A N A B P Y T A. Δρ. Χαρινέλα Τουρνά (Δειγματική διδασκαλία)

Transcript

1 A A N A B P Y T A Δρ. Χαρινέλα Τουρνά (Δειγματική διδασκαλία)

2 Στην έντονη στιχομυθία των δύο αδελφών, ο ποιητής επιτυγχάνει να παρουσιάσει την ένταση του διαλόγου με τη μετάβαση από το δίστιχο στο μονόστιχο, που προδίδει την κλιμάκωση της έντασης. Ζεύγη λέξεων και φράσεων εκφράζουν τις αντιθέσεις στις βασικές επιλογές της Αντιγόνης και της Ισμήνης καθώς και τις συνέπειες που είχαν γι αυτές. «αλγούσα μεν δήτ, ει γέλωτ εν σοι γελώ» Σχήμα εκ παραλλήλου ούδε μένει, αλλ εξίσταται Εικόνες, μεταφορές, παρομοιώσεις, παρηχήσεις (ει γέλωτ εν σοι γελώ 551), μετωνυμία (νυμφεία) Η απόφαση της Ισμήνης να συναποθάνη αποτελεί «εις το εναντίον μεταβολήν», απροσδόκητη και ενδιαφέρουσα από θεατρική άποψη περιπέτεια. Επαναλήψεις, αντιθέσεις, οξύμωρα, πλεονασμοί, χιαστό, αντιδαιστολή, σχήμα εξ αναλόγου (θανείν..θανόντα, γέλωτα γελώ, ζην κατθανείν, συ μεν τοις, τοις δε εγώ δόκουν, ζης-τέθνηκεν)

3

4

5

6

7 Σε καμία περίπτωση αυτά τα σχήματα λόγου δεν περιγράφουν αντικειμενικά την προσωπικότητα της Ισμήνης. Η Ισμήνη είναι ο άνθρωπος εκείνος που δεν ενεργεί ύπουλα και επιθετικά, όπως η έχιδνα, είναι η τυπική γυναίκα της εποχής της, προσαρμοσμένη στις κυρίαρχες αντιλήψεις για τον κατώτερο ρόλο της γυναίκας και δεν είναι δυνατό να συμμετέχει σε συνωμοσίες εναντίον του άρχοντα. Εξάλλου όπως είναι γνωστό η Ισμήνη αρνήθηκε να συμμετάσχει στην ταφή του αδελφού της πειθαρχώντας στις εντολές του. Η Αντιγόνη διαψεύδει κάθε συμμετοχή της Ισμήνης στο έργο της ταφής. Γιατί όμως επικαλείται γι αυτό και τη μαρτυρία του Άδη και των θεών του κάτω κόσμου; Ανησυχεί μήπως καταδικαστεί άδικα και η Ισμήνη, φοβάται ακόμη ότι η στάση της μπορεί να ερμηνευτεί από τον Κρέοντα ως προσπάθεια συγκάλυψης της ενοχής της Ισμήνης. Γι αυτό επικαλείται τον Άδη και τους θεούς του κάτω κόσμου ως μάρτυρες για την αλήθεια των λεγομένων της. Η επίκληση των θεών από την Αντιγόνη έχει δύναμη όρκου που αποθαρρύνει την Ισμήνη, αλλά αποτρέπει και τον Κρέοντα από την αμφισβήτηση των λεγομένων της.

8 Κατακλύζεται από αισθήματα ενοχής για την άρνηση βοήθειας στην Αντιγόνη Ο φόβος της μοναξιάς της είναι αβάσταχτος και έτσι επιλέγει έστω κατόπιν εορτής να μοιραστεί τις οδυνηρές συνέπειες του έργου της ταφής Υπερβαίνει τη δειλία της και σε μια έξαρση ηρωισμού που μπορούν να δείχνουν σε οριακές καταστάσεις και οι αδύναμοι άνθρωποι αποφασίζει να θυσιαστεί μαζί μετην αδελφή της. Εξιλεώνεται έτσι στα μάτια των θεατών που ξαφνιάζονται με τη μεταστροφή της Η αιφνίδια αυτή αλλαγή επιβεβαιώνει και τη δραματουργική τέχνη του Σοφοκλή στην ανάπτυξη των χαρακτήρων και της πλοκής. Η τόλμη και η γενναιότητα που δείχνει η Ισμήνη δεν είναι αυθαίρετη από δραματική άποψη. Έχουν προηγηθεί κρίσιμα γεγονότα που δικαιολογούν τη μεταστροφή της Η ριζική αλλαγή ήθους της Ισμήνης, η οποία στον πρόλογο είχε φανεί υποταγμένη στις βουλές των ισχυρών διαπιστώνεται και με τη μάταιη προσπάθεια που η τρυφερή ψυχή της την ωθεί να συγκινήσει τον Κρέοντα λέγοντάς ότι θα πικράνει τον αγαπημένο του γιο, που θα χάσει την Αντιγόνη με την οποία αποτελούν ταιριαστό ζευγάρι. Δείχνει ευελιξία και διπλωματικότητα, όταν προσποιείται ότι συμφωνεί με την εκτίμηση του Κρέοντα ότι οι δύο αδελφές είναι άμυαλες, έχοντας την ελπίδα ότι μ αυτόν τον τρόπο μπορεί ο Κρέοντας να δείξει κάποια επιείκεια, αλλά διαψεύδεται.

9

10 Η ηθική αδιαλλαξία, η πεισματική εμμονή στη διεκδίκηση της αποκλειστικότητας της πράξης της ταφής και η ψυχική ένταση οδηγούν την Αντιγόνη στην υπερβολή, αφού θεωρεί ότι η εκδήλωση αγάπης της Ισμήνης είναι μόνο λεκτική και δεν βοήθησε όταν έπρεπε, συνεπώς δεν δικαιούται να ζητά να οικειοποιηθεί αυτά που δεν έκανε Με την παρήχηση του μ παρωδεί και ειρωνεύεται δηκτικά και πικρά τις εκκλήσεις της Ισμήνης, παρόλα αυτά την διαβεβαιώνει ότι η σωτηρία της δεν της προκαλεί φθόνο μη μηδ μη: συσσώρευση αρνήσεων, που προσδίδει έμφαση στην άρνηση της Αντιγόνης μήδ αμη θιγες-ποιού σεαυτής αντίθεση και παρήχηση του μ Η Αντιγόνη δεν απορρίπτει την προσφορά της Ισμήνης γιατί θέλει να οικειοποιηθεί αποκλειστικά μια ηθικά μεγαλειώδη πράξη. Αν αυτός ήταν ο σκοπός της εξαρχής δε θα ζητούσε τη συνδρομή της Ισμήνης στο εγχείρημα της ταφής. Η άρνησή της υπαγορεύεται και απορρέει από το αίσθημα δικαίου που την διακατέχει, από τη συνέπεια με την οποία τηρεί τις αρχές της (η προσφορά της Ισμήνης θα είχε νόημα, αν συμμετείχε στην ταφή) και από την επιθυμία της να σωθεί η Ισμήνη. Η αυστηρότητα που επιδεικνύει προς αυτήν είναι περισσότερο μια μορφή εκτόνωσης των συναισθημάτων πικρίας και απογοήτευσης, που είχαν κυριεύσει την ψυχή της, λόγω της αρχικής άρνησης της Ισμήνης.

11 Δε διακρίνεται η αδελφική αγάπη και η μεγαλοψυχία της Δε βρίσκει ούτε μια λέξη για να επαινέσει την ηθική ανάταση της Ισμήνης. Διεκδικεί ανυποχώρητα την αποκλειστικότητα μιας πράξης που της ανήκει Ωστόσο, η προσπάθειά της να σώσει την Ισμήνη και η διαβεβαίωσή της ότι δεν αισθάνεται φθόνο, που αυτή θα σωθεί αποτελούν έκφραση βαθιάς αγάπης και ηθικής μεγαλοψυχίας: «σώσον σεαυτήν, ου φθονώ σ υπεκφυγείν» Οι απαντήσεις της Αντιγόνης προς την Ισμήνη χαρακτηρίζονται από πικρή και δηκτική ειρωνεία, στην ουσία αποδεικνύουν στην Ισμήνη ότι η ενοχή, η μεταμέλεια αλλά και η μοναξιά που νιώθει είναι προϊόν της επιλογής της να υποταχθεί στην απόφαση του Κρέοντα Ακόμη έμμεσα αντιπαραθέτει στην επιλογή της Ισμήνης τη δική της επιλογή, που της εξασφαλίζει ηθική ικανοποίηση και ήσυχη συνείδηση.

12 Το φιλότιμο, η θλίψη, η μοναξιά, οι ενοχές ωθούν την Ισμήνη να υπερβεί τη δειλία της και να θελήσει να μοιραστεί τις συνέπειες της πράξης της Αντιγόνης. Τα επιχειρήματα της Ισμήνης είναι συναισθηματικά και ηθικά: να μοιραστεί το θάνατο με την αδελφή της και να εξαγνίσει, εξιλεωθεί απέναντι στο νεκρό και ότι αδυνατεί να ζήσει μόνη της χωρίς αυτήν. Οι πληροφορίες που δίνει ο Χορός για την Ισμήνη (αναψοκοκκινισμένο πρόσωπο, σύννεφο πάνω από τα φρύδια, αυλακωμένα» μάγουλα από δάκρυα που σταλάζουν έως κάτω) στοιχεία που περιγράφουν την ψυχολογική της κατάσταση, βοηθούν τους θεατές να φανταστούν όχι απλώς την ψυχική της ταραχή, αλλά τη συντριβή της και το προϊδεάζουν για τη μεταμέλεια και τη μεταστροφή της στάσης σ αυτή τη σκηνή. Η Αντιγόνη με αυστηρό ύφος, με το ήθος και με το ηθικό ανάστημά που αντιμετώπισε τον Κρέοντα απορρίπτει την όψιμη αυτή σύμπραξη. Έτσι η ηθική υψηλοφροσύνη της την εμποδίζει να αναγνωρίσει και να εκτιμήσει την ειλικρινή μεταστροφή της Ισμήνης. Στη σκηνή αυτή ολοκληρώνεται η ηθογραφία της Ισμήνης, που με θάρρος αυτοενοχοποιείται, αλλά η Αντιγόνη αποδεικνύει την αθωότητά της και τη σώζει από το θάνατο

13 Η στάση της Ισμήνης της προσδίδει τραγικότητα, κυρίως ως μέλος της τραγικής οικογένειας των Λαβδακιδών αλλά γιατί δυστυχεί χωρίς να έχει φταίξει. Η μεταβολή στο ήθος της οφείλεται στην αγάπη της, αλλά είναι και μια απόφαση αδυναμίας και απελπισίας. Έτσι στο ασταθές ήθος της αντιπαρατίθεται η σταθερότητα και η συνέπεια λόγων και έργων της Αντιγόνης. Ο μύθος περιπλέκεται με τον ισχυρισμό της Ισμήνης περί συνεργείας της, αλλά ταυτόχρονα ολοκληρώνεται με την «απελευθέρωση» απότοφόβο του τυράννου και του Χορού. Έλεος, φόβος, οργή: Η Ισμήνηπροκαλείτησυμπάθειακαιτονθαυμασμό μας για την απόφασή της. Με τον τρόπο αυτό ο ποιητής «(από)καθαίρει» καιτηνισμήνηαπότοδισταγμόναεκτελέσειτοπροςτοναδελφότηςιερό καθήκον. Ο θεατής εξεγείρεται με τον ωμό και κυνικό τρόπο του εγωπαθούς, φιλύποπτου, ανάλγητου, ασυγκίνητου Κρέοντα. «Η από της τραγωδίας ηδονή» στον θεατή είναι έντονη γιατί πια «αναπνέει» στο υψηλό κλίμα της τραγωδίας με μια σκηνή αδελφικής αλληλεγγύης και αυτοθυσίας.

14 Η αποφασιστικότητα και ο ηρωισμός που επιδεικνύει σε συνδυασμό με τη γλυκύτητα και ηπιότητα του χαρακτήρα της που εκδηλώνει σ αυτή τη σκηνή (μη ανταποδίδοντας στην Αντιγόνη την πικρή ειρωνεία της) δημιουργούν έναν αξιαγάπητο χαρακτήρα, που κερδίζει τη συμπάθεια των θεατών. Αναφέρεται με τρυφερότητα στον Αίμονα και στην αρμονική ερωτική του σχέση με την Αντιγόνη προοικονομώντας την αντίδρασή του στην πατρική προσβολή και ωμότητα. Αντίθετα με τις ατεκμηρίωτες κατηγορίες και τις επιπόλαιες υπερβολές του υποβιβάζεται στα μάτια των πολιτών, κανείς πια δεν μπορεί να πιστέψει στο δίκαιο των αποφάσεων και στην ορθοφροσύνη του. Λόγω της ψυχικής του μικρότητας δεν μπορεί αν διανοηθεί ότι υπάρχουν ηθικές αξίες για τις οποίες οι άνθρωποι θυσιάζουν και τη ζωή τους, η σκληρότητα και ο εγωισμός τον κάνουν να αδιαφορεί για την ευτυχία του γιού του, παράτιςεκκλήσειςτηςισμήνης νασκεφτείτηνευτυχίατου, αλλά και τη διακριτική αλλά και σαφή παρέμβαση του Χορού. Όταν η Ισμήνη αναρωτιέται πώς θα ζήσει χωρίς την Αντιγόνη, χρησιμοποιώντας τη φράση «τήσδε άτερ» (χωρίς αυτήν εδώ), ο Κρέοντας παρατηρεί στην Ισμήνη να μη χρησιμοποιεί την αντωνυμία «ήδε» (αυτή εδώ), γιατί, όπως τονίζει με εμπάθεια και χαιρεκακία, η Αντιγόνη δεν υπάρχει πλέον. Παρουσιάζει δηλαδή την απόφασή του για το θάνατο της Αντιγόνης σαν να έχει ήδη εκτελεστεί, γι αυτό θεωρεί την Αντιγόνη ήδη απούσα από τη σκηνή. Η πιθανότητα ν αλλάξει η στάση του εκμηδενίζεται.

15 Η ηθική υψηλοφροσύνη των δύο αδελφών και η άμιλλά τους για μια πράξη που συνέπειά της είναι ο θάνατος θεωρούνται από τον Κρέοντα αφροσύνη. Προσπαθεί να μειώσει το ήθος τους και να τις ταπεινώσει θεωρώντας τις ύποπτες φυγής, ενώ και οι δύο συνειδητά και με σπάνια γενναιοφροσύνη έχουν αποδεχτεί το θάνατο ως τίμημα για τη στάση τους. Αγνοεί ότι ο γάμος θα λυθεί όχι μόνο με το θάνατο της Αντιγόνης αλλά και του Αίμονα (τραγική ειρωνεία). Προσβάλλει για μια ακόμη φορά τον Έρκειο Δία, προκαλώντας μεγάλο πόνο στο γιό του, θεωρώντας τη σχέση Αίμονα- Αντιγόνης ως σχέση απλής συναλλαγής, όπου το «ανταλλάξιμο προϊόν» μπορεί εύκολα να αντικατασταθεί με κάτι εξίσου «χρήσιμο». Συλλαμβάνει και φυλακίζει την Ισμήνη δίχως λόγο, διαπράττοντας μιαν ακόμη αδικία, αφού την εξυβρίζει αποδίδοντάς τις βαρύτατες κατηγορίες και οξύτατους χαρακτηρισμούς εντελώς αδικαιολόγητους προϊόν της απώλειας της ψυχραιμίας του και της ευθυκρισίας και παρότι αποδείχτηκε η αθωότητα της Ισμήνης επιμένει στη θανάτωση και των δύο αδελφών.

16

17 Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο Κρέοντας είναι χαρακτηριστική του ήθους του: Αποκαλεί περιφρονητικά τις αδελφές ανόητες αδυνατώντας λόγω της δικής του μικροψυχίας και τύφλωσης να κατανοήσει την ηθική τους υψηλοφροσύνη. Επιμένει στους απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς για την Αντιγόνη, την Ισμήνη και το έργο τους «συν κακοίς πράσσειν κακά». Απερίφραστα εκφράζει την εμπάθειά του κατά της Αντιγόνης χρησιμοποιώντας το ρήμα «στυγώ». Την ψυχική του σκληρότητα την εκφράζει με τη φράση: «Αιδης ο παύσων τούσδε τους γάμους». Είναι απειλητικός απέναντι στο Χορό, οοποίοςμεγενική έννοια είχε αναγνωρίσει (στ ) τις αρμοδιότητες του τυράννου, δεν είχε δηλώσει όμως τη συμφωνία του στις αποφάσεις του, αντίθετα με έμμεσο τρόπο προσπαθεί να του υποδείξει ένα διαφορετικό τρόπο σκέψης. Το αυταρχικό του φρόνημα εκδηλώνεται και στην αυθαίρετη διαταγή του να συλληφθεί η Ισμήνη, παρά την παντελή έλλειψη στοιχείων

18 Από τον Αίμονα δυνητικά μπορεί να αναμένει κανείς ποικιλία αντιδράσεων, αφού ο συγγραφέας δεν μας έχει προϊδεάσει για τον χαρακτήρα του. Ωστόσο η πληροφορία που μας δίνει η Ισμήνη για τη μοναδική αρμονία της σχέσης τους αποδεικνύει την ποιότητα και το βάθος του δεσμού τους, άρα μας προδιαθέτει να εικάσουμε τα έντονα αισθήματα του Αίμονα που θα τον ωθήσουν να αντιδράσει στην απόφαση του πατέρα του. Βεβαίως δεν μπορεί να προεξοφληθεί η μορφή και η ένταση της αντίδρασής του, γι αυτό με αγωνία το κοινό αναμένει την εμφάνιση και αντίδραση του Αίμονα, που η παρουσία του προοικονομείται και αναμένεται στο επόμενο επεισόδιο. Μπορούμε όμως να εικάσουμε τα αισθήματα που θα του προκαλούσε το κυνικό σχόλιο του Κρέοντα που υποβόσκει στη γνωστή μεταφορά από την αγροτική ζωή και υποβαθμίζει την τρυφερή σχέση του ζευγαριού. Απογοήτευση, αγανάκτηση, οργή από τον υποβιβασμό και τον εκχυδαϊσμό του έρωτα, θα κατέκλυζαν τον Αίμονα.

19 Ο αυταρχισμός του Κρέοντα εκδηλώνεται και στην πίεση που ασκεί στο Χορό να μη διατυπώσει με ρητό τρόπο τη διαφωνία του, με απότομο τρόπο και ουσιαστικά τον απειλεί ότι έχει συμφωνήσει με την απόφασή του, είναι φανερό όμως ότι ο Χορός διαφωνεί πλέον με τον Κρέοντα αλλάαπόφόβοδενεκφράζειτηδιαφωνίατου. Δεν πρέπει να ξεχνούμε πως στην τραγωδία ο Χορός δεν έχει αποφασιστικό αλλά διακριτικό ρόλο. Ακόμη η έντονη παρέμβασή του θα μείωνε το ηθικό μέγεθος της Αντιγόνης. Έτσι για λόγους δραματουργικούς αποκλείεται η έντονη παρέμβαση του Χορού προς τον Κρέοντα. Ο Κρέοντας αντιλαμβάνεται την αντίδραση ουσιαστικά αποδοκιμασία του Χορού για την απόφασή του να θανατώσει την Αντιγόνη, με τη συναισθηματική πίεση, απογοήτευση και ανησυχία που υποβόσκει στη διστακτική ερώτησή του, γι αυτό με αυταρχικό τρόπο δηλώνει ότι τον θεωρεί συνυπεύθυνο σ αυτή του την απόφαση. «και συ γε καμοί (δέδοκται εστί»: Είναι και ο Χορός (λαός των Θηβών) συνυπεύθυνος πράγματι για την καταδίκη της Αντιγόνης, όπως ισχυρίζεται ο Κρέοντας; Η ατολμία και η ανοχή του διευκόλυνε τα σχέδια του Κρέοντα: κακώς συγκατένευσε στην ανίερη διαταγή μη ταφής του Πολυνείκη, δεν μπορεί όμως να θεωρηθεί συνυπεύθυνος, γιατί δεν συμμετείχε στη λήψη των αποφάσεων, ούτε καν του ζητήθηκε η γνώμη του, δεν επιδοκίμασε ρητά την απόφαση, αντίθετα επιχειρεί την ύστατη ώρα να αποτρέψει τη θανατική καταδίκη της Αντιγόνης κάνοντας αναφορά στη μνηστεία της με τον Αίμονα. Ο Χορόςτελείυπόκαθεστώς απειλών και φόβου, όμως αυτά δεν αναιρούν τις ευθύνες του.

20

21 Η Ισμήνη και ο Χορός διαδοχικά αντιδρούν στην ανακοίνωση της αμετάκλητης απόφασης του Κρέοντα για τη θανατική καταδίκη της Αντιγόνης. Κάνουν μια τελευταία απέλπιδα προσπάθεια να «κεντρίσουν» τα πατρικά του αισθήματα. Η εμπάθεια όμως του Κρέοντα έχει πνίξει μέσα του κάθε ευαισθησία. Θεωρούν ότι μπορεί ο Κρέοντας να αναλογιστεί την πίκρα που θα προκαλέσει στον γιο του η θανάτωση της Αντιγόνης και έτσι να ανακαλέσει την απόφασή του. Η άκαμπτη όμως εμμονή του Κρέοντα στο διάταγμα που ο ίδιος εξέδωσε, η οργή και ο πληγωμένος του εγωισμός δεν του αφήνουν περιθώρια για διαφορετική προσέγγιση του θέματος: η σκέψη του είναι άρρηκτα προσκολλημένη στην ανάγκη τιμωρίας της Αντιγόνης. Η προσπάθεια διαδοχικά Ισμήνης και Χορού να μεταπείσουν τον τύραννο ναυαγεί οριστικά με τη δήλωση του Κρέοντα ότι ο θάνατος θα ματαιώσει το γάμο του Αίμονα και της Αντιγόνης και ότι ακόμη και η αναφορά σ αυτό τον γάμο του προκαλεί έντονη θλίψη.

22 Μανόλης Αναγνωστάκης, Απολογία νομοταγούς Γράφω ποιήματα μέσα στα πλαίσια που ορίζουν οι υπεύθυνες υπηρεσίες Που δεν περιέχουν τη λέξη: Ελευθερία, τη λέξη: Δημοκρατία Δεν φωνασκούν: Κάτω οι τύραννοι ή: Θάνατος στους προδότες Που παρακάμπτουν επιμελώς τα λεγόμενα φλέγοντα γεγονότα Γράφω ποιήματα άνετα και αναπαυτικά για όλες τις λογοκρισίες Αποστρέφομαι τετριμμένες εκφράσεις όπως: σαπίλα ή καθάρματα ή πουλημένοι Εκλέγω σε πάσα περίπτωση την αρμοδιότερη λέξη Αυτή που λέμε «ποιητική»: στιλπνή, παρθενική, ιδεατώς ωραία. Γράφω ποιήματα που δεν στρέφονται κατά της καθεστηκυίας τάξεως. Από τη συλλογή Οστόχος(1970)

23 OI2I

24 τέγγουσα τέγγω=υγραίνω, βρέχω άτεγκτος-μη γενόμενος μαλακός, όταν «βραχεί», άκαμπτος Ευώψ-ευπώπος=αυτός που έχει ωραία όψη από το όψομαι και όπωπα τα μέτ-ωπο, πρόσωπον. Καπαναστάσεις: το αφηρημένο αντί του συγκεκριμένου και επαναστάτριες (μετωνυμία) Ομορροθώ=(μεταφορά από την κωπηλασία) κωπηλατώ συγχρόνως κατά τρόπο ώστε να παράγεται ένας ήχος από το θόρυβο (ρόθο, ρόχθο, πλατάγισμα ) των κουπιών, συμφωνώ Ο,η ξύμπλους, το ξύμπλουν=συνταξιδιώτης, συμμέτοχος Ανιώ-ανία=λυπώ, πικραίνω Ο, η άνους, το άνουν- άμυαλος, ανόητος Αρώσιμοι (μεταφορά από τη σπορά) Υφίεμαι=ρίχνω, ύφεσις Ανίεμαι= ζω ελεύθερα, ανειμέναι γυναίκες= ελέυθερες Είβω=στάζω, συγγενές ικμάς-άδος Θιγγάνω=αγγίζω, θίγω, προσβάλλω άθικτος, εύθικτος,

25 Ετυμολογικός πίνακας του φεύγω στα σύνθετα και απλά του παράγωγα Ανασυγκρότηση των επιχειρημάτων Ισμήνης Αντιγόνης Σύγκριση του ήθους της Ισμήνης όπως παρουσιάζεται σ αυτή τη σκηνή, με αυτό που παρουσίασε στην αρχή του δράματος στη συζήτηση με την αδελφή της. Να επισημάνετε τις διαφορές και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με στοιχεία από το κείμενο. Το ξερες πως είναι κερδισμένος τελικά/όποιος χαμογελάει μπροστά στην καρμανιόλα Δεν πειράζει που δεν σου βγήκε η ζαριά/τζογάρισες στο όνειρο κι είσαι έτοιμος για όλα/το λέει κι ένα τραγούδι που μας μάθαιναν παλιά/ο ΧΑΜΕΝΟΣ ΤΑ ΠΑΙΡΝΕΙ ΌΛΑ. Μου λένε αν φύγω από/τον κύκλο θα χαθώ/στα όρια του μονάχα/μπορώ να γυροφέρνω/ και πως ο κόσμος είναι/ ανήμερο θεριό/και όταν δαγκώνει εγώ/ καλά είναι να σωπαίνω/και όταν φοβούνται πως/μπορεί να τρελαθώ/ μου λεν να πάω κρυφά/ κάπου να κλάψω/ και να θυμάμαι πως/ αυτό το σκηνικό/ είμαι μικρός, πολύ/μικρός για να το αλλάξω/ μα εγώ μ έναν άγριο /περήφανο χορό/ σαν αετός πάνω /από τις λύπες θα πετάξω/ σιγά μην κλάψω σιγά/ μη φοβηθώ σιγά/ μην κλάψω σιγά/ μη φοβηθώ. Δραστηριότητες Τα δυο τελευταία τραγούδια του Γιάννη Αγγελάκα έχουν κάποια σχέση με την Αντιγόνη του Σοφοκλή και ποια είναι αυτή; Αναλύστε την

26 X8s4

27 FQDw&feature=related

28 Ξάφνου στα σκοτάδια μας γκρεμίστηκες με φόρα Μη δίνεις σημασία που όλα γίναν ξαφνικά Και δεν πρόλαβες να πεις δυο τρία λόγια Το ξερες πως είναι κερδισμένος τελικά Όποιος χαμογελάει μπροστά στην καρμανιόλα Άπλωνες στα σύννεφα τη τσόχα και με μιας Έναν αιώνα κέρδιζες ποντάροντας μιαν ώρα Τώρα θυμώνεις, ξεφυσάς και όλο ρωτάς Πού σταματάει αυτή η άγρια κατηφόρα Δεν πειράζει που δεν σου ήλθε η ζαριά Τζογάρισες στο όνειρο κι είσαι έτοιμος για όλα Το λέει και το τραγούδι που μας μάθαινες παλιά Ο ΧΑΜΕΝΟΣ ΤΑ ΠΑΙΡΝΕΙ ΟΛΑ

29 Σιγά μη κλάψω, σιγά μη φοβηθώ Μου λεν αν φύγω από τον κύκλο θα χαθώ Σταόριατουμοναχάμπορώναγυροφέρνω Και πως ο κόσμος είναι ανήμερο θεριό Και όταν δαγκώνει εγώ καλά είναι να σωπαίνω Και όταν φοβούνται πως μπορεί να τρελαθώ Μουλενναπάωκρυφάκάπουνακλάψω Και να θυμάμαι πως αυτό το σκηνικό είμαι μικρός πολύ μικρός γιανατοαλλάξω Μα εγώ μ έναν άγριο περήφανο χορό Σαν αετός πάνω από τις λύπες θα πετάξω Σιγά μην κλάψω σιγά μη φοβηθώ Σιγά μην κλάψω σιγά μη φοβηθώ