σύγχρονη ουρολογία εκέµβριος Περιοδική Τριµηνιαία Έκδοση >18

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "σύγχρονη ουρολογία εκέµβριος 2008 www.urology.edu.gr/contemporary-urology Περιοδική Τριµηνιαία Έκδοση >18"

Transcript

1 σύγχρονη ουρολογία Περιοδική Τριµηνιαία Έκδοση εκέµβριος >18

2 editorial Παρακολουθώ τακτικά µια εκποµπή στην τηλεόραση για τα αεροπορικά ατυχήµατα, παρά το γεγονός ότι δεν αισθάνοµαι τελείως άνετα µέσα στο αεροπλάνο. Η ταχύτητα µετάβασης από το ένα µέρος στο άλλο και η γνώση ότι η µετακίνηση µε αυτό το µέσο είναι η ασφαλέστερη συνήθως εκτοπίζουν τις µικρές αγωνίες που εκδηλώνονται όταν ξεκινά η τροχοδρόµηση. Φρ. Σοφράς Στην παραπάνω εκποµπή παρουσιάζονται ως δραµατοποιηµένο ντοκυµαντέρ όλη η πτήση και τα προβλήµατα που ανακύπτουν καθώς και οι προσπάθειες των πιλότων να σώσουν το αεροσκάφος και τους επιβάτες. Αρκετές φορές τα καταφέρνουν παρά τις όποιες αντιξοότητες, αλλά δυστυχώς σε αρκετές περιπτώσεις επέρχεται καταστροφή. Εκείνο όµως που είναι ιδιαίτερα σηµαντικό σε όλες τις περιπτώσεις είναι το πόσο λεπτοµερής, χρονοβόρα και κοπιαστική είναι η έρευνα που ακολουθεί µετά από κάθε τέτοιο ατύχηµα. εκάδες άνθρωποι θα δουλέψουν και τεράστια ποσά χρηµάτων θα ξοδευτούν για βρεθεί η ακριβής αιτία του ατυχήµατος που ανακαλύπτεται σχεδόν πάντα. Οταν δεν βρεθεί το αίτιο, οι κατασκευαστές του αεροσκάφους και οι υπεύθυνοι της εκπαίδευσης των πιλότων κάνουν ότι χρειάζεται ώστε ατύχηµα από τους ίδιους λόγους να µην µπορεί να ξαναγίνει. Η πρώτη φορά που διάβασα σ' ένα ουρολογικό περιοδικό ότι θα µπορούσαµε να πάρουµε µαθήµατα από την αεροπορική βιοµηχανία ώστε να αποφευχθούν ιατρικά λάθη ήταν το 2003 στο British Journal of Urology[1]. Και πολύ πρόσφατα, τον Σεπτέµβριο του 2008, το BMJ δηµοσίευσε µια επιστολή µε τίτλο «Medical error : Lessons health care can learn from aviation»[2]. εν υπάρχει καµία αµφιβολία ότι τα ιατρικά λάθη είναι πολλά και κοστίζουν πολλές φορές τη ζωή του ασθενούς που µας εµπιστεύεται. Επίσης είναι σαφές ότι αυτά δεν θα πρέπει να ποινικοποιούνται, να θεωρούνται εγκληµατικές πράξεις. Σαφώς και θα πρέπει να καταλογίζονται στους υπεύθυνους αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να εξακριβώνονται τα ακριβή αίτια που προκάλεσαν το ατύχηµα και να γνωστοποιούνται µε τέτοιο τρόπο που να µη θίγουν κανένα αλλά να εξασφαλίζεται ότι δεν θα ξανασυµβούν. Και φαίνεται ότι αυτό είναι εφικτό µε εκπαίδευση. Στη Σκωτία η ασφαλιστική εταιρεία των γιατρών (Medical Defense Union) σε συνεργασία µε γιατρούς και πρώην πιλότους της British Airways αναλαµβάνει να κάνει µαθήµατα (masterclasses) για το πως µπορούν να αποφευχθούν τα ιατρικά λάθη. Τα µαθήµατα απευθύνονται όχι µόνο σε γιατρούς αλλά και νοσηλευτές και διοικητικό προσωπικό και φαίνεται ότι δουλεύουν. Περγράφεται µάλιστα το παράδειγµα ενός χειρουργού που αποφάσισε να κάνει (µαζί µε όλη τη χειρουργική οµάδα) ένα µικρό διάλειµµα µεταξύ των περιστατικών και µε έκπληξη διαπίστωσε ότι «έβγαιναν» όλα τα χειρουργεία του (εκεί, στην Αγγλία αυτό). Καθιέρωσε µάλιστα και check list ανάλογη µε αυτή των πιλότων πριν και µετά τη χειρουργική επέµβαση. Ενδιαφέρον για όσους επιθυµούν περισσότερη γνώση στο θέµα είναι και το άρθρο του Robert L Helmreich, καθηγητή Ψυχολογίας στο Πανεπιστήµιο του Τέξας [3] από το οποίο και ο πίνακας στον οποίο δίνονται οι συµπεριφορές που µπορεί σε µια χειρουργική αίθουσα να είναι αίτια ιατρικού λάθους. ERRATUM Πιστεύω ότι είναι η πρώτη και ελπίζω τελευταία φορά που µας χτύπησε ο δαίµων(!) του τυπογραφείου. Ο τίτλος του άρθρου που σχολίασαν οι κ. Χατζηµουρατίδης και Χατζηχρίστου στο τευχος 17 ήταν Comparable efficacy of once-daily versus on-demand vardenafil in men with mild-to-moderate erectile dysfunction: Findings of the RESTORE Study των Zumbe J, Porst H, Sommer F, Grohmann W, Beneke M, Ulbrich E. (Eur Urol 2008, 54: ) και όχι «The efficacy and safety of udenafil...» που είχε παραµείνει ως template από το τεύχος 16. Έχει πλεόν διορθωθεί και στην online έκδοση. Τη συγνώµη µου στους αναγνώστες αλλά και τους σχολιαστές. Για τις µέρες που έρχονται πολλές ευχές για ένα ευτυχισµένο J.P. Coxon, S.H. Pattison, J.W. Parks, P.K. Stevenson and R.S. Kirby: Reducing human error in urology: lessons from aviation BJU International 2003; 91(1), Jim Rodger: Medical error: Lessons health care can learn from aviation BMJ 2008;337: Robert L Helmreich On error management: lessons from aviation BMJ 2000;320: Συµπεριφορές που αυξάνουν τον κινδυνο ασθενών στις χειρουργικές αίθουσες Κακή Επικοινωνία Αρχηγία (Leadership): ιαπροσωπικές σχέσεις, αντιπαράθεση: Κακή Προετοιµασία, σχεδιασµός, ετοιµότητα συνεργάτες ταυτότητα Μ. Μελέκος Καθ. Ουρολογίας Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας. Μητρόπουλος Αν. Καθ. Ουρολογίας Πανεπιστηµίου Αθηνών Γ. Αλιβιζάτος Αν. Καθ. Ουρολογίας Πανεπιστηµίου Αθηνών Γ. Μουτζούρης Επικ. Καθ. Ουρολογίας Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας. Xατζηχρίστου Καθ. Ουρολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης Σ. Γιαννακόπουλος Λέκτορας Ουρολογίας Πανεπιστηµίου Θράκης Κ. Χατζηµουρατίδης Επικ. Καθ. Ουρολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης Σ. Γιαρµενίτης Επικ. Καθ. Ακτινοδιαγνωστικής Πανεπιστηµίου Κρήτης Ιδιοκτησία Pavlopoulou Group Ι. Παυλοπούλου & ΣΙΑ ΟΕ Εκδότης - ιευθυντής Ι. Παυλοπούλου Art Department Χρυσίνη Χατζηιωάννογλου Εκτύπωση Εκδόσεις Media Press Επικοινωνία Παναγιώτου 63, Παπάγου, Τηλ.: , Fax.: , info@pavlopouloug.com

3 περιεχόµενα ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ editorial best of the best 03 Journal of Urology 08 BJU International 10 European Urology 12 Sexual Dysfunction 14 short news Επηρεάζει η µέθοδος µέτρησης του PSA τις κλινικές αποφάσεις; // Prostate Specific Antigen Assay Standardization Bias Could Affect Clinical Decision Making. Προγνωστικός ρόλος του PCA3 για εξωκαψική επέκταση και µέγεθος του όγκου.// PCA3 Score Before Radical Prostatectomy Predicts Extra capsular Extension and Tumor Volume. 18 Έχουν επίδραση τα θετικά χειρουργικά όρια στη βιοχηµική και κλινική πρόοδο του προστατικού καρκίνου; // Positive surgical margins after radical prostatectomy: do they have an impact on biochemical or clinical progression? Βελτίωση των LUTS σε άνδρες µε ΚΥΠ µετά από χορήγηση Tadalafil σε καθηµερινή βάση. // Tadalafil Administered Once Daily for Lower Urinary Tract Symptoms Secondary to Benign Prostatic Hyperplasia: A Dose Finding Study. 20 Αποτελεί η µετεγχειρητική ακτινοθεραπεία ένα νέο πρότυπο σε ασθενείς µε τοπικά προχωρηµένη νόσο; // Adjuvant Radiotherapy for Patients with Locally Advanced Prostate Cancer-A New Standard? 22 Χρήση δυο µεθόδων Μαγνητικού Συντονισµού για ανίχνευση τοπικής υποτροπής µετά από Ριζική Προστατεκτοµή. // Role of Dynamic Contrast-Enhanced Magnetic Resonance (MR) Imaging and Proton MR Spectroscopic Imaging in the Detection of Local Recurrence after Radical Prostatectomy for Prostate Cancer. 23 N ανασκοπήσεις Βασική επιδηµιολογική µεθοδολογία και στατιστική αξιολόγηση έρευνας. Μέρος Β' (Τύποι Επιδη- µιολογικών Μελετών) 24 παρουσίαση περιστατικού Μεσοθηλίωµα επιδιδυµίδος. 32 best of the fest! Θέατρο-Μουσική-Φεστιβάλ. 36 Κλεµµένη Εξίσωση ebm guidelines 42 βιβλιοανασκόπηση 44 internet 46

4 06-07 best of the best 01. Journal of Urology BJU International European Urology Sexual Dysfunction

5 08-09 best of the best 01. Journal of Urology. Μητρόπουλος Comprehensive prospective comparative analysis of outcomes between open and laparoscopic radical prostatectomy conducted in 2003 to Touijer K, Eastham JA, Secin FP, Romero Otero J, Serio A, Stasi J, Sanchez-Salas R, Vickers A, Reuter VE, Scardino PT, Guillonneau B. J Urol May;179(5): Level of evidence 2a Απότα άρθρα που δηµοσιεύθηκαν στο Journal of Urology το 2ο τρί- µηνο του 2008 θεωρώ ότι ξεχωρίζει το παραπάνω που δηµοσιεύθηκε στο τεύχος Μαϊου. Το άρθρο, εκτός από τον καυτό, επιστηµονικά, τίτλο του, έχει και ένα επιπλέον ενδιαφέρον: το γεγονός ότι προέρχεται από ένα κέντρο (Memorial Sloan-Kettering Cancer Center, New York) στο οποίο συνυπάρχουν, τα τελευταία χρόνια, δύο κορυφαίοι χειρουργοί µε ειδική ενασχόληση τον καρκίνο του προστάτη, ο κ. Peter Scardino (ανοικτή χειρουργική) και ο κ. Bertrand Guilloneau (λαπαροσκοπική χειρουργική). Στο άρθρο παρουσιάζονται τα συγκριτικά αποτελέσµατα από την εφαρµογή των δύο µεθόδων από την στιγµή που το συγκεκριµένο κέντρο απέκτησε και λαπαροσκοπικό τµήµα µε την µεταγραφή του κ. Guilooneau από την Γαλλία. Ο ενθουσιασµός σχετικά µε την εφαρµογή της λαπαροσκοπικής τεχνικής ξεκίνησε από τα δυνητικά της πλεονεκτήµατα όσον αφορά την απώλεια αίµατος, την µεγέθυνση, άρα και την καλύτερη ανατοµική αναγνώριση και την ευκολία στην προσέγγιση οργάνων στο βάθος της ελάσσονος πυέλου τα οποία θα οδηγούσαν σε ισάξια µε την ανοικτή προσέγγιση ογκολογικά αποτελέσµατα και ίσως, σε µικρότερη περιεγχειρητική και µετεγχειρητική νοσηρότητα και καλύτερα λειτουργικά αποτελέσµατα. Ο καλύτερος τρόπος για την σύγκριση των δύο µεθόδων θα ήταν η διεξαγωγή µιας προοπτικής, τυχαιοποιηµένης µελέτης, αλλά κάτι τέτοιο είναι αρκετά δύσκολο να πραγµατοποιηθεί. Η επόµενη καλύτερη µέθοδος είναι η προοπτική µη τυχαιοποιηµένη µελέτη, όπως η συγκεκριµένη, που παρέχει αποδεικτικά στοιχεία επιπέδου ΙΙα. Οι πρωταρχικοί στόχοι της µελέτης ήταν η σύγκριση των δύο µεθόδων όσον αφορά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά (ογκολογικό αποτέλεσµα, εγκράτεια ούρων, ανάκτηση της στύσης) και δευτερευόντως άλλων ποιοτικών χαρακτηριστικών όπως η διάρκεια νοσηλείας, ο αριθ- µός των µεταγγίσεων και οι επιπλοκές. Στη µελέτη συµπεριλήφθηκαν άνδρες µε κλινικά εντοπισµένο καρκίνο του προστάτη (ct1-ct3a) που υπεβλήθησαν είτε σε λαπαροσκοπική (LRP) (612 άνδρες) είτε σε ανοικτή οπισθοηβική (RRP) (818 άνδρες) ριζική προστατεκτοµή. Η επιλογή της µεθόδου έγινε από τους ασθενείς. Η λαπαροσκοπική τεχνική ήταν εκείνη του Montsouris µε κάποιες τροποποιήσεις (κυριότερη η διατοµή της ουρήθρας στο τέλος της προστατεκτοµής µετά την πλήρη παρασκευή και απελευθέρωση των αγγειονευρωδών δεµατίων), ενώ η ανοικτή προσέγγιση ακολούθησε την κλασσική κατά Walsh τεχνική. Όσον αφορά την λεµφαδενεκτοµή, αυτή έγινε ανεξάρτητα των πιθανοτήτων (πίνακες Partin) σε όλους σχεδόν (πλην 23) ασθενείς της οµάδας της RRP, τακτική που ακολουθείται µετά το 2005 και σε όλους τους ασθενείς που υποβάλλονται σε LRP (και εποµένως στους ασθενείς της µελέτης έγινε επιλεκτικά σε εκείνους που είχαν >1% πιθανότητα λεµφαδενικών µεταστάσεων πριν τον Φεβρουάριο του 2005 και σε όλους, 251 ασθενείς, από τότε και µετά). Η συγκριτική ανάλυση, όσον αφορά τους λεµφαδένες, έγινε µετά την καθιέρωση της ενιαίας πολιτικής για την λεµφαδενεκτοµή. Στην παθολογοανατοµική εξέταση σαν θετικό χειρουργικό όριο ορίσθηκε η παρουσία καρκινώµατος στα σηµασµένα µε σινική µελάνη όρια εκτοµής. Η αξιολόγηση της εγκράτειας και της στυτικής λειτουργίας έγινε από τους ασθενείς µε ειδικά ερωτηµατολόγια τα οποία ταχυδροµήθηκαν στο κέντρο 3 µήνες µετά την επέµβαση. Σαν εγκράτεια θεωρήθηκε η απουσία κάποιας ακούσιας διαφυγής ή η µη χρήση σερβιέτας, ενώ σαν ικανοποιητική στυτική λειτουργία η επίτευξη στύσης ικανής για διείσδυση τουλάχιστον στο 50% των περιπτώσεων, χωρίς όµως

6 best of the best// 01. Journal of Urology να διευκρινίζεται αν γινόταν χρήση αναστολέων της φωσφοδιεστεράσης-5. Ηπαρίνη χαµηλού µοριακού βάρους χορηγήθηκε περιεγχειρητικά µόνο στους ασθενείς που υπεβλήθησαν σε LRP. Η οµάδα της RRP είχε στατιστικά περισσότερες περιπτώσεις επιθετικότερων καρκινωµάτων όσον αφορά τα προεγχειρητικά τους χαρακτηριστικά, ενώ διαφύλαξη των αγγειονευρωδών δεµατίων αµφοτερόπλευρα έγινε σε παρόµοια ποσοστά (στο 91% των περιπτώσεων RRP και στο 88% των περιπτώσεων LRP). Η ποιότητα της λεµφαδενεκτοµής (διάµεσος αριθµός εκταµέντων λεµφαδένων) ήταν παρόµοιος στις δύο οµάδες (13 στην LRP και 12 στην RRP) ενώ ταυτόσηµο (7%) ήταν το ποσοστό ανεύρεσης διηθη- µένων λεµφαδένων. Ταυτόσηµο ήταν και το ποσοστό των θετικών χειρουργικών ορίων (11%) ενώ τα ποσοστά διήθησης των σπερµατοδόχων κύστεων και εξωπροστατικής επέκτασης ήταν στατιστικά παρόµοια. Βιοχηµική υποτροπή παρατηρήθηκε σε 97 συνολικά ασθενείς και ήταν ανεξάρτητη της χειρουργικής τεχνικής που ακολουθήθηκε, αλλά σηµειώνεται η µικρή περίοδος παρακολούθησης που έχει σηµαντικό εύρος στα 95% όρια αξιοπιστίας. Προεγχειρητικά εγκρατείς ήταν το 99% και σεξουαλικά ικανοί το 73% των ασθενών. Η ανάλυση των λειτουργικών αποτελεσµάτων αφορούσε µόνον 415 ασθενείς. Ένα χρόνο µετά την επέµβαση εγκράτεια εκδήλωσε το 48% των ασθενών που υπεβλήθησαν σε LRP συγκριτικά µε το 75% των ασθενών της οµάδας της RRP (διαφορά στατιστικά σηµαντική). Εξίσου στατιστικά σηµαντική (υπέρ της RRP) ήταν και η διαφορά όσον αφορά τον χρόνο επανάκτησης της εγκράτειας, ακόµη και µετά την διόρθωση µε βάση την ηλικία. Μετά την παρέλευση 12 µηνών από την επέµβαση και µετά από διόρθωση κατά ηλικία και διατήρηση αγγειονευρωδών δεµατίων το ποσοστό ικανοποιητικής στυτικής λειτουργίας ήταν παρόµοιο στις δύο οµάδες (56% στην LRP και 58% στην RRP). Ο µέσος εγχειρητικός χρόνος ήταν στατιστικά µεγαλύτερος στην LRP (199 min) συγκριτικά µε την RRP (188 min). Η εκτιµηθείσα µέση διεγχειρητική απώλεια αίµατος ήταν στατιστικά µικρότερη στην LRP (315 ml) σε σχέση µε την RRP (1.267 ml), ενώ στατιστικά µικρότερο ήταν και το αντίστοιχο ποσοστό µεταγγίσεων (3% έναντι 49%). Η µέση διάρκεια παραµονής στο νοσοκοµείο ήταν µικρότερη κατά 1,3 νύκτες διανυκτέρευσης στην οµάδα της LRP (2 έναντι 3,3). Στατιστικά σηµαντικά διαφορά (υπέρ της RRP) σηµειώθηκε στα ποσοστά των ασθενών που χρειάσθηκε επείγουσα παρέµβαση τις πρώτες 30 µετεγχειρητικές ηµέρες και µετά την έξοδό τους από το νοσοκοµείο (στο 15% της LRP και στο 11% της RRP), ενώ ανάλογη ήταν η διαφορά στα ποσοστά ανάγκης επανεισαγωγής στο νοσοκοµείο (4,6% έναντι 1,2%). Η κυριότερη αιτία επανεπέµβασης στους 9 ασθενείς (όλοι της οµάδας της LRP) ήταν η µετεγχειρητική αιµορραγία. Τα ποσοστά των υπολοίπων επιπλοκών ήταν µικρά και παρό- µοια στις δύο οµάδες. Συνοπτικά, οι δύο µέθοδοι έχουν παρόµοια ογκολογικά αποτελέσµατα. Η LRP πλεονεκτεί όσον αφορά την απώλεια αίµατος και την ανάγκη µετάγγισης αλλά εµφανίζει µεγαλύτερα ποσοστά µετεγχειρητικών επισκέψεων στα τµήµατα επειγόντων και επανεισαγωγών. Η στυτική ικανότητα είναι παρόµοια µε τις δύο µεθόδους αλλά η επανάκτηση της εγκράτειας ούρων είναι καλύτερη στην οµάδα της RRP. Οι συγγραφείς, επισηµαίνουν και τονίζουν ένα παράγοντα που δυστυχώς αγνοείται στις περισσότερες επί του θέµατος αντιπαραθέσεις, εκείνου του ανθρώπινου παράγοντα. Η χειρουργική δεξιότητα σε κάθε µία από τις δύο τεχνικές είναι ένας σηµαντικότατος παράγοντας όταν πρόκειται αυτές να συγκριθούν ή όταν καλείται ο ασθενής να επιλέξει. Πάντως ακόµη και το σχόλιο του εκδότη (εν προκειµένων υπογραφόµενο από τον Jens Rassweiler, γνωστό θιασώτη της LRP) είναι ότι η µελέτη αυτή αποτελεί σταθµό όσον αφορά την σύγκριση των δύο τεχνικών. Τα αποτελέσµατα της µελέτης αλλά κυρίως η επισήµανση της βαρύνουσας σηµασίας της δεξιότητας του χειρουργού θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψιν από την ελληνική ουρολογική κοινότητα, στην οποία, σύµφωνα µε την καθαρά προσωπική µου άποψη, έχουν εµφανισθεί σοβαρές περιπτώσεις αδικαιολόγητου δογµατισµού υπέρ της µίας ή της άλλης µεθόδου ενώ παράλληλα οι ασθενείς γίνονται αντικείµενο marketing. Μήπως ήλθε το πλήρωµα του χρόνου να καθιερωθεί και στον τόπο µας η υποχρεωτική ενηµέρωση του ασθενούς για τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατα του κάθε τρόπου αντιµετώπισης όχι µόνον σύµφωνα µε τα ιδανικά ποσοστά κάποιων άλλων αλλά και µε τα πραγµατικά, ατοµικά για τον κάθε ένα από εµάς, αποτελέσµατα;

7 10-11 best of the best 02. BJU International Γ. Μουτζούρης Adjuvant chemotherapy for bladder cancer does not alter cancer-specific survival after cystectomy in a matched case-control study J Walz, S F Shariat, N Suardi, P Perrote, Y Lotan, G S Palapattu, P J Bastian, C G Rogers, A Vazina, G E Amiel, A I Sagalowsky, M Schoenberg, S P Lerner and P I Karakiewicz* BJU International 2008; 101: Level of evidence 3a που επέλεξα για παρουσίαση από την ανασκόπηση του BJU Τοάρθρο International του 2ου τριµήνου του 2008 είναι µία αναδροµική µελέτη που αναφέρεται στην αξία της επικουρικής χηµειοθεραπείας σε ασθενείς µε διηθητικό καρκίνο µεταβατικού επιθηλίου της ουροδόχου κύστεως και υψηλό κίνδυνο προόδου της νόσου µετά τη ριζική κυστεκτοµή. Περίπου το 30-60% των ασθενών µε διηθητικό καρκίνο της κύστεως που υποβάλλονται σε ριζική κυστεκτοµή εµφανίζουν πρόοδο της νόσου στην 5ετία.Οι αποτυχίες οφείλονται στην παρουσία υποκλινικής µεταστατικής νόσου κατά τη στιγµή της κυστεκτοµής. Έχει διαπιστωθεί από τυχαιοποιηµένες µελέτες ότι η χορήγηση χηµειοθεραπείας προ της ριζικής κυστεκτοµής (νέο-επικουρική χηµειοθεραπεία) προσφέρει περίπου 5% πλεονέκτηµα επιβίωσης στους ασθενείς µε διηθητικό καρκίνο. Στην κλινική πράξη, συνήθως υποβάλλουµε τους ασθενείς µας στην επέµβαση, και σε αυτούς µε τοπικά προχωρηµένη νόσο (Τ. Τ3α ή Ν1-3) καταφεύγουµε στην επικουρική χηµειοθεραπεία. Το όφελος όµως της επικουρικής χηµειοθεραπείας δεν έχει τεκµηριωθεί. Οι περισσότερες από τις τυχαιοποιηµένες µελέτες επικουρικής χηµειοθεραπείας έχουν προβλήµατα σχεδιασµού, δεν έχουν στατιστική δύναµη και δεν µπορούν να δώσουν αποτελέσµατα συνολικής επιβίωσης λόγω µη επαρκούς χρόνου παρακολούθησης. Για τους λόγους αυτούς, η αξία της επικουρικής χηµειοθεραπείας µετά τη κυστεκτοµή δεν µπορεί να τεκ- µηριωθεί αλλά ούτε και να απορριφθεί. Οι συγγραφείς της πολυκεντρική αυτής µελέτης επιχειρούν να εκτιµήσουν τα αποτελέσµατα της επικουρικής χηµειοθεραπείας σε σχέση µε την ειδική για τη νόσο επιβίωση και τη συνολική επιβίωση των ασθενών µε ρτ3-τ4 και / ή ρν1-3 καρκίνο µεταβατικού επιθηλίου της ουροδόχου κύστεως. Μια τέτοια πληροφορία είναι σηµαντική και ασφαλώς επηρεάζει την κλινική πράξη και για αυτό θεώρησα ότι είναι σηµαντική για παρουσίαση. Μεταξύ των ετών ασθενείς µε διηθητικό καρκίνο της ουροδόχου κύστεως υποβλήθηκαν σε ριζική κυστεκτοµή και ευρεία πυελική λεµφαδενεκτοµή ( πάνω από το διχασµό της κοινής λαγονίου) σε 3 κέντρα της Αµερικής. ιαπιστώθηκαν 274 ασθενείς (29%) µε υψηλό κίνδυνο προόδου της νόσου (ρτ3-τ4 και /η Ν1-Ν3). Σε 129 (46,6%) ασθενείς χορηγήθηκε επικουρική χηµειοθεραπεία: MVAC (Μεθοτρεξάτη, Βινβλαστίνη, Αδριαµικύνη, πλατίνα) σε 103 και GC ( Γεµσιταµπίνη, πλατίνα) σε 26. Η οµάδα αυτή των ασθενών συγκρίθηκε µε την άλλη οµάδα που δεν υποβλήθηκε σε επικουρική χηµειοθεραπεία. Οι οµάδες ήταν συγκρίσιµες αναφορικά µε το στάδιο (ρτ) και τη διαφοροποίηση (grade) της νόσου, τη διήθηση των λεµφαδένων (ρν) και την ιστοπαθολογική λεµφαγγειακή διήθηση, την ηλικία και το χρόνο που υποβλήθηκαν σε ριζική κυστεκτοµή. Η στατιστική ανάλυση έγινε µε Cox regression και Kaplan - Meier ανάλυση αναφορικά µε την ειδική για τη νόσο επιβίωση και τη συνολική επιβίωση στις οµάδες των ασθενών. εν διαπιστώθηκε στατιστική σηµαντική διαφορά στην ειδική για τη νόσο επιβίωση στην 5ετία µετά

8 best of the best// 02. BJU International τη ριζική κυστεκτοµή µεταξύ των δύο οµάδων (σχετικός κίνδυνος 1.2 ; Ρ=0.5). Επίσης δεν διαπιστώθηκε σηµαντική διαφορά όσον αφορά τη συνολική επιβίωση των ασθενών στην 5ετία (1.1 ; Ρ= 0.7). Στη πολυπαραγοντιακή ανάλυση η επικουρική χηµειοθεραπεία δεν διαπιστώθηκε να είναι ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας της επιβίωσης των ασθενών. Τα αποτελέσµατα αυτής της µελέτης δείχνουν ότι η επικουρική χηµειοθεραπεία δεν προσφέρει πλεονέκτηµα επιβίωσης στους ασθενείς που µετά τη κυστεκτοµή διαπιστώνονται να έχουν τοπικά προχωρηµένη νόσο. Αυτό έρχεται εν µέρει σε αντίθεση µε τα αποτελέσµατα µίας πρόσφατης µετάανάλυσης που έγινε από το MRC και αφορούσε 491 ασθενείς από 6 τυχαιοποιηµένες µελέτες επικουρικής χηµειοθεραπείας, στην όποια διαπιστώθηκε ελάττωση του κινδύνου προόδου της νόσου κατά 38%, χωρίς όµως να µπορέσει να διαπιστωθεί σηµαντικό πλεονέκτηµα στη συνολική επιβίωση των ασθενών.[2] Πρέπει να τονίσουµε ότι και η παρούσα µελέτη έχει προβλήµατα σχεδιασµού µια και είναι αναδροµική και όχι προοπτική τυχαιοποιηµένη µελέτη ( Level of evidence 3b), έχει σχετικά µικρό αριθµό ασθενών παρότι είναι πολυκεντρική και αναφέρεται σε σχετικά µεγάλη χρονική περίοδο ( ). Ετσι µπορεί να υποτεθεί ότι οι ασθενείς της τελευταίας δεκαετίας ενδεχοµένως να έχουν καλύτερη πρόγνωση και αντιµετώπιση από τους παλαιότερους ασθενείς όπως επίσης ότι υπάρχουν διαφορές στα σύγχρονα σχήµατα χηµειοθεραπείας από τα παλαιότερα. Η µελέτη παραµένει όµως ενδιαφέρουσα µια και µας παρέχει πληροφορίες αναφορικά µε την ειδική για τη νόσο και την συνολική επιβίωση των ασθενών. Ασφαλώς αναµένονται µε µεγάλο ενδιαφέρον τα αποτελέσµατα της προοπτικής τυχαιοποιηµένης µελέτης της EORTC που αφορά την επικουρική χηµειοθεραπεία µετά τη ριζική κυστεκτοµή. *Cancer Prognostics and Health Outcomes Unit, University of Montreal, Montreal, Quebec, Canada Department of Urology, University of Texas, Southwestern Medical Center, Dallas The Scott Department of Urology, Baylor College of Medicine, Houston TX The James Buchanan Brady Urological Institute, The Johns-Hopkins Hospital, Baltimore, MD, USA Βιβλιογραφία 1. Grossman HB, Natale RB, Tangen CM et al. Neo-adjuvant chemotherapy plus cystectomy compared with cystectomy alone for locally advanced bladder cancer. N Engl J Med 2003; 349: Collaboration ABCAM-a.Adjuvant chemotherapy in invasive bladder cancer: a systemic review and meta-analysis of individual patient data. Advanced Bladder Cancer (ABC) Meta-analysis collaboration. Eur Urol 2005; 48:189-99

9 12-13 best of the best 03. European Urology Σ. Γιαννακόπουλος Laparoscopic versus open partial nephrectomy: analysis of the current literature Francesco Porpiglia, Alessandro Volpe, Michele Billia, Roberto Mario Scarpa European Urology 2008; 53: Σήµερα που τα περισσότερα νεφροκυτταρικά καρκινώµατα (renal cell carcinomas, RCCs) διαγιγνώσκονται τυχαία, στα πλαίσια απεικονιστικών εξετάσεων για άλλους λόγους και εποµένως σε πολύ πιο πρώιµο στάδιο σε σχέση µε το παρελθόν, η µερική νεφρεκτοµή έχει γίνει πιο επίκαιρη από ποτέ, ακόµα και µε την ύπαρξη φυσιολογικού ετερόπλευρου νεφρού. Στην πιο πρόσφατη έκδοση (2008) των κατευθυντηρίων οδηγιών της EAU για το νεφροκυτταρικό καρκίνωµα [1], η εκλεκτική ανοικτή µερική νεφρεκτοµή (ΑΜΝ) χαρακτηρίζεται ως µια καθιερωµένη θεραπευτική προσέγγιση για την αντιµετώπιση ασθενών µε RCC µέγιστης διαµέτρου <4cm και φυσιολογικό ετερόπλευρο νεφρό, προσφέροντας ποσοστά ασθενών χωρίς υποτροπή και µακροχρόνια επιβίωση ίδια µε αυτά της ριζικής νεφρεκτοµής. Η επέµβαση συνιστάται ακόµα και για όγκους µέγιστης διαµέτρου µεταξύ 4 και 7cm, σε κέντρα µε αξιόλογη εµπειρία [1]. Εδώ και αρκετά χρόνια η λαπαροσκοπική ριζική νεφρεκτοµή ανταγωνίζεται ευθέως την αντίστοιχη ανοικτή επέµβαση, προσφέροντας στους ασθενείς όλα τα πλεονεκτήµατα της λαπαροσκοπικής χειρουργικής, χωρίς να υπολείπεται σε ογκολογική αποτελεσµατικότητα. Ποιος είναι όµως ο ρόλος της λαπαροσκοπικής µερικής νεφρεκτοµής (ΛΜΝ), που κατά την άποψη του γράφοντος είναι µια από τις πλέον ελκυστικές λαπαροσκοπικές ουρολογικές επεµβάσεις και ποια η θέση της απέναντι στην ΑΜΝ; Αυτό ακριβώς το ερώτηµα προσπαθεί να απαντήσει το άρθρο των Porpiglia και συν. που επέλεξα για το δεύτερο τρίµηνο του τρέχοντος έτους στο περιοδικό European Urology. Οι συγγραφείς έκαναν µια εκτενή ανασκόπηση της βιβλιογραφίας µε τη χρήση του Medline, για τη χρονική περίοδο Μόνο άρθρα γραµµένα στην αγγλική γλώσσα µελετήθηκαν και αξιολογήθηκαν. Οι συγγραφείς κατέληξαν σε µία σειρά συµπερασµάτων, που αφορούν συγκριτικά τις δυο επεµβάσεις (ΑΜΝ και ΛΜΝ), τα οποία παρατίθενται στη συνέχεια. 1. Η οπισθοπεριτοναϊκή προσπέλαση (µε οσφυϊκή τοµή) είναι η προτιµότερη προσέγγιση στην ΑΜΝ, ενώ η διαπεριτοναϊκή προσπέλαση είναι η πλέον συνήθης στη ΛΜΝ. 2. Η απόφραξη του νεφρικού µίσχου εκτελείται µε τα ίδια εργαλεία και στις δυο επεµβάσεις (λαβίδες Satinsky, bulldog clamps, Rumel tourniquet). Εκτελείται πάντα στη ΛΜΝ, ενώ στην ΑΜΝ η δια χειρός συµπίεση του νεφρικού παρεγχύµατος είναι επαρκής σε ορισµένες περιπτώσεις µικρών, περιφερικών όγκων. 3. Η ψυχρή ισχαιµία (συνήθως µε τη χρήση πάγου) χρησιµοποιείται πιο συχνά στην ΑΜΝ. Η εφαρ- µογή της είναι δύσκολη στην ΛΜΝ, γι' αυτό και δεν χρησιµοποιείται συχνά. Αυτό περιορίζει τα χρονικά περιθώρια ισχαιµίας που έχει ο χειρουργός στη διάθεσή του.

10 best of the best// 03. European Urology 4. Η τεχνική αποκατάστασης του πυελοκαλυκικού συστήµατος και του νεφρικού παρεγχύ- µατος, καθώς και ο έλεγχος της αιµόστασης είναι παγιωµένα (standardized) στην ΑΜΝ. Στη ΛΜΝ τα βήµατα αυτά είναι δυσκολότερα, η τεχνική ακόµα εξελίσσεται και βελτιώνεται, ενώ χρησιµοποιούνται ευρέως βιολογικοί αιµοστατικοί παράγοντες. 5. Η ΑΜΝ σε µονήρη νεφρό είναι ασφαλής και αποτελεσµατική, ενώ η ΛΜΝ είναι µεν εφικτή, αλλά σπανίως εκτελείται. 6. Σε όγκους µε κεντρική εντόπιση η ΑΜΝ είναι ασφαλής και αποτελεσµατική. Η ΛΜΝ είναι εφικτή (προφανώς σε έµπειρα χέρια), αλλά φαίνεται να έχει υψηλότερα ποσοστά επιπλοκών. 7. Οι χρόνοι ισχαιµίας είναι συγκριτικά µεγαλύτεροι στη ΛΜΝ. 8. Η δηµιουργία πνευµοπεριτοναίου προκαλεί ολιγουρία και θεωρητικά περιορίζει την ιστική βλάβη από την ισχαιµία. Παρά το θεωρητικό αυτό πλεονέκτηµα, ο επιτρεπόµενος χρόνος θερµής ισχαιµίας κατά τη διάρκεια της ΛΜΝ, δεν πρέπει να ξεπερνά τα 30 λεπτά. 9. Σήµερα, η νοσηρότητα των δυο επεµβάσεων φαίνεται να είναι παρόµοια. Σχεδόν 50% των επιπλοκών της ΑΜΝ και ΛΜΝ είναι παθολογικής και όχι χειρουργικής φύσεως. Όσον αφορά τις ουρολογικές επιπλοκές, η διαφυγή ούρων είναι πιο συχνή στην ΑΜΝ και η αιµορραγία πιο συχνή στη ΛΜΝ. 10. Η καµπύλη εκµάθησης είναι µεγάλη προκει- µένου να µειωθούν τα ποσοστά επιπλοκών της ΛΜΝ. Στα αρχικά στάδια απαιτείται προσεκτική επιλογή των περιστατικών. 11. Η ΑΜΝ προσφέρει τα ίδια µακροπρόθεσµα ογκολογικά αποτελέσµατα µε τη ριζική νεφρεκτοµή για RCCs <4cm. Μέχρι σήµερα, λίγες σειρές ασθενών µε ΛΜΝ έχουν δείξει παρόµοια µεσοπρόθεσµα ογκολογικά αποτελέσµατα µε την ΑΜΝ. Ωστόσο, τα δεδοµένα που αφορούν την ασφάλεια και ογκολογική αποτελεσµατικότητα της ΑΜΝ, επιτρέπουν την εφαρµογή της και σε µεγαλύτερους όγκους (4-7cm µέγιστη διάµετρος), ιδίως σε κέντρα µε εµπειρία. Αντίθετα, δεδοµένα για την ΛΜΝ σε όγκους >4 cm δεν υφίστανται. 12. Το ποσοστό θετικών χειρουργικών ορίων είναι ίδιο για της δυο µεθόδους. Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω θα µπορούσαµε να πούµε, ότι η ΑΜΝ είναι µια καθιερωµένη µέθοδος για την αντιµετώπιση µικρών RCCs (<4cm) και µε εξαιρετικά αποτελέσµατα ακόµα και για όγκους 4-7cm. Η ΛΜΝ αντιγράφει τα βήµατα της ανοικτής επέµβασης, αλλά είναι τεχνικά δύσκολη και συνεχίζει να εξελίσσεται από τεχνικής άποψης, ιδίως στα θέµατα αιµόστασης και αποκατάστασης του νεφρικού παρεγχύµατος. Σε κέντρα µε λαπαροσκοπική εµπειρία, η ΛΜΝ παρουσιάζει µεσοπρόθεσµα ογκολογικά και λειτουργικά αποτελέσµατα συγκρίσιµα µε αυτά της ΑΜΝ (για RCCs <4cm), ενώ το ποσοστό επιπλοκών πέφτει µετά από µακρά καµπύλη εκµάθησης. Το τελικό µήνυµα του άρθρου θα έλεγα ότι ταυτίζεται απόλυτα µε τη σύσταση (recommendation) των κατευθυντήριων οδηγιών (2008) της EAU για τη µερική νεφρεκτοµή: Open partial nephrectomy currently remains the standard of care. Laparoscopic partial nephrectomy should be limited to experienced centers [1]. Βιβλιογραφία 1. EAU Guidelines 2008 edition

11 14-15 best of the best 04. Sexual Dysfunction Effect of nightly versus on-demand vardenafil on recovery of erectile function in men following bilateral nerve-sparing radical prostatectomy Montorsi F, Brock G, Lee J, Shapiro J, van Poppel H, Graefen M, Stief C. Eur Urol 2008, 54: Κ. Χατζηµουρατίδης. Χατζηχρίστου Η ριζική προστατεκτοµή (ΡΠ) αποτελεί τη συχνότερη εφαρµοζόµενη µέθοδο αντιµετώπισης του εντοπισµένου καρκίνου του προστάτη σε ασθενείς µε προσδόκιµο επιβίωσης πάνω από 10 χρόνια. Όλο και περισσότεροι ασθενείς αντιµετωπίζονται σε µικρότερες ηλικίες. Η στυτική δυσλειτουργία (Σ ) αποτελεί τη συχνότερη επιπλοκή και προφανείς αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των ασθενών αυτών. Η στυτική λειτουργία µπορεί να χρειαστεί έως και 4 χρόνια για να αποκατασταθεί σε ασθενείς µε φυσιολογικές στύσεις προεγχειρητικά που υποβλήθηκαν σε ΡΠ µε αµφοτερόπλευρη διατήρηση των αγγειονευρωδών δεµατίων [1]. Παρόλα αυτά, στο 20-80% των ασθενών δε θα αποκατασταθούν ποτέ στύσεις ικανές για κολπική διείσδυση και ολοκληρωµένη σεξουαλική επαφή [2]. Το ερώτηµα είναι γιατί; Πρέπει να τονιστεί ότι ποτέ δεν µπορούµε να είµαστε απόλυτα σίγουροι για τη διατήρηση των αγγειονευρωδών δεµατίων που είναι στην πραγµατικότητα ένα νευρικό πλέγµα. Αλλά ακόµα και στην περίπτωση αυτή, υπάρχει κάποιου βαθµού τραυµατισµός των νεύρων λόγω έλξης, ισχαιµίας ή τοπικής φλεγµονής. Η περίοδος αυτή, γνωστή και ως νευρο-απραξία, οδηγεί άµεσα ή έµµεσα (λόγω ισχαιµίας/ υποξυγοναιµίας) σε απώλεια των λείων µυικών ινών των σηραγγωδών σωµάτων, αύξηση του κολλαγόνου και ίνωση. Η ίνωση µπορεί επιπλέον να οδηγήσει και σε µείωση του µήκους του πέους. Στο πλαίσιο αυτό προτάθηκε η εφαρµογή ειδικών προγραµµάτων αποκατάστασης της στυτικής λειτουργίας (rehabilitation) ήδη από το 1997 µε την προληπτική χορήγηση αλπροσταδίλης ενδοσηραγγωδώς, 3 φορές την εβδοµάδα [3]. Μετά όµως την καθιέρωση των αναστολέων της φωσφοδιεστεράσης τύπου 5 στη πρώτη γραµµή αντιµετώπισης της Σ, υπήρξαν πολλά ερευνητικά δεδοµένα σε πειραµατόζωα [4] και λιγότερα σε ανθρώπους [5,6] που έδειξαν ότι η συνεχής χορήγηση των φαρ- µάκων αυτών συνοδεύεται από καλύτερη και γρηγορότερη αποκατάσταση της στυτικής λειτουργίας. Παρόλα αυτά, πολλά ερωτήµατα παραµένουν ανοικτά: πότε πρέπει να ξεκινάει η αγωγή, κάθε πότε και σε ποια δόση να δίνεται και για πόσο καιρό; Η µελέτη REINVENT (Recovery of Erections: Intervention with Vardenafil Early Nightly Therapy) είναι η πρώτη µελέτη που συγκρίνει την καθηµερινή χορήγηση µε την κατ' επίκληση χορήγηση βαρδεναφίλης σε 628 ασθενείς µε Σ µετά ΡΠ µε αµφοτερόπλευρη διατήρηση των αγγειονευρωδών δεµατίων. Πρόκειται για µια τυχαιοποιηµένη, διπλή τυφλή, πολυκεντρική µελέτη (87 κέντρα σε Ευρώπη, Αµερική, Καναδά και Ν. Αφρική) µε παράλληλες οµάδες (καθηµερινή χορήγηση 10mg βαρδεναφίλης για 9 µήνες που µπορούσε να µειωθεί στα 5mg, κατ' επίκληση χορήγηση 10mg βαρδεναφίλης για 9 µήνες που µπορούσε να µειωθεί στα 5mg ή να αυξηθεί στα 20mg και χορήγηση placebo για 9 µήνες. Στη συνέχεια ακολούθησε µια περίοδος κάθαρσης για 2 µήνες (λήψη placebo - φάση 2), και µια ακόµα περίοδος 2 µηνών κατ' επίκληση χορήγησης 10mg βαρδεναφίλης που µπορούσε να µειωθεί στα 5mg ή

12 best of the best// 04. Sexual Dysfunction να αυξηθεί στα 20mg (φάση 3). Η κύρια παρά- µετρος αξιολόγησης ήταν το πεδίο στυτικής λειτουργίας του ιεθνή είκτη Στυτικής Λειτουργίας (IIEF- EF domain score). ευτερεύοντες παράµετροι αξιολόγησης ήταν οι ερωτήσεις του ηµερολογίου σεξουαλικών συνευρέσεων (Sexual Encounter Profile) 2 και 3 (SEP2, SEP3). Τα αποτελέσµατα της µεταβολής του πεδίου στυτικής λειτουργίας του ιεθνή είκτη Στυτικής Λειτουργίας απεικονίζονται στην εικόνα 1. Και οι δύο οµάδες οδήγησαν σε στατιστικά σηµαντική αύξηση του IIEF σε σχέση µε το Placebo, αλλά η κατ' επίκληση χορήγηση υπερτερούσε επίσης στατιστικά σηµαντικά και της καθηµερινής χορήγησης. Πρέπει όµως να τονιστεί ότι δεν υπήρχαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές µεταξύ των οµάδων στο τέλος της περιόδου κάθαρσης και της κατ' επίκληση χορήγησης σε όλους τους ασθενείς (φάση 2 και 3 της µελέτης). Παρόµοια, και στις 2 οµάδες παρατηρήθηκε στατιστικά σηµαντική αύξηση των θετικών απαντήσεων στην ερώτηση SEP3 (στύσεις ικανές για επιτυχή ολοκλήρωση της σεξουαλικής επαφής) σε σχέση µε το placebo αλλά και µεταξύ τους (εικόνα 2). εν παρατηρήθηκαν όµως στατιστικά σηµαντικές διαφορές µεταξύ των οµάδων στο τέλος της περιόδου κάθαρσης (φάση 2 της µελέτης) όσον αφορά την ερώτηση SEP3. Οι ανεπιθύµητες ενέργειες, αυτές ήταν ήπιες προς µέτριες σε βαρύτητα χωρίς διαφορές µεταξύ των οµάδων της µελέτης, ενώ καµία σοβαρή ανεπιθύµητη ενέργεια που να σχετίζεται µε τη βαρδεναφίλη δεν καταγράφηκε (πίνακας 1). Τα ποσοστά διακοπής της θεραπευτικής αγωγής λόγω ανεπιθύµητων ενεργειών ήταν 5% (placebo), 8% (καθηµερινή χορήγηση) και 6% (κατ' επίκληση χορήγηση). Εικόνα 1 Ασθενείς µε βαθµολογία IIEF EF 22 (%) στο τέλος της πρώτης φάσης της µελέτης (διπλής τυφλής) (*p<0,0001 σε σχέση µε το placebo, **p=0,0065 σε σχέση µε την καθηµερινή χορήγηση) Εικόνα 2 Επιτυχείς στύσεις µε βάση την ερώτηση SEP3 (*p<0,0001 κατ' επίκληση vs placebo, **p=0,0344 καθηµερινά vs placebo, ***p=0,0114 κατ' επίκληση vs καθηµερινά)

13 best of the best// 04. Sexual Dysfunction Η µελέτη αυτή έρχεται να ταράξει τα λιµνάζοντα ύδατα δείχνοντας, για πρώτη φορά, ότι η κατ' επίκληση χορήγηση βαρδεναφίλης υπερτερεί της καθηµερινής χορήγησης. Πρέπει να αναθεωρήσουµε λοιπόν την καθιερωµένη στρατηγική καθη- µερινής χορήγησης ενός αναστολέα της φωσφοδιεστεράσης τύπου 5 µετά τη ΡΠ; Σίγουρα είναι πολύ πρώιµο κάτι τέτοιο. Πρέπει όµως να τονιστεί ότι η καθηµερινή χορήγηση δεν αποτελεί µια τεκ- µηριωµένη θεραπευτική στρατηγική στους ασθενείς αυτούς αλλά µάλλον βασίζεται σε δεδοµένα που στην καλύτερη περίπτωση πρέπει να θεωρούνται ενδεικτικά [5,6]. Τα αποτελέσµατα της παρούσας µελέτης πρέπει να επιβεβαιωθούν και από άλλες µελέτες, ανάλογου σχεδιασµού, που να περιλαµβάνουν επίσης τόσο τη σιλδεναφίλη όσο και την ταδαλαφίλη. Ένα ερώτηµα που απο- µένει επίσης να απαντηθεί αποτελεί το κάθε πότε πρέπει να χορηγείται η αγωγή κατ' επίκληση. Αρκεί 1-2 φορές την εβδοµάδα, ή πρέπει να γίνεται συχνότερα; Σίγουρα το µέλλον αναµένεται µε ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς νέα δεδοµένα θα ρίχνουν φως σε ένα από τα δυσκολότερα κλινικά προβλήµατα. Βιβλιογραφία 1. Rabbani F, Stapleton AM, Kattan MW, Wheeler TM, Scardino PT. Factors predicting recovery of erections after radical prostatectomy. J Urol 2000; 164: Zippe CD, Pahlajani G. Penile rehabilitation following radical prostatectomy: role of early intervention and chronic therapy. Urol Clin North Am 2007; 34: Montorsi F, Guazzoni G, Strambi LF, Da Pozzo LF, Nava L, Barbieri L et al. Recovery of spontaneous erectile function after nerve-sparing radical retropubic prostatectomy with and without early intracavernous injections of alprostadil: results of a prospective, randomized trial. J Urol 1997; 158: Rambhatla A, Kovanecz I, Ferrini M, Gonzalez-Cadavid NF, Rajfer J. Rationale for phosphodiesterase 5 inhibitor use post-radical prostatectomy: experimental and clinical review. Int J Impot Res 2008; 20: McCullough AR, Levine LA, Padma-Nathan H. Return of nocturnal erections and erectile function after bilateral nerve-sparing radical prostatectomy in men treated nightly with sildenafil citrate: subanalysis of a longitudinal randomized double-blind placebocontrolled trial. J Sex Med 2008; 5: Padma-Nathan H, McCullough AR, Levine LA, Lipshultz LI, Siegel R, Montorsi F et al. Randomized, double-blind, placebo-controlled study of postoperative nightly sildenafil citrate for the prevention of erectile dysfunction after bilateral nerve-sparing radical prostatectomy. Int J Impot Res 2008; 20: Πίνακας 1 Ανεπιθύµητες ενέργειες Ανεπιθύµητη ενέργεια Placebo (n=206) Καθηµερινή χορήγηση Κατ' επίκληση χορήγηση βαρδεναφίλης βαρδεναφίλης (n=207) (n=204) Κάθε ανεπιθύµητη ενέργεια 115 (56%) 141 (68%) 136 (67%) Κεφαλαλγία 11 (5%) 21 (10%) 33 (16%) υσπεπτικά ενοχλήµατα 5 (2%) 11 (5%) 8 (4%) Εξάψεις 3 (1%) 13 (6%) 15 (7%) Ρινοφαρυγγίτιδα 9 (4%) 14 (7%) 13 (6%)

14 18-19 short news B. Αδαµόπουλος 01 Επηρεάζει η µέθοδος µέτρησης του PSA τις κλινικές αποφάσεις; Prostate Specific Antigen Assay Standardization Bias Could Affect Clinical Decision Making. Stacy Loeb, Daniel W. Chan, Lori Sokoll, Donghui Kan, Jack Maggiore, Stephen D. Mikolajczyk, Dana M. Mondo, Chris R. Griffin, William J. Catalona The Journal of Urology Volume 180, Issue 5, Pages Σε αυτή τη µελέτη οι συγγραφείς προσπάθησαν να απαντήσουν στο ερώτηµα κατά πόσο διαφέρουν οι τιµές του PSA που προκύπτουν από τη χρήση δυο µεθόδων µέτρησής του ( WHO 90:10 standard ή µε το Hybritech ) και τι επιπτώσεις µπορεί να έχει αυτό. είγµατα από 1,916 ασθενείς ελήφθησαν στα πλαίσια ελέγχου για Ca προστάτη και τα δείγµατα αίµατος εξετάσθηκαν µε τη χρήση δυο εµπορικών αντιδραστηρίων των δυο ανωτέρω µεθόδων. Μελετήθηκαν οι διαφορές που προέκυψαν στις τιµές µεταξύ των δύο δειγµάτων και την επίπτωση που µπορούσε να έχει αυτό στην λήψη κλινικών αποφάσεων. Η διάµεση τιµή του PSA ήταν 0,9 και 1,05 ng/ml (διαφορά 17%) ενώ η µέση τιµή του PSA ήταν 3,45 και 4,79 ng/ml αντίστοιχα (διαφορά 38%). Χρησιµοποιώντας σαν κατώφλι τιµής PSA τα 2,5 ng/ml σε ένα 5% των ανδρών θα είχε συσταθεί βιοψία βάση των αποτελεσµάτων από το ένα αντιδραστήριο ενώ αν χρησιµοποιηθεί σαν κατώφλι η τιµή 4 ng/ml η σύσταση για βιοψία θα είναι 9 φορές ποιο πάνω στους ασθενείς που τα δείγµατα τους εξετάστηκαν µε το αντιδραστήριο που χρησιµοποιεί τη µέθοδο Hybritech. Πέρα απ' αυτό παρατηρήθηκαν διαφορές στο PSA µεγαλύτερες των 0,4ng/ml σε 26%, µεγαλύτερες του 0,75% ng/ml σε 14,5% και µεγαλύτερες του 2ng/ml σε 4,5% των ασθενών µεταξύ του ίδιου δείγµατος αίµατος ανάλογα µε το αντιδραστήριο (µέθοδο). Σε αυτή τη προοπτική µελέτη η διάµεση τιµή του PSA ήταν 17% µικρότερη χρησιµοποιώντας την WHO vs. Hybritech µέθοδο µέτρησης. Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα την πιθανότητα, αν οι µέθοδοι αυτοί χρησιµοποιηθούν εναλλάξ στον ίδιο ασθενή, να οδηγήσουν σε λάθος εκτίµηση για την ταχύτητα µεταβολής του PSA και να επηρεάσουν την απόφαση για βιοψία προς ανίχνευση προστατικού καρκίνου. Είναι απαραίτητο λοιπόν να είµαστε σίγουροι ότι οι διαδοχικές µετρήσεις του PSA που µας φέρνει ο ασθενής είναι µε το ίδιο πρότυπο σύστηµα µέτρησης. Προγνωστικός ρόλος του PCA3 για εξωκαψική επέκταση και µέγεθος του όγκου. PCA3 Score Before Radical Prostatectomy Predicts Extra capsular Extension and Tumor Volume. Eric J. Whitman, Jack Groskopf, Amina Ali, Yongmei Chen, Amy Blase, Bungo Furusato, Gyorgy Petrovics, Mona Ibrahim, Sally Elsamanoudi, Jennifer Cullen, Isabell A. Sesterhenn, Stephen Brassell, Harry Rittenhouse, Shiv Srivastava, David G. McLeod. The Journal of Urology, Volume 180, Issue 5, Pages Παρά τις αλλαγές που έχουν γίνει στη στρατηγική των βιοψιών του προστάτη υπάρχει µια σηµαντική υπέρ-σταδιοποίηση στα παρασκευάσµατα της ριζικής προστατεκτοµής. Ο φόβος ότι θα χάσουµε ένα υψηλού grade καρκίνο είναι ο µοναδικός ανασταλτικός παράγοντας για τη σύσταση της παρακολούθησης σε χαµηλού δυναµικού προστατικούς καρκίνους. Το PCA3 είναι ένα ειδικό για τον προστάτη, RNA που υπερεκφράζεται στο προστατικό καρκίνο και πρόσφατες µελέτες έχουν δείξει διαγνωστικά πλεονεκτήµατα από τη µέτρησή του σε δείγµα ούρων στη πρόγνωση του αποτελέσµατος της βιοψίας. Στη µελέτη αυτή µελετήθηκε η σχέση του PCA3 µε τα παθολογικά ευρήµατα σε δείγµατα ριζικής προστατεκτοµής. Προεγχειρητικά δείγµατα ούρων µετά από προστατική µάλαξη συλλέχθησαν από 72 άνδρες που υποβλήθηκαν σε ριζική προστατεκτοµή. Μετρήθηκε το PCA3 και PSA mrna. Ο λόγος PCA3 / PSA mrna (PCA3 score) συσχετίσθηκε µε στοιχεία από κάθε χειρουργικό παρασκεύασµα. Βρέθηκε ότι σε ασθενείς µε εξωκαψική νόσο το διάµεσο PCA3 score ήταν σηµαντικά µεγαλύτερο από ότι σ' αυτούς χωρίς εξωκαψική επέκταση (48.8 vs. 18.7, p = 0.02). Το PCA3 score σχετίζονταν σηµαντικά µε τον όγκο του καρκίνου (r = 0.38, p <0.01). Το PCA3 ήταν ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας εξωκαψικής επέκτασης (p = 0.01) και καρκινικού όγκου κάτω του 0,5 ml (p=0,04). Χρησιµοποιώντας σαν κατώφλι τιµής για το PCA3 score το 47 η εξωκαψική επέκταση επαληθεύθηκε µε 94% ειδικότητα και 80% θετική προγνωστική αξία. Όταν συγκρίθηκε µε το PSA και το Gleason Score το ROC AUC για την πρόγνωση της εξωκαψικής επέκτασης ήταν 0,90. Τα αποτελέσµατα δείχνουν (εφόσον επιβεβαιωθούν και µε περαιτέρω µελέτες) ότι η ανίχνευση του PCA3 στα ούρα ασθενών µε καρκίνο συνδέεται µε προχωρηµένη νόσο και θα µπορούσε να είναι προγνωστικός παράγοντας. Το ενδιαφέρον της µελέτης αυτής είναι ότι για πρώτη φορά συνδέεται ένας µοριακός δείκτης σε δείγµα ούρων µε την εξωκαψική επέκταση του προστατικού καρκίνου.

15 20-21 short news Author Έχουν επίδραση τα θετικά χειρουργικά όρια στη βιοχηµική και κλινική πρόοδο του προστατικού καρκίνου; Positive surgical margins after radical prostatectomy: do they have an impact on biochemical or clinical progression? Jesco Pfitzenmaier et al, Department of Urology, Medical Center, University of Heidelberg, Germany. BJU International Volume 102 Issue 10, Pages Έχουν και κατά πόσο τα θετικά χειρουργικά όρια µετά από ριζική προστατεκτοµή επίδραση στην βιοχηµική και κλινική εξέλιξη της νόσου; Η απάντηση σε αυτό το ερώτηµα ήταν ο σκοπός των συγγραφέων αυτής της εργασίας, αφού υπάρχει µια διχογνωµία κατά πόσο είναι αυξηµένος ο κίνδυνος τοπικής και συστηµατικής υποτροπής επί παρουσίας θετικών χειρουργικών ορίων, µια και στις περισσότερες µελέτες φαίνεται να ακολουθείται µόνο από βιοχηµική υποτροπή. Μελετήθηκαν προοπτικά 406 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε ριζική προστατεκτοµή και δεν έλαβαν νέο επικουρική ή άµεσα µετεγχειρητική επικουρική θεραπεία. Η µέση ηλικία των ασθενών ήταν 64,7 έτη, η µέση τιµή του προεγχειρητικού PSA ήταν 7,9ng/ml και ο µέσος χρόνος µετεγχειρητικής παρακολούθησης ήταν 5,2 έτη. Μελετήθηκαν προοπτικά το παθολογοανατοµικό στάδιο της νόσου, το grade,ο αριθµός και η θέση των θετικών χειρουργικών ορίων, ο χρόνος υποτροπής του PSA, και ο χρόνος ελεύθερος τοπικής υποτροπής, ο χρόνος µέχρι την εµφάνιση µεταστάσεων και ο χρόνος ειδικής για τον καρκίνο και συνολικής επιβίωσης. Θετικά όρια υπήρξαν σε ποσοστό 17,2% και ο αριθµός τους ήταν αυξηµένος σε προχωρηµένου σταδίου νόσο(p,0,001) και υψηλού grade όγκους(p<0,041). Επί παρουσίας θετικών χειρουργικών ορίων το ποσοστό υποτροπής του PSA ήταν 64,3%, το ποσοστό τοπικής υποτροπής ήταν 18,6%, η εµφάνιση αποµακρυσµένων µεταστάσεων ήταν 15,7% και συγκριτικά ποιο αυξηµένα σε σχέση µε ασθενής µε αρνητικά χειρουργικά όρια (20,5%,2,7% και 1,5%). Η παρουσία θετικού χειρουργικού ορίου ήταν σε πολυπαραγοντική ανάλυση, αρνητικός προγνωστικός παράγοντας για ελεύθερης PSA επιβίωσης (p,0,001), ελεύθερη τοπικής υποτροπής επιβίωση (p=0,002) και εµφάνισης µεταστάσεων(p=0,003). Τόσο ο αριθµός όσο και η θέση των θετικών ορίων δεν είχαν επιπλέον προγνωστική αξία. Συµπερασµατικά προέκυπτε ότι η παρουσία θετικών ορίων αυξάνει τον κίνδυνο βιοχηµικής και κλινικής τοπικής προόδου της νόσου µετά από ριζική προστατεκτοµή. Ο αριθµός και η θέση των θετικών ορίων είχαν µικρή σηµασία. Αν και µόνο περίπου 20% των ασθενών µε θετικά όρια θα αναπτύξει τοπική υποτροπή οι προσπάθειες των χειρουργών θα πρέπει να κατευθύνονται στην µείωση των θετικών χειρουργικών ορίων προκειµένου να βελτιώνουν τον έλεγχο του καρκίνου. Βελτίωση των LUTS σε άνδρες µε ΚΥΠ µετά από χορήγηση Tadalafil σε καθηµερινή βάση. Tadalafil Administered Once Daily for Lower Urinary Tract Symptoms Secondary to Benign Prostatic Hyperplasia: A Dose Finding Study. Claus G. Roehrborn, Kevin T. McVary, Albert Elion-Mboussa, Lars Viktrup. The Journal of Urology, Volume 180, Issue 4, Pages Υπάρχουν προκαταρκτικά στοιχεία από µελέτες που προτείνουν τη χρήση PDE5 inh για θεραπεία των LUTS. Σε αυτή τη µελέτη (στην οποία συµµετείχαν και Ελληνικές Πανεπιστηµιακές Ουρολογικές κλινικές -µεταξύ αυτών και η Πανεπιστηµιακή Ουρολογική Κλινική του Νοσοκοµείου Ηρακλείου) µελετήθηκε η δράση των PDE5 inhibitors σε ασθενείς που έπασχαν από LUTS απότοκα καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη. Χορηγήθηκε σε 1,058 άνδρες στην αρχή για διάστηµα 4 εβδοµάδων placebo και στη συνέχεια τυχαιοποιήθηκαν ώστε να λάβουν για 12 ακόµα εβδοµάδες σε καθηµερινή βάση είτε placebo, είτε Tadalafil (2,5,5,10 ή 20mg). Η µέση µεταβολή των ελάχιστων τετραγώνων στο IPSS βελτιώθηκε σηµαντικά από την έναρξη µέχρι την ολοκλήρωση της µελέτης για τα 2,5 (-3.9, p = 0.015), 5 (-4.9, p <0.001), 10 (-5.2, p <0.001) and 20 mg (-5.2, p <0.001) Tadalafil συγκριτικά µε το placebo(-2.3). Η βελτίωση του IPSS κατά

16 22-23 short news συνέχεια 04 την 4,8,και 12η εβδοµάδα ήταν σηµαντική για όλες τις δόσεις Tadalafil και αποδείκνυαν µια δοσοεξαρτώµενη σχέση. Η Tadalafil (2,5mg) βελτίωσε σηµαντικά το IPSS στην υποκατηγορία της απόφραξης και το IIEF σε άνδρες σεξουαλικά ενεργούς µε ιστορικό στυτικής δυσλειτουργίας. Στατιστικά σηµαντική βελτίωση σηµειώθηκε και για τα 5,10 και 20mg Tadalafil συγκρινόµενα µε το placebo όπως προέκυψε από το IPSS για τις υποκατηγορίες των ερεθιστικών και αποφρακτικών συµπτωµάτων, για την ποιότητα ζωής, το BPH Impact Index(µη στατιστικά σηµαντικό για τα 10mg)και το Global Assessment Question and International Index of Erectile Function-Erectile Function domain. Καµιά στατιστικά σηµαντική διαφορά δεν βρέθηκε να προκύπτει στη µέγιστη ροή των ούρων για καµία από τις δόσεις. εν παρατηρήθηκαν παρενέργειες σε καµία από τις οµάδες. Συµπερασµατικά η ηµερήσια χορήγηση Tadalafil δείχνει να έχει σηµαντική στατιστικά επίδραση και να είναι καλά ανεκτή σε άνδρες µε ΚΥΠ και LUTS. Ειδικά στη δόση των 5 mg φαίνεται να παρέχει ένα καλό προφίλ ασφάλειας-αποτελέσµατος. 05 Αποτελεί η µετεγχειρητική ακτινοθεραπεία ένα νέο πρότυπο σε ασθενείς µε τοπικά προχωρηµένη νόσο; Adjuvant Radiotherapy for Patients with Locally Advanced Prostate Cancer-A New Standard? Ute Ganswindt, Arnulf Stenzl, Michael Bamberg, Claus Belka. European Urology, Volume 54, Issue 3, Pages Μετά από ριζική προστατεκτοµή προχωρηµένη νόσος βρίσκεται στο 38% µε 52% των ασθενών. Τα αναδρο- µικά δεδοµένα όµως για το ρόλο της µετεγχειρητικής ακτινοθεραπείας είναι αµφιλεγόµενα. Ο σκοπός τριών τυχαιοποιηµένων µελετών ήταν να διευκρινιστεί κατά πόσο η επικουρική ακτινοθεραπεία (ART) σε περιπτώσεις τοπικά προχωρηµένης νόσου επηρεάζει την εξέλιξη. Τα διαθέσιµα δεδοµένα αυτών των µελετών αναλυθήκαν σε αυτή την εργασία. Μελετήθηκαν στοιχεία από το MEDLINE και το PUBMED µε έµφαση στις τυχαιοποιηµένες µελέτες και χρησιµοποιώντας τους όρους «προστατικό νεόπλασµα», «ακτινοθεραπεία», «επικουρική». Οι τρεις µελέτες που τυχαιοποίησαν ασθενείς για να λάβουν επικουρική ακτινοθεραπεία ήταν οι EORTC (trial num.22911),swog (trial num. 8794) και η German Intergroup trial ARO 96-02/AUO AP 09/95 µε δόσεις 60 Gy και Gy (SWOG). Η πλειονότητα των ασθενών είχαν ανιχνεύσιµα επίπεδα PSA µετεγχειρητικά. Τα στοιχεία έδειξαν ότι η επικουρική ακτινοθεραπεία (ART) βελτίωσε το ελεύθερο βιοχηµικής υποτροπής (EORTC: ποσοστό επιβίωσης ελεύθερο προόδου νόσου µετά 5 έτη : 74% µε ART vs. 52,6% χωρίς ART; SWOG: µετά 5 έτη 73% vs. 44% αντίστοιχα και ARO 96-02/AUO AP 09/95 µετά 5 έτη: 72% vs. 54% αντίστοιχα). Η EORTC έδειξε βελτίωση του ελέγχου της τοπικής εξέλιξης του καρκίνου (p,0,0001) για θεραπευθέντες ασθενείς. Η SWOG παρουσίασε µια αυξηµένη αποδέσµευση από ορµονική θεραπεία (στη 5ετία : 21% µε ART vs. 10% χωρίς ART). Ένα στατιστικά σηµαντικό πλεονέκτηµα όσον αφορά την ελεύθερη µεταστάσεων και την ολική επιβίωση δεν αποδείχθηκε. Οι παρενέργειες από το Ουροποιογεννητικό και το γαστρεντερικό σύστη- µα ήταν µέτριες, µε απώτερες παρενέργειες ( grade 3) µεταξύ 3% (στην ARO 96-02) και <5% (στην EORTC). Το τελικό συµπέρασµα που προκύπτει από την µετά ανάλυση αυτών των 3 µελετών είναι ότι η επιβίωση ελεύθερη βιοχηµικής προόδου και ο τοπικός έλεγχος της νόσου βελτιώνονται σηµαντικά µε τη χρήση µετεγχειρητικής ακτινοθεραπείας µε δόση 60 Gy. Στους ασθενείς θα πρέπει να χορηγείται επικουρική θεραπεία όταν βρίσκονται σε αυξηµένο κίνδυνο για τοπική υποτροπή, ειδικά όταν υπάρχουν θετικά χειρουργικά όρια.

17 short news B. Αδαµόπουλος Χρήση δυο µεθόδων Μαγνητικού Συντονισµού για ανίχνευση τοπικής υποτροπής µετά από Ριζική Προστατεκτοµή. Role of Dynamic Contrast-Enhanced Magnetic Resonance (MR) Imaging and Proton MR Spectroscopic Imaging in the Detection of Local Recurrence after Radical Prostatectomy for Prostate Cancer. Alessandro Sciarra et al. European Urology. Volume 54, Issue 3, Pages Η υποτροπή ή εξέλιξη της νόσου µετά από Ριζική Προστατεκτοµή (ΡΠ) αξιολογείται µε τις µετρήσεις του PSA στον ορό και από τα παθ/ανατοµικά ευρήµατα. Μια αύξηση του PSA πέραν του ορίου των 0,2ng/ml µετά από 6-12 µήνες συνδέεται µε υψηλό ποσοστό τοπικής υποτροπής ενώ µια αύξηση του PSA σε συντοµότερο χρονικό διάστηµα συσχετίζεται µε την παρουσία µακρινών µεταστάσεων. Σ' αυτούς τους ασθενείς γίνεται συχνά διαγνωστικός απεικονιστικός έλεγχος για να διευκρινισθεί εάν πρόκειται για τοπική υποτροπή ή µακρινή εξάπλωση της νόσου γεγονός που θα οδηγήσει σε διαφορετική θεραπευτική απόφαση. Σκοπός της µελέτης ήταν να αξιολογηθεί η Ευαισθησία και η Ειδικότητα των 1H-MRSI και DCEMR (ξεχωριστά και σε συνδυασµό) στην διάγνωση της τοπική υποτροπής του προστατικού καρκίνου σε ασθενείς µε τοπική υποτροπή µετά από ΡΠ. Η 1H-MRSI και DCEMR εφαρµόσθηκαν σε 70 ασθενείς υψηλού κινδύνου για τοπική υποτροπή µετά από ΡΠ. Οι ασθενείς χωρίστηκαν µε βάση την κλινική επιβεβαίωση των αποτελεσµάτων της MRI µε τη χρησιµοποίηση βιοπτικού υλικού που ελήφθη µε διορθική βιοψία σε µια οµάδα 50 ασθενών (Οµάδα Α) και σε µια οµάδα 20 ασθενών που παρουσίασαν πτώση του PSA µετά από εξωτερική ακτινοθεραπεία (Οµάδα Β) καθώς και σε µια οµάδα ελέγχου. Στην Οµάδα Α τα αποτελέσµατα της ανάλυσης από την εφαρµογή µόνο της 1H-MRSI έδειξαν ευαισθησία της τάξης του 84% και ειδικότητα 88%, ενώ η εφαρµογή της DCEMR µόνο έδειξε ευαισθησία 71% και ειδικότητα 94%. Ο συνδυασµός τους είχε µια ευαισθησία και ειδικότητα της τάξης του 87% και 94% αντίστοιχα. Η µέγιστη εγκάρσια διάµετρος της ύποπτης τοπικής υποτροπής που µελετήθηκε ήταν: 7,6mm-19,4mm. Στην Οµάδα Β η εφαρµογή της 1H-MRSI µόνο, έδειξε µια ευαισθησία και ειδικότητα της τάξης του 71% και 83% αντίστοιχα, ενώ η DCEMR µόνη της είχε ευαισθησία και ειδικότητα 79% και 100%. Ο συνδυασµός τους εµφάνισε µια ευαισθησία στο 86% και ειδικότητα 100% ενώ η µέγιστη εγκάρσια διάµετρος της ύποπτης τοπικής υποτροπής που µελετήθηκε ήταν:5.0mm-7.2mm. Τα αποτελέσµατα αυτής της µελέτης έδειξαν ότι ο συνδυασµός1h-mrsi και DCEMR αποτελεί ακριβή µέθοδο για την διάγνωση ύπαρξης τοπικής υποτροπής σε ασθενείς µε βιοχη- µική πρόοδο-υποτροπή µετά από ΡΠ έχοντας το πλεονέκτηµα ότι είναι µη επεµβατική δίνοντας απαντήσεις ακόµα και για µεγέθη υποτροπών που δεν είναι εύκολη η διορθική λήψη υλικού.

18 24-25 ανασκοπήσεις Βασική επιδηµιολογική µεθοδολογία και στατιστική αξιολόγηση έρευνας Μέρος Β' (Τύποι Επιδηµιολογικών Μελετών)

19 26-27 ανασκοπήσεις. Τάκος Βασική επιδηµιολογική µεθοδολογία και στατιστική αξιολόγηση έρευνας Μέρος Β' (Τύποι Επιδηµιολογικών Μελετών) Η εκµάθηση και η εφαρµογή των βασικών επιδη- µιολογικών γνώσεων στην καθηµερινή κλινική πρακτική και την έρευνα θα µπορούσε να εκληφθεί σαν µια επιπλέον επιβάρυνση στο συνήθως πολύ φορτωµένο πρόγραµµα του γιατρού. Τι µπορεί να περι- µένει κανείς σαν επιβράβευση από αυτή την απασχόληση; Η εκµάθηση των βασικών αρχών της κλινικής επιδη- µιολογίας θα µας κάνει ικανότερους κριτές, συζητητές και ερευνητές των καθηµερινών κλινικών παρατηρήσεων. Η επιδηµιολογική γνώση θα συµβάλλει αποφασιστικά στην σωστή εφαρµογή της καθηµερινής κλινικής πρακτικής αφού θα συστηµατοποιήσει την σκέψη και θα αυξήσει την ικανότητα κατανόησης των πολύπλοκων κλινικών µελετών που παράγονται σήµερα. Τέλος, η κλινική επιδηµιολογία είναι σίγουρο ότι θα µας κάνει ικανότερους να ξεχωρίζουµε ποιους προγνωστικούς και θεραπευτικούς δείκτες υγείας µπορούµε ή δεν µπορούµε να επηρεάσουµε σε όφελος των ασθενών µας. Σε αυτό το άρθρο θα αναπτυχθούν τα είδη των επιδηµιολογικών µελετών και οι σκοποί που εξυπηρετούν. Στο σχήµα 1 φαίνονται τα βασικά είδη των επιδη- µιολογικών µελετών διαβαθµισµένα σε µια ιεραρχική πυραµίδα η οποία υποδεικνύει κατά κάποιον τρόπο την ερευνητική δυναµική τους δηλαδή την αποδεικτική δύναµη των αποτελεσµάτων τους. Σχήµα 1 Cross-sectional studies Cross-sectional studies Συγχρονικές Μελέτες Επιπολασµού Στις µελέτες επιπολασµού (cross sectional) απλώς καταγράφεται κατά την διάρκεια µιας εξέτασης το βιοϊατρικό φαινόµενο που µας ενδιαφέρει. Η µέτρηση των βιοϊατρικών φαινοµένων υπό αυτή την έννοια αποδίδει µια στιγµιαία εικόνα ενός πληθυσµού η οποία µπορεί να αλλάξει όµως στην πορεία του χρόνου. Έτσι οι µελέτες cross-sectional έχουν περιορισµένη χρησιµότητα στην απόδοση αιτιολογικών συσχετίσεων µεταξύ αιτίων και νόσου. Η γνώση

20 ανασκόπηση//βασική επιδηµιολογική µεθοδολογία και στατιστική αξιολόγηση έρευνας Μέρος Β' (Τύποι Επιδηµιολογικών Μελετών) όµως των µέτρων επιπολασµού είναι θεµελιώδης στην κλινική ιατρική καθώς δίδει στον κλινικό γιατρό τις γνώσεις για να ξεκινήσει µετά τη λήψη του ιατρικού ιστορικού και την κλινική εξέταση την λογική διεργασία που λέγεται διαφορική διαγνωστική. Οι πιθανότητες αυτές των υπό εξέταση διαγνώσεων, αριθµητικώς παριστάνονται από τον επιπολασµό. Έτσι οι διαγνώσεις µε την υψηλότερη πιθανότητα, άρα µε τον ψηλότερο επιπολασµό, να επαληθευθούν στο συγκεκριµένο άρρωστο εξετάζονται πρώτες. Ο επιπολασµός στην περίπτωση αυτή καλείται pre-test probability. Ο επιπολασµός καθορίζει την τιµή της θετικής και αρνητικής διαγνωστικής αξίας (positive & negative predictive value) και εποµένως όχι µόνο συµβάλλει στην επιλογή και στην σειρά µε την οποία θα παραγγελθούν οι διαγνωστικές εξετάσεις, υπό την έννοια της pre-test probability, αλλά και στο κατά πόσο µια θετική ή αρνητική απάντηση µιας διαγνωστικής εξέτασης θα σηµάνει και το τέλος της διαδικασίας διαφορικής διαγνωστικής υπό την έννοια της θετικής ή αρνητικής διαγνωστικής αξίας. Αυτά µπορούµε να τα κατανοήσουµε µε το παρακάτω παράδειγµα. Ουρολόγος παραλαµβάνει εξετάσεις PSA παθολογικές για 2 άνδρες ασθενείς του. Ο πρώτος είναι 19 ετών και ο δεύτερος 78. Επειδή ο καρκίνος του προστάτη είναι εξαιρετικά σπάνιος σε άνδρες κάτω των 50 ετών (επιπολασµός 2/100000) άρα η θετική διαγνωστική αξία του PSA πρακτικά µηδενική αποφασίζει ότι ο νεαρός ασθενής πάσχει από προστατίτιδα και του χορηγεί αντιβίωση. Για τον γηραιότερο ασθενή αποφασίζει να προχωρήσει σε περαιτέρω εξετάσεις θέτοντας σοβαρή υπόνοια καρκίνου του προστάτη επειδή ο καρκίνος αυτός είναι συχνός (υψηλός επιπολασµός ή pre-test probability), άρα και ψηλή θετική διαγνωστική αξία (post-test probability) στους άνδρες πάνω από τα 70. Στο παράδειγµα αυτό φαίνεται πόσο καθοριστική ήταν η γνώση του επιπολασµού του καρκίνου του προστάτη στην διαφορική διαγνωστική και τον χειρισµό των προαναφερθέντων ασθενών. Άρα και πόσο χρήσιµες οι µελέτες επιπολασµού(cross-sectional) του καρκίνου του προστάτη συναρτήσει της ηλικίας. Παρά την δεδοµένη αδυναµία των µελετών επιπολασµού να τεκµηριώσουν σχέσεις αιτίας -αποτελέσµατος, η παρατήρηση αυξηµένου επιπολασµού ενός νοσήµατος σε µια οµάδα του πληθυσµού µπορεί να πυροδοτήσει αιτιολογικές σκέψεις και συσχετίσεις οι οποίες να επαληθευθούν µε µετέπειτα αρτιότερες µελέτες και συσχετίσεις. Σχήµα 2 ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΟΟΡΤΩΝ - COHORTS STUDIES ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΟΟΡΤΩΝ - COHORTS STUDIES Στην επιδηµιολογία ο όρος cohort -κοόρτη ορίζεται σαν κάθε οµάδα ατόµων η οποία σχεδιάζεται να παρακολουθηθεί για µια περίοδο χρόνου. Έχει λάβει το όνοµα και την συνολική φιλοσοφία cohort - κοόρτη από την ονοµασία του στρατιωτικού σχη- µατισµού της αρχαίας Ρωµαϊκής λεγεώνας, ο αντίστοιχος λόχος.

Διλήμματα στον προστατικό καρκίνο. Γεράσιμος Αλιβιζάτος Διευθυντής Γ Ουρολογικής Κλινικής Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ

Διλήμματα στον προστατικό καρκίνο. Γεράσιμος Αλιβιζάτος Διευθυντής Γ Ουρολογικής Κλινικής Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ Διλήμματα στον προστατικό καρκίνο Γεράσιμος Αλιβιζάτος Διευθυντής Γ Ουρολογικής Κλινικής Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ Επιδημιολογικά στοιχεία Ο προστατικός καρκίνος είναι ο συχνότερος, από διαγνωστικής πλευράς καρκίνος,

Διαβάστε περισσότερα

Ριζική προστατεκτομή

Ριζική προστατεκτομή Ριζική προστατεκτομή Ηρακλής Χ. Μητσογιάννης Επίκ. Καθηγητής Ουρολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών Σισμανόγλειο Γ.Ν.Α. Σύγκρουση συμφερόντων Ερευνητής, Ομιλητής, Σύμβουλος (κατά την τελευταία 5ετία) για τις

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση της βιοχημικής υποτροπής στον καρκίνο του προστάτη

Διαχείριση της βιοχημικής υποτροπής στον καρκίνο του προστάτη Μωυσίδης Κυριάκος Λέκτορας Ουρoλογίας Β ουρολογική κλινική του Α.Π.Θ. Διευθυντής Καθηγητής Ε. Ιωαννίδης Διαχείριση της βιοχημικής υποτροπής στον καρκίνο του προστάτη Καρκίνος του προστάτη Yπάρχει κάποια

Διαβάστε περισσότερα

Ροµποτική Ουρολογία στην Ελλάδα

Ροµποτική Ουρολογία στην Ελλάδα Ροµποτική Ουρολογία στην Ελλάδα - παρεθλόν, παρόν και µέλλον - Βασίλης Πουλάκης MD, PhD, FEBU Aν. Kαθηγητής Iατρικής Σχολής Παν/µίου Φρανκφούρτης, Γερµανίας Διευθυντής Ουρολογικής Κλινικής Metropolitan

Διαβάστε περισσότερα

Βασίλης Πουλάκης. Aν. Kαθηγητής Iατρικής Σχολής Παν/µίου Φρανκφούρτης, Γερµανίας Διευθυντής Ουρολογικής Κλινικής Metropolitan Hospital, Νέο Φάληρο

Βασίλης Πουλάκης. Aν. Kαθηγητής Iατρικής Σχολής Παν/µίου Φρανκφούρτης, Γερµανίας Διευθυντής Ουρολογικής Κλινικής Metropolitan Hospital, Νέο Φάληρο Εντοπισµένος καρκίνος και τοπικά προχωρηµένος καρκίνος του προστάτη: Ανοιχτή ή ροµποτική ή λαπαροσκοπική επέµβαση; - Υπέρ της Ροµποτικής - Βασίλης Πουλάκης MD, PhD, FEBU Aν. Kαθηγητής Iατρικής Σχολής Παν/µίου

Διαβάστε περισσότερα

Βασίλης Πουλάκης Βασίλης Μώρος, Σταύρος Λεοντής, Δηµήτρης Δηµητρίου 1 Metropolitan Hospital, Νέο Φάληρο, Ελλάδα 1

Βασίλης Πουλάκης Βασίλης Μώρος, Σταύρος Λεοντής, Δηµήτρης Δηµητρίου 1 Metropolitan Hospital, Νέο Φάληρο, Ελλάδα 1 Πρώιµα συνδυαστικά (trifecta: εγκράτεια ούρων, στύση, έλλειψη βιοχηµικής υποτροπής) αποτελέσµατα µετά από ροµποτικά υποβοηθούµενη λαπαροσκοπική ριζική προστατεκτοµή (ΡΡΠ): επίδραση ηλικίας ασθενών και

Διαβάστε περισσότερα

Υπολογιστές ογκολογικού κινδύνου: Καρκίνος Νεφρού - Ουροδόχου Κύστης

Υπολογιστές ογκολογικού κινδύνου: Καρκίνος Νεφρού - Ουροδόχου Κύστης Υπολογιστές ογκολογικού κινδύνου: Καρκίνος Νεφρού - Ουροδόχου Κύστης Χαράλαμπος Κ. Μαμουλάκης Λέκτορας Ουρολογίας Ουρολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

Ca Προστάτη. Μοριακοί δείκτες και στρατηγική χειρισμού των ασθενών με νόσο χαμηλού κινδύνου ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΠ. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΟΥΡΟΛΟΓΙΑΣ Α.Π.Θ.

Ca Προστάτη. Μοριακοί δείκτες και στρατηγική χειρισμού των ασθενών με νόσο χαμηλού κινδύνου ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΠ. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΟΥΡΟΛΟΓΙΑΣ Α.Π.Θ. Ca Προστάτη Μοριακοί δείκτες και στρατηγική χειρισμού των ασθενών με νόσο χαμηλού κινδύνου ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΠ. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΟΥΡΟΛΟΓΙΑΣ Α.Π.Θ. Ca Προστάτη Ο δεύτερος σε συχνότητα καρκίνος στους άνδρες 1 στους

Διαβάστε περισσότερα

short news Γ. ασκαλόπουλος

short news Γ. ασκαλόπουλος 18-19 Γ. ασκαλόπουλος Η συµπληρωµατική ακτινοθεραπεία σε καρκίνο του προστάτη παθολογικού σταδίου Τ3Ν0Μ0 µειώνει σηµαντικά τον κίνδυνο µεταστάσεων και βελτιώνει την επιβίωση. Αποτελέσµατα της µακροχρόνιας

Διαβάστε περισσότερα

Παναγιώτης Ραφαήλ Μπαλαξής ειδικευόμενος ιατρός Ουρολογική κλινική Γ.Ν.Θ. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ

Παναγιώτης Ραφαήλ Μπαλαξής ειδικευόμενος ιατρός Ουρολογική κλινική Γ.Ν.Θ. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Παναγιώτης Ραφαήλ Μπαλαξής ειδικευόμενος ιατρός Ουρολογική κλινική Γ.Ν.Θ. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Ο ορισμός του θετικού χειρουργικού ορίου είναι ξεκάθαρος Ως θετικό χειρουργικό όριο ορίζεται η παρουσία όγκου, ο οποίος

Διαβάστε περισσότερα

ανασκοπήσεις 01//Noµoγράµµατα και καρκίνος του προστάτη Εισαγωγή Γεώργιος Μ. Πατσάης

ανασκοπήσεις 01//Noµoγράµµατα και καρκίνος του προστάτη Εισαγωγή Γεώργιος Μ. Πατσάης 30-31 Γεώργιος Μ. Πατσάης 01//Noµoγράµµατα και καρκίνος του προστάτη Εισαγωγή Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί τον 2ον κατά σειρά συχνότητας καρκίνο στους άνδρες και δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο µετά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΡΗΓΑΣ MD, FEBU ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ. ΕΥΡΩΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΡΗΓΑΣ MD, FEBU ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ. ΕΥΡΩΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΥΡΟΛΟΓΙΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΡΗΓΑΣ MD, FEBU ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ. ΕΥΡΩΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ ΡΟΜΠΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Da Vinci εντυπωσιακή τεχνολογία που αυξάνει

Διαβάστε περισσότερα

Δεν υπάρχει καµία σύγκρουση συµφερόντων του οµιλητή

Δεν υπάρχει καµία σύγκρουση συµφερόντων του οµιλητή Ποιότητα ζωής Δεν υπάρχει καµία σύγκρουση συµφερόντων του οµιλητή 34 από τους 35 στύση επαρκή για επαφή!!! 97% Ευχαριστούµε ροµποτική!!!! Είναι η ροµποτική χειρουργική καλύτερη από τη λαπαροσκοπική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΗ. Ιωάννης Βακαλόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Λέκτορας Αριστοτελείου Παν/µιου Θεσσαλονίκης

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΗ. Ιωάννης Βακαλόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Λέκτορας Αριστοτελείου Παν/µιου Θεσσαλονίκης ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΗ Ιωάννης Βακαλόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Λέκτορας Αριστοτελείου Παν/µιου Θεσσαλονίκης Σύγκριση του καρκίνου του προστάτη µε άλλους καρκίνους Καρκίνος Προστάτη Ο συχνότερος καρκίνος στον

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη.

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Καρκίνος του προστάτη Επιδημιολογία: Αποτελεί τον συχνότερα διαγνωσμένο καρκίνο στον άνδρα. 186.320

Διαβάστε περισσότερα

Πέρα από το marketing: Η πραγματική αξία της Ρομποτικής Ριζικής Προστατεκτομής

Πέρα από το marketing: Η πραγματική αξία της Ρομποτικής Ριζικής Προστατεκτομής Πέρα από το marketing: Η πραγματική αξία της Ρομποτικής Ριζικής Προστατεκτομής MD, PhD, FEBU Βασίλης Πουλάκης Υφηγητής (Priv. Dozent) Παν/μίου Φρανκφούρτης Ιατρικό Αθηνών Διευθυντής Ουρολογικής Κλινικής

Διαβάστε περισσότερα

Urogold III: Οι σημαντικότερες δημοσιεύσεις της χρονιάς (Προστάτης- όρχεις)

Urogold III: Οι σημαντικότερες δημοσιεύσεις της χρονιάς (Προστάτης- όρχεις) Urogold III: Οι σημαντικότερες δημοσιεύσεις της χρονιάς (Προστάτης- όρχεις) Μουρμούρης Παναγιώτης MD, MSc, PhD, FEBU Πανεπιστημιακός Υπότροφος ΕΚΠΑ Β Ουρολογική Κλινική Σισμανόγλειο ΓΝΑ Καμία σύγκρουση

Διαβάστε περισσότερα

UroSwords I (ΚΥΠ) Μονοθεραπεία ή συνδυαστική φαρμακοθεραπεία; Η μονοθεραπεία είναι επαρκής. Χαράλαμπος Κ. Μαμουλάκης Λέκτορας Ουρολογίας

UroSwords I (ΚΥΠ) Μονοθεραπεία ή συνδυαστική φαρμακοθεραπεία; Η μονοθεραπεία είναι επαρκής. Χαράλαμπος Κ. Μαμουλάκης Λέκτορας Ουρολογίας UroSwords I (ΚΥΠ) Μονοθεραπεία ή συνδυαστική φαρμακοθεραπεία; Η μονοθεραπεία είναι επαρκής Χαράλαμπος Κ. Μαμουλάκης Λέκτορας Ουρολογίας Ουρολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχογενής στυτική δυσλειτουργία: μια γνωριμία με τις ψυχολογικές θεραπείες. Β Ουρολογική Κλινική Α.Π.Θ

Ψυχογενής στυτική δυσλειτουργία: μια γνωριμία με τις ψυχολογικές θεραπείες. Β Ουρολογική Κλινική Α.Π.Θ Ψυχογενής στυτική δυσλειτουργία: μια γνωριμία με τις ψυχολογικές θεραπείες Β Ουρολογική Κλινική Α.Π.Θ Καλυβιανάκης Δημήτρης, Ουρολόγος Υπότροφος ΜΜΟΠ 27 30 Μαΐου 2010. Πορταριά Πήλιο Εισαγωγή (1) Λίγες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ - ΠΟΤΕ?

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ - ΠΟΤΕ? ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ - ΠΟΤΕ? ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΑΡΡΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Α ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΜΕΤΑΞΑ Η ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ κατέχει ένα ιδιαίτερα

Διαβάστε περισσότερα

Uroswords II Καρκίνος κύστης T1 High Grade: Η κυστεκτοµή είναι απαραίτητη; ιαιτητής:. Μητρόπουλος Οι µονοµάχοι: Β. Τζώρτζης Κ.

Uroswords II Καρκίνος κύστης T1 High Grade: Η κυστεκτοµή είναι απαραίτητη; ιαιτητής:. Μητρόπουλος Οι µονοµάχοι: Β. Τζώρτζης Κ. Uroswords II Καρκίνος κύστης T1 High Grade: Η κυστεκτοµή είναι απαραίτητη; ιαιτητής:. Μητρόπουλος Οι µονοµάχοι: Β. Τζώρτζης Κ. Χατζηµουρατίδης Ερώτηση 1 Κυστεκτοµή ή συντηρητική αγωγή; Η νόσος αντιµετωπίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Prolaris : Ο Νέος Εξατομικευμένος Υπολογισμός της Επιθετικότητας του Καρκίνου του Προστάτη

Prolaris : Ο Νέος Εξατομικευμένος Υπολογισμός της Επιθετικότητας του Καρκίνου του Προστάτη Prolaris : Ο Νέος Εξατομικευμένος Υπολογισμός της Επιθετικότητας του Καρκίνου του Προστάτη Τηλεφωνικό Κέντρο 210 69 66 000 Prolaris : Ο Νέος Εξατομικευμένος Υπολογισμός της Επιθετικότητας του Καρκίνου

Διαβάστε περισσότερα

Τ 1 G 3. Επαρκής TUR ή re-tur;

Τ 1 G 3. Επαρκής TUR ή re-tur; EΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ Τ 1 G 3. Επαρκής TUR ή re-tur; Εισηγητής: Γ.Κ. ΜΟΥΣΤΑΚΑΣ Α.Ν.Θ. Θεαγένειο Θεσσαλονίκης Οργάνωση: Τμήμα Ουρογεννητικής Ογκολογίας της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάλυση Oncotype DX για τον καρκίνο του προστάτη βοηθά εσάς και τον γιατρό σας να αποφασίσετε με αυτοπεποίθηση.

Η ανάλυση Oncotype DX για τον καρκίνο του προστάτη βοηθά εσάς και τον γιατρό σας να αποφασίσετε με αυτοπεποίθηση. ΕΝΕΡΓΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ Ή ΑΜΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΊA; Η ανάλυση Oncotype DX για τον καρκίνο του προστάτη βοηθά εσάς και τον γιατρό σας να αποφασίσετε με αυτοπεποίθηση. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε το OncotypeDX.com.

Διαβάστε περισσότερα

BEST OF URO ONCOLOGY Penile Testicular Cancer 2016 ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γ.Ν.Α. Γ.

BEST OF URO ONCOLOGY Penile Testicular Cancer 2016 ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γ.Ν.Α. Γ. BEST OF URO ONCOLOGY Penile Testicular Cancer 2016 ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γ.Ν.Α. Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ Σκοπός της μελέτης η αξιολόγηση των επιπλοκών σε ασθενείς

Διαβάστε περισσότερα

Δυσμενείς παράγοντες μετά ριζική προστατεκτομή. Μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία διάσωσης;

Δυσμενείς παράγοντες μετά ριζική προστατεκτομή. Μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία διάσωσης; Δυσμενείς παράγοντες μετά ριζική προστατεκτομή. Μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία διάσωσης; Καμπέρης Ευστάθιος Ακτινοθεραπευτής - Ογκολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης 6 Νοεμβρίου 2015

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΑ ΕΚ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΥ ΕΠΙΘΗΛΙΟΥ ΑΝΩΤΕΡΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΑ ΕΚ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΥ ΕΠΙΘΗΛΙΟΥ ΑΝΩΤΕΡΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΑ ΕΚ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΥ ΕΠΙΘΗΛΙΟΥ ΑΝΩΤΕΡΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ M. Rouprêt, R. Zigeuner, J. Palou, A. öhle, E. Kaasinen, M. abjuk, R. Sylvester, W. Oosterlinck Eur Urol 2011 Apr;59(4):584-94

Διαβάστε περισσότερα

Η ανίχνευση νεφρικών όγκων αυξάνει περίπου κατα 1% κατ' έτος. Η τυχαία ανεύρεση μικρών όγκων είναι σήμερα η πλειονότητα των νεφρικών όγκων.

Η ανίχνευση νεφρικών όγκων αυξάνει περίπου κατα 1% κατ' έτος. Η τυχαία ανεύρεση μικρών όγκων είναι σήμερα η πλειονότητα των νεφρικών όγκων. Ενδείξεις και περιορισμοί στη διαδερμική βιοψία των νεφρικών μαζών Αδαμόπουλος Βασίλειος Md.- FEBU Επιμ.Β' Γ.Ν.Καβάλας- Ουρολογική Κλινική Το Πρόβλημα... Η ανίχνευση νεφρικών όγκων αυξάνει περίπου κατα

Διαβάστε περισσότερα

Υπάρχουν όρια στην μερική νεφρεκτομή; Μέγεθος, Τοπογραφία, Τεχνική

Υπάρχουν όρια στην μερική νεφρεκτομή; Μέγεθος, Τοπογραφία, Τεχνική Υπάρχουν όρια στην μερική νεφρεκτομή; Μέγεθος, Τοπογραφία, Τεχνική Τσίμαρης Ιωάννης Επιμελητής Ά, FEBU Ουρολογική Κλινική ΓΝ Ιωαννίνων «Γ. Χατζηκώστα» Ενδείξεις Μερικής Νεφρεκτομής Απόλυτες Ανατομικά ή

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή διατριβή ΣΤΥΙΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΡΙΖΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΚΤΟΜΗ

Πτυχιακή διατριβή ΣΤΥΙΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΡΙΖΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΚΤΟΜΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή διατριβή ΣΤΥΙΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΡΙΖΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΚΤΟΜΗ Μάριος Βασιλείου Λεμεσός 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες οδηγίες για τον mcrpc Εφαρμογή στην καθημερινή κλινική πρακτική

Κατευθυντήριες οδηγίες για τον mcrpc Εφαρμογή στην καθημερινή κλινική πρακτική Κατευθυντήριες οδηγίες για τον mcrpc Εφαρμογή στην καθημερινή κλινική πρακτική Κων/νος Χατζημουρατίδης Αναπληρωτής Καθηγητής Ουρολογίας Β Ουρολογική Κλινική ΑΠΘ Δήλωση συμφερόντων Είδος Μισθός Ερευνητικά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΗ Είναι συχνός ο καρκίνος του προστάτη; Ποιοί παράγοντες κινδύνου σχετίζονται με τον καρκίνο του προστάτη ;

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΗ Είναι συχνός ο καρκίνος του προστάτη; Ποιοί παράγοντες κινδύνου σχετίζονται με τον καρκίνο του προστάτη ; ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΗ Είναι συχνός ο καρκίνος του προστάτη; Πρόκειται για το συχνότερο καρκίνο και τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες. Η συχνότητά του αυξάνει με την αύξηση της ηλικίας και το

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ. Πως να προλάβετε τον ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ. Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία

ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ. Πως να προλάβετε τον ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ. Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ Πως να προλάβετε τον ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ με ΤΗΝ ΕΥΓΕΝΙΚΗ Χορηγία Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία με ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ «Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για

Διαβάστε περισσότερα

Τι θα προτείνατε σε έναν υγιή 71-χρονο με ένα ενδοφυτικό νεφρικό όγκο 5 cm; Ριζική νεφρεκτομή

Τι θα προτείνατε σε έναν υγιή 71-χρονο με ένα ενδοφυτικό νεφρικό όγκο 5 cm; Ριζική νεφρεκτομή Τι θα προτείνατε σε έναν υγιή 71-χρονο με ένα ενδοφυτικό νεφρικό όγκο 5 cm; Ριζική νεφρεκτομή Dr. med. Αποστολος Π. Λαμπαναρης MD, PhD Χειρουργός Ουρολόγος Πιστοποιημένος Χειρουργός Ρομποτικής Τι είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΠ: Ο ΜΕΣΟΣ ΛΟΒΟΣ ΕΊΝΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ; Ευάγγελος Λιάτσικος Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστήµιο Πατρών ESUT president elect

ΚΥΠ: Ο ΜΕΣΟΣ ΛΟΒΟΣ ΕΊΝΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ; Ευάγγελος Λιάτσικος Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστήµιο Πατρών ESUT president elect ΚΥΠ: Ο ΜΕΣΟΣ ΛΟΒΟΣ ΕΊΝΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ; Ευάγγελος Λιάτσικος Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστήµιο Πατρών ESUT president elect Disclosures Consultant, opinion leader Cook Medical Consultant Boston Scientific

Διαβάστε περισσότερα

Dept. Urology, Athens Medical School, J. Varkarakis ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΡΑΚΑΡΑΚΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΘΗΝΩΝ ΣΙΣΜΑΝΟΓΛΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

Dept. Urology, Athens Medical School, J. Varkarakis ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΡΑΚΑΡΑΚΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΘΗΝΩΝ ΣΙΣΜΑΝΟΓΛΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΡΑΚΑΡΑΚΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΘΗΝΩΝ ΣΙΣΜΑΝΟΓΛΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΟΓΚΟΙ T1G3 Συχνότητα 20% Υποτροπή 80% Πρόοδος σε διηθητική νόσο 53% Θνησιμότητα 34% Rhijn et al Eur Urol 2009 Canookson

Διαβάστε περισσότερα

Η θέση της ακτινοθεραπείας μετά ριζική προστατεκτομή.

Η θέση της ακτινοθεραπείας μετά ριζική προστατεκτομή. Η θέση της ακτινοθεραπείας μετά ριζική προστατεκτομή. Μ.Χαραλαμπίδου, Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος Διευθύντρια Ακτινοθεραπευτικό Ογκολογικό τμήμα ΑΝΘ «ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ» Ø Κλινικές μελέτες; Λίγες Ø Τοξικότητα;

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες οδηγίες της EAU για τον ουροθηλιακό καρκίνο ανώτερης αποχετευτικής μοίρας ουροποιητικού

Κατευθυντήριες οδηγίες της EAU για τον ουροθηλιακό καρκίνο ανώτερης αποχετευτικής μοίρας ουροποιητικού Κατευθυντήριες οδηγίες της EAU για τον ουροθηλιακό καρκίνο ανώτερης αποχετευτικής μοίρας ουροποιητικού M. Rouprêt, M. Babjuk, M. Burger, E. ompérat, N.. owan P. Gontero, A.H. Mostafid, J. Palou, B.W.G.

Διαβάστε περισσότερα

Βραχυθεραπεία Προστάτη: Ουρολογικές ενδείξεις και αποτελέσματα

Βραχυθεραπεία Προστάτη: Ουρολογικές ενδείξεις και αποτελέσματα Βραχυθεραπεία Προστάτη: Ουρολογικές ενδείξεις και αποτελέσματα Στέλιος Βούλγαρης Χειρουργός Ουρολόγος Υπεύθυνος Κέντρου Βραχυθεραπείας Προστάτη Euromedica Κυανούς Σταυρός Θεσσαλονίκη LDR Βραχυθεραπεία

Διαβάστε περισσότερα

Best of Uro-oncology Kidney Cancer 2016

Best of Uro-oncology Kidney Cancer 2016 Best of Uro-oncology Kidney Cancer 2016 Ιάσων Κυριαζής, MD, MSc, FEBU Κλινικά εντοπισμένη νόσος 417 PN patients all techniques: Long term oncological outcomes. Only tumor stage was associated with recurrence.

Διαβάστε περισσότερα

Πανθηλωμάτωση ουροδόχου κύστεως Πολλαπλές TUR η ριζική κυστεκτομή

Πανθηλωμάτωση ουροδόχου κύστεως Πολλαπλές TUR η ριζική κυστεκτομή Πανθηλωμάτωση ουροδόχου κύστεως Πολλαπλές TUR η ριζική κυστεκτομή ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ MD,MSc,FEBU ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Β, ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Α.Ο.Ν.Α Θεωρίες προέλευσης της πολλαπλότητας των όγκων

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Ογκολογίας Ουροποιογεννητικού GenitoUrinary Oncology

Πρόγραμμα Ογκολογίας Ουροποιογεννητικού GenitoUrinary Oncology Πρόγραμμα Ογκολογίας Ουροποιογεννητικού 2017 2018 GenitoUrinary Oncology 2017-2018 Κωδικός Μαθήματος: ΧΡ0511 Υπεύθυνος Καθηγητής: Σταύρος Γκράβας, Αναπληρωτής Καθηγητής ECTS: 2 Τύπος Μαθήματος: ΕΠΙΛΟΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη. Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη

Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη. Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη Σχεδιασμός Ακτινοθεραπείας Προστάτη Σχεδιασμός Ακτινοθεραπείας Προστάτη (Treatment Planning): σύγκριση απεικόνισης μεταξύ Αξονικής και

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος ορθού Προεγχειρητική ακτινοθεραπεία. Λουίζα Βίνη Ογκολόγος Ακτινοθεραπεύτρια Τμήμα Ακτινοθεραπείας Ιατρικό Αθηνών

Καρκίνος ορθού Προεγχειρητική ακτινοθεραπεία. Λουίζα Βίνη Ογκολόγος Ακτινοθεραπεύτρια Τμήμα Ακτινοθεραπείας Ιατρικό Αθηνών Καρκίνος ορθού Προεγχειρητική ακτινοθεραπεία Λουίζα Βίνη Ογκολόγος Ακτινοθεραπεύτρια Τμήμα Ακτινοθεραπείας Ιατρικό Αθηνών Prognostic groups in 1676 patients with T3 rectal cancer treated without preoperative

Διαβάστε περισσότερα

ανασκοπήσεις Βασική επιδηµιολογική µεθοδολογία και στατιστική αξιολόγηση έρευνας Μέρος Β' (Τύποι Επιδηµιολογικών Μελετών) Σχήµα 1

ανασκοπήσεις Βασική επιδηµιολογική µεθοδολογία και στατιστική αξιολόγηση έρευνας Μέρος Β' (Τύποι Επιδηµιολογικών Μελετών) Σχήµα 1 26-27. Τάκος Βασική επιδηµιολογική µεθοδολογία και στατιστική αξιολόγηση έρευνας Η εκµάθηση και η εφαρµογή των βασικών επιδη- µιολογικών γνώσεων στην καθηµερινή κλινική πρακτική και την έρευνα θα µπορούσε

Διαβάστε περισσότερα

Κλινικά περιστατικά καρκίνου του προστάτη

Κλινικά περιστατικά καρκίνου του προστάτη Κλινικά περιστατικά καρκίνου του προστάτη 13 η εβδομάδα ειδικευομένων Φεβρουάριος 2018 Ιστορικό Άνδρας ηλικίας 57 ετών Ατομικό αναμνηστικό : ελεύθερο Σεξουαλικά ενεργός Δεύτερος γάμος προ έτους Ηπια LUTS

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΜΠΑΡΚΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΑΝ Α Π Λ Η Ρ Ω Τ Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ϊ Σ ΤΑΜ Ε Ν Η ΟΥ Ρ ΟΛΟ Γ Ι ΚΟΥ- Ο Γ ΚΟΛΟ Γ Ι ΚΟΥ Τ Μ Η Μ ΑΤΟ Σ ΑΝ Θ «Θ Ε ΑΓ Ε Ν Ε Ι Ο» ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ Βασική

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Κλινική Φαρμακολογία και Θεραπευτική» ΚΥΠ και PDE5i

ΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Κλινική Φαρμακολογία και Θεραπευτική» ΚΥΠ και PDE5i ΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Κλινική Φαρμακολογία και Θεραπευτική» ΚΥΠ και PDE5i Χρυσοβαλάντης Τουτζιάρης PhD,FEBU,FECSM Επιμελητής Α A Ουρολογική Κλινική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΙΑ Η ΣΩΣΤΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΥΡΟΘΗΛΙΑΚΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΣΤΟ ΑΝΩΤΕΡΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ;

ΠΟΙΑ Η ΣΩΣΤΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΥΡΟΘΗΛΙΑΚΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΣΤΟ ΑΝΩΤΕΡΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ; ΠΟΙΑ Η ΣΩΣΤΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΥΡΟΘΗΛΙΑΚΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΣΤΟ ΑΝΩΤΕΡΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ; ΕΝ ΕΙΞΕΙΣ ΕΝ ΟΣΚΟΠΙΚΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ Θ. ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Επικ. Καθηγητής Ουρολογίας ηµοκριτείου Πανεπιστηµίου Θράκης ΕΝ

Διαβάστε περισσότερα

UROGOLD III: Οι σηµαντικότερες δηµοσιεύσεις της χρονιάς Καρκίνος Όρχεως και Πέους Ευάγγελος Φραγκιάδης Ακαδηµαϊκός Υπότροφος Α Ουρολογική Κλινική ΕΚΠΑ

UROGOLD III: Οι σηµαντικότερες δηµοσιεύσεις της χρονιάς Καρκίνος Όρχεως και Πέους Ευάγγελος Φραγκιάδης Ακαδηµαϊκός Υπότροφος Α Ουρολογική Κλινική ΕΚΠΑ UROGOLD III: Οι σηµαντικότερες δηµοσιεύσεις της χρονιάς Καρκίνος Όρχεως και Πέους Ευάγγελος Φραγκιάδης Ακαδηµαϊκός Υπότροφος Α Ουρολογική Κλινική ΕΚΠΑ Καµία σύγκρουση συµφερόντων Some may think this was

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΝΟΙΚΤΗ» ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ. Υπέρ. Dr Βασίλης Αλιβιζάτος Διευθυντής Ε.Σ.Υ. Χειρουργική Κλινική Γ. Ν. Πατρών «Ο Αγιος Ανδρέας»

«ΑΝΟΙΚΤΗ» ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ. Υπέρ. Dr Βασίλης Αλιβιζάτος Διευθυντής Ε.Σ.Υ. Χειρουργική Κλινική Γ. Ν. Πατρών «Ο Αγιος Ανδρέας» «ΑΝΟΙΚΤΗ» ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ Υπέρ Dr Βασίλης Αλιβιζάτος Διευθυντής Ε.Σ.Υ. Χειρουργική Κλινική Γ. Ν. Πατρών «Ο Αγιος Ανδρέας» ΧΟΛΟΚΥΣΤΕΚΤΟΜΗ (open / lap) Η συχνότερη χειρουργική επέμβαση. 20.000.000 ασθενείς με

Διαβάστε περισσότερα

Αναστολείς PDE5 σε άνδρες με ΚΥΠ: «με ένα σμπάρο δυο τριγώνια;»

Αναστολείς PDE5 σε άνδρες με ΚΥΠ: «με ένα σμπάρο δυο τριγώνια;» Αναστολείς PDE5 σε άνδρες με ΚΥΠ: «με ένα σμπάρο δυο τριγώνια;» Γκρίτσιος Παύλος Ουρολόγος Διδάκτορας Α.Π.Θ. F.E.B.U. Δεν υπάρχει οικονομικό συμφέρον από την παρούσα ομιλία. 1 Ανατομία και φυσιολογία της

Διαβάστε περισσότερα

Η διάγνωση του προστατικού καρκίνου πριν και µετα την ανακάλυψη του PSA

Η διάγνωση του προστατικού καρκίνου πριν και µετα την ανακάλυψη του PSA Φ. Σοφράς Η διάγνωση του προστατικού καρκίνου πριν και µετα την ανακάλυψη του PSA Prostate cancer diagnosis and treatment after the introduction of prostate-specific antigen screening: 1986-2005. Welch

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση Ουρολογικών Ογκολογικών ασθενών σε Πρωτοβάθμιο Νοσοκομείο. Προβλήματα και ιδιαιτερότητες. Νοσοκομείο Καβάλας

Αντιμετώπιση Ουρολογικών Ογκολογικών ασθενών σε Πρωτοβάθμιο Νοσοκομείο. Προβλήματα και ιδιαιτερότητες. Νοσοκομείο Καβάλας Αντιμετώπιση Ουρολογικών Ογκολογικών ασθενών σε Πρωτοβάθμιο Νοσοκομείο. Προβλήματα και ιδιαιτερότητες Νοσοκομείο Καβάλας Α. Ζαρκαδούλιας PhD, FEBU Επιμελητής Β Ουρολογική Κλινική Γ.Ν. Καβάλας Διαφορές

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος του λεμφαδενικού καθαρισμού στον καρκίνο της ουροδόχου κύστης

Ο ρόλος του λεμφαδενικού καθαρισμού στον καρκίνο της ουροδόχου κύστης Ο ρόλος του λεμφαδενικού καθαρισμού στον καρκίνο της ουροδόχου κύστης Δρ. Κων/νος Ντούμας Συντονιστής Διευθυντής Ουρολογικής Κλινικής ΓΝΑ Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ ΝΙΜΤΣ, 20 Μαΐου 2015 Επιδημιολογία Parkin DM et al,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Αναμονή και προσεκτική παρακολούθηση Α. Ζαρκαδούλιας Επικουρικός Επιμελητής Β Ουρολογική Κλινική Γ.Ν. Καβάλας J. Ferlay et al. European Journal of Cancer 2013;149:1374

Διαβάστε περισσότερα

Ιδιαιτερότητες χειρουργικής αντιμετώπισης ΝΕΤ εντέρου

Ιδιαιτερότητες χειρουργικής αντιμετώπισης ΝΕΤ εντέρου Ιδιαιτερότητες χειρουργικής αντιμετώπισης ΝΕΤ εντέρου Γεώργιος Χ. Σωτηρόπουλος, MD, PhD, FACS, FEBS Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Essen Αν. Καθηγητής Χειρουργικής ΕΚΠΑ Αθήνα 11.11.2017 Αντιμετώπιση

Διαβάστε περισσότερα

Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ Γ.Ν.Α. «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ» ΝΟΣΟΣ PAGET ΑΙΔΟΙΟΥ

Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ Γ.Ν.Α. «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ» ΝΟΣΟΣ PAGET ΑΙΔΟΙΟΥ Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ Γ.Ν.Α. «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ» ΝΟΣΟΣ PAGET ΑΙΔΟΙΟΥ Κουτρούµπα Ι, Χαϊδόπουλος Δ, Θωµάκος Ν, Σωτηροπούλου Μ, Καθοπούλης Ν, Βλάχος

Διαβάστε περισσότερα

Ανατομία του προστάτη σε ζώνες κατά McNeal

Ανατομία του προστάτη σε ζώνες κατά McNeal 15/1/2018 Νέα απεικονιστική προσέγγιση του καρκίνου του προστάτη. Θέσεις και περιορισμοί του σύγχρονου ακτινολόγου. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΣΟΦΙΑ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α Ακτινολογικό Εργαστήριο Νοσ.Παπαγεωργίου ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Πίεση νωτιαίου µυελού Σύνδροµο άνω κοίλης. Δέσποινα Μισαηλίδου Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο

ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Πίεση νωτιαίου µυελού Σύνδροµο άνω κοίλης. Δέσποινα Μισαηλίδου Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Πίεση νωτιαίου µυελού Σύνδροµο άνω κοίλης Δέσποινα Μισαηλίδου Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο ΠΙΕΣΗ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ 12700 ασθενείς/έτος ΗΠΑ 5-10% όλων των

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΣΤΥΤΙΚΗΣ ΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΕ ΚΡΟΥΣΤΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ Erectile Dysfunction Shock-Wave Therapy (EDSWT)

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΣΤΥΤΙΚΗΣ ΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΕ ΚΡΟΥΣΤΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ Erectile Dysfunction Shock-Wave Therapy (EDSWT) ηµήτρης Γ. Χατζηχρήστου Καθηγητής Ουρολογίας Ανδρολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης 01 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΣΤΥΤΙΚΗΣ ΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΕ ΚΡΟΥΣΤΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ Erectile Dysfunction Shock-Wave Therapy (EDSWT)

Διαβάστε περισσότερα

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΙΚΗΣ ΚΥΣΤΕΚΤΟΜΗΣ. Δρ. Αναστάσιος Παππάς Διευθυντής Ε.Σ.Υ. του Ουρολογικού Τµήµατος του Νοσοκοµείου << Άγιος Σάββας >>.

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΙΚΗΣ ΚΥΣΤΕΚΤΟΜΗΣ. Δρ. Αναστάσιος Παππάς Διευθυντής Ε.Σ.Υ. του Ουρολογικού Τµήµατος του Νοσοκοµείου << Άγιος Σάββας >>. Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΙΚΗΣ ΚΥΣΤΕΚΤΟΜΗΣ Δρ. Αναστάσιος Παππάς Διευθυντής Ε.Σ.Υ. του Ουρολογικού Τµήµατος του Νοσοκοµείου >. Η ριζική κυστεκτοµή είναι θεραπεία εκλογής στο µη µεταστατικό,

Διαβάστε περισσότερα

Δήλωση Συμφερόντων. Συνδυαστική θεραπεία στην υπερδραστήρια κύστη. Yπάρχουν αποδείξεις; 17/6/2016. Astellas UK AMS UK. Menarini.

Δήλωση Συμφερόντων. Συνδυαστική θεραπεία στην υπερδραστήρια κύστη. Yπάρχουν αποδείξεις; 17/6/2016. Astellas UK AMS UK. Menarini. Συνδυαστική θεραπεία στην υπερδραστήρια κύστη. Yπάρχουν αποδείξεις; V. Sakalis Consultant Urologist Salisbury NHS Trust, UK Δήλωση Συμφερόντων Astellas UK AMS UK Menarini Coloplast 1 Facts about BPH &

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτόκολλο εξατομίκευσης της χειρουργικής θεραπείας στον καρκίνου του οισοφάγου

Πρωτόκολλο εξατομίκευσης της χειρουργικής θεραπείας στον καρκίνου του οισοφάγου Πρωτόκολλο εξατομίκευσης της χειρουργικής θεραπείας στον καρκίνου του οισοφάγου ΜΟΝΑΔΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΩΤΕΡΟΥ ΠΕΠΤΙΚΟΥ, Α ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ, «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ» Γ.Ν.Α. Δουλάμη Γεωργία, Θεοδώρου

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτόκολλο αντιμετώπισης αγγειακής στυτικής δυσλειτουργίας. Δημήτρης Καλυβιανάκης

Πρωτόκολλο αντιμετώπισης αγγειακής στυτικής δυσλειτουργίας. Δημήτρης Καλυβιανάκης Πρωτόκολλο αντιμετώπισης αγγειακής στυτικής δυσλειτουργίας Δημήτρης Καλυβιανάκης Σύγκρουση συμφερόντων Καμία Περιεχόμενα 1. Ορισμός αγγειακής στυτικής δυσλειτουργίας 2. Χαρακτηριστικά ασθενών με αγγειακή

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος προστάτη σε ασθενείς ενδιάμεσου κινδύνου. Ριζική προστατεκτομή vs. Ακτινοθεραπεία

Καρκίνος προστάτη σε ασθενείς ενδιάμεσου κινδύνου. Ριζική προστατεκτομή vs. Ακτινοθεραπεία Καρκίνος προστάτη σε ασθενείς ενδιάμεσου κινδύνου. Ριζική προστατεκτομή vs. Ακτινοθεραπεία Καμπέρης Ευστάθιος Ακτινοθεραπευτής - Ογκολόγος 13 Ιουνίου 2015 Δηλώνω ότι δεν έχω καμία διένεξη συμφέροντος.

Διαβάστε περισσότερα

15/1/2018. Δρ. Σάββας Παρασκευόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Θεσσαλονίκη 2-5 /11/ ο Μακεδονικό Ουρολογικό Συμπόσιο

15/1/2018. Δρ. Σάββας Παρασκευόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Θεσσαλονίκη 2-5 /11/ ο Μακεδονικό Ουρολογικό Συμπόσιο Η χρήση του PET CT στην Ογκολογία και όχι μόνο Δρ. Σάββας Παρασκευόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Θεσσαλονίκη 2-5 /11/2017 11ο Μακεδονικό Ουρολογικό Συμπόσιο 1 Τι είναι το PET SCAN; Η Pet scan (pozitron emission

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ;

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ; ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ; Οι διάφορες θεραπευτικές επιλογές για ασθενείς µε διαγνωσµένο καρκίνο του προστάτη: 1. Στενή παρακολούθηση 2. Ριζική προστατεκτοµή 3. Ακτινοθεραπεία

Διαβάστε περισσότερα

THE BEST OF URO-ONCOLOGY IN 2016

THE BEST OF URO-ONCOLOGY IN 2016 THE BEST OF URO-ONCOLOGY IN 2016 PROSTATE CANCER ΔΡΟΓΩΣΗΣ ΑΧΙΛΛΕΥΣ MD, FEBU, FECSM ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΘΈΜΑ Σύγκριση μεταξύ ανοικτής και ρομποτικά υποβοηθούμενης

Διαβάστε περισσότερα

18. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ

18. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ 18. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ Ο καρκίνος του ενδομητρίου είναι η συχνότερη μορφή γυναικολογικού καρκίνου στις ΗΠΑ ( 6% όλων των νεοδιαγνωσθέντων καρκίνων στις γυναίκες). Η πρόγνωση είναι σχετικά καλή καθώς

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγική µεταγγίσεων: Περιοριστική vs Ελεύθερη

Στρατηγική µεταγγίσεων: Περιοριστική vs Ελεύθερη ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Β ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Δ/ΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΟΥΡΑΚΛΗΣ Στρατηγική µεταγγίσεων: Περιοριστική vs Ελεύθερη Δ. ΔΗΜΗΤΡΟΥΛΗΣ ΕΠ. ΚΑΘ.

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρός. Ουρογεννητικό Σύστημα στον Άνδρα. . Ουρητήρας Κύστη. Σπερματοδόχος Κύστη. Ουρήθρα. Προστάτης Όρχις

Νεφρός. Ουρογεννητικό Σύστημα στον Άνδρα. . Ουρητήρας Κύστη. Σπερματοδόχος Κύστη. Ουρήθρα. Προστάτης Όρχις Κακοήθεις Παθήσεις Προστάτου Νεφρός Ουρογεννητικό Σύστημα στον Άνδρα. Ουρητήρας Κύστη Σπερματοδόχος Κύστη Προστάτης Όρχις Ουρήθρα ρ Ουροδόχος κύστις-ουρήθρα Προστάτης.. Ουροδόχος κύστις Σπερματοδόχος κύστις

Διαβάστε περισσότερα

Χειρουργική αντιμετώπιση τοπικά. προχωρημένο καρκίνο προστάτη.

Χειρουργική αντιμετώπιση τοπικά. προχωρημένο καρκίνο προστάτη. Αθ. Παπατσώρης, Επ. Καθηγητής Ουρολογίας, Σισμανόγλειο Νοσοκομείο Αθηνών Χειρουργική αντιμετώπιση τοπικά προχωρημένου καρκίνου προστάτη ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί την συχνότερη κακοήθεια

Διαβάστε περισσότερα

Ι) ΗΠΑΤΕΚΤΟΜΗ ΓΙΑ ΕΝ ΟΗΠΑΤΙΚΟ ΧΟΛΑΓΓΕΙΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑ: ΜΑΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ:

Ι) ΗΠΑΤΕΚΤΟΜΗ ΓΙΑ ΕΝ ΟΗΠΑΤΙΚΟ ΧΟΛΑΓΓΕΙΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑ: ΜΑΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ: ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΕΚΤΟΜΗΣ ΧΟΛΑΓΓΕΙΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΟΣ Β. Τζιούφα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Εργαστηρίου Παθολογικής Ανατοµικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Ι) ΗΠΑΤΕΚΤΟΜΗ ΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να editorial //ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΟΥΡΟΛΟΓΙΑ #24 Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να απαξιώσεις το σύστηµα υγείας µιας χώρας; Η προσωπική µου άποψη είναι ότι είναι µάλλον ευκολο και σχεδόν σε καθηµερινή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ. Η κακοήθης νεοπλασία του νεφρού αποτελεί το 3 % των νεοπλασμάτων του ενήλικα. Ασυνήθης είναι η εμφάνιση του σε ηλικίες κάτω των

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ. Η κακοήθης νεοπλασία του νεφρού αποτελεί το 3 % των νεοπλασμάτων του ενήλικα. Ασυνήθης είναι η εμφάνιση του σε ηλικίες κάτω των ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ. Η κακοήθης νεοπλασία του νεφρού αποτελεί το 3 % των νεοπλασμάτων του ενήλικα. Ασυνήθης είναι η εμφάνιση του σε ηλικίες κάτω των 40 ετών και τυπικά εμφανίζεται στην πέμπτη και έκτη

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος Προστάτη Σημαντικότερες Δημοσιεύσεις 2016

Καρκίνος Προστάτη Σημαντικότερες Δημοσιεύσεις 2016 Καρκίνος Προστάτη Σημαντικότερες Δημοσιεύσεις 2016 Α.Α. ΣΚΟΛΑΡΙΚΟΣ Αναπληρωτής Καθηγητής Ουρολογίας Β Πανεπιστημιακή Ουρολογική Κλινική Σισμανόγλειο Νοσοκομείο ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ProtecT Trial

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ-ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ- ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ-ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ- ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ-ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ- ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Θνησιμότητα: Το αδενοκαρκίνωμα του προστάτη αποτελεί την πιο συνήθη κακοήθη νεοπλασία στους άνδρες, δεν αποτελεί και την κύριααιτίαθανάτου,

Διαβάστε περισσότερα

Νεοεπικουρική ΧΜΘ στο μυοδιηθητικό καρκίνο της ουροδόχου κύστεως

Νεοεπικουρική ΧΜΘ στο μυοδιηθητικό καρκίνο της ουροδόχου κύστεως Νεοεπικουρική ΧΜΘ στο μυοδιηθητικό καρκίνο της ουροδόχου κύστεως Ε. Ι. Λιανός Επιμελητής Β Ογκολογικού - Παθολογικού Τμήματος ΕΑΝΠ «ΜΕΤΑΞΑ» Ουροθηλιακός Καρκίνος 75-85% 10-15% επιφανειακός καρκίνος pta,

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφή και κριτική ανάλυση επιδημιολογικής εργασίας

Συγγραφή και κριτική ανάλυση επιδημιολογικής εργασίας Εργαστήριο Υγιεινής Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών Συγγραφή και κριτική ανάλυση επιδημιολογικής εργασίας Δ. Παρασκευής Εργαστήριο Υγιεινής Επιδημιολογίας και

Διαβάστε περισσότερα

Ενδείξεις μερικής ορχεκτομής, πότε και σε ποιους ασθενείς

Ενδείξεις μερικής ορχεκτομής, πότε και σε ποιους ασθενείς Ενδείξεις μερικής ορχεκτομής, πότε και σε ποιους ασθενείς Γεώργιος Ι. Παπαδόπουλος, MD, PhD, FEBU Eπιμελητής Β Ουρολογικής Κλινικής ΓΝΑ Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ Θεσ/νίκη, 12 Ιουνίου 2015 Καρκίνος όρχεως - Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔOΣ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔOΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔOΣ 7-8 Μαρτίου 2014 MAKEDONIA PALACE ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Διοργάνωση Ουρολογικό Ογκολογικό Τμήμα Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ» Υπό

Διαβάστε περισσότερα

Πρώιμος καρκίνος μαστού. Σπύρος Μηλιαράς MD, MRCS(Glasg), AFRCS(Edin) Αναπλ. Καθηγητής Χειρουργικής ΑΠΘ Α Χειρουργική Κλινική ΑΠΘ, ΠΓΝΘ Παπαγεωργίου

Πρώιμος καρκίνος μαστού. Σπύρος Μηλιαράς MD, MRCS(Glasg), AFRCS(Edin) Αναπλ. Καθηγητής Χειρουργικής ΑΠΘ Α Χειρουργική Κλινική ΑΠΘ, ΠΓΝΘ Παπαγεωργίου Πρώιμος καρκίνος μαστού Σπύρος Μηλιαράς MD, MRCS(Glasg), AFRCS(Edin) Αναπλ. Καθηγητής Χειρουργικής ΑΠΘ Α Χειρουργική Κλινική ΑΠΘ, ΠΓΝΘ Παπαγεωργίου Ορισμός.. Πρώιμος καρκίνος του μαστού είναι η νόσος που

Διαβάστε περισσότερα

Μάριος Ξηρομερίτης. Χειρουργός Ουρολόγος

Μάριος Ξηρομερίτης. Χειρουργός Ουρολόγος Μάριος Ξηρομερίτης Χειρουργός Ουρολόγος Πόσο απαραίτητος είναι ο λεμφαδενικός καθαρισμός στο καρκίνο της ουροδόχου κύστεως; Πολλές απόψεις για: Σκοπό Ανατομική επέκταση του Επίπτωση στη συνέχεια της επέμβασης

Διαβάστε περισσότερα

8Παρασκευή Ξενοδοχείο. Καρκίνος. Ημερίδα με θέμα. Κεφαλής -Τραχήλου Ουροδόχου Κύστης. Τελικό. πρόγραμμα. Λάρισα. Maίου 2015.

8Παρασκευή Ξενοδοχείο. Καρκίνος. Ημερίδα με θέμα. Κεφαλής -Τραχήλου Ουροδόχου Κύστης. Τελικό. πρόγραμμα. Λάρισα. Maίου 2015. Οργάνωση: Ερευνητική Εταιρεία Ουρογεννητικής Ογκολογίας Ημερίδα με θέμα Καρκίνος Κεφαλής -Τραχήλου Ουροδόχου Κύστης Xορηγoύνται 4 Μόρια Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης (CΜE-CPD) 8Παρασκευή Ξενοδοχείο

Διαβάστε περισσότερα

Επιστημονικό Πρόγραμμα

Επιστημονικό Πρόγραμμα Επιστημονικό Πρόγραμμα Χαιρετισμός Αγαπητές, αγαπητοί Συνάδελφοι Σας καλωσορίζω στο 4ο Σεμινάριο του 4ου Κύκλου Σπουδών της Ελληνικής Ακαδημίας Ογκολογίας με θέμα «Καρκίνος Ουροποιογεννητικού Συστήματος».

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ: ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΣΩΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ

ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ: ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΣΩΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ: ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΣΩΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ Κλινικές Μελέτες Πείραμα σε ανθρώπους ώστε να μετρηθούν η αποτελεσματικότητα και οι κίνδυνοι νέων θεραπευτικών

Διαβάστε περισσότερα

Χρυσοβαλάντης Τουτζιάρης MSc,PhD,FEBU,FECSM. Επιμελητής Α Α Ουρολογική Κλινική Α.Π.Θ Γ.Ν.Θ «Γ.Γεννηματάς»

Χρυσοβαλάντης Τουτζιάρης MSc,PhD,FEBU,FECSM. Επιμελητής Α Α Ουρολογική Κλινική Α.Π.Θ Γ.Ν.Θ «Γ.Γεννηματάς» Χρυσοβαλάντης Τουτζιάρης MSc,PhD,FEBU,FECSM Επιμελητής Α Α Ουρολογική Κλινική Α.Π.Θ Γ.Ν.Θ «Γ.Γεννηματάς» Μετά ΡΠ: Δύο επαναλαμβανόμενες τιμές PSA>0,2ng/ml και συνεχιζόμενη αύξηση Μετά Α/Θ: PSA >2ng/ml

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ (Mερική ενημέρωση κειμένου Δεκέμβριος 2010) M.Babjuk, W. Oosterlinck, R. Sylvester, E. Kaasinen, A. Böhle, J. Palou, M. Rouprê Eur Urol

Διαβάστε περισσότερα

14-15. Επεμβατική Ουρολογία. Εκπαιδευτικά Σεμινάρια στην. Educational Seminars on Surgical Urology. February. Φεβρουαρίου.

14-15. Επεμβατική Ουρολογία. Εκπαιδευτικά Σεμινάρια στην. Educational Seminars on Surgical Urology. February. Φεβρουαρίου. Εκπαιδευτικά Σεμινάρια στην Επεμβατική Ουρολογία Educational Seminars on Surgical Urology 14-15 Φεβρουαρίου 2014 February Αθήνα Athens Με τη συμμετοχή του Τμήματος Ουρολογικής Ογκολογίας της Ελληνικής

Διαβάστε περισσότερα

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΕΝ ΟΜΗΤΡΙΟΥ

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΕΝ ΟΜΗΤΡΙΟΥ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΕΝ ΟΜΗΤΡΙΟΥ Κ. ΣΥΚΙΩΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Γ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗΣ-ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ - ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ Η ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ του καρκίνου του

Διαβάστε περισσότερα

«Αποτελεσματικότητα του κόστους διαγνωστικών στρατηγικών για τη διερεύνηση ασθενών με υπόνοια στεφανιαίας νόσου»

«Αποτελεσματικότητα του κόστους διαγνωστικών στρατηγικών για τη διερεύνηση ασθενών με υπόνοια στεφανιαίας νόσου» «Αποτελεσματικότητα του κόστους διαγνωστικών στρατηγικών για τη διερεύνηση ασθενών με υπόνοια στεφανιαίας νόσου» Αναστασία Δαμέλου Καρδιολόγος Εντατικολόγος Γενικό Νοσοκομείο Κορίνθου Δήλωση σύγκρουσης

Διαβάστε περισσότερα

Προληπτική Μαστογραφία Ανακαλύπτοντας το DCIS. Ιωάννης Θ. Νατσιόπουλος Ειδικός Χειρουργός Μαστού

Προληπτική Μαστογραφία Ανακαλύπτοντας το DCIS. Ιωάννης Θ. Νατσιόπουλος Ειδικός Χειρουργός Μαστού Προληπτική Μαστογραφία Ανακαλύπτοντας το DCIS Ιωάννης Θ. Νατσιόπουλος Ειδικός Χειρουργός Μαστού Ductal Carcinoma in Situ Πορογενές καρκίνωμα in Situ In Situ = επί τόπου Τοπικό πορογενές καρκίνωμα; Ductal

Διαβάστε περισσότερα

Χαράλαμπος Κ Σταθόπουλος. Ογκολογικό Τμήμα - ιευθυντής ΕΣΥ

Χαράλαμπος Κ Σταθόπουλος. Ογκολογικό Τμήμα - ιευθυντής ΕΣΥ Γυναίκα 53 ετών με ιστορικό ca ωοθηκών, αυξανόμενη τιμή CA 125, και λεμφαδενοπάθεια τραχήλου - μεσοθωρακίου με μετρίου βαθμού ανοσολογική διέγερση. Χαράλαμπος Κ Σταθόπουλος Ογκολογικό Τμήμα - ιευθυντής

Διαβάστε περισσότερα

Ταχεία Μαγνητική Μαστογραφία

Ταχεία Μαγνητική Μαστογραφία Ταχεία Μαγνητική Μαστογραφία Ultra-Fast Breast MRI (3 min MRI) Εάν σε 1000 γυναίκες με φυσιολογική Μαστογραφία και φυσιολογικό Υπερηχογράφημα μαστών προσθέσουμε την Ταχεία Μαγνητική Μαστογραφία θα ανακαλύψουμε

Διαβάστε περισσότερα

CA ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΤΟΠΙΚH ΥΠΟΤΡΟΠH ΜΕΤA ΑΠO ΡΙΖΙΚH ΘΕΡΑΠEIΑ

CA ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΤΟΠΙΚH ΥΠΟΤΡΟΠH ΜΕΤA ΑΠO ΡΙΖΙΚH ΘΕΡΑΠEIΑ CA ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΤΟΠΙΚH ΥΠΟΤΡΟΠH ΜΕΤA ΑΠO ΡΙΖΙΚH ΘΕΡΑΠEIΑ ΤΟΠΙΚΗ ΥΠΟΤΡΟΠΗ ΜΕΤΑ ΑΠΌ ΡΙΖΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΚΤΟΜΗ ΡΙΖΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ παρουσία μεταστάσεων απουσία μεταστάσεων ΑΝΔΡΟΓΟΝΙΚΟ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟ ΤΟΠΙΚΗ ΥΠΟΤΡΟΠΗ

Διαβάστε περισσότερα

Τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας και αναφοράς

Τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας και αναφοράς Τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας και αναφοράς Τυποποίηση διαγνωστικών εξετάσεων στην Ουρολογία Κωδικός Τίτλος: URO/SOPs Φορέας υλοποίησης: Ινστιτούτο Μελέτης Ουρολογικών Παθήσεων Διάρκεια: 2013-14

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Γεώργιος ΜΑΣΤΟΡΑΚΟΣ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΑΡΕΤΑΙΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ Γιατί η ερώτηση πρέπει να είναι

Διαβάστε περισσότερα

NETS ΤΟΠΙΚΟ-ΠΕΡΙΟΧΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΓΑΛΑΝΗΣ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΟΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΟΣ ΒΙΟΚΛΙΝΙΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

NETS ΤΟΠΙΚΟ-ΠΕΡΙΟΧΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΓΑΛΑΝΗΣ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΟΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΟΣ ΒΙΟΚΛΙΝΙΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ NETS ΤΟΠΙΚΟ-ΠΕΡΙΟΧΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΓΑΛΑΝΗΣ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΟΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΟΣ ΒΙΟΚΛΙΝΙΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Επιθηλιακά νεοπλάσματα με επικρατούσα νευροενδοκρινική διαφοροποίηση Συχνότητα εμφάνισης NET 1,9-5,76/100,000/

Διαβάστε περισσότερα

Η θέση της χημειοθεραπείας σε ασθενείς 3 ης ηλικίας. Θωμάς Μακατσώρης Λέκτορας Παθολογίας-Ογκολογίας Πανεπιστήμιο Πατρών 23-10-2010

Η θέση της χημειοθεραπείας σε ασθενείς 3 ης ηλικίας. Θωμάς Μακατσώρης Λέκτορας Παθολογίας-Ογκολογίας Πανεπιστήμιο Πατρών 23-10-2010 Η θέση της χημειοθεραπείας σε ασθενείς 3 ης ηλικίας Θωμάς Μακατσώρης Λέκτορας Παθολογίας-Ογκολογίας Πανεπιστήμιο Πατρών 23-10-2010 Το πεδίο αλλάζει Αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης παγκοσμίως Καλύτερη

Διαβάστε περισσότερα