ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Εισαγωγή... 15

Transcript

1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ: ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Εισαγωγή Η αντιπαράθεση δύο βασικών ιδεών και ρευμάτων Η άνοδος των νεοκλασικών οικονομικών Η επιστροφή των οικονομικών της συσσώρευσης Κατευθύνσεις σχεδιασμού και υλοποίησης περιφερειακών πολιτικών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Εισαγωγή: Το πρόβλημα και η αντιμετώπισή του Η συζήτηση για την περιφερειακή σύγκλιση-απόκλιση στην Ελλάδα: Μια σύντομη επισκόπηση Μέθοδοι και δείκτες μέτρησης των περιφερειακών ανισοτήτων Τα χαρακτηριστικά του περιφερειακού προβλήματος στην Ελλάδα Η διαχρονική εξέλιξη του περιφερειακού προβλήματος στην Ελλάδα Οι προσδιοριστικοί παράγοντες του περιφερειακού προβλήματος Οι επιπτώσεις των περιφερειακών ανισοτήτων Συμπεράσματα Παράρτημα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Εισαγωγή Τυποποιημένα δεδομένα για τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις περιφέρειές τους

2 10 / ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 3.3 Ανισότητες μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ανισότητες μεταξύ των περιφερειών στο εθνικό πλαίσιο Ανισότητες μεταξύ των περιφερειών στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Τα διαμορφωθέντα χωρικά πρότυπα ευημερίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η σημασία τους ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Εισαγωγή Αξιοποίηση των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας Επίτευξη υψηλών ρυθμών οικονομικής μεγέθυνσης Περιορισμός του κόστους επέκτασης του κοινωνικού κεφαλαίου Αποφυγή κοινωνικών αναταραχών και εντάσεων Κοινωνική δικαιοσύνη και μηχανισμός της αγοράς Αντιστάθμιση των επιπτώσεων άλλων πολιτικών Αντιμετώπιση των επιπτώσεων της οικονομικής ολοκλήρωσης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Ζητήματα μεθοδολογίας στην άσκηση περιφερειακής πολιτικής Στόχοι της περιφερειακής πολιτικής Σχέσεις μεταξύ των στόχων της περιφερειακής πολιτικής Διλήμματα στην άσκηση περιφερειακής πολιτικής ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Εισαγωγή Η διαχρονικότητα του περιφερειακού προβλήματος Η αλληλοσυσχέτιση των χωρικών επιπέδων Η διεθνοποίηση των οικονομικών δραστηριοτήτων Οικονομίες και αντιοικονομίες συγκέντρωσης Οι διαρθρωτικές μεταβολές και η τριτογενοποίηση της οικονομίας Οι χωρικές επιπτώσεις της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης Η δημοσιονομική στενότητα και ο μεταβαλλόμενος ρόλος του κράτους Η μεταβαλλόμενη γεωγραφία της ανάπτυξης Τα διδάγματα του παρελθόντος

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ / 11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΤΑ ΜΕΣΑ ΑΣΚΗΣΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Εισαγωγή Δημόσιες δαπάνες Υποδομές Αναπτυξιακά κίνητρα Έλεγχοι και περιορισμοί Ενίσχυση της κινητικότητας της εργασίας και του κεφαλαίου και ενίσχυση της ευελιξίας Πολιτικές ενίσχυσης μικρομεσαίων επιχειρήσεων Αποκέντρωση δημόσιου τομέα Πολιτικές ανθρώπινου δυναμικού Πολιτικές άυλων υποδομών Εγκατάσταση επιστημονικών ιδρυμάτων Πολιτικές διασυνοριακής συνεργασίας Επιλεκτικές πολιτικές αντιμετώπισης της βιομηχανικής παρακμής Συμπεράσματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Εισαγωγή Η αναπτυξιακή σημασία των δημόσιων επενδύσεων Δημόσιες επενδύσεις και χώρος Στρατηγικές περιφερειακής κατανομής δημόσιων επενδύσεων Προσδιοριστικοί παράγοντες της περιφερειακής κατανομής των δημόσιων επενδύσεων Οι δημόσιες επενδύσεις στην Ελλάδα Συμπεράσματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΚΙΝΗΤΡΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Εισαγωγή Είδη αναπτυξιακών κινήτρων Μια σύντομη ιστορική αναδρομή Οι αναπτυξιακοί νόμοι της περιόδου Οι δράσεις ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων στα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης Η χρηματοδότηση των αναπτυξιακών νόμων

4 12 / ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 9.7 Αξιολόγηση των περιφερειακών επιπτώσεων Συνολική αποτίμηση Παράρτημα: Νέος Αναπτυξιακός Νόμος 4399/ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΕ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Εισαγωγή Τα συστήματα διοικητικής οργάνωσης Το υφιστάμενο σύστημα διοικητικής οργάνωσης σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο στην Ελλάδα Τα χαρακτηριστικά του θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα Η τοπική αυτοδιοίκηση πρώτου βαθμού Η τοπική αυτοδιοίκηση δευτέρου βαθμού Αποκεντρωμένες διοικήσεις Συμπεράσματα Παράρτημα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Εισαγωγή: Οι οικονομικές λειτουργίες του κράτους Οι οικονομικές λειτουργίες της τοπικής αυτοδιοίκησης Δημοσιονομική αποκέντρωση Τοπική δημοσιονομική αυτονομία Η οικονομική αυτοτέλεια της τοπικής αυτοδιοίκησης Οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι Έσοδα που εισπράττονται από το κράτος υπέρ των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης Φόροι που εισπράττονται από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Τα ανταποδοτικά τέλη Η ταμειακή υπηρεσία των δήμων Συμπεράσματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Εισαγωγή Ο προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ / Τα στάδια της περιφερειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης Η κοινοτική διαρθρωτική πολιτική και η συμβολή της στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 ΤΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Εισαγωγή Περιφερειακά προγράμματα και περιφερειακός σχεδιασμός Η διαχρονική χρηματοδοτική βαρύτητα του άξονα προτεραιότητας «περιφερειακή ανάπτυξη» στο σύνολο των ΚΠΣ Ο αναδιανεμητικός χαρακτήρας των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Συμπεράσματα Παράρτημα. Η περιφερειακή διάσταση του ΕΣΠΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Εισαγωγή Θεωρητική συζήτηση των χωρικών επιδράσεων της οικονομικής κρίσης Εμπειρική διερεύνηση των επιδράσεων της κρίσης στην περιφερειακή ανάπτυξη στην Ελλάδα Κλαδική και χωρική ανάλυση των τομέων οικονομικής δραστηριότητας Εξελίξεις στην ανεργία Συμπεράσματα Παράρτημα Επίλογος