NATURAL BEAUTY Έξυπνες συμβουλές ομορφιάς και ευεξίας!

Transcript

1 Τεύχος 54, Μάρτιος - Απρίλιος 2013 Holistic Life Press: Εκδόσεις ETRA - Ευεργετών 7, Π. Φάληρο, τηλ./fax: e-shop: etra.gr - holisticlifenews@gmail.com NATURAL BEAUTY Έξυπνες συμβουλές ομορφιάς και ευεξίας! [Ομοιοπαθητική Οδοντιατρική] Η ξηροστομία και η αντιμετώπισή της Το σάλιο εκκρίνεται από τους σιελογόνους αδένες που περιβάλλουν τη στοματική μας κοιλότητα. Οι κύριοι σιελογόνοι αδένες είναι οι παρωτίδες, οι υπογνάθιοι και οι υπογλώσσιοι. Η ποσότητα του σάλιου που εκκρίνουν στη διάρκεια του 24ωρου είναι 600ml με 1500ml, που αντιστοιχεί με 3 έως 6 ποτήρια νερού! Το σάλιο είναι απαραίτητο για τη διατήρηση της υγείας της στοματικής κοιλότητας γιατί περιέχει εκτός των άλλων αντιμικροβιακούς παράγοντες όπως η λυσοζύμη και άλατα ασβεστίου και φωσφόρου που ενασβεστώνουν συνεχώς τα δόντια. Όταν δεν έχουν σάλιο, τα δόντια φθείρονται με πολύ μεγάλη ταχύτητα. Με το σάλιο διευκολύνεται η ομιλία, η μάσηση και η κατάποση. (σελίδα 24) [AYURVEDA]: Η αντιμετώπιση της αϋπνίας Η Αγιουρβέδα θεωρεί την αϋπνία ή την έλλειψη ύπνου ως ανισορροπία του vata ή του pitta. Αν δεν μπορείτε να κοιμηθείτε εξαιτίας νοητικής ανησυχίας, πολλών σκέψεων, άγχους, ανησυχίας ή νευρικότητας, τότε υπάρχει ανισορροπία vata... (σελίδα 18) [Natural Healing] Το άσθμα και η φυσική αντιμετώπισή του To Άσθμα είναι μία διαταραχή της αναπνοής μπορεί να θεωρηθεί και αλλεργικής φύσεως - που χαρακτηρίζεται από σπασμό των βρόγχων, οίδημα της βλεννογόνου των πνευμόνων και υπερβολική παραγωγή βλέννας, με συνέπεια δυσκολία στην αναπνοή. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, μία οξεία κρίση άσθματος μπορεί να χρειαστεί νοσοκομειακή παρέμβαση. Το άσθμα θεωρείται λειτουργική διαταραχή και όχι δομική. Αυτό σημαίνει πως η πρόγνωσή του θα είναι καλύτερη από παθήσεις όπου έχουμε δομικές αλλαγές στην υφή των πνευμόνων / βρόγχων όπως για παράδειγμα στη Χρόνια Αναπνευστική Πνευμονοπάθεια. (σελίδα 52) [NATUROPATHY]: Αποτοξίνωση για τη βελτίωση της υγείας Πληκτρολογήστε «αποτοξίνωση» στην αγαπημένη σας μηχανή αναζήτησης και θα πάρετε ένα πλήθος από διάφορους τρόπους - που είναι πολύ καλοί για να αληθινοί - για να καθαρίσει το σώμα σας από ρυπογόνα και τοξικά στοιχεία και να οδηγηθείτε σε καλύτερη υγεία... (σελίδα 26)

2 2 Holistic Life

3 Holistic Life 34 Τα 10 μυστικά διατροφής για ιδανικό βάρος Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΤΕΥΧΟΣ 54 Μάρτιος - Απρίλιος 2013 Εδώ κάτω έχω και μια ροδιά (αγαπάω πολύ τις ροδιές) η οποία, κάποια μέρα μου αρρώστησε. Πήγα στον Γεωπόνο, πήρα φάρμακα, πήρα τούτο, πήρα τ άλλο, την ράντισα, τίποτα! Η ροδιά κάθε μέρα και χειρότερα. Ήταν Πανσέληνος. Την σκεφτόμουνα κι ήμουν στενοχωρημένος. Κατέβηκα τα σκαλοπάτια, κι έκατσα σε μια πέτρα δίπλα της και άρχισα να της λέω πόσο πολύτιμη είναι για μένα, πόσο την αγαπάω, να την χαϊδεύω, να της μιλάω τρυφερά κλπ. Από την άλλη μέρα η ροδιά άρχισε να γίνεται καλύτερα. Έγιανε, και τον Σεπτέμβρη πέταξε και εκτός εποχής, πια, δυο τεράστια ρόδια. Τώρα, δεν ξέρω αν τα φάρμακα βοήθησαν, επίσης, αλλά εγώ αλλιώς το εισέπραξα και αλλιώς το ένιωσα. Χρόνης Μίσσιος 8 BODY WISDOM 8 Δια χειρός θεραπευτική στην Αρχαία Ελλάδα και Οστεοπαθητική Ιατρική 14 HISTORY MEDICINE 14 Η ιστορία της Ελληνικής Ιατρικής 16 AROMATHERAPY 16 Η αρωματοθεραπεία στην ομορφιά και την υγεία 18 THE AYURVEDIC WAY 18 Αντιμετώπιση της αϋπνίας 19 Θεραπεύοντας τους πόνους στην πλάτη 20 ΤΕΨΗTRADITIONAL CHINESE MEDICINE 20 Sotai & Stretching Corrective Bodywork 22 HOMEOPATHY 22 Αδυνάτισμα & Ομοιοπαθητική 23 Η Ομοιοπαθητική στην παχυσαρκία 24 Η ξηροστομία και η αντιμετώπισή της 26 HEALTH & HEALING 26 Αποτοξίνωση για τη βελτίωση της υγείας 29 Αποτοξινωθείτε και ενδυναμώστε τον οργανισμό σας 30 Μεταβολικό σύνδρομο HOLISTIC LIFE ΙSSN Έδρα: Ευεργετών 7, Π. Φάληρο, τηλ./fax: Εκδότης - Ιδιοκτήτης: Γεράσιμος Κατραμάδος Μέλος των ΕΔΙΠΤ, ΕΜΜΑ, FIPP holisticlife.gr - etra.gr holisticlifenews@gmail.com - info@etra.gr Υπεύθυνη ύλης: Βάλλυ Καλοζούμη Δημοσιογραφική ομάδα: Γεράσιμος Κατραμάδος, Πέτρος Αργυρίου Εικονογράφηση: Γιώργος Πετρίδης Διαφήμιση: Γεράσιμος Κατραμάδος Νομικός σύμβουλος: Στέλιος Μόμιτσας ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Αθήνα: 20 - Υπόλοιπη Ελλάδα: 25 EXPLORE THE ALTERNATIVE Επιστημονικοί συνεργάτες: Μάριος Δημόπουλος (Διατροφολογία) Μαίρη Ζώρζου (Κλινική Αρωματοθεραπεία) Κων/νος Κωνσταντόπουλος (Ομοιοπαθητική) Κων/νος Λιάτσικος (Naturopathy) Κασάνδρα Μουγιάκου (Βιοσυντονισμός) Λύσανδρος Μυγιάκης (Ομοιοπαθητική) Μ. Παπαδημητρίου - Βοulenger (Οστεοπ/τική) Γιώργος Παντούλας (Οστεοπαθητική) Κων/νος Πίσιος (Ομοιοπαθητική) Θεανώ Ρέντζη (Ομοιοπαθητική) Μηνάς Ρηγάτος (Ομοιοπαθητική) Νίκος Ρωτσιάμης (Ομοιοπαθητική) Ε. Καραμάνη - Σκαρπαθάκη (Χειροπρακτική) Σταύρος Σκαρπαθάκης (Χειροπρακτική) Γεράσιμος Στουραΐτης (Ομοιοπαθητική) Αλέξανδρος Τηλικίδης (Π.Κ.Ι.) Παρασκευή Φωτάκη (Π.Κ.Ι.) 32 Κάντιντα - Μυκητίαση - Η αντιμετώπιση με τη βοήθεια της Αγιουρβέδα 34 Τα 10 μυστικά διατροφής για να επιτύχετε ιδανικό βάρος 40 Βιοφυσική διάγνωση και θεραπεία των αλλεργιών 38 NATURAL BEAUTY 38 Έξυπνες συμβουλές ομορφιάς και ευεξίας 37 Διώξτε την κυτταρίτιδα με τη βοήθεια του ηλεκτροβελονισμού 41 HOLISTIC NUTRITION 41 Πυρίτιο, ένα άγνωστο αλλά απαραίτητο στοιχείο 44 Krill Oil. ο βασιλιάς των Ωμέγα 3 50 σοθnatural HEALING 50 Αντιμετωπίστε τη δυσκοιλιότητα 52 Το Άσθμα και η φυσική αντιμετώπισή του οσθ54 SAFE 54 Συμβουλές προστασίας από την ακτινοβολία των κινητών και άλλων συσκευών 56 Η τυραννία των νέων εμβολίων 56 SPIRIT MATTERS 56 Μάνταλας Ενέργειας Στο τεύχος συνεργάστηκαν οι: Μ. Πρωτόπαπας, Γ. Μαρούδας, Ειλ. Μπουρατίνου, Μ. Μυλωνάκης, Ν. Παπαϊωάννου, Β. Αννίνου, Ν. Παπαντώνης, Α. Σπίριτου - Κοντίδου Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική ή περιληπτική, η κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχομένου του περιοδικού με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη. (Ν.2121/1993 και κανόνες διεθνούς δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα) Οι απόψεις των αρθρογράφων δεν αποτελούν κατ ανάγκη και θέσεις του περιοδικού. Οι πληροφορίες που παρέχονται δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη γνωμάτευση ιατρού ή άλλου ειδικού της υγείας. Holistic Life 3

4 Holistic Life Σεμινάρια - Ομιλίες - Εκδηλώσεις ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΛΑΣΣΙΚΗΣ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗΣ Σεμινάριο Ομοιοπαθητικής Πρακτικής από τον Μisha Norland (D.Hom) Αθήνα, Ξενοδοχείο Τιτάνια, 6 και 7 Aπριλίου 2013 Με την ευκαιρία των 20 χρόνων από την ίδρυση του Ιπποκράτειου Κέντρου Κλασσικής Ομοιοπαθητικής (ΙΚΚΟ), τον Απρίλιο του 2013 θα επισκεφθεί την Αθήνα, μετά από επτά χρόνια, ο Μisha Norland, ένας από τους βασικούς συνεργάτες του ΙΚΚΟ από τον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του, παγκόσμια γνωστός ομοιοπαθητικός και ιδρυτής της βρετανικής σχολής Ομοιοπαθητικής The School of Homeopathy. Ο Μisha Norland, συγγραφέας μεταξύ άλλων και του βιβλίου «Mappa Mundi και οι δυναμικές της αλλαγής» (εκδ. Βιβλιοθήκη του Ρόδου) μάς προσφέρει μια μέθοδο ανάλυσης της ολότητας στα επί μέρους με την οποία κατανοούμε την κατάσταση δυναμικής ισορροπίας στα πλαίσια δράσης και αντίδρασης στην άσκηση της Ομοιοπαθητικής. Με την Mappa Mundi αποκτάμε βαθύτερη γνώση των βασικών διαδικασιών που ορίζουν την ζωή. Έτσι μαθαίνουμε να βλέπουμε τα συμπτώματα ενός ατόμου ως αλληλοεξαρτώμενα σύμβολα ενός συνόλου που βρίσκεται σε κίνδυνο και όχι ως μεμονωμένα συμπτώματα, όπως δηλαδή ταιριάζει στην Ομοιοπαθητική φιλοσοφία. Θα είναι ο βασικός ομιλητής στο σεμινάριο που διοργανώνει το ΙΚΚΟ, όπου θα υπάρχει μετάφραση στα Ελληνικά. Επειδή οι συμμετέχοντες θα πρέπει να παραλάβουν υλικό για το σεμινάριο και να προετοιμαστούν πριν την διεξαγωγή του, θα παρακαλούσαμε να δηλώσετε έγκαιρα την συμμετοχή σας σε αυτό. Ώρες διεξαγωγής του σεμιναρίου: Σαββατο 10:00-19:00, Κυριακή 10:00-16:00 Πληροφορίες: και , Θεανώ Ρέντζη (rentzi@ikko.gr) ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Αγαπητοί φίλοι και σπουδαστές της Ακαδημίας, Σας προσκαλούμε σε έναν κύκλο ομιλιών στην σχολή μας με κεντρικό θέμα την Αρχαία Ελληνική Ιατρική. Οι ομιλίες θα λάβουν χώρα στην Κηφισιά, το Σαββατοκύριακο 6 & 7 Απριλίου 2013 και θα έχουν ελεύθερη συμμετοχή. Έχουμε την τιμή να φιλοξενήσουμε τους εξής ομιλητές: Δρ Αγαμέμνων Τσελίκα, Δρ Μάρω Κ. Παπαθανασίου Κωνσταντίνο Γρίβα, Ορέστη Δαβία. ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΚΙΝΕΖΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 6 & 7 Απριλίου ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ 3ο Διεθνές Συνέδριο Κινέζικης Ιατρικής Οκτώβρη 2013 Η Ελληνική Εταιρία Κινέζικης Ιατρικής, με την υποστήριξη της ιστοσελίδας YinYang.gr και του Ινστιτούτου Κομφούκιου στην Ελλάδα, διοργανώνει το 3ο Διεθνές Συνέδριο Κινέζικης Ιατρικής στην Αθήνα. Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί 19 και 20 Οκτώβρη. H πρώτη ημέρα είναι αφιερωμένη στις γυναικολογικές παθήσεις και θα μιλήσουν οι καλύτεροι Έλληνες θεραπευτές Κινέζικης Ιατρικής. Η δεύτερη ημέρα του Συνεδρίου θα είναι ημέρα αποκλειστικά με διάσημους ξένους ομιλητές. Οι ομιλίες στα Αγγλικά θα έχουν και ταυτόχρονη μετάφραση στα Ελληνικά. Το αντίτιμο για την πρώτη ημέρα θα είναι 10 ευρώ, για την δεύτερη ημέρα 50 ευρώ και για τις 2 ημέρες μαζί 50 ευρώ. Πληροφορίες: 4 Holistic Life

5 Holistic Life 5

6 Holistic Life Μαθήματα - Σεμινάρια - Ομιλίες ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ & ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΚΙΝΕΖΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Ενάρξεις μαθημάτων και ομιλίες 20/3: Σεμινάρια παρασκευής παραδοσιακού σαπουνιού, κηραλοιφών και κρεμών προσώπου & δημιουργίας σπιτικού φαρμακείου με βότανα και αιθέρια έλαια. 6-7/4: Κύκλος ομιλιών με θέμα: Αρχαία Ελληνική Ιατρική. Ελεύθερη συμμετοχή για όλους! 6-7/4: Ενεργειακή Αρωματοθεραπεία /4: Λεμφική Μάλαξη /4: Ανθόνερα (Hydrosols) /4: Σεμινάριο αυτογνωσίας και πνευματικής αφύπνισης μέσα από τα 5 στοιχεία του Ταό. Πληροφορίες: τηλ & ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΡΩΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ- ESSENTIA VITAE Ημερομηνίες διεξαγωγής σεμιναρίων: 11-15/3: Ενότητα 2η (09:30-17:00) 15-19/4: Ενότητα 1η (09:30-17:00) 13-14/4: Ενότητα 1η, Α μέρος (09:30-19:00) 20-21/4: Ενότητα 1η, Β μέρος (09:30-19:00) 22-26/4: Ενότητα 2η (09:30-17:00) 13-17/5 Ενότητα 1η (09:30-17:00) 20-24/5: Ενότητα 2η (09:30-17:00) Πληροφορίες: τηλ , ΕΘΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΕΕΟΙΣ) Δωρεάν Ομοιοπαθητική Εκπαίδευση. Δωρεάν πλήρη Εκπαίδευση στην Ομοιοπαθητική Πιστοποιημένη με Δίπλωμα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ομοιοπαθητικής (European Committee for Homeopathy, E.C.H), για γιατρούς, οδοντιάτρους, κτηνιάτρους, φαρμακοποιούς και φοιτητές των αντίστοιχων Σχολών. Για βιολόγους, ψυχολόγους και παραϊατρικά επαγγέλματα παρέχεται επίσης δωρεάν πλήρης σειρά εισαγωγικών-ενημερωτικών σεμιναρίων και Πιστοποιητικό Παρακολούθησης. Συντονιστής Εκπαίδευσης: Βαγγέλης Ζαφειρίου, Ψυχίατρος, Μέλος Δ.Σ. Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, Μέλος της Εκπαιδευτικής Επιτροπής της European Committee for Homeopathy, E.C.H. Πληροφορίες: , , , ΝATURAL HEALTH SCIENCE Σεμινάρια: 6-22/3: Lomi Lomi (Χαβανέζικη Μάλαξη) 7-23/3: Κρυσταλλική Αρωματοθεραπεία 14/3-3-/5: Νευρομυϊκή μάλαξη 30-31/3: Αρωματοθεραπεία για Εγκύους & μωρά 1-15/4: Αποτρίχωση Προσώπου Σώματος 3/4-22/5: Holistic Rejuvenation Face & Body 6-7/4: Αντιγήρανση και Μακροζωία 13-14/4: Ορθοπεδική Ρεφλεξολογία 13-14/4 & 20-21/4: Θεραπευτικά πρωτόκολλα με τον Ηλεκτροβελονισμό 20-21/4: Φυσική αντιμετώπιση της κυτταρίτιδας /4 & 25-26/5: Βιοχημικά Άλατα Schuessler 27-28/4: On Site Massage 27-28/4: Αγιουρβέδα Εντατικό σεμινάριο Πληροφορίες: τηλ ΟΜ- ORIENTAL MEDICINE & SHIATSU TRAINING CENTER Σεμινάρια - Πρακτικά μαθήματα 19/3, 26/3: Drop-in Πρακτικό Μάθημα Εναλλακτικών Θεραπειών 23-24/3: Mοξαθεραπεία & Bεντούζες 27/3: Έναρξη Σεμιναρίου Σιάτσου 29-31/3: Rebirthing: Eφηβεία - Eπανασύνδεση με την Tαυτότητά μας 30-31/3: Θεραπευτικής Mήλαξη Oμορφιάς 30/3: TCM & Mακροζωία, Άσκηση & Διατροφή 31/3: Ψυχολογία & Παραδ. Ανατολική Ιατρική 1/4: Έναρξη απογευματινού Εισαγωγικού Σεμιναρίου Μάλαξης Aromassage 3/4: Έναρξη Σεμιναρίου Thai Massage 5/4: Αναζωογόνηση & ζωτικότητα με φυσικά μέσα 6-7/4: Μάλαξη Κεφαλής, Ώμων & Αυχένα Έναρξη εκπαίδευσης Λεμφικής Xειρομάλαξης 12/4: Α Bοήθειες με τον Eρυθρό Σταυρό 13-14/4: Μάλαξη με Πέτρες. Σεμινάριο Chakras & Shiatsu Level /4: Sotai, Διατάσεις & Διορθωτικές Tεχνικές 27-28/4: Zen Shiatsu μεσημβρινών 27/4: Πόνος & TCM Πληροφορίες: τηλ ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ Νέες Υπηρεσίες Skype για εξυπηρέτηση του κοινού από όλη την Ελλάδα. 1. Συνεδρίες Ομοιοπαθητικής «Σήμερα κιόλας ή αύριο» στον Πολυχώρο αλλά και μέσω Skype. 2. Συνεδρίες Εναλλακτικών Θεραπειών «Σήμερα κιόλας ή αύριο». 3. «Σεμινάρια Ομοιοπαθητικής στο Skype» με τον Λύσανδρο Μυγιάκη (πεντάωρα πακέτα μάθησης για να μάθετε αποκλειστικά αυτά που σας ενδιαφέρουν). 4. Σεμινάρια Skype για Ομοιοπαθητική στα μυοσκελετικά, στα δερματολογικά προβλήματα, στον καρκίνο. 5. «Τα καλύτερα tips Ομοιοπαθητικής από όλο τον κόσμο» για Ομοιοπαθητική συνταγογράφηση επιπέδου. Δια βίου συνεχιζόμενη εκπαίδευση τώρα μέσω Skype. 6. «Ομοιοπαθητική σε ιατρούς ειδικοτήτων». Μέσω Skype μαθαίνετε τα ζητήματα της ειδικότητάς σας. 7. Εκπαίδευση «Όλα σε ένα». Τριετές πλήρες πρόγραμμα εκμάθησης Ομοιοπαθητικής και εναλλακτικών θεραπειών (ανθοϊάματα, άλατα Σούσλερ, γεμμοθεραπεία, συμπληρώματα διατροφής, Drainage, αποτοξίνωση, βοτανοθεραπεία) για τον αυριανό ολιστικό ιατρό ή θεραπευτή. Το καλύτερο ίσως πρόγραμμα σε παροχές και σχέση αξίας-κόστους (value-cost) στην Ευρώπη. 8. Σεμινάρια Skype:διατροφικά συμπληρώματα. 9. Σεμινάρια Skype για Γεμμοθεραπεία. 10.Σεμινάρια Skype για Ανθοϊάματα Bach, Σκωτίας, Αυστραλίας, Gurudas. Πληροφορίες: τηλ , και 29 Μαρτίου: Όταν η επιστήμη ανακαλύπτει μια ξεχασμένη αλήθεια, τον Διττό Εαυτό Από τον Φυσικό Jean Pierre Garnier Malet (JPGM), δημιουργό της Θεωρίας της Διττότητας του Χώρου και του Χρόνου Διάλεξη με ελεύθερη είσοδο στο Ξενοδοχείο Stratos Vassilikos, Αθήνα. 30 & 31 Μαρτίου 2013: Σεμινάριο στη Βασική εκπαίδευση στα ανοίγματα του Χρόνου Σάββατο 14:00 19:00, Κυριακή 10:00 15:00 Ξενοδοχείο: Stratos Vassilikos, Αθήνα Πληροφορίες: τηλ Θεοδώρα Παπαντωνάκη Better World A.M.K.E. 6 Holistic Life

7 Holistic Life 7

8 Κατά τη διάρκεια της Εγκοιμήσεως σε κάποιον ιερό χώρο, ο ασθενής δεχόταν ένα αποκαλυπτικό όνειρο το οποίο του έδειχνε τον τρόπο θεραπείας που έπρεπε να ακολουθήσει. Το όνειρο για μας σήμερα είναι συνήθως συνώνυμο του φανταστικού και άρα του ανύπαρκτου, γιατί ζούμε σ έναν κόσμο όπου ο υλισμός και ο ορθολογισμός επικρατούν στη σκέψη και τη δράση μας. Όμως για τους αρχαίους, το όνειρο είχε διπλό χαρακτήρα. Μπορούσε να παρουσιάσει ψεύτικες εικόνες είδωλα και φαντάσματα, αλλά και να δείξει αλήθειες και να συμβουλέψει σίγουρα, αν και μέσω συμβόλων πολλές φορές. Body Wisdom 8 Holistic Life Μέρος ΙV Δια χειρός Θεραπευτική στην Αρχαία Ελλάδα και Οστεοπαθητική Ιατρική Γράφει ο Γεώργιος Χ. Παντούλας DO, Διπλωματούχος Oστεοπαθητικός, Μέλος Π.Σ.Οστεοπαθητικής Στο προηγούμενο άρθρο, έγινε μία εκτενής αναφορά στον Ασκληπιό και στα Aσκληπιεία με σκοπό να αναδειχθεί η σπουδαιότητά τους. Διεγείρονται όμως ερωτήματα σε σχέση με την εγκοίμηση. Από όσα αναφέραμε, δεν ήταν απλά μία διαδικασία θεραπείας, αλλά προφανώς μια διαδικασία διανοητικής και πνευματική εξέλιξης. Ας αναρωτηθούμε σήμερα τι γνωρίζουμε για τον ύπνο και τα όνειρα. Αναμφισβήτητα υπάρχει κάτι σημαντικό, μιας και το ένα τρίτο της ζωής μας το περνάμε στον ύπνο 1. Πάνω σε έναν πλανήτη επιβίωσης, εμείς δαπανούμε τόσο χρόνο, σχεδόν ημιαναίσθητοι και ημιπαράλυτοι. Όλα τα ζώα περνάνε από αυτή τη φάση. Όταν εξελίχθηκε η νευροεπιστήμη, η νευροφυσιολογία και το εγκεφαλογράφημα, άρχισαν και μελετούσαν καλύτερα τα εγκεφαλικά κύματα του ανθρώπου. Άρχισαν να βλέπουν τις διάφορες συχνότητες που δουλεύει ο εγκέφαλός μας όταν είμαστε ξύπνιοι, αλλά το ενδιαφέρον είναι στο τι συμβαίνει όταν αρχίζουμε και χαλαρώνουμε και μισοκοιμόμαστε. Είναι η μόνη φάση που ο εγκέφαλός μας αιματώνεται και οξυγονώνεται όλος ταυτοχρόνως και ομοιογενώς, ενώ στην καθημερινότητα, σε ξύπνια κατάσταση, δεν οξυγονώνεται όλος ταυτόχρονα. Είναι για παράδειγμα σαν τα λαμπάκια ενός χριστουγεννιάτικου δέντρου: αναβοσβήνει ανομοιογενώς. Υπάρχει ένα ερώτημα. Μήπως ο ύπνος τελικά είναι η φυσική κατάσταση του εγκεφάλου; Η διαμάχη είναι πολύ μεγάλη. Πάντως, ένας Βέλγος νευροφυσιολόγος, όταν απέκοψε τα αισθητηριακά των αναγκών σε ζωάκια, αυτά κοιμήθηκαν αμέσως. Βυθίστηκαν σε μια ημικωματώδη κατάσταση. Σαν αυτή η κατάσταση να αρέσει στον εγκέφαλο και ουσιαστικά να τη διακόπτουμε, για να σηκωθούμε, να φάμε και να πιούμε. Ο Ηράκλειτος αναφέρει: «Όσα βλέπουμε ξύπνιοι, είναι θάνατος. Όσα βλέπουμε κοιμισμένοι, ύπνος» 2. Δηλαδή ο Ηράκλειτος γνωρίζει ότι είναι η φυσική κατάσταση του εγκεφάλου ο ύπνος; Ενώ όταν είμαστε ξύπνιοι, είναι σα να είμαστε πεθαμένοι; Από τη μυθολογία γνωρίζουμε πως ο Ύπνος είναι αδερφός με το Θάνατο, τέκνα της Νυκτός. Τι συμβαίνει στον ύπνο; Ο Robert Stickgold 3 είναι ένας ψυχίατρος ερευνητής από το Χάρβαρντ, ο οποίος έχει κάνει τεράστια έρευνα σε θέματα του ύπνου, των ονείρων, της μνήμης και της μαθησιακής διαδικασίας. Λέει το εξής: «Ο ύπνος ράβει τα κομμάτια της μνήμης μας, αποσπά την ουσία της εμπειρίας μας, ανακαλύπτει τους κανόνες της ζωής μας, ενισχύει την κατανόηση και αντίληψή μας». Ουσιαστικά, όταν κοιμόμαστε είναι σαν ένα επεισόδιο της καθημερινότητάς μας να αρχίσει να φιλτράρεται και να βγαίνει η ουσία από αυτήν την εμπειρία που φεύγει από την επεισοδιακή αυτή μνήμη και πηγαίνει σε μιαν άλλη, ιδιαίτερης σημασιολογίας για τον καθένα μας. Για παράδειγμα, αν ρωτήσω πόσο κάνει 6x6, ή ποιος έφαγε τη γιαγιά της κοκκινοσκουφίτσας, θα απαντήσουμε όλοι αυτόματα, «36» ή «ο κακός ο λύκος». Πόσες ώρες χρειαστήκαμε όμως για να μάθουμε την προπαίδεια ως παιδιά, πόσες στιγμές σηκωθήκαμε στον πίνακα, ή πόσο το μελετήσαμε, δεν το θυμόμαστε. Όπως και το ίδιο ισχύει και για τα παραμύθια. Θα απαντήσουμε «ο κακός ο λύκος», αλλά δε θυμόμαστε πόσες φορές και πόσοι άνθρωποι μας έχουν πει αυτά τα παραμύθια. Δηλαδή η επεισοδιακή μνήμη αρχίζει μέσα από τον ύπνο και «σουρώνεται» κατά κάποιο τρόπο, σε μια μνήμη άμεση και ιδιαίτερης σημασίας για τον καθένα μας. Απαντάμε αυτομάτως «36», αλλά τα πολύωρα «σκουπίδια» της μνήμης του επεισοδίου τα έχουμε ξεχάσει. Αυτό το κατακτάμε με τον ύπνο. Το πρόβλημα διεγείρεται όταν, για κάποιους λόγους, η επεισοδιακή μνήμη δεν μπορεί να γίνει σημασιολογική, η μια διαδικασία να περάσει στην άλλη. Έχουμε μια παθολογία που ονομάζεται σύνδρομο μετατραυματικού στρες. Και είμαι σίγουρος ότι κάποιος διαβάζοντας αυτές τις γραμμές, στο 6x6 ή στην κοκκινοσκουφίτσα, μπορεί να είχε κάποια συναισθήματα εντονότερα και κάποιες μνήμες πιθανόν άβολες. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να είχε αγχωθεί πάρα πολύ στην προπαίδεια και να τον είχε μαλώσει ο δάσκαλος ή ο πατέρας του, ή κάποιος να θυμάται με θαλπωρή την εικόνα ενός οικείου προσώπου, το οποίο να του διηγιόταν το παραμύθι. Οι μνήμες και τα άβολα συναισθήματα είναι πιθανόν να μην «σουρώθηκαν» επαρκώς. Φυσικά όταν μιλάμε για ισχυρές βιωματικές εμπειρίες, τραύματα σωματικά ή ψυχικά, ο μηχανισμός διαταράσσεται. Φανταστείτε με το παραμικρό ερέθισμα, για χίλιους λόγους, να πυροδοτείται η επεισοδιακή μνήμη, έστω και μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα από το συμβάν και ο άνθρωπος να αναβιώνει είτε σωματικά, συναισθηματικά και ψυχικά ή ταυτοχρόνως όλα αυτά μαζί, τα τότε συμπτώματα. Αυτό το φιλτράρισμα λοιπόν γίνεται στον ύπνο, λέει ο Stickgold, το οποίο ακόμη και σε φυσιολογικές συνθήκες χρειάζεται εβδομάδες ίσως και μήνες για να συμβεί. Τι συμβαίνει στα όνειρα; Ο νευροφυσιολόγος Colin Blakemore 4 από την Οξφόρδη, αναφέρει δύο αμερικάνικες έρευνες, για τα όνειρα. Σε μεγάλο δείγμα ανθρώπων, στα περισσότερα όνειρα, υπήρχε κάποια αποτυχία ή δυστυχία και επικρατούσαν συναισθήματα φόβου ή άγχους. Ποια είναι η πιθανή χρησιμότητα των ονείρων; Σύμφωνα με τις (Συνέχεια στη σελίδα 10)

9 Holistic Life 9

10 10 Holistic Life έρευνες, τα όνειρα είναι η εξάλειψη ανεπιθύμητων ανοησιών. Ποιες θα ήταν οι συνέπειες μιας αδυναμίας να εκκενώσουμε τον εγκέφαλό μας από τα κατάλοιπα μιας εμπειρίας; Παραισθήσεις. Εθελοντές που έλαβαν μέρος σε πειράματα στέρησης ύπνου, παρουσίασαν μετά από τρεις μέρες αϋπνίας, συχνές διαταραχές αντίληψης και σκέψης. Στέρεα αντικείμενα φαίνονταν να τρέμουν, πρόσωπα εμφανίζονται εκ του μηδενός, το πάτωμα ή οι τοίχοι μοιάζουν να είναι γεμάτα αράχνες, έντομα ή γλοιώδη αντικείμενα. Ο άνθρωπος που έχει στερηθεί από τον ύπνο ακούει συχνά φωνές που μιλάνε γι αυτόν. Ακουστικές παραισθήσεις αυτού του είδους αποτελούν κλασικά συμπτώματα σχιζοφρένειας. Από τη φάση του ύπνου και των ονείρων, που είναι η γνωστή φάση REM, της γρήγορης κινητικότητας του ματιού, θα την ονομάσουμε «παράδοξο ύπνο», περνάμε όλοι. Υπάρχει μια περιοδικότητα περίπου 90 λεπτών. Έχουν δει σε νεογέννητα ποντικάκια ότι περνάνε τα 3/4 του ύπνου τους σε αυτήν τη φάση REM και όλα τα σπονδυλωτά ζώα, τουλάχιστον μέχρι το επίπεδο των ψαριών, περνούν μέρος της ημέρας τους σε αυτήν την κατάσταση που μοιάζει με ύπνο. Ένας γάλλος νευροφυσιολόγος κατέστρεψε σε γάτες την μικροσκοπική περιοχή του εγκεφάλου, που μας ακινητοποιεί την ώρα που κοιμόμαστε. Τότε, όταν οι γάτες πέρασαν στη φάση REM και είχαν τα έντονα όνειρα, άρχισαν να κινούνται. Περπατούσαν αθόρυβα, σαν να ήθελαν να κυνηγήσουν ένα υποτιθέμενο ποντίκι, ή ανατρίχιαζαν σα να τις κυνηγάει ένας σκύλος. Δηλαδή βίωναν στην πραγματικότητα αυτό που έβλεπαν στον ύπνο τους. Άλλωστε στο εγκεφαλογράφημα έχουν δει πως την ώρα που κοιμόμαστε, η κίνηση των ματιών είναι ίδια όπως και όταν είμαστε ξύπνιοι, δηλαδή βλέπουμε αλλά κοιμόμαστε. Επίσης ο Stickgold λέει πως δια των ονείρων ολοκληρώνονται νέες και παλαιές μνήμες. Φανταζόμαστε πιθανά μελλοντικά σενάρια και δημιουργείται το νόημα της ζωής μας. Και ο Ιπποκράτης λέει για τα όνειρα: «Όσα από τα συνηθισμένα πράγματα φαίνεται να ονειρεύεται ο άνθρωπος, δείχνουν επιθυμία της ψυχής του» 5. «Όποια παθήματα παθαίνει το σώμα, τέτοια βλέπει η ψυχή, όταν κλείνουν τα μάτια» 6. Τι λέει ο Ηράκλειτος; «Για τους ξύπνιους ο κόσμος είναι ένας και μοναδικός, ενώ ο κάθε κοιμισμένος καταφεύγει σε έναν δικό του κόσμο» 7. Ξανά εδώ βλέπουμε τη βαθιά τους γνώση για την ανθρώπινη φύση Μπορεί ίσως η εκτενής αυτή αναφορά σε θέματα ύπνου να μοιάζει εκτός θέματος, ωστόσο απαιτείται για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τη σημασία και σπουδαιότητα της εγκοίμησης. Αναρωτιέμαι λοιπόν μήπως τελικά οι ασθενείς στα ασκληπιεία, οδηγούνταν σε άλλη συνειδησιακή κατάσταση, με μέσον τον ύπνο και τα όνειρα; Πώς γινόταν όμως η εγκοίμηση; Ποια να ήταν η διαδικασία η οποία παραμένει άγνωστη; Πώς γινόταν να ήταν τόσο αποκαλυπτικό το όνειρο που έβλεπαν με μία φορά; Να ήταν προσομοίωση μιας επιθανάτιας κατάστασης; Είχαν τεχνικές, είχαν τρόπους στο να επιδρούν τόσο βαθιά, θα λέγαμε σήμερα, στο υποσυνείδητο; Όταν αλλάζει πάντως η σχέση μας με το θάνατο αλλάζει και η συνείδησή μας. Ένα μυστήριο! Οι συζητήσεις πολλές και αντιστοίχως οι υποθέσεις. Υπάρχει η ιδέα ότι το πετύχαιναν μετά από χορηγία κάποιου βοτάνου με παραισθησιογόνες ιδιότητες. Υπάρχουν υποψίες για το ποιο ή ποια βότανα μπορεί να ήταν αυτά, απλά δεν γνωρίζουμε την ποσόστωση. Με την εξελιγμένη χημεία σήμερα μπορούμε να βρούμε ποσοστώσεις. Ακόμα, αν ήταν απλά παραισθησιογόνα, θα έπρεπε όσοι τα χρησιμοποιούν να είναι οι υγιέστεροι και πιο εξελιγμένοι διανοητικά άνθρωποι σύμφωνα με τη σύγχρονη επιστήμη. Απλά δεν ισχύει. Ας εξετάσουμε από την φυσιολογία πώς προκαλείται ο ύπνος. Υποθέτουν ότι υπάρχει κάποια υπναγωγός ουσία 8. Έχουν δει σε έρευνες αρχές του 20 ου αιώνα ότι παίρνοντας εγκεφαλονωτιαίο υγρό, από σκυλάκια τα οποία κοιμόντουσαν, το έκαναν έγχυση στον εγκέφαλο σε άλλα σκυλάκια τα οποία ήταν ξύπνια και τα ξύπνια σκυλάκια κοιμόντουσαν αμέσως. Τη δεκαετία του 70, είδαν ότι αυτό μπορεί να συμβεί σε διαφορετικά ζώα. Παίρνοντας εγκεφαλονωτιαίο υγρό από κατσίκες, διαπίστωσαν ότι όχι μόνο κοιμόντουσαν οι ξύπνιες κατσίκες, αλλά με το υγρό των κατσικιών κοιμόντουσαν και σκυλάκια και αρουραίοι. Υπέθεσαν ότι προφανώς η υπναγωγός ουσία υπάρχει στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, το διερεύνησαν και τον απομόνωσαν. Είναι ο παράγοντας S. Επιπροσθέτως, σήμερα γνωρίζουμε για το λεγόμενο ενδοκανναβινοειδές σύστημα, τα δικά μας προσωπικά ναρκωτικά που φέρει ο οργανισμός μας. Αποτελεί επιβεβαίωση μιας αρχής της οστεοπαθητικής ότι το σώμα διαθέτει τους δικούς του αυτοπροστατευτικούς και αυτορυθμιστικούς μηχανισμούς. Τι έχει να πει όμως η οστεοπαθητική για το θέμα; Υπάρχει έρευνα από την πλευρά της κρανιακής οστεοπαθητικής 9. Χρησιμοποιήθηκε η τεχνική CV4, κατά την οποία τοποθετούνται τα χέρια στην οπίσθια επιφάνεια του κρανίου και ήπια ασκείται μία χαλαρή πίεση, με στόχο να επηρεαστεί η διακύμανση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Το αποτέλεσμα ήταν η επιτάχυνση του χρόνου έναρξης του ύπνου και μείωση της συμπαθητικής δράσης στους μύες. Η έρευνα έγινε σε υγιείς ανθρώπους. Αξίζει να σημειωθούν κάποια πολύ ενδιαφέροντα σημεία στην έρευνα. Στην ομάδα στην οποία εφάρμοζαν την τεχνική, ο ύπνος επήλθε στο πεντάλεπτο. Στην ομάδα που απλά άγγιζαν την βάση του κρανίου χωρίς να εφαρμόζουν την τεχνική, στο δεκαπεντάλεπτο και στην ομάδα ελέγχου που απλά τους είπαν «ξαπλώστε, χαλαρώστε και προσπαθήστε να κοιμηθείτε», στο εικοσάλεπτο. Φανταστείτε πως οι άνθρωποι βρίσκονταν έξω από το σύνηθες τους περιβάλλον, σε κάποιο εργαστήριο δηλαδή και καλωδιωμένοι για τις μετρήσεις, συνεπώς θα υπήρχε κάποια αντικειμενική δυσκολία να κοιμηθούν. Ωστόσο οι πρώτοι κοιμήθηκαν πολύ γρήγορα εξαιτίας της τεχνικής. Υπάρχει ωστόσο ένα χαρακτηριστικό σημείο. Η διάρκεια του ύπνου των ομάδων. Η ομάδα ελέγχου κοιμήθηκε περί το εικοσάλεπτο. Οι άλλες δύο ομάδες όμως, που είχαμε επαφή, άγγιγμα, κοιμήθηκαν για πάνω από σαράντα πέντε λεπτά. Μάλιστα η δεύτερη ομάδα κοιμήθηκε και λίγο περισσότερο από την ομάδα της τεχνικής. Θεωρώ πως αναμφισβήτητα στο άγγιγμα, ακόμη και αν δεν είναι εκπαιδευμένο το χέρι, υπάρχει αλληλεπίδραση. Όπως ένα ερωτευμένο ζευγάρι κοιμάται αγκαλιασμένο, όπως τα αδερφάκια κοιμούνται βαθιά όταν το ένα ψάχνει να βρει επαφή πάνω στο άλλο, κάτι συμβαίνει. Μην ξεχνάμε τα πειράματα του ψυχολόγου Harry Harlow, τα οποία γέννησαν την επιστήμη της σωματικής επαφής, μιας και ανέδειξαν τη σημασία της εγγύτητας στη ζωή μας. Τα μαϊμουδάκια ενδιαφέρονταν περισσότερο για μια «μαμά» στοργική, ας ήταν μια χνουδωτή ακίνητη κούκλα, αλλά είχε προφανώς ωραία αίσθηση στην αφή, παρά για μία μητέρα από μέταλλο, η οποία ωστόσο προσφέρει γάλα 10. Τι μάθαμε από τον Ασκληπιό; «Ο ήπιος θεός ο οποίος αγγίζει...» Εδώ τελειώνει το ταξίδι. Προσωρινά τουλάχιστον. Υπάρχει αρκετό υλικό για να συνεχιστεί η συγκεκριμένη έρευνα. Πάντα υπάρχει υλικό στην κλασσική μας κληρονομιά και για όποιο θέμα θέλουμε. Απλά είμαστε αποκεντρωμένοι, απομακρυσμένοι από αυτήν. Γιατί; Θα παραθέσω ένα εδάφιο από το βιβλίο του Αραβαντινού με θέμα τα ασκληπιεία και τον Ασκληπιό, (Συνέχεια στη σελίδα 12)

11 Holistic Life 11

12 γραμμένο το Γράφει στην εισαγωγή του: «είναι αναγνωρισμένη από όλους η χρησιμότητα και η ανάγκη της ειδικής μελέτης και έρευνας της αρχαίας ελληνικής ιατρικής. Εμείς οι οποίοι κατέχουμε τα αθάνατα μνημεία και κειμήλια αδιαφόρως διερχόμαστε από μπροστά τους, οι περισσότεροι από εμάς, υπάρχουν ευτυχώς και εξαιρέσεις. Για την πολύτιμη εθνική μας κληρονομιά, ελάχιστα δυστυχώς ενδιαφερόμαστε, ενώ εμείς πρωτίστως θα έπρεπε να επιλειφθούμε απευθείας και μετά φανατικού ζήλου της ειδικής σπουδής και έρευνας των ιερών αυτών μνημείων, βοηθούσης και της δικής μας γλώσσας. Εάν πράξουμε με αυτόν τον τρόπο, προ 12 Holistic Life πολλού θα είχαμε την εθνική φιλαυτία να διδάξουμε εμείς εδώ τους ξένους γιατρούς, οι οποίοι επιθυμούν αυτές τις σπουδές, ελκύοντάς τους εις την χώρα μας ή να προσπαθήσουμε να κάνουμε εξαγωγή των προϊόντων της εργασίας μας χωρίς να περιμένουμε τα πάντα μοιρολατρικώς έξωθεν». Σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα τόσα χρόνια. Σαφέστατα έχει δίκιο ότι εμείς πρώτοι θα έπρεπε να ασχοληθούμε με την εθνική μας κληρονομιά. Προφανώς και στην εποχή του επικρατούσε ο ίδιος σκοταδισμός σε αυτό το θέμα όπως και σήμερα. Τι εννοώ; Έχω διακρίνει μία «αρχαιοκαπηλία». Καπηλευόμαστε το μεγαλείο των προγόνων μας χωρίς να τους έχουμε μελετήσει και θεωρώντας κεκτημένο δικαίωμα μας την κληρονομιά τους, την οποία όποτε μας συμφέρει την επικαλούμαστε. Το θεωρώ ανήθικο, αλλά από την άλλη αυτό το οποίο υπερβαίνει την ανηθικότητα και γίνεται ύβρις, είναι να τους κρίνουμε ή να αδιαφορούμε για αυτήν την κληρονομιά με την πρόχειρη δικαιολογία της δήθεν ιστορικής ασυνέχειας μαζί τους. Τελικά μάλλον καλυπτόμαστε από δικαιολογίες και επιχειρήματα γιατί δεν αντέχουμε το χρέος μας απέναντι τους. Ποιο χρέος; Από την «Ασκητική» του Καζαντζάκη: «Το πρώτο χρέος σου, εκτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα, είναι να νιώσεις μέσα σου όλους τους προγόνους. Δεύτερο, να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους. Τρίτο σου χρέος, να παραδώσεις στο γιο σου τη μεγάλη εντολή να σε περάσει.» Επιπροσθέτως, ο Αραβαντινός πριν γράψει αυτές τις γραμμές, χρειάστηκε την επισφράγιση δύο επιφανών Γερμανών της εποχής του, ενός ιστορικού της ιατρικής και ενός αρχαιολόγου. Αναφέρουν: «ό,τι εις θρησκείαν, πολιτισμόν, πολιτειακόν βίον, τέχνας και επιστήμας, έκαμον οι Έλληνες είναι αναφαίρετον αυτών κτήμα και δημιούργημα κλπ» και «Αι βάσεις της Ιατρικής παρά της Έλλησιν ήσαν αρρήκτως συνδεδεμέναι μετά της φιλοσοφίας αυτών και ότι εις ουδένα λαόν της γης η μελέτη της φύσεως επέφερρε τοιούτους καρπούς, ότι η αρμονία υπήρξεν ανέκαθεν παρ αυτοίς εν παντί υπέροχος και ότι η γλυκεία αυτής φύσις πρωτίστως εδημιούργησεν τη θαυμάσιαν εκείνην μυθολογίαν των, ήτις έδωσεν επίσης άφθονον τροφήν εις το πνεύμα των, διότι εις την αναζήτησιν του καλού, του ωραίου, του ιδεώδους πρώτον πάντων ανεδείχθη το ελληνικόν πνεύμα». Αισθάνομαι ντροπή γιατί έχουμε χάσει το κύρος μας. Αν αυτά τα λόγια που με γεμίζουν περηφάνια τα έλεγε ένας Έλληνας, δεν θα είχαν την ίδια βαρύτητα. Συμφωνώ απολύτως με τον κ. Ρηγάτο, ο οποίος αναφέρει: «ο ταχύς ρυθμός κι ο εξωτερικά ειρηνικός και ανώδυνος τρόπος της αλλαγής, συνιστούν ένα σημαντικό κίνδυνο για την πολιτιστική αλλοτρίωση ενός τόπου. Ιδιαίτερα όταν τούτος είναι μικρός. Κι ό,τι δεν πέτυχαν οι δεκαετίες και οι αιώνες, μπορεί να το φέρουν λίγα χρόνια». 11 Αν υπάρχουν ανθελληνικά σχέδια ή συνωμοσίες για την οποιαδήποτε απομάκρυνσή μας από την κληρονομιά και την ιστορία μας και κατ επέκταση τη μη παραγωγή σκέψης, δεν το γνωρίζω. Τα κείμενα είναι εδώ, οι αρχαιολογικοί χώροι είναι εδώ και η γλώσσα είναι μία. Στην ενήλικη ζωή μας είμαστε υπεύθυνοι, προσωπικά ο καθένας μας, για την παιδεία μας, για την αυτοεκπαίδευσή μας. Εξαρτάται αποκλειστικά από εμάς πως θα αξιοποιήσουμε την ευθύνη που μας αναλογεί. Ήθελα να μοιραστώ τη δική μου οπτική ως οστεοπαθητικός, μελετώντας αυτά τα κείμενα και την ιστορία μας. Ο πλούτος τους έγκειται στο γεγονός ότι οποιοσδήποτε τα μελετήσει, για παράδειγμα τον Τίμαιο του Πλάτωνος, είτε ως απλός μελετητής είτε ως επιστήμονας, ένας γιατρός, ένας ψυχίατρος, ένας αστροφυσικός, ένας φιλόσοφος, ένας άλλος οστεοπαθητικός, όλοι κάτι θα έχουν να επισημάνουν από τη δική τους σκοπιά. Κάτι θα βρεθεί να τους εντυπωσιάσει. Αυτός είναι ο ελληνικός πολιτισμός, η διαχρονικότητα αυτών των κειμένων, η δυνατότητα παραγωγής προβληματισμού και σκέψης. Το προσωπικό συμπέρασμα μου μετά από όλη αυτή την περιπλάνηση, είναι πως στον πολιτισμό μας υπήρχε η έννοια της καλλιέργειας και βελτίωσης του ανθρώπου, εκ των έσω προς τα έξω. Το βλέπουμε στην έννοια της τέχνης, στη μορφή του Χείρωνος ως μεγάλου διδασκάλου, στην αυτοθεραπευτική ικανότητα των Ασκληπιείων. Καταλαβαίνω όλο και περισσότερο πως ο άνθρωπος έχει τα υλικά και τα εργαλεία, αρκεί να στρέψει την προσοχή προς τα έσω. Ήδη γνωρίζει, μιλάμε για αυτογνωσία και εσωτερισμό. Σήμερα πολλά είναι παρεξηγημένα. Επικρατεί σύγχυση ανάμεσα στην πραγματική βιωματική εμπειρία και την εικονική. Αποτέλεσμα; Τα έπιπλα μας και τα αυτοκίνητα μας να τα προσέχουμε περισσότερο από το σώμα μας και από τον «εμαυτόν μας». Εν τη αύτη περιπτώσει, τι έκαναν πραγματικά δεν μπορούμε να ξέρουμε. Οι υποθέσεις μου ίσως είναι σωστές, μπορεί και όχι. Μπορεί να είναι στη φαντασία μου, μπορεί να θέλω εγώ να είναι έτσι. Να ανακαλύπτουμε ξανά αυτό που υπήρχε; Να ανακαλύφθηκε ξανά στην Αμερική μέσα από την οστεοπαθητική; Θα ήθελα πολύ ρομαντικά να το πιστέψω. Πώς να βρεις αυτό που δεν γράφτηκε και ποιος θα απαντήσει; Σίγουρα πάντως το «χέρι» τούς συνόδεψε στην ιατρική και οι γιατροί ήταν χειροτέχνες. Χειράναξ, ο άναξ του χεριού. Ο βασιλιάς, ο κύριος των χεριών του. Τι σπουδαία πραγματικά έννοια! Αναρωτιέμαι συχνά όμως και ποια θα μπορούσε να είναι η ελληνική δια χειρός θεραπευτική. Σήμερα έχουμε ένα σωρό θεραπευτικές προσεγγίσεις, άλλες πιο σύγχρονες, άλλες διατηρούν την παράδοση τους. Για παράδειγμα το σιάτσου, το ταϊλανδέζικο μασάζ, ο βελονισμός, η ρεφλεξολογία κ.α. Όλα ωραία και καλά, όλα μπορεί να είναι χρήσιμα, έχουν τη φιλοσοφία τους, είναι στη διάθεση του ανθρώπου, θέλουν να βοηθήσουν. Ωστόσο ποιο είναι το δικό μας; Ποιο είναι το ελληνικό; Δεν μπορεί να μην έχουμε κάτι δικό μας, ειδικά στη δια χειρός θεραπευτική. Για τη σύγχρονη επιστήμη της οστεοπαθητικής, αυτό που έχω να πω (ας μην την γνωρίζει τόσο πολύ ο Έέλληνας ακόμα), είναι πως η συγκεκριμένη δια χειρός ολιστική θεραπευτική τέχνη αρχίζει και επιστρέφει σιγά - σιγά στον τόπος της. Προσωπικό συμπέρασμα και δικαιούμαι να το πιστεύω. Άλλωστε έχω αρκετές αποδείξεις. Σκοπεύω να αρχίσω να το λέω συχνότερα, εύχομαι το ίδιο και εσείς, αλλά για να είμαι και σωστός και δίκαιος: αφού πρώτα κοιμηθείτε και ονειρευτείτε, την άλλη μέρα να βγάλετε τη δικής σας απόφαση. Σας εύχομαι τύχη αγαθή! Έρρωσθε και ευδαιμονείτε! * Το άρθρο είναι τμήμα της διπλωματικής εργασίας του συγγραφέως για την απόκτηση του τίτλου Οστεοπαθητικού DO, με θέμα: «Η δια χειρός θεραπευτική στην αρχαία Ελλάδα. Βιβλιογραφική έρευνα των αρχαίων πηγών», Η ίδια εργασία αποτέλεσε έμπνευση για την ομιλία με θέμα «Δια χειρός θεραπευτική στην αρχαία Ελλάδα και Οστεοπαθητική Ιατρική», η οποία πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2012, στο Δήμο Παλαιού Φαλήρου, υπό την αιγίδα του ομίλου για την UNESCO Τεχνών, Λόγου και Επιστημών Ελλάδος. Βιβλιογραφικές αναφορές 1. Βlakemore, Η μηχανή του νου, σελ.86, Το παράδοξο του ύπνου. 2. Ηράκλειτος, Fragmenta 21 line 2 TLG. 3. Stickgold, tedx talk. 4. Blakemore, Η μηχανή του νου, σελ.96, Το υλικό των ονείρων. 5. Ιπποκράτης, Περί Διαίτης Δ Ιπποκράτης, Περί Διαίτης Γ Ηράκλειτος, Fragmenta 89 line 1 TLG. 8. Blakemore, Η μηχανή του νου, σελ Cranial manipulation can alter sleep latency and sympathetic nerve activity in humans: a pilot study.cutler MJ, Holland BS, Stupski BA, Gamber RG, Smith ML.J Altern Complement Med Feb;11(1):103-8.PMID: [PubMed - indexed for MEDLINE] 10. Lauren Slater, Το κουτί της ψυχής, κεφ Γεράσιμος Ρηγάτος, πρόλογος, Νεοελληνικά επώνυμα με ιατρική προέλευση.

13 Holistic Life 13

14 Ο Ιπποκράτης, ένας ικανότατος γιατρός, ανέσυρε την ιατρική από την ανυποληψία και απέδειξε πρώτος τη σημασία σεβασμού του περιβάλλοντος. Έβλεπε τον άνθρωπο ως ολότητα ψυχοσωματική, ως προσωπικότητα μοναδική. Δεν εξέταζε μόνο το όργανο που νοσούσε, αλλά τον οργανισμό ολόκληρο. Το ιατρικό αξίωμα «Όχι πλέον η ασθένεια, αλλά ο ασθενής» είναι κληρονομιά του μεγάλου σοφού της Κω. History of Medicine Η ιστορία της Ελληνικής Ιατρικής Μέρος 2ο Γράφει ο Αλέξανδρος Τηλικίδης, Ιατρός Βελονιστής Βοτανοθεραπευτής, Υπεύθυνος εκπαίδευσης στην Ακαδημία Αρχαίας Ελληνικής & Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής Στο δεύτερο μέρος του αφιερώματός μας στην ιστορία της Ελληνικής Ιατρικής θα ασχοληθούμε με τον Ιπποκράτη. Ο Ιπποκράτης γεννήθηκε, κατά τον Ιστόμαχο, το 1 ο έτος της 80 ης Ολυμπιάδας (460 π.χ) και συγκεκριμένα την 26 η ημέρα του μήνα Αγριανού (περίπου 12 Μαΐου), στο νησί της Κω. Ο πατέρας του Ιπποκράτη ονομάζεται Ηρακλείδης και ήτο δέκατος έβδομος απόγονος του Θεού της Ιατρικής Ασκληπιού. Η δε μητέρα αυτού, ονομάζετο Φαιναρέτη, όπως και η μητέρα του Σωκράτη. Κατά δε το γένος της μητέρας του ο Ιπποκράτης θεωρείται εικοστός απόγονος του Ηρακλή. Έτσι μπορούμε να πούμε ότι αμφότερα τα γονεϊκά σπέρματα που γέννησαν τον Ιπποκράτη έχουν θεϊκή προέλευση. 14 Holistic Life Ο Ιπποκράτης έλαβε άριστη μόρφωση από τον πατέρα του, Ηρακλείδη, αλλά και από τον παππού αυτού, Ιπποκράτη τον συνονόματο. Παππούς και πατέρας ήταν αμφότεροι ιερείς στο Ασκληπιείο της Κω. Έτσι ο Ιπποκράτης μυήθηκε πολύ γρήγορα στα μυστικά της Ιατρικής. Διδάσκαλοι επίσης του Ιπποκράτη θεωρούνται ο Ηρόδικος ο Κνίδιος, ο Γοργίας ο Λεοντίνος αλλά επίσης και ο Δημόκριτος ο Αβδηρίτης. Ο Ιπποκράτης απέκτησε δυο γιούς και μία κόρη. Οι γιοί του Δράκων και Θεσσαλός καθώς και ο γαμπρός του Πόλυβος (αναφέρεται και από τον Αριστοτέλη, στο «περί ζώων φύσεως») ακολούθησαν όπως και ο πατέρας τους την ιατρική. Όλοι συνέγραψαν σπουδαία ιατρικά έργα, τα οποία πολλές φορές συγχέονται με τα αυθεντικά της Ιπποκράτειου συλλογής. Κάποια από τα έργα που περιέχονται στα σημερινά άπαντα του Ιπποκράτη, τα έχουν συγγράψει οι υιοί αυτού και ο γαμπρός του, υπό τους οφθαλμούς του ίδιου του Διδασκάλου. Ο Ιπποκράτης για μεγάλα χρονικά διαστήματα περιόδευσε στον τότε γνωστό κόσμο (Σκυθία, Αίγυπτος, Ιωνία) προσφέροντας τις ιατρικές του υπηρεσίες, ενώ παράλληλα συγκέντρωνε πληροφορίες για την φύση των ασθενειών στους διάφορους τόπους της Γης. Από τις εμπειρίες που απέκτησε κατά τις περιοδείες του αυτές συνέγραψε το περίφημο «Περί ανέμων, υδάτων και τόπων». Μετά τις περιοδείες του επέστρεψε στην γενέτειρά του Κω, όπου και ηγήθηκε της γνωστής ιατρικής σχολής της Κω, ενώ η παράδοση αναφέρει ότι δίδαξε κάτω από τον πλάτανο ο οποίος βρίσκεται σε κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας του νησιού. Ο Ιπποκράτης πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του και στην Θεσσαλία και συγκεκριμένα στην αρχαία Τρίκκη. Η αγάπη του για την Θεσσαλία φαίνεται και από το γεγονός ότι τον έναν από τους υιούς του τον ονόμασε Θεσσαλό. Τελικά απεβίωσε στην Θεσσαλία κατά άλλους σε ηλικία 86, ή 90, ή 104, ή 109 ετών. Ετάφη δε στην περιοχή της αρχαίας Γυρτώνος (μεταξύ Τυρνάβου και Λαρίσης). Ο Άνθιμος Γαζής αναφέρει ότι ο ίδιος προσωπικά το 1807 είδε τον τάφο του Ιπποκράτη, ανάμεσα σε μνήματα Τούρκων στην περιοχή της Λάρισας. Το 1826, ανάμεσα στα χωριά Γιαννούλι και Κισσαίου ευρέθη τάφος του οποίου η επιγραφή ανέφερε καταφανώς το όνομα του Ιπποκράτη. Το 1857, ο Σ. Σαμαρτσίδης ιατρός της Λάρισας δημοσίευσε στο περιοδικό της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (τεύχος 4, σελ ) την επιγραφή από τον τάφο του Ιπποκράτη. Το ερώτημα που γεννιέται ως προς τον Ιπποκράτη, είναι γιατί αυτός εστεφανώθη τόσο από τις δάφνες της δόξας και παρέμεινε στην ιστορία για τόσες χιλιάδες χρόνια; Γιατί οι άνθρωποι σήμερα 2,500 χρόνια μετά συνεχίζουν να ορκίζονται στο όνομά του και γιατί όλοι τον μνημονεύουν με θαυμασμό και δέος; Ο Ιπποκράτης διέπραξε θαυμαστά έργα στον τομέα της ιατρικής και γι αυτό παρέμεινε και θα παραμείνει στους αιώνες φωτεινός σηματοδότης της ιατρικής σοφίας. Η δραστηριότητά του και το έργο του είναι πολυσχιδές, επί της ουσίας όμως επικεντρώνεται σε ένα βασικό στόχο που είναι η εξυπηρέτηση των αναγκών του ανθρώπου. Ένα γεγονός το οποίο μας δίνει μερική απάντηση στο ερώτημά μας, είναι η εποχή όπου έζησε. Ο Ιπποκράτης είχε την εύνοια να γεννηθεί και να μεγαλώσει την εποχή του Χρυσού αιώνα. Εποχή φωτός για την Ελλάδα κατά την διάρκεια της οποίας παρήχθησαν τα στοιχεία του πολιτισμού τα οποία καθορίζουν ακόμα και σήμερα τα κοινωνικά πράγματα στον Δυτικό κόσμο. Ο Ιπποκράτης ήταν σύγχρονος του Σωκράτη, του Περικλή, του Φειδία, του Ευρυπίδη, του Θουκυδίδη και πολλών άλλων, οι οποίοι κατά την διάρκεια του Χρυσού αιώνα έδρασαν και μεγαλούργησαν. Και έτσι όπως ο Σωκράτης οδήγησε την φιλοσοφία στο απόγειο, ο Περικλής την δημοκρατία, ο Φειδίας την γλυπτική και την αρχιτεκτονική, ο Ευριπίδης την ποίηση και το θέατρο, ο Θουκυδίδης την ιστορία, έτσι και ο Ιπποκράτης οδήγησε την ιατρική στο απόγειο της δόξας. Το πνεύμα ελεύθερης σκέψης και δημοκρατίας που κυριάρχησε κατά την εποχή του, τον εμπόδισε να ακολουθήσει την ιατρική καριέρα των προγόνων του, οι οποίοι ήταν όλοι Ασκληπιάδες, δηλαδή ιερείς σε

15 Ασκληπιεία. Προτίμησε να εφαρμόσει και να διδάξει την ιατρική τέχνη (όπως ο ίδιος περιέγραφε την Ιατρική), εκτός των ιερατείων και με αυτόν τον τρόπο να την προσφέρει απλόχερα σε όλους. Ο Ιπποκράτης είχε μαθητές, στους οποίους δίδασκε την Ιατρική τέχνη επ αμοιβή και όλα τα συγγράμματά του έχουν επί της ουσίας τον χαρακτήρα του διδακτικού εγχειριδίου. Για την επιλογή του ν αποκλίνει από τον ιερατικό δρόμο και να εφαρμόσει μια πιο λαϊκή ιατρική, πολεμήθηκε ιδιαίτερα απ το ιατρικό ιερατικό κατεστημένο των Ασκληπιείων. Έως και του αποδόθηκε ο εμπρησμός του Ασκληπιείου στην Κω. Ο Χρυσός αιώνας έθεσε ως επίκεντρο τον ίδιο τον άνθρωπο, απελευθερώνοντάς τον από τα δεσμά και τις δεισιδαιμονίες των ιερατείων, θέτοντας τον ίδιον ως υπεύθυνο της μοίρας του. Αυτός ο ανθρωποκεντρικός τρόπος σκέψης, επηρέασε και τον ίδιο τον Ιπποκράτη, ο οποίος απαλλαγμένος και από τα δεσμά των ιερατείων, μπόρεσε να εκφράσει ελεύθερα την ιατρική του σκέψη, η οποία λόγω της αλήθειας της εξακολουθεί έως σήμερα να καθορίζει τα ιατρικά πράγματα στον Δυτικό κόσμο. Ο ίδιος ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για την υγεία και την ασθένεια. Επιλέγοντας τον δύσκολο δρόμο της αρετής οδηγείται στην υγεία και την μακροβιότητα. Επιλέγοντας τον εύκολο δρόμο της πονηριάς και της κακίας οδηγείται κατ ανάγκη στην ασθένεια. Οι γιατροί είναι ούτως ή άλλως άχρηστοι για τους ενάρετους. Οι γιατροί για τους ασθενείς, δηλαδή όσους επιδιώκουν την ευκολία και καταλήγουν στην ασθένεια, το καλύτερο που μπορούν να κάνουν είναι να ωφελήσουν, με μέριμνα πάντοτε μήπως βλάψουν (Ωφελέειν, μη βλάπτειν). Αν εκείνο που οδηγεί τον ασθενή στην υγεία είναι η αρετή, ποια είναι τότε η αρετή γι αυτόν που ασκεί την ιατρική τέχνη; Ο Ιπποκράτης λοιπόν έθεσε πρώτος την απάντηση στο ερώτημα αυτό. Ο γιατρός οφείλει να θέτει το συμφέρον του ασθενούς πάνω απ το δικό του προσωπικό συμφέρον. Αυτή είναι η αρετή για τον γιατρό. Τότε ο ίδιος ο γιατρός αλλά και ο ασθενής βέβαια, δεν κινδυνεύουν απ την άσκηση της ιατρικής τέχνης. Ο μόνος δρόμος λοιπόν και για τους δύο, γιατρό και ασθενή, κατά την άσκηση της ιατρικής τέχνης, αλλά επί της ουσίας και για την άσκηση κάθε τέχνης, είναι ο δρόμος της αρετής. Η επιδίωξη της αρετής είναι το βασικό στοιχείο του βίου του Ιπποκράτη. Λόγω της επιλογής του δύσκολου δρόμου της αρετής ο Ιπποκράτης παρέμεινε και θα παραμείνει εις την αιωνιότητα φωτεινός σηματοδότης της ιατρικής σκέψης. Μέσω δε της αρετής οδηγήθηκε και στο δεύτερο μεγάλο επίτευγμά του, την βαθιά κατανόηση της ανθρώπινης φύσης. Την βαθιά κατανόηση της ανθρώπινης φύσης ο Ιπποκράτης την κατέγραψε στα έργα του, διασώζοντας επί της ουσίας το φως με το οποίο φωτίστηκε η ιατρική σκέψη της εποχής του. Ο Ιπποκράτης χρησιμοποίησε ως εργαλεία της σκέψης του, τις φυσικές θεωρίες που πρωτοδιατύπωσαν οι Ίωνες φιλόσοφοι τον 6 ο π.χ. αιώνα. Γεννήθηκε την εποχή και στον τόπο όπου οι Ίωνες φιλόσοφοι Θαλής, Αναξιμένης, Αναξίμανδρος, Ηράκλειτος και ο μεγάλος Πυθαγόρας ήταν ήδη καταξιωμένοι και γνωστοί στον Ελληνικό κόσμο. Έχοντας λοιπόν από την μία την αρετή του Σωκράτη και από την άλλη την θεωρία πυρός-ύδατος και 4 στοιχείων των Ιώνων φυσικών φιλοσόφων, μπόρεσε να οδηγήσει την ιατρική σκέψη στο απόγειό της. Η θεωρία του πυρός και του ύδατος, δηλαδή των αντίθετων αλλά συμπληρωματικών δυνάμεων, είναι αυτούσια η θεωρία Yin-Yang των Κινέζων, η οποία συνεχίζει να καθορίζει μέχρι και σήμερα, την σκέψη της Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής. Η θεωρία των 4 στοιχείων (φωτιά, αέρας, νερό, γη), την οποία ο Ιπποκράτης την χρησιμοποιεί ως θεωρία των 4 χυμών (ξανθή χολή, αίμα, φλέγμα, μέλανα χολή), είναι επίσης αυτούσια η θεωρία των 5 στοιχείων των Κινέζων. Τα θεμέλια δηλαδή της ιατρικής σκέψης τόσο των Κινέζων όσο και του Ιπποκράτη είναι κοινά. Αν λάβουμε υπόψη μας δε, την μακροβιότητα της Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής μπορούμε να καταλάβουμε τη σημαντικότητα της Ιπποκρατικής σκέψης. Αναγνωρίζοντας δε την μεγάλη σημασία του Ιπποκρατικού έργου αλλά και του να γνωρίσει ο σύγχρονος Έλληνας την σκέψη του Ιπποκράτη, η Ακαδημία Αρχαίας Ελληνικής και Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής προσφέρει δωρεάν τα άπαντα του Ιπποκράτη (εκδ. Μαρτίνος, μετάφραση Καίσαρας Εμμανουήλ, επιμέλεια Γ.Κ Πουρναρόπουλος) σε ηλεκτρονική μορφή. Οι ενδιαφερόμενοι ας απευθυνθούν στο της Σχολής: info@akadimia.gr ή στο site: H Ακαδημία Αρχαίας Ελληνικής & Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής πραγματοποιεί ομιλίες με θέμα: Ανάλυση κειμένων του Ιπποκράτη. Πληροφορίες: τηλ & Holistic Life 15

16 Εάν θυμηθούμε τις καλλονές του παρελθόντος, θα δούμε ότι χρησιμοποιούσαν για τον καλλωπισμό τους ροδοπέταλα, γιασεμί, λάδια και ανθόνερα που προέρχονται από την απόσταξη των λουλουδιών. Την αρχαία τέχνη της Αλχημείας χρησιμοποιεί η αρωματοθεραπευτική κοσμετολογία για να φέρει λάμψη στο δέρμα και αλλαγές στο σώμα. Aromatherapy Η Αρωματοθεραπεία στην ομορφιά και την υγεία Γράφει η Μαρία Ζώρζου, Κλινική Αρωματοθεραπεύτρια Η εικόνα είναι το κλειδί της επιτυχίας και είναι αποδεκτό σήμερα ότι η ομορφιά αποτελεί έναν από τους κυριότερους στόχους που επιδιώκουν τόσο οι γυναίκες, όσο και άνδρες. «Η Ομορφιά είναι το μεγαλείο της αλήθειας», είχε πει ο Πλάτωνας τον 5 ο π.χ. αιώνα. 16 Holistic Life Όσο αλήθεια είναι αυτό, άλλο τόσο αλήθεια είναι ότι πρέπει να χρησιμοποιούμε προϊόντα που θα φροντίζουν το δέρμα μας ώστε να διατηρούμε την εξωτερική μας ομορφιά, αλλά ταυτόχρονα να αναδεικνύουμε την εσωτερική μας γαλήνη και αρμονία. Το ιδεώδες της τέλειας ομορφιάς εξαρτάται από την εσωτερική ισορροπία των σκέψεων και των συναισθημάτων. Το να ζει κανείς μέσα στη ροή, άνετα και αβίαστα, σημαίνει ότι έχει κατανοήσει την μοναδικότητά του. Δεν θα πρέπει να παγιδεύεστε στην εξωτερική ψεύτικη φροντίδα με προϊόντα που περιέχουν χημικά συστατικά, αλλά να απαιτείτε προϊόντα που θα ενεργοποιήσουν τις ίδιες τις δυνάμεις του οργανισμού για τέλεια αποτελέσματα. Το δικό σας τέλειο πρόσωπο ή σώμα και όχι το τέλειο πρόσωπο ή σώμα των διαφημίσεων. Και αυτό μπορείτε να το αντιληφθείτε και να το κατανοήσετε μόνο όταν αγκαλιάσετε τον εαυτό σας με αγάπη και αποδεχθείτε το δικό σας σωματότυπο. Πρέπει να είσθε όμορφες, αλλά και ευτυχισμένες απέναντι στις προκλήσεις της καθημερινότητας. Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο του σώματος. Είναι όπως λέμε ο τρίτος πνεύμονας ή το δεύτερο στόμα. Κάθε άνθρωπος μπορεί να έχει όμορφο λαμπερό φωτεινό δέρμα ανεξαρτήτου ηλικίας, φυλής ή χρώμα. Οι σκέψεις μας και τα συναισθήματά μας αφήνουν τα αποτυπώματά τους στο δέρμα μας. Κάτω από δυνατό άγχος ή πένθος θα δούμε το δέρμα μας να αφυδατώνεται ή να κάνουν την εμφάνιση τους πρόωρες ρυτίδες. Δεν είναι τυχαίο που λένε ότι κάθε ρυτίδα μας, έχει να διηγηθεί μια ιστορία. Η φροντίδα προσώπου-σώματος με αρωματοθεραπευτικά προϊόντα δεν είναι μια καινούργια μέθοδος. Εδώ και χιλιετίες τα αιθέρια έλαια χρησιμοποιούνται στην παραγωγή των καλλυντικών σε όλους σχεδόν τους πολιτισμούς. Τα αιθέρια έλαια χρησιμοποιούνται είτε μέσω της όσφρησης είτε λαμβάνονται επιδερμικά ή εσωτερικά. Στην κλινική αρωματοθεραπεία χρησιμοποιούνται και ορισμένα παραδοσιακά κλινικά σκευάσματα όπως υπόθετα ή κάψουλες. Μέσω της όσφρησης επηρεάζονται οι νευρώνες του εγκεφάλου και στέλνουν ένα μήνυμα σε ολόκληρο το σώμα. Ταυτόχρονα το μήνυμα του αρώματος επηρεάζει το μεταιχμιακό κέντρο του εγκεφάλου το οποίο επεξεργάζεται τα συναισθήματα και τη μνήμη. Κανένα χημικό άρωμα δεν μπορεί να προσφέρει αυτή την οσφρητική μαγεία στο σώμα. Η διαδερμική διείσδυση είναι ίσως από τις σημαντικότερες εφαρμογές των αιθέριων ελαίων με μασάζ, ατμόλουτρα, χρήση αρωματοθεραπευτικών προϊόντων κ.α. Τα αρωματοθεραπευτικά καλλυντικά λειτουργούν ξεχωριστά στον καθένα υποστηρίζοντας τον δέρμα μας, το πνεύμα μας και τα αισθήματά μας με τρόπο που μόνο η φύση ξέρει ν αγκαλιάζει και να υποστηρίζει τον άνθρωπο γενικά, και τον δερματικό ιστό ειδικότερα. Αυτό σημαίνει ολιστική προσέγγιση. Σήμερα έχουμε τη δυνατότητα να αγοράσουμε από το εμπόριο αγνά βιολογικά αρωματοθεραπευτικά προϊόντα ή να φτιάξουμε δικά μας. Πρακτικές συμβουλές ομορφιάς Καθαρισμός: Ο Καθαρισμός είναι το πρώτο και κυριότερο βήμα για την καθημερινή μας φροντίδα. Είναι καθοριστικής σημασίας καθώς θα προετοιμάσει το δέρμα μας για τα θρεπτικά συστατικά των προϊόντων που θα ακολουθήσουν, αλλά ταυτόχρονα θα μας απαλλάξει από την ένταση της ημέρας. Επιλέξτε γαλάκτωμα ή τζέλ καθαρισμού με: Δεντρολίβανο ή Φασκόμηλο για ακνεικό δέρμα Λεμόνι ή Γλυκολέμονο για λιπαρό δέρμα Λεβάντα για κανονικό δέρμα Χαμομήλι ή Τριαντάφυλλο για ξηρό ή ευαίσθητο δέρμα Τόνωση: Χρησιμοποιήστε λοσιόν ή ανθόνερα για τόνωση και επιλέξτε το άρωμα που σας ταιριάζει για να σας δροσίσει, να σας τονώσει και ταυτόχρονα να ισορροπήσει το ph του δέρματος π.χ. το ανθόνερο τριαντάφυλλο ή νερολί αναζωογονεί και ηρεμεί το δέρμα, αλλά ταυτόχρονα είναι ο τέλειος τρόπος για να διατηρηθεί η ενυδάτωση και αναζωογόνηση οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας στον εργασιακό σας χώρο ή σε ένα ταξίδι ή σε συνθήκες κλιματισμού ή εκνευρισμού. Ψεκάζετε πάνω από το μακιγιάζ. Αρωματοθεραπευτικές μάσκες πίλινγκ: Η απολέπιση και η εφαρμογή της κατάλληλης μάσκας είναι απαραίτητες για τη περιποίηση και διατήρηση του νεανικού δέρματος. Επιλέξτε μάσκες με αποστάγματα σταφυλιού ή λεμόνι για τα λιπαρά δέρματα, καλέντουλα για τα κανονικά δέρματα και τριαντάφυλλο για τα πολύ ευαίσθητα. Ενυδατικά - Θρεπτικά προϊόντα, προϊόντα αντιγήρανσης: Επιλέξτε προϊόντα πλούσια σε αντιοξειδωτικά και ενυδατικά αντιγηραντικά καταπραϋντικά αιθέρια έλαια όπως το λιβάνι, το πατσουλί, το ιεροβότανο, ο άρκευθος, το λεμονόχορτο, το κίτρο, η παλμαρόζα, το τριαντάφυλλο, το υλάνγκ υλάνγκ, το γιασεμί κ.ά. Προϊόντα φροντίδας σώματος-χεριών-ποδιών: Η περιποίηση του σώματός μας δεν προσφέρει μόνο καθαρότητα και ενυδάτωση στο δέρμα μας, αλλά είναι μια γερή ασπίδα υγείας. Μην ξεχνάτε να περιποιείστε τα χέρια σας και τα πόδια σας. Θυμηθείτε ότι τα χέρια σας εκτός του ότι είναι το πιο εκτεθειμένο σημείο του σώματος, είναι κι εκείνα που θα αγγίξουν, που θα αγκαλιάσουν, που θα χαϊδέψουν αυτούς που αγαπάμε. Η περιποίηση των ποδιών μας είναι ένα μεγάλο ευχαριστώ στο «όχημα» που καθημερινά, μας μεταφέρει ακούραστα. Αιθέρια έλαια όπως λεβάντα, γλυκό πορτοκάλι, υλάνγκ υλάνγκ, χαμομήλι, ραβανσάρα, γεράνι, μπορούν να χρησιμοποιηθούν προσφέροντάς μας ξεκούραση, ανανέωση, χαλάρωση και ένα μαγικό ταξίδι γαλήνης και ηρεμίας μετά από μια κουραστική ημέρα. Μην ανησυχείτε για το αν θα επιλέξετε το κατάλληλο αιθέριο έλαιο για σας. Τα αιθέρια έλαια είναι σαν τον έρωτα, μόλις το συναντήσετε θα το αναγνωρίσετε!

17 Holistic Life 17

18 «Αυτός που εφαρμόζει τακτικά την μέθοδο ελαίου στο κεφάλι του (shirodhara) δεν υποφέρει από πονοκέφαλους, φαλάκρα, άσπρισμα των μαλλιών ή απώλεια των μαλλιών. Βελτιώνεται ιδιαίτερα η υγεία της κεφαλής και του μετώπου, τα μαλλιά μαυρίζουν, μακραίνουν και δυναμώνουν οι ρίζες, τα όργανα των αισθήσεων λειτουργούν άψογα, το δέρμα του προσώπου φωτίζεται. Η εφαρμογή ελαίου στην κεφαλή προκαλεί ήρεμο ύπνο και ευτυχία». -Charaka The Ayurvedic way Αντιμετώπιση της Αϋπνίας Γράφει η Dr Deepa Apté Η Αγιουρβέδα θεωρεί την αϋπνία ή την έλλειψη ύπνου ως ανισορροπία του vata ή του pitta. Αν δεν μπορείτε να κοιμηθείτε εξαιτίας νοητικής ανησυχίας, πολλών σκέψεων, άγχους, ανησυχίας ή νευρικότητας, τότε υπάρχει ανισορροπία vata. Όμως αν ξυπνάτε εξαιτίας υπερβολικής θερμότητας, αν αισθάνεστε ζεστοί ή ιδρώνετε τη νύχτα και μετά δεν μπορείτε να κοιμηθείτε, αυτό θα μπορούσε να είναι ανισορροπία pitta. Υπάρχουν πολλά που μπορείτε να κάνετε για να λύσετε το πρόβλημα: ΔΙΑΤΡΟΦΗ Αποφύγετε τις υπερβολικά πικάντικες, πικρές τροφές το βράδυ, καθώς έχουν ως αποτέλεσμα νοητική ανησυχία και μπορεί να οδηγήσουν σε έλλειψη ύπνου. Αποφύγετε τα τονωτικά ποτά όπως ο καφές και το πράσινο τσάι το βράδυ. Αποφύγετε άσχημους συνδυασμούς τροφών, όπως φρούτα και γιαούρτι ή φρούτα και γαλακτοκομικά το βράδυ. Πίνετε ένα φλιτζάνι ζεστό γάλα με το βοτανικό τονωτικό chyawanprash το βράδυ. ΒΟΤΑΝΑ To Brahmi (bacopa monniera) είναι γνωστό για τις ηρεμιστικές του ιδιότητες στο νευρικό σύστημα, έτσι βοηθά πραγματικά τον ύπνο. Συνήθως αν ληφθεί το βράδυ πριν την ώρα του ύπνου, έχει ηρεμιστική και χαλαρωτική δράση στον εγκέφαλο. Το πρωί ξυπνάτε με μία αίσθηση αναζωογόνησης και γεμάτοι ενέργεια. Το Ashwagandha (withania somnifera) είναι επίσης γνωστό για την κατευναστική του δράση. Αυτό το βότανο είναι ευεργετικό για άτομα που δυσκολεύονται να κοιμηθούν εξαιτίας αγχωτικών καταστάσεων, καθώς βοηθά τον εγκέφαλο να ηρεμήσει. ΜΑΣΑΖ Κάνετε τακτικά μασάζ κεφαλής. Η μέθοδος shirodhara, η αγιουρβεδική θεραπεία ροής ζεστών ελαίων στο μέτωπο, συνιστάται για άτομα που υποφέρουν από στέρηση ύπνου. Αυτή η θεραπεία δουλεύει απευθείας στο νευρικό, στο ανοσοποιητικό και το ενδοκρινικό σύστημα, βοηθώντας το να προάγει την υγιή παραγωγή διάφορων ορμονών που βοηθούν να έχετε έναν καλό ύπνο. Το μασάζ ποδιών το βράδυ με ζεστά έλαια και μετά η τοποθέτηση των ποδιών σε μία λεκάνη με ζεστό νερό είναι μία από τις καλύτερες συμβουλές για την αντιμετώπιση της αϋπνίας. ΓΙΟΓΚΑ Ασκήσεις της σειράς του χαιρετισμού στον ήλιο και του κύκλου της σελήνης βοηθούν στην παραγωγή ενδορφινών ή χαλαρωτικών ορμονών που βοηθούν στον ύπνο. Η τεχνική διαλογισμού στη φλόγα ενός κεριού το βράδυ, γνωστή και ως tratak, θα σας βοηθήσει να απαλλαγείτε από την υπερβολική θερμότητα στο σώμα, έτσι ώστε να έχετε έναν καλό νυχτερινό ύπνο. Συνιστώνται αναπνευστικές ασκήσεις πριν την ώρα του ύπνου, καθώς αυτές βοηθούν να ηρεμεί ο νους και το νευρικό σύστημα. ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ Αποφύγετε να κοιμάστε κατά τη διάρκεια της μέρας, καθώς αυτό θα επηρεάσει την ποιότητα του βραδινού ύπνου. Αφήστε ένα παράθυρο ελαφρά ανοιχτό. Ο καθαρός αέρας και το οξυγόνο βοηθούν να έχετε έναν ήσυχο και καλό ύπνο το βράδυ. Καλό είναι να αποφεύγετε να παρακολουθείτε τηλεόραση λίγο πριν τον ύπνο. Διαβάστε ένα βιβλίο πριν κοιμηθείτε. Αποφεύγετε να κοιμάστε κοντά σε ηλεκτρικές συσκευές που εκπέμπουν ακτινοβολία, όπως κινητά τηλέφωνα και λαπτοπ. Η ακτινοβολία από τις ηλεκτρικές συσκευές επηρεάζει τα εγκεφαλικά κύματα του ύπνου, δημιουργώντας ενόχληση. Η Dr Deepa Aptι είναι διαπιστευμένη ιατρός της ινδικής ιατρικής, καθηγήτρια γιόγκα και θεραπεύτρια αγιουρβέδα. Κάνει συχνά διαλέξεις για την Αγιουρβέδα και τη Γιόγκα και διευθύνει το δικός της ιατρείο στο Λονδίνο. (ayurvedapura.com) ORGANIC VALERIAN & ASHWAGANDHA FORMULA από την Pukka 18 Holistic Life Μια χρήσιμη συνταγή για την αντιμετώπιση της αϋπνίας, με Valerian*, Gotu Kola* Ashwagandha*, Hawthorn Berry*, Nutmeg (Μοσχοκάρυδο)*, Bhringaraj, Fennel (Μάραθο)*. Τα βότανα αυτά βοηθούν και καταπραΰνουν το σύνδρομο της ανησυχίας κατά την διάρκεια της νύχτας. Είναι ιδανικό για εκείνους που δυσκολεύονται να αποκοιμηθούν και ξυπνούν τη νύχτα. Πρόκειται για μια εξαιρετικά χαλαρωτική φόρμουλα. *Προϊόν βιλογικής γεωργίας BOTANICA: τηλ

19 Θεραπεύοντας τους πόνους στην πλάτη Η γιόγκα είναι δυνατόν να βοηθήσει τους ανθρώπους που πάσχουν από χρόνιο πόνο στο κάτω μέρος της πλάτης (οσφυϊκή μοίρα), περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη σωματική άσκηση. Με μία σειρά τεχνικών αναπνοής, σωματικών στάσεων και διαλογισμού, συμβάλει στην πειθαρχία και στην επίγνωση του ανθρώπου στο σώμα και στο πνεύμα του. Οι πόνοι στο κάτω μέρος της πλάτης είναι ένα πολύ συχνό πρόβλημα. Συνήθως υποχωρούν μετά από μερικές μέρες ή εβδομάδες. Ωστόσο δεν είναι σπάνιο να επιμένουν για μήνες ή χρόνια. Υπολογίζεται ότι το 90% των ενηλίκων θα παρουσιάσει σε κάποια φάση της ζωής του πόνο στο κάτω μέρος της πλάτης. Οι λόγοι για τους οποίους δημιουργούνται χρόνιοι πόνοι στην οσφυϊκή μοίρα οφείλονται συνήθως σε ατονία των μυϊκών ομάδων που υποστηρίζουν την σπονδυλική στήλη, σε χρόνια λανθασμένη στάση του σώματος, σε περισσότερο βάρος από το κανονικό και σε λανθασμένες συνήθειες διατροφής. Μπορούν όμως να οφείλονται και σε εξωτερικούς παράγοντες όπως τραυματισμοί από λανθασμένη ανύψωση, μετακίνηση αντικειμένων ή λανθασμένο τρόπο άσκησης. Το πρόβλημα μπορεί να έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής και στις καθημερινές δραστηριότητες των ασθενών. Οι στόχοι της θεραπείας είναι βραχυπρόθεσμα η ανακούφιση του ασθενούς και μακροπρόθεσμα η κατανόηση των αιτιών της ασθένειας και η εξάλειψή τους. Τα θεραπευτικά όπλα είναι φάρμακα (αναλγητικά, αντιφλεγμονώδη, μυοχαλαρωτικά), σωματική άσκηση (ενδυνάμωση των μυών της πλάτης και της κοιλιάς), φυσιοθεραπεία (μασάζ, χειροπρακτική), εναλλακτικές θεραπείες, γιόγκα. Σε μια πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα εργασία, ερευνητές από το πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον (Group Health Cooperative s Center for Health Studies), δοκίμασαν την αποτελεσματικότητα της γιόγκα σε 101 ασθενείς. Οι ηλικίες των ασθενών αυτών ήταν από 20 έως 64 ετών. Για να συμμετάσχουν έπρεπε να είχαν πόνο της κάτω πλάτης που δεν είχε σχέση με καρκίνο, κατάγματα, εγκυμοσύνη ή προηγούμενη χειρουργική επέμβαση στην πλάτη. Οι ασθενείς κατανεμήθηκαν με τυχαίο τρόπο σε μία από τις 3 ακόλουθες ομάδες θεραπείας: Γιόγκα: Μαθήματα γιόγκα 75 λεπτών για εκμάθηση της τεχνικής και εξάσκηση στο σπίτι για 12 εβδομάδες Αεροβική γυμναστική: Μαθήματα Αεροβικής γυμναστικής 75 λεπτών για ενδυνάμωση μυών και τεντώματα και εξάσκηση στο σπίτι για 12 εβδομάδες Βιβλία: Η τρίτη ομάδα ασθενών έλαβε μόνο βιβλία επιμόρφωσης για αυτοβοήθεια των ασθενών που πάσχουν απο πόνους στην πλάτη. Μετά την παρέλευση των 12 εβδομάδων οι ασθενείς στην ομάδα της γιόγκα, είχαν λιγότερες ανάγκες σε φάρμακα κατά του πόνου και μπορούσαν καλύτερα από τους υπόλοιπους να κάνουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες οι οποίες απαιτούσαν συμμετοχή της πλάτης τους. Μετά από 26 εβδομάδες, οι ασθενείς που έκαναν γιόγκα, είχαν καλύτερη λειτουργικότητα σε σχέση με την πλάτη τους και υπέφεραν λιγότερο σε σύγκριση με τους ασθενείς των δύο άλλων ομάδων θεραπείας. Οι ασθενείς που ενδιαφέρονται να χρησιμοποιήσουν τη γιόγκα για την αντιμετώπιση πόνων στην πλάτη τους, πρέπει πρώτα να συμβουλευτούν το γιατρό τους. Ο γιατρός θα διαπιστώσει εάν οι πόνοι στην πλάτη οφείλονται σε μια άλλη σοβαρή πάθηση. Όπως για παράδειγμα εάν υπάρχουν μουδιάσματα, αδυναμίες στα πόδια, πυρετός, ανεξήγητη απώλεια βάρους, ιστορικό καρκίνου, πόνοι στα οστά ή στην πλάτη, ιστορικό τραυματισμού, τότε είναι απαραίτητο να διερευνηθεί λεπτομερώς η κατάσταση του ασθενούς. Στη συνέχεια είναι σημαντικό να επιλέξουν ένα δάσκαλο γιόγκα που να έχει εμπειρία σε ασθενείς με αυτό το πρόβλημα. Συμπερασματικά οι χρόνιοι πόνοι της κάτω πλάτης, είναι ένα σοβαρό πρόβλημα που ταλαιπωρεί ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων και η γιόγκα φαίνεται να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισής τους. ( Holistic Life 19

20 Sotai στα Ιαπωνικά σημαίνει εύκολη κίνηση του σώματος. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σύστημα ειδικών διορθωτικών κινήσεων και χειρισμών του σώματος που αποβλέπει στην άμεση ανακούφιση από εντάσεις, πόνους και αλλά προβλήματα υγείας. Βελτιώνει τη ροή της ενέργειας, τη στάση και την ευθυγράμμιση του σώματος, ενώ τονώνει τη φυσική κατάσταση με ήπιο και ακίνδυνο τρόπο. Traditional Chinese Medicine Sotai & Stretching Corrective Bodywork Άμεση ανακούφιση από πόνους και εντάσεις Γράφει η Ιλάειρα Μπουρατίνου, διευθύντρια του Oriental Medicine and Shiatsu Training Centre (ΟΜ) Το Sotai βασίζεται στο έργο του Ιάπωνα Keizo Hashimoto, ο όποιος μετά από πολυετή εργασία ως ιατρός, έκανε δύο άπλες παρατηρήσεις: (α) Σε πολλές περιπτώσεις, η λανθασμένη κίνηση του σώματος ευθύνεται για ποικιλία προβλημάτων υγείας. (β) Διάφορες παθολογικές καταστάσεις βελτιώνονται αμέσως, όταν διορθώνονται ορισμένες κινήσεις. Σύμφωνα με τη θεωρία του Sotai, η υγεία εκφράζεται ως κατάσταση δυναμικής ισορροπίας και έτσι είναι απαραίτητο να διορθώνονται οι μικρές ανισορροπίες, πριν εξελιχθούν σε παθολογικές καταστάσεις ή ασθένεια. H χρήση του Sotai έχει δώσει θεαματικά αποτελέσματα στην πρόληψη και θεραπεία διαφόρων παθήσεων. Στο Sotai εφαρμόζεται μια σειρά από ήπιες ή/και δυναμικές τεχνικές, που συνδυάζουν ισοτονικές και ισομετρικές συσπάσεις των μυών, διατάσεις και πιέσεις ειδικών σημείων. Xωρίζεται σε δύο κατηγορίες: Self Sotai, οι τεχνικές που εφαρμόζει κανείς μόνος του και Sotai with helper, εκείνες που απαιτούν την καθοδήγηση ενός θεραπευτή. Οι τεχνικές αυτές βοηθούν αποτελεσματικά το σώμα να ανακτήσει το σωστό, δηλαδή τον πιο εύκολο τρόπο κίνησης και έτσι να απαλλαγεί από τις λανθασμένες πιέσεις, που παρεμποδίζουν τη σωστή ροή της ενέργειας τόσο στο σωματικό όσο και στο ψυχο-συναισθηματικό επίπεδο. Ταυτόχρονα εξισορροπούνται οι λειτουργίες του νευρομυϊκού συστήματος μέσω της επίδρασης που ασκείται στα όργανα Golgi και την νευρομυϊκή άτρακτο. Mέσω της σωστής και συστηματικής εφαρμογής του Sotai, οι μύες έρχονται στο φυσικό τους σχήμα, δυνατοί και ευλύγιστοι, όχι σφιγμένοι ούτε πλαδαροί ή αδύναμοι. Παράλληλα οι συσπάσεις και οι διατάσεις των μυών βελτιώνουν αμέσως την κυκλοφορία του αίματος, της λέμφου και της ενέργειας που ρέει στους μεσημβρινούς και τα αγγεία. Λόγω της σημασίας που δίνει το Sotai στην ανάπτυξη της σωστής (κοιλιακής) αναπνοής, μαλάσσονται τα εσωτερικά όργανα και τα αγγεία. Εξασφαλίζεται έτσι, η καλύτερη οξυγόνωση των κυττάρων, ιστών και οργάνων. Έτσι μεγιστοποιούνται οι σωματικές δυνατότητες και βελτιώνεται η απόδοση των αθλητών, χορευτών και άλλων επαγγελματιών που έχουν μεγάλες απαιτήσεις από το σώμα τους. Mια από τις ιδιαιτερότητες της μεθόδου συνίσταται στο ότι οι ασκήσεις είναι τόσο εύκολες ώστε όλοι μπορούν να τις κάνουν, ακόμα και όσοι βρίσκονται σε μεγάλη ηλικία, σε περίοδο εγκυμοσύνης, σε προχωρημένη ασθένεια ή σε κατάσταση αδυναμίας του οργανισμού. Οι βασικές αρχές του Sotai εφαρμόζονται και σε άλλους τομείς, όπως στις προσωπικές σχέσεις, στην εργασία και γενικά στην αντιμετώπιση διαφόρων δύσκολων καταστάσεων στη ζωή. Στην Ιαπωνία, το Sotai έχει συνδυαστεί με το βελονισμό και το Σιάτσου από πολλούς γνωστούς θεραπευτές, όπως ο Masunaga και ο Dr. Manaka. Στη Δύση, το Sotai έχει εφαρμοστεί μονό του ή σε συνδυασμό με το σιάτσου, το βελονισμό, τη φυσιοθεραπεία, την οστεοπαθητική, το μασάζ, τη ρεφλεξολογία, τη γιόγκα κ.ά. Στις σημαντικότερες περιπτώσεις εφαρμογής του Sotai συγκαταλέγονται: η ένταση, η δυσκαμψία και ο πόνος γενικά, οι θλάσεις, οι τραυματισμοί, οι συμφύσεις και η σύσπαση μυών, περιτονιών και άλλων μαλακών ιστών, η αδυναμία, παράλυση και ατροφία των μυών, οι ρευματικοί πόνοι, η οσφυαλγία, το αυχενικό σύνδρομο, η σκολίωση, η κώφωση, η αρθρίτιδα, η αγκύλωση, η οστεοπόρωση, η περιαρθρίτιδα, η θυλακίτιδα, η τενοντίτιδα, η σκλήρυνση κατά πλακάς, η νόσος του κινητικού νευρώνα, η ημιπληγία, η πάρεση, οι νευραλγίες γενικά, η ισχιαλγία, το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, η ημικρανία, το άγχος, οι αϋπνίες, η κόπωση, η έλλειψη συγκέντρωσης, η κατάθλιψη, η αδυναμία της αναπνοής, το άσθμα και ο χρόνιος βήχας, η αυξημένη ή η μειωμένη πίεση, η αναιμία, το οίδημα, το φούσκωμα της κοιλιάς, η χρόνια δυσκοιλιότητα ή διάρροια, η κολίτιδα και το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, η πρόπτωση οργάνων, η δυσκολία στη σύλληψη, τα προβλήματα στύσης, και ποικιλία γυναικολογικών προβλημάτων. H Iλάειρα Mπουρατίνου διδάχθηκε το Sotai στο Λονδίνο το 1992, από την kiku Myazaki, μαθήτρια του Keizo Hashimoto. Το διδάσκει από το 1996 στην Ελλάδα και την Αγγλία. Στις θεραπείες της συνδυάζει τον βελονισμό και το σιάτσου με το Sotai. 20 Holistic Life