σεναρίου : Άναμμα του εσωτερικού φωτισμού και εξωτερικού φωτισμού Άναμμα προβολέα, αν η εξωτερική φωτεινότητα είναι χαμηλότερη από το επίπεδο που έχει τεθεί στο διακόπτη λυκόφωτος Ενεργοποίηση των ρευματοδοτών του πάγκου εργασίας και άλλων συσκευών Ενεργοποίηση της θέρμανσης. Έκδοση του παραπάνω σεναρίου με ενεργοποίηση του από το κλειδί για τα ρολά. Σε αυτήν την περίπτωση το σενάριο μπορεί να ενεργοποιηθεί με τη βοήθεια της επαφής για το ανέβασμα των ρολών

115 Κεφ. 7 Το έξυπνο σύστημα ηλεκτρικής εγκατάστασης Απαραίτητα υλικά και πιθανή τοποθέτησης τους : Υπάρχουν δύο δυνατότητες για να πραγματοποιηθεί αυτό το σενάριο : Με ένα μπουτόν τοποθετημένο δίπλα στην πόρτα του γκαράζ (βασικό σενάριο) Ή με τη βοήθεια του διακόπτη με κλειδί για το χειρισμό των ρολών (σε αυτή τη περίπτωση η επαφή ανόδου των ρολών πρέπει να συνδεθεί με μια μονάδα εισόδου 230V) ενάριο : «Κλείσιμο γκαράζ». Όπως και στο άνοιγμα έτσι και στο κλείσιμο ενός γκαράζ υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας ενός κατάλληλου σεναρίου. Με μια μόνο κίνηση τίθεται η εγκατάσταση σε κατάσταση υπολειτουγίας. Συγκεκριμένα μπορεί : Να σβήσει ο εσωτερικός φωτισμός Να μειωθεί η θερμοκρασία Να απενεργοποιηθούν οι ρευματοδότες Να σβήσει (με χρονοκαθυστέρηση) ο φωτισμός του εξωτερικού φωτισμού και ο προβολέας. Έκδοση του παραπάνω σεναρίου με ενεργοποίηση από το κλειδί για τα ρολά. Αντίστοιχη με την έκδοση για το άνοιγμα του γκαράζ με τη διαφορά ότι εδώ για την ενεργοποίηση του σεναρίου χρησιμοποιείται η επαφή καθόδου των ρολών

116 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Η λειτουργία της χρονοκαθυστέρησης χρησιμεύει στη διατήρηση του φωτισμού του προβολέα και του εξωτερικού φωτισμού αναμμένο για κάποιες ώρες αφού κλείσει το γκαράζ. ενάριο : «Προβολή». Στο καθιστικό όλο και περισσότερο προβολείς και υπολογιστές για να ζωντανέψουν τις παρουσιάσεις και τις προβολές ταινιών υπάρχουν. Θα πρέπει να διαμορφωθούν κατάλληλα οι συνθήκες στο χώρο, οι οποίες μπορεί να γίνουν πολύ γρήγορα με τη βοήθεια ενός σεναρίου. Με το πάτημα ενός πλήκτρου μπορεί ταυτόχρονα : Να σβηστεί ο φωτισμός πάνω από την οθόνη (εάν υπάρχει φωτισμός) Να ανάψουν οι κρυφοί φωτισμοί(σποτ) στον τοίχο και να μειωθεί σε κάποιο ποσοστό(π.χ. 60%) Να ενεργοποιηθεί ο ρευματοδότης του προβολέα ή της οθόνης

117 Κεφ. 7 Το έξυπνο σύστημα ηλεκτρικής εγκατάστασης Να κλείσουν τα ρολά/στόρια. Να μειωθεί ο φωτισμός οροφής σε κάποιο ποσοστό (π.χ. 20%). Απαραίτητα υλικά και πιθανή τοποθέτησή τους : 1 μπουτόν που συνδέεται σε μια μονάδα εισόδου Ένα διαθέσιμο πλήκτρο τηλεχειριστήριου Έναν ραδιοδέκτη Dimmer με άμεση έξοδο 300W ή 600W Dimmer με έξοδο 1-10V και συμβατικά dimmer ράγας ή/και ηλεκτρονικά ballast. Για κάθε κύκλωμα μεταβλητού φωτισμού θα πρέπει να προβλεφθεί και ένα μπουτόν πίεσης, από το οποίο θα καθοριστεί το επίπεδο φωτισμού για κάθε σενάριο. Μπορούν να προγραμματισθούν ως και 3 διαφορετικά επίπεδα ανά έξοδο μεταβλητού φωτισμού

118 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού 7.4 Παράδειγμα μιας μελέτης Η ακόλουθη μελέτη αφορά το ισόγειο μιας μονοκατοικίας. Η ίδια διαδικασία ακολουθείται και για τους ορόφους. Για να παραμείνει απλό το σχέδιο, έχουν παραληφθεί οι γραμμές τροφοδοσίας των οικιακών ηλεκτρικών συσκευών, τα θερμαντικά σώματα καθώς και οι ρευματοδότες. Καθορισμός των ηλεκτρικών φορτίων και της θέσης τους. Γι αυτήν την εργασία βοηθά πάντα να έχετε στη διάθεση σας μια κάτοψη του κτιρίου. Τα ηλεκτρικά φορτία διανέμονται στο σχέδιο σύμφωνα με τη διαρρύθμιση του χώρου. Τα φωτιστικά σε παράλληλη σύνδεση αναπαρίστανται με μια διακεκομμένη γραμμή. Αυτή η φάση της μελέτης επιτρέπει την αρίθμηση των κυκλωμάτων φωτισμού και ρολών ώστε να καθοριστεί ο απαραίτητος αριθμός αναχωρήσεων από τον πίνακα. Καθορισμός των υλικών εντολής και της θέσης τους. Το σύστημα EIB γενικεύει τη χρήση των μπουτόν πίεσης. Χρησιμοποιείται ως το κατά κόρον επίτοιχο υλικό εντολής, ανεξαρτήτως της λειτουργίας που θα επιτελεί. Αν δεν υπάρχει διαφορετική ένδειξη πάνω στο σχέδιο, τότε τα βέλη που αναχωρούν από τα μπουτόν πίεσης δείχνουν προς τα φορτία φωτισμού (on/off) και τα ρολά (πάνω/ κάτω ) που ελέγχει το κάθε μπουτόν. Σε αυτή τη φάση είναι σημαντικό να καθορισθούν τα σημεία τοποθέτησης των υλικών εντολής ώστε να σχεδιασθεί η καλωδίωση bus. Ο ακριβώς αριθμός των μπουτόν καθώς και οι λειτουργίες τους μπορούν πάντα να μεταβληθούν εκ των υστέρων. Καταμέτρηση των εξόδων. Θα πρέπει να καταμετρηθεί ο απαραίτητος αριθμός εξόδων ανά εφαρμογή ώστε να καταγραφεί η λίστα των μονάδων εξόδου. 15 έξοδοι φωτισμού (on/off) = 3 μονάδες με 6 εξόδους 10A ανά μονάδα (3 έξοδοι εφεδρεία), 2 dimmer 300W, 9 ρολά = 3 μονάδες των 4 εξόδων (3 έξοδοι εφεδρεία), Θέρμανση 2 ζωνών = 1 μονάδα με 4 εξόδους 16A. Καταμέτρηση των εισόδων. 13 μονάδες των 4 εισόδων, 2 μονάδες των 2 εισόδων, 1 μονάδα 6 εισόδων, 2 θερμοστάτες για 2 ζώνες θέρμανσης

119 Κεφ. 7 Το έξυπνο σύστημα ηλεκτρικής εγκατάστασης Βασικές μονάδες συστήματος. 1 μονάδα προγραμματισμού, 1 μονάδα τροφοδοσίας. Καλωδίωση. Τα φορτία τροφοδοτούνται απ ευθείας από τις μονάδες εξόδου του πίνακα, εξαλείφοντας έτσι ένα μεγάλο αριθμό κουτιών διακλάδωσης, τα οποία σπαταλούν το χρόνο των εγκαταστατών. Όσον αφορά τα υλικά εντολής, αρκεί να διανέμετε το καλώδιο Bus σε όλες τις θέσεις όπου πρόκειται να εγκατασταθούν μπουτόν και διακόπτες. Προγραμματισμός. Ο προγραμματισμός επιτρέπει τον καθορισμό της λειτουργίας της εγκατάστασης στο σύνολό της. Εκτελείται συνήθως στο στάδιο ολοκλήρωσης του κτιρίου, οπότε μπορεί να πραγματοποιήσει και τις τελευταίες μετατροπές στη λειτουργία της εγκατάστασης που τυχόν προκύψουν

120 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού 7.5 Παρουσίαση υλικών / προϊόντων. Mονάδα προγραμματισμού Λειτουργίες : αρίθμηση των εισόδων, προγραμματισμός των ζεύξεων μεταξύ εισόδων και εξόδων και επιλογή των τύπων εντολής, ένδειξη των ζεύξεων, φόρτωση του προγραμματισμού στα υλικά του συστήματος, αποθήκευση του προγραμματισμού. Σροφοδοσία : bus 29 V, 230 V _ 50 Hz Mονάδες τροφοδοσίας Λειτουργία : παράγει την τάση λειτουργίας(29 V) ενός συστήματος EIB Σροφοδοσία : 230 V _ 50 Hz, 24 VA ή 230 V _ 50 Hz, 15 VA Έξοδος : 30 V, 640 ma, για μέχρι 128 υλικά ή 30 V, 320 ma, για μέχρι 64 υλικά -114-

121 Κεφ. 7 Το έξυπνο σύστημα ηλεκτρικής εγκατάστασης Μονάδες εισόδου, χωνευτές. Επιτρέπουν τη σύνδεση ξηρών επαφών συμβατικών υλικών εντολής και αυτοματισμών στο σύστημα. Λειτουργούν υπό τάση 29V. Έχουν 2 ή 4 είσοδοι για την σύνδεση ξηρών επιφανειών και έχουν τροφοδοσία bus 29V. Μονάδες εισόδου με περιοδική μετάδοση (για θερμοστάτες) Ελέγχει σε τακτά χρονικά διαστήματα την κατάσταση των ξηρών επαφών ενός συμβατικού θερμοστάτη ή χρονοδιακόπτη και μεταδίδει αυτήν την πληροφορία στην μονάδα εξόδου θέρμανσης. Αποτελείται από 2 είσοδοι με περιοδική μετάδοση κάθε 15min για την σύνδεση ξηρών επαφών. Έχει τροφοδοσία bus 29V

122 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Μονάδες εισόδου ράγας 230V~ Επιτρέπουν τη σύνδεση επαφών με τάση 230V~ στο σύστημα (συμβατικοί θερμοστάτες, χρονοδιακόπτες, ανιχνευτές, διακόπτες,.). Διαθέτουν ενδεικτικά που εμφανίζουν την κατάσταση της κάθε εισόδου. Έχουν την δυνατότητα απ ευθείας χειρισμού από τον πίνακα. Αποτελούνται από 4 ή 6 είσοδοι για την σύνδεση επαφών 230V~ και έχουν τροφοδοσία 230V~ AC 50 Hz και bus 29V. Σηλεχειριστήρια Ασύρματο τηλεχειριστήριο για όλους τους τύπους εντολών : on/off, ντιμάρισμα, ρολά πάνω / κάτω, θέρμανση ημέρας / νύχτας, μεμονωμένη εντολή, γενική εντολή, ομαδική εντολή, σενάριο. Έχουν εμβέλεια 50m σε εσωτερικούς χώρους και 100m σε εξωτερικούς χώρους. Η συχνότητα μετάδοσης είναι 433MHz

123 Κεφ. 7 Το έξυπνο σύστημα ηλεκτρικής εγκατάστασης Ασύρματος δέκτης. Κάνει λήψη των εντολών από τα τηλεχειριστήρια και τα μεταβιβάζει στο δίαυλο επικοινωνίας του συστήματος (bus). Έχει 12 είσοδοι και τροφοδοσία bus 29V. Θερμοστάτης Είναι κατάλληλο για εγκαταστάσεις αυτόνομης θέρμανσης με καλοριφέρ και ηλεκτροβάνες. Παρέχει χρονική/αναλογική ρύθμιση της θερμοκρασίας, είναι κατάλληλο για αυτόνομη θέρμανση, έχει επιλογέα επιμέρους θερμοκρασίας + /-4C, χειροκίνητη επιλογή προγράμματος ημέρας (κανονικό) / νύχτας (μειωμένο) / προστασίας από πάγο, από πλήκτρο στη πρόσοψη του διακόπτη, επιλογή προγράμματος ημέρας (κανονικό) / νύχτας (μειωμένο) / προστασίας από πάγο, από επίτοιχα μπουτόν μέσω bus και έχει και ενδεικτικά που αναπαριστούν το επιλεγμένο πρόγραμμα. Έχει τροφοδοσία bus 29V

124 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Διακόπτης λυκόφωτος. Ελέγχει τη φωτεινότητα του χώρου μέσω των φωτοαισθητήρων και δίνει εντολές στις μονάδες εξόδου ανάλογα με το επίπεδο της 2 κλίμακες : lux και lux. Έχει ενδεικτικό και πλήκτρο για τη διευθυνσιοδότηση (test / reset) της μονάδας. Έχει τροφοδοσία bus 29V. Εβδομαδιαίος χρονοδιακόπτης Αποτελείται από 56 βήματα προγραμματισμού (on / off, ή παλμός), πρόγραμμα διακοπών, προσομοίωση παρουσίας (αντικλεπτική λειτουργία), έχει τη δυνατότητα προγραμματισμού μέσω PC, επίσης έχει εφεδρεία 5 ετών (μπαταρία λιθίου). Έχει τροφοδοσία bus 29V

125 Κεφ. 7 Το έξυπνο σύστημα ηλεκτρικής εγκατάστασης Μονάδες εξόδου ράγας. Χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο φωτισμού, ρευματοδοτών, διαφόρων ηλεκτρικών συσκευών που μπορούν εν γένει να ελεγχούν από μια επαφή. Οι λειτουργίες το είναι : on/off, χειροκίνητο on/off από τον πίνακα, ένδειξη της κατάστασης κάθε επαφής, ενδεικτικό και πλήκτρο για τη διευθυνσιοδότηση της μονάδας. Αποτελείται από 4 ξηρές επαφές (4A, 10A, 16A) ή 6ξηρές επαφές (4A, 10A, 16A). Έχει τροφοδοσία bus 29V. Dimmer Είναι κατάλληλο για λαμπτήρες πυρακτώσεως ή αλογόνου 230V και για λαμπτήρες αλογόνου με ηλεκτρονικό ή σιδερομετασχηματιστή. Έχει τις ακόλουθες λειτουργίες : on/off, ρύθμιση, σενάριο. Αποτελείται από 1 ρυθμίσιμη έξοδος W( ή 600W)/VA 230V / 50Hz

126 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Μονάδα 4 εξόδων για θέρμανση Χρησιμοποιείται για τον έλεγχο : των ηλεκτροθερμικών βαλβίδων (ηλεκτροβάνες), των θερμοπομπών, της θέρμανσης δαπέδου και οροφής. Έχει τις ακόλουθες λειτουργίες : on/off, επιβολή on/off, ένδειξη της κατάστασης κάθε εξόδου. Αποτελείται από 4 ξηρές επαφές 16A και έχει τροφοδοσία bus 29V. Μονάδες 4 εξόδων για περσίδες και στόρια. Έχουν τις εξής λειτουργίες : άνοιγμα, κλείσιμο, stop, κλίση, επιβολή πάνω / κάτω / stop, ένδειξη της κατάστασης κάθε εξόδου, λειτουργία αντιανεμικής προστασίας σε συνεργασία με το ανεμόπτερο. Περιλαμβάνει έξοδοι για 4 μοτέρ 230V~ AC 6A και έχει τροφοδοσία bus 29V ή έξοδοι για μοτέρ 24V DC 6A με τροφοδοσία bus 29V

127 Κεφ. 7 Το έξυπνο σύστημα ηλεκτρικής εγκατάστασης Μονάδες 4 εξόδων για ρολά ή τέντες. Έχουν τις εξής λειτουργίες : άνοιγμα, κλείσιμο, stop, επιβολή πάνω / κάτω / stop, ένδειξη της κατάστασης κάθε εξόδου, λειτουργία αντιανεμικής προστασίας σε συνεργασία με το ανεμόπτερο. Περιλαμβάνει έξοδοι για 4 μοτέρ 230V~ AC 6A και έχει τροφοδοσία bus 29V ή έξοδοι για μοτέρ 24V DC 6A με τροφοδοσία bus 29V. Συνοψίζοντας τα παραπάνω θα δώσουμε έναν ορισμό σε κάθε κατηγορία υλικών προϊόντων Τλικά εισόδου. Τα υλικά εισόδου μεταδίδουν στο σύστημα μέσω του bus τις εντολές που είναι απαραίτητες για τη λειτουργία και τον έλεγχο των φορτίων της ηλεκτρικής εγκατάστασης. Μετατρέπουν ουσιαστικά το πάτημα ενός μπουτόν ή το κλείσιμο μιας επαφής σε εντολές bus οι οποίες μεταφέρονται από τα υλικά εισόδου στις μονάδες εξόδου. Αυτές με τη σειρά τους ενεργοποιούν και απενεργοποιούν τα φορτία σύμφωνα με τις εντολές που δέχονται. Τα υλικά εισόδου χωρίζονται σε : i) μονάδες εισόδου που συνδέονται με συμβατικά υλικά εντολής και αυτοματισμούς (μπουτόν, διακόπτες, χρονοδιακόπτες,.), ii) ραδιοδέκτες για τον έλεγχο από απόσταση, iii) θερμοστάτες για τον έλεγχο της θέρμανσης, iv) χρονοδιακόπτες και διακόπτες λυκόφωτος για την πραγματοποίηση λειτουργιών αυτοματισμού. Μονάδες εξόδου ράγας φωτισμού και γενικής χρήσης. Οι μονάδες εξόδου του συστήματος EIB ενεργοποιούν και απενεργοποιούν τα συνδεδεμένα με αυτές φορτία της εγκατάστασης, σύμφωνα με τις εντολές που περιλαμβάνουν από τις μονάδες εισόδου του συστήματος. Οι μονάδες εξόδου μπορούν να ελέγξουν οποιοδήποτε φορτίο με λειτουργία on /off (κυρίως φωτισμός, αλλά και εξαερισμός, θερμοσίφωνες, ρευματοδότες) ή ρύθμισης (ντιμάρισμα φωτισμού). Έτσι χωρίς να μεταβάλλετε την καλωδίωση, μπορείτε να υλοποιήσετε : μεμονωμένες, ομαδικές ή γενικές εντολές on / off και ρύθμισης καθώς και λειτουργίες χρονοκαθυστέρησης, επιβολής, σεναρίων ή πολλαπλών εφαρμογών. Όλες οι μονάδες εξόδου διαθέτουν ενδεικτικά που αναπαριστούν την κατάσταση της κάθε επαφής εξόδου, καθώς και πλήκτρα για το χειρισμό των επαφών από τον πίνακα

128 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Μονάδες εξόδου για θέρμανση. Αυτές οι μονάδες θέτουν σε λειτουργία ή εκτός λειτουργίας τη θέρμανση, σύμφωνα με τις εντολές που δέχονται από τους θερμοστάτες ή τις μονάδες εισόδου του συστήματος. Μπορούν να ελέγξουν ηλεκτροβάνες και είναι κατάλληλες για εγκαταστάσεις αυτόνομης θέρμανσης. Όλες οι μονάδες διαθέτουν ενδεικτικά και πλήκτρα για το χειρισμό τους από τον πίνακα. Μονάδες εξόδου για ρολά και περσίδες. Οι μονάδες αυτές προορίζονται για τον έλεγχο μοτέρ ρολών και περσίδων. Εκτελούν τις εντολές που σχετίζονται με την συγκεκριμένη εφαρμογή : πάνω, κάτω, περιστροφή,.. Όλες οι μονάδες διαθέτουν ενδεικτικά και πλήκτρα για το χειρισμό τους από τον πίνακα. 7.6 Αρχές προγραμματισμού. Μέσω του προγραμματισμού θα πρέπει οι είσοδοι του συστήματος να συσχετίζονται με τις εξόδους οι οποίες θα ελέγχουν, καθώς και οι τύποι των εντολών που θα δίνουν δηλαδή να προσδιορισθεί η αντίδραση του συστήματος στην ενεργοποίηση μιας εισόδου. Η επιλογή του κάθε τύπου εντολής γίνεται απ ευθείας από το πληκτρολόγιο της μονάδας προγραμματισμού. Υπάρχει η δυνατότητα -122-

129 Κεφ. 7 Το έξυπνο σύστημα ηλεκτρικής εγκατάστασης επιλογής ανάμεσα σε αρκετές διαφορετικές εντολές για κάθε μια από τις εφαρμογές του συστήματος (φωτισμός, ρολά, θέρμανση). Όποιες κι αν είναι οι λειτουργίες που πρέπει να υλοποιηθούν, η αρχή προγραμματισμού παραμένει η ίδια και βασίζεται στη δημιουργία ζεύξεων. Μια ζεύξη, αντιστοιχεί σε μια είσοδο που ενεργοποιεί ν εξόδους εκπέμποντας έναν τύπο εντολής. Ο προγραμματισμός Πραγματοποιείται κατά την ολοκλήρωση του κτιρίου. Η μονάδα αποτελεί το απαραίτητο εργαλείο προγραμματισμού για την πραγματοποίηση του συνόλου των λογικών ζεύξεων που καθορίζουν τη λειτουργία της εγκατάστασης. Ο προγραμματισμός εκτελείται σε 3 διαφορετικά βήματα. Ο παρακάτω επιλογέας σας επιτρέπει να περάσετε από το ένα βήμα στο άλλο. Τα βήματα προγραμματισμού : 0 9 : αρίθμηση των εισόδων Prog : καθορισμός των ζεύξεων Auto : φόρτωση του προγραμματισμού Η 4 η θέση του επιλογέα επιτρέπει την προβολή των προγραμματισμένων ζεύξεων στην οθόνη της μονάδας. 1. Αρίθμηση των εισόδων Σ αυτό το βήμα αποδίδετε ένα μοναδικό αναγνωριστικό αριθμό σε κάθε είσοδο συνδεδεμένη στην εγκατάσταση, ενεργοποιώντας κάθε είδος μια φορά. 2. Καθορισμός των ζευγών Σ αυτό το βήμα θα πρέπει να δημιουργήσετε το σύνολο ζεύξεων μεταξύ εισόδων και εξόδων

130 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού 3. Υόρτωση του προγραμματισμού Μόλις επαναφέρετε τον επιλογέα στη θέση Auto εκτελείται η μεταφορά (φόρτωση) των δεδομένων το προγραμματισμού στα διάφορα υλικά εισόδου και εξόδου της εγκατάστασης. Μετά το τέλος της φόρτωσης η εγκατάσταση μπορεί να λειτουργήσει κανονικά. Η λειτουργία του συστήματος είναι αποκεντρωμένη (κάθε μονάδα λειτουργεί αυτόνομα). Η μονάδα προγραμματισμού απλά διατηρεί το σύνολο του προγραμματισμού στη μνήμη της, ώστε οι οποίες μελλοντικές μετατροπές να γίνονται γρήγορα και εύκολα. Δημιουργία μιας ζεύξης Οι είσοδοι και οι τύποι εντολής επιλέγονται από το πληκτρολόγιο της μονάδας προγραμματισμού. Οι έξοδοι επιλέγονται από τα πλήκτρα των αντίστοιχων μονάδων. Διαθέσιμες λειτουργίες Με το συγκεκριμένο σύστημα υπάρχει η δυνατότητα χωρίς να αλλάξει η καλωδίωση να υλοποιηθούν με οποιοδήποτε αριθμό εξόδων λειτουργίες όπως : Εντολές επιβολής που αναπαρίστανται με το σύμβολο «P» Εντολές με χρονοκαθυστέρηση, ρυθμιζόμενες από 1s έως 12 ώρες (σύμβολο «t») ενάρια, που επιτρέπουν τον καθορισμό και την ανάκληση του επιθυμητού επίπεδου φωτισμού σε κάθε έξοδο του dimmer (σύμβολο «5») Σ αυτές τις λειτουργίες υπάρχει πρόσβαση κατά τη διάρκεια της επιλογής του τύπου εντολής, αν πιεστεί για χρόνο >3s το πλήκτρο του επιθυμητού τύπου εντολής στο πληκτρολόγιο της μονάδας προγραμματισμού

131 Κεφ. 7 Το έξυπνο σύστημα ηλεκτρικής εγκατάστασης Εφαρμογές, λειτουργίες και διαθέσιμα προϊόντα Οι παραπάνω λειτουργίες μπορούν να εκτελέσουν μεμονωμένες εντολές ή να ενσωματωθούν σε ομαδικές και γενικές εντολές ή σε σενάρια. Ορισμοί : Μεμονωμένη (τοπική) εντολή : πρόκειται για μια ή περισσότερες εισόδους, οι οποίες ελέγχουν μια και μόνο έξοδο, Ομαδική εντολή (ζώνης) : πρόκειται για μια ή περισσότερες εισόδους, οι οποίες ελέγχουν μια ομάδα εξόδων της ίδιας εφαρμογής, Γενική εντολή : πρόκειται για μια ή περισσότερες εισόδους, οι οποίες ελέγχουν όλες τις εξόδους της ίδιας εφαρμογής, ενάρια : πρόκειται για μια ή περισσότερες εισόδους, οι οποίες ελέγχουν εξόδους διαφορετικών εφαρμογών. Οι τρείς ακόλουθοι πίνακες παρουσιάζουν λεπτομερειακά τις διαθέσιμες λειτουργίες (τύπους εντολής) όσον αφορά τον φωτισμό, τα ρολά και τη θέρμανση

132 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Οι «τύποι εντολής» για τον φωτισμό Οι «τύποι εντολής» για ρολά και περσίδες -126-

133 Κεφ. 7 Το έξυπνο σύστημα ηλεκτρικής εγκατάστασης Οι «τύποι εντολής» για την θέρμανση ενάρια πολλαπλών λειτουργιών Τα σενάρια αποτελούν πολυλειτουργίες του συστήματος που μπορούν να ενεργοποιήσουν ταυτόχρονα πολλές εξόδους διαφορετικών εφαρμογών. Από μια μονάδα εισόδου (πχ ένα μπουτόν) μπορεί να δοθούν ως και 13 διαφορετικές εντολές. Παράδειγμα : φεύγοντας το βράδυ από το σπίτι, είναι εφικτό από ένα μπουτόν δίπλα στην εξώπορτα: Να ανάψει ο εξωτερικός φωτισμός με χρονοκαθυστέρηση, Να σβήσουν όλα τα φώτα στο εσωτερικό του σπιτιού Να τεθούν σε λειτουργία κάποιες επιλεγμένες συσκευές (πχ στερεοφωνικό), ως να βρισκόταν κάποιος στο σπίτι (για την αποτροπή ληστών) Να κλείσουν τα ρολά Να ενεργοποιηθεί το πρόγραμμα θέρμανσης νύχτας (οικονομικό πρόγραμμα)

134 Σύγχρονοι Μέθοδοι, Τεχνολογίες και Προδιαγραφές για Σχεδιασμό και Κατασκευή Έξυπνου Σπιτιού Πλεονεκτήματα και πεδίο εφαρμογών Τα σενάρια πολλαπλών λειτουργιών απελευθερώνουν τον χρήστη της εγκατάστασης από την καθημερινή κούραση, στην οποία υποχρεώνεται κάθε φορά που είναι αναγκασμένος να εκτελέσει πολλές και επαναλαμβανόμενες ενέργειες. Όλη αυτή η διαδικασία μπορεί να εκτελεσθεί με μια και μόνο εντολή. Σε μια εγκατάσταση bus, τα σενάρια μπορούν να ανατεθούν σε μια οποιαδήποτε είσοδο, ενσύρματη ή ασύρματη. Αυτό επιτρέπει την μείωση του συνολικού αριθμού εντολών, απλοποιώντας τη χρήση της εγκατάστασης και προσφέροντας μια αίσθηση άνεσης στους χρήστες της. Προγραμματισμός Με το σύστημα bus, υπάρχει η δυνατότητα μέχρι και 20 διαφορετικά σενάρια. Για να εκτελεσθεί ένα σενάριο είναι απαραίτητη η συμμετοχή της μονάδας προγραμματισμού. Τα σενάρια χρησιμοποιούν τους τύπους εντολών που αντιστοιχούν στις 3 πρώτες στήλες του πάνελ της μονάδας προγραμματισμού. Για να ξεκινήσει ο προγραμματισμός ενός σεναρίου, αρκεί να αποθηκευθεί η πρώτη ζεύξη της επιθυμητής εισόδου, πιέζοντας το πλήκτρο OK της μονάδας προγραμματισμού για >2s. Το νούμερο της επιλεγόμενης εισόδου δεν αλλάζει και έτσι υπάρχει η δυνατότητα να προγραμματισθεί σε αυτήν επιπλέον εντολές

135 Κεφ. 7 Το έξυπνο σύστημα ηλεκτρικής εγκατάστασης Παράδειγμα : στο σενάριο «αποχώρησης από το σπίτι», με το πάτημα ενός μπουτόν εκτελούνται οι 3 ακόλουθες ενέργειες : 1. Γενικό off φωτισμού 2. Κλείσιμο όλων των ρολών 3. Ενεργοποίηση προγράμματος θέρμανσης νύχτας -129-