Π ΒΟΥΤΥΡΑΚΟΣ Παιδοψυχίατρος, Εταιρία Ψυχοκοινωνικών Μελετών, Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών.

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Π ΒΟΥΤΥΡΑΚΟΣ Παιδοψυχίατρος, Εταιρία Ψυχοκοινωνικών Μελετών, Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών."

Transcript

1 Π ΒΟΥΤΥΡΑΚΟΣ Παιδοψυχίατρος, Εταιρία Ψυχοκοινωνικών Μελετών, Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών. ιηµερίδα «ιάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές» 3-4/4/2009 Βιβλιοθήκη «Καίτη Λασκαρίδη» Πειραιάς. Η προετοιµασία των παιδιών προσχολικής ηλικίας, για το εκπαιδευτικό σύστηµα» Η ένταξη του παιδιού µε αυτισµό στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση αποτελεί µια «στιγµή» του συνεχούς στην ψυχοκοινωνική αποκατάσταση, που αρχίζει µε την έγκαιρη διάγνωση και την πρώιµη παρέµβαση. ψυχοκοινωνική αποκατάσταση είναι µια διαδικασία η οποία διευκολύνει άτοµα µε έκπτωση της λειτουργικότητας, ανίκανα ή ανάπηρα από µια ψυχική διαταραχή, να επιτύχουν ένα όσο το δυνατό καλύτερο επίπεδο ανεξάρτητης λειτουργίας τους στην κοινότητα. Εξειδικεύοντας τα παραπάνω για την περίπτωση του αυτισµού, µπορούµε να µιλήσουµε για : Θεραπευτική και ιατρική φροντίδα ( διάγνωση, πρώιµη και συνεχιζόµενη θεραπευτική παρέµβαση, ιατρική παρακολούθηση). Ψυχοεκπαίδευση της οικογένειας. Εκπαίδευση (προετοιµασία για ένταξη και ένταξη υποστηριζόµενη ή µη-στο δίκτυο της εκπαίδευσης) Επαγγελµατική κατάρτιση Ανεξάρτητη ή υποστηριζόµενη ένταξη στην εργασία. Αυτόνοµη διαβίωση. Ψυχαγωγία- Ελεύθερος χρόνος Σεξουαλικότητα. Η παρούσα εισήγηση θα επικεντρωθεί στην προετοιµασία του παιδιού για την ένταξη στο σχολείο και στην Ελληνική πραγµατικότητα όπως την ζούµε οι επαγγελµατίες ψυχικής υγείας. Θα συζητηθούν επίσης «καλές πρακτικές» που εφαρµόζονται στο Κέντρο Ηµέρας της Ε.ΨΥ.ΜΕ. και η λειτουργία άτυπου δικτύου µε τις δοµές της Ε.ΨΥ.ΜΕ, την Ιατροπαιδαγωγική Υπηρεσία του Ελληνικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών στον Πειραιά,φορείς της εκπαίδευσης (ΚΕ Υ, Σύµβουλος Ειδικής Αγωγής) και εκπροσώπους των πασχόντων (Παράρτηµα Πειραιά Εταιρίας Προστασίας Αυτιστικών ). 1

2 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Όπως προαναφέραµε η προετοιµασία για την ένταξη αποτελεί «στιγµή» του συνεχούς στη φροντίδα που ξεκινάει µε την έγκαιρη διάγνωση και την πρώιµη παρέµβαση. Οι παραπάνω συνιστώσες είναι ιδιαίτερα κρίσιµες για την καλύτερη δυνατή προετοιµασία για την ένταξη και την επιτυχή έκβασή της. Ανακύπτουν τα παρακάτω ερωτήµατα, στα οποία θα δοκιµάσουµε να απαντήσουµε µέσα από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας : Είναι δυνατή η πολύ πρώιµη διάγνωση και από ποια ηλικία είναι αυτή δυνατή; Είναι αποτελεσµατικές οι διάφορες µορφές πρώιµης παρέµβασης ; Πως γίνεται η προετοιµασία του παιδιού για την ένταξη στο σχολείο ; Ας τα εξετάσουµε: ΕΓΚΑΙΡΗ ΙΑΓΝΩΣΗ Σηµαντικότατες προσπάθειες καταγράφονται τα τελευταία έτη, ώστε να καταστεί δυνατή η αναγνώριση της διαταραχής σε πολύ µικρή ηλικία. υσκολίες στην προσήλωση σε κοινωνικά ερεθίσµατα, µειωµένη βλεµµατική επαφή, δυσκολία στη συνδυαστική προσοχή και ελαττωµένη µίµηση των κινήσεων, είναι παρόντα ήδη από τον πρώτο χρόνο της ζωής και η απουσία τους µπορεί µε σχετική βεβαιότητα να εντοπιστεί γύρω στην ηλικία του ενός έτους.(osterling and Dawson 1994) Την πρώιµη διάγνωση δυσκολεύει η απουσία στερεοτυπικών συµπεριφορών- συχνά δεν εµφανίζονται πριν την ηλικία των 3 ετών.(cox and al 1999, Lord 1995,Stone and all 1999). Οι στερεοτυπικές συµπεριφορές και η απουσία λόγου, είναι «θορυβώδη συµπτώµατα», που συνήθως οδηγούν τους γονείς στον ειδικό. Είναι σήµερα κοινά αποδεκτό ότι ασφαλής διάγνωση µπορεί να τεθεί από την ηλικία των 2 ετών (Lord 1995). Συνήθως η κλινική εντύπωση δεν αρκεί για την διάγνωση, χρειάζεται η παράλληλη χρήση σταθµισµένων εργαλείων (Lord and Risi 1998) ιαγνώσεις που πληρούν την παραπάνω προϋπόθεση είναι σε µεγάλο βαθµό ορθές και επαληθεύονται σε µεταγενέστερο χρόνο. Καταβάλλονται σήµερα προσπάθειες για ακόµη πρωιµότερη διάγνωση και για την ανίχνευση βρεφών και νηπίων σε υψηλό κίνδυνο. Αξιόπιστο εργαλείο για τον έγκαιρο εντοπισµό παιδιών σε κίνδυνο είναι το CHAT (Checklist for Autism in Toddlers) που ελέγχει την προσοχή στο περιβάλλον και τους άλλους,επίσης την ικανότητα στο συµβολικό παιχνίδι. 2

3 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΡΩΙΜΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ Ο όρος «πρώιµη παρέµβαση είναι ακόµα αρκετά ασαφής στη βιβλιογραφία και κυρίως παραπέµπει σε παρεµβάσεις σε νήπια µεγαλύτερα των 3 ετών. Το παραπάνω είναι κατανοητό υπό την έννοια πως σχετικά πρόσφατα κατέστη δυνατή η διάγνωση της διαταραχής σε ηλικία µικρότερη των τριών ετών. Αρκετά µοντέλα έχουν προταθεί και ακολουθούνται στην πρώιµη παρέµβαση. Οι διαθέσιµες έρευνες είναι ελλιπείς και µε αρκετά µεθοδολογικά προβλήµατα και πάντως δεν αποδεικνύουν σαφή υπεροχή κάποιας µεθόδου έναντι των λοιπών. ύο µελέτες που συγκρίνουν τα οφέλη παιδιών προσχολικής ηλικίας µε Α που εντάχθηκαν σε πρόγραµµα πρώιµης παρέµβασης TEACCH, µε εκείνα νηπίων που εντάχθηκαν στο τυπικό εκπαιδευτικό σύστηµα δείχνουν σηµαντικές διαφορές υπέρ των πρώτων,όπως µετρήθηκαν µε την χορήγηση της κλίµακας PEP. Περισσότερες µελέτες προσµετρούν την έκβαση παρεµβάσεων σε νήπια που εντάχθηκαν σε προγράµµατα πρώιµης παρέµβασης συµπεριφορικής κατεύθυνσης. Η µελέτη των Smith, Groen, Wynn 2000 αναφερόταν σε νήπια ηλικίας µηνών και νοηµοσύνης µεταξύ 35 και 75. Σε ηλικία 7-8 ετών το 27% των παιδιών ήταν σε κανονική τάξη και είχε άνοδο του δείκτη νοηµοσύνης κατά Μ.Ο. 16 µονάδων, συγκρινόµενα µε την οµάδα ελέγχου. Παρόλα αυτά υπήρξε µικρή διαφοροποίηση στις κλίµακες CBCL και Vineland µεταξύ των δύο οµάδων. Υπάρχει πάντως η εµπειρική βεβαιότητα όλων των ερευνητών πως η πρώιµη και πολύ πρώιµη έναρξη της παρέµβασης είναι ιδιαίτερα βοηθητική στην εξέλιξη των νηπίων. Σχετική ασάφεια υπάρχει σχετικά µε την εξέλιξη των παιδιών µετά τον τερµατισµό της πρώιµης παρέµβασης, ενώ κοινός τόπος σε όλες τις έρευνες είναι η ύπαρξη υποοµάδας που δεν ωφελείται ιδιαίτερα από την παρέµβαση, ή ωφελείται σε ορισµένους µόνο τοµείς. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται συνοπτικά µελέτες που εστιάζουν στα οφέλη 150 νηπίων µέσης ηλικίας που ολοκλήρωσαν προγράµµατα πρώιµης παρέµβασης. Η µέση ηλικία τους ήταν 3,5 έως 4 ετών. Για την αξιολόγηση της έκβασης των παρεµβάσεων ελήφθησαν υπόψιν : Οφέλη στην νοηµοσύνη,όπως καταµετρήθηκε µε κλίµακες συνολικής νοητικής αξιολόγησης (Stanford Binet) ή µόνο µη λεκτικών δεξιοτήτων (Merrill- Palmer) Ένταξη σε προσχολική εκπαιδευτική βαθµίδα. Αναπτυξιακά οφέλη σε επιµέρους τοµείς. 3

4 Πρόγραµµα Ένταξη στην εκπαίδευση Αναπτυξιακά οφέλη Douglass 3/21 παιδιά εντάχθηκαν πλήρως Αύξηση I.Q. κατά 19 µονάδες. 16/21 σε τµήµα ένταξης Health Sciences Σηµαντικά οφέλη στη γλώσσα, γνωστικό τοµέα, κοινωνικές και κινητικές δεξιότητες. LEAP Σχεδόν το 50% σε τυπική σχολική τάξη May 14/26 παιδιά σε τυπική τάξη, αρκετά µε παράλληλη στήριξη Princeton 12/24 παιδιά σε τυπικό σχολείο Οφέλη βαθµών σε κλίµακες I.Q., σε παιδιά που όταν διαγνώσθηκαν ( σε ηλικία περίπου 3 ετών),δεν είχαν αναπτύξει λόγο. TEACCH Walden Young Autism 12/24 παιδία πλήρως ενταγµένα. 9/19 παιδιά σε τυπική τάξη 8/19 σε τάξη παιδιών µε αφασία 47/% των παιδιών σε κανονική τάξη σε ηλικία 13 ετών. Νήπια που διαγνώσθηκαν σε ηλικία 4 ετών, κατέγραψαν αύξηση I.Q. κατά 19 µονάδες (µέτρηση στο 9 ο έτος) Τριπλασιασµός χρήσης γλώσσας Αύξηση I.Q. κατά 20 µονάδες έως την πρώτη ηµοτικού. Τα 12από τα 19 παιδιά πάντως είχαν νοηµοσύνη µικρότερη της φυσιολογικής Πηγή : The Effectiveness of Early Intervention Guralnick, Michael J., Ed. Early intervention in Autism των Geraldine Dawson and Julie Osterling 4

5 Από τις λίγες δοµές πρώιµης παρέµβασης στην Ελλάδα διαθέσιµα στοιχεία για έκβαση πρώιµης παρέµβασης υπάρχουν από µελέτη που πραγµατοποιήθηκε στο Κέντρο Ηµέρας της Ε.ΨΥΜΕ. που λειτουργεί στον Πειραιά και ανακοινώθηκαν στο συνέδριο που οργανώθηκε προ ολίγων µηνών στην πόλη µας, από την αναπτυξιακή ψυχολόγο κα Σαραφίδου. Σκοπός της µελέτης ήταν Η αξιολόγηση αναπτυξιακής εικόνας των παιδιών προσχολικής ηλικίας, σύµφωνα µε το PEP R προκειµένου να διερευνηθεί ο ρόλος της πρώιµης παρέµβασης. Μεθοδολογία 10 παιδιά (4 κορίτσια και 6 αγόρια) σε 4 οµάδες µε βάση δύο χαρακτηριστικά: α) την χρονολογική ηλικία (2 3 ετών και 3 4 ½ ετών) κατά την αρχική χορήγηση β) την βαρύτητα της διαταραχής (Ήπιος / Μέτριος / Σοβαρός Αυτισµός), όπως αυτή αξιολογήθηκε από τη χορήγηση του CARS Σύγκριση των επιδόσεων στο PEP R σε δύο χρόνους : 1η φορά κατά την διάγνωση 2η φορά µε την συµπλήρωση ενός χρόνου ένταξης στο πρόγραµµα πρώιµης παρέµβασης. Αποτελέσµατα Όλα τα παιδιά φαίνεται να έχουν µία συνολική πρόοδο Όσο πιο πρώιµη η παρέµβαση και µικρότερης βαρύτητας η διαταραχή τόσο µεγαλύτερη βελτίωση στην αναπτυξιακή εικόνα. Οι διαθέσιµες µελέτες πάντως δεν λαµβάνουν υπόψιν σηµαντικότατους παράγοντες που επηρεάζουν την έκβαση της πρώιµης παρέµβασης. Σηµαντικότερος ίσως παράγοντας το stress των γονέων που πρέπει να ληφθεί καθοριστικά υπόψιν στη φάση της εξατοµικευµένης στοχοθέτησης (Lisa A. Osborne and all) 5

6 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΗΠΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Η µετάβαση σε νέο εκπαιδευτικό περιβάλλον είναι κρίσιµης σπουδαιότητας και απαιτεί επίπονη προσπάθεια Είναι κοινά αποδεκτό ότι παιδιά µε.α.. έχουν σοβαρές δυσκολίες στο να προσαρµοστούν σε νέα περιβάλλοντα και να γενικεύσουν δεξιότητες που έχουν αποκτήσει. Σηµαντικός στόχος για την επιτυχή έκβαση της ένταξης στο τυπικό εκπαιδευτικό πλαίσιο είναι το να διδαχθούν να λειτουργούν όσο το δυνατόν πιο αυτόνοµα στη σχολική τάξη. (Geraldine Dawson and Julie Osterling). Σηµαντική είναι η επικέντρωση σε αυτό τον στόχο, µε την έναρξη της πρώιµης παρέµβασης. Ο Powers (1992) προτείνει τις παρακάτω κρίσιµης σηµασίας δεξιότητες που είναι σηµαντικό να κατακτηθούν ώστε να επιτευχθεί η ανεξάρτητη λειτουργία στην σχολική τάξη : Το παιδί να µπορεί να : Ακολουθεί τις προτροπές- εντολές ενηλίκων Περιµένει τη σειρά του. Ακολουθεί οδηγίες ανεξάρτητα από την απόσταση από την οποία προέρχονται Κάθεται ήσυχο κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων. Προθυµοποιείται. Σηκώνει το χέρι του, για να προσελκύσει την προσοχή. Περπατά στη σειρά όπου απαιτείται Χρησιµοποιεί την κατάλληλη τουαλέτα. Μαζεύει τα παιχνίδια- αντικείµενα που χρησιµοποίησε. Επικοινωνεί τις βασικές του ανάγκες. Σηµαντική είναι η συνεργασία µε το σχολείο που πρόκειται το παιδί να τοποθετηθεί ώστε να κατανοηθούν παράµετροι του πλαισίου (µέγεθος τάξης, χαρακτηριστικά τάξης, αρχιτεκτονική σχολείου, τρόπος διδασκαλίας κλπ) ώστε το παιδί να προετοιµαστεί ανάλογα. Ως καλή πρακτική αναφέρεται από κάποιους ερευνητές η προκαταρκτική ένταξη σε δοµές που απαιτούν αυτόνοµη λειτουργικότητα ( κατηχητικό, σχολές µουσικής, γυµναστήρια, τάξεις ενισχυτικής διδασκαλίας κλπ),ώστε να εντοπιστούν αδυναµίες του παιδιού και να επανακαθοριστούν οι στόχοι της παρέµβασης. Ιδιαίτερα χρήσιµα είναι τα δοµηµένα προγράµµατα εκπαίδευσης δασκάλων (π.χ Early bird plus του NAS) Συχνά το «πέρασµα» από την δοµή παρέµβασης στο εκπαιδευτικό πλαίσιο γίνεται βαθµιαία ( µερική ένταξη), ώστε στο πλαίσιο παρέµβασης να ενισχύονται δεξιότητες που αναδεικνύονται ως σηµαντικές για την ένταξη στο συγκεκριµένο εκπαιδευτικό πλαίσιο και να εξευρίσκονται στρατηγικές επίλυσης δυσκολιών που ανακύπτουν (Κοινωνικές ιστορίες, ενίσχυση µη διαταρακτικών µορφών επικοινωνίας, ανάλυση συµπεριφοράς κλπ) Προγράµµατα πού αποσκοπούν στην αποδοχή του παιδιού από την οµάδα των συµµαθητών, είναι ιδιαίτερα χρήσιµα (π.χ. «Ο κύκλος των φίλων», του NAS) Σηµαντική συνιστώσα της πρώιµης παρέµβασης είναι και η γνωστική προετοιµασία για την ένταξη στο σχολείο µέσω κατάλληλων εκπαιδευτικών τεχνικών (οπτικοποίηση παιδαγωγικού υλικού και δραστηριοτήτων, κίνητρο ολοκλήρωσης, δοµηµένο περιβάλλον εκπαίδευσης κλπ) 6

7 ΣΥΝΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Η επιτυχηµένη συνεκπαίδευση απαιτεί επίλυση συγκεκριµένων προβληµάτων και σχεδιασµό συνθηκών που διευκολύνουν την προσαρµογή και όχι απλώς "τυπικές" εκπαιδευτικές παροχές Αυτό διασφαλίζεται µε την παροχή της αναγκαίας ειδικής παιδαγωγικής βοήθειας και υποστήριξης από ειδικευµένους εκπαιδευτικούς ή από µία διεπιστηµονική οµάδα. Η φιλοσοφία των σχολείων τα οποία εφαρµόζουν προγράµµατα συνεκπαίδευσης µαθητών µε και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, πρέπει να επικεντρώνεται στην αναγνώριση των αναγκών των µαθητών και κυρίως στο να ικανοποιούνται αυτές οι ανάγκες. Επιπλέον, τα σχολεία και οι εκπαιδευτικοί της τάξης οφείλουν να προσαρµόζονται στους διαφορετικούς ρυθµούς και στιλ µάθησης των παιδιών, να διασφαλίζουν την ποιότητα του προγράµµατος σπουδών, να διαθέτουν τα κατάλληλα εποπτικά µέσα, καθώς και την ανάλογη υποδοµή και εξοπλισµό (.Soler, 1996). Κατά την εφαρµογή των προγραµµάτων συνεκπαίδευσης στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης παρουσιάστηκαν προβλήµατα όπως οι στάσεις της κοινωνίας απέναντι σε ορισµένες κατηγορίες ατόµων µε ειδικές ανάγκες και η έλλειψη οικονοµικών πόρων για την παροχή των απαραίτητων υπηρεσιών (Ainscow & Haile Giorgis, 1999). Στη Γαλλική Κοινότητα του Βελγίου και τη Γερµανία, η εκπαίδευση είναι διαχωρισµένη (Meister, 2000). Στη ανία εφαρµόζεται η πολιτική ένα σχολείο για όλους Στα άλλα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούνται διαφορετικές δοµές παροχής εκπαιδευτικών υπηρεσιών στα παιδιά µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Η ανία, η Ιταλία και η Σουηδία, χαρακτηρίζονται από εφαρµογή προγραµµάτων συνεκπαίδευσης (Hegarty, 1994). Στη Νορβηγία, ακολουθείται η πολιτική της συνεκπαίδευσης ήδη από το 1991, ενώ στην Ισπανία, Ιταλία, υπάρχει ένα καλά οργανωµένο δίκτυο συνεκπαίδευσης, το οποίο παρέχει βοήθεια και στήριξη σε όλα τα σχολεία. Ποσοστό µαθητών µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες που εκπαιδεύονται σε ξεχωριστές δοµές <1% 1-2% 2-4% >4% Κύπρος Ελλάδα Ισλανδία Ιταλία Νορβηγία Πορτογαλία Ισπανία Αυστρία ανία Ιρλανδία Λιχνεσταϊν Λιθουανία Λουξεµβούργο Κάτω Χώρες Σουηδία Ηνωµένο Βασίλειο Βέλγιο (DE) Εσθόνια Φιλανδία Γαλλία Ουγγαρία Λετονία Πολωνία Σλοβακία Βέλγιο (Γ) Βέλγιο (ΦΛ) ηµοκρατία Τσεχίας Γερµανία Ελβετία Πηγή: Ευρωπαϊκός Φορέας ειδικής Αγωγής, 2003, 12. 7

8 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ. Για την παρουσίαση και αποτίµηση της πραγµατικότητας στην Ελλάδα, δεν υπάρχουν σηµαντικά ερευνητικά δεδοµένα. Θα αξιοποιηθεί για την παρουσίαση µου η σχετικά µικρή (τριετής ) εµπειρία του Κέντρου Ηµέρας της Ε.ΨΥ.ΜΕ.), στοιχεία από ανακοινώσεις που παρουσιάστηκαν στο πρόσφατο συνέδριο για τον αυτισµό (Ε.ΨΥ.ΜΕ. Πειραιάς 22-23/11/2008), στοιχεία από παλαιότερο συνέδριο του Π.Σ.Λ. (Θεσσαλονίκη 20-22/5/2005) και «εµπειρικές» µου παρατηρήσεις από την θητεία µου σε ηµόσια και Ιδιωτικά πλαίσια Ψυχικής Υγείας. (Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών, Φορέας Πρωτοβάθµιας Φροντίδας «Λόγος και Γραφή» Πειραιά κλπ). Αναπόσπαστο κοµµάτι της παρουσίασης είναι η καταγραφή της νοµοθετικής πραγµατικότητας, άλλα και των πηγών χρηµατοδότησης των φορέων που παρέχουν διάφορες Υπηρεσίες για παιδιά µε.α.. 8

9 Έγκαιρη ιάγνωση -Πρώιµη παρέµβαση στην Ελλάδα. 1) Θα αντλήσουµε εµµέσως-στοιχεία για την ηλικία που γίνεται η πρώτη διάγνωση στη χώρα µας από το ηλικιακό φάσµα των παιδιών που αιτούνται διάγνωσης και ένταξης στο Κέντρο Ηµέρας της Ε.ΨΥ.ΜΕ. και από τις ελάχιστες εργασίες που έχουν ανακοινωθεί σε άλλα συνέδρια. Σύµφωνα µε ανακοίνωση στο πρόσφατο συνέδριο (Βουτυράκος και συν), οι ηλικίες των αιτουµένων είχαν την παρακάτω κατανοµή (σύνολο αιτηµάτων 102): Οι µισοί αιτούµενοι 61/115 ήταν ηλικίας 3 έως 5 ετών, εύρηµα που δεν απέχει σηµαντικά από τη διεθνή βιβλιογραφία, ενώ υπάρχουν και 6 αιτήσεις για παιδιά 2 ετών και 1 για νήπιο 1 έτους. Είµαστε πάντως αρκετά επιφυλακτικοί στην γενίκευση του παραπάνω ευρήµατος και στην υιοθέτηση της πεποίθησης ότι η έγκαιρη διάγνωση είναι εφικτή στη χώρα µας. Αξιοσηµείωτη η πληθώρα αιτηµάτων στα οποία το Κ.Ηµ.Α δεν µπορεί να ανταποκριθεί. 9

10 Σύµφωνα µε άλλη ανακοίνωση (Χουστουλάκης και συν ) η ηλικία πρώτης προσέγγισης γονέων παιδιών µε αυτισµό σε Υπηρεσία Ψυχικής Υγείας, είναι µεγαλύτερη. : Τα παραπάνω στοιχεία πάντως έχουν περιορισµένη αξιοπιστία λόγω των στρεβλώσεων που δηµιουργεί η νοµοθεσία, η ελλιπής εκπαίδευση, η πολυδιάσπαση και η έλλειψη συναντιλήψεων των επαγγελµατιών και φορέων που εµπλέκονται στη διάγνωση και αντιµετώπιση το αυτισµού. Συγκεκριµένα : Αρκετά συχνά οι γονείς ζητούν την αξιολόγηση των παιδιών τους από οργανωµένο πλαίσιο, αφού έχουν αξιολογηθεί από ιδιώτες επαγγελµατίες (παιδοψυχίατρους, εργοθεραπευτές, αναπτυξιολόγους, παιδονευρολόγους, ειδικούς παιδαγωγούς κλπ). Συχνά η διάγνωση δεν είναι ορθή, ή έχει γίνει «εξ απαλών ονύχων» ανακοίνωση για τη φύση της διαταραχής. Πολύ συχνά ο αναφερόµενος λόγος προσέλευσης στις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, απέχει µακράν από την ουσιαστική δυσκολία του παιδιού (αυτισµός) Οι κυρίως αναφερόµενοι λόγοι προσέλευσης (πλην του αυτισµού) είναι: i) Μαθησιακές δυσκολίες ii) Υπερκινητικότητα iii) Προβλήµατα συµπεριφοράς iv) Προβλήµατα λόγου Συνηθέστεροι λόγοι για τους οποίους ζητείται η αξιολόγηση από ηµόσια πλαίσια είναι η πιστοποίηση ελλειµµάτων για σχολική, προνοιακή ή σχολική χρήση.. 10

11 2) Ελάχιστες είναι οι καταγεγραµµένες δοµές πρώιµης παρέµβασης, που είναι ενταγµένες στους προβλεπόµενους από το Π /99 και µεταγενέστερες Υ.Α., τοµείς Ψυχικής Υγείας. Οι περισσότερες από αυτές (υπό)χρηµατοδοτούνται από το Πρόγραµµα για την Ψυχιατρική Μεταρρύθµιση Ψυχαργώς ( Ε.Κ.Τ. και το Υπουργείο Υγείας). Καταγεγραµµένες στην επίσηµη ιστοσελίδα της Μονάδας Υποστήριξης Ψυχιατρικής Μεταρρύθµισης ( είναι οι παρακάτω : Κέντρο για άτοµα µε διαταραχές Αυτιστικού τύπου Κέντρο Ηµέρας "ΕΘΜΑ" για αυτιστικά άτοµα Κέντρο για άτοµα µε διαταραχές Αυτιστικού τύπου Κέντρο Ηµέρας "Λιθαράκι" για αυτιστικά άτοµα Κέντρο Ηµέρας για παιδιά µε ειδικές ικανότητες Κέντρο Ηµέρας για άτοµα µε αυτισµό Κέντρο Ηµέρας για παιδιά µε σοβαρές εξελικτικές διαταραχές ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ (Ε.Ψ.Υ.Μ.Ε.) Παιδοψυχιατρικό Νοσοκοµείο Αττικής Ελληνικό Κέντρο για την Ψυχική Υγεία & Θεραπείας Παιδιού & Οικογένειας "Το Περιβολάκι" Παιδοψυχιατρικό Νοσοκοµείο Αττικής Φίλοι Κοινωνικής Παιδιατρικής "Ανοιχτή Αγκαλιά" Σύλλογος Γονέων Κηδεµ.& Φίλων Αυτιστικών ατόµων Λάρισας Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.Α. ΑΓ. ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ ΜΑΡΑΘΩΝΟ ΡΟΜΟΥ Π. ΨΥΧΙΚΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΧΑΛΑΝ ΡΙ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΠΑΠΑΓΟΥ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ ΚΟΡΩΠΙ Εξυπηρετεί µεικτό πληθυσµό ΝΙΚ. ΜΑΝ ΗΛΑΡΑ ΛΑΡΙΣΑ εν προσδιορίζεται η ηλικιακή οµάδα του εξυπηρετείται Κ.ΤΖΑΒΕΛΑ 12 & Ε. ΕΛΗΓΙΩΡΓΗ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ Είναι πιθανόν η καταγραφή να είναι οριακά ελλιπής, δεδοµένου ότι η ιστοσελίδα δεν έχει πρόσφατα ενηµερωθεί.) 11

12 3) Οι εµπλεκόµενες Υπηρεσίες για τη διάγνωση του αυτισµού δεν έχουν κοινές αντιλήψεις και πρακτικές Ουσιώδεις διαφορές καταγράφονται στα παρακάτω : Ψυχοκοινωνική αποκατάσταση ίκτυο Υπηρεσιών για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση Συνεργασία µε πλαίσια της Κοινότητας ( σχολεία, Κέντρα Ψυχικής Υγιεινής) ιάχυση καλών πρακτικών σε επαγγελµατίες Υγείας,Εκπαίδευσης κλπ Ενηµέρωση, εµπλοκή γονέων. Υποβοήθηση γονέων για έλεγχο του stress Εκπαίδευση γονέων Παιδοψυχιατρική «κουλτούρα» της Υπηρεσίας Επιλογή του καλύτερου δυνατού θεραπευτικού µοντέλου ανάλογα µε τις ανάγκες του παιδιού και της οικογένειας. Χρήση εναλλακτικών θεραπευτικών και παιδαγωγικών µεθόδων και πλαισίων ( υποβοηθούµενη επικοινωνία, δοµές πρώιµης παρέµβασης, Μονάδες Ειδικής Αγωγής κλπ) Επάρκεια στην εκπαίδευση του προσωπικού και στα χρησιµοποιούµενα test για την έγκαιρη διάγνωση. ια βίου εκπαίδευση Μικρό χρονικό διάστηµα αναµονής Περιγραµµένες διαδικασίες. Σύστηµα διασφάλισης ποιότητας ιεπιστηµονικότητα. Μέτρα για πρόληψη επαγγελµατικής εξουθένωσης, (burn out) Εποπτεύουσα αρχή δικτύου ψυχικής υγείας Τακτική χρηµατοδότηση από κρατικό προϋπολογισµό ή ΕΚΤ Ερευνητική δραστηριότητα Εκπαιδευτική δραστηριότητα Ευαισθητοποίηση- αγωγή κοινότητας Αξιοποίηση εθελοντών, «Κοινωνίας των πολιτών» Ιατρική θεραπευτική αποκατάσταση Καθήλωση σε «θαυµατουργές» θεραπείες Απουσία συνεργασιών, κλειστά συστήµατα. Απουσία ανάλογων πρακτικών Αποσιώπηση σοβαρότητας της διαταραχής Αντιµετώπιση διαταραχής από «ειδικούς». Αντιµετώπιση διαταραχής από «ειδικούς» Παιδιατρική ή νευρολογική «κουλτούρα» της Υπηρεσίας Απολυτότητα στα θεραπευτικά µοντέλα Εµµονή στην στρεβλή ανάγνωση του mainstreaming. Ελλιπής εκπαίδευση προσωπικού για την διάγνωση και την έγκαιρη αναγνώριση σηµείων του αυτισµού Μακρά λίστα αναµονής που αναιρεί τα προσδοκώµενα οφέλη από την έγκαιρη διάγνωση Απουσία περιγραµµένων διαδικασιών και συστήµατος ποιότητας Θεραπευτική εµπλοκή από µεµονωµένες ειδικότητες χωρίς την µεταξύ τους συνεργασία Απουσία µέτρων για πρόληψη επαγγελµατικής εξουθένωσης, (burn out) Απουσία εποπτεύουσας αρχής. Προνοιακός χαρακτήρας πλαισίου. Υποχρηµατοδότηση. Αυτοχρηµατοδότηση. Μόνο θεραπευτικό έργο 12

13 4) Ανεπαρκής είναι η εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση επαγγελµατιών δικτύων Υγείας (παιδίατροι, νοσηλευτές κλπ), εκπαίδευσης ( νηπιαγωγοί, φροντιστές), Τοπικής Αυτοδιοίκησης ( Βοήθεια στο Σπίτι, Κοινωνικών Υπηρεσιών κλπ) στην αναγνώριση συµπτωµάτων που εγείρουν την υπόνοια του αυτισµού. Αξιοσηµείωτη είναι η κίνηση γονέων που εισηγείται την υποχρεωτικότητα στην εκπαίδευση επαγγελµατιών και την χορήγηση του εργαλείου πρώιµης ανίχνευσης CHAT. 5) εν υφίσταται νοµικό πλαίσιο λειτουργίας για τους ιδιωτικούς φορείς πρωτοβάθµιας φροντίδας ( Κέντρα ) 6) Ενδεικτικό της νοµοθετικής ανεπάρκειας για τα αυτιστικά άτοµα είναι η απουσία πρόβλεψης ειδικού προνοιακού επιδόµατος για τα αυτιστικά άτοµα στην Υ.Α. Π3α/Φ.18/Γ.Ο.οικ.6373, ΦΕΚ 931/ 21/5/2008). Κατά την κρατούσα πρακτική προσχηµατικά διαγιγνώσκονται ως έχοντες Βαριά Νοητική Υστέρηση,ανεξάρτητα από τον πραγµατικό βαθµό νοητικής αναπηρίας τους, ώστε να λάβουν το απαραίτητο προνοιακό επίδοµα (268 ευρώ / µήνα) 13

14 ΙΚΤΥΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ 1) Το δίκτυο Παιδείας, παρά τις σηµαντικές αλλαγές που έχουν επιτελεσθεί τα τελευταία έτη, αδυνατεί να ανταποκριθεί στο αίτηµα εξειδικευµένων Υπηρεσιών Εκπαίδευσης Πρωτοβάθµιας και Προσχολικής Βαθµίδας (παρότι ο Ν 3699/2008 καθιέρωσε ως υποχρεωτική την Ειδική Αγωγή και στο Νηπιαγωγείο). Η πλειοψηφία παιδιών µε αυτισµό είναι ενταγµένα στην τυπική εκπαίδευση, χωρίς όµως τις αναγκαίες τροποποιήσεις που θα εξασφάλιζαν ουσιαστική συνεκπαίδευση. Σύµφωνα µε την προαναφερθείσα ανακοίνωση του Κ.Ψ.Υ., σε σύνολο 30 παιδιών σχολικής ηλικίας (6-18 ετών) µε.α., που αξιολογήθηκαν την περίοδο , το 40% ήταν ενταγµένο σε κανονική τάξη, χωρίς ιδιαίτερη µέριµνα συνεκπαίδευσης, για το 33,3% υπήρχε κάποιου τύπου ειδική αγωγή (Ειδικό σχολείο, Ε.Ε.Ε.Κ, Τµήµα Ένταξης, ενώ το 26% ήταν εκτός εκπαιδευτικού πλαισίου. 2) Η πρόβλεψη για Εκπαιδευτικούς Παράλληλης Στήριξης εφαρµόζεται για πολύ µικρό αριθµό παιδιών ( ενδεικτικά στον Πειραιά κατά το τρέχον σχολικό έτος δεν υλοποιείται καµία δράση παράλληλης στήριξης στην Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση), λόγω έλλειψης κονδυλίων. Ουσιαστικά η παράλληλη στήριξη ακόµα και όταν υλοποιείται δεν είναι αποτελεσµατική εάν δεν συντρέχουν ουσιώδεις προϋποθέσεις : Προηγούµενη ευαισθητοποίηση και ενηµέρωση του λοιπού εκπαιδευτικού προσωπικού,του δασκάλου της τάξης και της ιεύθυνσης του σχολείου. Ενηµέρωση ευαισθητοποίηση Συλλόγου Γονέων. Επαρκής εκπαίδευση του Εκπαιδευτικού Παράλληλης Στήριξης. Μέτρα για αποδοχή του παιδιού µε Α, από την οµάδα των συµµαθητών. (π.χ. Οµάδα Φίλων) Ενηµέρωση των γονέων του παιδιού για προσδοκίες, δυσκολίες της παράλληλης στήριξης. Εξασφάλιση ουσιαστικής συνεργασίας τους. Πλαισίωση του εκπαιδευτικού ένταξης από διεπιστηµονική οµάδα Ουσιαστική καλοπροαίρετη συνεργασία του Εκπαιδευτικού µε την Θεραπευτική Οµάδα Πρώιµης Παρέµβασης που συνεργάζεται µε το παιδί και την οικογένεια. Καλές πρακτικές πάντως υφίστανται στο δίκτυο της εκπαίδευσης (λειτουργία ΚΕ Υ Πειραιά, υποστηριζόµενες εντάξεις µαθητών στην Πρωτοβάθµια και ευτεροβάθµια εκπαίδευση), 14

15 ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ 1) Οι Σύλλογοι ωφελουµένων ή εκπροσώπων τους (παρά τις επιµέρους εξαιρέσεις) σπάνια αναλαµβάνουν πρωτοβουλίες που ξεπερνούν τα στενά «συντεχνιακά»τους αιτήµατα. Τις περισσότερες φορές είναι δέσµιες των «πελατειακών» σχέσεων µε τους φορείς της εξουσίας, 2) Η απουσία κουλτούρας εθελοντισµού, κοινωνικής ευθύνης και κοινωνικών δράσεων στην Ελληνική στερεί σηµαντικούς ανθρώπινους και οικονοµικούς πόρους 15

16 ΕΨΥΜΕ ΒΑΣΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Καλές πρακτικές στην Ελλάδα : Βασικός σκοπός της Ε.ΨΥ.ΜΕ. είναι η ανάπτυξη προγραµµάτων και δοµών στην Κοινότητα, που να αντιµετωπίζουν µε επιστηµονική επάρκεια και µεθοδολογική αποτελεσµατικότητα τις πολυεπίπεδες ανάγκες των ατόµων µε αναπηρίες. ΟΜΕΣ Μονάδες Πρωτοβάθµιας Φροντίδας σε Πέραµα και Σαλαµίνα Κέντρα Ηµέρας για τον Αυτισµό Επαγγελµατική Κατάρτιση για Άτοµα µε Αναπηρίες Σ.Υ.Υ., Κοινωνική Λέσχη. Η Ε.ΨΥ.ΜΕ. έχει πάρει άδεια σκοπιµότητας για τη δηµιουργία Μονάδας Ολοκληρωµένης Παρέµβασης για τον αυτισµό στον Πειραιά.( Κέντρα Ηµέρας, οµές ανεξάρτητης διαβίωσης κλπ) Έχει ήδη αναπτύξει : Κέντρο Ηµέρας (Πρώιµης Παρέµβασης) Κέντρο Ηµέρας (Επαγγελµατικής Ένταξης) Το Κέντρο Ηµέρας (Πρώιµης Παρέµβασης) της Ε.ΨΥ.ΜΕ. (Κ.ΗµΑ.) λειτουργεί στο Κερατσίνι από τον Νοέµβριο του Χρηµατοδοτήθηκε για τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του από το πρόγραµµα για την Ψυχιατρική Μεταρρύθµιση «Ψυχαργώς» και εν συνεχεία εντάχθηκε στον τακτικό προϋπολογισµό. Εξυπηρετεί σήµερα περίπου 25 παιδιά µε διάγνωση.α., ηλικίας 3-6 ετών. Θα αναφερθώ συνοπτικά στις υπηρεσίες που παρέχονται από το Κ.Ηµ.Α. στους ωφελούµενους και τις οικογένειές τους: ιάγνωση-αξιολόγηση σε παιδιά που παραπέµπονται µε υπόνοια ύπαρξης αυτιστικής σηµειολογίας. Η διαδικασία αυτή πραγµατοποιείται από Επιστηµονική οµάδα αποτελούµενη από Παιδοψυχίατρο, Αναπτυξιακή Ψυχολόγο, Λογοθεραπεύτρια, Εργοθεραπεύτρια, Ειδική Παιδαγωγό και βασίζεται σε έγκυρα διαγνωστικά και αξιολογητικά εργαλεία, όπως: DISCO (Diagnostic Interview for Social and Communication disorders) ADOS (Autism Diagnostic Observation Schedule) PEP - 3 (Psycho educational Profile) WPPSI - R WISC III CARS Asperger Syndrome Diagnostic Scale 16

17 Symbolic Play Test CELF III for preschoolers TOPL (Test Of Pragmatics Language) Boehm Test of Basic Concepts Sensory Profile Miller Assesement Το παιδί αξιολογείται σε διάστηµα 2 ηµερών, κατά τις οποίες παραµένει στο Κέντρο από 9.00 π.µ. έως µ.µ. Στο διάστηµα αυτό χορηγούνται από κάθε ειδικότητα τα αντίστοιχα διαγνωστικά και αξιολογητικά εργαλεία, τα ενδεδειγµένα για το συγκεκριµένο παιδί µετά τις πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν από τη διαγνωστική συνέντευξη µε τους γονείς (DISCO) και η εικόνα συµπληρώνεται µε την κλινική παρατήρηση του παιδιού την ώρα του φαγητού, του ελεύθερου παιχνιδιού και της αλληλεπίδρασης µε τα άλλα παιδιά. Η διαδικασία ολοκληρώνεται µε την ανακοίνωση στους γονείς των συµπερασµάτων στα οποία κατέληξε η επιστηµονική οµάδα ως προς τη διάγνωση και αξιολόγηση του επιπέδου λειτουργικότητας του παιδιού, µαζί µε τη χορήγηση αντίστοιχης λεπτοµερούς έκθεσης, που περιλαµβάνει και τις προτάσεις της οµάδας για θεραπευτικό πρόγραµµα τόσο του παιδιού, όσο και της οικογένειας. Οµαδικό Παιδαγωγικό πρόγραµµα από 8.30π.µ. έως 1.00µ.µ. Εφαρµόζονται τεχνικές οµηµένης Εκπαίδευσης βασισµένες στις αρχές του συστήµατος TEACCH). Λειτουργούν 5 παιδαγωγικά τµήµατα, από τα οποία το «Τµήµα Ένταξης» εξυπηρετεί 7 παιδιά. Ατοµικά Προγράµµατα Λογοθεραπείας και Εργοθεραπείας κατά τη διάρκεια του πρωινού προγράµµατος. Τα προγράµµατα Λογοθεραπείας περιλαµβάνουν εκπαίδευση όλων των παιδιών σε επικοινωνιακές δεξιότητες και, κατά περίπτωση, εκπαίδευση του παιδιού και των γονέων του στο εναλλακτικό σύστηµα επικοινωνίας µέσω ανταλλαγής καρτών P.E.C.S. ή στο γλωσσικό σύστηµα Makaton. Τα προγράµµατα Εργοθεραπείας περιλαµβάνουν εκπαίδευση σε δεξιότητες καθηµερινής ζωής, δεξιότητες αδρής, λεπτής κίνησης και οπτικοκινητικού συντονισµού καθώς και πρόγραµµα αισθητηριακής ολοκλήρωσης µέσα σε µία κατάλληλα εξοπλισµένη αίθουσα. Απογευµατινό Πρόγραµµα από 1.00µ.µ. έως 5.00µ.µ. για κάποια από τα παιδιά που είναι ενταγµένα στο πρωινό πρόγραµµα, των οποίων εργάζονται και οι δύο γονείς, ή ανήκουν σε µονογονεϊκή οικογένεια, ή εφόσον εκτάκτως µας ζητηθεί. Στο απογευµατινό πρόγραµµα δεν περιλαµβάνονται παιδαγωγικές δραστηριότητες, αλλά κυρίως δραστηριότητες που θα είχε το παιδί στο φυσικό περιβάλλον του σπιτιού του, όπως φαγητό, χαλάρωση ή ύπνος, ψυχαγωγία, πάντα µέσα από τη φιλοσοφία της δόµησης του χρόνου και του χώρου για εξασφάλιση προβλεψιµότητας και καλύτερο έλεγχο ανεπιθύµητων ή/και δυσπροσαρµοστικών συµπεριφορών, της ενθάρρυνσης της επικοινωνίας και της αλληλεπίδρασης, αλλά και του σεβασµού των επιθυµιών του κάθε παιδιού στον προβλεπόµενο ελεύθερο χρόνο του. 17

18 Υποβοήθηση γονέων για έλεγχο του stress. Εκπαίδευση γονέων Ψυχοθεραπευτική οµάδα ψυχαναλυτικής κατεύθυνσης Ψυχοεκπαίδευση γονέων Πρόγραµµα Earlybird Μέτρα για πρόληψη επαγγελµατικής εξουθένωσης (burn out). Τακτικές οµάδες επικοινωνίας και ενδυνάµωσης προσωπικού από εξωτερικό συντονιστή Ποιότητα Περιγεγραµµένες διαδικασίες Πιστοποίηση µε σύστηµα διασφάλισης ποιότητας ISO Εκπαιδευτικές δραστηριότητες Εποπτεία προσωπικού από εξωτερικό συνεργάτη. ιοργάνωση σεµιναρίου µε Prof G. Mesibov ιοργάνωση συνέδριου για τον αυτισµό. Εκπαίδευση πρακτική άσκηση σε φοιτητές Εκπαιδευτικές ηµερίδες για γονείς. Αγωγή Κοινότητας ιοργάνωση Ηµερίδων Συνέχεια στη φροντίδα Συνέργιες µε άλλες δοµές της Ε.ΨΥ.ΜΕ. Κέντρα Πρωτοβάθµιας Φροντίδας Κέντρο Επαγγελµατικής Κατάρτισης για Άτοµα µε Αναπηρίες Κοινωνική Λέσχη Φορέας Συνοδευτικών Υποστηρικτικών Υπηρεσιών Παρατηρητήριο εργασίας ιάχυση καλών πρακτικών Εθελοντισµός Συνδιοργάνωση επιδοτούµενων σεµιναρίων για επαγγελµατίες Ψυχικής Υγείας ( Κ.Ε.Κ. ΚΨΥ) ιάχυση σε άλλα θεραπευτικά πλαίσια µέσω των εργαζοµένων. ιάχυση τεχνογνωσίας σε Τοπική αυτοδιοίκηση (πρόγραµµα Σ.Υ.Υ µε ήµους Πειραιά και Περάµατος. Τις δοµές πλαισιώνει αριθµός εθελοντών, ενώ πρόσφατα εγκαινίασε συνεργασία µε τον «Ερυθρό Σταυρό» 18

19 Λειτουργία άτυπου δικτύου µε τις δοµές της Ε.ΨΥ.ΜΕ, την Ιατροπαιδαγωγική Υπηρεσία του Ελληνικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών στον Πειραιά, φορείς της εκπαίδευσης (ΚΕ Υ, Σύµβουλος Ειδικής Αγωγής) και Συλλόγους εκπροσώπων των πασχόντων (Παράρτηµα Πειραιά Εταιρίας Προστασίας Αυτιστικών ). ιασύνδεση ωφελουµένων µε Εταιρία Προστασίας Αυτιστικών Οµάδες ενδυνάµωσης Συλλογικότητα στις διεκδικήσεις. ιασύνδεση µε Ι.Υ. Κ.Ψ.Υ. Καταγραφή ώστε να εισηγούνται µέτρα από Τοµεακές Επιτροπές Ψυχικής Υγείας Έκδοση βεβαιώσεων για Ασφαλιστικά Ταµεία, Πρόνοια κλπ ιασύνδεση µε Κ.Ε...Υ. και Σύµβουλο Ειδικής Αγωγής Απόφαση για είδος σχολικού πλαισίου και είδος ένταξης Εξατοµικευµένο πρόγραµµα παρέµβασης ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΟΥ Κ.Ηµ.Α. Σκοπός: Προετοιµασία του παιδιού για ένταξη σε πλαίσιο σχολικής ή προσχολικής αγωγής ανάλογα µε την ηλικία και την λειτουργικότητα του. Η ένταξη γίνεται σταδιακά σε συνεργασία µε την οικογένεια και το καινούργιο πλαίσιο που θα ενταχθεί το παιδί και παρέχεται υποστήριξη, ενηµέρωση και εκπαίδευση του προσωπικού του καινούργιου πλαισίου καθώς και των συνοδών του παιδιού.. Στόχοι ανά τοµείς I. Κοινωνικοποίηση: Γενικότερα στη συµπεριφορά και στην κατανόηση της λειτουργίας τάξης και σχολικού πλαισίου. Λειτουργία σε οµάδα Γνώση και αποδοχή της ιεραρχίας στο σχολείο και κανόνες συµπεριφοράς Αύξηση της συγκέντρωσης εστιασµένης στο πρόσωπο αναφοράς (δάσκαλος/α, νηπιαγωγός). Αποφυγή ενοχλητικών συµπεριφορών για τους άλλους και αντιµετώπιση των ενοχλητικών συµπεριφορών των άλλων, Ανοχή στη µαταίωση, αποδοχή του πιθανού λάθους και της διόρθωσης αναµονή σειράς, Ανάδειξη κινήτρων για µάθηση, συµπεριφορές που µας κάνουν συµπαθείς στους δασκάλους µας, 19

20 Επιµέλεια στα προσωπικά µας αντικείµενα και σεβασµός στα πράγµατα των άλλων, Τήρηση του προγράµµατος και εκτέλεση ανεπιθύµητων καθηκόντων. ιαχείριση του άγχους, του θυµού και της ανίας, απαραίτητοι καθηµερινοί χαιρετισµοί, ιαχείριση και µείωση των εµµονικών ενασχολήσεων µε συγκεκριµένα θέµατα ενδιαφέροντος. Σχετικά µε τη σχέση µε τους συµµαθητές. Απόκτηση φίλων (προσέγγιση, οι αναγκαίες συστάσεις, ενδιαφέρουσες συζητήσεις, πως γινόµαστε συµπαθείς και αγαπητοί.) Το παιχνίδι, κανόνες παιχνιδιών, παιχνίδια ρόλων, παιχνίδια φαντασίας και οµαδικά παιχνίδια, κατανόηση και αποδοχή της νίκης και της ήττας. Κατανόηση της πρόθεσης του άλλου ( µε κοροϊδεύει ή µου κάνει πλάκα), των εξωλεκτικών µηνυµάτων. Προσαρµογή στην εκάστοτε κοινωνική κατάσταση, πως συµπάσχω, πως ενθαρρύνω, πως παρηγορώ. II. Επικοινωνία: όκιµοι και κατανοητοί από τους άλλους τρόποι επικοινωνίας, πως προσελκύω την προσοχή, πως ρωτώ, πως αρνούµαι, πως διαπραγµατεύοµαι. Κατανόηση εξωλεκτικών µηνυµάτων, κατανόηση των µεταφορών, των παραφράσεων κλπ. III. Γνωστικός τοµέας: Ανάλογα µε την ηλικία και το επίπεδο του παιδιού, από βασικές γνώσεις νηπιαγωγείου µέχρι ύλη της πρώτης ηµοτικού. Μέθοδος διδασκαλίας: Ακολουθούµε το µοντέλο της δοµηµένης εκπαίδευσης µε έµφαση στα οµαδικά προγράµµατα και η διδασκαλία 1:1 έχει αντικατασταθεί από διδασκαλία 2:1 ή 3:1. Στα µεγαλύτερα παιδιά που θα ενταχθούν σε δοµή της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης και διαβάζουν σταδιακά το πρόγραµµα στον τοίχο αντικαθίσταται από την προσωπική ατζέντα και εισάγεται η προσωπική ευθύνη για την διαµόρφωση του προγράµµατος τους. 20

21 Εποπτικό υλικό τρόποι διδασκαλίας: Μεγάλη ποικιλία δραστηριοτήτων και υλικών για γενίκευση και λειτουργική χρήση των γνώσεων. Κοινωνικές ιστορίες, κανόνες συµπεριφοράς, οµαδικά παιχνίδια ρόλων, έκθεση και τριβή σε ποικιλία κοινωνικών καταστάσεων και προκλήσεων για κατανόηση κοινωνικών καταστάσεων, συνεχή εξάσκηση και εµπέδωση λειτουργικών συµπεριφορών και κατανοητών από τους άλλους επικοινωνιακών µέσων. Χρήση οπτικοποιηµένου, σαφέστατου και απλού εποπτικού υλικού µε έµφαση στη γνωστική κατανόηση των καταστάσεων. οµηµένο και ελεύθερο οµαδικό παιχνίδι µε ποικιλία παιχνιδιών για διεύρυνση των ενδιαφερόντων του παιδιού, κατανόηση κανόνων, υιοθέτηση ρόλων, συµβολικό παιχνίδι. 21

22 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η ένταξη του παιδιού µε αυτισµό στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση αποτελεί µια «στιγµή» του συνεχούς στην ψυχοκοινωνική αποκατάσταση, που αρχίζει µε την έγκαιρη διάγνωση και την πρώιµη παρέµβαση. Οι Ευρωπαϊκή νοµοθεσία και οι χρηµατοδοτήσεις από ΚΠΣ (Ψυχαργώς, Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ) έχουν δώσει ώθηση τα τελευταία χρόνια σε νοµοθετικές προβλέψεις (Ν. 2716/99 για την Ψυχική Υγεία, Ν. 3699/2008 για την Ειδική Αγωγή) και δράσεις για τις ανάγκες ατόµων µε αναπηρίες και πιο εξειδικευµένα ατόµων µε αυτισµό. (Κέντρα Ηµέρας, Συνεκπαίδευση κλπ) Υφίστανται σήµερα Υπηρεσίες ιάγνωσης και Πρώιµης Παρέµβασης, ανεπαρκείς πάντως σε αριθµό για την κάλυψη αναγκών και περιορισµένες κυρίως στο Λεκανοπέδιο της Αττικής. (5/7). υστυχώς οι περισσότερες υποχρηµατοδοτούνται. εν υφίσταται νοµικό πλαίσιο λειτουργίας για τους ιδιωτικούς φορείς πρωτοβάθµιας φροντίδας ( Κέντρα ) Ελάχιστη είναι η ενηµέρωση λοιπού δικτύου Υγείας και Πρόνοιας (Παιδίατροι κλπ), Προσχολικής αγωγής, Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την τρόπους και αναγκαιότητα έγκαιρης διάγνωσης. Η συνεκπαίδευση Παιδιών µε αυτισµό, αν και προβλέπεται στον νόµο της ειδικής αγωγής, αφορά µικρό αριθµό παιδιών, τις περισσότερες φορές έχει τον χαρακτήρα «τυπικών εκπαιδευτικών παροχών» Η πλειοψηφία παιδιών µε αυτισµό είναι ενταγµένα στην τυπική εκπαίδευση, χωρίς όµως τις αναγκαίες τροποποιήσεις που θα εξασφάλιζαν ουσιαστική συνεκπαίδευση. Η συνεργασία εκπαιδευτικών µε επαγγελµατίες πρώιµης παρέµβασης, είναι σε εµβρυακό επίπεδο. Σηµαντική είναι η ανάπτυξη Συλλόγων Εκπροσώπων ωφελουµένων, παρά τις σηµαντικές αδυναµίες τους. Ο εθελοντισµός και η κοινωνική ευθύνη δεν έχουν αναπτυχθεί στην Ελλάδα. Υφίστανται αξιοσηµείωτες προσπάθειες και καλές πρακτικές στον Ελληνικό χώρο, µερικές από τις οποίες παρουσιάζονται στην διηµερίδα. 22

Ομάδα Διάγνωσης και Αποκατάστασης παιδιών και εφήβων με Δ.Δ.Α. στα πλαίσια του Κέντρου Παιδιού και Εφήβου Χίου.

Ομάδα Διάγνωσης και Αποκατάστασης παιδιών και εφήβων με Δ.Δ.Α. στα πλαίσια του Κέντρου Παιδιού και Εφήβου Χίου. Ομάδα Διάγνωσης και Αποκατάστασης παιδιών και εφήβων με Δ.Δ.Α. στα πλαίσια του Κέντρου Παιδιού και Εφήβου Χίου. Π. Σιδηροφάγη, Ε. Ασπρούλη, Μ. Τάσση, Κ. Μπόλιας Κέντρο Παιδιού και Εφήβου, Χίος ΕΙΣΑΓΩΓΗ:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΙΑΧΥΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Π. ΒΟΥΤΥΡΑΚΟΣ ΠΑΙ ΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ

ΑΥΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΙΑΧΥΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Π. ΒΟΥΤΥΡΑΚΟΣ ΠΑΙ ΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ ΑΥΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΙΑΧΥΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Π. ΒΟΥΤΥΡΑΚΟΣ ΠΑΙ ΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ Κριτήρια Ποιοτική απόκλιση στην κοινωνική αλληλεπίδραση Ποιοτική απόκλιση στην επικοινωνία υσκολίες στη σκέψη, στη φαντασία, περίεργα

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση πτυχιακής εργασίας. Γιώτη Κωνσταντίνα Φρογάκη Ήρα-Αφροδίτη

Παρουσίαση πτυχιακής εργασίας. Γιώτη Κωνσταντίνα Φρογάκη Ήρα-Αφροδίτη Παρουσίαση πτυχιακής εργασίας Γιώτη Κωνσταντίνα Φρογάκη Ήρα-Αφροδίτη Περιεχόμενα Εισαγωγή Γνώση και κατανόηση του αυτισμού Διαγνωστικά εργαλεία για την ανίχνευση του αυτισμού Βασικές αρχές αποτελεσματικής

Διαβάστε περισσότερα

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να ζει και να μεγαλώνει σ ένα υγιές περιβάλλον, το οποίο θα διασφαλίζει και θα προάγει την σωματική και ψυχική

Διαβάστε περισσότερα

θέραπειν Αγίας Σοφίας 3, Ν. Ψυχικό, Τ ,

θέραπειν  Αγίας Σοφίας 3, Ν. Ψυχικό, Τ , θέραπειν Κέντρο Συµβουλευτικών Υπηρεσιών Ψυχικού Το κέντρο συμβουλευτικών υπηρεσιών θέραπειν αποτελεί ένα σύγχρονο κέντρο ειδικών θεραπειών, πρόληψης, διάγνωσης και αποκατάστασης. Στελεχώνεται από εξειδικευμένους

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΥΝΑΜΑΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΠΡΩΙΜΗΣ EΝΤΑΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ

ΚΕΝΤΡΟ ΥΝΑΜΑΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΠΡΩΙΜΗΣ EΝΤΑΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ ΚΕΝΤΡΟ ΥΝΑΜΑΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΠΡΩΙΜΗΣ EΝΤΑΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ Κύκλος σεµιναρίων στην Ανάλυσης της Συµπεριφοράς όπως αυτή εφαρµόζεται στις ιαταραχές Αυτιστικού Φάσµατος Το

Διαβάστε περισσότερα

Σεµινάριο για την διδαχή του Ε ΑΛΦΑ. Σάββατο 8 Νοεµβρίου 2014

Σεµινάριο για την διδαχή του Ε ΑΛΦΑ. Σάββατο 8 Νοεµβρίου 2014 Σεµινάριο για την διδαχή του Ε ΑΛΦΑ Εργαλείου ιεπιστηµονικής Οµάδας για την Αξιολόγηση του Επιπέδου Λειτουργικότητας Παιδιού στο Φάσµα του Αυτισµού Σάββατο 8 Νοεµβρίου 2014 Η Εταιρία Ψυχικής Υγείας Παιδιού

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΙ ΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΣΕ ΓΕΝΙΚΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΙ ΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ ΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΠΑΙ ΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ»

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΙ ΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΣΕ ΓΕΝΙΚΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΙ ΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ ΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΠΑΙ ΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ» ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΙ ΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΣΕ ΓΕΝΙΚΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΙ ΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ ΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΠΑΙ ΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ, Γ.Ν.Π. «Π.. & Α. ΚΥΡΙΑΚΟΥ» ΟΜEΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΙ ΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ

Διαβάστε περισσότερα

Σεµινάριο για την διδαχή του Ε ΑΛΦΑ. Σάββατο 11 Ιουνίου 2016

Σεµινάριο για την διδαχή του Ε ΑΛΦΑ. Σάββατο 11 Ιουνίου 2016 ΕΤΑΙΡΙΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΑΙ ΙΟΥ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥ ΝΟΜΟΥ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ -ΕΨΥΠΕΑ Σεµινάριο για την διδαχή του Ε ΑΛΦΑ Εργαλείου ιεπιστηµονικής Οµάδας για την Αξιολόγηση του Επιπέδου Λειτουργικότητας Παιδιού στο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: ΘΕΜΑ : Εφαρµογή καινοτόµων παρεµβάσεων στο Ολοήµερο Νηπιαγωγείο

ΠΡΟΣ: ΘΕΜΑ : Εφαρµογή καινοτόµων παρεµβάσεων στο Ολοήµερο Νηπιαγωγείο Να διατηρηθεί µέχρι Βαθµός ασφαλείας Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝ. ΠΑΙ ΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚ/ΤΩΝ ΕΝΙΑΙΟΣ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ /ΝΣΗ ΣΠΟΥ ΩΝ Π.Ε. ΤΜΗΜΑ Α. Παπανδρέου

Διαβάστε περισσότερα

Δικαιώματα & Υπηρεσίες για τα Άτομα με Νοητική Αναπηρία

Δικαιώματα & Υπηρεσίες για τα Άτομα με Νοητική Αναπηρία Δικαιώματα & Υπηρεσίες για τα Άτομα με Νοητική Αναπηρία Ελένη Δημητρίου Ψυχολόγος Λειτουργός Έγκαιρης Παιδικής Παρέμβασης Επιτροπή Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Νοητική Αναπηρία Επιτροπή Προστασίας

Διαβάστε περισσότερα

ίκτυο Πρόληψης στη Σχολική Κοινότητα

ίκτυο Πρόληψης στη Σχολική Κοινότητα Σχέδιο Λειτουργίας και ράσεων ίκτυο Πρόληψης στη Σχολική Κοινότητα Με πρωτοβουλία του ήµου Καρδίτσας Υπό την Αιγίδα της Περιφερειακής /νσης Εκπαίδευσης Θεσσαλίας Συντονιστές ικτύου: Παρατηρητήριο Πρόληψης

Διαβάστε περισσότερα

α) προσαρµογή της διδασκαλίας βάσει του Εξατοµικευµένου Εκπαιδευτικού Προγράµµατος (ΕΕΠ) του µαθητή που σχεδιάζεται αξιολογείται και τροποποιείται

α) προσαρµογή της διδασκαλίας βάσει του Εξατοµικευµένου Εκπαιδευτικού Προγράµµατος (ΕΕΠ) του µαθητή που σχεδιάζεται αξιολογείται και τροποποιείται Αριθ. 102357/Γ6 Ένταξη, φοίτηση και αποφοίτηση των ατόµων µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες σε όλους τους τύπους των σχολείων Ειδικής Αγωγής και τα Τµήµατα Ένταξης. Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΙΚΤΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΟΔΗΓΟΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ

ΑΝΟΙΚΤΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΟΔΗΓΟΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Ειδική Αγωγή Ετήσιο Πρόγραμμα Εξειδίκευσης: Ειδική Αγωγή: Εκπαίδευση, Απασχόληση και Φροντίδα Ατόμων με Αναπηρία Διάρκεια: 1 Έτος (αναλογία σε ώρες 550), Ημέρες & ώρες μαθημάτων: Σάββατo και Κυριακή 1

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ

ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ Ειδική Αγωγή και Μαθησιακές Δυσκολίες Πρόγραμμα Εξειδίκευσης: Ειδική Αγωγή και Μαθησιακές Δυσκολίες Διάρκεια: 1 Έτος (αναλογία σε ώρες 550), Ημέρες & ώρες μαθημάτων:

Διαβάστε περισσότερα

πρόγραμμα εκπαίδευσης

πρόγραμμα εκπαίδευσης πρόγραμμα εκπαίδευσης στις μαθησιακέςδυσκολίες Υπεύθυνη: Δρ. Κατερίνα Μανιαδάκη Ψυχολόγος Επίκ. Καθηγήτρια ΤΕΙ Αθήνας Κάθε Τετάρτη, 20.30-22.00 με έναρξη στις 3 Μαρτίου 2010 και διάρκεια 8 μήνες Ψυχολογικό

Διαβάστε περισσότερα

Γενικοί Δείκτες για την Αξιολόγηση στη Συνεκπαίδευση

Γενικοί Δείκτες για την Αξιολόγηση στη Συνεκπαίδευση Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ EL Γενικοί Δείκτες για την Αξιολόγηση στη Συνεκπαίδευση Εισαγωγή Η αξιολόγηση στη συνεκπαίδευση αποτελεί μια προσέγγιση της αξιολόγησης στο πλαίσιο της γενικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Το Κέντρο Πρόληψης «ΦΑΕΘΩΝ» των δήµων Ιλίου, Πετρούπολης, Καµατερού, Αγίων Αναργύρων σε συνεργασία µε τον Οργανισµό κατά των Ναρκωτικών,

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Το Κέντρο Πρόληψης «ΦΑΕΘΩΝ» των δήµων Ιλίου, Πετρούπολης, Καµατερού, Αγίων Αναργύρων σε συνεργασία µε τον Οργανισµό κατά των Ναρκωτικών, ΙΛΙΟΝ,16/09/2009 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Το Κέντρο Πρόληψης «ΦΑΕΘΩΝ» των δήµων Ιλίου, Πετρούπολης, Καµατερού, Αγίων Αναργύρων σε συνεργασία µε τον Οργανισµό κατά των Ναρκωτικών, ΟΚΑΝΑ, συνεχίζει τις δράσεις στη τοπική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικες πληροφοριες Πέτρος Γαλάνης Δρ. ΕΚΠΑ, Δάσκαλος Ε.Α. (ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Δ Αθήνας) Τι είναι η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ); Ο όρος «Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος» (ΔΑΦ)

Διαβάστε περισσότερα

αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Σύμβολο της μεθόδου "Κείμενο για Όλους" Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Τμήμα Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης Μάρτιος 2009 Ποια είναι τα δικαιώματα των μαθητών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Ο Νόμος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ Ο Παγκύπριος Σύλλογος Εργοθεραπευτών ανακοινώνει τη διοργάνωση σεμιναρίου στη μέθοδο ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Sherborne Developmental Movement στις 10 και 11 Ιουνίου 2017 Εκπαιδευτές: Καγκιλέρης

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ

Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ Αγγελική Γενά agena@ppp.uoa.gr ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΕΝΤΑΞΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Α. ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ Επίσταση Προσοχής Ομαδική & όχι

Διαβάστε περισσότερα

Μαθησιακές Δυσκολίες. Τίτλος: Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) Αγγελική Μουζάκη. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης

Μαθησιακές Δυσκολίες. Τίτλος: Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) Αγγελική Μουζάκη. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Μαθησιακές Δυσκολίες Τίτλος: Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) Αγγελική Μουζάκη Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Διαταραχή Ελλειμματικής

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Κων/νος Καλέμης, Άννα Κωσταρέλου, Μαρία Αγγελική Καλέμη Εισαγωγή H σύγχρονη τάση που επικρατεί

Διαβάστε περισσότερα

σκοπός Κατανόηση Όρος κατάλληλος; Άτομο με ειδικές ανάγκες Άτομο με αναπηρία Παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

σκοπός Κατανόηση Όρος κατάλληλος; Άτομο με ειδικές ανάγκες Άτομο με αναπηρία Παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Β έτος Σοφία Μπάτσιου Φεβρουάριος 2012 σκοπός Κατανόηση της φύσης και της έννοιας της αναπηρίας της έκτασης και κατηγοριοποίησης

Διαβάστε περισσότερα

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας 1. Εισαγωγή Σχολιασµός των εργασιών της 16 ης παράλληλης συνεδρίας µε θέµα «Σχεδίαση Περιβαλλόντων για ιδασκαλία Προγραµµατισµού» που πραγµατοποιήθηκε στο πλαίσιο του 4 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «ιδακτική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΤΑΓΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΝΕ ΣΤΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΣΤΑ ΤΟΜΕΑΚΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ (Γ ΚΠΣ ΚΑΙ ΕΣΠΑ)

ΕΝΤΑΓΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΝΕ ΣΤΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΣΤΑ ΤΟΜΕΑΚΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ (Γ ΚΠΣ ΚΑΙ ΕΣΠΑ) ΕΝΤΑΓΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΝΕ ΣΤΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΣΤΑ ΤΟΜΕΑΚΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ (Γ ΚΠΣ ΚΑΙ ΕΣΠΑ) Στο πλαίσιο του Γ Κ.Π.Σ. (Προγραμματική περίοδος 2000-2006) 1. «Κατάρτιση Νοσηλευτών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

«Ολοήµερη εκπαίδευση. Η ευρωπαϊκή εµπειρία»

«Ολοήµερη εκπαίδευση. Η ευρωπαϊκή εµπειρία» «Ολοήµερη εκπαίδευση. Η ευρωπαϊκή εµπειρία» H έρευνα του Ο.Ο.Σ.Α. «PISA» (Programme for International Student Assesment, Πρόγραµµα ιεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών) αναζωπύρωσε τη συζήτηση για τα προγράµµατα

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμός της μετάβασης

Ορισμός της μετάβασης Ορισμός της μετάβασης Ορίζεται ως το από έναν σε έναν που εμπεριέχει σύνθετες και διαδοχικές διαδικασίες αλλαγών που επηρεάζουν το συνολικό φάσμα της ατομικής και

Διαβάστε περισσότερα

Πυξιδίσματα: Ένα καινοτόμο πρόγραμμα πρόληψης και αγωγής υγείας για τους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς

Πυξιδίσματα: Ένα καινοτόμο πρόγραμμα πρόληψης και αγωγής υγείας για τους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς Πυξιδίσματα: Ένα καινοτόμο πρόγραμμα πρόληψης και αγωγής υγείας για τους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς των Α.Πορτσέλη, Μ. Κυριακίδου Η παρούσα εισήγηση αφορά στην παρουσίαση ενός καινοτόμου προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την administrator Παρασκευή, 01 Απρίλιος :17 - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 10 Απρίλιος :13

Συντάχθηκε απο τον/την administrator Παρασκευή, 01 Απρίλιος :17 - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 10 Απρίλιος :13 2 Απριλίου, Παγκόσμια Ημέρα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον αυτισμό Επιτακτική η ανάγκη σχεδιασμένης πολιτικής για τον αυτισμό enet.gr Ενα προς ένα τα βασικά συστατικά μιάς τέτοιας πολιτικής από

Διαβάστε περισσότερα

Παιδική και Νεανική Πρόνοια

Παιδική και Νεανική Πρόνοια M3 A13 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ, ΔΙΚΤΥΩΣΗ κι ΑΛΛΗΛΕΝΔΕΤΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ Παιδική και Νεανική Πρόνοια Υπηρεσίες και Μέτρα (ΕΛΛΑΔΑ) επιλεξιμότητας (1) Νομοθετικές Απαιτήσεις (1) Νόμος υπ αρθ.2716 (ΦΕΚ 96/Α/17-5-1999) για

Διαβάστε περισσότερα

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ (ΣΜΕΑΕ)

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ (ΣΜΕΑΕ) ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ (ΣΜΕΑΕ) (Ειδικά Νηπιαγωγεία, Ειδικά ηµοτικά, ΕΕΕΕΚ, Ειδικά Γυµνάσια, Ειδικό Επαγγελµατικό Λύκειο) Σχολικό έτος: ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΙΑΛΟΓΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙ ΕΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Ι. ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδια

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδια Εκθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την Konstantina Πέμπτη, 13 Ιανουάριος :15 - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 23 Ιανουάριος :24

Συντάχθηκε απο τον/την Konstantina Πέμπτη, 13 Ιανουάριος :15 - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 23 Ιανουάριος :24 esos.gr Κείμενα της Επιστημονικής Επιτροπής του ΚΕΕ, που αφορούν στην Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου της σχολικής μονάδας Διαδικασία Αυτό αξιολόγησης, απέστειλε το υπ. Παιδείας προς όλες τις Περιφερειακές

Διαβάστε περισσότερα

«Αρμοδιότητες, προσόντα και επαγγελματική σταδιοδρομία του λογοθεραπευτή. Η ημέρα ενός λογοθεραπευτή»

«Αρμοδιότητες, προσόντα και επαγγελματική σταδιοδρομία του λογοθεραπευτή. Η ημέρα ενός λογοθεραπευτή» «Αρμοδιότητες, προσόντα και επαγγελματική σταδιοδρομία του λογοθεραπευτή. Η ημέρα ενός λογοθεραπευτή» ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Λογοπεδική / Λογοθεραπεία είναι ένα επάγγελμα στη διασταύρωση ανθρωπιστικών και εφαρμοσμένων

Διαβάστε περισσότερα

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Επιστημονική υπεύθυνη: Ιωάννα Αντωνιάδου-Κουμάτου Καισαριανή, 2018 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Κέντρο Υγείας του Παιδιού Καισαριανής 2. Η ιδέα για τη δημιουργία 3. Σκοπός

Διαβάστε περισσότερα

Παπαμιχαλοπούλου Ελευθερία, Νηπιαγωγός Ειδικής Αγωγής Τ.Ε. 1 ο Νηπιαγωγείου Ελληνικού Υπ. Διδάκτορας Ειδικής Αγωγής, Τ.Ε.Α.Π.Η.

Παπαμιχαλοπούλου Ελευθερία, Νηπιαγωγός Ειδικής Αγωγής Τ.Ε. 1 ο Νηπιαγωγείου Ελληνικού Υπ. Διδάκτορας Ειδικής Αγωγής, Τ.Ε.Α.Π.Η. Π3.2.2. Κοινωνικές Ιστορίες που αφορούν στην Προσωπική και Κοινωνική Ανάπτυξη και στην κατανόηση κοινωνικών καταστάσεων για μαθητές με αναπηρία Π3.2.3. Κοινωνικές Ιστορίες που αφορούν στη διαχείριση κινδύνων

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣΙΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ Α ΕΡΕΥΝΑ ΔΡΑΣΗΣ:

ΔΗΜΟΣΙΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ Α ΕΡΕΥΝΑ ΔΡΑΣΗΣ: ΔΗΜΟΣΙΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ Α ΕΡΕΥΝΑ ΔΡΑΣΗΣ: «Η ενίσχυση της γλωσσικής καλλιέργειας των παιδιών με έμφαση στον προφορικό λόγο» Σχολική Χρονιά 2015-2016 Συμμετείχαν: Διευθύντρια: Νηπιαγωγοί:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ Ο ΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ Ο ΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ExpoSec 2006 5 ο Συνέδριο και Έκθεση για Θέµατα Ασφάλειας Αθήνα, 28-29 Μαρτίου 2006 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ Ο ΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Γ.Κανελλαΐδης, Γ.Γιαννής, Σ.Βαρδάκη, Α. ραγοµάνοβιτς, Α.Λαΐου

Διαβάστε περισσότερα

Έργο: «Εκπόνηση μελετών» Δράση 3: Διακρίσεις και εμπόδια για τα άτομα με αναπηρία στην πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και μεταλυκειακή εκπαίδευση

Έργο: «Εκπόνηση μελετών» Δράση 3: Διακρίσεις και εμπόδια για τα άτομα με αναπηρία στην πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και μεταλυκειακή εκπαίδευση Έργο: «Εκπόνηση μελετών» Δράση 3: Διακρίσεις και εμπόδια για τα άτομα με αναπηρία στην πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και μεταλυκειακή εκπαίδευση Παραδοτέο 3Γ: Τελική Μελέτη ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 Ατζέντα ομάδων εστιασμένης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: Οι Υπουργοί Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων

ΠΡΟΣ: Οι Υπουργοί Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ Β, ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ -----

Διαβάστε περισσότερα

Κατηγορίες υποψηφίων που γίνονται δεκτοί στο Πρόγραμμα: Εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Κατηγορίες υποψηφίων που γίνονται δεκτοί στο Πρόγραμμα: Εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΜΕ ΤΙΤΛΟ: «Αξιολόγηση Εκπαιδευτικής Επάρκειας Ανάπτυξη παιδαγωγικών και διδακτικών δεξιοτήτων στη Γενική, Ειδική και Διαπολιτισμική Αγωγή, με έμφαση στην Καινοτομία και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΤΑΞΙΑΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΤΑΞΙΑΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Πρόλογος Η μάθηση είναι μια διαδικασία ζωής που πραγματοποιείται μέσα από αλληλεπιδράσεις του ατόμου κατά τη διάρκεια των καθημερινών συμβάντων.στο σημερινό Γενικό Σχολείο φοιτούν και μαθητές που δυσκολεύονται

Διαβάστε περισσότερα

Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου)

Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου) Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου) Ομιλία-συζήτηση με βασικό άξονα προσέγγισης το Φάσμα του Αυτισμού και με αφορμή το βιβλίο της Εύας Βακιρτζή «Το Αυγό» στο

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 1η Εισαγωγή Στην Ειδική Φυσική Αγωγή: Ορισμοί, Έννοιες

Διάλεξη 1η Εισαγωγή Στην Ειδική Φυσική Αγωγή: Ορισμοί, Έννοιες ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Διάλεξη 1η Εισαγωγή Στην Ειδική Φυσική Αγωγή: Ορισμοί, Έννοιες Κοκαρίδας Δημήτριος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Ορισμός Υγείας

Διαβάστε περισσότερα

οµηµένη διαδικασία καταγραφής και αξιολόγησης των καθηµερινών επικοινωνιακώνδεξιοτήτων,σεµορφήσυνέντευξης.

οµηµένη διαδικασία καταγραφής και αξιολόγησης των καθηµερινών επικοινωνιακώνδεξιοτήτων,σεµορφήσυνέντευξης. ΤσαφάρηΠαρασκευή, ΛογοθεραπεύτριαΤ.Ε. Ιατρική Εταιρία Ελλογον Τι είναι το πραγματολογικό προφίλ; οµηµένη διαδικασία καταγραφής και αξιολόγησης των καθηµερινών επικοινωνιακώνδεξιοτήτων,σεµορφήσυνέντευξης.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ Τόµος Γ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ Πίνακας περιεχοµένων ΠΡΟΛΟΓΟΣ...` ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ... 1.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΕΤΗΣΙΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ» ΕΤΟΣ 2015 ΒΑΝΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ ΕΕ. www.v-learning.

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΕΤΗΣΙΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ» ΕΤΟΣ 2015 ΒΑΝΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ ΕΕ. www.v-learning. ΒΑΝΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ ΕΕ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΕΤΗΣΙΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ» ΕΤΟΣ 2015 info@v-learning.gr www.v-learning.gr Το Κέντρο Δια Βίου Μάθησης ΙΙ ΒΑΝΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ & ΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ (STATE OF THE ART) ΤΟΥ ENTELIS ΕΚΔΟΣΗ EΥΚΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ

ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ (STATE OF THE ART) ΤΟΥ ENTELIS ΕΚΔΟΣΗ EΥΚΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ (STATE OF THE ART) ΤΟΥ ENTELIS ΕΚΔΟΣΗ EΥΚΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ Εισαγωγή Η έρευνα στην Ευρώπη δείχνει ότι οι άνθρωποι με αναπηρίες όλων των ηλικιών έχουν προσωπική εμπειρία με την τεχνολογία.

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση εξατομικευμένου εκπαιδευτικού προγράμματος μαθητή με αυτισμό. Τροκάνα Αρίστη ΠΕ02.50

Παρουσίαση εξατομικευμένου εκπαιδευτικού προγράμματος μαθητή με αυτισμό. Τροκάνα Αρίστη ΠΕ02.50 «Πρόγραμμα εξειδικευμένης εκπαιδευτικής υποστήριξης για ένταξη μαθητών με αναπηρία ή και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» Παρουσίαση εξατομικευμένου εκπαιδευτικού προγράμματος μαθητή με αυτισμό Τροκάνα Αρίστη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ»

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ» ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ» ΕΙΣΗΓΗΣΗ: «Πρακτικές αξιολόγησης κατά τη διδασκαλία των Μαθηματικών» Γιάννης Χριστάκης Σχολικός Σύμβουλος 3ης Περιφέρειας

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα: Ειδικής Αγωγής Ευβοίας. Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο:

Τμήμα: Ειδικής Αγωγής Ευβοίας. Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο: Τμήμα: Ειδικής Αγωγής Ευβοίας Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο: 2231081842 Χώρος υλοποίησης: 3 ο ημοτικό Σχολείο Χαλκίδας Υπεύθυνος: Σιέκρη Φρειδερίκη Τηλέφωνο

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση

Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση Παιδιά με ειδικές ανάγκες Κατηγορίες διαφορετικών δυνατοτήτων Διανοητικές αναπηρίες (νοητική καθυστέρηση) Μαθησιακές δυσκολίες Συναισθηματικές ή συμπεριφορικές διαταραχές

Διαβάστε περισσότερα

Θεσμικό και παιδαγωγικό πλαίσιο των προγραμμάτων της συνεκπαίδευσης μαθητών/ριών με ΕΕΑ ή και Αναπηρία

Θεσμικό και παιδαγωγικό πλαίσιο των προγραμμάτων της συνεκπαίδευσης μαθητών/ριών με ΕΕΑ ή και Αναπηρία Θεσμικό και παιδαγωγικό πλαίσιο των προγραμμάτων της συνεκπαίδευσης μαθητών/ριών με ΕΕΑ ή και Αναπηρία Κωνσταντίνα Πηλείδου Σχολική Σύμβουλος 10 ης ΕΠ ΕΑΕ Σταυρούπολη 05/09/2017 https://pileidou.wordpress.com/

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός εκπαίδευσης για μαθητές με ΔΑΦ: Καλές πρακτικές για τη σχολική τους ένταξη

Οδηγός εκπαίδευσης για μαθητές με ΔΑΦ: Καλές πρακτικές για τη σχολική τους ένταξη Οδηγός εκπαίδευσης για μαθητές με ΔΑΦ: Καλές πρακτικές για τη σχολική τους ένταξη Πέτρος Γαλάνης Δρ. Πανεπιστημίου Αθηνών Δάσκαλος Ε.Α. ΚΕΔΔΥ Δ Αθήνας «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού

Διαβάστε περισσότερα

21/02/17. Μετρήσεις. Μετρήσεις. Μετρήσεις ΕΠΑ 604: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ & ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

21/02/17. Μετρήσεις. Μετρήσεις. Μετρήσεις ΕΠΑ 604: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ & ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΕΠΑ 604: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ & ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ 02_ Εισαγωγή στην αξιολόγηση και τις μετρήσεις στην προσχολική ηλικία Μετρήσεις Η μέτρηση είναι η αριθμητική απόδοση ενός χαρακτηριστικού Π.χ. καλός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» 2014-2020. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» 2014-2020. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» 2014-2020 Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση Οι Άξονες Προτεραιότητας 6,7,8,και 9 περιλαµβάνουν τις παρεµβάσεις του τοµέα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ

ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ Το σχολείο, ως ένας κατεξοχήν κοινωνικός θεσμός, δεν μπορεί να παραμείνει αναλλοίωτο μπροστά στις ραγδαίες

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση της ΕΕ για την εκπαίδευση: ικανοποιητική πρόοδος, χρειάζονται όµως περισσότερες προσπάθειες για να επιτευχθούν οι στόχοι

Έκθεση της ΕΕ για την εκπαίδευση: ικανοποιητική πρόοδος, χρειάζονται όµως περισσότερες προσπάθειες για να επιτευχθούν οι στόχοι IP/11/488 Βρυξέλλες, 19 Απριλίου 2011 Έκθεση της ΕΕ για την εκπαίδευση: ικανοποιητική πρόοδος, χρειάζονται όµως περισσότερες προσπάθειες για να επιτευχθούν οι στόχοι Βρυξέλλες, 19 Απριλίου Την τελευταία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ 03/03 04/03/2018 Αθήνα 1 ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ 8 1/2 ώρες θεωρητική κατάρτιση 1 1/2 ώρες πρακτική άσκηση

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι προσδοκίες, που καλλιεργούμε για τα παιδιά, εμείς οι εκπαιδευτικοί, αναφέρονται σε γενικά κοινωνικά χαρακτηριστικά και παράλληλα σε ατομικά ιδιοσυγκρασιακά. Τέτοια γενικά κοινωνικο-συναισθηματικά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΔΕΑΥ. Ειδικές Διαγνωστικές Επιτροπές Αξιολόγησης Υποστήριξης

ΕΔΕΑΥ. Ειδικές Διαγνωστικές Επιτροπές Αξιολόγησης Υποστήριξης ΕΔΕΑΥ Ειδικές Διαγνωστικές Επιτροπές Αξιολόγησης Υποστήριξης Καινοτόμος θεσμός που έχει ως στόχο τη διεπιστημονική ενίσχυση της σχολικής μονάδας και των εκπαιδευτικών με την ανάπτυξη πρακτικών υποστήριξης

Διαβάστε περισσότερα

Δομές Ειδικής Αγωγής στην Δευτεροβάθμια. Εκπαίδευση και Εκπαιδευτική Ηγεσία: ο ρόλος. του Διευθυντή μέσα από το υπάρχον θεσμικό.

Δομές Ειδικής Αγωγής στην Δευτεροβάθμια. Εκπαίδευση και Εκπαιδευτική Ηγεσία: ο ρόλος. του Διευθυντή μέσα από το υπάρχον θεσμικό. Δομές Ειδικής Αγωγής στην Δευτεροβάθμια 1 Εκπαίδευση και Εκπαιδευτική Ηγεσία: ο ρόλος του Διευθυντή μέσα από το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο Δρ. Αργύριος Θ. Αργυρίου Διευθυντής Εκπαίδευσης Περιφερειακής ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΕΣΩ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΔΡΑΣΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΕΣΩ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΔΡΑΣΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΟΥΤΑΓΙΑΚΑΣ «ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑΣ» ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2015-2016 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΕΣΩ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΔΡΑΣΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ηµερίδα στη Θεσσαλονίκη: πολυαισθητηριακή αναπηρία

Ηµερίδα στη Θεσσαλονίκη: πολυαισθητηριακή αναπηρία Ηµερίδα στη Θεσσαλονίκη: πολυαισθητηριακή αναπηρία ΠΟΛΥΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚH ΑΝΑΠΗΡΙA: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ - ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ - ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ 6-7 ΜΑΡΤΙΟΥ 2010 - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Θεµατολογία σεµιναρίου Τα άτοµα που παρουσιάζουν πολυαισθητηριακή

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Μουσικού Σχολείου (Οκτώβριος 2015)

Αξιολόγηση του Μουσικού Σχολείου (Οκτώβριος 2015) Αξιολόγηση του Μουσικού Σχολείου (Οκτώβριος 2015) 1. Ταυτότητα της έρευνας Το Μουσικό Σχολείο (Μ.Σ.) λειτουργεί στην Κύπρο από το 2006. Η ίδρυσή του έγινε στα πλαίσια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, με

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΕΙΟ ΑΥΤΙΣΜΟΥ: ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ

ΙΑΤΡΕΙΟ ΑΥΤΙΣΜΟΥ: ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΙΑΤΡΕΙΟ ΑΥΤΙΣΜΟΥ: ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΒΟΓΙΝΔΡΟΥΚΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΟΓΟΠΕΔΙΚΟΣ ΙΑΤΡΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΟΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ?

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΥΠΗ AΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΥ ΣΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ. Mαρία Παπαντωνίου Λογοπεδικός Ίδρυμα για το παιδί «Η Παμμακάριστος»

ΑΤΥΠΗ AΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΥ ΣΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ. Mαρία Παπαντωνίου Λογοπεδικός Ίδρυμα για το παιδί «Η Παμμακάριστος» ΑΤΥΠΗ AΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΥ ΣΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ Mαρία Παπαντωνίου Λογοπεδικός Ίδρυμα για το παιδί «Η Παμμακάριστος» ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

Αυτισμός καλής λειτουργικότητας: Δυο χρόνια εμπειρίας στο Τ.Ε.Ν.Ε. ΑΝΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΣΙΩΤΗ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ MD, Ph.D

Αυτισμός καλής λειτουργικότητας: Δυο χρόνια εμπειρίας στο Τ.Ε.Ν.Ε. ΑΝΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΣΙΩΤΗ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ MD, Ph.D Αυτισμός καλής λειτουργικότητας: Δυο χρόνια εμπειρίας στο Τ.Ε.Ν.Ε. ΑΝΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΣΙΩΤΗ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ MD, Ph.D ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Χαρακτηριστικά Αυτισμού Καλής Λειτουργικότητας ( ομιλία, κινητικός συντονισμός,

Διαβάστε περισσότερα

Αφορά γονείς-παιδιά Εκµάθηση χρήσης του Η/Υ από την προσχολική ηλικία Συµβολή γονέων στην χρήση του Η/Υ από τα παιδιά

Αφορά γονείς-παιδιά Εκµάθηση χρήσης του Η/Υ από την προσχολική ηλικία Συµβολή γονέων στην χρήση του Η/Υ από τα παιδιά Αφορά γονείς-παιδιά Εκµάθηση χρήσης του Η/Υ από την προσχολική ηλικία Συµβολή γονέων στην χρήση του Η/Υ από τα παιδιά Πρόσβαση στην γνώση και στην πληροφορία -Επιστήµονες-πειράµατα -Πηγή ενηµέρωσης-εξελίξεις

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΦΟΡΕΩΝ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΦΟΡΕΩΝ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΦΟΡΕΩΝ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ "ΑΛΚΥΟΝΗ" Ο Σύλλογος ΑΛΚΥΟΝΗ, είναι φιλανθρωπικό σωματείο μη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΦΟΡΕΩΝ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ "ΑΛΚΥΟΝΗ"

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΦΟΡΕΩΝ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΛΚΥΟΝΗ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΦΟΡΕΩΝ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ "ΑΛΚΥΟΝΗ" Ο Σύλλογος ΑΛΚΥΟΝΗ, είναι φιλανθρωπικό σωματείο μη

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδιο Έκθεσης Γενικής Εκτίμησης της Εικόνας του Σχολείου

Σχέδιο Έκθεσης Γενικής Εκτίμησης της Εικόνας του Σχολείου Σχέδιο Έκθεσης Γενικής Εκτίμησης της Εικόνας του Σχολείου Έκθεση Γενικής Εκτίμησης της Εικόνας του Σχολείου Ταυτότητα του σχολείου Καταγράφονται στοιχεία της ταυτότητας της Σχολικής Μονάδας. Α. Διαδικασίες

Διαβάστε περισσότερα

«ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ» Λάρισα, 27/5/2016

«ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ» Λάρισα, 27/5/2016 «ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ» Λάρισα, 27/5/2016 ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΝΕΑΠΟΛΗΣ-ΣΥΚΕΩΝ: ΕΝΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ: ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣKΟΛΙΕΣ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ: ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣKΟΛΙΕΣ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ: ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣKΟΛΙΕΣ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Ακαδημαϊκό Έτος 2017-2018 Οδηγός Επιμόρφωσης Προγράμματος Μαθησιακών Δυσκολιών Διάρκεια: 1

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιάζοντας Διαδραστικά Εκπαιδευτικά Παιχνίδια Βασισµένα στο Kinect για Παιδιά µε Δυσπραξία. Σ. Ρετάλης, Μ. Μπολουδάκης,

Σχεδιάζοντας Διαδραστικά Εκπαιδευτικά Παιχνίδια Βασισµένα στο Kinect για Παιδιά µε Δυσπραξία. Σ. Ρετάλης, Μ. Μπολουδάκης, Σχεδιάζοντας Διαδραστικά Εκπαιδευτικά Παιχνίδια Βασισµένα στο Kinect για Παιδιά µε Δυσπραξία Σ. Ρετάλης, Μ. Μπολουδάκης, retal@unipi.gr, michalis@kinems.com Ερευνητικός Στόχος Η αξιοποίηση τεχνολογιών

Διαβάστε περισσότερα

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Δομή επιμόρφωσης 1 η Μέρα Γνωριμία ομάδας Παρουσίαση θεωρητικού υποβάθρου Προσομοίωση : α) Επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ «Ο ΝΕΣΤΩΡ» ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ALZHEIMER

ΨΥΧΟΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ «Ο ΝΕΣΤΩΡ» ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ALZHEIMER ΨΥΧΟΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ «Ο ΝΕΣΤΩΡ» ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ALZHEIMER Σκοπός Κέντρου Alzheimer Έναρξη λειτουργίας: Απρίλιος 2005 Σκοπός του Κέντρου είναι: η έγκαιρη διάγνωση της άνοιας η θεραπεία (φαρμακευτικές

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη προβλημάτων ψυχικής υγείας σε παιδιά και εφήβους: η εμπειρία από τη λειτουργία του Ιατροπαιδαγωγικού Κέντρου του ΓΝΘ «Γ. Παπανικολάου».

Πρόληψη προβλημάτων ψυχικής υγείας σε παιδιά και εφήβους: η εμπειρία από τη λειτουργία του Ιατροπαιδαγωγικού Κέντρου του ΓΝΘ «Γ. Παπανικολάου». Πρόληψη προβλημάτων ψυχικής υγείας σε παιδιά και εφήβους: η εμπειρία από τη λειτουργία του Ιατροπαιδαγωγικού Κέντρου του ΓΝΘ «Γ. Παπανικολάου». Αθανασοπούλου Ευαγγελινή Παιδοψυχίατρος, Επιμελήτρια Ε.Σ.Υ.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Στο πλαίσιο της ευρύτερης επιστημονικής κοινότητας, η συζήτηση η οποία αφορά στην εκπόνηση πολιτικών προστασίας του παιδιού και της οικογένειας εστιάζει,

Διαβάστε περισσότερα

Συγκριτική Ανάλυση των Στοιχείων Η θέση των συµβουλίων στη διάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήµατος

Συγκριτική Ανάλυση των Στοιχείων Η θέση των συµβουλίων στη διάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήµατος 4. Συγκριτική Ανάλυση των Στοιχείων Από τη σύντοµη επισκόπηση που προηγήθηκε προκύπτει ότι στον ορισµό και στα χαρακτηριστικά ενός συµβουλίου παιδείας που θέσαµε στην αρχή της µελέτης ανταποκρίνονται αρκετά

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικές Ανάγκες στον Αυτισμό. Μαρίτσα Καμπούρογλου Λογοπεδικός Ίδρυμα για το Παιδί «Η Παμμακάριστος»

Εκπαιδευτικές Ανάγκες στον Αυτισμό. Μαρίτσα Καμπούρογλου Λογοπεδικός Ίδρυμα για το Παιδί «Η Παμμακάριστος» Εκπαιδευτικές Ανάγκες στον Αυτισμό Μαρίτσα Καμπούρογλου Λογοπεδικός Ίδρυμα για το Παιδί «Η Παμμακάριστος» Παράγοντες που επιδρούν στη μάθηση Η σοβαρότητα του αυτισμού Το επίπεδο της νοητικής τους ικανότητας

Διαβάστε περισσότερα

Παιδιά και νέοι με χρόνια προβλήματα υγείας και ειδικές ανάγκες. Σύγχρονες ιατρικές θεωρήσεις και ελληνική πραγματικότητα.

Παιδιά και νέοι με χρόνια προβλήματα υγείας και ειδικές ανάγκες. Σύγχρονες ιατρικές θεωρήσεις και ελληνική πραγματικότητα. Παιδιά και νέοι με χρόνια προβλήματα υγείας και ειδικές ανάγκες. Σύγχρονες ιατρικές θεωρήσεις και ελληνική πραγματικότητα. Μαρία Φωτουλάκη Επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής-Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας

Διαβάστε περισσότερα

αίθουσα Αλέξανδρος 4 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2009

αίθουσα Αλέξανδρος 4 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2009 επιστημονική ημερίδα: ΑΥΤΙΣΜΟΣ ΔΙΑΧΥΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ αίθουσα Αλέξανδρος 4 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2009 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΗΜΕΡΙΔΑΣ Συντονιστής - Επιστημονική Επιμέλεια: Στέργιος Νότας D.P.MGR., κλινικός ψυχολόγος

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «ΣΧΟΛΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ» Ακαδημαϊκό έτος 2015-2016. www.psych.uoa.gr

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «ΣΧΟΛΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ» Ακαδημαϊκό έτος 2015-2016. www.psych.uoa.gr Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «ΣΧΟΛΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ» Ακαδημαϊκό έτος 201-2016 www.psych.uoa.gr Πληροφορίες για το ΠΜΣ όπως αυτές αναφέρονται στο σχετικό ΦΕΚ ίδρυσής του και στην Προκήρυξη υποβολής υποψηφιοτήτων:

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ: ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ: ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ: ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Λεωνίδας Κυριακίδης Τμήμα Επιστημών της Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κύπρου ΕΙΣΑΓΩΓΗ H δημιουργία εκπαιδευτικών

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδια Δράσης Πεδία: Τομείς: Δείκτες:

Σχέδια Δράσης Πεδία: Τομείς: Δείκτες: 1 Σχέδια Δράσης Πεδία: 1. Εκπαιδευτικές διαδικασίες. Κλίμα και σχέσεις στο σχολείο. 2. Εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Τομείς: 1. Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Κλίμα και σχέσεις στο σχολείο. 2. Εκπαιδευτικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ειδική Φυσική Αγωγή Ενότητα 1η: Εισαγωγή, Έννοιες, Ορισμοί Κοκαρίδας Δημήτρης Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΙΔΑΙΑΣ Σχολική Δραστηριότητα

ΕΙΔΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΙΔΑΙΑΣ Σχολική Δραστηριότητα ΕΙΔΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΙΔΑΙΑΣ Σχολική Δραστηριότητα Νάτσκος Χρήστος (Παιδαγωγικό Τμήμα Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Δάσκαλος / Διευθυντής Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Αριδαίας) Κουρτίδου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙ ΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ. Πίνακας περιεχοµένων

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙ ΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ. Πίνακας περιεχοµένων ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ Τόµος Α ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙ ΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ Πίνακας περιεχοµένων ΠΡΟΛΟΓΟΣ... ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ... ΜΕΡΟΣ Α ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικε ςκαιευρωπαι κε ς Πολιτικε ςστοντομεάτηςδια βιόυμα θησης. Παράλληλα Κείµενα

Εθνικε ςκαιευρωπαι κε ς Πολιτικε ςστοντομεάτηςδια βιόυμα θησης. Παράλληλα Κείµενα Εθνικε ςκαιευρωπαι κε ς Πολιτικε ςστοντομεάτηςδια βιόυμα θησης Παράλληλα Κείµενα Θεσμοί, όργανα και της ευρωπαϊκής πολιτικής Hεκπαιδευτικήπολιτικήκαιτασυστήματαδιαβίου εκπαίδευσης στη σύγχρονη Ευρώπη σε

Διαβάστε περισσότερα

Δημοτικό Σχολείο Λεμεσού ΙΑ (Κ.Β )-Τσίρειο

Δημοτικό Σχολείο Λεμεσού ΙΑ (Κ.Β )-Τσίρειο Δημοτικό Σχολείο Λεμεσού ΙΑ (Κ.Β )-Τσίρειο 2015 2016 Διευθύντρια: Μαρία Τράγγολα Παπά Συντονιστής: Γιώργος Σολωμού Υποστηρικτής Π.Ι.: Δρ Έλενα Χριστοφίδου Αριθμός τμημάτων: 9 τμήματα (ανά 3 σε κάθε Δ,

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Εξειδίκευσης στην Ειδική Αγωγή

Πρόγραμμα Εξειδίκευσης στην Ειδική Αγωγή ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΨΥΧΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Χαρ. Τρικούπη 24, Αθήνα Τηλ: 210 3626445 www.kemepse.com e-mail: special.education.program.2013@gmail.com

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Ενότητα #9: Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση της Πιλοτικής Εφαρμογής της Επαγγελματικής Μάθησης (Mάιος 2016)

Αξιολόγηση της Πιλοτικής Εφαρμογής της Επαγγελματικής Μάθησης (Mάιος 2016) 1. Ταυτότητα της έρευνας Αξιολόγηση της Πιλοτικής Εφαρμογής της Επαγγελματικής Μάθησης (Mάιος 2016) Σύμφωνα με τη σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου (ημερ. 19/08/2015), το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα