ΑΜΦΙΒΙΟΝ. Αναπτύσσεται το Ευρωπαϊκό Όργανό για το περιβάλλον φωτ.: Σ. Ντάφης ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΒΙΟΤΟΠΩΝ-ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ

Transcript

1 ΑΜΦΙΒΙΟΝ ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΒΙΟΤΟΠΩΝ-ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1994 ΤΕΥΧΟΣ 8 ΔΡΧ. 10 Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος ιδρύθηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Δίνονται νέες ευκαιρίες από τις οποίες η χώρα μας μπορεί να α ποκομίσει πολλά οφέλη προσφέροντας επιστημονική επάρκεια, συνέπεια και σοβαρότητα. (σ ελ.1) Τα σπιτοκιρκίνεζα της Αιτωλίας. Ενα παράδειγμα συνεργασίας π εριβαλλοντικής οργάνωσης, τοπικής κοινότητας και μαθητών για την επίτευ ξη φ ιλοπ ερ ιβ α λλοντικώ ν στόχων. (σελ. 2) Θ ε τικ έ ς ε ν έ ρ γ ε ιε ς του ΥΠΕΧΩΔΕ για την προστασία και ανάδειξη υγροτοπικών περιοχών. (σελ. 2) Πρόγραμμα Ενημέρωσης & Ευαισθητοποίησης Κοινού θα ε- φαρμοσθεί, από τις αρχές του Σεπτέμβρη, στην ευρύτερη περιοχή των Λιμνών Βόλβης - Κορώνειας. (σελ. 2) Εκπαιδευτικοί, μαθητές αλλά και περιβαλλοντικές οργανώ σ εις δρασ τηριοπ οιούντα ι στον χώρο της περιβαλλοντικής εκαίδευσης. (σελ. 3) Ενα διεθνές δίκτυο για την π ερ ιβ α λλοντική εκπαίδευση μπαίνει σε εφαρμογή, (σελ. 3) Σε πολλά χερσαία ο ικ ο συστήματα η φωτιά α π οτελεί σπουδαίο και καθοριστικό οικολογικό παράγοντα. (σελ. 4) Νέες εκδόσεις για το περιβάλλον και ειδικότερα για τους υγροτόπους. (σελ. 5) Πρωτοβουλίες και δραστηριότητες περιβαλλοντικών οργανώσεων. (σελ. 6) Συνέδρια και συναντήσεις για το περιβάλλον και την εκπαίδευση. (σελ. 7) Η γνώση της δομής και λειτουργίας των παρθένων δασών μας δίνει τη δυνατότητα να διαχειριστούμε με μεγαλύτερη επιτυχία τα δάση. (σελ. 8) Αναπτύσσεται το Ευρωπαϊκό Όργανό για το περιβάλλον φωτ.: Σ. Ντάφης Από έγγραφ ο του Γενικού Γραμματέα του ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Α λέξανδρου Βούλγαρη, π ληροφορούμαστε ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση επιταχύνει το ν ρυθμό ανάπτυξης τη ς Ευρωπαϊκής Υπ ηρεσίας Π εριβάλλοντος (ΕΥΠΕ). Εργο τη ς νεοσύστατης αυτής υπηρεσίας είναι να συλλέγει περιβαλλοντικές πληροφορίες από όλες τις χώ ρες της Ενωσης με σκοπό την ενημέρωση και τη χάραξη πολιτικής και μέτρω ν. Εδρα τη ς ΕΥΠΕ ορίσθηκε η Κοπενχάγη. Σύμφωνα με το ν κανονισμό τη ς ΕΥΠΕ κάθε χώρα αναλαμβάνει δύο κύριες υποχρεώσεις. Π ρώτον, να καθορίσει το Εθνικό Κομβικό τη ς Σημείο που θα συντονίζει τους περιβαλλοντικούς φορείς τη ς χώρας στη σχέση τους με την ΕΥΠΕ. Δ εύ τερ ο ν να προσδιορίσει το Εθνικό τη ς Δίκτυο που θα σχηματίζεται από του ς βασικότερους σ υντελεσ τές περιβαλλοντικής πληροφόρησης και δραστηριότητας. Τα δίκτυα όλων τω ν χωρών θα αποτελόσουν το Κοινοτικό Δίκτυο. Τα Θεματικά Κ έντρα που θα ασχολούνται μ' ένα συγκεκριμένο θέμα (π.χ. ατμοσφαιρική ρύπανση, ύδατα, βιοποικιλότητα, κ.λ.π.) θα επ ιλεγούν από τα ιδρύματα και υπηρεσίες των χωρών μελών τη ς Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα Κ έντρα αυτά θα συγκεντρώ νουν τις π εριβαλλοντικές πληροφ ορίες όλων τω ν χωρών μελώ ν που αφορούν το συγκεκριμένο θέμα. Ανάμεσα από του ς σ υ ντελεσ τές (ιδρύματα, υπηρεσίες κ.λ.) θα επ ιλεγούν τα Θ εματικά Κ έ ντρα που θα ασχολούνται με ένα συγκεκριμένο θέμα (π.χ. ατμοσφαιρική ρύπανση, ύδατα, βιότοποι κ.λπ.) και θα αναλάβουν να συγκεντρώ νουν τις π εριβαλλοντικές πληροφορίες όλων των χωρών τη ς Ευρωπαϊκής Ένωσης στο θέμα αυτό. Ηδη για να εκ τελέσ ει την πρώτη υποχρέωση η Ελλάδα όρισε ως Εθνικό Κομβικό Σημείο τις Διευθύνσεις Π εριβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ με κύριο όργανο το Εθνικό Δίκτυο Πληροφορικής Π εριβάλλοντος που έχει ήδη εγκατασταθεί πιλοτικά. Οι διαδικασίες για τη δεύτερη υποχρέωση βρίσκονται σε εξέλ ιξη. Το ΥΠΕΧΩΔΕ έχ ει αρχίσει προ μηνών τις επ αφ ές με τα οικεία ιδρύματα, υπηρεσίες, οργανισμούς κ.λπ. (Για περισσότ ε ρ ε ς π λ η ρ ο φ ο ρ ίες κ. Α ρ α β α ντινού-μ π ούρα, Δ ιεύθυνσ η Π ερ ιβ α λ λο ντικ ο ύ Σχεδια σ μ ού, ΥΠΕΧΩΔΕ, Πατησίων 147, Αθήνα). Κατά τη γνώμη μας η ΕΥΠΕ δεν προσ θέτει μόνο ακόμη ένα ακρώνυμο στα τόσα άλλα και το οποίο σύντομα θα ξεχασθεί. Δίνει ν έες ευκαιρίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο από τις οποίες η χώρα μας μπορεί να αποκομίσει πολλά οφέλη π ροσ φέροντας επιστημονική επάρκεια, συνέπεια και σοβαρότητα. Α π οτελεί, πιστεύουμε, υποχρέωση όλω ν μας να βοηθήσουμε τη ν αρμόδια υπηρεσία να εκ τελέσ ει κατά το ν καλύτερο τρόπο τις υποχρεώσεις της.

2 τα Σπιτοκιρκίνεζα της Αιτωλίας Βέβαια, καθοριστικός παράγοντας της χωροδιάταξής του φαίνεται πως ήταν η αφθονία της τροφής (κυρίως μεγαλόσωμα έντομα που υπάρχουν άφθονα σε υγρά λιβάδια και κάμπους). Ετσι, το συναντούσε κανείς σε μεγάλους πληθυσμούς στα χωριά γύρω από τους υγροτόπους του Μεσολογγίου αλλά και στα Ιωάννινα, όπου εξακολουθεί να υπάρχει. Σήμερα απαντάται και σε ξηρότερες περιοχές της ενδοχώρας, όπως π.χ. στον κάμπο της Λάρισας όπου υπάρχει ακόμα αφθονία τροφής. Τις δεκαετίες 70 και 80, ο πληθυσμός του είδους αυτού μειώθηκε σοβαρά εξαιτίας της α νάπτυξης των εντατικών γεωργικών καλλιεργειών. Ανάλογη μείωση των πληθυσμών του παρουσιάστηκε και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, εξαιτίας της εντατικοποίησης της γεωργίας και της χρήσης αγροχημικών. Εχει εκτιμηθεί ότι στην Ισπανία, στις αρχές του 1960, αριθμούσε περί τα ζευγάρια, ενώ σήμερα έχει υποδιπλασιαστεί. Στην Αιτωλική Γη (περιοχή Μεσολογγίου, κάτω ρου Αχελώου και Τριχωνίδας), ύστερα από σχετική έρευνα, εκτιμήθηκε ότι το είδος υπήρχε μέχρι και το 1965 σε περισσότερες από 30 πόλεις και χωριά αριθμώντας πολύ περισσότερα α πό 200 ζευγάρια. Σήμερα έχουν απομείνει μόνο δύο ζευγάρια στην πόλη του Μεσολογγίου, δύο στην Πεντάλοφο και έξι στο χωριό Λεσίνι. Στο Λεσίνι, που αποτελεί και το τελευταίο του καταφύγιο στην Αιτωλία, το 1988 είχαν μετρηθεί περίπου 15 ζευγάρια, πληθυσμός που συντηρήθηκε για αρκετά χρόνια μετά την έντατική γεωργική ανάπτυξη της περιοχής, και τούτο γιατί, πιθανότατα, εκεί το είδος τρέφεται κυρίως σε γειτονικούς λόφους όπου υπάρχει φυσική βλάστηση, και όχι στα εντατικώς καλλιεργούμενα χωράφια. Ομως, ένας άλλος περιοριστικός παράγοντας που κυριάρχησε στη συνέχεια, σ αυτή την περιοχή, ήταν οι πυροβολισμοί των Σπιτοκιρκίνεζων κατά τις ημέρες του Πάσχα. Ενα παράδειγμα συνεργατικής παρέμβασης στον υγρότοπο του Μεσολογγίου για την προστασία ενός απειλούμενου είδους. Το Σπιτοκιρκίνεζο (Falco naumanni) είναι ένα μικρόσωμο γεράκι, το οποίο έχει αναπτύξει, αντίστοιχα με τον Πελαργό, την προσαρμογή να φωλιάζει στα σπίτια και άλλα κτίρια πόλεων και χωριών. Είναι είδος κυρίως εντομοφάγο και μέχρι πριν από δύο δεκαετίες υπήρχε σε αφθονία σε πολλές περιοχές της ελληνικής υπαίθρου, ιδιαίτερα μάλιστα σε τοποθεσίες με αυξημένη υγρασία όπως για παράδειγμα οι παραποτάμιες, παραλίμνιες ή και παραθαλάσσιες περιοχές. Σπιτοκιρκίνεζα, φ ω τ.: Σ. Υ φ α ντής Ετσι το αποτέλεσμα ήταν να φωλιάσουν κατα το 1992 στο Λεσίνι μόλις έξι ζευγάρια. Το 1993 αναπτύχθηκε ειδική δράση για την προστασία του είδους, η οποία απέδωσε πολύ καλούς καρπούς. Η δράση στηρίχθηκε στη συνεργασία της τοπικής περιβαλλοντικής οργάνωσης Κέντρο Οικοτουρισμού και Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Αιτωλίας (ΚΟΠΕΑ), της Κοινότητας Λεσινίου και των τοπικών περιβαλλοντικών ομάδων του λυκείου της περιοχής. Πιο συγκεκριμένα το πρόβλημα μείωσης του πληθυσμού των Σπιτοκιρκίνεζων τέθηκε ως θέμα διερεύνησης και αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών ομάδων του τοπικού λυκείου, ύστερα α πό πρόταση του ΚΟΠΕΑ. Εγινε ειδική ενημέρωση από τον υπεύθυνο του ΚΟΠΕΑ για το θέμα προς τις ομάδες εργασίας και στη συνέχεια συνδιοργανώθηκε με την Κοινότητα Λεσινίου ε νημερωτική εκδήλωση στο χωριό για την αξία του είδους και τους παράγοντες που το απειλούν. Την εκδήλωση την παρακολούθησαν πολλοί κάτοικοι και η μαθητική νεολαία. Παρουσιάστηκε σχετική αφίσα, η οποία για αρκετό διάστημα κοσμούσε πολλούς εξωτερικούς αλλά και εσωτερικούς τοίχους του χωριού. Τις ημέρες του Πάσχα, οι μαθητές του χωριού και μέλη του ΚΟΠΕΑ περιδιάβαιναν στους δρόμους του χωριού και δεν υπήρξε κανείς που να σκέφθηκε να πυροβολήσει τα Σπιτοκιρκίνεζα. Ετσι το 1993 ή ταν μια καλή αναπαραγωγική χρονιά γι αυτό το απειλούμενο είδος, στο Λεσίνι. Ως συμπέρασμα θα μπορούσε να ειπωθεί ό τι το τρίπτυχο συνεργασίας, τοπική περιβαλλοντική οργάνωση - τοπική κοινότητα - τοπική μαθητική κοινότητα, μπορεί να αποτελέσει σπουδαίο μοχλό αποτελεσματικής επιδίωξης φιλοπεριβαλλοντικών στόχων, πάντα μέσα από έ να πνεύμα αλληλοκατανόησης και προσεκτικών προσεγγίσεων με τους κατοίκους και τους τοπικούς φορείς και φυσικά με επαρκώς τεκμηριωμένο λόγο. Φ.Π. Θετικές ενέργειες του ΥΠΕΧΩΔΕ για την προστασία και ανάδειξη υγροτοπικών περιοχών Εξήντα τέσσερα εκατομμύρια δραχμές διατίθενται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα του ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Αλέξανδρου Βούλγαρη, για τη δημιουργία δύο Κέντρων Πληροφόρησης στους υγροτόπους Μεσολογγίου και Κοτυχίου - Στροφυλιάς. Το έργο πραγματοποιείται στο πλαίσιο των κοινοτικών προγραμμάτων ENVIREG και Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλοντος. Στην πρώτη φάση του έργου, το ΥΠΕΧΩΔΕ που είναι ο φορέας εκτέλεσης του έργου με σύμβουλο το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, θα προχωρήσει στη δημιουργία της α ναγκαίας υλικοτεχνικής υποδομής και στην προμήθεια των απαραίτητων υλικών (εποπτικά και εκθεσιακά μέσα, βιβλία, κ.λπ.). Επίσης θα πραγματοποιηθεί σχεδιασμός και σήμανση ειδικών περιβαλλοντικών διαδρομών για τους επισκέπτες, οργάνωση χώρων για ανάπαυση και αναψυχή καθώς και έκδοση ενημερωτικού υλικού. Οσον αφορά στην προστασία, με απόφαση του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, κ. Κώστα Λαλιώτη, κατεδαφίστηκαν τον περασμένο μήνα 15 αυθαίρετα κτίσματα στη θέση Λούρος Νεοχωρίου. Η περιοχή αυτή είναι δημόσια έκταση και χαρακτηρισμένη ως υγρότοπος διεθνούς σημασίας (Ραμσάρ). Οι κατεδαφίσεις αυτές εντάσσονται στο πλαίσιο της απόφασης της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου για την αποτροπή δημιουργίας τρίτης γ ε νιάς αυθαιρέτων και αποτελούν γενναίο βήμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος της αυθαίρετης δόμησης. ν 2/ΑΜΦΙΒΙΟΝ

3 Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν Τ Ι Κ Η Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Σ Η Φάκελος για την περιβαλλοντική εκπ αίδευση και αφίσες για το ν Ανθρωπο και τη Φύση της Πρέσπας κυκλοφόρησαν από τη ν Εταιρία Προστασίας Πρεσπών που εδρεύει στον Αγιο Γερμανό. Το υλικό αυτό θα βοηθήσει τόσο στην ενημέρωση τω ν μαθητών που επ ισ κέπ τονται το Κ έ ντρο Πληροφόρησης της Εταιρίας όσο και στην αίθουσα διδασκαλίας. Ο φάκελος απευθύνεται σε παιδιά α πό την 4η τάξη του δημοτικού έω ς και την 3η τά ξη του γυμνασίου και περιλαμβάνει π ληροφ ορίες για τη ν περιοχή τω ν Π ρεσπών, δηλαδή περιγράφει τη γεωγραφία, την ιστορία, τα αβιοτικά και βιοτικά γνωρίσματα τη ς λίμνης, τις λειτουρ γίες και α ξίες της, τη ζωή και τις ασχολίες των κατοίκω ν τη ς περιοχής καθώς και τα προβλήματα που υπάρχουν. Τα θέματα αυτά παρουσιάζονται στα παιδιά μέσα από φύλλα εργασίας με ευχάριστο τρόπο, δηλαδή μέσα από κόμικς, φω τογραφ ίες, σχέδια, σταυρόλεξα και παιχνίδια ερωτήσεων. Ο δηγίες χρήσης τω ν φύλλω ν ερ γα σίας δ ίνο ντα ι σε ειδικό τε ύ χ ο ς που α πευθύνεται στους εκπαιδευτικούς και το οποίο έχει σκοπό να δώσει πέρα από τις σωστές απαντήσεις των ερωτήσεων, διάφορα διευκρινιστικά σχόλια και συμπληρωματικές πληροφορίες, καθώς επίσης και κάποιες ιδέες για εναλλακτική χρήση του υλικού ή και για περαιτέρω επεξεργασία διαφόρων θεμάτων που πηγάζουν από τα φύλλα εργασίας. Στο τέλ ο ς των οδηγιών υπάρχει σύντομος κατάλογος βιβλιογραφίας, στον οποίο μπορεί ο εκπαιδευτικός να ανατρέξει για περισσότερες πληροφορίες. Α ΛΜ ΥΡΟ Σ, Ο υγρότοπος του Αγίου Ν ικολάου είναι ο τίτλ ο ς τη ς εργασίας που έγινε κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους από την Β τάξη του 2ου Γυμνασίου Αγίου Νικολάου Κρήτης. Η ερ γασία αυτή ήταν μέρος προγράμματος περ ιβ α λ λ ο ν τικ ή ς εκπ α ίδ ευ σ η ς, το οποίο συντόνισαν οι εκπ αιδευτικοί Σταυρούλα Ορφανουδάκη και Γεώ ργιος Βεκίνης, και είχε ως αποτέλεσμα την εξερεύνηση και τη δημιουργία νέω ν σχέσεω ν μέσα στο σχολείο αλλά και σχολείου - κοινωνίας. Το αντικείμενο μελέτης ήταν ο υγρότοπ ος του Αλμυρού και η εργασία πραγματοπ οιήθηκε σε τρία στάδια. Σ το πρώτο στάδιο οι μαθητές ενημερώθηκαν μέσα α πό ομιλίες, συζητήσεις, παρουσιάσεις ταινιών γενικά για το περιβάλλον, τη σχέση το υ ανθρώ π ου με α υ τό καθώ ς και τις δυνα τότητες μ ελέτη ς που δίνονται μέσα από την περιβαλλοντική εκπαίδευση. Το ε πόμενο βήμα ήταν το πέρασμα από το γ ε νικό περιβάλλον στον χώρο που ζουν τα παιδιά καθημερινά, δηλαδή στο ειδικότερο περιβάλλον. Επιλέχθηκε ως περιοχή μ ελέτης ο υγρότοπος του Αλμυρού και πραγματοποιήθηκε ξενάγηση - επίσκεψη στον υγρότοπο. Στο δεύτερο στάδιο, αφού πλέον είχε καθοριστεί η περιοχή εργασίας, τα παιδιά μέσα από συζητήσεις και ανταλλαγή απόψεων χωρίστηκαν σε ομάδες, τόσ ες όσες και οι θεματικές ενότη τες που έπρεπε να μελετήσουν π.χ. υγρότοποι (γενικά στοιχεία), Αλμυρός και κοινωνία, Αλμυρός και τουρισμός, χλωρίδα - βλάστηση, πανίδα, υδάτινο στοιχείο, κ.λπ. Η δουλειά πλέον είχε αρχίσει. Οι τακτικές επισκέψεις στον υγρότοπο, οι επ α φ ές με τις υπηρεσίες, τους ειδικούς επιστήμονες, το ευρύ κοινό και την Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά και οι συζητήσεις και ανταλλαγές εμπειριών μετα ξύ τω ν ο μ ά δω ν, ή τα ν α π α ρ α ίτη τη προϋπόθεση για τη διεξαγωγή τη ς εργασίας. Το τρίτο στάδιο ήταν η σύνθεση και περιελάμβανε την αξιολόγηση και επ εξερ γασία των στοιχείων των επιμέρους ομάδω ν, τη σ υ γγρα φ ή τ η ς ερ γ α σ ία ς και κυρίως την παρουσίασή της τόσο σε γραπτή μορφή όσο και σε οπτικοακουστική (διαφάνειες, ήχοι). Τα α π οτελέσ μα τα τη ς έρ ευ να ς παρουσιάζονται με μεστό λόγο και σαφήνεια στις σελίδες της εργασίας. Το σημαντικότερ ο αποτελέσμα όμως είναι όλα όσα α ποκόμισαν τα ίδια τα παιδιά μέσα από την παραπάνω διαδικασία. Ενδεικτικά αναφέρουμε: ενημέρωση και ευαισθητοποίηση πάνω σε θέματα π εριβάλλοντος, βασική κατανόηση του περιβάλλοντος ως χώρου συνύπαρξης με την ανθρώπινη παρουσία, επαφή της σχολικής μονάδας με το ευρύ κοινό και συνεργασία με τους αρμόδιους οργανισμούς και υπηρεσίες, τεχνική συζήτη σ η ς, σύσφιξη σ χέσ εω ν και έκφρασ η συναισθημάτων, ανάπτυξη ομαδικού πνεύματος, ανάπτυξη κριτικού πνεύματος και σκέψης, ικανότητα αξιολόγησης διαφόρων δεδομένων, συμμετοχή και ενεργοποίηση πάνω σε περιβαλλοντικά προβλήματα, δημιουργία περιβαλλοντικής συνείδησης. Σίγουρα οι εκπαιδευτικοί που εργάστηκαν και συντόνισ αν τη μ ελ έτη θα έχ ο υ ν να προσθέσουν πολλά περισσότερα. r > Ενα δ ιε θ ν έ ς δ ίκτυ ο για τη ν π ερ ιβ α λλοντική εκπ α ίδ ευσ η μπ αίνει σε εφ α ρ μ ο γ ή Η συνάντηση Η μ έρ ες Π ερ ιβ ά λ λ ο ν το ς του CNRS που συνδιοργανώθηκε με το FPH (Ιδρυμα για την Πρόοδο του Ανθρώπου) και πραγματοποιήθηκε στο Μονπελιέ στη Γαλλία, σ τις Μαρτίου, επικέντρωσε το ενδιαφέρον των συζητήσεων στην εκπαίδευση και πληροφόρηση σχετικά με το περιβάλλον. Σκοπός της συνάντησης ήταν η εδραίωση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης μέσα από ένα δίκτυο ανταλλαγής εμπειριών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αρχικά, και στη συνέχεια σε παγκόσμιο επίπεδο με την υποστήριξη του FPH. Ως έδρα του δικτύου ορίσθηκε η Ελλάδα και οι εργασίες του δικτύου τον πρώτο καιρό θα αφορούν στη συλλογή, τη μορφοποίηση και τη μετάδοση κάθε είδους ε μπειριών γύρω από την περιβαλλοντική εκπαίδευση σε όλα τα μέλη του δικτύου αλλά και τα ενδιαφερόμενο πρόσωπα. Σε δεύτερη φάση με τη βοήθεια της ανταλλαγής εμπειριών, σκέψεων και πληροφοριών θα επιτευχθεί συνεργασία σε διεθνές επίπεδο και η κατασκευή ενός Χάρτη για την περιβαλλοντική εκπαίδευση. Για περισσότερες πληροφορίες: Γιολάντα Ζιάκα, 3ης Σεπτεμβρίου 11, Αθήνα, τηλ , φαξ ΑΜΦΙΒΙΟΝ/3

4 Η φωτιά ωςοικολογικός παράγοντας Γ ια π ολλά χερσ α ία ο ικ ο σ υ σ τή μ α τα η φ ω τιά α π ο τ ε λ ε ί σπουδαίο και καθοριστικό οικολογικό παράγοντα. Σ αυτά εμφ ανίζονται φυσικές πυρκαγιές κατά σχεδόν κανονικά χρονικά διαστήματα. Οι σ υχνότερες αιτίες τω ν φυσικών πυρκαγιών είναι η αυτανάφ λεξη και οι κεραυνοί. Α π λοπ οιώ ντας κάπως το φ αινόμενο αυτό, μπορούμε να πούμε γενικά ότι οι π εύ κ ες (γ έν ο ς Pinus), οι δ ρ ύ ες (γ έν ο ς Quercus) και όλα τα είδη τω ν Ericacea (ρείκια, κουμαριές κλπ.) καθώς και οι λαδανιές (Cistus) είναι τυπικά πυρόφυτα ή πυρόφιλα είδη αν και ο πιο σωστός όρος είναι είδη προσαρμοσμένα στις πυρκαγιές", γιατί στις π εριοχές τη ς φυσικής του ς εξάπλω - σης εμφ α νίζοντα ι φυσ ικές π υρκαγιές κατά κανονικά σ χεδόν διαστήματα και γ ι αυτό δείχνουν μια μεγάλη ικανότητα προσαρμογής στις συνθήκες που δημιουργεί η πυρκαγιά. Ο χονδρός φ λο ιό ς το υ ς είναι ένα χαρακτηρισ τικό αντιπυρικό - π ροσ τατευ τικ ό μέσο. Ετσι α ντέχ ο υ ν σε έρπ ου σ ες π υρκαγιές χωρίς προβλήματα. Ακόμη και όταν κα τασ τρέφεται ένα μεγάλο μέρος του φλοιού, η επούλωση γίνετα ι σ χεδόν π ά ντο τε εύκολα. Οι σπόροι τω ν πεύκων, των ειδών Cistus (λαδανιές) κ.λπ. φαίνεται ότι φυτρώ νουν ευκολότερα όταν υποστούν ένα θερμικό πλήγμα. Οι σπόροι του ς π έφ τοντα ς σε γυμνό, μετά την πυρκαγιά, έ δαφ ος φ υτρώ νουν και τα αρτίφυτρά το υ ς αυξάνουν γρήγορα χωρίς το ν ανταγωνισμό τη ς υπόλοιπης βλάστησης. Εδώ φ αίνεται ότι κρύβεται το μυστικό τω ν πυρόφιλων ειδώ ν. Π ρόκειται για είδη με μικρή ανταγωνιστική ικανότητα και τα οποία έχουν μηχανισμούς προσαρμογής στην πυρκαγιά με συνέπεια να ω φελούνται από τις ευ νοϊκές γ ι αυτά συνθήκες που δημιουργούνται μετά την πυρκαγιά. Η πυρκαγιά επιδρά περισσότερο έμ μ ε σα παρά άμεσα. Παράδειγμα είναι η δική μας χαλέπ ιος πεύκη, ένα τυπικό πυρόφιλο είδος. Η χαλέπιος πεύκη, όπως και ό λες οι πεύκες, είναι είδος με μικρή ανταγωνιστική ικανότητα του λά χιστον στη νεαρή ηλικία. Ετσι ο πυκνός υπόροφος, από διάφορα αείφυλλα πλατύφυλλα, που δημιουργείται στις ηλικιω μένες συστάδες της, εμποδίζει τη φυσική τη ς αναγέννηση, ενώ δημιουργεί τις συνθήκες εκδήλωσης και επ έκτασ ης τη ς πυρκαγιάς. Παράλληλα η χαλέπιος πεύκη διατηρεί ένα μέρος τω ν κώνων, που παράγει κάθε έτο ς, κλεισ τούς για π έντε και περισσότερα έ τη, αλλά με φυτρώσιμους σπόρους. Μ ε την πυρκαγιά καταστρέφ εται η ανταγωνιστική υποβλάστηση και η επικείμενη στρωμνή, οι κλειστοί κώνοι ανοίγουν και οι σπόροί π έφ τουν σε ένα έδ α φ ος απαλλαγμένο από υποβλάστηση και το στρώμα, την μυκητοπαγή πλάκα, τω ν παλιών βελονώ ν. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι κώνοι δεν ανοίγουν κατά τη διάρκεια τη ς πυρκαγιάς αλλά ώ ρες μετά το σβήσιμό της, όταν το έδαφ ος έχ ει κρυώσει. Επίσης δεν φυτρώ νουν με την πρώτη βροχή αλλά μόνο το φθινόπωρο και αφού προηγηθεί βροχή ύψους mm, που σημαίνει ό τι έχ ει διαποτισθεί το έδ α φ ο ς με τόσ ο νερ ό που να μπορεί να εξασφαλίσει τη ν επιβίωση και αύξηση τω ν αρτιφύτρων. Με αυτόν το ν τρόπο η χαλέπιος πεύκη όχι μόνο αναγεννάται εύκολα ύστερα από μια πυρκαγιά αλλά επ ω φ ελείται από τις συνθήκες που δημιουργεί η πυρκαγιά για να επ εκτείνει την επικράτειά της. Το ίδιο συμβαίνει και με τη ν τραχεία πεύκη καθώς και με πολλά άλλα είδη πεύκης τη ς παραμεσογείου και υποτροπικής ζώνης. Το γ εγ ο ν ό ς όμως ότι επω φελούνται από τη ν πυρκαγιά δεν τα καθιστά κατανάγκην πυρόφυτα. Τα είδη αυτά μπορούν να αναγεννηθούν θαυμάσια χωρίς πυρκαγιά και χωρίς να υποστούν οι σπόροι το υ ς θερμικό πλήγμα, αρκεί να το υ ς εξασφαλισθεί ανόργανο έδα φ ος απαλλαγμένο από άλλη βλάστηση. Β έ βαια η πυρκαγιά δ εν παύει να είναι ένα ς σημαντικός οικολογικός π αράγοντας. Η επίδρασή τη ς, όπως συμβαίνει με όλους το υ ς ο ικ ο λ ο γικ ο ύ ς π α ρ ά γ ο ν τες, μπ ορεί να είνα ι ευ νο ϊκή ή δυσμενής ανάλογα με τη μορφή της, την έντασή της, τη συχνότητα επανάληψης και τη δομή τω ν οικοσυστημάτων στα οποία εμφανίζεται και από τη αλληλεπίδραση τω ν άλλω ν παραγόντω ν και κυρίως τη ς βοσκής. Από οικολογικής πλευράς διακρίνονται οι πυρκαγιές τω ν δασών σε δύο κατηγορίες, στις έρπουσες και τις επικόρυφες. Οι έρπουσες καίνε μόνο την υποβλάστηση χωρίς να θίγουν τα δένδρα. Δρουν δηλαδή επιλεκτικά, καταστρέφουν το ν επ ικείμενο χούμο α π ελευθερ ώ νο ντα ς μ εγά λες π ο σ ό τη τες θρεπτικώ ν στοιχείων διευκολύνοντας έτσι την αναγέννηση τω ν δένδρω ν καθώς και την ανάπτυξη γράσ τεω ν και ψυχανθών ειδώ ν με μ ε γάλη θρεπτική αξία για τα ζώα, άγρια ή ήμερα, που βόσκουν στο δάσος. Οι επ ικόρυφ ες π υρκαγιές είναι πιο κα τα σ τρ επ τικές γιατί καταστρέφουν ολόκληρο το οικοσύστημα, το οποίο πρέπει να δημιουργηθεί από την αρχή και αυτό απαιτεί χρόνο. Σε περιοχές που εμφανίζονται συχνά πυρκαγιές αναπτύσσεται μια πυρόφιλη βλάστηση και αντίσ τοιχα πυρόφιλα οικοσυστήματα τα οποία απ οτελούν και τη λεγά μενη πυρογενή κλίμακα σε αντίθεση με την κλιματική ή την εδαφική. Στα πυρογενή οικοσυστήματα η πυρκαγιά, εφ όσ ον εμφ ανίζεται κατά λο γικά χρονικά διαστήματα, βοηθάει στην ανανέωση και επέκταση τω ν πυρόφιλων ειδών. Καταστρεπτική γίνεται η πυρκαγιά όταν επαναλαμβάνεται συχνά και όταν, κυρίως, μετά τη ν πυρκαγιά ε πακολουθεί βοσκή. 4/ΑΜΦΙΒΙΟΝ

5 Μ ΕΛΕΤΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Μ ΕΛΕΤΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Μ ΕΛΕΤΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Η Νομική Προστασία των Υγροτόπων στην Ελλάδα είναι ο τίτλ ο ς διδακτορικής διατριβής που εκπονήθηκε α πό τη ν κ. Θ εοδώ ρα Λαζαρέτου, νομικό, και εγκρίθηκε από το Νομικό Τμήμα τη ς Σ χο λή ς Νομικών, Ο ικονομικών και Π ο λιτικώ ν Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Α να μένετα ι σύντομα η έκδοση και διάθεση τη ς διατριβής. Το Πρόγραμμα M edw et, το οποίο α ποσκοπεί στην προστασία τω ν υγροτόπων τη ς Μ εσογείου, ξεκίνησ ε μια σειρά εκδόσ εω ν που αφ ορούν σ το υ ς μ εσ ο γειακούς υγροτόπους. Ο κύριος σκοπός τω ν εκδόσ εω ν αυτώ ν είναι να κάνουν εύκολα κα τα νο η τές τις λειτο υ ρ γίες και α ξίες τω ν υγροτόπων καθώς και να δώσουν επ ισ τημονικές και τε χ ν ικ έ ς π ληροφ ορίες σε όλους όσους εμπ λέκονται στη διαχείρισή τους. Ο τίτλ ο ς τη ς πρώτη ς έκδ ο σ η ς είναι Characteristics of Mediterranean W etlands (Τα Γνωρίσματα των Μεσογειακών Υγροτόπων) και κυ κλοφ ορεί στα αγγλικά και γα λλικά. Τ η ν έ κ δ ο σ η σ υ ν τό ν ισ α ν οι F. Pearce και A. J. Crivelli και τη ν εισαγωγή έγραψ ε ο Luc Hoffmann. Στην έκδο- Conservation of Mediterranean Wetlands Characteristics of Mediterranean Wetlands F. Pearce Α Λ. J. Corelli ση αυτή δίνονται π ληροφορίες για το υ ς τύπ ους τω ν υγροτόπων, τη χλωρίδα και πανίδα που συναντάται σε αυτούς, τις παραδοσιακές οικονομικές δρασ τηριότη τες, τις α λλαγές, αλλοιώσεις και πιέσεις που υφίστανται καθώς και για τη σ υνετή και ο λοκληρω μ ένη διαχείρισή τους. Κ υ κ λ ο - φ ό ρ η σ ε α να ν εω μ έν ο, β ελ τιω μ έ ν ο και σε μ εγά λο σχήμα το II ηιυχυνιημιας κριαιχ 6ο τ ε ύ χ ο ς τη ς τρ ιμηνια ία ς έ κ δ ο σης Το Πάν τα, το υ Παγκοσμίου Ταμείου για τη Φύση. Το τεύ χ ο ς αυτό περιλαμβάνει ειδήσ εις σ χετικά με το ν Π οταμό Α χ ε λώο, τα αυθαίρετα στο Δ έλτα Αξιού, το εμπόριο εύκρατης ξυλεία ς και τις παγίδ ες που χρησιμοποιούνται για τα ωδικά πουλιά. Ειδικό αφιέρω μα π αρουσιάζεται για το νερό π εριγράφ οντας το Π ρόγραμμα Ταχείας Παρέμβασης, το οποίο διεξά γετα ι σε τρ εις υγροτόπ ους καθώς και τη ν πολιτική για τα γλυκά νερά. Κυκλοφόρησε το 3ο τεύ χ ο ς του ε νημερω τικού δελτίο υ του Π ρογράμματ ο ς M e d W e t, μ ε τ ίτ λ ο M edw et Newsletter, από τη Γρα μμα τεία το υ π ρογράμματος, στα αγγλικά και γα λλικά. Το τεύ χ ο ς αυτό π εριλαμβάνει νέα για τη ν επ έκτα σ η το υ π ρογράμματο ς στη Μ εσ όγειο, για τη ν πρώτη τεχνική συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στη Γαλλία, για τις δρα σ τηριότητες εν η μ έ ρωσης, ευαισθητοποίησης και κα τά ρτισης του π ρογράμματος καθώς και νέα από τους υγροτόπους διαφόρων χωρών (Ελλάδα, Κύπρος, Π ορτογαλία, Α λ γ ε ρία, Μ άλτα, Αλβανία, κ.λπ.). Μεσοπέλαγα... ονομά ζετα ι η τρ ι μηνιαία έκδοση του Συλλόγου Ελλήνω ν Ω κεα νογρ ά φ ω ν. Σ το δ εύ τερ ο τε ύ χ ο ς που κυκλοφ όρησε πρόσφατα και το ο ποίο είνα ι α φ ιερ ω μ έν ο στη ρύπανση τη ς θάλασσας από π ετρέλαιο, δίνονται χρήσιμες π ληροφ ορίες για τη ν ρύπανση από πετρέλαιο, τη ν το ξικό τη τα του π ετρελαίου στη θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα, τις βιολογικές επιπτώσεις, την αντιμετώπισή τη ς καθώς και για τη ρύπανση τη ς Μ εσογείου. Το επ όμενο τε ύ χος θα είναι αφιερω μένο στον ποιοτικό έλ εγ χ ο τω ν νερών. Π ληροφ ορίες: Σύλλ ο γ ο ς Ε λλήνω ν Ω κεα νογρ ά φ ω ν, Τ.Θ , Αθήνα. Το Δέλτα του Ε βρου είν α ι ο τίτλος τη ς ε ν η μ ε ρ ω τ ι κής έκδοσης π ου κ υ κ λ ο φόρησ ε από τη ν Τ.Ε.Δ.Κ. Ν. Ε β ρ ο υ και τ ο Π α γκόσ μιο Τ α μ ε ίο γ ια τη Φ ύσ η, με σ υντονισ τές έκδοσης τους Σ τέλλα Κλαδαρά και Γ. Χανδρινό. Μέσα από τα εύ ληπτα κείμενα, τις π ολύχρω μες φ ω το γραφ ίες και τους χ ά ρ τες που παρουσιάζονται στο έντυπ ο, δίνονται π ληροφ ο ρ ίες σ τον αναγνώ σ τη για τη ν ιστορία και γεω γραφία του Π οταμού Εβρου και τη ς ευ ρ ύ τερ η ς περιοχής. Παρουσιάζονται στοιχεία για τη ν χλωρίδα και πανίδα που φ ιλ ο ξεν εί ο υγρότοπ ος ενώ γίνετα ι και εκ τεν ή ς αναφορά στις ανθρώπινες δραστηριότητες που σ χετίζονται με αυτόν. Ακόμη περιλαμβάνονται πληροφ ορίες για το νομικό καθεστώ ς που διέπ ει τη ν π εριοχή καθώ ς και π ρ ο τά σεις για ολοκληρω μένη διαχείριση του υγροτόπου. Τον Σεπ τέμβρη θα οργανω θεί η εναρκτήρια συνάντηση του Π ρογράμματος Ενημέρω σης και Ευαισθητοποίησης κοινού του M edw e t (Π ρόγραμμα Σ υ ντο νισ μ ένη ς Δράσης για του ς Υγροτόπ ους τη ς Μεσογείου). Το πρόγραμμα αυτό οργανώ νεται από το ΥΠΕΧΩΔΕ (Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Π εριβά λλοντος) και το ΕΚΒΥ. Η περιοχή εφ αρμογής του προγράμματος είναι οι Λ ίμνες Βόλβη και Κορώνεια. Στην Ιταλία (περιοχή Diacia Botrona) ανάλογο πρόγραμμα εκ τελείτα ι από το τοπικό παράρτημα του Παγκοσμίου Ταμείου για τη Φύση. Σ την πρώτη αυτή συνάντηση θα συμμετέχουν όλοι οι ε ν Πρόγραμμα M edw et διαφ ερόμενοι αλλά και όλοι όσοι σ χετίζοντα ι με τις δύο λίμνες (υπηρεσίες, τοπική αυτοδιοίκηση, χρήσ τες, κ.ά.). Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τη δημιουργία ενημερω τικού υλικού, συναντήσεις εργασίας με θέματα το αρδευτικό νερό, τα γεω ργικά φάρμακα και τη ν αλιευτική διαχείριση τω ν δύο λιμνών, επ αφ ές με του ς χρήσ τες τω ν δύο λιμνών, προσέγγιση τω ν προβλημάτων και αναζήτηση τεχνικώ ν λύσεων, προώθηση-εφαρμογή τω ν μέτρω ν οριοθέτησης και διαχείρισης τω ν δύο υγροτόπ ω ν και τη ν εφ αρμογή νομοθετικώ ν ρυθμίσεων σχετικά με διαχείριση φυσικών πόρων και την άσκηση παραγωγικών και άλλων δραστηριοτήτω ν. ΑΜΦΙΒΙΟΝ/5

6 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΚΕΝΤΡΟ Ο ΙΚ Ο Τ Ο Υ Ρ ΙΣ Μ Ο Υ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΑΙΤΩ ΛΙΑΣ (ΚΟΠΕΑ) Τ ο Κ Ο Π ΕΑ είναι μια αστική μη κερδοσ κοπ ική ετα ιρ ία με τρ ιά ντα περίπου μέλη που έχ ει τη ν έδρα τη ς στο Μ εσ ο λ ό γ γ ι και κύριο σ τό χο τη ν π ροβολή και προστασία τω ν π ε ριβαλλοντικώ ν και π ολιτισ τικώ ν αξιώ ν τη ς Α ιτω λικής Γης. Κύριος τρ ό π ο ς π ροσ έγγισ ης το υ σ τόχου τη ς είναι η ε ν η μ έ ρωση το υ κοινού. Το ΚΟ Π ΕΑ λ ειτο υ ρ γεί από το 1991 και από τ ό τ ε έχ ει δ είξει α ξιό λογη δρα σ τηριότητα, σ τους παρακάτω το μ είς: 1. Τομ έας σ υ νερ γα σ ία ς με τη Δημόσια Εκπαίδευση. Σ το ν το μ έ α α υ τό έ χ ε ι α ν α π τυ χ θ εί σ τενή σ υ νερ γα σ ία μ ε όλα σ χεδ ό ν τα σ χολεία τη ς ευ ρ ύ τερ η ς π ερ ιο χή ς το υ σ υμπ λέγμ α το ς τω ν υ γρ ο τό π ω ν το υ Μ εσ ο λ ο γ γ ίο υ. Η σ υνεργασία αυτή αφορά σ την παροχή βασικών π ληροφ οριώ ν και γ ν ώ σεω ν σε δασ κάλους, κ α θ η γ η τές και μ α θ η τές σ χετικά με τη δομή, τις λειτο υ ρ γίες, τις α ξίες, τις α π ειλές, τη ν π ροσ τασία και διαχείριση τω ν υ γροτόπ ω ν καθώ ς και στη δ ιο ρ γά νωση και το ν σ υντονισ μό ειδικώ ν π ρογραμμάτω ν μ ε λ έ τη ς και προστασίας του φυσικού π ερ ιβ ά λλοντο ς τη ς π εριο χής, από το υ ς μ α θ η τές τω ν σ χολείω ν σε σ υνεργασία με το υ ς τοπ ικούς φ ο ρ είς. Η δ ρ α σ τηριότητα αυτή ή τα ν έ ν το ν η ιδιαίτερ α μέσα σ το 1993, έ τ ο ς σ το οποίο υ π ή ρ ξε σ χετική ο ικονομική ενίσχυση από το Π αγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση. 2. Ε υ ρ ύ τερ ο ς το μ έα ς εν η μ έρ ω σ η ς το υ κοινού. Υ π ά ρ χει σ υ χνή α ρ θ ρ ο γ ρ α φ ία σ τ ο ν το π ικ ό τύ π ο α π ό μ έ λ η το υ ΚΟ Π ΕΑ για τα π εριβαλλοντικά π ροβλήματα τη ς π ερ ιο χής καθώ ς και διαρκής συνεργασία και με άλλα Μ έσα Μ αζικής Ενημέρω σ ης. Εως τώ ρα έχ ο υ ν διοργα νω θεί α ρ κ ε τέ ς ειδικ έ ς εν η μ ερ ω τικές εκδ η λώ σ εις από τις οπ ο ίες α ξίζει να α ν α φ ερ θ εί η ημερίδα που ο ρ γα νώ θηκε για τις π ερ ιβ α λλοντικ έ ς και κο ινω νικοικο νομικές επ ιπ τώ σ εις από τη ν εκτρ ο π ή το υ Α χ ελώ ο υ και τη ν κα τασ κευή το υ φ ρ ά γ μ α το ς το υ Ευήνου. 3. Τομ έας άμ εσης π ροσ τασίας το υ π ερ ιβ ά λλο ντο ς. Ε χουν γίνει π ο λ λ ές επ ιτυ χ είς παρεμβάσεις για τη ν απ οτροπ ή έ ρ γω ν με α ρ ν η τικ ές σ υ νέπ ειες σ το φυσικό π ερ ιβ ά λλον το υ υγρ οτόπ ου (προστασία ελώ ν από επ ιχω ματώ σ εις, π ροσ τα σία λουρονησ ίδω ν από τη διάνοιξη δρόμω ν, κ.λπ.) Επίσης έ χ ε ι επ ιτευ χ θ εί α π ο τελεσ μ α τική προστασία ζω ικώ ν ειδ ώ ν τη ς π ερ ιο χή ς (άγρια άλογα, Σ π ιτοκιρκίνεζα) μέσα από ειδ ι κ έ ς σ υνεργα σ ίες με τις μα θ η τικές και τις το π ικ ές κ ο ιν ό τη τες. 4. Τομ έας οικοτουρισμού. Π ραγμα τοπ οιούντα ι ξεν α γ ή σ εις μαθητώ ν σ το ν υ γρότο π ο το υ Μ εσ ο λογγίο υ και το υ Αιτω λικού, οι ο π ο ίες έχ ο υ ν επ ιμορφω τικό χα ρακτήρα και σ τό χο τη ν ευαισθητοποίησ η τω ν νέω ν. Εως τώ ρα έχ ο υ ν ξεν α γ η - θεί περί τις 10 ο μ ά δ ες εκπ α ιδ ευ ο μ ένω ν σε σεμινάρια π εριβ ά λ λ ο ν το ς, π ο λ λ ές τά ξ ε ις σ χολείω ν τη ς π ερ ιο χής και π ε ρ ιβ α λ λ ο ν τικ ές ομάδες από τρία σ χολεία τη ς Α ττικ ή ς. Το ΚΟ Π ΕΑ έ χ ε ι π ράγματι α να π τύ ξει α ξιό λογη π α ρέμβαση στα π ερ ιβ α λλο ντικά ζη τή μ α τα τη ς π ερ ιο χ ή ς λαμβάν ο ν τα ς κα νείς υπόψη το υ ς π ερ ιο ρ ισ μ ένο υ ς ο ικονο μ ικο ύ ς το υ π όρους. Σ τα άμεσα μ ελ λ ο ν τικ ά σχέδια τη ς ομάδας π ε ριλα μβάνετα ι και η έκδοσ η το π ική ς π ερ ιβ α λλοντικ ή ς ε φ η μερίδα ς. Για π ερ ισ σ ό τερ ες π ληροφ ο ρ ίες: Κ Ο Π ΕΑ, Κ. Τρικούπη 3, Μ εσ ολόγγι, τη λ , φ α ξ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ Τ ε χ ν η τέ ς φ ω λιές για τα α π ειλούμενα με εξα φ ά νισ η Σ π ιτο κιρκίνεζα (μικρ ό σ ω μ α γ ερ ά κ ια ), τ ο π ο θ ε τή θ η κ α ν π ρόφ α τα σε δημόσια και ιδιω τικά κ τίρια τη ς π όλης τω ν Λ εχα ινώ ν το υ Ν ο μού Η λ ε ία ς. Η π ρ ω το β ο υ λ ία α ν ή κ ε σ την Ενωση Π ολιτώ ν για τη ν Ο ικο λο γία και το Π ερ ιβ ά λλο ν και υπ οσ τηρίχθ η κε από το Δ α σ α ρχείο Α μαλιά δ α ς (έ φ τια ξε και δ ιέθ εσ ε τις φ ω λ ιές) και τη ν Π υροσ βεσ τική Υπηρεσία Π ύργου (διέθεσ ε ειδικά οχήματα για τη ν το π ο θέτησ η τω ν φωλιώ ν). Στη δρασ τηριότη τα αυτή σ υ μ μ ε τείχ ε επ ίσ η ς και το Γ ενικό Λ ύκειο Λ εχα ινώ ν εντά σ σ ο ν τα ς τη διαδικασία σ το μάθημα τ η ς π ερ ι β α λλοντική ς εκπ αίδευσ ης. Σ το π α ρ ελθόν φώ λιαζαν στα Λ εχα ινά πάνω από 500 ζευ γ ά ρ ια Σ π ιτο κ ιρ κ ίν εζω ν, εν ώ σήμερα έχ ο υ ν α π ο μ είνει λ ιγ ό τερ α α πό 10 ζευγάρια. Οι λό γο ι μείω σης το υ π ληθυσ μ ο ύ α ν α λ ύ ο ν τα ι σ ε σ χ ε τ ικ ό δ η μ ο σ ίευ μ α το υ ε ν η μ ε ρ ω τ ικ ο ύ μ α ς δ ελ τίο υ (σ ελ.2). Τοποθέτηση τεχνητώ ν φωλιών για τα Σπιτοκιρκίνεζα στα Λεχαινά Ο Σ τα θμός Βοήθειας & Προστασίας Αγρίω ν Ζώων & Π ουλιώ ν τη ς Ν. Ιωνίας Μ αγνησίας εξέδ ω σ ε πρόσφατα ε ν η μ ε ρω τικό τεύ χ ο ς στο οποίο παρουσιάζει και α ν α λ ύ ει τ ις δ ρ α σ τ η ρ ιό τ η τε ς το υ Σ τα θμού κα τά τη διάρκεια το υ έ το υ ς Σ το π ρώ το μ έρ ο ς το υ τεύ χ ο υ ς παρουσιάζονται οι σκοποί και το έρ γο το υ Σ τα θμο ύ καθώ ς και μια σειρά ε κ δηλώ σεω ν που έλα βα ν χώρα στη διάρκεια το υ έ τ ο υ ς και είχ α ν σ κοπ ό τη ν προσ έγγισ η και ενημέρω σ η το υ ε υ ρ έ ως κοινού για τη ν άγρια πανίδα και τις α π ειλ ές που υφ ίσ ταται. Σ το δ ε ύ τερ ο μέρος, παρουσιάζονται τα στάδια π ερίθαλψ ης τω ν ζώων και πουλιών που εισ ά γοντα ι τρ α υ μ α τισ μ ένα σ το σ ταθμό και χ ρ ειά ζ ο ν τα ι θ ερ α π εία. Σ το τρ ίτο και τελ ευ τα ίο μ έρ ο ς παρουσιάζεται πίνακας με τις εισ α γω γές που π ραγματοπ οιήθηκαν το 1993, οι οπ οίες α ν έρ χο ντα ι σ τις 163, και χρήσιμα συμπεράσματα και π ροτά σ εις για τα μ έτρ α που θα πρέπει να ληφ θούν για τη ν π ροσ τασία τη ς άγριας πανίδας. 6/ΑΜΦΙΒΙΟΝ

7 ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΣΥΝ Α Ν ΤΗ ΣΕΙΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΣΥΝ Α Ν ΤΗ ΣΕΙΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑ Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας σε συνεργασία με τις Νομαρχίες που την α παρτίζουν, οργάνωσαν στις 1-2 & 3 Ιουλίου στα Γρεβενά, συνέδριο για την Τουριστική Ανάπτυξη στην ομώνυμη περιφέρεια. Το συνέδριο φιλοξενήθηκε από την Νομαρχία Γρεβενών και συμμετείχαν εκπρόσωποι των υπουργείων Μακεδονίας-Θράκης, Γ ε Πρόταση για την τουριστική ανάπτυξη της Δυτικής Μακεδονίας ωργίας και Εσωτερικών, νομαρχιών, δήμων και κοινοτήτων της ευρύτερης περιοχής, α ναπτυξιακών εταιρειών, τεχνικού και οικονομικού επιμελητηρίου, πανεπιστημίων, επιστημονικών ιδρυμάτων, περιβαλλοντικών οργανώσεων κ.λπ. Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου αναπτύχθηκαν θέματα σχετικά με την δυνατότητα ανάπτυξης ήπιου τουρισμού, τις σ τρα τηγικές τουρισ τικής ανάπτυξης που πρέπει να ακολουθηθούν, παραδείγματα τουριστικής ανάδειξης ορεινών περιοχών στην Ελλάδα και το εξωτερικό, το τουριστικό μάρκετινγκ, την συμβολή των τηλεπικοινωνιών στην ανάπτυξη, το κοινοτικό πρόγραμμα LEADER ως παράγων ανάπτυξης για ορεινές ή προβληματικές περιοχές, κ.λπ. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην προστασία και διατήρηση τόσο του αρχαιολογικού όσο και του φυσικού περιβάλλοντος και τη λειτουργία τους ως πόλου προσέλκησης επισκεπτών. Σύντομα αναμένεται η έκδοση των πρακτικών του συνεδρίου, που θα διανέμονται από την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Η Εταιρεία Υδάτων τη ς Σ τοκχόλμης στη Σουηδία, δ ιο ρ γα νώ νει σ τις 9-13 Αυγούστου το 4ο Συμπόσιο για τους Υδατικούς Πόρους. Το κύριο θέμα του συμποσίου ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ LEADER Στις Ιουλίου πραγματοποιήθηκε είναι Ολοκληρωμένη Διαχείριση Εδαφικών Απρίλιος, 1994 στις εγκαταστάσεις του ΕΚΒΥ, συνάντηση και Υ δ α τικώ ν Π όρω ν". Π λη ρ ο φ ο ρ ίες: εργασίας στο πλαίσιο του προγράμματος S tockholm W ate r C om pany, S για την απογραφή των τύπων οικοτόπων Stockholm, Sweden, τηλ , και των ειδών χλωρίδας και πανίδας (πα φαξ I ραρτήματα I και II της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ) στην Ελλάδα καθώς και των περιοχών που απαντώνται. Στη συνάντηση συμμετείχαν εκπρόσωποι του ΕΚΒΥ, των υπουργείων ΠΕΧΩΔΕ και Γεωργίας, των πανεπιστημίων Αθηνών, Πατρών και Θεσσαλονίκης, και είχε σκοπό την γνωριμία των μελών των ομάδων εργασίας, την ενημέρωση από τους ε πιστημονικούς υπευθύνους, την οργάνωση του δικτύου ροής των πληροφοριών μεταξύ των ομάδων και του ΕΚΒΥ, κ.λπ. Στις Ιουλίου 1994 θα πραγματοποιηθεί στη Βουδαπέστη, το 17ο Διεθνές Συνέδριο της Διεθνούς Ενωσης για την Ποιότητα των Υδάτων (International Association on W ater Q uality - IAW Q). To θέμα του συνεδρίου είναι Διεθνής Ποιότητα Υδάτων, Πληροφορίες: Elizabeth Izold, tel. +44 Ο , φαξ +44 Ο To Ε Κ Β Υ οργα νώ νει κ α τά λο γο α π ο δ εκτώ ν τω ν εν η μ ερ ω τικ ώ ν του εκδόσ εω ν. Π α ρ α κα λο ύ μ ε συμπληρώ σ τε και σ τείλ τε μ α ς το Δ ε λ τίο Ε γγ ρ α φ ή ς σας. (Η π αράκληση ισ χύει για το υ ς α π ο δ έ κ τε ς του Α Μ Φ ΙΒ ΙΟ Ν ) Προς το ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΟΤΟΠΩΝ - ΥΓΡΟΤΟΠΩ Ν, 14ο χιλ. Θεσσαλονίκης - Μηχανιώνας, Θέρμη Δελτίο Εγγραφής στον κατάλογο Αποδεκτών του ΕΚΒΥ! Π αρακαλούμε να π ρ ο σ θ έσ ετε τις α κόλο υ θ ες π ληροφ ο ρ ίες σ τον Κ α τά λογο Α π ο δ εκτώ ν Ε ντύπ ω ν το υ ΕΚΒΥ. Ε Π Ω Ν Υ Μ Ο :... Ο Ν Ο Μ Α :...Ε Π Α Γ Γ Ε Λ Μ Α :... I Υ Π Η Ρ Ε Σ ΙΑ :...Θ Ε Σ Η :...Τ Η Λ./Φ Α Ξ :... I Δ ΙΕ Υ Θ Υ Ν ΣΗ (ΝΕΑ* ) : Ο Δ Ο Σ :... Α Ρ ΙΘ Μ Ο Σ :...Π Ο Λ Η :...Τ.Κ.: ΦΥΣΗ ΦΟΡΕΑ ΟΠΟΥ ΕΡΓΑΖΕΣΤΕ Εταιρία Αλιεία - Εσωτερικά νερά (Σημειώστε με X) Ιδιώτης Αλιεία - Θάλασσα Δημόσια Διοίκηση / Κέντρο Ιχθυοκαλλιέργειες Περιφέρεια ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΚΛΑΔΟΣ ΟΠΟΥ ΑΝΗΚΕΤΕ Δάση Νομαρχία (Σημειώστε με X ένα ή περισσότερα τετράγωνα) Υδρευση Πολιτικό επίπεδο Βιολογία Αποχέτευση Τοπική Αυτοδιοίκηση Γ εωπονία Εδαφος - Εγγειες Βελτιώσεις Εκπαίδευση Α βάθμια Δασολογία Βιομηχανία - Ενέργεια Β βάθμια Περιβάλλον Δημόσιες Σχέσεις Πανεπιστήμιο / ΤΕΙ Αλλες Θετικές Επιστήμες Πολιτισμός Ερευνητικό Ιδρυμα Πολυτεχνικές Επιστήμες Παιδεία Ινστιτούτο Οικονομικές Επιστήμες Τουρισμός Βιβλιοθήκη Καλές Τέχνες Μεταφορές Συνεταιρισμός Α λλος... Α λ λ ο... Ενωση Επαγγελματικό Σωματείο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ Περιβαλλοντική Οργάνωση (Σημειώστε με X ένα ή περισσότερα τετράγωνα) ( στο οποίο έχετε ειδική πείρα ή ενδιαφέρον) Σύλλογος Φυσικό Περιβάλλον - Διαχείριση (π.χ. Βοτανική, Ορνιθολογία, κ.λπ.) Πολιτικός Φυτική Παραγωγή 1... Οργανισμός - Τράπεζα Διαχείριση Θήρας 2... ι * Συμπληρώστε σε περίπτωση που δηλώσετε διαφορετική διεύθυνση από αυτή που ήδη παίρνετε το ΑΜΦΙΒΙΟΝ. ΑΜΦΙΒΙΟΝ/7

8 ΠΑΡΘΕΝΑ ΔΑΣΗ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΤΟΥΣ ΣΗΜΑΣΙΑ Παρθένο δάσος Φρακτού Ροδόπης, φωτ.: Μ. Παναγιωτοπούλου Σε ένα παρθένο δάσος μπορούμε να διδαχθούμε πάρα πολλά για τη λειτουργία ενός δασικού οικοσυστήματος, τη ροή ύ λης και ενέργειας, τη σταθερότητα και ι σορροπία ενός οικοσυστήματος, τη σπουδαιότητα της φυσικής δομής του δάσους, τις διεργασίες της φυσικής αναγέννησης, τη μεταβολή των δομών του δάσους κ.ά. Εφοδιασμένοι με τέτοιου είδους γνώσεις μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε στη διαχείριση των δασών και να επεμβαίνουμε σε αυτά χρησιμοποιώντας μεθόδους που βρίσκονται κατά το δυνατόν πλησιέστερα στις φυσικές διεργασίες, πετυχαίνοντας με αυτόν τον τρόπο καλύτερο οικονομικό αποτέλεσμα. Οι γνώσεις αυτές καθίστανται περισσότερο σημαντικές σήμερα που βρισκόμαστε σε μια περιόδο παρακμής του δάσους. Διασχίζοντας ένα παρθένο δάσος α ντιλαμβανόμαστε ότι στη φύση δεν υπάρχουν υπολείμματα και ότι σ' ένα τέτοιο οικοσύστημα κάθε οργανισμός, ακόμη και νεκρός, έχει τη δική του σημασία. Συχνά ένα νεκρό δένδρο έχει περισσότερη ζωή από ένα ζωντανό. Δημιουργεί τον δικό του μικροβιόκοσμο. Πουθενά αλλού δεν είναι τόσο εμφανής η ροή ύλης (βιομάζας) και ενέργειας όπως στο παρθένο δάσος. Ελεύθερη και απρόσκοπτη ροή βιομάζας και ενέργειας καθώς και ανακύκλωση των θρεπτικών στοιχείων είναι τα βασικά γνωρίσματα ενός φυσικού, αδιατάρακτου από τον άνθρωπο, δασικού οικοσυστήματος. Αν μπορούσαμε να ακούσουμε την ι στορία των αιωνόβιων δένδρων του παρθένου δάσους πιθανόν να κατανοούσαμε καλύτερα τα ανθρώπινα λάθη μας. Το παρθένο δάσος είναι εδώ για να προκαλέσει την προσοχή μας και να μας διδάξει για το τι είναι ένα φυσικό και αδιατάρακτο οικοσύστημα. Γι αυτό συχνές και προσεκτικές επισκέψεις και έρευνες στο παρθένο δάσος έχουν τόσο μεγάλη σημασία για την ενάσκηση μιας οικολογικά προσανατολισμένης δασοπονίας. Στη χώρα μας έχουμε την τύχη να διαθέτουμε ένα από τα μεγαλύτερα σε έ κταση και τα πλουσιότερα σε σύνθεση και δομή παρθένα δάση της Ευρώπης. Είναι το παρθένο δάσος Φρακτού Ροδόπης, το οποίο έχει ήδη ανακηρυχθεί ως Μνημείο της Φύσης. Α Μ Φ Ι Β Ι Ο Ν Τεύχος 8, Ιούλιος -Αύγουστος 1994 Διμηνιαία έκδοση του ΕΚΒΥ Ταχυδρομική διεύθυνση: Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων -Υγροτόπων 14ο χλμ Θεσσαλονίκης -Μηχανιώνας, Θέρμη, τηλ. (031) , , Φαξ: (031) Υπεύθυνη Εκδοσης: Μαρία Κατσακιώρη Συντακτική Επιτροπή: Μαρία Κατσακιώρη, Μάνος Κουτράκης, Σπύρος Ντάφης Φωτοστοιχειοθεσία - Εκτύπωση: Υιοί Α. Υφαντή Ο.Ε., Φραγκίνη 9, Θεσσαλονίκη ΕΛΛΑΣ