Ανακοινωθέν ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΥΠΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΕΚ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΖΩΗ

Transcript

1 Ανακοινωθέν 15/06/2015 ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΥΠΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΕΚ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΖΩΗ Η Ομάδα Πρωτοβουλίας για την Ενίσχυση της Παρουσίας της Γυναίκας στην Πολιτική Ζωή και το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο διοργάνωσαν Διάσκεψη Τύπου στις 15 Ιουνίου εξαγγέλλοντας στοχευμένες ενέργειες και δραστηριότητες με στόχο την ενίσχυση της γυναικείας παρουσίας στην πολιτική ζωή. Σήμερα οι γυναίκες αποτελούν κατά μέσο όρο ένα ποσοστό 28% των μελών των Εθνικών κοινοβουλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεδομένου του αργού ρυθμού με τον οποίο αυξάνεται η συμμετοχή τους στην πολιτική ζωή, έχουν ενισχυθεί οι φωνές εντός ΕΕ για πιο αποτελεσματικές μεθόδους για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της υποεκπροσώπησης των γυναικών, ούτως ώστε να επιτευχθεί η ίση εκπροσώπηση των δύο φύλων στους πολιτικούς θεσμούς. Γι αυτό ένας αυξανόμενος αριθμός κρατών μελών της ΕΕ έχει υιοθετήσει διάφορες μορφές θετικών δράσεων, με κυριότερη την ποσόστωση, η οποία εφαρμόζεται σήμερα σε περισσότερες από 100 χώρες παγκόσμια. Η ποσόστωση θεωρείται ένα προσωρινό μέτρο που υιοθετείται για να διορθώσει την ανισότητα που επικρατεί στην πολιτική ζωή, όσον αφορά την εκπροσώπηση των γυναικών. Η ποσόστωση, αποτελεί ένα θετικό μέτρο που θεσπίζει ένα σταθερό ποσοστό ή αριθμό για την εκπροσώπηση γυναικών και αντρών σε συγκεκριμένες θέσεις. Οι ποσοστώσεις μπορούν να εισαχθούν με θέσπιση ή τροποποίηση νόμων ή να εφαρμόζονται σε εθελοντική βάση (όπως εθελοντικές ποσοστώσεις πολιτικών κομμάτων). Τα επικρατέστερα επιχειρήματα για την ίση εκπροσώπηση των γυναικών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στον πολιτικό και τον οικονομικό τομέα είναι πολλαπλά και περιλαμβάνουν: 1. Δημοκρατική Νομιμότητα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων Ως αρχή της Δημοκρατίας, στην οποία όλοι οι πολίτες είναι ίσοι, η σύνθεση των εκλεγμένων οργάνων που εκπροσωπούν τους πολίτες πρέπει να αντικατοπτρίζει την ποικιλομορφία του εκλογικού σώματος. Αυτό εξασφαλίζει ότι οι αποφάσεις τους έχουν νομιμότητα. Δεδομένου ότι το ήμισυ του πληθυσμού της Ευρώπης αποτελείται από γυναίκες, οι φωνές τους πρέπει να ακούγονται εξίσου σε όλα τα επίπεδα. 2. Αποδόμηση της ταύτισης βιολογικού φύλου και κοινωνικών ρόλων Το φύλο δεν φέρει εκ της φύσεώς του καθορισμένους ρόλους ούτε αποκλείει τη γυναίκα από το δημόσιο κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό βίο. Οι αντιλήψεις που θέλουν τη γυναίκα μόνο στο σπίτι ή /και της αποδίδουν μειωμένες ικανότητες για ανάληψη θέσεων λήψης απόφασης, οφείλονται σε πατριαρχικά στερεότυπα παρωχημένων εποχών.

2 3. Μέγιστη αξιοποίηση του προσοντούχου δυναμικού και των ταλέντων σε όλους τους τομείς Περισσότεροι από τους μισούς φοιτητές (59%) που αποφοιτούν από Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της Ευρώπης είναι γυναίκες. Τα προσόντα και ταλέντα των γυναικών επί του παρόντος δεν αξιοποιούνται σε επίπεδο λήψεως αποφάσεων, ιδίως σε κορυφαίο επίπεδο. Η αλλαγή είναι αναγκαία τόσο στον πολιτικό όσο και στον επιχειρηματικό τομέα, για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης, την καταπολέμηση της τρέχουσας οικονομικής κρίσης και για τη δημιουργία ενός βιώσιμου μέλλοντος στο οποίο όλα τα προσόντα και ταλέντα να αξιοποιούνται πλήρως και όλες οι φωνές/απόψεις να ακούγονται όταν λαμβάνονται αποφάσεις που διαμορφώνουν το μέλλον της Ευρώπης. 4. Αντιμετώπιση της ανισότητας σε όλους τους τομείς H τελευταία έρευνα του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα (EIGE) έδειξε, για ακόμη μία φορά, ότι η ανισότητα των φύλων σε όλους τους τομείς (οικονομικό, εργασιακό, εκπαιδευτικό, υγείας, διαθέσιμου χρόνου, έμφυλης βίας), συναρτάται με τα χαμηλά ποσοστά της συμμετοχής της γυναίκας σε θέσεις λήψης απόφασης στον οικονομικό και πολιτικό τομέα. Η Κύπρος βρίσκεται στην τελευταία θέση μεταξύ όλων των κρατών μελών 5. Ανάγκη δημιουργίας «μιας κρίσιμης μάζας» ευαισθητοποιημένων γυναικών σε καίριες θέσεις. Για να συζητηθούν και αντιμετωπιστούν τα θέματα ανισότητας των φύλων χρειάζεται να δημιουργηθεί μια κρίσιμη μάζα ευαισθητοποιημένων προσώπων στα θέματα αυτά, τα οποία θα θέτουν το θέμα της ισότητας των φύλων σε όλες τις πολιτικές (gendermainstreaming). Η κύρια πρόκληση παραμένει η δημιουργία πολιτικής βούλησης για την αποδοχή αποτελεσματικών και νομικών δεσμευτικών λύσεων, εκεί που είναι απαραίτητο. Οι εξελίξεις σε πολλές χώρες έχουν αποδείξει ότι χρειάζεται η υποστήριξη ενός ισχυρού κινήματος για την ισότητα και ότι είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει η κρίσιμη μάζα η οποία θα ασκεί πίεση προς αυτή την κατεύθυνση. Tην Ομάδα Πρωτοβουλίας για Ενίσχυση της Παρουσίας της Γυναίκας στην Πολιτική Ζωή απαρτίζουν Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή, πρώην Υπουργός Εξωτερικών. 2. Μαίρη Κουτσελίνη, Πρόεδρος της UNESCO για την Ισότητα και Ενδυνάμωση των Φύλων του Πανεπιστημίου Κύπρου. 3. Ιωσηφίνα Αντωνίου, Επίτροπος Ισότητας των φύλων. 4. Σοφία Γιωργαλλά. Πρόεδρος της Διεθνούς Οργάνωσης < Γυναίκες Χωρίς Σύνορα> 5. Ελιζα Σαββίδου, Επίτροπος Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. 6. Ρούλα Μαυρονικόλα, Βουλευτής του Σοσιαλιστικού κόμματος ΕΔΕΚ.

3 7. Λήδα Κουρσουμπά, Επίτροπος Νομοθεσίας / και Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού. 8. Αλεξάνδρα Ατταλίδου, Αναπληρώτρια Επικεφαλής του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο 9. Αλεξάνδρα Γαλανού, Μέλος του Δ. Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Κύπρου. 10. Ελένη Χρυσοστόμου, Εκπρόσωπος Τύπου του Κινήματος Οικολόγων. 11. Λία Γεωργιάδου, Πρόεδρος του Γυναικείου Ομίλου Πρωτοπορία. 12. Δρ. Δένα Σολωμή, Πρόεδρος του Ερευνητικού Κέντρου Ισότητας Φύλου. 13. Σούλα Ζαβού, Επίτιμη Πρόεδρος της Οργάνωσης για την Προώθηση των Γυναικών της Ευρώπης. 14. Δρ. Ανδρούλα Ελευθερίου, Εκτελεστική διευθύντρια της Διεθνούς Ομοσπονδίας θαλασσαιμίας και σπάνιων νοσημάτων. 15. Σουζάνα Παύλου, Διευθύντρια Μεσογειακού Ινστιτούτου Μελετών Κοινωνικού Φύλου. Η καθιέρωση της ποσόστωσης των φύλων στην Ευρώπη έχει οδηγήσει σε ταχεία και σημαντική αύξηση στην εκπροσώπηση των γυναικών στην πολιτική, ωστόσο η αποτελεσματικότητά της εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το σχεδιασμό του υπόλοιπου συστήματος και ιδίως του εκλογικού, συστήματος, αλλά και της ευθύνης πού θα πρέπει να έχουν τα κόμματα, στο να συμπεριλαμβάνουν στα ψηφοδέλτιά τους Γυναίκες εκλέξιμες. Υπάρχουν διαφόρων ειδών ποσοστώσεις που εφαρμόζονται σε όλο τον κόσμο για τη βελτίωση της συμμετοχής της γυναίκας στην πολιτική ζωή και ιδιαίτερα της εκπροσώπησης της γυναίκας στα νομοθετικά σώματα. Υπάρχουν τρία βασικά είδη ποσοστώσεων: Συνταγματικές: Στις περιπτώσεις αυτές υπάρχει συνταγματική ρύθμιση που προβλέπει ότι ένα συγκεκριμένο ποσοστό γυναικών θα πρέπει να εκπροσωπείται στο νομοθετικό σώμα. Νομοθετικές: Στις περιπτώσεις αυτές ο εκλογικός νόμος της χώρας προβλέπει την εφαρμογή ποσοστώσεων. Εθελοντικές ποσοστώσεις Πολιτικών Κομμάτων: Ορισμένα ή όλα τα πολιτικά κόμματα μιας χώρας υιοθετούν εθελοντικά κάποια μορφή θετικής δράσης ή ποσόστωση ως προαπαιτούμενο για τον εκλογικό κατάλογο που θα υποβάλει το κόμμα. Συστήματα ποσοστώσεων Παραθέτεται πιο κάτω κατάλογος που περιέχει τα συστήματα ποσοστώσεων που χρησιμοποιούνται πιο συχνά: - Τα Female Quotas ή ποσοστώσεις συμμετοχής γυναικών, έχουν ως στόχο να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή μιας μειοψηφίας γυναικών που κυμαίνεται μεταξύ 20%, 30%, 40% ή και περισσότερο. - Τα True Gender Quotas ή πραγματικές ποσοστώσεις φύλων, έχουν ως στόχο να επιτύχουν μια ισόρροπη συμμετοχή των δύο φύλων που να ανέρχεται σε 50-50%.

4 - Τα Gender Neutral Quotas ή Ποσοστώσεις ουδέτερες όσο αφορά το φύλο, έχουν στόχο να προωθήσουν την εκπροσώπηση των γυναικών και των ανδρών ή να εξασφαλίσουν ένα μέγιστο ποσοστό συμμετοχής των δύο φύλων. Οι ποσοστώσεις αυτές προϋποθέτουν ότι κανένα από τα δύο φύλα δεν θα καταλαμβάνει πέραν του 60% ή ολιγότερο του 40% των βουλευτικών εδρών ή των υποψηφίων που θα περιληφθούν στον εκλογικό κατάλογο. - Τα Double Quotas στοχεύουν στο να διασφαλιστεί όχι μόνο η ελάχιστη εκπροσώπηση των γυναικών ή η διόρθωση της υποεκπροσώπησης των δυο φύλων, αλλά, επιπρόσθετα, ότι θα ληφθούν μέτρα για την «κατάλληλη τοποθέτηση» γυναικών υποψηφίων σε εκλογικούς καταλόγους. Αυτό το είδος της ποσόστωσης συνεπάγεται την εφαρμογή «εντολών ή κανονισμών» για την κατάταξη και τη σειρά των υποψηφίων Το σύστημα Zipper για παράδειγμα είναι ένα σύστημα που προβλέπει ίσο αριθμό ανδρών και γυναικών υποψηφίων στον εκλογικό κατάλογο και σύμφωνα με το οποίο το ένα φύλο εναλλάσσεται με το άλλο στον κατάλογο. Αυτό μπορεί να παρέχει μια αποτελεσματική λύση για να εξασφαλιστεί ότι οι κατάλογοι υποψηφίων ετοιμάστηκαν με ένα ισορροπημένο τρόπο, ωστόσο σε ορισμένες χώρες (όπως Ελλάδα, Ολλανδία) το σύστημα " Zipper" εξακολουθεί να μην παρέχει επαρκή εγγύηση, λόγω της επίδρασης της "ψήφου προτίμησης" για συγκεκριμένους υποψηφίους που περιλαμβάνονται στον κατάλογο. Κυρώσεις για τη μη τήρηση ποσοστώσεων: προβλέπονται είτε νομοθετικές κυρώσεις, είτε κυρώσεις που είναι ενσωματωμένες επίσημα στους κανονισμούς των καταστατικών των πολιτικών κομμάτων, που διασφαλίζουν τη συμμόρφωση/εφαρμογή του συστήματος ποσόστωσης. Διαφορετικά, και ελλείψει κυρώσεων, οι ποσοστώσεις είναι σε μεγάλο βαθμό αναποτελεσματικές. Βαθμός Εφαρμογής/Θέσπισης ποσοστώσεων Υπάρχουν διάφορες βαθμίδες εφαρμογής συστημάτων ποσόστωσης. i. Το πρώτο επίπεδο εφαρμογής συστημάτων ποσόστωσης αφορά την διαδικασία επιλογής υποψηφίων (ποσόστωση για παράδειγμα του ελάχιστου ποσοστού γυναικών για την επιλογή υποψηφίων) II. Το δεύτερο επίπεδο αφορά τον προσδιορισμό των τελικών υποψηφίων και την τοποθέτηση τους σε λίστα υποψηφίων (ποσοστώσεις για τον καθορισμό του ελάχιστου ή μέγιστου ποσοστού γυναικών) iii. Το τρίτο επίπεδο αφορά τη μέθοδο τοποθέτησης των υποψηφίων γυναικών / φύλων σε κατάλογο iv. Το τέταρτο επίπεδο αφορά τη συμπερίληψη των κυρώσεων Η σημερινή κατάσταση στην ΕΕ - Οι γυναίκες αποτελούν το 50% του πληθυσμού και η συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας φθάνει σχεδόν το 60%. Παρόλα αυτά, οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στις θέσεις λήψης αποφάσεων στην πολιτική και στον τομέα των επιχειρήσεων. - Στους θεσμούς και τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ: Μόνο 5 Αρχηγοί κρατών ή Κυβερνήσεων είναι γυναίκες και μετέχουν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (Γερμανία, Δανία, Πολωνία, Λιθουανία, Λετονία). Το 37 % του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι γυναίκες. Ποσοστό 32% των Επιτρόπων (9 γυναίκες και 19 άνδρες) της ΕΕ είναι γυναίκες. Στα Εθνικά Κοινοβούλια ο μέσος όρος συμμετοχής των γυναικών είναι 28%. Τα μεγαλύτερα ποσοστά έχουν η Σουηδία 44%, Φιλανδία 42%, Ισπανία 41%, Δανία 39%, Βέλγιο 38%, Σλοβενία 38% Ολλανδία 37% και Γερμανία 36%. Τα μικρότερα ποσοστά έχει η Ουγγαρία 10% και η Κύπρος 12.5% Σε επίπεδο Εθνικών κυβερνήσεων ο μέσος όρος συμμετοχής των γυναικών ως υπουργών είναι 28%, υπάρχουν όμως σημαντικές διακυμάνσεις. Τη μεγαλύτερη συμμετοχή έχει η Φιλανδία με 59%, Σουηδία με 50%, Γαλλία με 47%, Εσθονία με 43% και Ιταλία με 41%. Τη μικρότερη συμμετοχή έχει η Ουγγαρία 0%, Σλοβακία 0%, Μάλτα 7%, Ελλάδα 5% και Κύπρος 9.1%.

5 20% των Διοικητικών Συμβουλίων μεγάλων εταιρειών της Ευρώπης αποτελούνται από γυναίκες, αλλά μόνο το 3% βρίσκεται σε ηγετικές θέσεις (Πρόεδροι και Διευθύνοντες Σύμβουλοι). Κυπριακή πραγματικότητα 1. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (6) - 5 άνδρες και 1 γυναίκα (ποσοστό 20%) 2. Μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου (11) - 10 άνδρες και 1 γυναίκα (Υπουργός Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων) (ποσοστό 9.1%) 3. Οι γυναίκες Βουλευτές στη Βουλή των Αντιπροσώπων 1960-σήμερα ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΕΤΟΣ % γυναικών % % % % % ,4% % % ,3% ,5% ΚΥΠΡΟΣ Ποσοστό γυναικών στη Βουλή των Αντιπροσώπων κατά τα εκλογικά έτη

6 4. Ανεξάρτητες θέσεις που καλύφθηκαν από γυναίκες: Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Επίτροπος Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Επίτροπος Νομοθεσία και Επίτροπος για τα Δικαιώματα του Παιδιού Επίτροπος Περιβάλλοντος Επίτροπος Ισότητας Γενικός Λογιστής Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου Πρόεδρος της Επιτροπής Προστασίας Ανταγωνισμού Πρόεδρος Διοικητικού Συμβουλίου της Δημόσιας Επιχείρησης Φυσικού Αερίου 5. Ημικρατικοί Οργανισμοί Πρόεδροι ή Αντιπρόεδροι: Κυπριακός Οργανισμός Τυποποίησης (Πρόεδρος) Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου (Αντιπρόεδρος) Παγκύπριος Οργανισμός Αθλητισμού (Πρόεδρος) Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών (Πρόεδρος) Εφοριακό Συμβούλιο (Πρόεδρος) Δανειστικό Ταμείο Επιτρόπου (Αντιπρόεδρος) 6. Γενικοί Διευθυντές Υπουργείων (11σύνολο) μόνο 3 είναι γυναίκες (ποσοστό27%) 7. Ποσοστό γυναικών ανώτερων δημοσίων υπαλλήλων ΕΤΟΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ,5% ,7% ,3% 8. Δημαρχεία: Καμία γυναίκα Δήμαρχος 9. Κοινοτικά Συμβούλια: 13 γυναίκες σε σύνολο 349 Κοινοτήτων 10. Μέλη Δημοτικών Συμβουλίων ΕΤΟΣ % γυναικών ,9% (84 από 468) 11. Γυναίκες δικαστές ΕΤΟΣ % γυναικών Αύξηση 44,3% % (44 από 101) 12. Οι γυναίκες δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου: 4 γυναίκες και 13 άνδρες (ποσοστό 31%) 13. Μόνο 9% των Διοικητικών Συμβουλίων Εταιρειών αποτελούνται από γυναίκες

7 Παρόλο πού η θητεία της κυρίας Ανδρούλας Βασιλείου σαν Επιτρόπου έχει λήξει, δεν μπορεί να μην σημειωθεί ότι η Κύπρος εκπροσωπήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή με Γυναίκα Επίτροπο. Συμπεράσματα και Εισηγήσεις Με βάση τα ανωτέρω στοιχεία η Κύπρος υστερεί σοβαρά στην εκπροσώπηση στην Κυβέρνηση και στην Βουλή των Αντιπροσώπων. Όσο αφορά την τελευταία και με βάση την εμπειρία και τις βέλτιστες πρακτικές άλλων χωρών, κυρίως των εταίρων μας στην ΕΕ, η Κύπρος πρέπει να προχωρήσει τάχιστα με τα κάτωθι μέτρα: i. Νομοθετική ποσόστωση ουδέτερη ως προς το φύλο ( GenderNeutral ), που να κινείται στα πλαίσια του Ισπανικού μοντέλου, δηλαδή οι εκλογικοί κατάλογοι των υποψηφίων θα πρέπει να έχουν μια ισορροπημένη αναλογία γυναικών και ανδρών, έτσι ώστε οι υποψήφιοι των δύο φύλων να αποτελούν τουλάχιστον το 40 % του συνολικού αριθμού των μελών. ii. iii. Να συμπεριληφθούν κυρώσεις στη νομοθεσία, π.χ. να απορρίπτεται ο κατάλογος αν δεν συνάδει με την ποσόστωση (αφού δοθεί κάποιος χρόνος για σχετική διόρθωση) και να επιβάλλεται και χρηματική ποινή υπό μορφή αφαίρεσης ενός ποσού από την κρατική χρηματοδότηση των κομμάτων. Να ενθαρρυνθούν όλα τα πολιτικά κόμματα να υιοθετήσουν στα καταστατικά τους εθελοντικές ποσοστώσεις για την υποβολή των υποψηφιοτήτων στους εκλογικούς καταλόγους, καθώς και συστήματα που να διασφαλίζουν την τοποθέτηση των γυναικών σε εκλέξιμες θέσεις.