Ζωική Ποικιλότητα. Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας. Αναστάσιος Λεγάκις, Αναπληρωτής Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας

Transcript

1 Ζωική Ποικιλότητα Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας Αναστάσιος Λεγάκις, Αναπληρωτής Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας

2 Ασπόνδυλα της Ελλάδας Περιοχή Μεσογείου: Η πλουσιότερη της Ευρώπης 75% του αριθμού ειδών της Ευρώπης 40% στην Ελλάδα Στην Ελλάδα έχει καταγραφεί μικρός αριθμός ειδών σε σχέση με όσα αναμένεται να υπάρχουν. Υψηλό ποσοστό ενδημισμού. Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 2

3 Οικονομική σημασία 1/3 Μέλισσες τόνοι μέλι κάθε χρόνο από κυψέλες με μελισσοκόμους 1 Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 3

4 Οικονομική σημασία 2/3 Μεταξοσκώληκες Σημαντική πηγή εισοδήματος κυρίως στη Θράκη Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 4

5 Οικονομική σημασία 3/3 Σαλιγκάρια Helix spp., Eobania vermiculata. Συλλέγονται, καταναλώνονται και εξάγονται. Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 5

6 Είδη που προκαλούν ζημιές στη γεωργία Ελιά: πυρηνοτρήτης, δάκος Εσπεριδοειδή Οπωροφόρα Αμπέλι: φυλλοξήρα Καπνός Βαμβάκι Δασικά είδη Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 6

7 Είδη που δημιουργούν προβλήματα στη δημόσια υγιεινή Κουνούπια Ψείρες Ψύλλοι Τσιμπούρια Ψώρες Μύγες Μέλισσες Σφήκες Σκορπιοί Χειλόποδα Μαύρες χήρες 10 9 Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 7

8 Πολιτιστική αξία Νομίσματα, αγγεία, τοιχογραφίες Μέλισσες, χταπόδια, τζιτζίκια, ακρίδες. 11 Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 8 12

9 Ταύτιση με ανθρώπινες ιδιότητες Νυχτοπεταλούδες = ψυχές. Μυρμήγκια = εργατικότητα. Τζιτζίκια = τεμπελιά. Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 9

10 Σκωληκόμορφα φύλα Πολύ λίγο μελετημένα. Πλατυέλμινθες(μη παρασιτικοί) 207 είδη Νηματώδεις (μη παρασιτικοί) 64 (είναι πολύ περισσότερα) Νηματόμορφα 1 Ακανθοκέφαλα 9 Ολιγόχαιτοι (χερσαίοι) 59 Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 10

11 Παρασιτικές ομάδες 1/2 Πολλά πλατιά εξαπλωμένα είδη Π.χ. Ancylostoma caninum (Νηματώδης) Toxocara canis (Νηματώδης) Echinococcus granulosus (Κεστώδης) Taenia pisiformis (Κεστώδης) Fasciola hepatica (Τρηματώδης) Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 11

12 Παρασιτικές ομάδες 2/2 Πλατυέλμινθες 192 είδη Νηματώδεις 37 Νηματόμορφα 1 Ακανθοκέφαλα 9 Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 12

13 Ομάδες γλυκού νερού 1/2 Έντονος ενδημισμός σε πολλές ομάδες. Γαστερόποδα Μαλάκια οικ. Hydrobiidae. Κολεόπτερα οικ. Hydraenidae. Στυγόβια Καρκινοειδή Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 13

14 Ομάδες γλυκού νερού 2/2 Σπόγγοι 3 είδη Πλατυέλμινθες Στροβ. 15 Τροχοφόρα 19 Γαστερότριχα 3 Μαλάκια Δίθυρα 9 Μαλάκια Γαστερόποδα 95 Ολιγόχαιτοι 39 Βδέλλες 18 Βραδύπορα 58 Καρκινοειδή 248 Υδρόβια Κολεόπτερα 365 Υδρόβιες νύμφες και προνύμφες εντόμων Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 14

15 Είδη των πηγών Στενές οικολογικές απαιτήσεις, π.χ. Στροβιλιστικοί, Γαστερόποδα οικ. Hydrobiidae Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 15

16 Είδη μικρών ρευμάτων με έντονη ροή Βενθικοί οργανισμοί προσαρμοσμένοι ώστε να μην παρασύρονται, π.χ. Κολεόπτερα Hydraenidae & Elmidae. 20 Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 16

17 Είδη του ανώτερου τμήματος των ποταμών 1/2 Νύμφες και προνύμφες εντόμων με κατάλληλες προσαρμογές για ισχυρά ρεύματα π.χ. Πλεκόπτερα, Εφημερόπτερα, Τριχόπτερα, Δίπτερα. Δεκάποδα Καρκινοειδή, Γαστερόποδα, Στροβιλιστικοί, υδρόβια ακάρεα Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 17

18 Είδη του μεσαίου τμήματος των ποταμών 2/2 Η σύσταση εξαρτάται από το υπόστρωμα. Αμμώδεις περιοχές: πανίδα χωρίς διαφοροποιήσεις. Αργιλο-ιλώδεις: κυρίως σκαπτικοί. Πυκνή βλάστηση: βοσκητές. Ρηχά και γρήγορα νερά: προσαρμογές για προσκόλληση. Κοντά στις όχθες: κολυμβητικά είδη Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 18

19 Είδη του κατώτερου τμήματος των ποταμών και των στάσιμων νερών Βενθική και πλαγκτονική πανίδα. Βένθος: Υπολειμματοφάγα ασπόνδυλα Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 19

20 Πλαγκτόν: Τροχοφόρα, Κλαδοκεραιωτά και Κωπήποδα Καρκινοειδή Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 20

21 Χερσαία Μαλάκια 1/3 Πολύ πλούσια πανίδα. 149 είδη/log km2, ο υψηλότερος αριθμός στην Ευρώπη. Καθοριστικός παράγοντας, η ύπαρξη ασβεστολιθικών πετρωμάτων. Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 21

22 Χερσαία Μαλάκια 2/3 31 Βαθμός γνώσης: καλός στη νότια Ελλάδα, μέτριος στη βόρεια. Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 22

23 Χερσαία Μαλάκια 3/3 Πολλά ενδημικά είδη. Κορυφές βουνών, κοιλάδες, νησιά. Ποσοστό ενδημισμού: Κρήτη 49% Κυκλάδες 20% Μεγάλο ποσοστό ειδών με Μεσογειακή εξάπλωση. Διαφοροποίηση μέσα στην Ελλάδα σύμφωνα με τους άξονες βορρά-νότου και ανατολής-δύσης. Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 23

24 Οικονομική αξία 1/5 Helix aspersa (Χοντρός) Helix pomatia (Άσπρος) Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 24

25 Οικονομική αξία 2/5 34 Helix lucorum (Μαύρο) 35 Helix aperta (Μουρμούρι) Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 25

26 Οικονομική αξία 3/5 Helix godetiana Helix cincta (Αρχόντισσες) Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 26

27 Οικονομική αξία 4/5 Helix nucula (Μπαρμπαρόσοι) Eobania vermiculata (Λιανός) Theba pisana (Χοχλιδάκι) Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 27 40

28 Οικονομική αξία 5/5 Η πλήρης εκτροφή δεν είναι εφικτή. Συλλέγονται από τη φύση, παχύνονται, συσκευάζονται. Το 90% των σαλιγκαριών που συσκευάζονται από ελληνικές επιχειρήσεις είναι εισαγόμενο (Βαλκάνια, Ουγγαρία, Πολωνία). Το 10% προέρχεται κυρίως από την Κρήτη και την Πελοπόννησο. Εξαγωγές στη Γαλλία, Γερμανία, Αγγλία, ΗΠΑ, Καναδάς. Κονσέρβες κρέατος, έτοιμα κατεψυγμένα μαγειρεμένα, κατεψυγμένο κρέας, κελύφη. Τιμές 0,60 1 ευρώ το κιλό. Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 28

29 Απειλές Ορισμένα είδη όπως το Helix godetiana συλλέγονται αν και έχουν μικρούς πληθυσμούς. Το είδος θεωρείται απειλούμενο σύμφωνα με την IUCN. Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 29

30 Τέλος Παρουσίασης Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 30

31 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 31

32 Σημειώματα Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 32

33 Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 33

34 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών, Λεγάκις Αναστάσιος, Αναπληρωτής Καθηγητής. «Zωική Ποικιλότητα. Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας». Έκδοση: 1.0. Αθήνα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 34

35 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 35

36 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 36

37 Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (1/5) Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Εικόνες Εικόνα 1. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 2. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 3. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 4. Nieznany, Greece. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 5. Σύνδεσμος: ec. Πηγή: Εικόνα 6. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 7. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 8. Σύνδεσμος Πηγή: Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 37

38 Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (2/5) Εικόνα 9. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 10. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 11. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 12. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 13. Vetwest Animal Hospitals Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 14. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 15. Study Everywhere! 2015 Quizlet Inc. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα NATIONALPARK WATTENMEER. Σύνδεσμος: Πηγή: Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 38

39 Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (3/5) Εικόνα 17. Copyright Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 18. Σύνδεσμος: Πηγή: Watson, L., and Dallwitz, M.J onwards. The families of British non-marine molluscs (slugs, snails and mussels). Version: 4th January Εικόνα 19. BIODIDAC J. Houseman. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 20. Elmis sp. Juan RUEDA. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 21. Wikipedia The Free Encyclopedia. Σύνδεσμος: F%81%CE%B1. Πηγή: Εικόνα 22. Άδεια CC BY-SA 2.5. Σύνδεσμος: %84%CE%B5%CF%81%CE%B1. Πηγή: Εικόνα 23. Σύνδεσμος: Πηγή: Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 39

40 Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (4/5) Εικόνα 24. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 25. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 26. Colin Milkins/ Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 27. Copyright Nanofish.it. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 28. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα StudyBlue Inc. All rights reserved. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 30. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 31. Copyrighted. Εικόνα 32. Σύνδεσμος: Πηγή: Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 40

41 Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (5/5) Εικόνα Rafael Silva do Nascimento. Todos os direitos reservados. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 34. GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 35. Wikipedia The Free Encyclopedia. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 36. Provided by Welter Schultes, Francisco. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 37. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 38. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 39. Σύνδεσμος: Εικόνα 40. Σύνδεσμος: Πηγή: Ενότητα 6. Ασπόνδυλα της Ελλάδας 41