Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: όλα όσα πάντα θα ήθελε να ξέρει το ΥΠΔΒΜΘ για τον Μέντορα και δεν τολμούσε να ρωτήσει και να αξιοποιήσει

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: όλα όσα πάντα θα ήθελε να ξέρει το ΥΠΔΒΜΘ για τον Μέντορα και δεν τολμούσε να ρωτήσει και να αξιοποιήσει"

Κυπριανός Κοσμόπουλος
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: όλα όσα πάντα θα ήθελε να ξέρει το ΥΠΔΒΜΘ για τον Μέντορα και δεν τολμούσε να ρωτήσει και να αξιοποιήσει Μαριάννα Τσεμπερλίδου Φυσιογνώστρια, M in Ed., Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ποιος είναι ο Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης; Αυτός που καλούν οι εκπαιδευτικοί επειδή τον θέλουν στην τάξη τους, με την περιβαλλοντική ομάδα, σε δραστηριότητες του προγράμματος, στην παρουσίαση, κ.λ.π. Πέρα και εκτός από τα απολύτως απαραίτητα τυπικά προσόντα που απαιτεί μια θέση ευθύνης, όπως αυτή του Υπευθύνου Π.Ε., ο Υπεύθυνος Π.Ε. αποτελεί ένα θεσμό καταξιωμένο στη συνείδηση των εκπαιδευτικών, ιδιαίτερα εκείνων που ασχολούνται με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Η ύψιστη τιμή και αποδοχή του από τους εκπαιδευτικούς αποδεικνύεται από το γεγονός ότι είναι ευπρόσδεκτος και προσκεκλημένος στην τάξη που δουλεύουν οι περιβαλλοντικές ομάδες (οι εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα). Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή, όπως θα δείξουμε στη συνέχεια, από την αρχή της λειτουργίας του θεσμού ο Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, έχει ρόλους και δράση που μέσα από τη διεθνή βιβλιογραφία αποδίδονται στο Μέντορα. Ο Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης είναι Μέντορας. Κατέχει όλα τα προσόντα πλην ενός που αναφέρονται στο κείμενο που το ΥΠΔΒΜΘ έδωσε στη δημοσιότητα για την εισαγωγή του «νέου» θεσμού του Μέντορα στην εκπαίδευση. Ενώ είχε ήδη επί 20 χρόνια Μέντορες στα σχολεία, με συγκεκριμένα αποτελέσματα και με ποσοτικά στοιχεία αξιολόγησης (τα απολογιστικά που αποστέλλονται στο τέλος της σχολικής χρονιάς). Αν και το πλέον σημαντικό στοιχείο αξιολόγησης προκύπτει μόνον αν ερωτηθούν οι εκπαιδευτικοί

2 που συνεργάζονται μαζί του κατά πόσον τον εμπιστεύονται να μπει μαζί τους στην τάξη! Ακολούθως και πολύ συνοπτικά παρατίθενται ορισμένα αποσπάσματα από το κείμενο του ΥΠΔΒΜΘ. Ο Θεσμός του Μέντορα Οριοθετείται και προσδιορίζεται ο θεσμός, όπως τον αντιλαμβάνεται το ΥΠΔΒΜΘ (από ΥΠΔΒΜΘ, Δημοσιευμένο 30 Νοεμβρίου 2010): Αναγκαιότητα θεσμού και εννοιολογικός προσδιορισμός Προσόντα και τυπικές προϋποθέσεις επιλογής Διαδικασία και όροι επιλογής Καθήκοντα Διάρκεια και περιεχόμενο μεντορικής σχέσης Διδακτικό και υπηρεσιακό ωράριο και άλλες λεπτομέρειες Επιμόρφωση μεντόρων, στήριξη και αξιολόγηση του θεσμού Ο μέντορας είναι εκπαιδευτικός με μεγάλη εκπαιδευτική και διδακτική εμπειρία, καθώς και αυξημένα προσόντα, τα οποία οριοθετούνται ως εξής: επιστημονικό υπόβαθρο με έμφαση στην παιδαγωγική/διδακτική κατάρτιση, επάρκεια στη χρήση και αξιοποίηση των Τ.Π.Ε., εμπειρία σε καινοτόμες δράσεις/προγράμματα και γνώση της κουλτούρας και των ιδιαίτερων συνθηκών άσκησης του εκπαιδευτικού έργου στην περιοχή εργασίας του νεοδιοριζόμενου εκπαιδευτικού. Ο Θεσμός του Μέντορα Οι τυπικές προϋποθέσεις επιλογής του είναι οι εξής: α) πενταετής διδακτική προϋπηρεσία και β) άσκηση διδακτικών καθηκόντων κατά τα δύο αμέσως προηγούμενα σχολικά έτη, από το χρόνο υποβολής της αίτησης. Όπως ήδη προαναφέρθηκε, το μόνο προσόν που δεν διαθέτει ο Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για να είναι μέντορας είναι η πρόσφατη διδακτική πράξη και εμπειρία. Έτσι διαιωνίζεται η αδικία που συνειδητά ξεκίνησε μερικά

3 χρόνια πριν και απαξιώνει το εικοσαετές επιμορφωτικό έργο των υπευθύνων στην Εκπαίδευση Ενηλίκων, αλλά και των μαθητών, κατά τις επισκέψεις στις περιβαλλοντικές ομάδες, όπου διενεργεί διάφορες διδακτικές τεχνικές και στρατηγικές. Στην πραγματικότητα ο Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης αποτελεί από τα ολίγα εξαιρετικά εκπαιδευμένα στελέχη του υπουργείου σε σύγχρονες Διδακτικές Τεχνικές και Στρατηγικές (οι εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα). Αλλά ο ρόλος του Υπευθύνου ΠΕ είναι Ρόλος Μέντορα και μπορεί να αξιοποιηθεί και ως τέτοιος. Αν επί π.χ. δημοσιευόταν ένας κατάλογος με διαθέσιμους μέντορες, μεταξύ των οποίων και Υπεύθυνοι ΠΕ και οι εκπαιδευτικοί καλούνταν να επιλέξουν όποιον εξ αυτών θα επιθυμούσαν ως συνεργάτη, είναι σίγουρο ότι οι Υπεύθυνοι θα ήσαν μέσα στις πρώτες επιλογές, αν λάβουμε υπόψη και τα παρακάτω στοιχεία σχετικά με το ρόλο του μέντορα και τη μεντορική σχέση (Wikipedia, 2011) : Ο Ρόλος του Μέντορα Η σχέση μέντορα προστατευόμενου είναι μια σχέση προσωπικής ανάπτυξης μεταξύ ενός περισσότερο πεπειραμένου ή γνώστη ενός θέματος και ενός λιγότερο έμπειρου ή γνώστη. Περιλαμβάνει πάντοτε επικοινωνία, συνήθως πρόσωπο με πρόσωπο, και δεν είναι εύκολο να ορισθεί επακριβώς. Η μεντορική σχέση είναι επίσης διαδικασία ανεπίσημης μεταβίβασης γνώσης, κοινωνικού κεφαλαίου και ψυχολογικής υποστήριξης που λαμβάνει ο αποδέκτης σε σχέση με την εργασία του, την καριέρα ή την προσωπική του ανάπτυξη Μοντέλα κλώνου, τροφού, φίλου, μαθητευόμενου Επίσημη ανεπίσημη Ο Πίνακας που ακολουθεί αναπτύσσει το ρόλο του Υπευθύνου Π.Ε και το ρόλο του Μέντορα, όπως αυτός προσδιορίζεται από τη διεθνή βιβλιογραφία, με δεδομένο ότι δεν υπάρχει ένας σαφώς παραδεκτός από όλους ορισμός του Μέντορα, αλλά προσδιορισμός του εκ του περιεχομένου της σχέσης με τον προστατευόμενο (protégée):

4 Ο Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ως Μέντορας Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενημερώνει, παρακολουθεί, οργανώνει επιμορφωτικές συναντήσεις, κάνει εισηγήσεις Μέντορας Δάσκαλος Παρουσιάζει στην εκπαιδευτική κοινότητα της περιοχής του τις πρόσφατες εξελίξεις σε περιβαλλοντικά και εκπαιδευτικά θέματα σχετικά με την ΠΕ, κ.λ.π. Οδηγός Συνεργάζεται με τους εκπαιδευτικούς για ζητήματα μεθοδολογικά και παιδαγωγικά σε σχέση με την εφαρμογή των προγραμμάτων στα σχολεία Σύμβουλος Αρωγός Υποστηρίζει και διευκολύνει τις περιβαλλοντικές ομάδες και τους συντονιστές εκπαιδευτικούς με διάφορους τρόπους, ανάλογα με την εκάστοτε αναδυόμενη ανάγκη ή πρόβλημα Συμπαραστάτης Διευκολυντής Σε ζητήματα περιβαλλοντικά και παιδαγωγικά η συμπεριφορά του συμβαδίζει με τις βασικές αρχές της παιδαγωγικής και της εκπαίδευσης για το περιβάλλον και την αειφορία Υπόδειγμα ρόλου

5 Αναπτύσσει σχέσεις εμπιστοσύνης με τους εκπαιδευτικούς, οι οποίες συχνά εξελίσσονται σε φιλικές Φίλος Αποτελεί το συνδετικό κρίκο με φορείς εκτός σχολείου, αλλά και εντός του σχολείου (σε ειδικές περιπτώσεις), με τη διεύθυνση ή με άτομα του συλλόγου εκπαιδευτικών Μεσολαβητής Διακριτικός διαχειριστής κρίσεων Παράλληλα διακρίνεται διεθνώς και ο θεσμός των Ισότιμων Μεντόρων (Peer Mentors), του οποίου επίσης έχουν κάνει ήδη χρήση οι Υπεύθυνοι Π.Ε.: έχουν λειτουργήσει συχνά ως ισότιμοι μέντορες ο ένας για τον άλλο, μέσα από άτυπες επιμορφωτικές συναντήσεις που οργανώνουν κατά καιρούς, ανάλογα με τις απαιτήσεις που αναδύονται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, π.χ. η εκπαίδευση για την αειφορία. Στην περίπτωση αυτή Μέντορας και προστατευόμενος είναι παρόμοιας ηλικίας, εμπειρίας, εκπαιδευτικού επιπέδου. Ο μέντορας παρέχει υποστήριξη, συμβουλή, ενθάρρυνση, θετικό υπόδειγμα ρόλου, αρωγή στη διαχείριση χρόνου, θεσμικών και οργανωτικών θεμάτων, αλλά και γνώσεις και δικτύωση. Γενικά πάντως η μεντορική σχέση είναι αμφίδρομη και προσφέρει εξίσου στα δύο εμπλεκόμενα μέρη, με την προϋπόθεση ότι αμφότεροι έχουν τη διάθεση να αποκομίσουν Οι ισότιμοι Μέντορες συνήθως αξιοποιούνται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όταν έρχονται μαθητές από το δημοτικό και χρειάζονται βοήθεια για να ενταχθούν στο νέο σχολικό πλαίσιο, ή για την αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων στο χώρο του σχολείου. (π.χ. Οι Ομάδες Εφήβων Συμβούλων, που εκπαιδεύονται από το Συνήγορο του Πολίτη). Για να ολοκληρώσουμε το ζήτημα, όπως ακριβώς το ξεκινήσαμε, θα επανέλθουμε στο αρχικό και όχι ρητορικό ερώτημα «Γιατί ο Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής

6 Εκπαίδευσης /Μέντορας γίνεται δεκτός στην τάξη από τους εκπαιδευτικούς;». Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι αυτό συμβαίνει όταν και μόνον όταν: Είναι αποδεκτός από τους εκπαιδευτικούς, αν δεν στηρίζει τη μεταξύ τους σχέση στην αυθεντία και στην ιεραρχική εξουσία Εμπνέει εμπιστοσύνη και είναι έμπιστος. Ακούει προσεκτικά αλλά δεν μεταδίδει τα όσα του εμπιστεύθηκαν Οι εκπαιδευτικοί δεν αισθάνονται να απειλούνται από αυτόν Οι εκπαιδευτικοί αναγνωρίζουν ότι είναι «ένας από μας», άρα δεν μας βλέπει αφ υψηλού Η μεταξύ εκπαιδευτικών και μέντορα σχέση είναι αμοιβαίου σεβασμού Όταν ο μέντορας είναι «αυθεντία αναδυόμενη» και όχι «επιβαλλόμενη» ιεραρχικά. Παρότι έχει επιλεγεί ιεραρχικά, γίνεται δεκτός μόνον αν έχει ο ίδιος κερδίσει την εμπιστοσύνη και το σεβασμό των εκπαιδευτικών για τις γνώσεις και τη συμπεριφορά του. Η μεντορική σχέση δασκάλου μαθητή, όπως αυτή πρωτοεμφανίζεται στο ομηρικό έπος της «Οδύσσειας», έχει εμπνεύσει και σύγχρονους παιδαγωγούς, οι οποίοι οραματίζονται την απελευθερωτική δύναμη που θα πρέπει να διαθέτει, προκειμένου να καταστήσει τον μαθητή/προστατευόμενο αυτόνομο και υπεύθυνο άτομο, ικανό να λάβει αποφάσεις και να σκεφτεί δημιουργικά: «Το θεμελιώδες καθήκον του μέντορα είναι ένα απελευθερωτικό καθήκον. Δεν είναι να ενθαρρύνει την αναπαραγωγή των στόχων, των φιλοδοξιών και των ονείρων του στο πρόσωπο των μαθητών του, αλλά να επιτρέψει να ανατείλει η πιθανότητα οι μαθητές του να γίνουν κάτοχοι της δικής τους ιστορίας. Έτσι αντιλαμβάνομαι την ανάγκη να υπερβούν οι δάσκαλοι το απλό διδακτικό τους καθήκον και να αναλάβουν την ηθική στάση του μέντορα που πραγματικά πιστεύει στην πλήρη αυτονομία, στην ελευθερία και στην ανάπτυξη εκείνου ή εκείνων των οποίων είναι μέντορας» (Paulo Freire (Βραζιλιανός Παιδαγωγός, )

Σχετικά έγγραφα

ΓΙΑΤΙ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & O ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΕ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΕΙ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ;

Συμπόσιο για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Αθήνα 15/16 Απριλίου 2011-04-28 Τριανταφύλλου Ελένη Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Β/θμιας Ν. Χαλκιδικής ΓΙΑΤΙ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & O ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ