Ο τομέας των γεωργικών ειδών διατροφής μπορεί να χαρακτηριστεί ως ο

Transcript

1 NEWSLETTER N. 0 / 2011 Η Σπουδαιότητα του Αγρο διατροφικού Τομέα Ο τομέας των γεωργικών ειδών διατροφής μπορεί να χαρακτηριστεί ως ο βιομηχανικός τομέας ο οποίος περιλαμβάνει το σύνολο των τεχνολογιών και προϊόντων που συνδέονται με τη γεωργία, τις γεωργικές επιχειρήσεις και τη βιομηχανία τροφίμων και ποτών. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και όλες οι υπηρεσίες που προσφέρονται από επιχειρήσεις και αφορούν στην προμήθεια γεωργικών προϊόντων, καθώς και την επεξεργασία και διανομή των γεωργικών ειδών διατροφής. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν σημειωθεί σημαντικές εξελίξεις στον αγρο διατροφικό τομέα που αφορούν στην έρευνα, την τεχνολογία και την παραγωγή, ενώ η οικονομική σημασία του τομέα έχει αυξηθεί σημαντικά. Σήμερα, η βιομηχανία τροφίμων είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος τομέας της μεταποιητικής βιομηχανίας στην ΕΕ, σε ό,τι αφορά την προστιθέμενη αξία, με μερίδιο αγοράς 12,2% και κύκλο εργασιών πέραν των 900δισ. στις 27 χώρες της ΕΕ. Με πάνω από τέσσερα 1 εκατομμύρια εργαζόμενους (περίπου14% του συνολικού μεταποιητικού τομέα), η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας στον κόσμο τροφίμων και ποτών, με εξαγωγές αξίας πέραν των 50 δισεκατομμυρίων Ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αγρο διατροφικός τομέας στις περιοχές της Μεσογείου της ΕΕ αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο ποσοστό του ΑΕΠ και της απασχόλησης. Οι διάφορι αγρο διατροφικοί υποτομείς (clusters) στην Ευρώπη αναμένεται να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στη χρηματοδότηση, μειωμένες ευκαιρίες σε ό,τι αφορά την έρευνα και τεχνολογία, δυσκολίες στην πρόσβαση σε πρώτες ύλες, καθώς και προκλήσεις προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Αυτά είναι μερικά από τα κύρια εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν. Οι καταναλωτές καθίστανται ολοένα και πιο απαιτητικοί, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι προσδοκίες για ασφαλή και ποιοτικά προϊόντα, τα οποία να ικανοποιούν τις απαιτήσεις που προέρχονται από το νέο τρόπο ζωής των οικογενειών και τις δημογραφικές αλλαγές. Οι νέες αυτές τάσεις οδηγούν επίσης στην ανάπτυξη καινούριων περιφερειακών υπηρεσιών που

2 2 σχετίζονται με τον αγρο διατροφικό τομέα. Στη βάση όλων αυτών των αλλαγών αναδύεται μια μελλοντική αγορά όπως επίσης και νέες γεωργικές αξίες, τάσεις και προσεγγίσεις π.χ. από το αγρόκτημα στο τραπέζι. Ο αγροδιατροφικός τομέας στις χώρες της Μεσογείου καλείται να ανταποκριθεί σε αυτές τις νέες προκλήσεις. Σε πολλές χώρες το σύστημα παραγωγής των γεωργικών ειδών διατροφής έχει ήδη κατανοήσει και προσαρμοστεί στην ανάγκη δημιουργίας των αγροδιατροφικών «clusters». Η έννοια των «clusters» χρησιμοποιείται για να εξηγήσει τα στοιχεία του συστήματος που ανήκουν σε ένα σύνολο παραγωγικών επιχειρήσεων, χωρίς κατ ανάγκην αυτό να σημαίνει μια αυστηρή τοπική ερμηνεία σε ένα στενό πεδίο ορισμού/θέση. Τα αγροδιατροφικά «clusters» αυξάνονται σημαντικά. Δημιουργούνται από επιχειρήσεις που βασίζουν την ανταγωνιστικότητά τους στη δυναμική του μάνατζμεντ (management dynamicity) την ταχεία είσοδο σε νέα εξειδικευμένα τμήματα της αγοράς, τη γρήγορη εμπέδωση της εμπειρίας και τέλος στην ενεργοποίηση μιας αξιοσημείωτης ικανότητας για καινοτομία.

3 3 Το πρόγραμμα PACMAn Το πρόγραμμα PACMAn είναι ένα τριετές έργο το οποίο χρηματοδοτήθηκε εν μέρει από την Ευρωπαϊκή Ένωση στo πλαίσιο του προγράμματος MED. Το έργο ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2010 και θα τελειώσει το Σεπτέμβριο του Η επίσημη έναρξη του PACMAn (Εναρκτήρια συνάντηση) πραγματοποιήθηκε στην Μπολόνια της Ιταλίας στις 25 και 26 Νοεμβρίου του2010, και σε αυτήν έλαβαν μέρος εκπρόσωποι όλων των εταίρων. Κατά τα τελευταία χρόνια διάφορες περιοχές της Ευρώπης έχουν καθιερώσει διαφορετικές μορφές δραστηριοτήτων περιφερειακής δικτύωσης. Τα περισσότερα από αυτά τα καινοτόμα εργαλεία υποστήριξης συνδέουν τους τοπικούς και περιφερειακούς φορείς με στόχο την ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης και συνεργασίας. Παρόλα αυτά υπάρχουν ακόμα πολλές Ευρωπαϊκές περιοχές που δεν χρησιμοποιούν την πολιτική των«clusters» για την περιφερειακή οικονομική ανάπτυξή τους. Επιπλέον, το status quo, η περίοδος εφαρμογής και η προσέγγιση ενός τέτοιου μέσου διαφέρει κατά πολύ σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ως εκ τούτου, ο κύριος σκοπός του PACMAn σε πρώτη φάση είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εξομάλυνση της ανομοιογένειας σε ό,τι αφορά το status quo στις συμμετέχουσες περιοχές. Στην πραγματικότητα, το πεδίο πολιτικής των «clusters» και η πολιτική της περιφερειακής ανάπτυξης είναι θέματα ιδιαίτερα σύνθετα. Έτσι, η λειτουργία PACMAn θα δώσει έμφαση στο θέμα του «Τομέα γεωργικών ειδών διατροφής" ως αμοιβαία βάση για τους εταίρους του προγράμματος. Οι εμπειρίες σε ό,τι αφορά την πολιτική των «clusters» και τη διαχείριση δικτύων διαφέρουν κατά πολύ μεταξύ των εταίρων της κοινοπραξίας. Με αυτό το έργο οι εταίροι θέλουν να λύσουν αυτή την ανισορροπία στις περιοχές τους σε κάποιο βαθμό. Πέραν από αυτό οι εμπειρίες που θα αποκομίσουν και τα αποτελέσματα του έργου θα είναι μεταβιβάσιμα και σε άλλες Ευρωπαϊκές περιφέρειες και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς. Η γενική προσέγγιση της λειτουργίας του PACMAn είναι η διαπίστωση και αξιολόγηση των αναγκών και η ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης σε ό,τι αφορά την τοπική και περιφερειακή διαχείριση των «clusters»,και τις δραστηριότητες δικτύωσης στον τομέα των γεωργικών ειδών διατροφής ως θαματική βάση της κοινοπραξίας των εταίρων. Η κοινοπραξία των εταίρων αποτελείται κυρίως από οργανισμούς έρευνας και ανάπτυξης, τοπικές αρχές, πανεπιστήμια, ερευνητικούς φορείς, και εμπορικά επιμελητήρια. Οι στόχοι του Δικτύου PACMAn είναι η συνεχής βελτίωση και παροχή στήριξης στα υφιστάμενα τοπικά και περιφερειακά «clusters», και στις πρωτοβουλίες δικτύωσης μέσω διαπεριφερειακής, μακροπρόθεσμης και στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ των περιφερειακών εταίρων καθώς και η βιώσιμη μεταφορά σχετικής τεχνογνωσίας με επικέντρωση στα περιφερειακά «clusters» και στη δημιουργία δικτύων συνεργασίας.

4 4 Επιπλέον, το έργο στοχεύει στη βελτιστοποίηση των δομών πολιτικής όσον αφορά τα διατροφικά «clusters»και των δραστηριοτήτων δικτύωσης σε όλες τις συμμετέχουσες περιφέρειες μέσω της συγκριτικής αξιολόγησης διαδικασιών καθώς και με την ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των εταίρων. επίπεδο μέσω τοπικών εργαστηρίων και Ευρωπαϊκών συνεδρίων, τα οποία να είναι ανοικτά στο ενδιαφερόμενο Ευρωπαϊκό κοινό. Φυσικά το ποσοστό αναφοράς και τα αποτελέσματα καλών πρακτικών αποτελούν μέρος των μέτρων της διάδοσης, πληροφόρησης και δημοσιότητας του έργου. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης του έργου PACMAn θα αποτελέσουν τη βάση για τις μελλοντικές βελτιστοποιημένες διαδικασίες διεπαφής μεταξύ των αρμοδίων περιφερειακών παραγόντων π.χ. τοπικών αρχών, ερευνητικών ινστιτούτων, μικρομεσαίων επιχειρήσεων εμπλεκομένων με είδη γεωργικής διατροφής, οικονομικών παραγόντων ανάπτυξης και χάραξης πολιτικής, και άλλων ενδιαφερομένων. Ως εκ τούτου, ένας από τους κύριους στόχους του PACMAn είναι να καταστήσει τον τομέα γεωργικών ειδών διατροφής στην περιοχή της Μεσογείου περισσότερο ελκυστικό και δημοφιλή ανά το παγκόσμιο, υποστηρίζοντας διεθνείς συνεργασίες όσον αφορά τα γεωργικά είδη διατροφής με την προώθηση καινοτόμων τεχνολογιών και στρατηγικών, καθώς και την αύξηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων γεωργικών ειδών διατροφής και τη βελτιστοποίηση της τεχνογνωσίας των ενδιαφερομένων. Σημαντικά αποτελέσματα της ανάλυσης του έργου PACMAn και προηγούμενων αναλύσεων, όπως τα νέα αναπτυξιακά μέσα και εργαλεία, υπηρεσίες και περαιτέρω συστάσεις, θα πρέπει να διαδοθούν και να διανεμηθούν σε περιφερειακό και διαπεριφερειακό

5 5 Τοποθεσία των Δραστηριοτήτων Κατά κύριο λόγο οι βασικές εργασίες και οι δραστηριότητες υλοποίησης του έργου θαπρέπει να γίνονται εντός της ίδιας της συμμετέχουσας περιοχής: Emilia Romagna/Ιταλία Valencian Community//Ισπανία Alentejo Region/Πορτογαλία Provence Alpes Côte d'azur/γαλλία Κύπρος Κεντρική Μακεδονία/Ελλάδα Murcia Region /Ισπανία Κρήτη/Ελλάδα

6 6 Συνεργασία Εταίρων Όλοι οι εταίροι είναι βασικοί παράγοντες στον τομέα των γεωργικών ειδών διατροφής με διαφορετικές γνώσεις και εμπειρίες, είναι φορείς έρευνας και ανάπτυξης, τοπικές αρχές, πανεπιστήμια και εμπορικά επιμελητήρια. Πολλοί από αυτούς είναι μέλη ενός ισχυρού Ευρωπαϊκού δικτύου, του EURADA The European Association of Development Agencies. Οι περισσότεροι εταίροι είναι ιδιαίτερα έμπειροι όσον αφορά τις εργασίες του προγράμματος και τη διαχείριση περιφερειακών προγραμμάτων σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Τα κύρια ενδιαφέροντα των εταίρων είναι η ανταλλαγή εμπειριών σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσον αφορά τις πολιτικές των «clusters», τις δραστηριότητές τους, την πιθανή ανάπτυξη νέων και καινοτόμων μέσων περιφερειακής ανάπτυξης, και την επαφή με άλλες ευρωπαϊκές ομάδες ή δίκτυα. δυνάμεις, στην υλοποίηση των συντονισμένων δράσεων για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης και της περιβαλλοντικής ποιότητας της περιοχής. Ασχολείται με ολοκληρωμένες περιφερειακές πολιτικές και ενεργεί ως σύμβουλος επί των θεμάτων αυτών. Η εταιρεία επιδιώκει την εξασφάλιση τεχνικής και επιχειρησιακής υποστήριξης στο πλαίσιο των πολιτικών της περιφερειακής ανάπτυξης, της προώθηση της εταιρικής συνεργασίας σε μια Ευρωπαϊκή διάσταση. Παρέχει βοήθεια όσον αφορά την περιφερειακή ανάπτυξη, τις διεθνείς πολιτικές, την αειφόρο ανάπτυξη, την κοινωνία της γνώσης, την εργασία και ευημερία, και την ανταγωνιστικότητα των οικονομικών συστημάτων. Επικεφαλής εταίρος του προγράμματος ERVET Emilia Romagna Regional Development Agency Via Morgagni 6, 40100, Bologna Italy Tel: : ; Fax: Project Manager Paola Maccani pacman@ervet.it Η ERVET είναι η" τοπική" εταιρεία της Emilia Romagna Region. Στοχεύει στη συνεργασία μεταξύ των περιφερειών, επαρχιών και δήμων, και σε συνεννόηση με τις οικονομικές και κοινωνικές

7 7 Οι εταίροι Provincia di Parma P.ledella Pace, 1, Parma Italy Tel: ; Fax: Η Provincia di Parma, επαρχία της Πάρμα, είναι μια τοπική αρχή που ασχολείται με ένα ευρύ φάσμα δημόσιων δραστηριοτήτων σε πολλούς τομείς όπως το περιβάλλον και η γεωργία. Προωθεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα διασφάλισης της ποιότητας προϊόντων και των περιβαλλοντικών προϊόντων. Η επαρχία της Πάρμα υποστηρίζει την περιφερειακή ανάπτυξη της γεωργίας και συμμορφώνεται με τους Ευρωπαϊκούς κανονισμούς και αποφάσεις. ADRAL Agência de Desenvolvimento Regional do Alentejo RuaIntermédia do PITE Lt 4 e 6, , Évora Portugal Tel: ; Fax: geral@adral.pt Η ADRAL είναι μια περιφερειακή διάρθρωση με 68 εταίρους /μετόχους, τόσο του δημοσίου όσο και του ιδιωτικού τομέα, με σχετική εμπειρία σε όλους τους τομείς της οικονομικής, κοινωνικής έρευνας και της ανάπτυξης δραστηριοτήτων, η οποία λαμβάνει σοβαρά υπόψη την τοπική και περιφερειακή πραγματικότητα. Η αποστολή της ADRAL είναι να συμβάλει στην προώθηση, κοινολόγηση και ανάπτυξη της περιοχής του Alentejo. IMPIVA Institute for the Small and Medium Companies from Valencian Community Pl. del Ayuntamiento, 6, 46002, Valencia Spain Tel: ; Fax: info@impiva.gva.es Η IMPIVA είναι ένας δημόσιος φορέας της Generalitat Valenciana region, ο ρόλος του οποίου είναι η ανάπτυξη πολιτικών για την προώθηση της καινοτομίας της Κυβέρνησης της Βαλένθιας στον τομέα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Η IMPIVA παρέχει υποστήριξη τόσο σε δημόσιες όσο και σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, καθώς και σε μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένου του τομέα των γεωργικών ειδών διατροφής. MURCIA REGION DEVELOPMENT AGENCY Avda. De la Fama, 3, Murcia Spain Tel: ; Fax: info@investinmurcia.com Το Murcia Regional Development Agency είναι οργανικά συνδεδεμένο με το Περιφερειακό Υπουργείο Πανεπιστημίων,

8 8 Επιχειρήσεων και Έρευνας. Κύριος του στόχος είναι να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη των ΜΜΕ στην Murcia μέσω της οικονομικής προώθησης, της αύξησης των επενδύσεων, της εξάλειψης των εμποδίων και της δημιουργίας ενός περιβάλλοντος που ευνοεί την ανταγωνιστικότητα. Ένας από τους κύριους στόχους του οργανισμού είναι η αναβάθμιση και η οικονομική ανάπτυξη των περιφερειακών ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δραστηριοποιούνται στον τομέα των γεωργικών ειδών διατροφής. HELP FORWARD/FORTH (Foundation for Research and Technology Hellas) 4 Zalokosta st., Athens Greece Tel: fax: rosa@help forward.gr Science and Technology Park of Crete, Basilka Bouton, Heraklion, Crete Greece Tel: fax: ignatiadis@stepc.gr forward.gr/ Η PRAXI (HELP FORWARD) είναι ένας μη κερδοσκοπικός ιδιωτικός οργανισμός, που διοικείται από την HELP FORWARD/FORTH, με στόχο τη δημιουργία μιας γέφυρας μεταξύ Έρευνας και Παραγωγής στην Ελλάδα. Είναι μέλος των Κέντρων Αναδιανομής Καινοτομίας στηνευρώπη, προσφέροντας μεταφορά χρηματιστηριακής τεχνολογίας και υπηρεσίες σε ελληνικές επιχειρήσεις και αναπτυξιακούς οργανισμούς και έτσι έχει δημιουργήσει στενούς δεσμούς με πολλούς περιφερειακούς φορείς σε διάφορους τεχνολογικούς τομείς. Θα ασχοληθεί με τη χαρτογράφηση και την ανάλυση των γεωργικών ειδών διατροφής της κάθε χώρας, παρέχοντας πληροφορίες σχετικά με τις περιφερειακές πολιτικές και τα κοινωνικοοικονομικά ζητήματα. CRITT Agroalimentaire PACA Cité de l'alimentation, Rue Pierre Bayle BP , AVIGNON Cedex 9 France Tel: ; Fax: contact@critt iaa paca.com Το CRITT είναι ένα γαλλικό Κέντρο Μεταφοράς Καινοτομίας και Τεχνολογίας αφοσιωμένο στη βιομηχανία επεξεργασίας τροφίμων. Το CRITT Agroalimentaire Provence Alpes Côte d Azur είναι το ειδικό εργαλείο για την μεταφορά καινοτομίας και τεχνολογίας για τη βιομηχανία τροφίμων στη νοτιοδυτική Γαλλία. Έχει 20 χρόνια εμπειρία σε δίκτυα γεωργικών ειδών διατροφής σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, καθώς και10χρόνια εμπειρία σε δίκτυα γεωργικών ειδών διατροφής σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Έχοντας μια καλή γνώση των αναγκών και τη λειτουργία των επιχειρήσεων που συμμετέχουν στα «clusters» γεωργικών ειδών διατροφής, θα είναι υπεύθυνο για τη συγκριτική αξιολόγηση των πρακτικών και βελτίωση της στήριξης των γεωργικών ειδών

9 9 διατροφής, και θα συμβάλει επίσης, στην ενίσχυση των μέσων δικτύωσης και άλλων διεργασιών. Province of Modena AREA ECONOMIA, via E. Rainusso 144, Modena Italy Tel: ; Fax: Η Province of Modena συντονίζει τους δήμους όσον αφορά τον οικονομικό, εδαφικό και περιφερειακό περιβαλλοντικό σχεδιασμό και υιοθετεί τις δικές τις μακροπρόθεσμες στρατηγικές. Είναι υπεύθυνη για την άμεση διαχείριση τωνυπηρεσιών που αφορούν τη μεγαλύτερη επαρχιακή περιοχή για τα αρμόδια θέματα και για προγραμματισμένες παρεμβάσεις που πραγματοποιούνται σε στενή συνεργασία με τις περιφερειακές αρχές. Επίσης συμμετέχει στον καθορισμό της περιφερειακής ανάπτυξης. Η Province of Modena είναι επικεφαλής εταίρος του έργου TECH.FOOD το οποίο χτίζει ένα σύστημα καινοτομίας για το τοπικό σύστημα αγρο τροφίμων. Ο ρόλος τους στο PACMAN θα είναι να συμβάλλουν και να μοιραστούν την εμπειρία που αποκτήθηκε στον πρακτικό τομέα και τις βέλτιστες πρακτικές όσον αφορά το θέμα. CUT Cyprus University of Technology Limassol Savings Co operative Bank Building, 4th Floor, Office 33, 31 Archbishop Kyprianos Str., 3036, Lemesos Cyprus Tel: ; Fax: Το ΤΕΠΑΚ φιλοδοξεί να εξελιχτεί σε ένα σύγχρονο,πρωτοποριακό Πανεπιστήμιο που να μπορεί να προσφέρει υψηλού επιπέδου εκπαίδευση και έρευνα σε κορυφαίους κλάδους της επιστήμης και της τεχνολογίας που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στον οικονομικό, τεχνικό και επιστημονικό τομέα. Το ΤΕΠΑΚ παίζει σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη της πολιτείας και της κοινωνίας και στις προσπάθειές τους για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, τα οποία καλύπτουν όλους τους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας. Το ΤΕΠΑΚ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην εφαρμοσμένη έρευνα και έχει μεγάλη εμπειρία στη διαχείριση έργων. Συμμετείχε ως εταίρος σε πολλά ΕΕ και Med προγράμματα (συμπεριλαμβανομένων 3Med προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ σχετικά με την καινοτομία, την ΕΚΕ και τα γεωργικά προϊόντα διατροφής). Kilkis Chamber of Commerce and Industry G. Kapeta, 11, 61100, Kilkis Greece Tel: (Alexandra Alevridou) , (Maria Kalogeridou) , int. 117; Fax:

10 10 Το Επιμελητήριο Κιλκίς είναι ένα συμβουλευτικό σώμα με κρατικά και επιχειρηματικά μέλη. Σκοπός του Επιμελητηρίου είναι να εκπροσωπεί, παρακολουθεί και προάγει τη βιομηχανία, τις μικρού μεγέθους εταιρίες, το εμπόριο και τις υπηρεσίες, σύμφωνα με την ανάπτυξη της οικονομίας. Το Επιμελητήριο, προκειμένου να ανταποκριθεί στο θεσμικό και αναπτυξιακό του ρόλο, λειτουργεί με ένα επιχειρηματικό σχέδιο, και με τη βοήθεια του οποίου αναδιοργάνωσε τις υπηρεσίες και το οργανόγραμμά του. Facebook Η ιστοσελίδα αποτελεί το πρώτο αποτέλεσμα της λειτουργίας του PACMAn. Σχεδιασμένο ως δικτυακή πύλη, είναι δομημένο σε αρκετούς θεματικούς τομείς εύκολα και άμεσα προσβάσιμους, χρήσιμους και ευέλικτους. Η δικτυακή πύλη PACMAn ανταποκρίνεται στους στόχους του Έργου μέσω μιας ξεκάθαρης οπτικής των συνολικών περιεχομένων του Έργου, μιας λεπτομερούς περιγραφής της συνεργασίας και ενημερωμένων νέων και πληροφοριών για τις τρέχουσες εκδηλώσεις σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για τον αγροδιατροφικό τομέα. Επισκεπτόμενοι το θα μπορείτε να βρείτε τις επαφές του Έργου και την τελευταία λέξη για τις δραστηριότητες και τα τελικά Παραδοτέα θα μπορούν να μεταφορτώνονται ώστε να ενημερώνονται οι χρήστες για τα ενδιάμεσα και τελικά Παραδοτέα του Έργου PACMAn. Union Européenne Fonds européen de développement régional