ΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ ΣΤΗ ΣΧΕΡΙΑ, ΤΟ ΜΥΘΙΚΟ ΤΟΠΟ ΤΩΝ ΦΑΙΑΚΩΝ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ ΣΤΗ ΣΧΕΡΙΑ, ΤΟ ΜΥΘΙΚΟ ΤΟΠΟ ΤΩΝ ΦΑΙΑΚΩΝ"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΦΥΣΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΕΩΦΥΣΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ ΣΤΗ ΣΧΕΡΙΑ, ΤΟ ΜΥΘΙΚΟ ΤΟΠΟ ΤΩΝ ΦΑΙΑΚΩΝ ΓΡΗΓΟΡΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ Α. Μ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΣΤ. Π. ΠΑΠΑΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 1

2 ΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ ΣΤΗ ΣΧΕΡΙΑ, ΤΟ ΜΥΘΙΚΟ ΤΟΠΟ ΤΩΝ ΦΑΙΑΚΩΝ ΠΑΤΡΑ 2010 Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 2

3 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον καθηγητή Σταύρο Παπαμαρινόπουλο για την ευκαιρία που μου έδωσε να αναπτύξω και να γράψω ένα τόσο ενδιαφέρον θέμα. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω τον ερευνητή, μηχανικό και ναυσιπλόο Ζίγκφριντ Πετρίδη για τον πολύτιμο χρόνο που μου αφιέρωσε για να μου μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις του επί του θέματος. Θα ήθελα να ευχαριστήσω και τη φιλόλογο Μαυροπούλου για τη βοήθειά της. Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω την οικογένεια μου, που μου μετέδωσαν την αγάπη τους για καθετί που έχει σχέση με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 3

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Περίληψη στα Ελληνικά 5 2. Περίληψη στα Αγγλικά 6 3. Εισαγωγή 7 4. Ομήρου Οδύσσεια 8 Καταγωγή των Φαιάκων 8 Γεωγραφικά, τοπογραφικά και γεωπονικά στοιχεία 9 Τα πλοία των Φαιάκων 17 Θεϊκή παρέμβαση Η Σχερία στο χάρτη 25 Κέρκυρα 25 Ατλαντικός 30 Υπέρ και κατά των δυο υποθέσεων Συμπεράσματα Επίλογος Γλωσσάρι Βιβλιογραφία 43 Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 4

5 1. ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Σε αυτή την εργασία γίνεται μία προσπάθεια για να εντοπιστεί η Σχερία, όπως την περιγράφει ο Όμηρος στο έπος του. Μέσα από τα κείμενα του Όμηρου, αντλούνται οι απαραίτητες πληροφορίες για τον τόπο των Φαιάκων, ώστε να μπορέσει μετά να τοποθετηθεί επιτυχώς στο χάρτη. Για τη διευκόλυνση της εργασίας οι πληροφορίες έχουν χωριστεί σε τέσσερις κατηγορίες : την καταγωγή των Φαιάκων, τα πλοία τους, τα γεωγραφικά, γεωπονικά και τοπογραφικά στοιχεία του τόπου τους καθώς και τη θεϊκή παρέμβαση και αναλύονται η καθεμία ξεχωριστά. Στη συνέχεια λαμβάνοντας υπόψην τα στοιχεία που συλλέχθηκαν βρίσκονται τα πιθανά σημεία που μπορεί να βρίσκεται η Σχερία. Η μια πιθανότητα είναι να βρίσκεται στην Κέρκυρα, όπως υποστηρίζουν αρκετοί μελετητές, όπως οι Dorpfeld (1911), Bulle (1930), Μαρίνος (1955), Σακελλαρίου-Μανέ (1955), όμως όλες οι έρευνες και οι ανασκαφές που έχουν γίνει σε διάφορες περιοχές της Κέρκυρας δεν έχουν φέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, έτσι μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα να βρίσκεται εκεί. Η άλλη πιθανότητα είναι να βρίσκεται στη σημερινή Ταρτησσό, όπως υποστηρίζουν άλλοι μελετητές, όπως οι Δέπος (1980), Πετρίδης (2005), Παπαμαρινόπουλος (2008), Τζιροπούλου (2008), Kühne (2008). Αυτή η υπόθεση είναι και η πιο βάσιμη, αφού συνδυάζει τα περισσότερα στοιχεία που αναφέρει ο Όμηρος στις περιγραφές του. Ακόμα δεν έχει φέρει τίποτα στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, αλλά είναι ακόμα νωρίς, μιας και οι ανασκαφές στην περιοχή ξεκίνησαν το 2009 από την ισπανική αρχαιολογική υπηρεσία. Από τα παραπάνω καταλήγει κανείς στο συμπέρασμα ότι η Σχερία, ο τόπος των Φαιάκων βρίσκεται πιθανώς στη περιοχή της προϊστορικής Ταρτησσού. Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 5

6 2. ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ This work is an attempt to identify Scheria, as Homer described it in his scripts. A study of these scripts can draw out the necessary information to successfully map the location of the land of the Phaeacians. To facilitate the work, the information has been divided into four categories: the origin of Phaeacians, their ships, geographical, agronomical and topographic data of its location and the divine intervention. Each of the categories has been analysed separately. An analysis of the collected data provides some possibilities for the location of Scheria. One possibility is that located on Corfu, as argued by several scholars, including Dorpfeld (1911), Bulle (1930), Marino (1955), Sakellariou-Mane (1955) and. The investigations and excavations there however, did not bring about the expected results, so Corfu can be excluded as a probalility. The other possibility as argued by Depos (1980), Petrides (2005) Papamarinopoulos (2008), Tziropoulou (2008) and Kühne (2008), is that Scheria is located at the current Tartessos. This assumption is the most likely as it reflects most of the elements mentioned by Homer in his descriptions. Archaeological excavations have not yet brought anything to light; however it's still early, as the excavations only began in 2009 by the Spanish archaeological service. The above leads to conclude that Scheria, the place of Phaeacians, is possible the region of prehistoric Tartessos. Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 6

7 3. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σε αυτήν εδώ την εργασία θα γίνει προσπάθεια για να παρατεθούν κάποια στοιχεία της Σχερίας, κατοικία των μυθικών Φαιάκων. Θα γίνει ένα ταξίδι στο χρόνο με συντροφιά τον Όμηρο κατά κύριο λόγο καθώς και άλλους αρχαίους ποιητές και ιστορικούς. Μέσα από τις αναφορές τους θα ανακαλυφθούν κομμάτι-κομμάτι πράγματα για τους Φαίακες και για την πατρίδα τους με σκοπό να τοποθετηθεί στο χάρτη αυτός ο μυθικός τόπος. Ξεκινώντας θα ήταν χρήσιμο να αναφερθεί από πού προέρχονται ετυμολογικά οι λέξεις Σχερία και Φαίακας. Η λέξη Φαίακας πιστεύεται ότι προέρχεται από την λέξη Φαιός, που σημαίνει γκρίζος άνθρωπος, υποδηλώνοντας δηλαδή ανθρώπους που με τα καράβια τους ταξιδεύουν μέσα στην νύχτα, πνιγμένα στην καταχνιά, με απίστευτη γρηγοράδα, χωρίς να λαθεύουν. Εν συνεχεία πριν τις καταγραφές του Ομήρου θα δοθούν και κάποια άλλα μυθολογικά στοιχεία σε σχέση με τους Φαίακες. Στη μυθολογία αναφέρεται ότι η νύμφη Κέρκυρα ζευγαρώθηκε με τον Ποσειδώνα και έφερε στον κόσμο τον ημίθεο Φαίακα, γενάρχη των Φαιάκων. Ο Αλκίνοος, η Αρήτη και η Ναυσικά, ήταν άμεσοι απόγονοι του Ποσειδώνα. Υπάρχει όμως και άλλη παραλλαγή στη γενεαλογία της Βασιλικής οικογενείας των Φαιάκων. Στο Διόδωρο λέγεται πως οι Φαίακες πήραν το όνομά τους από το Φαίακα το γιο του Ποσειδώνα και της Κέρκυρας και ότι ο Ποσειδώνας έκλεψε την Κέρκυρα από τη Βοιωτία όπου ζούσε στο σπίτι του πατέρα της Ασωπού και την μετέφερε στο νησί. Ο Αλκίνοος που επισκέφτηκε ο Οδυσσέας, που καταγόταν από την Ιθάκη, ήταν απόγονος του Φαίακα. Συγκεκριμένα ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρει στο έργο του : Bibliotheca historica to Bibliotheca historica Ko/rkura d' u(po\ Poseidw½noj a)phne/xqh ei¹j nh=son th\n a)p' e)kei nhj Ko/rkuran o)nomazome/nhn: e)k tau/thj de\ kaiì Poseidw½noj e)ge/neto Fai ac, a)f' ouâ tou\j Fai akaj sune/bh tuxeiín tau/thj th=j proshgori aj. Fai akoj d' e)ge/neto ¹Alki nooj o( to\n ¹Odusse/a katagagwün ei¹j th\n ¹Iqa/khn. Ο Όμηρος στην Οδύσσεια αναφέρει μια εντελώς διαφορετική ιστορία για τους Φαίακες και για το πώς και από που έφτασαν σε αυτόν τον τόπο τα οποία θα αναφερθούν σε επόμενο κεφάλαιο. Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 7

8 4. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ Σε αυτό το κεφάλαιο θα παρατεθούν όλα τα στοιχεία τα οποία αναφέρονται από τον Όμηρο στην Οδύσσεια για τους Φαίακες. Για να διευκολυνθεί η αναζήτηση, έχει γίνει διαχωρισμός των στοιχείων που έχουν συλλεχθεί στις εξής κατηγορίες: Καταγωγή των Φαιάκων, Γεωγραφικά, τοπογραφικά και γεωπονικά στοιχεία, Τα πλοία των Φαιάκων, Θεϊκή παρέμβαση. ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΦΑΙΑΚΩΝ Όπως ειπώθηκε και στην εισαγωγή ο Όμηρος στην Οδύσσεια έχει δώσει μια διαφορετική ιστορία για τους Φαίακες από αυτή που δίνεται στην ελληνική μυθολογία. Od 6.2 to Od 6.12 au)ta\r ¹Aqh/nh bh= r(' e)j Faih/kwn a)ndrw½n dh=mo/n te po/lin te: oiá priìn me/n pot' eãnaion e)n eu)ruxo/r% Uperei v, a)gxou= Kuklw pwn a)ndrw½n u(perhnoreo/ntwn, oià sfeaj sine/skonto, bi hfi de\ fe/rteroi håsan. eãnqen a)nasth/saj aãge Nausi qooj qeoeidh/j, eiâsen de\ Sxeri v, e(ka\j a)ndrw½n a)lfhsta/wn, a)mfiì de\ teiíxoj eãlasse po/lei kaiì e)dei mato oiãkouj kaiì nhou\j poi hse qew½n kaiì e)da/ssat' a)rou/raj. a)ll' o( me\n hãdh khriì dameiìj ãai+do/sde bebh/kei, ¹Alki nooj de\ to/t' hårxe, qew½n aãpo mh/dea ei¹dw j. Ωστόσο η Αθηνά τον δρόμο πήρε για τους Φαίακες, Να πάει στη χώρα και στην πόλη τους. Που άλλοτε κατοικούσαν στην ευρύχωρη Υπερεία, Κοντά στους αλαζόνες Κύκλωπες. Όμως αυτοί, ασυναγώνιστοι όπως ήταν στη βία και στη δύναμη, Συχνά τους έβλαπταν. Ώσπου ο ωραίος σαν θεός Ναυσίθοος Τους ξεσηκώνει, και τους πήγε να μείνουν στην Σχερία, Από τους σιτοφάγους γείτονες μακριά. Εκεί, γύρω στην πόλη τείχος ύψωσε, Έχτισε κατοικίες, για τους θεούς ανάστησε ναούς, Μοίρασε και τη γη. Στο μεταξύ πάει καιρός που είχε στον κάτω κόσμο κατεβεί, Από τη μοίρα του θανάτου χτυπημένος. Τώρα κρατούσε την αρχή ο Αλκίνοος, Νους προικισμένος με τη γνώση των θεών. Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 8

9 Όπως αναφέρει ο Όμηρος λέει ότι οι Φαίακες ζούσαν κοντά στους Κύκλωπες, στην απέραντη Υπέρεια, όμως οι Κύκλωπες δεν ήταν ειρηνικός λαός και τους δημιουργούσαν πολλά προβλήματα, έτσι μετακόμισαν στην Σχερία, όπου ήταν μακριά από άλλους λαούς που ασχολούνταν με τη γεωργία. Ας αναφερθεί εδώ ότι και οι Κύκλωπες και οι Φαίακες ήταν προστατευόμενοι του θεού Ποσειδώνα έτσι φάνηκε στον Όμηρο λογικό να τους βάλει να ζουν στο ίδιο μέρος. Επίσης ο Όμηρος δίνει κάποια γενεαλογικά στοιχεία για τους βασιλείς των Φαιάκων, οι οποίοι ήταν απόγονοι του Ποσειδώνα. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ, ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΑ ΚΑΙ ΓΕΩΠΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ο Όμηρος αναφέρει αρκετά στοιχεία για τον τόπο που κατοικούσαν οι Φαίακες. Αναφέρει γεωλογικά στοιχεία για τη Σχερία, καθώς επίσης και τοπογραφικά για το πώς ήταν η πόλη τους καθώς και για το που ήταν χτισμένη. Επίσης λέει για τα προϊόντα που είχαν, για τα δέντρα τους καθώς και για τα ζώα που εξέτρεφαν. Od to Od r(o/xqei ga\r me/ga ku=ma potiì cero\n h)pei roio deino\n e)reugo/menon, eiãluto de\ pa/nq' a(lo\j aãxnv: ou) ga\r eãsan lime/nej nhw½n o)xoi, ou)d' e)piwgai, a)ll' a)ktaiì problh=tej eãsan spila/dej te pa/goi te: Το μέγα κύμα, σπάζοντας φοβερό πάνω στις ξέρες Βόγγαε και ξερνούσε, σκεπάζοντας τα πάντα με αλισάχνη. Λιμάνια ανύπαρκτα, των καραβιών οι κόλποι ανύπαρκτοι Υπήρχαν μόνο κάβοι απόκρημνοι, γκρεμοί και βράχοι. Στο κομμάτι αυτό ο Όμηρος αναφέρει ότι ο Οδυσσέας προσπαθεί να προσεγγίσει τη στεριά, αλλά στο συγκεκριμένο σημείο έχει πολλές ξέρες και απότομους γκρεμούς και βράχους. Τα κύματα είναι ψηλά και σπάνε με δύναμη πάνω στα βράχια. Οπότε φαίνεται ότι η στεριά είναι μη προσβάσιμη. Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 9

10 Od to Od eãktosqen me\n ga\r pa/goi o)ce/ej, a)mfiì de\ ku=ma be/bruxen r(o/qion, lissh\ d' a)nade/drome pe/trh, a)gxibaqh\j de\ qa/lassa, kaiì ouã pwj eãsti po/dessi sth/menai a)mfote/roisi kaiì e)kfuge/ein kako/thta: mh/ pw j m' e)kbai nonta ba/lv li qaki potiì pe/trv ku=ma me/g' a(rpa/can: mele/h de/ moi eãssetai o(rmh/. Έξω μονάχα βράχοι μυτεροί και γύρω τους Βρυχάται το κύμα πολυτάραχο, λείος Και κατακόρυφος αναδρομίζει τοίχος πέτρινος, Κι είναι από κάτω το νερό βαθύ, δεν γίνεται να στηριχτείς Στα πόδια και να σταθείς για να ξεφύγεις το κακό. Αν πάω να βγω, φοβάμαι μήπως και με αναρπάξει το μεγάλο κύμα Και με συντρίψει πάνω σε γρανιτένιο βράχο τότε και η ορμή μου πάει χαμένη. Όπως προαναφέρθηκε η πρόσβαση στη στεριά δεν είναι εφικτή, τα βράχια είναι κατακόρυφα, ψηλά και λεία, αλλά σε μία περιοχή υπάρχει το δέλτα ενός ποταμού και εκεί το τοπίο είναι ομαλό και προσεγγίσιμο. Επίσης αναφέρει ότι το βάθος του νερού στο σημείο κοντά στα βράχια είναι βαθύ και δεν φτάνει να πατήσει. Συμπερασματικά δίνει την πληροφορία ότι το βάθος της θάλασσας, τότε, σε αυτό το σημείο είναι μεγαλύτερο των δύο μέτρων. Od to Od a)ll' oàte dh\ potamoiío kata\ sto/ma kalliro/oio iâce ne/wn, tv= dh/ oi e)ei sato xw½roj aãristoj, leiíoj petra/wn, kaiì e)piì ske/paj hån a)ne/moio: Και τότε κολυμπώντας φτάνει στο στόμα ποταμού καλλίρροου αυτός ο χώρος έκρινε πως ήταν ο καλύτερος, αφού του έλειπαν οι βράχοι, κι ο άνεμος δεν τον χτυπούσε. Ο Οδυσσέας κολυμπώντας παράλληλα στην ακτογραμμή βρίσκει το δέλτα ενός ποταμού, στο οποίο το ανάγλυφο είναι ήπιο, δηλαδή δεν υπάρχουν βράχοι, όπου βγαίνει και στη στεριά. Επίσης το σημείο αυτό είναι προστατευμένο από τους ανέμους. Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 10

11 Od to Od wñj aãra oi frone/onti doa/ssato ke/rdion eiånai: bh= r(' iãmen ei¹j uàlhn: th\n de\ sxedo\n uàdatoj euâren e)n perifainome/n%. doiou\j d' aãr' u(ph/luqe qa/mnouj e)c o(mo/qen pefuw½taj: o( me\n fuli hj, o( d' e)lai hj. Κι όπως το συλλογίστηκε, αυτό του φάνηκε πως είναι το καλύτερο: Ξεκίνησε να βρει το δάσος, το βρήκε πλάι στον ποταμό, Ψηλά σε ξάγναντο. Τρύπωσε εκεί, κάτω από τα θαμνά τα δίδυμα, ελιά και αγρίλι που ξεφύτρωναν μαζί. Εδώ ο Όμηρος αναφέρει ότι δίπλα στο ποτάμι, από όπου βγήκε ο Οδυσσέας στη στεριά, έχει ένα δάσος. Σε αυτό το δάσος η κυρίαρχη βλάστηση είναι οι ελιές και οι άγριες ελιές, οπότε γίνεται αναφορά για ένα μέρος με εύκρατο μεσογειακό κλίμα, για να υπάρχουν τα δέντρα αυτά. Od to Od ma/la ga\r fi loi a)qana/toisin. oi¹ke/omen d' a)pa/neuqe poluklu/st% e)niì po/nt%, eãsxatoi, ou)de/ tij aãmmi brotw½n e)pimi sgetai aãlloj. Το ξέρετε μας αγαπούν οι αθάνατοι όσο λίγους Μένουμε και παράτερα, στα έσχατα του πολυσήμαντου πελάγου, Που δύσκολα, ή και ποτέ, άλλος θνητός δεν θα μπορούσε να έσμιγε μαζί μας. Εδώ ο Όμηρος δίνει μία γεωγραφική πληροφορία για τους Φαίακες, λέει ότι μένουν απομακρυσμένα και δεν έχουν κοντά γειτονικούς λαούς. Λέει ότι η χώρα τους είναι στην άκρη του πολυσήμαντου πελάγου, έτσι δεν φτάνουν σε αυτούς πολλοί ξένοι και ταξιδιώτες. Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 11

12 Od to Od oãfr' aän me/n k' a)grou\j iãomen kaiì eãrg' a)nqrw pwn, to/fra su\n a)mfipo/loisi meq' h(mio/nouj kaiì aãmacan karpali mwj eãrxesqai: e)gwü d' o(do\n h(gemoneu/sw. au)ta\r e)ph\n po/lioj e)pibh/omen, hán pe/ri pu/rgoj u(yhlo/j, kalo\j de\ limh\n e(ka/terqe po/lhoj, lepth\ d' ei¹si qmh: nh=ej d' o(do\n a)mfie/lissai ei¹ru/atai: pa=sin ga\r e)pi stio/n e)stin e(ka/st%. eãnqa de/ te/ sf' a)gorh\ kalo\n Posidh/i+on a)mfi j, r(utoiísin la/essi katwruxe/ess' a)raruiía. eãnqa de\ nhw½n oàpla melaina/wn a)le/gousi, pei smata kaiì spei raj, kaiì a)pocu/nousin e)retma/. ou) ga\r Faih/kessi me/lei bio\j ou)de\ fare/trh, a)ll' i stoiì kaiì e)retma\ new½n kaiì nh=ej e)iísai, vâsin a)gallo/menoi polih\n pero/wsi qa/lassan. Λοιπόν, όσο εμείς θα προχωρούμε σε αγρούς και αμπελοχώραφα, Μαζί και εσύ με τις κοπέλες μπορείς να ακολουθείς βήμα προς βήμα Πίσω από τις μούλες και το αμάξιτον δρόμο θα τον δείχνω εγώ. Όμως όταν ανηφορήσουμε κατά την πόλη την περιβάλλουν πυργωμένα τείχη Κι έχει μπροστά της όμορφο, διπλό λιμάνι στο κάθε γύρισμα του κάστρου Εκεί και τα καράβια μας ευέλικτα βρίσκουν το καταφύγιό τους, Όλα και το καθένα στη σειρά του. Εδώ θα δεις την αγορά, στου Ποσειδώνα πλάι τον ωραίο βωμό, Χτισμένη με κομμένες πέτρες, χωστές στη γη Όπου και οι ναυτικοί μας φτιάχνουν ξάρτια για τα μελανά μας σκάφη- Χοντρά σχοινιά, πανιά, ξύνουν και τα κουπιά. Γιατί να ξέρεις τους Φαίακες δεν τους μέλει το τόξο και η φαρέτρα Μόνο κατάρτια, καραβιών κουπιά, πλεούμενα που να ζυγίζονται σωστά Με αυτά περνούν και χαίρονται την αφρισμένη θάλασσα. Ο Όμηρος εδώ αναφέρει την τοπογραφία της πόλης των Φαιάκων, καθώς επίσης και πολλά στοιχεία για τα πολιτιστικά τους και για τις αγροτικές τους εργασίες. Η πόλη τους βρίσκεται πάνω σε έναν λόφο, ο οποίος είναι περιτριγυρισμένος με τείχη. Η πόλη τους βλέπει σε δύο φυσικούς κόλπους που τους χρησιμοποιούν σαν λιμάνια. Πριν την πόλη υπάρχουν αγροί και χωράφια όπου καλλιεργούν αμπέλια. Χρησιμοποιούν μουλάρια για να τραβάνε τις άμαξες τους. Αναφέρει ότι οι Φαίακες είναι ένας ειρηνικός ναυτικός λαός, που δεν ασχολείται με τις πολεμικές τέχνες, όμως έχουν το φόβο για κάποια επίθεση, για αυτό και η πόλη τους έχει γύρω της τείχη. Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 12

13 Od to Od dh/omen a)glao\n aãlsoj ¹Aqh/nhj aãgxi keleu/qou ai¹gei rwn, e)n de\ krh/nh na/ei, a)mfiì de\ leimw n: eãnqa de\ patro\j e)mou= te/menoj teqaluiía/ t' a)l%h/, to/sson a)po\ pto/lioj, oàsson te ge/gwne boh/saj. Θα δεις λοιπόν, στο δρόμο μας κοντά, της Αθηνάς Το τιμημένο άλσος με τις λεύκες, όπου μια κρήνη Με τα νάματά της δροσίζει ολόγυρα ένα λιβάδι Εκεί και του πατέρα μου το τέμενος, με περιβόλι καταπράσινο. Πολύ από την πόλη δεν απέχει, αν φώναζες, θα σε άκουαν. Κοντά στην πόλη υπάρχει ένα δάσος με λεύκες, το οποίο το ποτίζει μια βρύση με δροσερό νερό. Στην περιοχή πρέπει να υπάρχει κάποιο υπόγειο ποτάμι, για να ευδοκιμούν δέντρα όπως είναι οι λεύκες, ή ο υδροφόρος ορίζοντας να είναι πολύ κοντά στην επιφάνεια του εδάφους. Επίσης δίνει ένα ακόμα πολιτιστικό στοιχείο, αφού ο χώρος που γίνεται η ταφή των ανθρώπων βρίσκεται έξω από την πόλη τους, αλλά όχι πολύ μακριά από αυτήν.. Od to Od eãnqa de\ de/ndrea makra\ pefu/kasi thleqa/onta, oãgxnai kaiì r(oiaiì kaiì mhle/ai a)glao/karpoi suke/ai te glukeraiì kaiì e)laiíai thleqo/wsai. ta/wn ouã pote karpo\j a)po/llutai ou)d' a)polei pei xei matoj ou)de\ qe/reuj, e)peth/sioj: a)lla\ ma/l' ai¹eiì zefuri h pnei ousa ta\ me\n fu/ei, aãlla de\ pe/ssei. oãgxnh e)p' oãgxnv ghra/skei, mh=lon d' e)piì mh/l%, au)ta\r e)piì stafulv= stafulh/, su=kon d' e)piì su/k%. Εκεί ήσαν φυτεμένα δέντρα ψηλά και φουντωμένα Ροδιές και οι απιδιές, μηλιές με μήλα χρυσοκόκκινα, Συκιές με σύκα μέλι, κι οι καρπερές ελιές. Ποτέ τους ο καρπός δεν τους απόλειψε μήτε και πάει χαμένος Χειμώνα καλοκαίρι, αδιάκοπα, με τις πυκνές πνοές του ο Ζέφυρος Άλλα τα κάνει να καρπίζουν, άλλα να ωριμάζουν Το απίδι γίνεται πάνω στο γινωμένο απίδι, μήλο στο μήλο, Σταφύλι στο σταφύλι και στο σύκο σύκο. Ο Όμηρος εδώ αναφέρει τα προϊόντα που καλλιεργούν οι Φαίακες. Έχουν παραγωγή ροδιών, απιδιών, μηλιών, συκιών, σταφυλιών και ελιών. Επίσης αναφέρει ότι οι τα δέντρα αυτά ευδοκιμούν δύο φορές το χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι είχαν γνώση για τις δίφορες ποικιλίες των καρποφόρων δέντρων καθώς και ότι στην περιοχή θα πρέπει να καλλιεργούσαν πάνω από μία ποικιλίες για το κάθε είδος Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 13

14 δέντρου. Ο κυρίαρχος άνεμος στον τόπο αυτό είναι ο Ζέφυρος, δηλαδή ο δυτικός άνεμος. Od to Od eãnqa de/ oi polu/karpoj a)l%h\ e)rri zwtai, th=j eàteron me/n q' ei lo/pedon leur%½ e)niì xw r% te/rsetai h)eli %, e(te/raj d' aãra te trugo/wsin, aãllaj de\ trape/ousi: pa/roiqe de/ t' oãmfake/j ei¹sin aãnqoj a)fieiísai, eàterai d' u(poperka/zousin. eãnqa de\ kosmhtaiì prasiaiì para\ nei aton oãrxon pantoiíai pefu/asin, e)phetano\n gano/wsai. Εκεί ριζώνει, δικό του και πολύκαρπο, το αμπέλι Σε ένα του ίσιωμα το αλώνι, όπου στεγνώνει ο ήλιος τα σταφύλια Όσα στην ώρα τους είναι για τρύγο, τα τρυγούν, άλλα στο πατητήρι Τα πατούν, πιο πέρα οι αγουρίδες τώρα ανθίζουν, αλλού μόλις Που πήραν τα σταφύλια να μαυρίζουν. Κι όπου τα κλήματα τελειώνουν, οι βραγιές αρχίζουν, Κάθε λογής, πράσινες και με τάξη, όλο τον χρόνο λάμποντας. Πάλι εδώ ο Όμηρος λέει ότι τα δέντρα καρποφορούν δύο φορές το χρόνο, γεγονός το οποίο παραπέμπει σε ένα μέρος εύκρατο μεσογειακό, με εναλλαγές εποχών. Επίσης αναφέρει ότι τα σταφύλια δεν τα έτρωγαν μόνο σαν φρούτα, αλλά τα πατούσαν στο πατητήρι, πιθανώς για τη δημιουργία κρασιού. Ο Οδυσσέας στην Αυλή του Αλκινόου (Yδατογραφία της Σκηνής του San Giacomo) users.otenet.gr/~psailasn/index1.html Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 14

15 Od to Od "ceiíne, to\ me/n se prw½ton e)gwün ei¹rh/somai au)th/: ti j po/qen ei¹j a)ndrw½n; ti j toi ta/de eiàmat' eãdwken; ou) dh\ fv\j e)piì po/nton a)lw menoj e)nqa/d' i ke/sqai;" «Ξένε, μια πρώτη έχω ερώτηση που απόκριση γυρεύει, Ποιος είσαι και από πού; Τα ρούχα που φορείς ποιος σου τα χάρισε; Δεν είπες πώς, περιπλανώμενος στη θάλασσα, έφτασες στο νησί μας ;» Εδώ αναφέρεται και πάλι ότι ο τόπος του βρίσκεται κοντά στη θάλασσα. Επίσης τα ρούχα που φοράει ο Οδυσσέας τους φαίνονται περίεργα, οπότε πιθανώς να έχουν διαφορετικές τεχνικές για την δημιουργία των ρούχων τους. Στη συγκεκριμένη μετάφραση η λέξη νησί δεν στέκει αφού δεν αναφέρεται στο αρχαίο κείμενο, ο Όμηρος δεν ξεκαθαρίζει αν ο τόπος που μένουν οι Φαίακες είναι νησί ή απλά παραθαλάσσιος. Επιπλέον η λέξη νησί στην προϊστορία είχε άλλη σημασία, από ότι στην κλασσική περίοδο, μπορούσε να σημαίνει και χερσόνησος. Ο Ηρόδοτος τον πέμπτο αιώνα π.χ. πρόσθεσε τη λέξη χερσόνησος για πρώτη φορά. Od to Od eãnqa ke/ m' e)kbai nonta bih/sato ku=m' e)piì xe/rsou, pe/trvj pro\j mega/lvsi balo\n kaiì a)terpe/i+ xw r%, a)ll' a)naxassa/menoj nh=xon pa/lin, eiâoj e)ph=lqon e)j potamo/n, tv= dh/ moi e)ei sato xw½roj aãristoj, leiíoj petra/wn, kaiì e)piì ske/paj hån a)ne/moio. Κι όπως δοκίμασα να βγω, το κύμα θα με ξέσχιζε σε εκείνα επάνω Τα πελώρια βράχια- άγριος τόπος και αφιλόξενος. Έκανα πίσω τότε, πήρα ξανά να κολυμπώ, οπότε βρέθηκα μπροστά Σε ένα ποτάμι, αυτό το μέρος είδα πως είναι το καλύτερο, Ήμερο, δίχως βράχους, προστατευμένο από τους ανέμους. Εδώ ο Όμηρος αναφέρει ξανά το πώς ο Οδυσσέας κατάφερε να βγει στη στεριά, στην κατοικία των Φαιάκων. Από τη μία μεριά υπάρχουν βράχοι ψηλοί και απότομοι με τεράστια κύματα να σπάνε πάνω τους, ενώ προχωρώντας βρήκε ένα μέρος στο οποίο υπάρχει ένα ποτάμι και είναι μέρος χωρίς βράχους, με ήπιο ανάγλυφο και χωρίς ανέμους. Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 15

16 Od 8.5 to Od 8.6 Faih/kwn a)gorh/nd', hà sfin para\ nhusiì te/tukto. e)lqo/ntej de\ kaqiízon e)piì cestoiísi li qoisi Στην αγορά βαδίζοντας, χτισμένη από τους Φαίακες προς το λιμάνι, Στα καράβια τους κοντά. Φτάνοντας κάθησαν στα πέτρινα καλοξυσμένα σκαλοπάτια. Από τον στίχο αυτό διαφαίνεται ότι η αγορά των Φαιάκων βρίσκεται κοντά στο λιμάνι και στραμμένη προς αυτό. Επίσης υπάρχουν πέτρινα σκαλοπάτια τα οποία οδηγούν στο λόφο όπου βρίσκεται η πόλη τους, πιθανώς. Od 8.59 to Od 8.61 toiísin d' ¹Alki nooj duokai deka mh=l' i e/reusen, o)ktwü d' a)rgio/dontaj uàaj, du/o d' ei¹li podaj bou=j: tou\j de/ron a)mfi q' eàpon, tetu/konto/ te daiít' e)rateinh/n. Για χάρη τους ο Αλκίνοος παράγγειλε να σφάξουν Δώδεκα αρνιά, δυο βόδια με τα πόδια τους στριφτά, Κι οχτώ θρεμμένους χοίρους με δόντια κάτασπρα. Κι όπως τα έγδαραν και τα φρόντισαν, στρώθηκε πλούσιο τραπέζι για το γεύμα. Γίνεται αναφορά από τον Όμηρο εδώ για την πανίδα του τόπου των Φαιάκων και για τα ζώα που εξέτρεφαν. Τα ζώα αυτά είναι αρνιά, βόδια και χοίροι. Τώρα θα αναφερθούν όλα τα στοιχεία που παρατέθηκαν παραπάνω συνεκτικά και κατηγοριοποιημένα για την καλύτερη κατανόηση τους. Για αρχή θα παρατεθούν τα γεωγραφικά στοιχεία που αναφέρονται στον Όμηρο. Καταρχήν δεν ξεκαθαρίζει αν η Σχερία είναι νησί, αναφέρεται σαν κάποιος παραθαλάσσιος τόπος που μπορεί να είναι νησί ή μια ηπειρωτική παραλία, στο οποίο είναι δύσκολη η πρόσβαση, εκτός από το σημείο όπου υπάρχει το δέλτα του ποταμού, και δεν φτάνουν πολλοί ξένοι. Για την ακρίβεια λέει ότι είναι στο τέλος του πολυσήμαντου πελάγου. Οπότε ο τόπος αυτός περιστοιχίζεται από θάλασσα και είναι κάπου όπου δεν είναι εύκολα προσβάσιμος. Ο Οδυσσέας όπως πλησιάζει στη Σχερία, αναφέρει ότι έχει ξέρες, γκρεμούς, βράχους και κάβους απόκρημνους, γενικά δίνει μια εικόνα για έναν αφιλόξενο και μη κατοικήσιμο τόπο. Λέει ότι κάτω από τους κατακόρυφους βράχους το νερό είναι βαθύ και δεν μπορεί να πατήσει οπότε συμπεραίνουμε ότι είναι από περίπου δύο μέτρα και πάνω το βάθος της θάλασσας στο σημείο αυτό. Αναφέρει επίσης ότι έχει έντονο κυματισμό η θάλασσα που περιβάλει το μέρος αυτό. Όμως εν συνεχεία πλησιάζει μια ακτή η όποια είναι προσβάσιμη και στην οποία έχει τις εκβολές του ένας ποταμός. Εκεί το μέρος είναι με πιο ήπιο ανάγλυφο, χωρίς βράχους, και προστατευμένο από τους ανέμους. Όσον αφορά την τοπογραφία της πόλης λέει ο Όμηρος ότι βρίσκεται σε κάποιο ψηλό σημείο του τόπου των Φαιάκων, αφού γράφει ότι η Ναυσικά και ο Οδυσσέας Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 16

17 ανηφορίζουν για να φτάσουν σε αυτή. Ο Όμηρος αναφέρει ότι από την πόλη φαίνεται το διπλό λιμάνι των Φαιάκων, οπότε υπάρχουν στην τοποθεσία αυτή δύο κόλποι οι οποίοι χρησιμοποιούνται σαν λιμάνια, οι οποίοι δεν είναι πολύ μακριά από την πόλη για να φαίνονται. Επίσης δίνει την πληροφορία ότι η πόλη είναι περιστοιχισμένη από τείχη. Η αναφορά που γίνεται από τον Όμηρο για την χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής αυτής είναι εκτεταμένη. Υπάρχουν ροδιές, αχλαδιές, μηλιές, συκιές, αμπέλια, σιτάρι, βράγιες πράσινες καθώς επίσης και ελιές και τα δέντρα τους καρποφορούν καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Αυτή η χλωρίδα παραπέμπει σε ένα μέρος όπου το κλίμα του είναι εύκρατο μεσογειακό. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν γνώση των δίφορων ποικιλιών των δέντρων από εκείνα τα χρόνια όπως φαίνεται και από τον Όμηρο και δεν είναι κάτι το οποίο τους φαίνεται περίεργο και ξένο. Έχουν διαφοροποίηση των εποχών από χειμώνα σε θέρος. Στη Σχερία πνέουν άνεμοι, με κυρίαρχο τον Ζέφυρο, ο οποίος είναι δυτικός άνεμος. Εκτρέφουν ζώα όπως αρνιά, χοίρους και βόδια. ΤΑ ΠΛΟΙΑ ΤΩΝ ΦΑΙΑΚΩΝ Περιέργεια δημιουργείται γύρω από τα πλοία των Φαιάκων. Γενικά από διάφορους συγγραφείς (Πετρίδης, 1994) αναφέρεται ότι τα λιμάνια των Φαιάκων ήταν γεμάτα πλοία, ήταν πλήρης. Όμως ας γίνει αναφορά και στο τι εξιστορεί ο Όμηρος για τα καράβια τους και για την τέχνη τους ως ναυτικός λαός. Od to Od pomph\n d' e)j to/d' e)gwü tekmai romai, oãfr' e)u\ + ei¹dv=j, auãrion eãj: th=moj de\ su\ me\n dedmhme/noj uàpn% le/ceai, oi d' e)lo/wsi galh/nhn, oãfr' aän iàkhai patri da sh\n kaiì dw½ma, kaiì eiã pou/ toi fi lon e)sti n, eiã per kaiì ma/la pollo\n e(kaste/rw eãst' Eu)boi hj: th\n ga\r thlota/tw fa/s' eãmmenai oià min iãdonto law½n h(mete/rwn, oàte te canqo\n Rada/manqun hågon e)poyo/menon Tituo/n, Gaih/i+on ui o/n. kaiì me\n oi eãnq' hålqon kaiì aãter kama/toio te/lessan hãmati t%½ au)t%½ kaiì a)ph/nusan oiãkad' o)pi ssw. Και για να δεις, την αναχώρηση σου ορίζω: θα σε ξεπροβοδίσουμε Αύριο, και θα βρεθείς εσύ στον ύπνο βυθισμένος, ενώ μες Στη γαλήνη του πελάγου εκείνοι τα κουπιά τους θα χτυπούν, Ωσότου φτάσεις στην πατρίδα και στο σπίτι σου, Όπου ποθεί η ψυχή σου, έστω και αν είναι και από την Εύβοια Μακρύτερα, που λεν πως βρίσκεται τόσο μακριά, όσοι Την είδαν από εμάς. Τότε που τον ξανθό Ραδάμανθη Ταξίδεψαν, να επισκεφτεί τον Τιτυό, της Γης τον γιό, Δίχως να κουραστούν καθόλου, φτάνουν ως εκεί Και πετυχαίνοντας τον στόχο τους, αυθημερόν γύρισαν πίσω. Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 17

18 Γίνεται αναφορά εδώ από τον Όμηρο ότι ο τόπος των Φαιάκων είναι μακριά από την Εύβοια, αλλά ότι το ταξίδι τους μέχρι εκεί το έκαναν αυθημερόν. Τα καράβια τους ταξιδεύουν με κουπιά και φτάνουν όσο μακριά και αν είναι ο προορισμός τους. Od 8.34 to Od 8.39 a)ll' aãge nh=a me/lainan e)ru/ssomen ei¹j aàla diían prwto/ploon, kou/rw de\ du/w kaiì penth/konta krina/sqwn kata\ dh=mon, oàsoi pa/roj ei¹siìn aãristoi. dhsa/menoi d' euå pa/ntej e)piì klhiísin e)retma\ eãkbht': au)ta\r eãpeita qoh\n a)legu/nete daiíta h(me/tero/nd' e)lqo/ntej: e)gwü d' e)u\ + pa=si pare/cw. Ας ρίξουμε λοιπόν στην άγια θάλασσα μαύρο καράβι Πρωτοτάξιδο, να ξεχωρίσουν και πενήντα δύο αγόρια Διαλεχτά στην πόλη, άριστοι και δοκιμασμένοι ναυτικοί. Δέσετε πρώτα τα κουπιά σας στους σκαρμούς με τάξη, Ύστερα βγείτε στην στεριά και ελάτε κατευθείαν σπίτι μου, Σας περιμένει γεύμα, αναλαμβάνω εγώ το χρέος να προσφέρω Πλούσιο δείπνο σε όλους. Τα καράβια τους έχουν μαύρο χρώμα και είναι μεγάλα, αφού χρειάζονται για πλήρωμα πενήντα δύο ναυτικούς. Τα πλοία τους κινούνται με κουπιά, ενώ οι Φαίακες είναι άριστοι και δοκιμασμένοι ναυτικοί. Od to Od ei¹pe\ de/ moi gaiía/n te teh\n dh=mo/n te po/lin te, oãfra se tv= pe/mywsi ti tusko/menai fresiì nh=ej. ou) ga\r Faih/kessi kubernhth=rej eãasin, ou)de/ ti phda/li' e)sti, ta/ t' aãllai nh=ej eãxousin: a)ll' au)taiì iãsasi noh/mata kaiì fre/naj a)ndrw½n, kaiì pa/ntwn iãsasi po/liaj kaiì pi onaj a)grou\j a)nqrw pwn kaiì laiítma ta/xisq' a(lo\j e)kpero/wsin h)e/ri kaiì nefe/lv kekalumme/nai: ou)de/ pote/ sfin ouãte ti phmanqh=nai eãpi de/oj ouãt' a)pole/sqai. Κι ακόμη, φανέρωσε τη χώρα σου, λαό και πόλη, Για να σε ταξιδέψουν προς τα εκεί τα πλοία, με τους δικούς τους Λογισμούς. Γιατί σε εμάς τους Φαίακες οι καπετάνιοι περισσεύουν, Δεν μας χρειάζονται καν τα πηδάλια, όπως συμβαίνει με των άλλων Τα καράβια. Μόνα τους τα πλεούμενα μας ξέρουν τί λογαριάζουν Και τι σκέφτονται οι άνθρωποι που ταξιδεύουν, γνωρίζουν Πόλεις και χωράφια καρπερά, κι έτσι ταχύτατα περνούν Το άγριο κύμα της θαλάσσης μες στην ομίχλη, Σκεπασμένα με νεφέλη. Κι ούτε ποτέ κινδύνεψαν να πάθουν κάποια βλάβη ή να βουλιάξουν. Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 18

19 Τα πλοία των Φαιάκων δεν έχουν πηδάλια και δεν χρειάζονται καπετάνιους, όπως αναφέρει ο Όμηρος στην εξιστόρηση του. Το μόνο που χρειάζονται είναι τον τόπο όπου θέλει κάποιος να ταξιδέψει και πηγαίνουν μόνα τους, κάνοντας μόνα τους υπολογισμούς της τοποθεσίας. Αναφέρει ότι συντονίζονται με τη σκέψη και το νου των ανθρώπων και την εκτελούν. Είναι γερά σκαριά τα πλοία των Φαιάκων, αφού δεν παθαίνουν ζημιές και είναι αβύθιστα. Επίσης ταξιδεύουν μέσα σε ομίχλη και από νεφοσκεπή ουρανό. Od to Od h( de\ ma/l' a)sfale/wj qe/en eãmpedon: ou)de/ ken iãrhc ki rkoj o(marth/seien, e)lafro/tatoj petehnw½n: Έτρεχε το καράβι σταθερό και σίγουρο, μήτε γεράκι, Το γοργότερο πετούμενο, δεν θα μπορούσε να το φτάσει. Εδώ ο Όμηρος λέει ότι τα πλοία τους ταξιδεύουν πολύ γρήγορα, που ούτε το γρηγορότερο πουλί, που είναι το γεράκι, δεν θα μπορούσε να τα φτάσει. Επιπλέον είναι πολύ σταθερά στα κύματα και σίγουρα για ταξίδια. Τώρα θα αναφερθούν συγκεντρωμένα οι πληροφορίες που αναφέρθηκαν από τον Όμηρο σε σχέση με τα πλοία των Φαιάκων. Ένα πέπλο μυστηρίου καλύπτει τα πλοία των Φαιάκων. Ήταν όντως τόσο καλοί ναυτικοί και τα καράβια τους τόσο γρήγορα και προηγμένα που δεν χρειαζόντουσαν πηδάλιο; Ή μήπως ο Όμηρος υπερβάλλει για χάρη του έπους του, και απλά τα πλοία των Φαιάκων ήταν απλά και ξεπερασμένα για εκείνη την εποχή; Στη μελέτη τους ο Καλλιγερόπουλος και η Βασιλειάδου (2008) αναφέρουν ότι ο Όμηρος εμφανίζει ένα νέο τεχνολογικό όραμα «Η κατασκευή της σκέψης, η τεχνητή νοημοσύνη, η δυνατότητα του προγραμματισμού, η ανάπτυξη μιας τεχνολογίας που μπορεί να ελέγχει την πορεία του πλοίου, με τη χρήση οργάνων ναυσιπλοΐας πολύ πέρα από τα συμβατικά, τα οποία βρίσκουν το δρόμο τους με τη βοήθεια των άστρων.» Αναφέρει ότι τα πλοία τους ήταν αρκετά μεγάλα αφού ήθελαν πενήντα δύο ανθρώπους για πλήρωμα. Διέθεταν κουπιά, ξάρτια, πανιά αλλά τους έλλειπε κάτι σημαντικό, το πηδάλιο. Δεν το χρειαζόντουσαν ίσως επειδή κατεύθυναν το πλοίο με τα κουπιά και τα πανιά, ή χρησιμοποιούσαν κάτι το οποίο οι σύγχρονοι άνθρωποι αγνοούν; Ο Πετρίδης (2010) αναφέρει ότι οι έμπειροι ναυτικοί μπορούν να κατευθύνουν τα πλοία τους μόνο με την ύπαρξη πανιού. Όταν ένα πλοίο έχει σηκωμένα τα πανιά, χρησιμοποιώντας τη σκότα (σκοινί) της μάτσας (το κάθετο κατάρτι του πλοίου που πιάνει στο κάτω μέρος του πανιού) μπορούν να γυρίσουν το πανί προς όποια κατεύθυνση θέλουν ως προς τον άνεμο για να ταξιδέψουν στην επιθυμητή πορεία, χωρίς τη χρήση του τιμονιού. Για να κατευθύνουν το πλοίο προς την πορεία που θέλουν αρκεί να γυρίσουν ο πανί προς την σωστή κατεύθυνση, ανάλογα με τη διεύθυνση του ανέμου τη συγκεκριμένη στιγμή. Μια άλλη εξήγηση που δίνει ο καθηγητής Παπαμαρινόπουλος (2008) είναι ότι πιθανώς δεν Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 19

20 χρειαζόντουσαν πηδάλιο, αλλά ούτε και κουπιά επειδή εκμεταλλευόντουσαν τη δυναμική των παλιρροιών και τα πανιά των πλοίων τους, και όπου υπήρχαν παλίρροιες διόρθωναν την πορεία τους απλά με τη βοήθεια των ιστίων. Αναφέρει ότι τα πλοία τους ήταν μαύρα, αυτό μπορεί να συνέβαινε επειδή χρησιμοποιούσαν σκουρόχρωμα ξύλα για την κατασκευή των πλοίων τους. Α= ο άνεμος έρχεται από μπροστά, πλεύση //ΟΡΤΣΑ// (υπό πίεση ) Β= ο άνεμος έρχεται από το πλάι πλεύση //ΠΛΑΓΙΟΔΡΟΜΙΑ// (υπό πίεση ) Γ= ο άνεμος έρχεται από πίσω (ουρά ) πλεύση //ΠΡΙΜΑ η ΟΥΡΙΟΔΡΟΜΙΑ // (πίεση σπρώξιμο ) Σχήμα που δείχνει πως ταξιδεύει ένα πλοίο με βάση από πού πνέει ο άνεμος Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 20

21 Η Απήδαλος Ναύς Τα πλοία τους ταξίδευαν χωρίς να παθαίνουν την παραμικρή βλάβη, μέσα σε άγρια κύματα. Προστάτης τους, βέβαια, ήταν ο θεός της θάλασσας, Ποσειδώνας, όμως αυτό μπορεί να είναι και κάποια υπερβολή του Ομήρου, όπως και το γεγονός ότι ταξίδευαν και έβρισκαν το μέρος όπου ήθελαν να πάνε μόνο με τη σκέψη, μπορεί εδώ ο Όμηρος απλά να εννοεί ότι ταξίδευαν με τη βοήθεια των αστερισμών, το οποίο προϋποθέτει τη βοήθεια της σκέψης. Ενδεχομένως οι Φαίακες να είχαν τη γνώση της πυξίδας και χάρη σε αυτή να ταξίδευαν, σε μακρινούς προορισμούς χωρίς να κάνουν λάθος. Υπάρχει ένας μύθος για τον Ηρακλή, ο οποίος ενισχύει την άποψη ότι οι αρχαίοι είχαν τη γνώση της πυξίδας, αν και δεν έχουν βρεθεί αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία να αποδεικνύουν κάτι τέτοιο. Ο μύθος λέει ότι όταν ανατέθηκε ο δέκατος άθλος στον Ηρακλή, να φέρει από την Ερύθεια τις αγελάδες του Γηρυόνη, φτάνοντας στην Ταρτησσό όπου έστησε στα σύνορα της Ευρώπης και της Αφρικής αντικριστά δύο στήλες, σημάδια της διάβασής του. Φλεγόμενος από τον ήλιο στο δρόμο του τέντωσε το τόξο του εναντίον του θεού. Και εκείνος θαύμασε την παλικαριά του και του πρόσφερε το χρυσό δέπας (κύπελλο) που με αυτό πέρασε στον Ωκεανό. Το χρυσό κύπελλο του ήλιου ήταν ουσιαστικά ένα είδος πυξίδας, το κύπελλο ήταν γεμάτο με νερό και εκεί τοποθετούσαν ένα κομμάτι ξύλο και πάνω του μια λεπτή φλούδα από μαγνητίτη, το οποίο έδειχνε τον Βορρά. Όμως γίνεται αναφορά και για κάτι ακόμα από τον Όμηρο, ότι τα καράβια αυτά ταξίδευαν μέσα στη νύχτα, μέσα σε ομίχλη και σε νέφη, οπότε αυτό το γεγονός ωθεί στη σκέψη ότι ήταν μέρος το οποίο έχει πολλή υγρασία. Αναφορά επίσης γίνεται και για την Εύβοια στην οποία είχαν ταξιδέψει, η οποία βρίσκεται μακριά από τη Σχερία, όπου το ταξίδι έγινε αυθημερόν. Βέβαια με την λέξη Εύβοια μπορεί να αναφέρεται στην σημερινή Εύβοια, μπορεί να εννοεί ένα μέρος όπου υπήρχαν ή εξέτρεφαν πολλά βόδια- παίρνοντας την ετοιμολογία της λέξης-, ή μήπως εννοεί ένα μέρος στο οποίο υπήρχαν παλίρροιες όπως υπάρχει αυτό το φαινόμενο στην περιοχή της Εύβοιας; Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 21

22 ΘΕΪΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Γίνεται προσπάθεια για να δοθεί ερμηνεία σε ένα έπος το οποίο έχει γραφτεί τον όγδοο αιώνα προ Χριστού, από κάποιον ο οποίος ζούσε υπό την θρησκεία των δώδεκα θεών του Ολύμπου, οπότε λογικό είναι να υπάρχει και ο από μηχανής θεός, ο οποίος παίζει ρόλο για την ταυτοποίηση του μέρους αυτού με κάποιο σημερινό. Od to Od nu=n auå Faih/kwn e)qe/lw perikalle/a nh=a e)k pomph=j a)niou=san e)n h)eroeide/i+ po/nt% r(aiísai, iàn' hãdh sxw½ntai, a)pollh/cwsi de\ pomph=j a)nqrw pwn, me/ga de/ sfin oãroj po/lei a)mfikalu/yai." to\n d' a)pameibo/menoj prose/fh nefelhgere/ta Zeu/j: "wõ pe/pon, wñj me\n e)m%½ qum%½ dokeií eiånai aãrista: o(ppo/te ken dh\ pa/ntej e)launome/nhn proi +dwntai laoiì a)po\ pto/lioj, qeiínai li qon e)ggu/qi gai hj nhiì+ qov= iãkelon, iàna qauma/zwsin aàpantej aãnqrwpoi, me/ga de/ sfin oãroj po/lei a)mfikalu/yai." au)ta\r e)peiì to/ g' aãkouse Poseida/wn e)nosi xqwn, bh= r(' iãmen e)j Sxeri hn, oàqi Fai hkej gega/asin. eãnq' eãmen': h( de\ ma/la sxedo\n hãluqe pontopo/roj nhu=j r(i mfa diwkome/nh. th=j de\ sxedo\n hålq' e)nosi xqwn, oàj min la=an eãqhke kaiì e)rri zwsen eãnerqe xeiriì kataprhneií e)la/saj: o( de\ no/sfi bebh/kei. Τώρα λοιπόν, επιθυμώ εκείνο το περικαλλό τους πλοίο των Φαιάκων Να συντρίψω, την ώρα της επιστροφής του, καταμεσής στο θολωμένο πέλαγος Ώστε να πάψουν πια, να σταματήσουν να ξεπροβοδούν ανθρώπους ξένους Κι έχω στο νου μου να καλύψω γύρω τους την πόλη με ψηλό βουνό». Πήρε το λόγο πάλι ο Δίας που τα σύννεφα συνάζει: «Φίλε, άλλη βουλή, καλύτερη, μέσα μου τρέφω Όταν ψηλά από την πόλη σύμπας ο λαός το δει να μπαίνει Στο λιμάνι, τότε μαρμάρωσε το γρήγορό τους πλοίο, Να γίνει βράχος στην ακρογιαλιά μπροστά, να μείνουν όλοι Με ανοιχτό το στόμα, μετά μπορείς την πόλη τους Να την καλύψεις με ψηλό βουνό». Μόλις τον άκουσε το λόγο του Διός ο Κοσμοσείστης Ποσειδών, Προς τη Σχερία ορμήθηκε, όπου και ζουν οι Φαίακες- Εκεί περίμενε. Στην ώρα του πλησίαζε, όλο και πιο κοντά, Το ποντοπόρο πλοίο, λες και το κυνηγούσαν, τότε ο θεός, Ο Ποσειδώνας που τη γη σαλεύει, στάθηκε πλάι του, Κατέβασε το χέρι πάνω του και ευθύς το πέτρωσε, Το ρίζωσε να γίνει βράχος- αργά μετά απομακρύνθηκε. Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 22

23 Τα στοιχεία που παραθέτονται από την έκβαση αυτή του έπους είναι αρκετά σημαντικά και θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στην γεωγραφία και την τοπογραφία του μέρους αυτού, όμως επειδή είναι άξια μνείας είναι καλύτερο να δοθούν ξεχωριστά. Ο Ποσειδώνας, θεός των θαλασσών καθώς επίσης και των σεισμών, λέει ο Όμηρος, ότι πετρώνει το πλοίο των Φαιάκων, που μετέφερε τον Οδυσσέα, την ώρα της επιστροφής του στη Σχερία. Είναι πολύ σημαντικό στοιχείο αυτό διότι δείχνει ότι σε ένα από τα δύο φυσικά λιμάνια που είχε η πόλη των Φαιάκων υπάρχει ένα νησάκι το οποίο έχει το μέγεθος ενός μεγάλου καραβιού. Επίσης οι κάτοικοι της Σχερίας φοβούνται μήπως ο θεός τους καλύψει την πόλη τους με βουνό. Αυτό στα μάτια των προϊστορικών Ελλήνων επισκεπτών παραπέμπει σε δύο υποθέσεις. Η πρώτη είναι ότι ξυπνάνε κάποιες μνήμες από τον τόπο που είχαν έρθει και η δεύτερη είναι ότι δίνει άλλο ένα κωδικοποιημένο στοιχείο για την γεωγραφία του νησιού, δηλαδή ότι στη Σχερία υπάρχει ένας κρατήρας ορατός από αυτούς. Επίσης ο Όμηρος μπορεί με τον τρόπο αυτό να εννοεί ότι στον τόπο αυτό έχει προηγηθεί άλλο ένα τέτοιο γεγονός, το οποίο φοβούνται οι Φαίακες ότι θα επαναληφθεί. Έτσι δίνει ένα ακόμα στοιχείο για την περιοχή αυτή, ότι είναι σεισμογενής ή ακόμα και να προϋπήρχε κάποιος διαπειρογενής, προσκρουσιγενής ή ηφαιστειογενής κρατήρας. Ο Ποσειδώνας (αριστερά) παλεύει με τον Πολυβώτη (δεξιά) ef2.jpg Όπως αναφέρθηκε και πριν ο Ποσειδώνας ήταν ο θεός και των σεισμών, και οι αρχαίοι Έλληνες των έχουν συνδέσει στενά με την ύπαρξη κρατήρων, αυτό φαίνεται από τον παρακάτω μύθο. Κατά την Τιτανομαχία ο Θεός Ποσειδών καταδίωξε τον Τιτάνα Πολυβώτη, τον πρόφτασε στην Κώ και με την τρίαινά του απέκοψε κι εκσφενδόνισε εναντίον του ένα κομμάτι γης από το ακρωτήριο Χελώνα στα νότια του Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 23

24 νησιού. Ο Πολυβώτης καταπλακώθηκε κι έκτοτε προσπαθεί να απελευθερωθεί από εκείνο το κομμάτι της Κω. Το κομμάτι γης αυτό έπεσε στη Νίσυρο και έτσι δημιουργήθηκε ο κρατήρας του νησιού, κατά την αντίληψη των προϊστορικών Ελλήνων ναυτικών. Στην πραγματικότητα δεν έπεσε κάτι, απλά έτσι το αντιλήφθηκαν τότε. Έτσι οι αρχαίοι είχαν συνδέσει τους κρατήρες με τον Ποσειδώνα. Όλα αυτά τα στοιχεία συνθέτουν την αναφορά του Ομήρου για το μυθικό τόπο της Σχερίας και των ανθρώπων που κατοικούσαν σε αυτήν. Πολλοί έχουν εκφράσει γνώμες και απόψεις για το πού θα μπορούσε να τοποθετηθεί η Σχερία στον χάρτη. Εδώ θα αναφερθούν οι σημαντικότερες και μέσα από αυτές θα βρεθεί η άκρη του νήματος για το πού βρίσκεται ο τόπος των Φαιάκων. Προτομή του Ομήρου Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 24

25 5. Η ΣΧΕΡΙΑ ΣΤΟ ΧΑΡΤΗ Όπως αναφέρθηκε και πριν, σε αυτό το κεφάλαιο θα δοθούν κάποιες απόψεις για το που βρίσκεται ο τόπος της Σχερίας στο χάρτη, όπως το οραματίστηκαν κάποιοι μέσα από το έπος του Ομήρου. Εδώ θα αναφερθούν οι πιο σημαντικές από αυτές τις τοποθετήσεις. ΚΕΡΚΥΡΑ Αεροφωτογραφία της Κέρκυρας c309a0b5f jpeg Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 25

26 Πολλοί είναι οι Ομηριστές που τοποθετούν τη Σχερία στο νησί της σημερινής Κέρκυρας. Τα στοιχεία αυτά που τους οδήγησαν στη συγκεκριμένη τοποθεσία είναι η γεωγραφική της θέση καθώς και κάποιες ομοιότητες των 2 αυτών τόπων. Η Κέρκυρα βρίσκεται αρκετά κοντά στην Ιθάκη οπότε βοηθάει στο ότι έφτασε γρήγορα ο Οδυσσέας από τη Σχερία στο νησί του. Επίσης τα τοπογραφικά στοιχεία που οδηγούν σε αυτή την εικασία είναι τα εξής : Στη δυτική πλευρά του νησιού εκτείνεται η ανοιχτή θάλασσα του Ιονίου. Λόγω της κυματώδους μορφής της κατά το μεγαλύτερο διάστημα του έτους, πέφτει με ορμή στη στεριά και τη διαβρώνει (θαλάσσια διάβρωση), με αποτέλεσμα οι δυτικές ακτές της Κέρκυρας να είναι απότομες και αλίμενες, γεγονός που δυσκολεύει τις συγκοινωνίες. Αντίθετα, οι ανατολικές ακτές στην ήρεμη Κερκυραϊκή θάλασσα είναι ομαλές, τοξοειδείς και σχηματίζουν ωραίους κόλπους, όπως αυτόν της πόλης στο κεντρικό τμήμα και της Λευκίμμης στο νότιο, που απολήγει στο ομώνυμο ακρωτήριο. Στο κεντρικό τμήμα της Κέρκυρας βρίσκεται και η γραφικότατη μικρή λιμνοθάλασσα Χαλικιόπουλου, με το Ποντικονήσι στην είσοδό της. Το Ποντικονήσι πιστεύεται από πολλούς ότι είναι το πετρωμένο πλοίο που μετέφερε τον Οδυσσέα. Στο κεντρικό τμήμα του νησιού υψώνεται μια σειρά χαμηλών βουνών (μέγιστο ύψος 576 μ. κοντά στους Αγίους Δέκα) που αμφικαλύπτουν την πόλη. Μπορεί στην Κέρκυρα να μην υπάρχει μόνιμος ποταμός, υπάρχουν όμως αρκετοί χείμαρροι λόγω του μεγάλου ύψους βροχοπτώσεων, με σπουδαιότερους τον Μεγαπόταμο, τον Τυφλοπόταμο ή Ηγούμενο και τον Μεσογγή. Το κλίμα της Κέρκυρας είναι θαλάσσιο μεσογειακό, με δροσερό καλοκαίρι και ήπιο χειμώνα. Ως προς τους ανέμους, από τον Οκτώβριο έως τον Μάρτιο επικρατούν οι νοτιοανατολικοί, από τον Απρίλιο έως τον Μάιο οι νότιοι και από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο οι βορειοδυτικοί (δηλαδή κυριαρχεί ο Ζέφυρος). Σε αυτά τα στοιχεία βρήκαν πάτημα οι υποστηριχτές που θέλουν την Κέρκυρα να είναι το νησί των Φαιάκων. Επίσης βρήκαν κάποιο πάτημα και στον αρχαίο ποιητή Ευστάθιο, ο οποίος αναφέρει ότι ο Όμηρος την Κέρκυρα αποκαλεί Σχερία διότι: «Ούτως εκλήθη (Σχερία) ότι παρά το κατά Δήμητρος δέησιν Επισχεθήναι τα της τα αντίκρυ Ηπείρου ποταμού ρεύματα». Δηλαδή: Ονομάστηκε έτσι ( Σχερία ), γιατί η θεά Δήμητρα παρακάλεσε το Δία κι αυτός σταμάτησε τη ροή του απέναντι της Ηπείρου ποταμού. Η Δήμητρα λοιπόν προστάτρια, όπως φαίνεται, του νησιού κατόρθωσε με τις συνεχείς δεήσεις της να μη συσσωρευτεί άμμος στη θάλασσα που χωρίζει την Ήπειρο από το νησί για να μην ενωθούν. Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 26

27 Απόψεις από το Ποντικονήσι στην Κέρκυρα. Από προσωπικό αρχείο της Παρασκευοπούλου Γρηγορίας. Αρκετοί ήταν οι αρχαιολόγοι αυτοί που προσπάθησαν να βρουν τα απομεινάρια του πολιτισμού των Φαιάκων σε διάφορες τοποθεσίες στην Κέρκυρα, όμως οι προσπάθειές τους δεν απέφεραν τους αναμενόμενους καρπούς. Εν συνεχεία θα παρατεθούν κάποιες από αυτές τις ανασκαφές : Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 27

28 Ο Γερμανός αρχαιολόγος Dorpfeld (1911) αποκάλυψε στο Κεφάλι (ακρωτήρι στη Β.Δ. Κέρκυρα) τον πρώτο προ-ελληνικό συνοικισμό. Ο Γερμανός αρχαιολόγος Bulle (1930) με την συνεργασία και την οικονομική ενίσχυση του Ott (1930), ανακάλυψε δύο συνοικισμούς στη χερσόνησο Αφιώνα, στα σημεία Νήσος και Katzenfeld, πιο νότια από το Κεφάλι. Νέες έρευνες ξεκίνησαν από τον Dorpfeld (1935) στην Παλαιοκαστρίτσα, Β.Δ. του νησιού, οπού πολλοί ομηριστές τοποθετούσαν την πόλη του Αλκίνοου. Ύστερα από δοκιμαστική έρευνα, σε συνεργασία με τον αρχαιολόγο Παπαδημητρίου (1935), σημειώθηκε απουσία μυκηναϊκού υλικού στην τοποθεσία αυτή. Ο Μαρίνος και η Σακελλαρίου-Μανέ (1955), του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ξεχώρισαν ένα στρώμα με πρωτο-νεολιθικά υπόλοιπα στο Σιδάρι, στα Β.Δ. του νησιού. Χάρτης Κερκύρας με αρχαιολογικές περιοχές ανά εποχή. Από το βιβλίο: Η προϊστορική Κέρκυρα και ο ευρύτερος περίγυρός της, πρακτικά ημερίδας τιμητικής στον Αύγουστο Σορδίνα, Κέρκυρα 2007, σελ 37 Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 28

29 Μετά από αυτές τις ανακαλύψεις έγιναν και πολλές ακόμα ανασκαφές που έφεραν στο φως ευρήματα από την εποχή της αρχής του Ορείχαλκου, της αρχής της Νεολιθικής, το τέλος της Νεολιθικής καθώς και μέσο-ελλαδικά. Πάντως τόσο ο Dorpfeld (1911), όσο και ο Bulle (1930), δεν επιθυμούσαν να βρουν σταθμούς του τέλους της Νεολιθικής και της αρχής του Ορείχαλκου, αλλά μυκηναϊκούς, δηλαδή κάτι σχετικό με την Σχερία. Από το βιβλίο: Σχετικά με την προ-ελληνική Κέρκυρα, του Κώστα Σουέρεφ, ανάτυπο από το δελτίο της αναγνωστικής εταιρίας Κερκύρας, έτος 1976, σελ 25 Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 29

30 ΑΤΛΑΝΤΙΚΟΣ Χάρτης Ατλαντικού ωκεανού Μερικοί συγγραφείς τοποθετούν την Σχερία στον Ατλαντικό, όπως είναι ο Δέπος (1980), ο Πετρίδης (1994), ο Παπαμαρινόπουλος (2008) και η Τζιροπούλου- Ευσταθίου (2008), όπως αναφέρουν και στα συγγράμματα τους. Απορρίπτουν την πιθανότητα να ήταν η Κέρκυρα, μιλώντας για την μικρή απόσταση των δύο νησιών, δηλαδή της Κέρκυρας και της Ιθάκης. Επίσης βρίσκονται αμφότερα και τα δυο στο Ιόνιο πέλαγος, οπότε θα έπρεπε να γνωρίζουν το ένα τη θέση του άλλου, κάτι το οποίο γίνεται φανερό ότι δεν γνώριζαν οι Φαίακες όταν τους μίλησε ο Οδυσσέας για την Ιθάκη. Σε αυτά τα γεγονότα στηρίζονται οι μελετητές αυτοί και τοποθετούν την Σχερία πιο μακριά στο χάρτη. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στον Πετρίδη (2005), ο οποίος συνδυάζει τις δύο θεωρίες για τη Σχερία. Υποστηρίζει ότι η αρχική τοποθεσία της Σχερίας βρισκότανε στην σημερινή Κέρκυρα και από εκεί μετανάστευσαν οι Φαίακες στην Σχερία όπου ταξίδεψε ο Οδυσσέας που την τοποθετεί στην Ταρτησσό. Ο Όμηρος στο έπος του αναφέρει ότι ο Οδυσσέας πέρασε την τηλεπύλη, δηλαδή την πύλη η οποία βρίσκεται μακριά. Η Τζιροπούλου- Ευσταθίου (2008) στο Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 30

31 σύγγραμμά της αναφέρει ότι ο Οδυσσέας ταξίδεψε πέρα από το Γιβραλτάρ προς τον Ωκεανό, βασιζόμενη σε αυτό το στοιχείο που έδωσε ο Όμηρος σχετικά με την τηλεπύλη. Οπότε και η Σχερία βρίσκεται κάπου έξω από τις Ηράκλειες στήλες, στο Γιβραλτάρ. Επίσης η Τζιροπούλου- Ευσταθίου (2008) αναφέρει ότι η λέξη Σχερία προέρχεται από τη λέξη χέρσος, δηλαδή ένα έρημο και αρκετά μεγάλο μέρος, το οποίο δεν μπορεί να είναι νησί και μάλιστα η Κέρκυρα. Ο Δέπος (1980) αναφέρει στο σύγγραμμά του συγκεκριμένα ότι τοποθετεί την Σχερία ουσιαστικά ανάμεσα στη Μεσόγειο και τον Ατλαντικό, δηλαδή στην Ισπανία, στην νοτιοδυτική πόλη της Ταρτησσού, λέγοντας ότι είναι η μόνη πόλη η οποία άφησε πίσω της μύθους άλλα και αρκετές ιστορικές ενδείξεις. Συγκεκριμένα παραθέτονται μερικοί από τους λόγους που τον οδήγησαν να την τοποθετεί εκεί. - Ο ποταμός Γουαδαλκιβίρ, που περνάει από τη Σεβίλλη και καταλήγει δυτικά από το Κάδιξ, περίφημο και σήμερα λιμάνι, θυμίζει τις εκβολές του ποταμού, όπου κολύμπαγε ο Οδυσσέας όταν έφτασε ναυαγός. - Η μεγάλη ευφορία της γης της Ανδαλουσίας, θυμίζει το θαυμασμό του Οδυσσέα μπροστά στα βασιλικά περιβόλια του Αλκίνοου. Οι πρώτοι αγροτικοί πολιτισμοί ανθίσανε κοντά σε ποτάμια. - Η Ταρτησσός βρίσκεται στην άκρη της θάλασσας και δεν έχει κοντά άλλους λαούς. Από το βορρά η χώρα έκλεινε από τη Σιέρα Μορένα και από τη Σιέρα Νεβάδα και από το νότο από των ωκεανό. Επίσης η τοπογραφία συμπίπτει με τις περιγραφές του Ομήρου. Στο δέλτα του ποταμού Γουαδαλκιβίρ η τοπογραφία είναι ήπια, ενώ στα σημεία που βγαίνουν στη θάλασσα η Σιέρα Μορένα και η Σιέρα Νεβάδα η τοπογραφία αλλάζει σε κατακόρυφα και απόκρημνα βράχια. Επίσης το δέλτα του Γουαλδακιβίρ είναι απάνεμο διότι κλείνει και από τις δύο πλευρές με τη Σιέρα Μορένα και τη Σιέρα Νεβάδα. - Ο πλούτος της Σχερίας θυμίζει τον πλούτο της Ταρτησσού. Ο Οδυσσέας χρησιμοποιεί εκεί σκεύη από καθαρό ασήμι και χρυσάφι. - Βρέθηκαν παλιά τείχη στη λάσπη των εκβολών του Γουαδαλκιβίρ και ένας αρχαίος ναός, χωμένος πέντε μέτρα βαθιά, μέσα στο χώμα της Σεβίλλης, αλλά δυστυχώς δεν προχώρησαν οι ανασκαφές. - Ο Οδυσσέας κολυμπώντας δύο μερόνυχτα προς την παραλία της Σχερίας αισθάνεται φόβο για τα μεγάλα κήτη. Κάτι το οποίο δεν θα σημειωνότανε για τη Μεσόγειο. Στον Ατλαντικό ζούσαν τότε μεγάλα κοπάδια φυσητήρων. - Η Αθηνά για να ευνοήσει τον ερχομό του προστατευόμενου ήρωα της στις ακτές της Σχερίας στέλνει αντίθετο άνεμο προς την φορά των κυμάτων για να μην προσκρούσει στα απότομα βράχια. Ο αντίθετος αυτός άνεμος ήταν Βόρειος. Ο άνεμος αυτός μας δείχνει την θέση των ακτών που έφτασε ο Οδυσσέας. Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 31

32 - Κοντά στην ακτή της Ανδαλουσίας υπάρχει ένα μικρό νησάκι η Ερυθεία, που δίνει την αίσθηση του πετρωμένου πλοίου που μετέφερε τον Οδυσσέα στην Ιθάκη. - Η αλληλεξάρτηση της Σχερίας από την Ωγυγία. Ο Όμηρος αναφέρει ότι ο Οδυσσέας ταξίδευε επί δεκαοχτώ μέρες από την Ωγυγία για να φτάσει στα παράλια της Σχερίας, επίσης ταξίδευε έχοντας την Πούλια και τη μεγάλη Άρκτο στα αριστερά του. Ένα ταξίδι δεκαοχτώ ημερών δε χωράει μέσα στη Μεσόγειο, οπότε επαγωγικά βγαίνει το συμπέρασμα ότι το ταξίδι πρέπει να έγινε έξω από αυτήν. Επίσης το γεγονός ότι είχε την Πούλια και τη μεγάλη Άρκτο στα αριστερά του σημαίνει ότι ο Οδυσσέας ταξίδευε από τη δύση προς την ανατολή (Πετρίδης, 1994 και Δέπος, 1980). Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφερθεί που πιστεύεται ότι βρίσκεται η Ωγυγία, το νησί της νύμφης Καλυψούς. Κατά τον Δέπο (1980) η Ωγυγία είναι οι σημερινές Αζόρες. Αυτό το υποστηρίζει αναφέροντας το εξής πείραμα : αν κάποιος ξεκινήσει από τις Αζόρες με ούριο άνεμο, με μια ιστιοφόρο σχεδία εφοδιασμένη και με τιμόνι, όπως του Οδυσσέα, και έχοντας την Πούλια και τη μεγάλη Άρκτο στα αριστερά του, θα βρεθεί σε δεκαοχτώ μέρες, το αργότερο, στον κόλπο του Κάδιξ. Ο Πετρίδης (1994) έχει μια διαφοροποιημένη άποψη επί του θέματος. Στην πρώτη υπόθεση του συμφωνεί με το Δέπο και αναφέρει ότι αν ο Οδυσσέας έφτιαξε μια σχεδία, όπως την ξέρουμε εμείς σήμερα, δηλαδή κορμοί δέντρων ο ένας δίπλα στον άλλον δεμένοι με σκοινί, θα ταξίδευε με μέση ταχύτητα 2,3 κόμβων ανά ώρα, έτσι η Ωγυγία θα ήταν οι Αζόρες. Η δεύτερη του υπόθεση είναι ότι αν όμως ο Οδυσσέας έφτιαχνε ένα σκάφος κανονικό, τότε η μέση ταχύτητα του θα ήταν γύρω στους 7 κόμβους ανά ώρα, έτσι για να ταξιδεύει επί δεκαοχτώ ημέρες με αυτή την ταχύτητα η Ωγυγία θα ήταν κάποια από τις Βερμούδες. Επίσης αναφέρει ο Πετρίδης (2010), με εμπειρία δεκαετιών σαν ναυτικός, ότι η σχεδία είναι πολύ δύσκολο να κυβερνηθεί ακόμα και αν είναι εφοδιασμένη με πηδάλιο, για να μπορέσει κάποιος να την κατευθύνει μέσα σε ωκεανό θα χρειαζόταν πολυμελές πλήρωμα. Στο διάστημα που ο Οδυσσέας βρίσκεται στη θάλασσα θα έπρεπε να κοιμάται, οπότε η σχεδία του θα γινόταν έρμαιο των ανέμων και των ρευμάτων και θα παρέκλινε από την προκαθορισμένη του πορεία, έτσι το πιθανότερο είναι ο Οδυσσέας να κατασκεύασε ένα είδος σκάφους και όχι σχεδίας. Έτσι ο Πετρίδης γίνεται πιο σαφής και εκτενής σε σχέση με το Δέπο στο θέμα της Ωγυγίας. Αναφέρει ότι η θέση της Ωγυγίας εξαρτάται από τον τύπο του πλοίου το οποίο έφτιαξε ο Οδυσσέας για να αποχωρίσει από το νησί της Καλυψούς, κάτι το οποίο ο Όμηρος δεν το κάνει πολύ ξεκάθαρο στο έπος του. Επίσης κάποιες λέξεις που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες, δεν εξακολουθούν και σήμερα να έχουν το ίδιο νόημα. Ο Ευριπίδης για παράδειγμα στο έργο του για των Τρωικό πόλεμο αναφέρει τα πλοία με τα οποία εξόρμησαν οι Αχαιοί προς τη Τροία σχεδίες (ta\j pontopo/rouj d' eãsxe sxedi aj (Hec 111)), αποκλείεται όμως να ξεκίνησαν μια εκστρατεία με σχεδίες. Το πιθανότερο είναι ότι η λέξη σχεδία στην εποχή των αρχαίων Ελλήνων να σήμαινε πλοίο και ο Ευριπίδης στο έργο του γράφει για ποντοπόρα πλοία. Συγκεκριμένα ο Όμηρος αναφέρει στο έπος του : Ακολουθώντας τον Όμηρο στη Σχερία, το μυθικό τόπο των Φαιάκων 32

Μια μέρα μπήκε η δασκάλα στην τάξη κι είπε ότι θα πήγαιναν ένα μακρινό ταξίδι.

Μια μέρα μπήκε η δασκάλα στην τάξη κι είπε ότι θα πήγαιναν ένα μακρινό ταξίδι. ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΙΑΣ ΠΑΡΕΑΣ ΠΑΙΔΙΩΝ Μια μέρα μπήκε η δασκάλα στην τάξη κι είπε ότι θα πήγαιναν ένα μακρινό ταξίδι. Αμέσως χάρηκαν πολύ, αλλά κι απογοητεύτηκαν ταυτόχρονα όταν έμαθαν ότι θα ήταν ένα

Διαβάστε περισσότερα

Το καράβι της Κερύνειας

Το καράβι της Κερύνειας Το καράβι της Κερύνειας Το αρχαίο Καράβι της Κερύνειας Το 300π.Χ. το αρχαίο εμπορικό πλοίο ξεκινούσε από τη Σάμο απ όπου φόρτωσε κρασί. Αφού πέρασε από τα νησιά Κω και Ρόδο και πήρε αμφορείς ταξίδευε προς

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ (Αόρατος) ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Κάποτε στη γη γεννήθηκε το Όνειρο. Το όνομά του δεν ήταν έτσι, όμως επειδή συνεχώς ονειρευόταν, όλοι το φώναζαν Όνειρο. Δεν ήταν κάτι το σπουδαίο, ήταν σαν

Διαβάστε περισσότερα

Σκοπός του παιχνιδιού. Περιεχόμενα

Σκοπός του παιχνιδιού. Περιεχόμενα Ένα συνεργατικό παιχνίδι μνήμης για 3 έως 6 παίκτες, 7 ετών και άνω. Ο Τομ σκαρφάλωσε στην κορυφή ενός δέντρου, για να δεί αν μπορούσε να ανακαλύψει κάτι. Κοιτάζοντας προς κάθε μεριά, είδε τουλάχιστον

Διαβάστε περισσότερα

Αλήθεια, ακόμη και τώρα, έχετε αναρωτηθεί ποια ήταν αυτά τα κείμενα και τι περιεχόμενο είχαν;

Αλήθεια, ακόμη και τώρα, έχετε αναρωτηθεί ποια ήταν αυτά τα κείμενα και τι περιεχόμενο είχαν; Όποιον κι αν ρωτήσετε σήμερα σχετικά με την ανακάλυψη της Αμερικής, είναι σίγουρο ότι θα σας αναφέρει την γνωστή ιστορία με τον Χριστόφορο Κολόμβο, ο οποίος τον 15ο αιώνα έχοντας μελετήσει κάποια αρχαία

Διαβάστε περισσότερα

Αγαπητό ημερολόγιο, Τον τελευταίο καιρό μου λείπει πολύ η πατρίδα μου, η γυναίκα μου και το παιδί μου. Θέλω απεγνωσμένα να επιστρέψω στον λαό μου και

Αγαπητό ημερολόγιο, Τον τελευταίο καιρό μου λείπει πολύ η πατρίδα μου, η γυναίκα μου και το παιδί μου. Θέλω απεγνωσμένα να επιστρέψω στον λαό μου και Αγαπητό ημερολόγιο, Τον τελευταίο καιρό μου λείπει πολύ η πατρίδα μου, η γυναίκα μου και το παιδί μου. Θέλω απεγνωσμένα να επιστρέψω στον λαό μου και να πατήσω το χώμα της θαλασσοφίλητης Ιθάκης. Έτσι,

Διαβάστε περισσότερα

Το νησάκι της Δοκού απέχει 7 ναυτικά μίλια από το

Το νησάκι της Δοκού απέχει 7 ναυτικά μίλια από το ΔΙΑΔΡΟΜΗ 5 ΝΗΣΟΣ ΔΟΚΟΣ Προβλήτα στο ΚΑΣΤΕΛΛΙ ΚΑΣΤΡΟ Κορυφή ΔΟΚΟΥ Μήκος διαδρομής Χρόνος χωρίς στάσεις Ομορφιά διαδρομής 5,8 χλμ. 2 ώρ. 05 3 * Το νησάκι της Δοκού απέχει 7 ναυτικά μίλια από το λιμάνι της

Διαβάστε περισσότερα

ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΙΟΝΙΟ

ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΙΟΝΙΟ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΙΟΝΙΟ ΚΕΡΚΥΡΑ Η Κέρκυρα είναι ένα από τα ωραιότερα νησιά της Ελλάδας, που με τη πολυσήμαντη ιστορία της, την καταπράσινη ύπαιθρο, τις δαντελένιες ακρογιαλιές και κυρίως με

Διαβάστε περισσότερα

Γ) Ο Πλάτωνας 7) Ο Όµηρος ίσως έγραψε τα έπη ή ίσως τα συνέθεσε προφορικά; Α) ίσως τα έγραψε Β) ίσως τα συνέθεσε προφορικά 8) Τι κάνουν οι ραψωδοί; Α)

Γ) Ο Πλάτωνας 7) Ο Όµηρος ίσως έγραψε τα έπη ή ίσως τα συνέθεσε προφορικά; Α) ίσως τα έγραψε Β) ίσως τα συνέθεσε προφορικά 8) Τι κάνουν οι ραψωδοί; Α) Οι παρακάτω ερωτήσεις-δραστηριότητες είναι ένας ευχάριστος και διαφορετικός τρόπος επανάληψης της Οδύσσειας του Οµήρου! Ευχαριστώ πολύ τους µαθητές του Α4 του Γυµνασίου µας, Σιµακάι Χριστιάνα και Σκούρτη

Διαβάστε περισσότερα

γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ)

γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ) γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ) Α Κεφ. αβιοτικό κάθε στοιχείο που δεν έχει ζωή 4 αιολική διάβρωση Η διάβρωση που οφείλεται στον άνεμο 5 ακρωτήριο ακτογραμμή

Διαβάστε περισσότερα

Ο εγωιστής γίγαντας. Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία. Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης. «Αλέξανδρος Δελμούζος»

Ο εγωιστής γίγαντας. Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία. Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης. «Αλέξανδρος Δελμούζος» Ο εγωιστής γίγαντας Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης «Αλέξανδρος Δελμούζος» 2010-2011 Κάθε απόγευμα μετά από το σχολείο τα παιδιά πήγαιναν για να παίξουν στον κήπο του γίγαντα.

Διαβάστε περισσότερα

Να διαβάσεις με προσοχή το κείμενο και να κάνεις όλες τις εργασίες που ακολουθούν.

Να διαβάσεις με προσοχή το κείμενο και να κάνεις όλες τις εργασίες που ακολουθούν. Να διαβάσεις με προσοχή το κείμενο και να κάνεις όλες τις εργασίες που ακολουθούν. Το νησί ΚΕΙΜΕΝΟ: Η Ρόδος Καλωσορίσατε σε ένα από τα μεγαλύτερα ελληνικά νησιά, στο νησί των ιπποτών, στην πανέμορφη Ρόδο.

Διαβάστε περισσότερα

Για να περιγράψουμε την ατμοσφαιρική κατάσταση, χρησιμοποιούμε τις έννοιες: ΚΑΙΡΟΣ. και ΚΛΙΜΑ

Για να περιγράψουμε την ατμοσφαιρική κατάσταση, χρησιμοποιούμε τις έννοιες: ΚΑΙΡΟΣ. και ΚΛΙΜΑ Το κλίμα της Ευρώπης Το κλίμα της Ευρώπης Για να περιγράψουμε την ατμοσφαιρική κατάσταση, χρησιμοποιούμε τις έννοιες: ΚΑΙΡΟΣ και ΚΛΙΜΑ Καιρός: Οι ατμοσφαιρικές συνθήκες που επικρατούν σε μια περιοχή, σε

Διαβάστε περισσότερα

Η ΥΠΕΥΘΗΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Αλεξανδρή Ελευθερία. Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ: Δημαράκης Κοσμάς Δράκου Άννα Καίρης Μάριος Κομίνη Ιωάννα Σουλάνδρος Τάσος

Η ΥΠΕΥΘΗΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Αλεξανδρή Ελευθερία. Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ: Δημαράκης Κοσμάς Δράκου Άννα Καίρης Μάριος Κομίνη Ιωάννα Σουλάνδρος Τάσος Η ΥΠΕΥΘΗΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Αλεξανδρή Ελευθερία Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ: Δημαράκης Κοσμάς Δράκου Άννα Καίρης Μάριος Κομίνη Ιωάννα Σουλάνδρος Τάσος Ξεκινώντας την εργασία θα θέλαμε να παραθέσουμε το παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός»

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 «Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» (Φλώρινα - Μακεδονία Καύκασος) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011

Διαβάστε περισσότερα

Τα παραμύθια της τάξης μας!

Τα παραμύθια της τάξης μας! Τα παραμύθια της τάξης μας! ΟΙ λέξεις κλειδιά: Καρδιά, γοργόνα, ομορφιά, πυξίδα, χώρα, πεταλούδα, ανηφόρα, θάλασσα, φάλαινα Μας βοήθησαν να φτιάξουμε αυτά τα παραμύθια! «Χρυσαφένια χώρα» Μια φορά κι έναν

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό δασικό πάρκο Πέτρας του Ρωμιού

Εθνικό δασικό πάρκο Πέτρας του Ρωμιού Εθνικό δασικό πάρκο Πέτρας του Ρωμιού Στις 17 Φεβρουαρίου 2014, οι τετάρτες τάξεις του Θ Δημοτικού Σχολείου Πάφου πήγαν εκδρομή στο Εθνικό δασικό πάρκο Πέτρας του Ρωμιού. Ο σκοπός τους ήταν να περπατήσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ. Επιλεγμένα ποιήματα. Μέσα από την Αγάπη. γλυκαίνει καθετί πικρό. το χάλκινο γίνεται χρυσό

ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ. Επιλεγμένα ποιήματα. Μέσα από την Αγάπη.   γλυκαίνει καθετί πικρό. το χάλκινο γίνεται χρυσό http://hallofpeople.com/gr/bio/roumi.php ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ Επιλεγμένα ποιήματα γλυκαίνει καθετί πικρό το χάλκινο γίνεται χρυσό το θολό κρασί γίνεται εκλεκτό ο κάθε πόνος γίνεται γιατρικό οι νεκροί θα αναστηθούν

Διαβάστε περισσότερα

Kangourou Greek Competition 2014

Kangourou Greek Competition 2014 Thales Foundation Cyprus P.O. Box 28959, CY2084 Acropolis, Nicosia, Cyprus Kangourou Greek Competition 2014 Level 3 4 Γ - Δ Δημοτικού 15 Νοεμβρίου/November 2014 10:00 11:15 Ερωτήσεις 1 12 = 3 βαθμοί η

Διαβάστε περισσότερα

Τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου Χαρίδης Φίλιππος

Τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου Χαρίδης Φίλιππος Τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου Χαρίδης Φίλιππος 1. Η μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας Η τεράστια αυτή πυραμίδα είναι το αρχαιότερο από τα εφτά θαύματα του Αρχαίου Κόσμου, αλλά είναι το μόνο που διασώζετε 4.000χ.Όταν

Διαβάστε περισσότερα

Ιστιοφόρο σκάφος και ταξίδεμα στα όρτσα

Ιστιοφόρο σκάφος και ταξίδεμα στα όρτσα Ιστιοφόρο σκάφος και ταξίδεμα στα όρτσα Πόσες αλλαγές μπράτσου χρειάζονται για να φτάσουμε στον προορισμό μας Του Μάκη Ματιάτου Δεν είναι λίγες οι φορές που το λιμάνι του προορισμού μας βρίσκεται σε τέτοιο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΤΕΣ Δ1 7 ου Δ.Σ. ΛΑΜΙΑΣ

ΜΑΘΗΤΕΣ Δ1 7 ου Δ.Σ. ΛΑΜΙΑΣ ΜΑΘΗΤΕΣ Δ1 7 ου Δ.Σ. ΛΑΜΙΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΑΝΑΡΓΥΡΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΤΣΙΦΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΚΟΣΜΑΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΚΥΡΙΤΣΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΛΑΜΠΡΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΛΑΝΚΑ ΧΕΚΕΡΙΜ ΜΠΑΡΜΠΑΤΣΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Το 1766, το Ναυαρχείο προσέλαβε τον Cook για να διοικήσει ένα επιστημονικό ταξίδι στον Ειρηνικό Ωκεανό. Ο σκοπός του ταξιδιού ήταν να παρατηρήσει και

Το 1766, το Ναυαρχείο προσέλαβε τον Cook για να διοικήσει ένα επιστημονικό ταξίδι στον Ειρηνικό Ωκεανό. Ο σκοπός του ταξιδιού ήταν να παρατηρήσει και Το 1766, το Ναυαρχείο προσέλαβε τον Cook για να διοικήσει ένα επιστημονικό ταξίδι στον Ειρηνικό Ωκεανό. Ο σκοπός του ταξιδιού ήταν να παρατηρήσει και να καταγράψει τη διαμετακόμιση της Αφροδίτης κατά μήκος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ Στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Γυμνασίου οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με ένα δείγμα ερωτικής ποίησης. Συγκεκριμένα διδάχτηκαν το ποίημα

Διαβάστε περισσότερα

Ένα παραμύθι φτιαγμένο από τα παιδιά της Δ, Ε και Στ τάξης του Ζ Δημοτικού Σχολείου Πάφου κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους με τη συγγραφέα Αμαλία

Ένα παραμύθι φτιαγμένο από τα παιδιά της Δ, Ε και Στ τάξης του Ζ Δημοτικού Σχολείου Πάφου κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους με τη συγγραφέα Αμαλία Ένα παραμύθι φτιαγμένο από τα παιδιά της Δ, Ε και Στ τάξης του Ζ Δημοτικού Σχολείου Πάφου κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους με τη συγγραφέα Αμαλία Πικρίδου-Λούκα. 2014 Μια φορά κι έναν καιρό υπήρχε

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Οδύσσειας: θέμα 2 ο «Γράφω το ημερολόγιο του κεντρικού ήρωα ή κάποιου άλλου προσώπου» Το ημερολόγιο της Πηνελόπης

Εργασία Οδύσσειας: θέμα 2 ο «Γράφω το ημερολόγιο του κεντρικού ήρωα ή κάποιου άλλου προσώπου» Το ημερολόγιο της Πηνελόπης Το ημερολόγιο της Πηνελόπης Εργασία Οδύσσειας: θέμα 2 ο «Γράφω το ημερολόγιο του κεντρικού ήρωα ή κάποιου άλλου προσώπου» Το ημερολόγιο της Πηνελόπης Το ημερολόγιο: «ημέρα της αποχώρησης Αγαπημένο μου

Διαβάστε περισσότερα

1ο Γυµνάσιο Γαλατσίου. Σχολικό Έτος: : Μάθηµα: Αρχαία Ελληνική Γραµµατεία Τάξη: Α Γυµνασίου Τµήµατα: Α 1 και Α 2 Υπεύθυνη: Λήδα ουλή

1ο Γυµνάσιο Γαλατσίου. Σχολικό Έτος: : Μάθηµα: Αρχαία Ελληνική Γραµµατεία Τάξη: Α Γυµνασίου Τµήµατα: Α 1 και Α 2 Υπεύθυνη: Λήδα ουλή 1ο Γυµνάσιο Γαλατσίου Μάθηµα: Αρχαία Ελληνική Γραµµατεία Τάξη: Α Γυµνασίου Τµήµατα: Α 1 και Α 2 Υπεύθυνη: Λήδα ουλή Σχολικό Έτος: : 2012-2013 Με καράβι τις περιγραφές του «θείου» Όµηρου και κουπιά τα χρωµατιστά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14. «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14. «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14 «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011 Δείτε όλα

Διαβάστε περισσότερα

Κυριότερες πόλεις ήταν η Κνωσός, η Φαιστός, η Ζάκρος και η Γόρτυνα

Κυριότερες πόλεις ήταν η Κνωσός, η Φαιστός, η Ζάκρος και η Γόρτυνα Ηφαίστειο της Θήρας Η Μινωική Κρήτη λόγω της εμπορικής αλλά και στρατηγικής θέσης της έγινε γρήγορα μεγάλη ναυτική και εμπορική δύναμη. Οι Μινωίτες πωλούσαν τα προϊόντα τους σε όλη τη Μεσόγειο με αποτέλεσμα

Διαβάστε περισσότερα

Επειδή ο μεσημβρινός τέμνει ξανά τον παράλληλο σε αντιδιαμετρικό του σημείο θα θεωρούμε μεσημβρινό το ημικύκλιο και όχι ολόκληρο τον κύκλο.

Επειδή ο μεσημβρινός τέμνει ξανά τον παράλληλο σε αντιδιαμετρικό του σημείο θα θεωρούμε μεσημβρινό το ημικύκλιο και όχι ολόκληρο τον κύκλο. ΝΑΥΣΙΠΛΟΪΑ Η ιστιοπλοΐα ανοιχτής θαλάσσης δεν διαφέρει στα βασικά από την ιστιοπλοΐα τριγώνου η οποία γίνεται με μικρά σκάφη καi σε προκαθορισμένο στίβο. Όταν όμως αφήνουμε την ακτή και ανοιγόμαστε στο

Διαβάστε περισσότερα

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν άνδρα που τον έλεγαν Ιωσήφ. Οι γονείς της, ο Ιωακείμ και

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα μας το κλίμα. Και οι παράγοντες που το επηρεάζουν.

Θέμα μας το κλίμα. Και οι παράγοντες που το επηρεάζουν. Θέμα μας το κλίμα. Και οι παράγοντες που το επηρεάζουν. 1 Που συμβαίνουν οι περισσότερες βροχοπτώσεις; Κυρίως στη θάλασσα. Και μάλιστα στο Ισημερινό. Είδαμε γιατί στο προηγούμενο μάθημα. Ρίξε μία ματιά.

Διαβάστε περισσότερα

Μια νύχτα. Μπαίνω στ αμάξι με το κορίτσι μου και γέρνει γλυκά στο πλάϊ μου και το φεγγάρι λες και περπατάει ίσως θέλει κάπου να μας πάει

Μια νύχτα. Μπαίνω στ αμάξι με το κορίτσι μου και γέρνει γλυκά στο πλάϊ μου και το φεγγάρι λες και περπατάει ίσως θέλει κάπου να μας πάει Μια νύχτα Μπαίνω στ αμάξι με το κορίτσι μου και γέρνει γλυκά στο πλάϊ μου και το φεγγάρι λες και περπατάει ίσως θέλει κάπου να μας πάει Μια νύχτα σαν κι αυτή μια νύχτα σαν κι αυτή θέλω να σου πω πόσο σ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται

ΜΑΘΗΜΑ 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται ΜΑΘΗΜΑ 1 Π. Γ Κ Ι Ν Η Σ 1. Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται 2. Να μπορείς να δώσεις την σχετική γεωγραφική θέση ενός τόπου χρησιμοποιώντας τους όρους

Διαβάστε περισσότερα

Τα παιδιά της Πρωτοβουλίας και η Δώρα Νιώπα γράφουν ένα παραμύθι - αντίδωρο

Τα παιδιά της Πρωτοβουλίας και η Δώρα Νιώπα γράφουν ένα παραμύθι - αντίδωρο Τα παιδιά της Πρωτοβουλίας και η Δώρα Νιώπα γράφουν ένα παραμύθι - αντίδωρο Ο Ηλίας ανεβαίνει Ψηλά Ψηλότερα Κάθε Μάρτιο, σε μια Χώρα Κοντινή, γινόταν μια Γιορτή! Η Γιορτή των Χαρταετών. Για πρώτη φορά,

Διαβάστε περισσότερα

Οδύσσεια Τα απίθανα... τριτάκια! Tετάρτη τάξη

Οδύσσεια Τα απίθανα... τριτάκια! Tετάρτη τάξη Οδύσσεια Τα απίθανα... τριτάκια! Tετάρτη τάξη Πηγή πληροφόρησης: e-selides.gr 1. Κυκλώνω το σωστό. Α. Βασιλιάς του Ορχομενού της Βοιωτίας ήταν ο: α. Αθάμας β. Φρίξος γ. Αιήτης Β. Ο Αιήτης τοποθέτησε το

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Αγαπητό μου ημερολόγιο

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Αγαπητό μου ημερολόγιο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Αγαπητό μου ημερολόγιο Ήρθε ο Γενάρης και ο ήλιος κρύφτηκε αμέσως πίσω από τα σύννεφα. Οι φίλοι του οι συλλέκτες τον περιμένουν με αγωνία αλλά απ ότι φαίνετε θα συνεχίσουν να τον περιμένουν

Διαβάστε περισσότερα

Σε μια μικρή παραθαλάσσια πόλη

Σε μια μικρή παραθαλάσσια πόλη Σε μια μικρή παραθαλάσσια πόλη υπάρχει ένα σπίτι με άσπρα παράθυρα. Μέσα σε αυτό θα βρούμε ένα χαρούμενο δωμάτιο, γεμάτο γέλια και φωνές, και δυο παιδιά που θέλω να σας γνωρίσω «Τάσι, αυτή η πιτζάμα σού

Διαβάστε περισσότερα

T: Έλενα Περικλέους

T: Έλενα Περικλέους T: 7000 0090 www.greendot.com.cy Έλενα Περικλέους Ο πρασινομπαλίτσας επιστρέφει... γιατί τα παραμύθια λένε πάντα την ΑΛΗΘΕΙΑ Συγγραφή: Έλενα Περικλέους Εποπτεία: Άρτεμις Παλαιογιάννη / Σάκης Θεοδοσίου

Διαβάστε περισσότερα

κι η τιμωρία των κατηγορουμένων. Βέβαια, αν δεν έχεις πάρει καθόλου βάρος, αυτό θα σημαίνει ότι ο κατηγορούμενος

κι η τιμωρία των κατηγορουμένων. Βέβαια, αν δεν έχεις πάρει καθόλου βάρος, αυτό θα σημαίνει ότι ο κατηγορούμενος 14 Φτάνοντας λοιπόν ο Νικήτας σε μια από τις γειτονικές χώρες, εντυπωσιάστηκε από τον πλούτο και την ομορφιά της. Πολλά ποτάμια τη διέσχιζαν και πυκνά δάση κάλυπταν τα βουνά της, ενώ τα χωράφια ήταν εύφορα

Διαβάστε περισσότερα

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο 4 Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο Σεβάχ. Για να δει τον κόσμο και να ζήσει περιπέτειες.

Διαβάστε περισσότερα

Η Μόνα, η μικρή χελώνα, μετακόμισε σε ένα καινούριο σπίτι κοντά στη λίμνη του μεγάλου δάσους.

Η Μόνα, η μικρή χελώνα, μετακόμισε σε ένα καινούριο σπίτι κοντά στη λίμνη του μεγάλου δάσους. Η Μόνα, η μικρή χελώνα, μετακόμισε σε ένα καινούριο σπίτι κοντά στη λίμνη του μεγάλου δάσους. Κάθεται στο παράθυρο του δωματίου της και σκέφτεται, στεναχωρημένη τους παλιούς της φίλους και συμμαθητές.

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει χαρακτηριστικά «Mare Mediterraneum» ως μεταξύ δύο ηπείρων

Διαβάστε περισσότερα

Ο γιος του ψαρά. κόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη, δώστου κλότσο να γυρίσει παραμύθι ν' αρχινήσει...

Ο γιος του ψαρά. κόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη, δώστου κλότσο να γυρίσει παραμύθι ν' αρχινήσει... Ο γιος του ψαρά κόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη, δώστου κλότσο να γυρίσει παραμύθι ν' αρχινήσει... ια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας ψαράς που δεν είχε παιδιά. Κάποια μέρα, εκεί που πήγαινε με

Διαβάστε περισσότερα

ISBN 978-960-484-159-2

ISBN 978-960-484-159-2 Η ΠΡΩΤΗ ΜΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ Ο Μέγας Αλέξανδρος Κείμενο: Φίλιππος Μανδηλαράς Επιμέλεια κειμένου: Ράνια Ζωίδη Εικονογράφηση: Ναταλία Καπατσούλια Διόρθωση: Αντωνία Κιλεσσοπούλου 2010, Εκδόσεις Κυριάκος Παπαδόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

Εικόνες: Δήμητρα Ψυχογυιού. Μετάφραση από το πρωτότυπο Μάνος Κοντολέων Κώστια Κοντολέων

Εικόνες: Δήμητρα Ψυχογυιού. Μετάφραση από το πρωτότυπο Μάνος Κοντολέων Κώστια Κοντολέων Εικόνες: Δήμητρα Ψυχογυιού Μετάφραση από το πρωτότυπο Μάνος Κοντολέων Κώστια Κοντολέων Το τελευταίο όνειρο της γέρικης βελανιδιάς Κάπου σε κάποιο δάσος, εκεί στον λόφο που βρίσκονταν κοντά σε μια πλατιά

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΣΑΜΕ ΚΑΙ ΝΙΩΣΑΜΕ.. ΠΟΣΟ ΠΟΛΥΤΙΜΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ Ο ΕΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ!

ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΣΑΜΕ ΚΑΙ ΝΙΩΣΑΜΕ.. ΠΟΣΟ ΠΟΛΥΤΙΜΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ Ο ΕΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ! ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΣΑΜΕ ΚΑΙ ΝΙΩΣΑΜΕ.. ΠΟΣΟ ΠΟΛΥΤΙΜΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ Ο ΕΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ! Δ ΤΑΞΗ 3 Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΙΣΩΝΙΑΣ ΣΕΣΚΛΟΥ Όλοι χρειαζόμαστε τη βοήθεια όλων Μια φορά κι έναν καιρό, μια

Διαβάστε περισσότερα

Ο τόπος µας. Το σχολείο µας. Πολιτισµός. Η τάξη µας

Ο τόπος µας. Το σχολείο µας. Πολιτισµός. Η τάξη µας Ο τόπος µας Το σχολείο µας Πολιτισµός Η τάξη µας Ο ΤΟΠΟΣ ΜΑΣ Ανάµεσα στις ακτές του νοµού Μαγνησίας και τη Σκόπελο και απέναντι από το Πήλιο, βρίσκεται η Σκιάθος, ένα νησί µε έκταση 48 τετραγωνικά χιλιόµετρα.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΑΠΩ ΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ Οι 300 του. Λεωνίδα. και οι επτακόσιοι Θεσπιείς. Κείμενα: Αναστασία Δ. Μακρή Εικόνες: Μιχάλης Λουκιανός

ΑΓΑΠΩ ΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ Οι 300 του. Λεωνίδα. και οι επτακόσιοι Θεσπιείς. Κείμενα: Αναστασία Δ. Μακρή Εικόνες: Μιχάλης Λουκιανός 1 ΑΓΑΠΩ ΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ Οι 300 του Λεωνίδα και οι επτακόσιοι Θεσπιείς Κείμενα: Αναστασία Δ. Μακρή Εικόνες: Μιχάλης Λουκιανός Επιστημονικός σύμβουλος έκδοσης Ξανθή Προεστάκη Δρ Αρχαιολογίας και Ιστορίας της

Διαβάστε περισσότερα

Εικόνες: Eύα Καραντινού

Εικόνες: Eύα Καραντινού Εικόνες: Eύα Καραντινού H Kοκκινοσκουφίτσα Mια φορά κι έναν καιρό, έμεναν σ ένα χωριουδάκι μια γυναίκα με το κοριτσάκι της, που φορούσε μια κόκκινη σκουφίτσα. Γι αυτό ο κόσμος την φώναζε Κοκκινοσκουφίτσα.

Διαβάστε περισσότερα

ο όνομά μου δεν έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία. Το πιθανότερο είναι ότι η αναφορά του θα έκρυβε κινδύνους για μένα, για σένα, αγαπητέ αναγνώστη, καθώς

ο όνομά μου δεν έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία. Το πιθανότερο είναι ότι η αναφορά του θα έκρυβε κινδύνους για μένα, για σένα, αγαπητέ αναγνώστη, καθώς ο όνομά μου δεν έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία. Το πιθανότερο είναι ότι η αναφορά του θα έκρυβε κινδύνους για μένα, για σένα, αγαπητέ αναγνώστη, καθώς και για τους οικείους μας, οπότε και θα την αποφύγω.

Διαβάστε περισσότερα

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα. Εργασία Χριστίνας Λιγνού Α 1

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα. Εργασία Χριστίνας Λιγνού Α 1 1 Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Εργασία Χριστίνας Λιγνού Α 1 2 1.Στο βιβλίο παρουσιάζονται δύο διαφορετικοί κόσμοι. Ο πραγματικός κόσμος της Ρόζας, στη νέα της γειτονιά, και ο πλασματικός κόσμος, στον

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΜΠΑΛΟΝΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΙΑΣ

ΤΑ ΜΠΑΛΟΝΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΙΑΣ ΤΑ ΜΠΑΛΟΝΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΙΑΣ Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε ένα κόκκινο μπαλόνι σε έναν παιδότοπο. Ήταν μόνο του και παρόλο που τα παιδάκια έπαιζαν μαζί του, δεν είχε κανέναν φίλο που να είναι σαν κι αυτό. Όλη

Διαβάστε περισσότερα

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό Ημερομηνία 9/6/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://plusmag.gr/ Αλεξάνδρα Παναγοπούλου http://plusmag.gr/article/%cf%84%ce%b1%ce%bd_%cf%86%ce%b5%ce%b3%ce%bf%cf %85%CE%BD_%CF%84%CE%B1_%CF%83%CE%BD%CE%BD%CE%B5%CF%86%CE%B1_%CE%B

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ. Δεύτερος μύθος: Πίστευαν πως ο θεός Ποσειδώνας χτυπώντας την τρίαινά του στη γη

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ. Δεύτερος μύθος: Πίστευαν πως ο θεός Ποσειδώνας χτυπώντας την τρίαινά του στη γη ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ Στην Αρχαία Ελλάδα οι άνθρωποι για να εξηγήσουν τα φαινόμενα της γης έφτιαχναν μύθους. Για το σεισμό είχαν σκεφτεί πολλούς που κάποιοι είχαν σχέση με γίγαντες και θεούς. Πρώτος μύθος: Πίστευαν

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΕΛΙΚΕΣ ΕΝΙΑΙΕΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2014-15 Μάθημα: Ελληνικά για ξενόγλωσσους Επίπεδο: Ε1 Διάρκεια:

Διαβάστε περισσότερα

Μήνυμα από τους μαθητές του Ε1. Σ αυτούς θέλουμε να αφιερώσουμε τα έργα μας. Τους έχουν πάρει τα πάντα. Ας τους δώσουμε, λοιπόν, λίγη ελπίδα»

Μήνυμα από τους μαθητές του Ε1. Σ αυτούς θέλουμε να αφιερώσουμε τα έργα μας. Τους έχουν πάρει τα πάντα. Ας τους δώσουμε, λοιπόν, λίγη ελπίδα» Μήνυμα από τους μαθητές του Ε1 «Εμείς, τα παιδιά της Ε1 τάξης, κάναμε μερικά έργα με θέμα τους πρόσφυγες, για να εκφράσουμε την αλληλεγγύη μας σ αυτούς τους κυνηγημένους ανθρώπους. Τους κυνηγάει ο πόλεμος

Διαβάστε περισσότερα

The best of A2 A3 A4. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, α Από το Α συμβούλιο των θεών με την Αθηνά στην Ιθάκη. ως τη μεταστροφή του Τηλέμαχου.

The best of A2 A3 A4. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, α Από το Α συμβούλιο των θεών με την Αθηνά στην Ιθάκη. ως τη μεταστροφή του Τηλέμαχου. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, α 26-497 Από το Α συμβούλιο των θεών με την Αθηνά στην Ιθάκη ως τη μεταστροφή του Τηλέμαχου The best of A2 A3 A4 2015-2016 Σοφία Χαντζή Τι εγωιστές που είναι αυτοί οι άνθρωποι! Φορτώνουν

Διαβάστε περισσότερα

«Ο Σάββας η κλώσσα και ο αετός»

«Ο Σάββας η κλώσσα και ο αετός» ΠΑΡΑΜΥΘΙ #26 «Ο Σάββας η κλώσσα και ο αετός» (Πόντος) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #26 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011 Δείτε όλα τα παραμύθια

Διαβάστε περισσότερα

Η Κρήνη είναι οικισμός και πρώην κοινότητα της Επαρχίας Πατρών του Νομού Αχαΐας και σήμερα είναι κοινοτικό διαμέρισμα του Δήμου Πατρέων, που

Η Κρήνη είναι οικισμός και πρώην κοινότητα της Επαρχίας Πατρών του Νομού Αχαΐας και σήμερα είναι κοινοτικό διαμέρισμα του Δήμου Πατρέων, που ΚΡΗΝΗ Η Κρήνη είναι οικισμός και πρώην κοινότητα της Επαρχίας Πατρών του Νομού Αχαΐας και σήμερα είναι κοινοτικό διαμέρισμα του Δήμου Πατρέων, που συνορεύει με τις πρώην κοινότητες και επίσης δημοτικά

Διαβάστε περισσότερα

Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018

Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018 Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018 by Rena Mavridou Αγαπητή Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη, πώς προέκυψε η συγγραφή στη ζωή

Διαβάστε περισσότερα

Μαριέττα Κόντου ΦΤΟΥ ΞΕΛΥΠΗ. Εικόνες: Στάθης Πετρόπουλος

Μαριέττα Κόντου ΦΤΟΥ ΞΕΛΥΠΗ. Εικόνες: Στάθης Πετρόπουλος Ιστορίες που ζεις δυνατά Μαριέττα Κόντου ΦΤΟΥ ΞΕΛΥΠΗ Εικόνες: Στάθης Πετρόπουλος Στο τώρα Έχω δώσει τόσες υποσχέσεις που νομίζω ότι έχω χάσει το μέτρημα. Δεν είναι που λέω ψέματα όταν δεν τις τηρώ, είναι

Διαβάστε περισσότερα

Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ''

Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ'' 1 2 Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ'' 3 Τα λουλούδια χωρίς όνομα, τα έχει ο καθένας από μας, αλλά δεν το ξέρουμε. Δεν μας μαθαίνουν τίποτα και ψάχνουμε μόνοι μας άσκοπα να βρούμε κάτι, για να

Διαβάστε περισσότερα

Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής

Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής Ο Μικρός Πρίγκιπας έφτασε στη γη. Εκεί είδε μπροστά του την αλεπού. - Καλημέρα, - Καλημέρα, απάντησε ο μικρός πρίγκιπας, ενώ έψαχνε να βρει από πού ακουγόταν η

Διαβάστε περισσότερα

Πρώτη έκδοση Νοέμβριος 2017 ISBN

Πρώτη έκδοση Νοέμβριος 2017 ISBN 2 3 Πρώτη έκδοση Νοέμβριος 2017 ISBN 978-960-572-205-0 2014, Κείμενο Μαρία Αγγελίδου, Αντώνης Παπαθεοδούλου 2014, Εικονογράφηση Χρήστος Κούρτογλου 2014, Εκδόσεις Ίκαρος Τυπογραφική επιμέλεια: Μαρία Ζουράρη

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφέας. Ραφαέλα Ρουσσάκη. Εικονογράφηση. Αμαλία Βεργετάκη. Γεωργία Καμπιτάκη. Γωγώ Μουλιανάκη. Ζαίρα Γαραζανάκη. Κατερίνα Τσατσαράκη

Συγγραφέας. Ραφαέλα Ρουσσάκη. Εικονογράφηση. Αμαλία Βεργετάκη. Γεωργία Καμπιτάκη. Γωγώ Μουλιανάκη. Ζαίρα Γαραζανάκη. Κατερίνα Τσατσαράκη Συγγραφέας Ραφαέλα Ρουσσάκη Εικονογράφηση Αμαλία Βεργετάκη Γεωργία Καμπιτάκη Γωγώ Μουλιανάκη Ζαίρα Γαραζανάκη Κατερίνα Τσατσαράκη Μαρία Κυρικλάκη Μαριτίνα Σταματάκη Φιλία Πανδερμαράκη Χριστίνα Κλωνάρη

Διαβάστε περισσότερα

Θεογονία: Πώς ξεκίνησαν όλα.

Θεογονία: Πώς ξεκίνησαν όλα. Θεογονία: Πώς ξεκίνησαν όλα. Μέσα από τα πολύχρωµα σύννεφα του ουρανού της Μυθοχώρας ξεπροβάλλει ο Πήγασος, το φτερωτό άλογο που χάρισε ο θεός της θάλασσας, ο Ποσειδώνας, στο γιο του τον Βελλερεφόντη.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΧΟΛΗΣ-----ΛΕΣΒΙΑΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΑΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ-----ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΧΟΛΗΣ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΧΟΛΗΣ-----ΛΕΣΒΙΑΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΑΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ-----ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΧΟΛΗΣ ΑΝΕΜΟΣ Άνεμο λέμε τις κινήσεις της μάζας του αέρα που περιβάλλει τη Γη. Αυτό που προκαλεί τις κινήσεις αυτές είναι οι διαφορά της ατμοσφαιρικής πίεσης ανάμεσα σε γειτονικές περιοχές. Ο άνεμος θα κινηθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #16. «Η κόρη η μονάχη» (Καστοριά - Μακεδονία) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #16. «Η κόρη η μονάχη» (Καστοριά - Μακεδονία) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #16 «Η κόρη η μονάχη» (Καστοριά - Μακεδονία) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #16 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011 Δείτε όλα τα παραμύθια

Διαβάστε περισσότερα

Το σπίτι μου. Ένα σπίτι θα χτίσω. στο βουνό στην μοναξιά και στη σιωπή. στα δέντρα και την πρασινάδα με μεγάλη αυλή. Μάλλον δε θα το χτίσω εκεί.

Το σπίτι μου. Ένα σπίτι θα χτίσω. στο βουνό στην μοναξιά και στη σιωπή. στα δέντρα και την πρασινάδα με μεγάλη αυλή. Μάλλον δε θα το χτίσω εκεί. Το σπίτι μου Ένα σπίτι θα χτίσω στο βουνό στην μοναξιά και στη σιωπή στα δέντρα και την πρασινάδα με μεγάλη αυλή Μάλλον δε θα το χτίσω εκεί. Ένα σπίτι θα χτίσω μακριά στην θάλασσα να σου το κύμα που θα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ Ι. Τυμπανιστής:

ΜΕΡΟΣ Ι. Τυμπανιστής: Το σκηνικό μας: Μια γειτονιά με πολύχρωμα σπιτάκια και δυο τρία δέντρα. Το κεντρικό σπίτι είναι πιο μεγάλο από τα άλλα κι έχει μια πόρτα στο κέντρο. Αριστερά και δεξιά υπάρχουν από ένα παράθυρο. Μπροστά

Διαβάστε περισσότερα

Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου.

Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου. 01/08/2019 Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου. Πατριαρχεία / Πατριαρχείο Ιεροσολύμων Ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Όμορφος κόσμος

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Όμορφος κόσμος ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Όμορφος κόσμος Φροντίζουμε όλα τα πλάσματα Η Αγία Μελανγκέλ: η προστάτιδα του περιβάλλοντος Εξακόσια χρόνια μετά τη γέννηση του Χριστού, γεννήθηκε στα καταπράσινα δάση της Ιρλανδίας μια

Διαβάστε περισσότερα

Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας

Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας Ενότητα: Γεωγραφία (2 φύλλα εργασίας) Επίπεδο: Β1, Β2 Κοινό: αλλόγλωσσοι ενήλικες ιάρκεια: 4 ώρες (2 δίωρα) Υλικοτεχνική υποδομή: Για τον διδάσκοντα:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΧΟΛΗΣ-----ΛΕΣΒΙΑΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΑΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ-----ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΧΟΛΗΣ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΧΟΛΗΣ-----ΛΕΣΒΙΑΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΑΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ-----ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΚΑΦΟΣ Η μορφή των ιστιοφόρων σκαφών όπως εξελίχθηκε από τα αρχαία ξύλινα εμπορικά και πολεμικά πλοία έως τα σύγχρονα αγωνιστικά επηρεάζονταν από τους ίδιους παράγοντες. Είναι συνάρτηση της χρήσης τους,

Διαβάστε περισσότερα

Σπίτι μας είναι η γη

Σπίτι μας είναι η γη Σπίτι μας είναι η γη 1.α. Ο αρχηγός των Ινδιάνων λέει ότι η φύση είναι το σπίτι τους. Τι εννοεί; β. Πώς βλέπει ο λευκός τη φύση, σύμφωνα με τον Ινδιάνο; α. Η πρόταση αυτής της αγοραπωλησίας ήταν εντελώς

Διαβάστε περισσότερα

Αναστασία Μπούτρου. Εργασία για το βιβλίο «Παπούτσια με φτερά»

Αναστασία Μπούτρου. Εργασία για το βιβλίο «Παπούτσια με φτερά» Αναστασία Μπούτρου Εργασία για το βιβλίο «Παπούτσια με φτερά» α) Αν κάποιος έχει φαντασία, μπορεί και φαντάζεται έναν καλύτερο κόσμο. Κλείνει τα μάτια του και βλέπει αυτό που ποθεί. Αυτό το απόσπασμα εννοεί

Διαβάστε περισσότερα

Μια φορά και έναν καιρό ζούσε στα βάθη του ωκεανού µια µικρή σταγόνα, ο Σταγονούλης. Έπαιζε οληµερίς διάφορα παιχνίδια µε τους ιππόκαµπους και τις

Μια φορά και έναν καιρό ζούσε στα βάθη του ωκεανού µια µικρή σταγόνα, ο Σταγονούλης. Έπαιζε οληµερίς διάφορα παιχνίδια µε τους ιππόκαµπους και τις Μια φορά και έναν καιρό ζούσε στα βάθη του ωκεανού µια µικρή σταγόνα, ο Σταγονούλης. Έπαιζε οληµερίς διάφορα παιχνίδια µε τους ιππόκαµπους και τις µικρές γοργόνες και ήταν πολύ ευτυχισµένος. Όµως, ήταν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΟΦΟΚΛΈΟΥΣ ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ. Μετάφραση ΔΉΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ 2017

ΣΟΦΟΚΛΈΟΥΣ ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ. Μετάφραση ΔΉΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ 2017 ΣΟΦΟΚΛΈΟΥΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ Μετάφραση ΔΉΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ 2017 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΝΕΦΕΛΗ ΑΘΗΝΑ 2017 ΝΕΦΕΛΗ / ΘΕΑΤΡΟ / ΑΠΑΝΤΑ Δ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ Σοφοκλέους, Οιδίπους επί Κολωνώ, μετάφραση Δημήτρης Δημητριάδης Σχεδιασμός βιβλίου:

Διαβάστε περισσότερα

E N O T H T A YΠOMNHMA. Οδηγοί του κόσμου, Τα ελληνικά νησιά, εκδ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Αθήνα, 1998

E N O T H T A YΠOMNHMA. Οδηγοί του κόσμου, Τα ελληνικά νησιά, εκδ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Αθήνα, 1998 0-0086_D3_GLOSSA_TEYXOS C GLOSSA 2/9/2 0:6 AM Page 78 6 Η Ρόδος Η Ρόδος είναι το μεγαλύτερο νησί των Δωδεκα - νήσων. Δίκαια την αποκαλούν το μαργαριτάρι της Μεσογείου. Οι σπάνιες ομορφιές της ξεδιπλώ νο

Διαβάστε περισσότερα

Naoki HigasHida. Γιατί χοροπηδώ. Ένα αγόρι σπάει τη σιωπή του αυτισμού. david MiTCHELL. Εισαγωγή:

Naoki HigasHida. Γιατί χοροπηδώ. Ένα αγόρι σπάει τη σιωπή του αυτισμού. david MiTCHELL. Εισαγωγή: Naoki HigasHida Γιατί χοροπηδώ Ένα αγόρι σπάει τη σιωπή του αυτισμού Εισαγωγή: david MiTCHELL 41 Ε13 Προτιμάς να είσαι μόνος σου; «Α, μην ανησυχείτε γι αυτόν προτιμά να είναι μόνος του». Πόσες φορές το

Διαβάστε περισσότερα

Εκμυστηρεύσεις. Πετρίδης Σωτήρης.

Εκμυστηρεύσεις. Πετρίδης Σωτήρης. Εκμυστηρεύσεις Πετρίδης Σωτήρης Email: sotospetridis@yahoo.gr 1 1.ΕΚΚΛΗΣΙΑ/ΕΣΩΤ-ΝΥΧΤΑ Η εκκλησία είναι κλειστή και ο µόνος φωτισµός που υπάρχει είναι από τα κεριά. Στα στασίδια δεν υπάρχει κόσµος. Ένας

Διαβάστε περισσότερα

Λίγα Λόγια για τον Μυκηναϊκό Πολιτισμό

Λίγα Λόγια για τον Μυκηναϊκό Πολιτισμό Λίγα Λόγια για τον Μυκηναϊκό Πολιτισμό Με τον όρο Μυκηναϊκός Πολιτισμός χαρακτηρίζεται ο προϊστορικός πολιτισμός της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, που αναπτύχθηκε την περίοδο 1600-1100 π. Χ., κυρίως στην

Διαβάστε περισσότερα

«ΠΩΣ Ν ΑΛΛΑΞΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ!!!» ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΗΤΕΧΝΗ ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ» ΤΜΗΜΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΟΜΑΔΑ Γ (ΜΑΘΗΤΕΣ Γ ΤΑΞΗΣ)

«ΠΩΣ Ν ΑΛΛΑΞΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ!!!» ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΗΤΕΧΝΗ ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ» ΤΜΗΜΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΟΜΑΔΑ Γ (ΜΑΘΗΤΕΣ Γ ΤΑΞΗΣ) «ΠΩΣ Ν ΑΛΛΑΞΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ!!!» ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΗΤΕΧΝΗ ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ» ΤΜΗΜΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΟΜΑΔΑ Γ (ΜΑΘΗΤΕΣ Γ ΤΑΞΗΣ) Τουλίπες της Ολλανδίας, Κλωντ Μονέ Μια φορά κι ένα καιρό σε μια χώρα μακρινή οι άνθρωποι

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς Κυκλοφορώ" (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Δ - Ε - ΣΤ Δημοτικού

Ερωτηματολόγιο Προγράμματος Ασφαλώς Κυκλοφορώ (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Δ - Ε - ΣΤ Δημοτικού Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς Κυκλοφορώ" (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Δ - Ε - ΣΤ Δημοτικού Tάξη & Τμήμα:... Σχολείο:... Ημερομηνία:.../.../200... Όνομα:... Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς

Διαβάστε περισσότερα

ΜΠΑ Μ! Μ Π Α Μ! Στη φωτογραφία μάς είχαν δείξει καλύτερη βάρκα. Αστραφτερή και καινούρια, με χώρο για όλους.

ΜΠΑ Μ! Μ Π Α Μ! Στη φωτογραφία μάς είχαν δείξει καλύτερη βάρκα. Αστραφτερή και καινούρια, με χώρο για όλους. ΕΙΝΑΙ ΑΤΥΧΙΑ ΝΑ ΤΑΞΙΔΕΥΕΙΣ ΜΕ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ. Νούρου Εγώ Κουάμι ο αδερφός μου Ράζακ ένας φίλος που συναντήσαμε στον δρόμο Στη φωτογραφία μάς είχαν δείξει καλύτερη βάρκα. Αστραφτερή και καινούρια, με χώρο για

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 14 η ΕΦΟΡΕΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ 1. Λίγα λόγια για το αρχοντικό 2 2. Το παραμύθι της τοιχογραφίας! (Πρόταση) 3 3. Βρες τη λέξη! (Λύση) 9 4. Ζήσε στον 18 ο αιώνα..

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς Κυκλοφορώ" (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Β - Γ Δημοτικού

Ερωτηματολόγιο Προγράμματος Ασφαλώς Κυκλοφορώ (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Β - Γ Δημοτικού Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς Κυκλοφορώ" (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Β - Γ Δημοτικού Tάξη & Τμήμα:... Σχολείο:... Ημερομηνία:.../.../200... Όνομα:... Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς

Διαβάστε περισσότερα

«H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ»

«H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» «H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΘΑΛΑΣΣΑ Οι χρησιμότητες της θάλασσας είναι πολλές όπως πολλές είναι κι οι ωφέλειες που η θάλασσα παρέχει στον άνθρωπο. Ο ι

Διαβάστε περισσότερα

Τι όμορφη μέρα ξημέρωσε και σήμερα. Ως συνήθως εγώ ξύπνησα πιο νωρίς από όλους και πήγα δίπλα στην κυρία Σταυρούλα που κοιμόταν. Την ακούμπησα ελαφρά

Τι όμορφη μέρα ξημέρωσε και σήμερα. Ως συνήθως εγώ ξύπνησα πιο νωρίς από όλους και πήγα δίπλα στην κυρία Σταυρούλα που κοιμόταν. Την ακούμπησα ελαφρά 1 Τι όμορφη μέρα ξημέρωσε και σήμερα. Ως συνήθως εγώ ξύπνησα πιο νωρίς από όλους και πήγα δίπλα στην κυρία Σταυρούλα που κοιμόταν. Την ακούμπησα ελαφρά με τη μουσούδα μου στο πρόσωπό της, τόσο όσο χρειαζόταν

Διαβάστε περισσότερα

Caroline Pluvier & Ruud Schreuder 1

Caroline Pluvier & Ruud Schreuder 1 2. Λεφόκαστρο - Αργαλαστή - Κάλαμος - Λεφόκαστρο Αυτή η ωραία και με ποικιλία διαδρομή ανεβαίνει από μία παραλία του Παγασητικού στο Λεφόκαστρο μέχρι την Αργαλαστή, εν μέρει κατά μήκος ενός καλντεριμιού

Διαβάστε περισσότερα

Σέσσι, Γραμματικό. κείμενο-φωτό: Κώστας Λαδάς

Σέσσι, Γραμματικό. κείμενο-φωτό: Κώστας Λαδάς Σέσσι, Γραμματικό κείμενο-φωτό: Κώστας Λαδάς Το καλοκαίρι του 2009 το Γραμματικό έγινε η περισσότερο συζητημένη περιοχή, αφού δυστυχώς για μια εβδομάδα σχεδόν το όνομα του φιγουράριζε σε όλα τα δελτία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ Εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ Μαρία Αγγελίδου ΤΑΞΙ ΙΑ Σ ΤΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΑ Εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή EK ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ ΤΑΞΙ ΙΑ ΣΤΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΤΑ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΗΕποχήπουοΘεός Δημιούργησε τα Πάντα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΗΕποχήπουοΘεός Δημιούργησε τα Πάντα Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει ΗΕποχήπουοΘεός Δημιούργησε τα Πάντα Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:Byron Unger; Lazarus Διασκευή:Bob Davies; Tammy S. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΗΕποχήπουοΘεός Δημιούργησε τα Πάντα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΗΕποχήπουοΘεός Δημιούργησε τα Πάντα Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει ΗΕποχήπουοΘεός Δημιούργησε τα Πάντα Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:Byron Unger; Lazarus Διασκευή:Bob Davies; Tammy S. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible

Διαβάστε περισσότερα

ταν ήμουνα μικρή, σαν κι εσάς και πιο μικρή, ο παππούς μου μου έλεγε παραμύθια για νεράιδες και μάγισσες, στοιχειωμένους πύργους, δράκους και ξωτικά. Εγώ φοβόμουν πολύ και τότε εκείνος μου έσφιγγε το χέρι

Διαβάστε περισσότερα

Το ημερολόγιό μου Πηνελόπη

Το ημερολόγιό μου Πηνελόπη Το ημερολόγιό μου Πηνελόπη Οι πρώτες μου σκέψεις Ο Οδυσσέας έφυγε και τώρα είμαι μόνη μου. Πρέπει να τα έχω όλα υπό έλεγχο Όμως, με τους μνηστήρες στα πόδια μου δε μπορώ άλλο!!! Πρέπει κάτι να κάνω γιατί

Διαβάστε περισσότερα

Μαρία αγγελίδου. το βυζάντιο σε έξι χρώματα. χ ρ υ σ ο. eikonoγραφηση. κατερίνα βερουτσου

Μαρία αγγελίδου. το βυζάντιο σε έξι χρώματα. χ ρ υ σ ο. eikonoγραφηση. κατερίνα βερουτσου Μαρία αγγελίδου χ ρ υ σ ο το βυζάντιο σε έξι χρώματα eikonoγραφηση κατερίνα βερουτσου «Ένας Θεός στον ουρανό, ένας βασιλιάς στη γη: ένας αυτοκράτορας. Και μια πόλη ολόλαμπρη, απ το χρυσάφι ολολαμπρότερη».

Διαβάστε περισσότερα

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ»

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» «Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» ΚΕΦΆΛΑΙΟ 1 ΘΑ ΣΟΥ ΠΩ τι πιστεύω για την εξαφάνιση, αλλά δώσε μου λίγο χρόνο. Όχι,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΔΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΤΡΟΜΟΥ

ΑΠΟΔΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΤΡΟΜΟΥ ΑΠΟΔΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΤΡΟΜΟΥ - Α,α,α,α,α,α,α! ούρλιαξε η Νεφέλη - Τρομερό! συμπλήρωσε η Καλλιόπη - Ω, Θεέ μου! αναφώνησα εγώ - Απίστευτα τέλειο! είπε η Ειρήνη και όλες την κοιτάξαμε λες και είπε

Διαβάστε περισσότερα