Θέμα πτυχιακής εργασίας : Χρηματοδότηση επιχειρήσεων από το τραπεζικό σύστημα και μελέτη περίπτωσης

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Θέμα πτυχιακής εργασίας : Χρηματοδότηση επιχειρήσεων από το τραπεζικό σύστημα και μελέτη περίπτωσης Υποβληθείσα στην Καθηγήτρια Γκόγκου Σοφία από την σπουδάστρια Ζέκιο Ελόνα (Ηροδότου 16,65302 Καβάλα) Καβάλα 2010

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος... 6 Πίνακας Συντμήσεων...7 Εισαγωγή...8 Ι.Νομοθετικό πλαίσιο χρηματοδότηση Εξέλιξη του νομικού πλαισίου των πιστοδοτήσεων Νέο πλαίσιο κεφαλαιακής επάρκειας (Βασιλεία ΙΙ) Ανάλυση ποιοτικών στοιχείων Αξιολόγιση κλάδου ή ειδικότερων συνθηκών αγοράς Ανάλυση χρηματοοικονομικών καταστάσεων Έκθεση αξιολόγησης χρήσης Απαραίτητα Οικονομικά Στοιχεία Απαραίτητα οικονομικά στοιχεία για την εξέταση αιτήματος χρηματοδότησης με λογιστικά βιβλία Α' και Β' κατηγορίας Χρηματοοικονομικές Μεταβολές Κεφάλαιο Κίνησης Ακαθάριστη ταμειακή ροή Αυτοχρηματοδότηση Πηγές και Χρήσεις Κεφαλαίων Ταμειακές Ροές Αριθμοδείκτες Δείκτες Ρευστότητας Δείκτες Κεφαλαιακής δομής και Βιωσιμότητας

3 Δείκτες Αποδοτικότητας Δείκτες εξόδων Δείκτες Δραστηριότητας Διαχρονική ανάλυση Κρίσιμα σημεία για την ομαλή λειτουργία της επιχείρησης Διάγνωση ισολογισμού Προσδιορισμός πραγματικών αναγκών του πιστούχου και πηγές αποπληρωμής των αναλαμβανόμενων υποχρεώσεων Μορφές χρηματοδότησης Factoring - Πρακτορεία Επιχειρηματικών Απαιτήσεων Το ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο του factorin Τα είδη του factoring Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του factoring Ωφέλει της επιχείρησης από τη χρήση υπηρεσιών factoring Διαδικασίες και κόστος Οι προοπτικές του factoring Leasing - Χρηματοδοτική Μίσθωση Το ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο του leasing Τρόποι εφαρμογής του leasing και ανάγκες που καλύπτουν Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα από τη χρήση του leasing Διαδικασίες και κόστος Η εμφάνιση της χρηματοδοτικής μίσθωσης στον ισολογισμό Το κόστος της χρηματοδοτικής μίσθωσης Εγγυητική Επιστολή Είδη Εγγυητικών Επιστολών

4 4.4. Ενέγγυες Πιστώσεις Εταιρική Πιστωτική Κάρτα Τα προνόμια της εταιρικής κάρτας είναι Κεφάλαιο Κίνησης Μεσο-μακροπρόθεσμος δανεισμός Υπερανάληψη Περιοριστικοί όροι από Νομισματικές και Εποπτικές Αρχές Επιχειρηματικοί κίνδυνοι Συναλλαγματικός Κίνδυνος Προθεσμιακές Πράξεις Συμφωνία Ανταλλαγής Νομισμάτων Δικαιώματα Προαίρεσης Αγοράς Δικαιώματα Προαίρεσης Πώλησης Επιτοκιακός Κίνδυνος Προθεσμιακή Ανταλλαγή Επιτοκίων Συμφωνία Ανταλλαγής Επιτοκίων Δικαιώματα Προαίρεσης Ανώτατου Επιτοκίου Δικαιώματα Προαίρεσης Κατώτατου Επιτοκίου Ανταλλαγή Επιτοκίων Διαφορετικών Νομισμάτων Πιστωτικός Κίνδυνος Πότε δημιουργείται Τα πρόβλημα που δημιουργεί στις επιχειρήσεις Τα προβλήματα που δημιουργεί στους Χρηματοπιστωτικούς Οργανισμούς

5 5.3.4.Μέτρηση του Πιστωτικού Κινδύνου Κίνδυνος Ρευστότητας Εξασφάλισεις έναντι πιστωτικού κινδύνου Χρηματοδότησεις από δημόσιους φορείς και την Ε.Ε ΤΕΜΠΜΕ ΕΣΠΑ (Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς ) ΕΤΕπ (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων) Χρηματοδότηση επιχειρήσεων από την ΕΕ. - Πρόγραμμα «Ενίσχυσης Επιχειρηματικότητας Νέων» Συμπερασματικές παρατηρήσεις Μελέτη περίπτωσης Μελέτη Περίπτωσης Εταιρίας Μελέτη Περίπτωσης Εταιρίας Παράρτημα Βιβλιογραφία

6 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η παρουσίαση του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν οι ελληνικές τράπεζες στον τομέα της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων. Γι αυτό θα αναφερθούμε στο νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τις χρηματοδοτήσεις των επιχειρήσεων και στη συνέχεια στην ανάλυση όλων των ποιοτικών και οικονομικών στοιχείων που χρειάζεται η τράπεζα από την επιχείρηση. Στόχος αυτής της μελέτης είναι να εντοπίσει η τράπεζα τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία της επιχείρησης ώστε να είναι σε θέση να πρωτινή την κατάλληλη μορφή χρηματοδότησης στην επιχείρηση για να καλύψει όλο το φάσμα των αναγκών της, έχοντας συνυπολογίσει σε όλη αυτή την ανάλυση όλους τους επιχειρηματικούς κινδύνους που υπάρχουν σ αυτήν τη διαδικασία. Εμείς λοιπόν θα παραθέσουμε όλα αυτά τα ποιοτικά και οικονομικά στοιχεία που είναι απαραίτητα καθώς και την διαδικασία ανάλυσης τους, ώστε να αντλήσει η τράπεζα τις πληροφορίες που χρειάζεται. Στη συνέχεια θα αναφέρουμε όλες τις μορφές χρηματοδότησης και όλους τους επιχειρηματικούς κινδύνους που πρέπει να υπολογίσει η τράπεζα για να προτείνει την κατάλληλη μορφή χρηματοδότησης

7 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ Α.Ε. Άνομοι Εταιρεία Α.Ν.Ε Αποφάσεως Νομισματικής Επιτροπής Αριθ. Δ.Ε.Ε. Αριθμός Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο Ε.Ε. Ετερόρρυθμη Εταιρεία Ε/Ε Εγγυητικές Επιστολές Ε.Ε. Ευρωπαϊκή Ένωση Ε.Π.Ε. Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης ΕΣΠΑ Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς ΕΤΕπ Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων EΦTE Ειδικός Φόρος Τραπεζικών Εργασιών ΗΠΑ Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής Κ.Β.Σ. Κώδικας Βιβλίων και Στοιχείων ΚΠΑ Καθαρή Παρούσα Αξία Μ/Μ Μέσο Μακροπρόθεσμες ΜΜΕ Μικρό Μεσαίες Επιχειρήσεις Μ.Ο Μέσος Όρος Ν. Νόμος Ξ/Ι κεφάλαια Ξένο/Ίδιο κεφάλαιο Ο.Ε. Ομόρρυθμη Εταιρεία Π.Δ.Τ.Ε. Πράξεις του Διοικητού της Τραπέζης της Ελλάδος Π.Ε.Π Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΤΕΜΠΜΕ Ταμείο Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων ΦΕΚ Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως Φ.Π.Α. Φόρος Προστιθέμενης Αξίας ΑΤΜ Asynchronous Transfer Mode που στα ελληνικά μεταφράζεται σαν Ασύγχρονος Τρόπος Μεταφοράς Δεδομένων CCIRS Cross Currency IRS FRA Forward Rate Agreement - 7 -

8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι υπηρεσίες που παρέχουν οι τράπεζες στις επιχειρήσεις καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα αναγκών τους. Ιδιαίτερη σημασία για την οικονομική ανάπτυξη έχει η κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών των επιχειρήσεων για την πραγματοποίηση επενδύσεων και την εξυπηρέτηση της παραγωγικής διαδικασίας τους. Έτσι έχοντα η τράπεζα στη διάθεση της όλα τα απαραίτητα οικονομικά και ποιοτικά στοιχεία της επιχείρησης που κάνει αίτηση χρηματοδότησης και κάνοντας τις απαραίτητες αναλύσεις μπορεί να έχει μια ολοκληρωμένη εικόνα για την επιχείρηση και να εντοπίσει τα δυνατά και αδύναμα στοιχειά της, ώστε να της πρωτινή την κατάλληλη μορφή χρηματοδότησης. Στις επιχειρήσεις που πραγματοποιούν επενδύσεις για την απόκτηση ή ανανέωση των παγίων στοιχείων τους, το τραπεζικό σύστημα παρέχει μεσομακροπρόθεσμο δανεισμό, προσαρμοσμένο ως προς το ύψος, τη διάρκεια και τους λοιπούς όρους στις ανάγκες και προοπτικές τους. O δανεισμός αυτός μπορεί να συνδυαστεί με τα οφέλη που προκύπτουν από την υπαγωγή της επένδυσης στον αναπτυξιακό νόμο, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις που ορίζονται από αυτόν. Για την κάλυψη των αναγκών που ανακύπτουν κατά την παραγωγική δραστηριότητα των επιχειρήσεων, το τραπεζικό σύστημα παρέχει το αναγκαίο κεφάλαιο κίνησης, με όρους προσαρμοσμένους στις πραγματικές ανάγκες τους. Πέρα από αυτά όμως το τραπεζικό σύστημα εισήγαγε, τα τελευταία χρόνια, θεσμούς και προϊόντα(τα οποία θα αναλυθούν στη συνέχεια της εργασίας) τα οποία καλύπτουν τις ανάγκες των επιχειρήσεων με περισσότερο εξειδικευμένους και αποτελεσματικούς τρόπους προκειμένου να καλύψουν το μεγαλύτερο δυνατό φάσμα των επιχειρηματικών συναλλαγών. Στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας πραγματεύεται το νομοθετικό πλαίσιο των χρηματοδοτήσεων. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναφέρονται και αναλύονται τα - 8 -

9 ποιοτικά χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει μια επιχείρηση. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η διαδικασία ανάλυσης των οικονομικών καταστάσεων. Στο τέταρτο κεφάλαιο αναφέρονται και αναλύονται οι μορφές χρηματοδότησης. Στη συνέχεια αναλύονται οι κίνδυνοι στους οποίους εκτίθενται τα πιστωτικά ιδρύματα. Ακολούθως επιχειρείται η εξέταση των εξασφαλίσεων που μπορεί να λαμβάνει η τράπεζα ως κάλυμμα για τις χρηματοδοτήσεις που χορηγεί κατά την προσπάθειά της να μετριάσει τον κίνδυνο. Στη συνέχεια, μελετούνται οι μορφές χρηματοδότησης από το κράτος και από την Ε.Ε. Στο τελευταίο κεφάλαιο παρατίθενται τα βασικά συμπεράσματα της εργασίας και εξετάζονται δύο εταιρίες προκειμένου να απεικονιστεί η διαδικασία που ακολουθούν τα σύγχρονα τραπεζικά ιδρύματα μέχρι την λήψη της απόφασης χρηματοδότησής τους

10 1.ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Το νομοθετικό πλαίσιο των χρηματοδοτήσεων των τραπεζών διαμορφώνεται από τους σχετικούς Νόμους, τις Πράξεις του Διοικητού της Τραπέζης της Ελλάδος (Π.Δ.Τ.Ε.), τη νομολογία καθώς και από Υπουργικές αποφάσεις ή αποφάσεις άλλων αρμοδίων Νομισματικών Αρχών, για εξειδικευμένες κυρίως χρηματοδοτήσεις. Ο βασικός Νόμος, ο οποίος προσδιορίζει τη δυνατότητα των πιστωτικών ιδρυμάτων να δραστηριοποιούνται στην παροχή πιστοδοτήσεων, είναι ο Ν.3601/ ,με τον οποίον ενσωματώθηκαν στην ελληνική τραπεζική νομοθεσία οι διατάξεις και οι γενικές αρχές των Οδηγιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου αριθ. 2006/48/ΕΚ, σχετικά με την ανάληψη και την άσκηση δραστηριότητας από τα πιστωτικά ιδρύματα, και αριθ. 2006/49/ΕΚ για την επάρκεια των ιδίων κεφαλαίων των επιχειρήσεων επενδύσεων και των πιστωτικών ιδρυμάτων. Δύο σημαντικά επίσης κείμενα τα οποία αφορούν τις τραπεζικές πιστοδοτήσεις είναι η Π.Δ.Τ.Ε.1955/ και η Π.Δ.Τ.Ε. 2501/ Με την Π.Δ.Τ.Ε.1955/ (όπως τροποποιήθηκε και ισχύει σήμερα), η οποία προσδιορίζει τους κανόνες που διέπουν τη χορήγηση δανείων από πιστωτικά ιδρύματα που λειτουργούν στην Ελλάδα, απελευθερώθηκαν ουσιαστικά οι τραπεζικές πιστοδοτήσεις στη χώρα μας. Στην πράξη ορίζεται ότι οι πιστοδοτήσεις των πάσης φύσεως επιχειρήσεων, των επαγγελματιών και των νομικών προσώπων ή ενώσεων προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, για την κάλυψη αναγκών τους σε κεφάλαια κίνησης και των δαπανών τους για την απόκτηση παγίων εγκαταστάσεων, εξοπλισμού και μεταφορικών μέσων, διενεργούνται χωρίς περιορισμούς ή ειδικούς όρους, με εξαίρεση ορισμένες μορφές πιστοδοτήσεων. Σύμφωνα με την Π.Δ.Τ.Ε.1955/ , οι όροι των δανείων καθορίζονται από τα πιστοδοτικά ιδρύματα με την επιφύλαξη των διατάξεων περί ελάχιστων ορίων επιτοκίων, που εξακολουθούν να ισχύουν. Με την Π.Δ.Τ.Ε.2501/ , προσδιορίσθηκαν το πλαίσιο υποχρεώσεων των πιστωτικών ιδρυμάτων για την ενημέρωση των συναλλασσόμενων με αυτά,σχετικά με

11 τις συνθήκες μεταβολής των κυμαινόμενων επιτοκίων και τους όρους που διέπουν τις συναλλαγές τους. ( 07.pdf) 1.1.Εξέλιξη του νομικού πλαισίου των πιστοδοτήσεων Το νομικό πλαίσιο των τραπεζικών πιστοδοτήσεων,προσαρμοζόμενο στις εξελίξεις του χρηματοπιστωτικού τομέα, οι οποίες τα τελευταία έτη είναι ραγδαίες,θέτει νέους κανόνες, που σχετίζονται με την απελευθέρωση και διεθνοποίηση των χρηματοοικονομικών αγορών (επιτοκίων, συναλλάγματος, δανείων κ.λπ.)την ανάπτυξη της τεχνολογίας και την αύξηση των αναλαμβανόμενων από τα πιστωτικά ιδρύματα χρηματοοικονομικών κινδύνων. Βασική συνέπεια της απελευθερώσεως είναι η αύξηση της σημασίας των χρηματοοικονομικών κινδύνων, των οποίων η αναγνώριση, μέτρηση και αντιστάθμιση αποτελεί κύριο μέλημα του νέου νομικού πλαισίου. ( 07.pdf) 1.1.1Νέο πλαίσιο κεφαλαιακής επάρκειας (Βασιλεία II) Οι κανόνες για την επιβολή κεφαλαιακών απαιτήσεων στις τράπεζες στοχεύουν στην ενίσχυση της ικανότητας απορρόφησης ζημιών, σε περίπτωση που επέλθουν μη προβλέψιμοι κίνδυνοι, στους οποίους εκτίθενται οι τράπεζες με τη λειτουργία τους. Οι κανόνες για την επιβολή κεφαλαιακών απαιτήσεων έχουν διαμορφωθεί από την Eπιτροπή της Βασιλείας για την Τραπεζική Εποπτεία. Η Επιτροπή της Βασιλείας δεν έχει νομική προσωπικότητα, εδρεύει στην Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (Bank for International Settlements) της Βασιλείας της Ελβετίας η οποία και της παρέχει γραμματειακή υποστήριξη. Ιδρύθηκε το 1974 και στη σύνθεση της στη παρούσα φάση συμμετέχουν 13 χώρες (Βέλγιο, Καναδάς, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Ισπανία, Σουηδία, Ελβετία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ). Το έργο της Επιτροπής της Βασιλείας αποβλέπει κυρίως

12 στη διασφάλιση της σταθερότητας του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος αλλά και στη διαμόρφωση ισοδύναμων όρων ανταγωνισμού. > Το ισχύον σύστημα κανόνων της Επιτροπής της Βασιλείας αναφορικά με την κεφαλαιακή επάρκεια των διεθνών τραπεζών διαμορφώθηκε σταδιακά από τον Ιούλιο του 1988, όταν δημοσιεύτηκε το Σύμφωνο της Βασιλείας για την Κεφαλαιακή Επάρκεια με τίτλο «Διεθνής Σύγκληση της Κεφαλαιακής Μέτρησης και των Κεφαλαιακών Προτύπων». Το κείμενο αυτό, το οποίο αφορούσε τον πιστωτικό κίνδυνο, τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε πολλές φορές στο παρελθόν με σημαντικότερη τροποποίηση εκείνη του 1996 προκειμένου να συμπεριληφθούν και οι κίνδυνοι αγοράς. ( Το Σύμφωνο της Βασιλείας για την Κεφαλαιακή Επάρκεια ξεπεράστηκε από τις εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα και έπαυσε να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στους κινδύνους στους οποίους εκτίθενται οι τράπεζες. Έτσι, η Επιτροπή της Βασιλείας εξέδωσε έτσι στις 26 Ιουνίου 2004 το νέο Σύμφωνο για την Κεφαλαιακή επάρκεια Το νέο πλαίσιο προβλέπει μία προσέγγιση αρτιότερη και περισσότερο προσαρμοσμένη στη φύση των αναλαμβανόμενων κινδύνων, προάγοντας την ενισχυμένη διαχείριση του κινδύνου από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, πράγμα που θα συμβάλει στη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος, θα αναπνεύσει εμπιστοσύνη στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και θα ενισχύσει την προστασία του καταναλωτή. Οι νέες προτάσεις της Επιτροπής της Βασιλείας διακρίνονται σε τρεις πυλώνες: > Πρώτος πυλώνας : Ελάχιστες Κεφαλαιακές απαιτήσεις (minimum capital requirements). Ο ορισμός των ιδίων κεφαλαίων, οι ελάχιστες απαιτήσεις του 8% των ιδίων κεφαλαίων σε σχέση με το σταθμισμένο ενεργητικό και οι διατάξεις αναφορικά με την εποπτική μεταχείριση των κινδύνων αγοράς παραμένουν αμετάβλητες. Η κύρια διαφοροποίηση έγκειται στην μέτρηση του πιστωτικού κινδύνου περιλαμβανομένης και της εποπτικής αντιμετώπισης των μέσων και τεχνικών μείωσης του εν λόγω κινδύνου, καθώς και στην καθιέρωση

13 επιπρόσθετων κεφαλαιακών απαιτήσεων για τον λειτουργικό κίνδυνο. Για την μέτρηση του πιστωτικού κινδύνου παρέχονται δύο κύριες εναλλακτικές μέθοδοι: α) η τυποποιημένη μέθοδος (standardised), όπου οι συντελεστές στάθμισης προσδιορίζονται με βάση τις διαβαθμίσεις οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας και β) η μέθοδος των εσωτερικών διαβαθμίσεων (IRB), όπου τα πιστωτικά ιδρύματα μπορούν με βάση εσωτερικές εκτιμήσεις της πιστοληπτικής ικανότητας των πιστούχων να εκτιμήσουν τον πιστωτικό κίνδυνο. Για κάποιες κατηγορίες ανοιγμάτων παρέχονται δύο εναλλακτικές, η βασική προσέγγιση (Foundation) και η εξελιγμένη προσέγγιση (Advanced). > Δεύτερος πυλώνας : Διαδικασία εποπτικής αξιολόγησης (supervisory review process). Το μέρος αυτό του πλαισίου εισάγει γενικές αρχές τέτοιες ώστε να διασφαλίζεται η κεφαλαιακή επάρκεια των πιστωτικά ιδρύματα πέραν των μηχανισμών του πρώτου πυλώνα. Τα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να διαθέτουν σύστημα εκτίμησης κεφαλαιακής επάρκειας και να καθορίζουν τα κεφάλαια που απαιτούνται για την κάλυψη των κινδύνων που αναλαμβάνουν. Οι εποπτικές αρχές αξιολογούν τους κινδύνους καθώς και τις διαδικασίες παρακολούθησης και μέτρησης αυτών και δύνανται να απαιτούν πρόσθετες κεφαλαιακές απαιτήσεις στις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει πλήρης συμμόρφωση με τις διατάξεις του πρώτου πυλώνα ή κάποιοι κίνδυνοι που δεν αντιμετωπίζονται από τον πρώτο πυλώνα, δεν έχουν καλυφθεί επαρκώς με κεφάλαια από τα πιστωτικά ιδρύματα Οι γενικές αρχές που διέπουν το μέρος αυτό του πλαισίου είναι: α) τα πιστωτικά ιδρύματα. θα πρέπει να έχουν διαδικασία εκτίμησης της συνολικής κεφαλαιακής τους επάρκειας σε σχέση με τους κινδύνους που αναλαμβάνουν ανάλογα με την στρατηγική τους και β) οι εποπτικές αρχές πρέπει να αξιολογούν τις εσωτερικές εκτιμήσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων αναφορικά με την κεφαλαιακή επάρκεια και την στρατηγική τους καθώς επίσης και την ικανότητα τους να παρακολουθούν και να συμμορφώνονται με τις διατάξεις που αφορούν τον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας καθώς και να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα εφόσον δεν είναι

14 ικανοποιημένες με το αποτέλεσμα της σχετικής διαδικασίας. ( > Τρίτος πυλώνας : Πειθαρχία της Αγοράς (market discipline). Ο τρίτος πυλώνας εισάγει διατάξεις αναφορικά με την παρεχόμενη από τα πιστωτικά ιδρύματα προς το εξωτερικό πληροφόρηση για το ύψος των αναλαμβανομένων κινδύνων, τις κεφαλαιακές απαιτήσεις έναντι των κινδύνων αυτών και την ακολουθούμενη στρατηγική προκειμένου μέσω της διαφάνειας (disclosure) να ενισχυθεί η πειθαρχία της αγοράς. ( Committee.doc)

15 2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Για την αντικειμενική και τεκμηριωμένη αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας των επιχειρήσεων, είναι αναγκαία η διερεύνηση και ανάλυση των ποιοτικών στοιχείων των ιδίων και των φορέων τους. Τα ειδικότερα στοιχεία που αξιολογούνται και συνεξετάζονται είναι ενδεικτικά τα εξής : Φερεγγυότητα και συναλλακτική συμπεριφορά Η ύπαρξη δυσμενών στοιχείων σε βάρος των επιχειρήσεων ή των φορέων τους, η εμφάνιση ληξιπρόθεσμων οφειλών στην τράπεζα ή σε τρίτους, καθώς και η ασυνέπεια σε αναλαμβανόμενες υποχρεώσεις αποτελούν στοιχεία, τα οποία ανάλογα της βαρύτητας και του χρόνου εμφανίσεως τους, επηρεάζουν αρνητικά την πιστοληπτική ικανότητα των επιχειρήσεων. Ικανότητα και εμπειρία φορέων Η συγκρότηση της προσωπικότητας και οι επιχειρηματικές δεξιότητες των φορέων, καθώς η γνώση και εμπειρία τους επί του αντικειμένου δραστηριότητας, συντελούν ενισχυτικά στην πιστοληπτική διαβάθμιση των επιχειρήσεων. Διοίκηση - Οργάνωση - Διάδογος Κατάσταση Η ορθολογική διάρθρωση και λειτουργία του διοικητικού σχήματος και των υπηρεσιών, η ύπαρξη προγραμματισμού και η χρησιμοποίηση σύγχρονων μεθόδων αναπτύξεως των δραστηριοτήτων αποτελούν ουσιαστικούς παράγοντες για την θετική και αποτελεσματική λειτουργία των επιχειρήσεων. Παράλληλα, η ύπαρξη διαδόχου καταστάσεων διασφαλίζει και τη διαχρονική εξέλιξη τους

16 Στελέχωση και Τεχνολογικό επίπεδο Η επαρκής στελέχωση, η εξειδίκευση και η συνεχής επαγγελματική ενημέρωση του προσωπικού, σε συνδυασμό με την καταλληλότητα και τον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού (ιδιαιτέρως σε κλάδους αιχμής) ενισχύουν την ποιοτική και ποσοτική απόδοση των επιχειρήσεων. Δεσμευτικές εξαρτήσεις επιχειρήσεων Οι εξαρτήσεις επιχειρήσεων από μοναδικούς προμηθευτές ή πελάτες εμπεριέχουν κινδύνους που μπορεί να προκύψουν σε περίπτωση διακοπής των σχέσεων αυτών. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά και να σταθμίζονται κατά την αξιολόγηση τις πιστοληπτικής ικανότητας των πιστούχων. 2.1.Αξίολότηση κλάδου ή ειδικότερων συνθηκών αγοράς Εκτός από την ανάλυση των ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων των επιχειρήσεων, για την ολοκληρωμένη αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας τους πρέπει να συνεκτιμούνται: Ο κλάδος δραστηριοποιήσεως της επιχειρήσεως και οι προοπτικές εξελίξεως του (κορεσμένος, σε κρίση παροδική ή μόνιμη, επάρκεια πρώτων υλών και εμπορευμάτων κ.λπ) Οι σχετικές συνθήκες ανταγωνισμού και η ικανότητα αντιμετωπίσεως τους από την επιχείρηση Οι γενικότερες συνθήκες της αγοράς, αλλά και οι διεθνής εξελίξεις που επηρεάζουν την πορεία και ανάπτυξη των επιχειρήσεων

17 Η ανάλυση των συνθηκών αγοράς και των κλάδων πρέπει να είναι συνεχείς και να πραγματοποιείτε με την συγκέντρωση, μελέτη και αξιολόγηση των πληροφοριακών, οικονομικών και στατιστικών στοιχείων που καλύπτουν τα ανωτέρω επίπεδα

18 3.ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Η ανάλυση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων είναι ένα σύστημα πληροφόρησης που παίρνει τα δεδομένα του από τις δημοσιευμένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις και άλλες πηγές, δημιουργεί πληροφόρηση με την μελέτη, αξιολόγηση και ερμηνεία των σχέσεων και τάσεων μεταξύ των διαφόρων χρηματοοικονομικών δεδομένων που γίνεται με ποσοτικά και ποιοτικά μέσα, και παρέχει πληροφόρηση σε κάθε ενδιαφερόμενο άτομο ή φορέα, όπως είναι οι χρηματοδοτικοί οργανισμοί. Παρότι η ανάλυση αποβλέπει στην ικανοποίηση διαφορετικών αναγκών, η πληροφόρηση για την ικανοποίηση τους αναφέρεται στην ικανότητα της διοίκησης της επιχείρησης, να διατηρήσει την κατάλληλη ισορροπία μεταξύ των παρακάτω αποφασιστικής σημασίας πλευρών της επιχείρησης : Ρευστότητας Αποδοτικότητας Σταθερότητας Δυνατότητας Ανάπτυξης Το είδος της χρηματοοικονομικής ανάλυσης των χρηματοοικονομικών καταστάσεων εξαρτάται από το ενδιαφέρον και τις επιδιώξεις αυτών που πραγματοποιούν την ανάλυση, δίδοντας έμφαση σε ορισμένα στοιχεία ανάλογα με τον επιδιωκόμενο σκοπό. Οι μακροχρόνιοι δανειστές δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στους μακροχρόνιους οικονομικούς δείκτες της επιχείρησης, όπως είναι η διάρθρωση των κεφαλαίων της, τα τρέχοντα και μελλοντικά κέρδη της και οι μεταβολές της οικονομικής θέσης.οι βραχυχρόνιοι πιστωτές ενδιαφέρονται βασικά για την ικανότητα της επιχείρησης να ανταποκρίνεται στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Στην προκειμένη περίπτωση εξετάζεται προσεκτικά η σχέση των κυκλοφοριακών στοιχείων προς τις

19 βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις, προκειμένου να αξιολογηθεί η τρέχουσα οικονομική θέση της επιχείρησης. Μια πλήρης και ολοκληρωμένη χρηματοοικονομική ανάλυση μιας επιχείρησης από ένα αναλυτή - μελετητή, πρέπει να περιλαμβάνει τους παρακάτω βασικούς άξονες μελέτης και ανάλυσης. Αξιολόγηση χρήσης Χρηματοοικονομικές μεταβολές Αριθμοδείκτες Διαχρονική ανάλυση Κρίσιμα σημεία για την ομαλή λειτουργία της επιχείρησης Διάγνωση ισολογισμού ( Έκθεση αξιολόγησή γρήση Στην έκθεση αξιολόγησης χρήσης περιγράφονται και συγκρίνονται τα στοιχεία του ισολογισμού και των αποτελεσμάτων της μελετώμενης χρήσης σε σχέση με την προηγούμενη χρήση και τον κλάδο που ανήκει η επιχείρηση. Τα στοιχεία που αναλύονται είναι : 1. Αποτελέσματα - Καθαρό εισόδημα από : Πωλήσεις Κόστος πωληθέντων Μικτά αποτελέσματα Άλλα έσοδα εκμεταλλεύσεως Έξοδα λειτουργίας Μερικά αποτελέσματα εκμεταλλεύσεως Χρεωστικοί τόκοι Διάφορα άλλα έσοδα Διάφορα άλλα έξοδα εκτός χρεωστικών τόκων

20 Καθαρά αποτελέσματα χρήσεως πρό φόρων Καθαρά κέρδη χρήσεως προς διάθεση 2. Βραχυπρόθεσμα στοιχεία όπως είναι : 2.1 Στοιχεία Κυκλοφορούντος Ενεργητικού Απαιτήσεις Αποθέματα Χρεόγραφα Διαθέσιμα Μεταβατικοί λογαριασμοί Ενεργητικού 2.2 Στοιχεία Βραχυπροθέσμων υποχρεώσεων Προμηθευτές Γραμμάτια πληρωτέα Βραχυπρόθεσμος Τραπεζικός δανεισμός Υπόλοιπες Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις Μεταβατικοί λογαριασμοί Παθητικού (

21 3. Μακροπρόθεσμα στοιχεία όπως είναι : 3.1. Έξοδα εγκατάστασης 3.2. Πάγιο Ενεργητικό Ασώματες Ακινητοποιήσεις Ενσώματες ακινητοποιήσεις Συμμετοχές και άλλες Μακροπρόθεσμες χρηματοοικονομικές απαιτήσεις 3.3. Ίδια Κεφάλαια 3.4. Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις Μακροπρόθεσμος Τραπεζικός δανεισμός Υπόλοιπες μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις ( 3.2 Απαραίτητα Οικονομικά Στοιγεία Για να χρηματοδοτήσει η τράπεζα μια εταιρεία πρέπει πρώτα από όλα να εξετάσει αν η εταιρεία πληροί όλα τα δικαιολογητικά και όλες τις προϋποθέσεις για την χρηματοδότηση. Για να το πετύχει αυτό ζητάει από την εταιρεία τα απαραίτητα δικαιολογητικά και να συμπληρώσει το πληροφοριακό δελτίο (παράδειγμα του οποίου παρατίθεται σε παράρτημα ) για να αποκτήσει την συνολική εικόνα της επιχείρησης ( face control). Τα στοιχεία που απαιτούνται είναι : 1. Πρόσφατη έγγραφη δήλωση μετοχικής/εταιρικής συνθέσεως και συνθέσεως Διοικητικού Συμβουλίου. Αποτύπωση Διαχειριστή/ών σε περίπτωση Ε.Π.Ε. ή ομόρρυθμου/ων εταίρου/ων σε περιπτώσεις Ο.Ε. ή Ε.Ε

22 2. Δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις των τριών τελευταίων ετών με το πιστοποιητικό ελέγχου ορκωτού ελεγκτή και το προβλεπόμενο Προσάρτημα. To E3 των τριών τελευταίων χρήσεων. 3. Πρόσφατο και προοδευτικό ισοζύγιο γενικού καθολικού δευτεροβάθμιων λογαριασμών και αντίστοιχο του προηγούμενου έτους. 4. Τριτοβάθμια ανάλυση των λογαριασμών «συμμετοχές», «χρεώστες διάφοροι», «πιστωτές διάφοροι», «τράπεζες-λ/σμοι βραχ/σμων υποχρεώσεων», «τράπεζεςμακρ/σμες υποχρεώσεις» και «λογαριασμοί διαχειρίσεως και προκαταβολών» για τις οικονομικές καταστάσεις και τα προβλεπόμενα στοιχεία τρέχουσας και προηγούμενης Χρήσεως. 5. Ανάλυση του λογαριασμού «άλλα έσοδα εκμεταλλεύσεως» των τριών τελευταίων χρήσεων. 6. Ανάλυση κύκλου εργασιών των τριών τελευταίων Χρήσεων και των προβλεπόμενων στοιχείων τρέχουσας και προηγούμενης Χρήσεως (κατ είδος, ποσότητα και αξία). 7. Προβλέψεις κύκλου εργασιών και αποτελεσμάτων προ αποσβέσεων για την τρέχουσα Χρήση. 8. Τυχόν επενδυτικό πρόγραμμα σε εξέλιξη ή προβλεπόμενο (περιγραφή, σκοπιμότητα, κόστος και τρόπος καλύψεως αυτού). 9. Πρόσφατη ανάλυση οφειλών (ανά κατηγορία χρηματοδοτήσεως) και Εγγυητικών Επιστολών, ανά τράπεζα εσωτερικού ή/και εξωτερικού, καθώς και οφειλών σε εταιρίες leasing και factoring. Διαχωρισμός των βραχυπρόθεσμων δόσεων των μακροπρόθεσμων δανείων (συνημμένο έντυπο). 10. Έντυπο Ε9 των φορέων και τυχόν τροποποιήσεις του

23 Απαραίτητα οικονομικά στοιχεία για την εξέταση αιτήματος χρηματοδότησης με λογιστικά βιβλία Α' και Β' κατηγορίας 1. Μηχανογραφικό Δελτίο Οικονομικών Στοιχείων Επιχειρήσεων και Επιτηδευματιών (έντυπο Ε3) για τις τρεις τελευταίες Χρήσεις. 2. Διαθέσιμες περιοδικές δηλώσεις Φ.Π.Α. τρέχουσας Χρήσεως και αντίστοιχες προηγούμενου έτους. 3. Δήλωση Φορολογίας Εισοδήματος φορέα (έντυπο Ε1) για τις τρεις τελευταίες Χρήσεις. 4. Δήλωση Φορολογίας Εισοδήματος ΟΕ, ΕΕ, Αστικών, Αφανών ή Συμμετοχικών εταιριών, Κοινωνιών Αστικού Δικαίου και Κοινοπραξιών (έντυπο Ε5), για τις τρεις τελευταίες Χρήσεις Χρηματοοικονομικές Μεταβολές Κεφάλαιο Κίνησης Το Κεφάλαιο κίνησης είναι ένα σημαντικό μέγεθος για να ανιχνεύσουμε την χρηματοοικονομική ισορροπία του ισολογισμού, όπως και για να μελετήσουμε την ρευστότητα. Το μέγεθος αυτό πρέπει να αναλύεται λεπτομερώς στα συστατικά του στοιχεία και να αξιολογείται κατάλληλα. Κεφάλαιο κίνησης μιας επιχείρησης συνήθως λέγεται το κυκλοφορούν ενεργητικό της και αποτελεί το σύνολο των χρησιμοποιούμενων κεφαλαίων για την αντιμετώπιση των τρεχουσών αναγκών της. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι το κυκλοφορούν ενεργητικό περιλαμβάνει τα αποθέματα, τις απαιτήσεις, τα χρεόγραφα και τα διαθέσιμα. Αποθέματα μπορεί να είναι οι ακατέργαστες πρώτες ύλες, ημικατεργασμένα υλικά ή και έτοιμα προϊόντα προς πώληση. Ουσιαστικά οι επιχειρήσεις κάνουν επένδυση σε αποθέματα. Το κόστος διατήρησης των αποθεμάτων αφορά όχι μόνο το κόστος αποθήκευσης τους αλλά και τον κίνδυνο φθοράς τους

24 Επιπλέον υπάρχει και το κόστος ευκαιρίας που συνεπάγεται η επένδυση σε αποθέματα. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν συγκεκριμένα οφέλη από τη διατήρηση αποθεμάτων τα οποία όμως συχνά δεν εμφανίζονται άμεσα αλλά έμμεσα. Για παράδειγμα, μια μεγάλη ποσότητα αποθεμάτων σε μορφή έτοιμων αγαθών προς πώληση μειώνει την πιθανότητα να μείνει η εταιρεία χωρίς απόθεμα σε περίοδο μεγάλης ζήτησης. Επιπλέον, εξάντληση του αποθέματος πρώτων υλών δημιουργεί κόστος ευκαιρίας από την αρρυθμία ή παύση της παραγωγικής λειτουργίας της επιχείρησης και την μη απασχόληση του ανθρώπινου δυναμικού της ή/και των μηχανών της. Έγκειται στην ίδια την επιχείρηση να αποφασίσει ποια είναι η άριστη ποσότητα αποθεμάτων ώστε να εξισορροπούνται οι ωφέλειες και το κόστος διατήρησης τους. Οι απαιτήσεις είναι το αποτέλεσμα της πώλησης των αγαθών της επιχείρησης προς τους πελάτες της με πίστωση. Η πιστωτική πολιτική μιας εταιρείας καθώς και οι οικονομικές συνθήκες επηρεάζουν το ύψος των εισπρακτέων λογαριασμών. Τα άλλα δυο στοιχεία του κυκλοφορούντος ενεργητικού είναι τα ρευστά διαθέσιμα και τα διαπραγματεύσιμα χρεόγραφα. Η διατήρηση μεγάλου ύψους ρευστών διαθεσίμων μειώνει τον κίνδυνο έλλειψης ρευστότητας. Από την άλλη, υπάρχει το κόστος ευκαιρίας από τη διατήρηση ρευστών στο ταμείο καθώς τα χρήματα αυτά θα μπορούσαν να επενδυθούν σε διαθέσιμα χρεόγραφα. Τέλος, η διοίκηση διαπραγματεύσιμων αξιογράφων ασχολείται κυρίως με την επιλογή διαφόρων αξιογράφων με βάση διάφορα κριτήρια όπως είναι ο κίνδυνος αθέτησης, η ρευστότητα, η φορολογία, ο χρόνος λήξης τους, και τα τυχόν τοκομερίδια που τα αξιόγραφα αυτά παρέχουν. Η διοίκηση του κεφαλαίου κίνησης όμως αφορά πολύ περισσότερες δραστηριότητες από την απλή διοίκηση των επενδύσεων της επιχείρησης σε κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία. Ειδικότερα, η διοίκηση του κεφαλαίου κίνησης αναφέρεται στην λήψη αποφάσεων σχετικά: (α) με επενδύσεις σε κυκλοφορούν ενεργητικό και (β) με την χρήση βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων

25 Για τον λόγο αυτό χρησιμοποιούμε συνήθως τον όρο καθαρό κεφάλαιο κίνησης. Καθαρό κεφάλαιο κίνησης λέγεται η διαφορά μεταξύ κυκλοφορούντος ενεργητικού και βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων, δηλαδή ισχύει: Καθαρό Κεφάλαιο Κίνησης = Κυκλοφορούν ενεργητικό - Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις Από τον παραπάνω ορισμό γίνεται φανερό ότι μια επιχείρηση μπορεί να αυξήσει το καθαρό κεφάλαιο κίνησης είτε αυξάνοντας περισσότερο το κυκλοφορούν ενεργητικό της, είτε μειώνοντας τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της.θα πρέπει να σημειωθεί πως όσο το καθαρό κεφάλαιο κίνησης μειώνεται, η απόδοση της επιχείρησης τείνει να αυξάνεται. Παρόλα αυτά, η αύξηση της απόδοσης έχει ως συνέπεια τον αυξημένο κίνδυνο έλλειψης ρευστότητας. Ουσιαστικά, η διοίκησης κεφαλαίων κίνησης σχετίζεται με την ικανότητα της επιχείρησης να εξοφλεί τα χρέη της μέσα στις καθορισμένες προθεσμίες, να μπορεί να παρατείνει τον χρόνο πίστωσης των πελατών της, και να καθορίζει την άριστη αναλογία βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση του ενεργητικού της. Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι η πολιτική του κεφαλαίου κίνησης αποτελείται ουσιαστικά από δυο ανεξάρτητες αποφάσεις: (1) το ύψος του κυκλοφορούντος ενεργητικού και (2) τον τρόπο με τον οποίο χρηματοδοτείται το κυκλοφορούν ενεργητικό (δηλαδή με βραχυπρόθεσμες ή μακροπρόθεσμες πηγές). Κατά συνέπεια, η πολιτική κεφαλαίου κίνησης μπορεί να είναι επιθετική, συντηρητική ή μετριοπαθής. Οι διάφορες αυτές πολιτικές επηρεάζουν το ύψος των πωλήσεων της επιχείρησης, οι οποίες φυσικά επηρεάζονται και από τις μεταβαλλόμενες οικονομικές συνθήκες κάτω από τις οποίες δραστηριοποιείται η επιχείρηση. Τα θέματα αυτά θα τα εξετάσουμε αναλυτικότερα στη συνέχεια... Το κεφάλαιο κίνησης μπορούμε να το διακρίνουμε σε 3 βασικές κατηγορίες : Καθαρό Κεφάλαιο Κίνησης Βραχυπρόθεσμες Κυκλοφορούν ενεργητικό - υποχρεώσεις

26 Ίδιο Κεφάλαιο κίνησης προκύπτει εάν από το συνολικό ίδιο κεφάλαιο της επιχείρησης αφαιρέσουμε το πάγιο ενεργητικό. Καθαρό Κεφάλαιο Κίνησης είναι το τμήμα εκείνο του κεφαλαίου που είναι διαθέσιμο για την αντιμετώπιση τόσο των λειτουργικών αναγκών της επιχείρησης, όσο και των διαφόρων διακυμάνσεων που οφείλονται στις μεταβολές των τιμών,η των συνθηκών της αγοράς. ( Ακαθάριστη ταμιακή ροή Είναι το καθαρό κέρδος πλέον αποσβέσεων, και το χρησιμοποιούμε για την μέτρηση της ικανότητας της επιχείρησης για πραγματοποίηση μελλοντικών κερδών και για να διαπιστώσουμε την χρηματοοικονομική κατάσταση της επιχείρησης και την δυνατότητα χρηματοδότησης των επενδύσεων με δικά της μέσα Αυτοχρηματοδότηση Προκύπτει εάν από το cash - flow αφαιρέθούν τα διανεμηθέντα κέρδη Πηνέ και Χρήσεις Κεφαλαίων Η κατάσταση πηγών και χρήσεων κεφαλαίων συνοψίζει τις αλλαγές που έχουν γίνει στην χρηματοοικονομική κατάσταση της επιχείρησης δείχνοντας από πού απέκτησε κεφάλαια στην χρήση που μελετάμε και τι τα έκανε τα κεφάλαια αυτά. Στις βασικές χρηματοοικονομικές καταστάσεις δεν μπορούμε να διακρίνουμε πως η δραστηριότητα μιας χρήσεως επηρέασε την ρευστότητα της επιχείρησης. Δεν είναι π.χ εύκολο να αντιληφθούμε γιατί μια επιχείρηση που έχει μεγάλα κέρδη σε μια περίοδο δεν έχει αυξημένη ρευστότητα ή γιατί μια επιχείρηση με μικρά κέρδη ή ζημιές εμφανίζει αυξημένη ρευστότητα. Η εικόνα αυτή δίνεται καθαρά μέσα από τις πηγές και χρήσεις κεφαλαίων Πηγές και χρήσεις συνόλου Πηγές και χρήσεις κεφαλαίου κίνησης

27 Τα»ειακέ Ροέ Η ταμειακή ροή περιλαμβάνει την πραγματική εισροή μετρητών στο ταμείο της επιχείρησης, καθώς επίσης και την πραγματική εκροή μετρητών από το ταμείο της επιχείρησης. Οι ταμειακές ροές προέρχονται : Από την λειτουργία της επιχείρησης που δείχνει την ικανότητα της να διανέμει μερίσματα στους μετόχους της, γεγονός το οποίο είναι σημαντικό για τους επενδυτές και τους μετόχους της Από άλλες δραστηριότητες όπως είναι οι επενδυτικές δραστηριότητες και οι χρηματοοικονομικές δραστηριότητες. Ο προσδιορισμός της ταμειακής ροής από επενδυτικές και χρηματοοικονομικές δραστηριότητες της επιχείρησης ρίχνει φως μεταξύ αυτής και αυτών που την χρηματοδοτούν. ( Αριθ»οδείκτε Οι δείκτες εκφράζουν ποσοτικά, χαρακτηριστικές σχέσεις μεταξύ στοιχείων της επιχείρησης και των γεγονότων που αποτελούν την δραστηριότητα της. Οι δείκτες είναι εργαλείο παρατήρησης της επιχείρησης. Όταν υπάρχει σχέση μεταξύ δύο μεγεθών, μετρούν την αναλογία μεταξύ τους, τις συνθήκες εμπλοκής τους, επιτρέποντας διαγνώσεις τάσεων και καταστάσεων. Η συνδυασμένη μελέτη των δεικτών μας επιτρέπει να δούμε την κατάσταση αλλά και το αν βελτιώνεται ή όχι, τι εξαρτάται από τι και σε ποιο βαθμό. Οι δείκτες μπορούν να μας δείξουν κατά πόσο επιτυχείς και αποτελεσματικές είναι οι αποφάσεις μας. Πρέπει να παρακολουθείται η πορεία των δεικτών στον χρόνο. Οι δείκτες μπορούν να διακριθούν σε ομάδες ανάλογα με το τι αφορούν. Οι βασικές ενότητες ομαδοποίησης δεικτών είναι : ο Δείκτες Ρευστότητας

28 ο Δείκτες Κεφαλαιακής δομής και Βιωσιμότητας ο Δείκτες Αποδοτικότητας ο Δείκτες Εξόδων ο Δείκτες Δραστηριότητας ( Αείκτε Ρευστότητα Η ρευστότητα μετρά την ικανότητα μιας επιχείρησης να ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις πληρωμών και εξασφαλίζει την ομαλή πορεία του χρηματοοικονομικού κύκλου. Η ρευστότητα που διαθέτει μια επιχείρηση προκύπτει από τον συσχετισμό των μέσων πληρωμής που διαθέτει με τις υποχρεώσεις της. Οι εισπράξεις και πληρωμές δεν συμπίπτουν χρονικά έστω και εάν μακροχρόνια οι εισπράξεις είναι ποσοτικά μεγαλύτερες από τις πληρωμές, βεβαίως για επιχειρήσεις που λειτουργούν με κέρδος. Για αυτό η επιχείρηση διατηρεί Κεφάλαια ίδια και ξένα, για να μπορεί να λειτουργεί το παραγωγικό και εμπορικό κύκλωμα εκμεταλλεύσεως απρόσκοπτα. Οι δείκτες που περιλαμβάνονται στην ενότητα της ρευστότητας είναι : Αριθμοδείκτης Γενικής Ρευστότητας Η κεφαλαίου κινήσεως : Διαθέσιμα + Απαιτήσεις + Α ποθέματα ; ; = Χ φορές Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις ** γύρω στο «2» μπορεί να θεωρηθεί ικανοποιητικός Διαθέσιμα: μετρητά, αμέσως ρευστοποιήσιμα χρεώγραφα εισηγμένα στο χρηματιστήριο, στοιχεία ισοδύναμα με μετρητά, καταθέσεις όψεως, επιταγές, προκαταβολές προμηθευτών. Βραχυχρόνιες Υποχρεώσεις: πιστώσεις προμηθευτών, μερίσματα πληρωτέα, φόροι πληρωτέοι, βραχυπρόθεσμα δάνεια, προκαταβολές πελατών. Μία εταιρεία που έχει σε ποσοστό περισσότερα μετρητά είναι σε καλύτερη θέση από απόψεως ρευστότητας από μία που έχει περισσότερα αποθέματα σε ποσοστό έστω και αν έχουν τον ίδιο αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας

29 . Αριθμοδείκτης Ειδικής Ρευστότητας Διαθέσιμα + Απαιτήσεις ^, ^ ^ X φορές ~ 1 Βραχυπρόθεσμες Υποχρεώσεις Επινοήθηκε για να περιλαμβάνει όλα εκείνα τα στοιχεία τα οποία μετατρέπονται εύκολα και γρήγορα σε ρευστά και αγνοεί όλα εκείνα τα στοιχεία του κυκλοφορούντος ενεργητικού που δεν μετατρέπονται εύκολα σε μετρητά (αποθέματα). Αν τα αμέσως ρευστοποιήσιμα στοιχεία μιας επιχείρησης είναι ίσα ή μεγαλύτερα των τρεχουσών υποχρεώσεων, θεωρητικά η επιχείρηση έχει καλή τρέχουσα οικονομική κατάσταση, όταν ο αριθμοδείκτης βρίσκεται γύρω στη μονάδα θεωρείται ικανοποιητικός μόνο αν στις απαιτήσεις της επιχείρησης δεν περιλαμβάνονται επισφαλείς απαιτήσεις και αν η περίοδο είσπραξης των απαιτήσεων και εξόφλησης των υποχρεώσεων είναι περίπου ίσες.αντίθετα ένας αριθμοδείκτης μικρότερος της μονάδας δείχνει ότι τα αμέσως ρευστοποιήσιμα στοιχεία της επιχείρησης είναι ανεπαρκή για να καλύψουν τις τρέχουσες υποχρεώσεις της με αποτέλεσμα η επιχείρηση να εξαρτάται από τις μελλοντικές πωλήσεις προκειμένου να εξασφαλίσει επαρκή ρευστότητα. ( odeiktes.pd) Αριθμοδείκτης Ταμειακής Ρευστότητας Διαθέσιμο Ενεργητικό ; ; = Χ φορές Ληξιπρ όθεσμες Υποχρεώσεις Μας δίνει την εικόνα της επάρκειας ή όχι των μετρητών της επιχείρησης σε σχέση με τις τρέχουσες λειτουργικές της ανάγκες. Η ταμειακή ρευστότητα εκφράζει την ικανότητα μιας επιχείρησης για την εξόφληση των τρεχουσών και ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών της με τα μετρητά που διαθέτει. Δείχνει πόσες φορές τα διαθέσιμα περιουσιακά στοιχεία μιας επιχείρησης καλύπτουν τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της

30 Αριθμοδείκτης Αμυντικού Χρονικού Διαστήματος Διαθέσιμα + Απαιτήσεις ^, ; , ; ;-----= Χ μερες Προβλεπόμενες Ημερ ήσιες Λειτουργικές Δαπάνες Ο αριθμοδείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος, αποτελεί ενα πολύ συντηρητικό μετρο του βαθμού ικανότητας μιας επιχείρησης να καταβάλλει τις λειτουργικές της δαπάνες από τα αμυντικά της στοιχεία χωρίς να βασίζεται στα λειτουργικά της έξοδα. Αύξηση του αριθμοδείκτη από έτος σε έτος παρέχει ένδειξη ευνοϊκών εξέλιξης στην κατάσταση της επιχείρησης ενώ αντίθετα η διαχρονική του μείωση είναι ένδειξη μη ενθαρρυντικών καταστάσεων. ( odeiktes.pd) Δείκτες Κεφαλαιακής δομής και Βιωσιμότητας Ενώ οι δείκτες ρευστότητας μας δείχνουν την ικανότητα της επιχείρησης να επιβιώσει σε μικρό χρόνο πληρώνοντας τις τρέχουσες υποχρεώσεις της η κεφαλαιακή δομή της επιχείρησης έχει μεγαλύτερη επίπτωση στην μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα αυτής. Οι δείκτες που περιλαμβάνονται στην ενότητα αυτή είναι: Αριθμοδείκτης Ιδίων προς Συνολικά Κεφάλαια Ίδια Κεφάλαια _ Χ 100 = % Συνολικά Κεφάλαια Δείχνει το ποσοστό του συνόλου των ενεργητικών στοιχείων μιας επιχείρησης που έχει χρηματοδοτηθεί από τους φορείς της. Εμφανίζει την οικονομική δύναμη της επιχείρησης και αντανακλά τη μακροχρόνια ρευστότητά της με το να παρέχει ένδειξη για την ύπαρξη ή όχι πίεσης για την εξόφληση των υποχρεώσεών της. Αριθμοδείκτης Δανειακών Κεφαλαίων

31 Ξένα Κεφάλαια _ Χ 100 % Συνολικά Κεφάλαια Δείχνει το ποσοστό των περιουσιακών στοιχείων που έχει χρηματοδοτηθεί από τους βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους πιστωτές της επιχείρησης. Οι δύο αριθμοδείκτες δείχνουν τη σχέση των ιδίων και δανειακών κεφαλαίων μεταξύ τους ως και το βαθμό προστασίας των πιστωτών μιας επιχείρησης. Όσο μεγαλύτερο είναι το ύψος των ιδίων κεφαλαίων μιας επιχείρησης, τόσο μεγαλύτερη προστασία παρέχεται στους δανειστές της και τόσο μικρότερη πίεση ασκείται σ αυτήν για την εξόφληση των υποχρεώσεών της και την πληρωμή τόκων. Ένας υψηλός αριθμοδείκτης Ιδίων προς Συνολικά κεφάλαια δείχνει ότι υπάρχει πιθανότητα οικονομικής δυσκολίας για την εξόφληση των υποχρεώσεων της επιχείρησης. Αντίθετα ένας πολύ χαμηλός δείκτης αποτελεί ένδειξη μιας πιο επικίνδυνης κατάστασης, λόγω της πιθανότητας να υπάρξουν ζημιές στην επιχείρηση τις οποίες θα πρέπει να καλύψουν τα ίδια κεφάλαια. Αριθμοδείκτης Ιδίων προς Δανειακά Κεφάλαια Ίδια Κεφάλαια _ Χ 100 % Ξένα Κεφάλαια Δείχνει την ασφάλεια που παρέχει η επιχείρηση στους δανειστές της όταν είναι > 1: μας δείχνει ότι οι φορείς της επιχείρησης συμμετέχουν με περισσότερα κεφάλαια από ότι οι πιστωτές της, όταν Χ < 1: μία μονάδα υποχρεώσεων καλύπτεται από Χ ιδίων κεφαλαίων υπάρχει πολύ περιορισμένη εξασφάλιση των πιστωτών της επιχείρησης. ( Αριθμοδείκτης Ιδίων Κεφαλαίων προς Πάγια Ίδια Κεφάλαια _ Χ 100 % Καθαρά Πάγια Αποσκοπεί στην εύρεση του τρόπου χρηματοδοτήσεως των παγίων επενδύσεων μιας επιχείρησης

32 Όταν τα Ίδια Κεφάλαια μιας επιχείρηση είναι μεγαλύτερα από τις επενδύσεις της σε πάγια, τότε ένα μέρος των κεφαλαίων κίνησής της προέρχεται από τους μετόχους της. Αντίθετα όταν τα Ίδια Κεφάλαια είναι μικρότερα των επενδύσεων σε πάγια, τότε για τη χρηματοδότηση των παγίων στοιχείων της έχουν χρησιμοποιηθεί εκτός από τα Ίδια και Ξένα Κεφάλαια. Ιδιαίτερη σημασία στην προκειμένη περίπτωση έχει το γεγονός ότι τα Ξένα κεφάλαια θα πρέπει να αφορούν κεφάλαια μεσο/μακροπρόθεσμης προθεσμίας διότι χρηματοδοτούν επενδύσεις σε πάγια που θα αποδώσουν σε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του έτους. Σε αντίθετη περίπτωση που τα Ξένα κεφάλαια προέρχονται από πηγές χρηματοδότησης που θα πρέπει να εξοφληθούν σε διάστημα μικρότερο του έτους (βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις) είναι πολύ πιθανό η εταιρία να βρεθεί με προβλήματα ρευστότητας. Όταν ο αριθμοδείκτης σημειώνει άνοδο, σημαίνει ότι η αύξηση του παγίου κεφαλαίου χρηματοδοτείται κατά μεγαλύτερο ποσοστό από τα Ίδια Κεφάλαια παρά από δανεισμό. Αντίθετα ένας συνεχώς μειούμενος δείκτης δείχνει ότι τα ποσά που διατέθηκαν για την αύξηση του επενδυμένου παγίου κεφαλαίου έχουν αντληθεί κατά το μεγαλύτερο ποσοστό από δανεισμό και όχι από χρησιμοποίηση ιδίων παγίων κεφαλαίων. Αυτό μπορεί να οφείλεται: - στην αγορά νέων παγίων περιουσιακών στοιχείων - στην πώληση παγίων στοιχείων - στη διενέργεια αποσβέσεων - στην παρακράτηση κερδών με μορφή αποθεματικών - στην εμφάνιση έκτακτων ζημιών - στη διανομή μερισμάτων και στην αύξηση κεφαλαίων με έκδοση νέων τίτλων. ( Αριθμοδείκτης Κυκλοφορούντος Ενεργητικού Προς Συνολικές Υποχρεώσεις Κυκλοφορούν Ενεργητικό _ Χ 100 % Σύνολο Υποχρεώσεων Δείχνει τη ρευστότητα των μακροχρόνιων υποχρεώσεων της επιχείρησης και επηρεάζεται αρνητικά από λειτουργικές και έκτακτες ζημιές

33 Ένας σχετικά ψηλός αριθμοδείκτης παρέχει ένδειξη ότι εάν δεν υπάρξουν υπερβολικές ζημιές από τη ρευστοποίηση των κυκλοφοριακών στοιχείων, οι μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις θα μπορούν να εξοφληθούν από τα κεφάλαια κίνησης. Αριθμοδείκτης Παγίων προς Μακροπρόθεσμες Υποχρεώσεις Καθαρά Πάγια ! = X φορές Μακροπρόθεσμες Υποχρεώσεις Δείχνει το βαθμό ασφαλείας που απολαμβάνουν οι μακροχρόνιοι πιστωτές Μία αύξηση του αριθμοδείκτη διαχρονικά δείχνει τη μεταβολή του περιθωρίου ασφαλείας που απολαμβάνουν οι μακροχρόνιοι πιστωτές, καθώς και ότι τυχόν επέκταση των παγίων περιουσιακών στοιχείων χρηματοδοτήθηκε από κεφάλαια των φορέων της επιχείρησης. Αντίθετα μείωση του αριθμοδείκτη διαχρονικά δείχνει ότι μειώθηκε το περιθώριο ασφαλείας των μακροχρόνιων πιστωτών και ότι τυχόν επεκτάσεις των παγίων χρηματοδοτήθηκαν με προσφυγή στον δανεισμό. ( odeiktes.pd) Αριθμοδείκτης Κάλυψης Τόκων Καθαρά Κέρδη Εκμετάλλευσης προ Φόρων και Τ όκων Σύνολο Τόκων Χ φορές Εκφράζει τη σχέση μεταξύ των καθαρών κερδών μιας επιχείρησης και των τόκων τους οποίους επιβαρύνεται μέσα στη χρήση για τα ξένα μακροπρόθεσμα κεφάλαια. Αποτελεί ένα μέτρο της δανειακής κατάστασης της επιχείρησης σε σχέση με την κερδοφόρα δυναμικότητά της. Ο δείκτης σημαίνει ότι οι τόκοι με τους οποίους επιβαρύνθηκε η επιχείρηση για τα ξένα μακροπρόθεσμα κεφάλαια καλύπτονται στο Χπλάσιο από τα κέρδη της. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμοδείκτης τόσο μεγαλύτερη είναι η ικανότητα της επιχείρησης να πληρώνει τους τόκους της και τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος της αθέτησης στην εξόφληση των υποχρεώσεών της. Αντίθετα όσο μικρότερος είναι ο

34 αριθμοδείκτης, τόσο μεγαλύτερος είναι ο δανεισμός της επιχείρησης και τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα αποτυχίας της. ( odeiktes.pd) Αριθμοδείκτης Κάλυψης Χρηματοοικονομικών Εξόδων Καθαρά Κέρδη Προ Χρηματοτοικονομικών Εξόδων _, Χρηματοοικονομικά Έξοδα Χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο λόγω του ότι πολλές επιχειρήσεις προτιμούν να ενοικιάζουν αντί να αγοράζουν ορισμένα πάγια περιουσιακά στοιχεία, χρησιμοποιώντας δανειακά κεφάλαια. ( odeiktes.pd) Αείκτε Αποδοτικότατα Η πραγματοποίηση κέρδους από την επιχείρηση κάνει απόλυτα αναγκαία την ανάλυση αποδοτικότητας, για να διαπιστωθεί εάν σωστή η συνέχιση της παραπέρα δέσμευσης των ήδη επενδυθέντων κεφαλαίων ή δέσμευση νέων κεφαλαίων στην επιχείρηση από τους επιχειρηματίες ή τους επενδυτές γενικότερα. Η αποδοτικότητα κάθε επιχείρησης είναι το αποτέλεσμα ενός μεγάλου αριθμού επιχειρηματικών αποφάσεων, δίδουν δε την τελική απάντηση στο ερώτημα : πόσο αποτελεσματικά διοικείται η επιχείρηση Τα βασικά κριτήρια που χρησιμοποιούνται για να μετρηθεί η απόδοση είναι οι μεταβολές στα έσοδα πωλήσεων, στα κέρδη, ή οι μεταβολές σε διάφορα στοιχεία της παραγωγής. Κανένα από τα κριτήρια αυτά δεν δίδουν απαντήσεις από μόνα τους, αλλά μόνο εάν συνδυασθούν μεταξύ τους. Η αύξηση π.χ. στα έσοδα πωλήσεων είναι επιθυμητή μόνο εάν αυτή έχει σαν αποτέλεσμα αύξηση κερδών. Η αύξηση κερδών

35 μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν κριτήριο προσδιορισμού της αποδοτικότητας μόνο εάν συσχετισθεί με το κεφάλαιο που επενδύθηκε προκειμένου να πραγματοποιηθούν αυτά τα κέρδη. Οι δείκτες που περιλαμβάνονται στην ενότητα αυτή είναι: Αριθμοδείκτης Μικτού Περιθωρίου ή Μικτού Κέρδους Μικτά Κέρδη Εκμετάλλευσης _ Χ 100 = % Καθαρές Πωλήσεις Χρήσεως Δείχνει τη λειτουργική αποτελεσματικότητα της επιχείρησης και την πολιτική τιμών που ακολουθεί. Για να θεωρηθεί επιτυχημένη μία επιχείρηση θα πρέπει να έχει αρκετά ψηλό ποσοστό μικτού κέρδους που να της επιτρέπει να καλύπτει τα έξοδα της και συγχρόνως να της αφήνει ένα ικανοποιητικό καθαρό κέρδος σε σχέση με τις πωλήσεις και τα ίδια κεφάλαια που απασχολεί. Ένας ψηλός αριθμοδείκτης δείχνει την ικανότητα της διοίκησης μιας επιχείρησης να επιτυγχάνει φθηνές αγορές και να πουλά σε ψηλές τιμές. Αντίθετα ένας χαμηλός δείκτης δείχνει μία όχι καλή πολιτική της διοίκησης στον τομέα αγορών και πωλήσεων ή μπορεί να παρέχει ένδειξη ότι η επιχείρηση έχει κάνει επενδύσεις που δεν δικαιολογούνται από τον όγκο των πωλήσεών της με αποτέλεσμα να έχει αυξημένο κόστος παραγωγής των προϊόντων της. ( odeiktes.pd) Αριθμοδείκτης Καθαρού Περιθωρίου ή Καθαρού Κέρδους Καθαρά Κέρδη Εκμετάλλευσης _ Χ 100 = % Καθαρές Πωλήσεις Δείχνει το ποσοστό του καθαρού κέρδους που επιτυγχάνεται από τις πωλήσεις. Όσο μεγαλύτερος είναι ο δείκτης τόσο πιο επικερδής είναι η επιχείρηση

36 Εάν ο αριθμοδείκτης μικτού κέρδους δεν μεταβάλλεται διαχρονικά ενώ κατά την ίδια περίοδο αν αριθμοδείκτης καθαρού κέρδους παρουσιάζει κάμψη, η εξέλιξη αυτή παρέχει ένδειξη μιας δυσανάλογης αύξησης των εξόδων λειτουργίας της επιχείρησης σε σχέση με τις πωλήσεις της. Αντίθετα εάν ο αριθμοδείκτης μικτού κέρδους παρουσιάζει κάμψη διαχρονικά ενώ ο αριθμοδείκτης καθαρού κέρδους παραμένει σταθερός, παρέχεται ένδειξη δυσανάλογης αύξησης του κόστους πωληθέντων σε σχέση με τα έσοδα πωλήσεων. Αριθμοδείκτης Αποδοτικότητας Απασχολούμενων Κεφαλαίων Καθαρά Κέρδη Εκμετάλλευσης + Χρηματοοικονομικά Έξοδα _ Χ 100 % Συνολικά Απασχολούμενα Κεφάλαια Δείχνει την αποδοτικότητα της επιχείρησης ανεξάρτητα από τις πηγές προέλευσης των κεφαλαίων της, την ικανότητα της επιχείρησης για πραγματοποίηση κερδών και το βαθμό επιτυχίας της διοίκησης στη χρησιμοποίηση των Ιδίων και ξένων κεφαλαίων. ( Αριθμοδείκτης Αποδοτικότητας Ενεργητικού Καθαρά Κέρδη Εκμεταλλύεσεως + Χρηματοοικονομικά Έξοδα _ Χ 100 % Σύνολο Ενεργητικού Μετρά την απόδοση των περιουσιακών στοιχείων μιας επιχείρησης και των επιμέρους τμημάτων της και αποτελεί ένα είδος αξιολόγησης και ελέγχου της διοίκησης. Ο υπολογισμός του δείκτη μας επιτρέπει: (1) τη σύγκριση της αποδοτικότητας μιας επιχείρησης με την αποδοτικότητα άλλων μορφών επενδύσεων και με την αποδοτικότητα επιχείρησης του ίδιου περίπου βαθμού κινδύνου

37 (2) την παρακολούθηση της αποδοτικότητας διαχρονικά και τη σύγκριση της με τα αντίστοιχα μεγέθη άλλων ομοειδών επιχειρήσεων ή με τον Μ.Ο. του κλάδου. (3) τη διερεύνηση των αιτιών της μεταβολής του διαχρονικά. Συνδυασμένος Αριθμοδείκτης Αποδοτικότητας Ενεργητικού Καθαρό Περιθώριο Χ Αριθμοδείκτης Ταχύτητας Ενεργητικού I Καθαρά Κέρδη Εκμεταλλεύσεως (προ τόκων) Καθαρές Πωλήσεις Χ Καθαρές Πωλήσεις Μ έσο Ύψος Εν εργητικού Χ 100 = % Εμφανίζει τη σπουδαιότητα της ταχύτητας κυκλοφορίας του Ενεργητικού και του Καθαρού Περιθωρίου ή του Καθαρού Κέρδους και βοηθά στον εντοπισμό των δυνατών τρόπων με τους οποίους μπορεί να αυξηθούν τα λειτουργικά της κέρδη, σε σχέση με το ύψος των απασχολούμενων στην επιχείρηση περιουσιακών στοιχείων ούτως ώστε να βελτιωθεί η απόδοσή της. Αριθμοδείκτης Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων Καθαρά Κέρδη Εκμεταλλεύσεως _ Χ 100 = % Σύνολο Ιδίων κεφαλαίων Απεικονίζει την κερδοφόρα δυναμικότητα μιας επιχείρησης και παρέχει ένδειξη του κατά πόσο επιτεύχθηκε ο στόχος πραγματοποιήσεως ενός ικανοποιητικού αποτελέσματος. Μετρά την αποδοτικότητα με την οποία τα κεφάλαια των φορέων της επιχείρησης απασχολούνται σ αυτήν. Ένας χαμηλός δείκτης είναι ενδεικτικός του ότι η επιχείρηση πάσχει σε κάποιο τομέα της (ανεπαρκώς διοίκηση, χαμηλή παραγωγικότητα, υπερεπένδυση κεφαλαίων που δεν απασχολούνται πλήρως παραγωγικά κ.λπ.). Αντίθετα ένας υψηλός δείκτης αποτελεί ένδειξη ότι η επιχείρηση ευημερεί και αυτό μπορεί να οφείλεται στην επιτυχημένη διοίκηση, στις ευνοϊκές οικονομικές συνθήκες, στην εύστοχη χρησιμοποίηση κεφαλαίων κ.λπ. ( odeiktes.pd)