ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΛΙΟΣ

Transcript

1 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΛΙΟΣ Τι είναι και που στηρίζεται το σχέδιο «Ήλιος»; Το σχέδιο «Ήλιος» είναι ένα ενεργειακό επενδυτικό σχέδιο που προβλέπει την εξαγωγή καθαρής ενέργειας από την Ελλάδα προς τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης. Στηρίζεται στην ευρωπαϊκή οδηγία 2009/28 για την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και συγκεκριμένα στους προβλεπόμενους μηχανισμούς συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών. Σύμφωνα με τους μηχανισμούς συνεργασίας, ένα κράτος μέλος με υψηλό δυναμικό σε ΑΠΕ μπορεί να εξάγει ενέργεια (στατιστικά ή με φυσικό τρόπο) σε άλλα κράτη-μέλη που έχουν χαμηλό δυναμικό και συνεπώς υψηλό κόστος επένδυσης, με απώτερο σκοπό να επιτευχθούν οι εθνικοί στόχοι της οδηγίας 28/2009 για τη διείσδυση των ΑΠΕ στην τελική ενεργειακή κατανάλωση. Το «Ήλιος» ανήκει στους Γερμανούς; Όχι, το «Ήλιος» ανήκει στην Ελλάδα. Η ιδέα του «Ήλιος» για συνεργασία στον τομέα των ΑΠΕ μεταξύ Ελλάδας και άλλων κρατών-μελών, όπως η Γερμανία, είναι ελληνική. Η Γερμανία, ως κράτος- αποδέκτης αναλαμβάνει την οικονομική υποστήριξη για την ανάπτυξη και υλοποίηση του «Ήλιος» στην Ελλάδα. Η Ελλάδα με τη σειρά της διαθέτει για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα την υπερεπάρκεια ηλιοφάνειάς της καθώς και μη αξιοποιήσιμες με άλλο τρόπο δημόσιες εκτάσεις γης (πχ άγονα, χαμηλής παραγωγικότητας γεωτεμάχια) λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα σημαντικά οικονομικά οφέλη που συμβάλλουν άμεσα στην τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας και συνδράμουν στην αποπληρωμή του δημόσιου χρέους. Προβλέπεται Στατιστική Μεταφορά ενέργειας; Το Πρόγραμμα Ήλιος αφορά κατά κύριο λόγο τη φυσική μεταφορά ενέργειας σε χώρες της Κεντρικής Ευρώπης. Στην πρώτη φάση του προγράμματος ( ) συμπεριλαμβάνεται και το ενδεχόμενο της στατιστικής μεταφοράς στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης μας με τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Αυτό είναι αίτημα των συνομιλητών μας, οι οποίοι ζητούν να υλοποιήσουμε πιλοτικά προγράμματα, η ισχύς των οποίων θα προσμετρηθεί όχι στον εθνικό μας στόχο για τις ΑΠΕ, αλλά στο στόχο του κράτους μέλους με το οποίο θα υπάρξει συμφωνία. Για να γίνει αυτό ήδη έχουμε συζητήσει με τον ΑΔΜΗΕ τις πιθανές επιπτώσεις στο ελληνικό σύστημα, ενώ έχει δοθεί και ως άσκηση στον Τεχνικό Σύμβουλο του Προγράμματος να υπολογίσει το μέγεθος της στατιστικής μεταφοράς που δε θα δημιουργούσε πρόβλημα στο ελληνικό ενεργειακό σύστημα. Πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν ότι η εξαγωγή θα αφορά ένα μικρό μόνο ποσοστό επί του συνόλου του Προγράμματος, της τάξης του 5-6% Ποια τα οφέλη για την ελληνική κοινωνία; Η υλοποίηση του Προγράμματος Ήλιος θα προσφέρει αδιαμφισβήτητα σημαντικά οφέλη για τη χώρα μας. Προστιθέμενη αξία για την ελληνική οικονομία από την υλοποίηση του Ήλιος αποτελούν κατά κύριο λόγο οι νέες θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν σε όλες τις διακριτές φάσεις του Προγράμματος. Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να υπογραμμίσουμε την ενίσχυση της ευρωπαϊκής και κατ επέκταση της εγχώριας ηλιακής βιομηχανίας (δεν αναφερόμαστε μόνο στους κατασκευαστές 1

2 πάνελ, αλλά σε όλους όσους συμμετέχουν στην παραγωγική αυτή διαδικασία: ηλεκτρολόγους, μελετητές, τεχνικούς για τις βάσεις στήριξης, υπεύθυνοι χωματουργικών εργασιών, συστημάτων ασφαλείας κ.λπ) Πιο συγκεκριμένα, η εκτίμηση των θέσεων εργασίας που θα δημιουργηθούν από την υλοποίηση του Προγράμματος Ήλιος βασίστηκε σε μελέτη του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Βιομηχανιών Φωτοβολταϊκών (EPIA), λαμβάνοντας ασφαλώς υπόψη την ωριμότητα της ελληνικής αγοράς ηλιακής ενέργειας. Ο δείκτης που χρησιμοποιήθηκε ονομάζεται «full time equivalent» και χρησιμοποιείται ευρέως για την αποτίμηση των θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης. Στην περίπτωση της Ελλάδας ο δείκτης εκτιμήθηκε ότι είναι περίπου 6 FTE/MW (δηλ. 60,000 θέσεις εργασίας για την πλήρη ανάπτυξη του έργου). Δεν πρέπει, επίσης, να αγνοείται η τόνωση της περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης που συνδέεται με την υλοποίηση τέτοιων μεγάλων, αποκεντρωμένων επενδυτικών έργων. Yπάρχει χρηματοοικονομική ανάλυση έργου; Πώς θα προκύψουν τα έσοδα των 15 δισ. ευρώ; Σύμφωνα και με τη Δήλωση στην Σύνοδο Κορυφής, στις 26 Οκτωβρίου 2011, το Πρόγραμμα Ήλιος αναφέρεται ρητά ως μέσο για τη «μείωση του χρέους της Ελληνικής Δημοκρατίας έως 15 δισ. ευρώ». Συγκεκριμένα, οι μελλοντικές χρηματορροές για την ανάπτυξη και υλοποίηση του «Ήλιος» (τα έσοδα δηλαδή από τη συμμετοχή της Ελλάδας στο έργο) θα χρησιμοποιηθούν για την ταχύτερη μείωση του χρέους. Παράλληλα, το «Ήλιος» θα δημιουργήσει σημαντικά φορολογικά έσοδα για το κράτος, υποβοηθώντας δημοσιονομικά τη χώρα. Είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι το ΥΠΕΚΑ συνεργάζεται στενά σε αυτό το πλαίσιο με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ενώ έχει ήδη αναθέσει τα οικονομικά στοιχεία και τη μελέτη βιωσιμότητας του Προγράμματος Ήλιος σε εξειδικευμένους Οικονομικούς Συμβούλους (Εθνική Τράπεζα Ελλάδας και Guggenheim) Έχει εξασφαλιστεί η απορρόφηση της παραγόμενης ενέργειας στο εξωτερικό και ποιο το ανάλογο ενδιαφέρον των κρατών μελών της ΕΕ; Βρισκόμαστε σε διαδικασία διαπραγμάτευσης, αλλά η συστηματική δουλειά που έχει γίνει τους τελευταίους μήνες έχει αποδώσει καθώς έχουμε κερδίσει ισχυρούς συμμάχους στην προσπάθειά μας. Ένας από τους βασικότερους είναι ο ίδιος ο Επίτροπος Ενέργειας, κ. Oettinger, ο οποίος πιστεύει ότι το «Ήλιος» μπορεί να αποτελέσει υπόδειγμα για την ευρωπαϊκή συνεργασία με σκοπό την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά και γενικότερα της ευρωπαϊκής πολιτικής για την πράσινη ανάπτυξη. Είναι γνωστό ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προώθηση των ΑΠΕ προβλέπει μηχανισμούς συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών, με απώτερο σκοπό να επιτευχθούν οι εθνικοί στόχοι με οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Σε αυτή τη βάση πέρα από την Γερμανία, έχουμε ξεκινήσει να συζητάμε και με το Λουξεμβούργο και την Ιταλία (που δεν προβλέπεται να επιτύχουν τους στόχους με εγχώριους πόρους), ενώ έχω ενημερώσει για το Πρόγραμμα όλους τους αρμόδιους Υπουργούς στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας, στις Βρυξέλλες 2

3 Η τιμολόγηση της παραγόμενης ενέργειας θα γίνει διαμέσου εγγυημένης τιμής; Τι βάρος τυχόν θα επιβαρύνει τον καταναλωτή από την οριστικοποίηση της τιμής; Δεν θα υπάρξει καμία επιβάρυνση για τους έλληνες καταναλωτές. Το Πρόγραμμα Ήλιος αναπτύσσεται με σκοπό να ωφελήσει (π.χ. θέσεις εργασίας) και όχι να επιβαρύνει τον έλληνα καταναλωτή. Το Ήλιος θα αναπτυχθεί με την εισροή ευρωπαϊκών και ιδιωτικών κεφαλαίων, τα οποία θα παρέχουν την απαραίτητη επενδυτική υποστήριξη για την ανάπτυξη των ηλιακών εγκαταστάσεων που προβλέπονται, ενώ δεν θα χρησιμοποιηθούν ελληνικές εγγυημένες τιμές ώστε να επηρεάσουν τα τιμολόγια ενέργειας. Η ενέργεια που θα παραχθεί στο πλαίσιο του Προγράμματος Ήλιος θα πληρώνεται στην τιμή της χονδρεμπορικής αγοράς, ενώ η όποια επιπλέον αυτής τιμή θα καλύπτεται από το κράτος-μέλος με το οποίο θα υπάρξει συμφωνία συνεργασίας. Σημειώνεται επίσης, ότι στην περίπτωση της στατιστικής μεταφοράς η ενέργεια που θα απορροφηθεί στην ελληνική αγορά θα οδηγήσει σε πτώση της τιμής της χονδρεμπορικής αγοράς (προς όφελος του έλληνα καταναλωτή) Yπάρχει χρονοδιάγραμμα επόμενων ενεργειών και φάσεων του Προγράμματος; Στις 24 Φεβρουαρίου με πρωτοβουλία του Επιτρόπου Ενέργειας έγινε παρουσίαση των επιμέρους σταδίων υλοποίησης του έργου (ανάπτυξη σε δύο φάσεις που εξαρτώνται άμεσα από τα δίκτυα υποδομής, πρώτη φάση: , 1,4GW και δεύτερη φάση: , 8,6GW) και της οικονομικής βιωσιμότητας του Προγράμματος. Στις 16 Μαρτίου θα γίνει νέα συνάντηση στο Βερολίνο για το πρόγραμμα με εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Γερμανικού Υπουργείου Περιβάλλοντος κατά την οποία θα συζητηθούν τα επιμέρους βήματα για την υλοποίηση του έργου, ενώ θα συσταθεί επίσημα και η Συντονιστική Ομάδα για το Ήλιος (Helios Steering Committee) με τη συμμετοχή εκπροσώπων από τα δύο Υπουργεία, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, των Οικονομικών και Τεχνικών Συμβούλων του Προγράμματος, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και του Κοινού Ερευνητικού Κέντρου της ΕΕ. Αποκλειστικός στόχος της Συντονιστικής Ομάδας για το Ήλιος, αποτελεί ο λεπτομερής σχεδιασμός, ο εντοπισμός, η επίλυση νομοθετικών και τεχνικών προβλημάτων και εν τέλει η υλοποίηση του Προγράμματος. Επίσης, στις αρχές Απριλίου, συνδιοργανώνεται με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέδριο κατά τη διάρκεια του οποίου θα συζητηθεί το Πρόγραμμα Ήλιος με τη συμμετοχή υπουργών από τα ενδιαφερόμενα ευρωπαϊκά κράτη, καθώς και υψηλόβαθμων στελεχών της ΕΕ. πως εξασφαλίζεται η ίση μεταχείριση Ελλήνων επενδυτών ΑΠΕ; Λαμβάνοντας υπόψη την τρέχουσα οικονομική συγκυρία, το ΥΠΕΚΑ έχει αποφασίσει να στηρίξει και να προωθήσει όσες δράσεις έχουν αναπτυξιακό χαρακτήρα. Μία τέτοια δράση είναι και το Πρόγραμμα Ήλιος, το οποίο αξιοποιεί ένα συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας μας -την υψηλή ηλιακή ακτινοβολία που διαθέτει σε σχέση με τις χώρες της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης-. Έχουμε πει καθαρά ότι το Ήλιος θα λειτουργήσει ανεξάρτητα του εθνικού στόχου και σε καμία 3

4 περίπτωση ανταγωνιστικά με αυτόν και εις βάρος των Ελλήνων επενδυτών. Σκοπός του έργου είναι να βοηθήσουμε και άλλα κράτη-μέλη να πετύχουν με οικονομικά αποδοτικό τρόπο τους στόχους τους για τις ΑΠΕ και ασφαλώς όχι να χάσουμε τους δικούς μας. Όμως όταν εθνικά θέλεις να προωθήσεις αναπτυξιακά έργα πρέπει να προβλέψεις και γρήγορες διαδικασίες. Η προτεραιοποίηση γίνεται επί τη βάσει της κείμενης νομοθεσίας και η διαφοροποίηση εξυπηρετεί το σκοπό της δημόσιας ωφέλειας που έχει αυτό το έργο για τη χώρα. Επίσης δεν πρέπει να αγνοούνται οι διαρθρωτικές πρωτοβουλίες για την διευκόλυνση και προώθηση των επενδύσεων σε έργα ΑΠΕ που έχει αναλάβει το ΥΠΕΚΑ τους τελευταίους μήνες. Ειδικότερα σημειώνεται ότι όσον αφορά το Ελληνικό δίκτυο αυτό μπορεί να απορροφήσει στη σημερινή του κατάσταση περίπου 6GW από ΑΠΕ, ενώ με τις ήδη δρομολογημένες ενισχύσεις η ισχύς θα ανέλθει στα 11GW. Συνεπώς για την πρώτη φάση ανάπτυξης του Προγράμματος Ήλιος, η οποία πιθανότατα θα περιλαμβάνει και στατιστική μεταφορά, δεν θα υπάρξει πρόβλημα συνδεσιμότητας ούτε καμία είδους εμπλοκή με τα λοιπά έργα ΑΠΕ που υλοποιούνται για την κάλυψη του εθνικού στόχου. ποια θα είναι η όδευση της μεταφοράς της παραγόμενης ενέργειας στο εξωτερικό και ποια η δυνατότητα χρηματοδότησης της; Στις 15 Φεβρουαρίου επισημοποιήθηκε η συνεργασία του Κοινού Ερευνητικού Κέντρου της ΕΕ (JRC) με το ΥΠΕΚΑ. Η συνεργασία συνίσταται κυρίως στην παροχή τεχνικής βοήθειας από πλευράς του Ερευνητικού Κέντρου σχετικά με το σχεδιασμό και την ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών για τη δημιουργία ενός ηλεκτρικού διαδρόμου από τη ΝΑ προς την Κεντρική Ευρώπη, με απώτερο σκοπό τη διευκόλυνση της πλήρους ανάπτυξης του Προγράμματος Ήλιος. Eπίσης, ο ΑΔΜΗΕ στο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς πρόκειται να συμπεριλάβει τις απαραίτητες επεκτάσεις δικτύου για την σύνδεση του συνόλου των 10GW του Προγράμματος Ήλιος, χωρίς να δημιουργήσει οποιουδήποτε είδους εμπλοκή με τους εγχώριους παραγωγούς ΑΠΕ, ενώ σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς (ENTSO-E) θα δρομολογήσει τις απαραίτητες διευρωπαϊκές διασυνδέσεις. Ήδη εξετάζονται τέσσερα πιθανά σενάρια διασύνδεσης (1. Δυτικά Βαλκάνια, 2. Ανατολικά Βαλκάνια, 3. Ιταλία, χερσαίος αγωγός, 4. μέσω Αδριατικής). Όσον αφορά το κόστος των νέων υποδομών που θα απαιτηθούν για τη μεταφορά των 10GW από την Ελλάδα στην Κεντρική Ευρώπη, αυτό θα προσδιοριστεί μέσα από τη συνεργασία του ΥΠΕΚΑ με το JRC. Κάποιες αρχικές εκτιμήσεις για την κατασκευή νέων γραμμών συνεχούς ρεύματος υπερυψηλής τάσης που θα επιτρέπουν την μεταφορά των 10GW από την Ελλάδα στην Κεντρική Ευρώπη δείχνουν ότι το κόστος κυμαίνεται στα 4-5 δισ. Ευρώ. Υπογραμμίζεται ότι στόχος της διαπραγμάτευσης μας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι μέρος της χρηματοδότησης για την αναβάθμιση και επέκταση των δικτύων στο πλαίσιο του Προγράμματος Ήλιος να καλυφθεί από ευρωπαϊκά κονδύλια. Πρόκειται για τα κονδύλια που έχουν ανακοινωθεί ότι θα δοθούν από πλευράς ΕΕ στα χαρακτηρισμένα ως έργα ευρωπαϊκής προτεραιότητας, στο πλαίσιο της 4

5 «ανακοίνωσης για τις προτεραιότητες σε θέµατα ενεργειακών υποδοµών για το 2020 και µετέπειτα», που εξέδωσε η Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου To πρόγραμμα θα αφορά και άλλες μορφές ΑΠΕ ή μόνο σε ενέργεια από ηλιακή ακτινοβολία Το Πρόγραμμα προβλέπει την παραγωγή και εξαγωγή έως 10 GW ηλιακής ενέργειας προς την κεντρική Ευρώπη και η επιλογή αυτή στηρίχθηκε στο γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μία χώρα με μέση ετήσια ακτινοβολία kwh/m 2, που συγκρινόμενη με της Γερμανίας είναι κατά 50% υψηλότερη. Συνεπώς, το ηλιακό δυναμικό της Ελλάδας ξεπερνά κατά πολύ το στόχο που προβλέπεται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις ΑΠΕ για το 2020 και κατ επέκταση μπορεί να αξιοποιηθεί με οικονομικά αποδοτικό τρόπο και από άλλα κράτη-μέλη για να επιτύχουν τους δικούς τους στόχους. Η επιλογή αυτής της μορφής ΑΠΕ έγινε βασιζόμενοι και σε μελέτες του Ευρωπαίου Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς (ENTSO), ο οποίος έχει καθορίσει την Ελλάδα ως περιοχή προτεραιότητας για διασύνδεση με την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη με σκοπό την εξαγωγή ηλιακής ενέργειας. Σημειώνεται, ότι σε επόμενες φάσεις του σχεδίου δεν αποκλείεται η αξιοποίηση και άλλων μορφών ΑΠΕ. η εσωτερική νομοθεσία της Γερμανίας επιτρέπει την αγορά ενέργειας παραγόμενης από ανανεώσιμες πηγές στο εξωτερικό; Καταρχάς να ξεκαθαρίσω ότι μιλάμε για ένα ευρωπαϊκό Πρόγραμμα συνεργασίας. Η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την προώθηση των ΑΠΕ είναι ξεκάθαρη σε αυτό. Τα κράτη μέλη μπορούν και πρέπει να συνεργάζονται προκειμένου να επιτευχθούν οι δεσμευτικοί στόχοι που έχουν τεθεί για το Και συγκεκριμενοποιεί αυτή τη συνεργασία κάνοντας αναφορά στους μηχανισμούς συνεργασίας που είναι: Α) Η στατιστική μεταφορά ενέργειας από το ένα κράτος-μέλος στο άλλο, η οποία προσμετράται στον εθνικό στόχο του εισαγωγέα. Β) Η ανάληψη κοινών σχεδίων, όπου το ένα κράτος παρέχει χρηματοδότηση για την εγκατάσταση έργων στο έδαφος άλλου κράτους και η παραγωγή συνυπολογίζεται στο δικό του ισοζύγιο και Γ) Η δημιουργία κοινών σχεδίων στήριξης, όπου τα κράτη-μέλη συνδυάζουν τις πολιτικές τους για τις ΑΠΕ, ώστε να επιτύχουν τους στόχους τους. Δεν ζητάμε, δηλαδή, να «ανατρέψουμε» το καθεστώς στήριξης των ΑΠΕ της Γερμανίας, αλλά να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες για συνεργασία που μας δίνει η ευρωπαϊκή νομοθεσία το πρόγραμμα και η παραχώρηση της κατάλληλης και διαθέσιμης γης αφορά ιδιώτες; Το ΥΠΕΚΑ έχει αναπτύξει συγκεκριμένα για το Πρόγραμμα Ήλιος ένα σύστημα επεξεργασίας γεωγραφικών δεδομένων, από το οποίο έχουν ήδη προκύψει οι πρώτες διαθέσιμες και κατάλληλες να φιλοξενήσουν ηλιακά πάρκα, δημόσιες εκτάσεις. Τα κριτήρια που επιλέγονται για την επιλογή των κατάλληλων εκτάσεων προς αξιοποίηση αφορούν μεταξύ άλλων τα ακόλουθα: να είναι μη καλλιεργήσιμες εκτάσεις, αποκλείονται οι προστατευόμενες περιοχές, να έχουν νότιο προσανατολισμό, οι εκτάσεις να είναι κατά το δυνατόν κοντά στο δίκτυο υψηλής 5

6 τάσης, ενώ η διασπορά των γεωτεμαχίων ανά την χώρα είναι επιθυμητή για να αντισταθμίσει ακραία φορτία του δικτύου σε συγκεκριμένες περιοχές/σημεία. Σχετικά με τις ιδιωτικές εκτάσεις. Ο προγραμματισμός μας είναι το Ήλιος να ξεκινήσει με την αξιοποίηση δημόσιων και δημοτικών εκτάσεων. Στην παρούσα φάση, έχουν αξιολογηθεί ως αξιοποιήσιμες εκτάσεις, γεωτεμάχια γης που βρίσκονται διάσπαρτα στην Ελληνική επικράτεια, και αφορούν δημόσιες, μη εκμεταλλεύσιμες εκτάσεις του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας (π.χ. εγκαταλελειμμένα πεδία βολής του στρατού), εγκαταλελειμμένα ορυχεία της ΔΕΗ και άλλες εκτάσεις κυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου. Παράλληλα, εξετάζεται ήδη και η καταλληλότητα διαφόρων δημοτικών εκτάσεων, από επεξεργασία των πρώτων στοιχείων που απέστειλαν οι δήμοι, μετά από σχετική πρόσκληση του ΥΠΕΚΑ. Αν σε επόμενη φάση προκύψει έλλειμμα στις υπο αξιοποίηση εκτάσεις, τότε θα εξετάσουμε και το ενδεχόμενο να αξιοποιήσουμε ιδιωτικές εκτάσεις. Η μεταφορά της ενέργειας σε χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, δεν θα έχει μεγάλες απώλειες ώστε να καθιστά την επένδυση μη αποτελεσματική; Με τη χρήση γραμμών συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης οι απώλειες μεταφοράς αναμένεται να είναι 3%-4% γεγονός που δεν προκαλεί πρόβλημα βιωσιμότητας της επένδυσης. Σημειώνεται ότι ήδη στην απελευθερωμένη ευρωπαϊκή αγορά γίνονται εμπορικές συμφωνίες μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε ανάλογες ή μεγαλύτερες αποστάσεις καθώς το κριτήριο είναι πάντα το συνολικό κόστος (παραγωγής, μεταφοράς, κλπ) έναντι της τιμής διάθεσης. 6