1223/2010 ΑΠ ( )

Transcript

1 1223/2010 ΑΠ ( ) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ, ΕΦΑΔ 2011/173, ΧΡΙΔ 2011/444, Δ/ΝΗ 2011/1006)Αιγιαλός και παραλία. Κοινόχρηστος χαρακτήρας αυτών. Χρήση των χώρων αυτών. Διάκριση της χρήσεως σε απλή και σε αυθαίρετη. Αποζημίωση λόγω παράνομης χρήσης. Προϋποθέσεις παραχώρησης νόμιμης χρήσεως. Αναιρείται η προσβαλλόμενη απόφαση, γιατί παραβίασε ευθέως τις σχετικές διατάξεις που καθορίζουν την αποζημίωση λόγω αυθαίρετης χρήσης. (Αναιρεί την υπ αριθμ. 232/2005 απόφαση ΕφΚρήτης). Αριθμός 1223/2010 ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ Α2` Πολιτικό Τμήμα ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Δημήτριο Δαλιάνη, Αντιπρόεδρο, Ρένα Ασημακοπούλου, Ιωάννη Ιωαννίδη, Χαράλαμπο Ζώη και Αθανάσιο Κουτρομάνο, Αρεοπαγίτες. ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του, στις 8 Μαρτίου 2010, με την παρουσία και της γραμματέως Αικατερίνης Σιταρά, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ: Του αναιρεσείοντος: Ελληνικού Δημοσίου, που εκπροσωπείται νόμιμα από τον Υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών και από τον Προϊστάμενο της κτηματικής Υπηρεσίας..., το οποίο εκπροσωπήθηκε από την πληρεξούσια Αλεξάνδρα Δημητρακοπούλου, πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, με δήλωση του άρθρου 242 παρ. 2 του Κ.Πολ.Δ. Της αναιρεσιβλήτου: εταιρείας με την επωνυμία... ( ξενοδοχεία... και...), που εδρεύει στην... και εκπροσωπείται νόμιμα, η οποία εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο της Γεώργιο Πουλάκο. Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από αγωγή της ήδη αναιρεσίβλητης, που κατατέθηκε στο Μονομελές Πρωτοδικείο Λασιθίου. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 507/2003 του ίδιου Δικαστηρίου και 232/2005 του Εφετείου Κρήτης. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητά το αναιρεσείον με την από αίτησή του και τους από πρόσθετους λόγους. Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο εισηγητής Αρεοπαγίτης Αθανάσιος Κουτρομάνος ανέγνωσε την από έκθεσή του, με την οποία εισηγήθηκε να γίνουν δεκτοί ο δεύτερος, ο τέταρτος και ο πέμπτος λόγος του αναιρετηρίου και ο τρίτος λόγος του προσθέτου δικογράφου, να απορριφθούν δε οι λοιποί. Ο πληρεξούσιος του αναιρεσιβλήτου ζήτησε την απόρριψη της αίτησης και των προσθέτων λόγων καθώς και την καταδίκη του αντιδίκου μέρους του στη δικαστική δαπάνη. ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ Από το συνδυασμό των διατάξεων του άρθρου 115 του ΠΔ 11/ "περί διοικήσεως δημοσίων κτημάτων", όπως μεταγενεστέρως τροποποιήθηκε και ισχύει, του άρθρου 1 του ΑΝ 2344/1940 "περί αιγιαλού και παραλίας" (που ίσχυε μέχρι της , οπότε καταργήθηκε, με τον Ν.2971/2001), του άρθρου 49 3 του Ν.1416/1984, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, και των άρθρων και 904 ΑΚ προκύπτει ότι, αν ο χρήστης τμήματος αιγιαλού ή παραλίας, κατά παράβαση των όρων της προς αυτόν παραχώρησης ή της σχετικής συμβάσεως, δεν περιορίζεται σε "απλή χρήση" αυτού, ήτοι σε εκμετάλλευση από την οποία δεν μεταβάλλεται ο κοινόχρηστος χαρακτήρας του χώρου και δεν αλλοιώνεται το φυσικό αυτού περιβάλλον, αλλά προβαίνει σε επαχθέστερη εκμετάλλευση του ακινήτου (ιδίως με την κατασκευή κτισμάτων και συναφών έργων), τότε η χρήση αυτού καθίσταταιαυθαίρετη, και το Δημόσιο - πέρα και ανεξάρτητα από το (λειτουργικό) δικαίωμά του να ανακαλέσει την πράξη παραχώρησης ή να καταγγείλει ενδεχόμενη σύμβαση και να αποβάλει τον χρήστη - έχει κατά του τελευταίου αξίωση πρόσθετης (ήτοι πέρα εκείνης που αντιστοιχεί στην απλή χρήση υπό την εκτεθείσα έννοια) αποζημίωσης και απόδοσης της ωφέλειας που ο χρήστης απεκόμισε και κατά την οποία αυτός κατέστη αδικαιολογήτως πλουσιότερος εις βάρος της δημόσιας περιουσίας, κατά το χρονικό διάστημα της παράνομης εκμετάλλευσης 1

2 αυτής. Αντίθετη ερμηνεία, σύμφωνα με την οποία το Δημόσιο έχει μόνον δικαίωμα να αποβάλει τον αυθαίρετο χρήστη από την κατοχή του ακινήτου και να αποτρέψει έτσι τη συνέχιση της έννομης δράσης αυτού στο μέλλον, θα οδηγούσε στο άτοπο να θεωρείται ότι, κατ` εξαίρεση έναντι όλων των άλλων προσώπων, φυσικών και νομικών, το Δημόσιο έχει νομική υποχρέωση να μην απαιτεί οικονομικό αντάλλαγμα για την εκ μέρους τρίτων αυθαίρετηεκμετάλλευση περιουσιακών του στοιχείων ή κοινόχρηστων κρατικών ακινήτων. Στην προκειμένη περίπτωση, το Εφετείο (εξαφανίζοντας απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου, που έκρινε αντιθέτως) δέχθηκε, με την προσβαλλόμενη απόφασή του, τα ακόλουθα: "Στις , επιδόθηκε στην ανακόπτουσα το με αριθμό... πρωτόκολλο καθορισμού αποζημίωσης για αυθαίρετη χρήση αιγιαλού, το οποίο εκδόθηκε σε βάρος της, στις , από τον Προϊστάμενο της Κτηματικής Υπηρεσίας του..., με το οποίο καθορίστηκε αποζημίωση υπέρ του Δημοσίου, για το χρονικό διάστημα από έως , συνολικού ποσού ευρώ και για την αυθαίρετη χρήση από την ανακόπτουσα δημόσιου κτήματος και ειδικότερα κοινόχρηστου χώρου αιγιαλού, επί του οποίου έχει κατασκευάσει έργα συνολικής έκτασης τ.μ και βρίσκεται στην περιοχή... του Δήμου..., όπως ειδικότερα ο χώρος αυτός αποτυπώνεται στο επικαλούμενο και προσκομιζόμενο από τοπογραφικό διάγραμμα του τοπογράφου - μηχανικού... Η ανακόπτουσα έχει στην κυριότητά της και εκμεταλλεύεται το ξενοδοχειακό συγκρότημα με την επωνυμία "... ΚΑΙ...", το οποίο βρίσκεται στην παραλία της..., της κτηματικής περιφέρειας του Δήμου... Με απόφαση του Δημάρχου... και μετά προηγηθείσα απόφαση του Νομάρχη..., από προηγούμενα έτη παραχωρήθηκε στην ανακόπτουσα το δικαίωμα της απλής χρήσεως του αιγιαλού που βρίσκεται μπροστά από το ξενοδοχειακό συγκρότημά της, με τους όρους: 1) να μην αναιρείται από τη χρήση του ο κοινόχρηστος χαρακτήρας του, 2) να μην εμποδίζεται η ελεύθερη πρόσβαση στη θάλασσα και 3) να μην προβεί στην περίφραξή του και στην κατασκευή μόνιμων εγκαταστάσεων. Το μίσθωμα για την παραχώρηση της χρήσης του καθορίστηκε με την Δ100/1137/ΠΕ/ΠΟΛ.53/ απόφαση του Υπουργού των Οικονομικών, η δε ανακόπτουσα το καταβάλλει κάθε έτος στον Δήμο... Μέσα στον χώρο, η χρήση του οποίου της παραχωρήθηκε νομότυπα, η ανακόπτουσα έχει προβεί σε οικοδομικές εργασίες, δίχως να έχει την άδεια των αρμόδιων αρχών, όπως αυτές (εργασίες) ειδικότερα αναφέρονται στην από έκθεση αυτοψίας του τοπογράφου μηχανικού... Συγκεκριμένα, μπροστά στα ξενοδοχεία της... και... προέβη στην κατασκευή πλακοστρώσεων και ξύλινων κατασκευών σε εμβαδό τμ, τμημάτων κτιρίων, βεραντών και πισίνας εμβαδού 110 τμ, λιμενίσκου και προβλήτας εμβαδού 650 τμ και υπαίθριου μπαρ εμβαδού 201 τ.μ. Η συνολική έκταση επί της οποίας έγιναν οι παραπάνω κατασκευές, για τις οποίες δεν εκδόθηκε προηγουμένως η απαιτουμένη άδεια, είναι εμβαδού τμ. Όμως, όπως προαναφέρθηκε, ο χώρος στον οποίο τοποθετήθηκαν περιλαμβάνεται στους προ των αναφερθέντων ξενοδοχείων της ανακόπτουσας κοινόχρηστους χώρους (αιγιαλούς και παραλίες), τη χρήση και εκμετάλλευση των οποίων έχει παραχωρήσει το Δημόσιο στον Δήμο... και ο τελευταίος, νομοτύπως, παραχώρησε, απευθείας στην ανακόπτουσα, αντί ετήσιας αποζημιώσεως, καταβαλλομένης παρ` αυτής. Επομένως, η τελευταία χρησιμοποιεί τον χώρο εκείνο δυνάμει δικαιώματος και όχι αυθαίρετα, όπως αβάσιμα ισχυρίζεται το Δημόσιο. Συνεπώς, δεν συνέτρεχε νόμιμη περίπτωση εκδόσεως, σε βάρος της, του ανακοπτομένου πρωτοκόλλου καθορισμού αποζημίωσης για αυθαίρετη χρήση. Πρέπει να σημειωθεί, ότι το Ελληνικό Δημόσιο συνομολογεί ότι στην ανακόπτουσα νομοτύπως έχει παραχωρηθεί η χρήση του χώρου εκείνου (μείζονος), πλην όμως ισχυρίζεται ότι ο παραπάνω Ο.Τ.Α της παραχώρησε μόνο το δικαίωμα της απλής χρήσεως και εκμετάλλευσης των κοινόχρηστων χώρων του αιγιαλού και παραλίας, προκειμένου να τοποθετεί καρέκλες, ομπρέλες, ποδήλατα θαλάσσης κλπ και συνεπώς η ανακόπτουσα, η οποία δεν είχε το δικαίωμα να προβεί στις αυθαίρετες κατασκευές και μόνιμες εγκαταστάσεις που προαναφέρθηκαν, εφόσον τις χρησιμοποιεί, προβαίνει σε αυθαίρετη χρήση του κοινόχρηστου εκείνου χώρου. Όμως, οι ενέργειες εκείνες των οργάνων της ανακόπτουσας και η χρήση των εγκαταστάσεων που προεκτέθηκαν δεν έχουν επιρροή στην ένδικη διαφορά, εφόσον το Ελληνικό Δημόσιο δεν επικαλείται ότι η παραχώρηση είναι παράνομη, ή ότι, εξ αιτίας των παράνομων ενεργειών των οργάνων της ανακόπτουσας και της μεταβολής της χρήσης του κοινοχρήστου χώρου, ανακλήθηκε η απόφαση του Δημάρχου..., με την οποία παραχωρήθηκε η χρήση του δημοσίου κτήματος και έκτοτε η ανακόπτουσα το χρησιμοποιεί αυθαίρετα. Περαιτέρω, δεν 2

3 επικαλείται ότι το ίδιο, δια των αρμοδίων οργάνων του, προέβη στην ανάκληση της απόφασης του Νομάρχη, με βάση την οποία παραχωρήθηκε η χρήση και εκμετάλλευσή του στον Δήμο..., δοθέντος ότι η παραβίαση των όρων που τέθηκαν στην ανακόπτουσα κατά την παραχώρηση της χρήσης του δεν έχουν ως άμεση συνέπεια την απώλεια του δικαιώματος χρήσης, αλλά παρέχουν τη δυνατότητα στον Δήμο... ή στο Δημόσιο να ανακαλέσουν την απόφαση παραχώρησης της χρήσης. Μέχρι την ανάκληση όμως αυτής, η ανακόπτουσα εξακολουθεί να χρησιμοποιεί το δημόσιο κτήμα, καταβάλλοντας την ετήσια αποζημίωση που προαναφέρθηκε, με βάση την έννομη σχέση που ρυθμίζεται από την παραπάνω απόφαση των αρμοδίων οργάνων του Δήμου... Τέλος, εφόσον οι κατασκευές είναιαυθαίρετες και παράνομες, μπορεί να προβεί στην κατεδάφισή των και την επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση, σε καμμιά περίπτωση όμως δεν δικαιούται να προβεί στον καθορισμό αποζημίωσης για την αυθαίρετη χρήση παράνομων κατασκευών και εγκαταστάσεων". Ετσι όμως που έκρινε, το Εφετείο, παρεβίασε με εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή τις αναφερόμενες πιο πάνω διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου και συνεπώς οι δεύτερος και τέταρτος λόγοι της αιτήσεως αναιρέσεως και ο τρίτος λόγος του πρόσθετου αναιρετηρίου, με τους οποίους, υπό την επίκληση του άρθρου 559 αρ.1 Κ.Πολ.Δ., καταλογίζεται στο Εφετείο, κατ` εκτίμηση, η ανωτέρω πλημμέλεια, είναι βάσιμοι, γι` αυτό και πρέπει, παρελκούσης της έρευνας των λοιπών λόγων, να αναιρεθεί η απόφαση και να παραπεμφθεί η υπόθεση προς περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Εφετείο, αφού είναι δυνατή η συγκρότησή του από άλλους δικαστές (άρθρο Κ.Πολ.Δ.). ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Αναιρεί την 232/2005 απόφαση του Εφετείου Κρήτης. Παραπέμπει την υπόθεση προς περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Εφετείο, που θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές. Επιβάλλει στην αναιρεσίβλητο την δικαστική δαπάνη του αναιρεσείοντος, την οποία ορίζει σε τριακόσια (300) ευρώ. Κρίθηκε και αποφασίστηκε στην Αθήνα στις 18 Μαΐου Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση, στο ακροατήριό του στις 23 Ιουνίου Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ Ρ.Κ. 66/2002 ΕΙΡ ΛΕΥΚ (340173) (ΑΡΧΝ 2003/867) Παραλία. Αιγιαλός. Κοινόχρηστα. Παραχώρηση της χρήσης αιγιαλούκαι συγκεκριμένα παραχώρηση ιδιαιτέρων δικαιωμάτων. Προσβολή προσωπικότητας από την παρεμπόδιση χρήσης κοινοχρήστων πραγμάτων. Αρμοδιότητα Ειρηνοδικείου. Η μη παράσταση και παρέμβαση του προς ον η κοινοποίηση του δικογράφου δεν τον καθιστά διάδικο. Μίσθωση κοινοχρήστων Χώρων. Επιτόπια θεώρηση από τον Ειρηνοδίκη χωρίς παρουσία και γνώση των διαδίκων. Σημείωση Χρήστου Νικολαϊδη ΑΡΧΝ 2003/870). ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ ΛΕΥΚΑΔΑΣ 66/2002 Ειρηνοδίκης: Ελένη Κατσαούνου Δικηγόροι: Γιαν. Γεωργίου (Δ.Σ. Πρέβεζας), Γεώργ. Κτενάς, Πέτρος Χόρτης, Παν. Γληγόρης, Ευστ. Σκλαβενίτης Επειδή με δήλωση των πληρεξουσίων δικηγόρων των αιτούντων, που καταχωρίσθηκε 3

4 στα ταυτάριθμα πρακτικά, η υπό κρίση αίτηση δεν εισάγεται ως προς τον ένατο των καθών Γ.Κ. του Ζ., η συζήτηση αυτής (αίτησης) ματαιώνεται μεταξύ των ως άνω διαδίκων (άρθρ. 260 παρ. 1 Κ.Πολ.Δ., Ολομ. ΑΠ 744/1982 Ελλ.Δνη 24,34, ΑΠ 1261/1989 Αρχ. Νομ. 43(1992), 204). Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 967, 968 Α.Κ. και 1 του Ν. 2971/2001 "περί αιγιαλού και παραλίας" προκύπτει ότι ο αιγιαλός είναι η ζώνη της ξηράς, που βρέχεται από τη θάλασσα από τις μεγαλύτερες και συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων της. Αποτελεί φυσική δημόσια κτήση, αφού δεν δημιουργείται με πράξη της Πολιτείας, αλλά προκύπτει από φυσικά και μόνο φαινόμενα (ΣτΕ 491/1973, 3814/1977, ΑΠ 546/1978 ΝοΒ 27,389) και είναι πράγμα κοινόχρηστο ανήκον στο Δημόσιο, εφόσον δεν ανήκει σε Δήμο ή Κοινότητα ή ο νόμος δεν ορίζει άλλως, με κύριο δεδομένο προορισμό την εξυπηρέτηση της επικοινωνίας από και προς τη θάλασσα. Υπό το ισχύον δίκαιο ουδέποτε χωρεί εκποίηση ή κατ` άλλον τρόπο απόκτηση κυριότητας επί του αιγιαλού. Μόνο παραχώρηση της χρήσης του αιγιαλούδύναται να λάβει χώρα υπό τους περιορισμούς των συνδυαζομένων άρθρων 970 του Α.Κ και 13 Ν. 2971/2001, κατά τα οποία είναι δυνατή η παραχώρηση ιδιαιτέρων δικαιωμάτων επί κοινοχρήστων πραγμάτων, κατά τους όρους του νόμου, μόνον εάν και εφόσον και μετά την παραχώρηση εξακολουθεί να εξυπηρετείται ή τουλάχιστον να μην αναιρείται η κατά τον προορισμό του πράγματος κοινή του χρήση (ΣτΕ 1377/1971, 2799/1972 Ε.Δ.Δ.Δ. 16, 380, Σ.τ.Ε. 61/1974 Ε.Δ.Δ.Δ. 18, 248). Ειδικότερα για τον αιγιαλό, η παραχώρηση ιδιαιτέρων δικαιωμάτων γίνεται με ατομικές, μονομερείς και προσωποπαγείς πράξεις της αρμόδιας αρχής κατ` ενάσκηση δημόσιας εξουσίας (ΑΠ 1331/1980 ΝοΒ 29,668), υπό τον περιορισμό να μη βλάπτεται το φυσικό περιβάλλον, να μην περιορίζεται η έκταση της θαλάσσιας λωρίδας, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους λουόμενους και να μην παρεμποδίζεται η από το ευρύ κοινό απόλαυση της θάλασσας, που αποτελεί αγαθό κοινό σε όλους. Εξάλλου, η ιδιότητα του αιγιαλού ως κοινοχρήστου πράγματος, παρέχει σε κάθε δημότη, που εμποδίζεται στη χρήση και την απόλαυσή του ενόψει του δεδομένου του προορισμού του το ιδιόρρυθμο δικαίωμα που απορρέει από την προσωπικότητα του ανθρώπου και στηρίζεται στη διάταξη του άρθρου 57 Α.Κ., να αξιώσει την ικανοποίηση και μη διατάραξη τούτου (Μπαλή, Γεν. Αρχ. παρ. 204, 206, ιδίου Εμπρ.Δικ. παρ. 10, Τούση, Εμπρ. Δικ. παρ. 61, Δωρής: "Τα Δημόσια κτήματα Αιγιαλός και παραλία", τόμ. Β, τεύχ. Α` έκδ σελ. 33). Στην προκειμένη περίπτωση, με την αίτηση που κρίνεται (με απλή κοινοποίηση του δικογράφου της προς το Ελληνικό Δημόσιο, που δεν παρέστη κατά τις περί παρεμβάσεως διατάξεις και επομένως δεν είναι διάδικος ΕΑ 2952/1979 ΝοΒ 28,834), οι αιτούντες επικαλούμενοι επείγοντες λόγους διασφάλισης της χρήσης του επιδίκου κοινόχρηστου πράγματος αιγιαλού, επιδιώκουν την προσωρινή ρύθμιση κατάστασης με τη λήψη σε βάρος των καθών ασφαλιστικών μέτρων για την προστασία του δικαιώματος της προσωπικότητάς τους, που συνίσταται στην ελεύθερη χρήση και απόλαυση του κοινόχρηστου χώρου αιγιαλού και παραλίας του Δημοσίου, ευρισκομένου στην ειδική θέση "Ρ." της περιφέρειας μικρού γιαλού Π. Δήμου Ε. Ν. Λευκάδας, όπως ειδικότερα στην αίτηση προσδιορίζεται, που πρόσβαλαν οι καθών με την κατάληψή του. Η αίτηση, για την οποία καταβλήθηκαν τα νόμιμα τέλη της συζήτησης, παραδεκτά και αρμόδια φέρεται στο Δικαστήριο αυτό, κατόπιν αναλογικής εφαρμογής της Κ.Πολ.Δ. 15 αριθμ. 5, λόγω αποχρώσας ομοιότητας των περιπτώσεων και σύμφωνα και με τα άρθρα 29 παρ. 1 και 731 του ίδιου Κώδικα, κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων (άρθρ. 682 επόμ. Κ.Πολ.Δ.). Υπάρχει δε επείγουσα περίπτωση για να δικαστεί η κρινόμενη υπόθεση, γιατί σε περίπτωση παρεμπόδισης της χρήσης κοινοχρήστου πράγματος η προϋπόθεση του κατεπείγοντος συντρέχει διαρκώς. Κι αυτό γιατί μη αφορώντας η χρήση αυτή ένα ή ορισμένα άτομα, που θα ενεργούν κάποια ορισμένη χρονική στιγμή σε ένα ορισμένο σημείο του κοινοχρήστου αλλά χιλιάδες ατόμων, τα οποία θα ενεργήσουν τη χρήση αυτή σε διάφορες χρονικές περιόδους και διάφορα τοπικά σημεία, είναι αδύνατο να προσδιορισθεί πότε συντρέχει το κατεπείγον λήψης του ασφαλιστικού μέτρου. Οι ίδιες σκέψεις ισχύουν και για την αναγνώριση του επικειμένου κινδύνου (ΑΠ 259/1971 ΝοΒ 19,853 Παρμ. Τζίφρα: "Ασφαλιστικά Μέτρα" έκδοση τετάρτη σελ. 294 επόμ.), τα δε αντίθετα από τους καθών υποστηριζόμενα απορριπτέα κρίνονται ως αβάσιμα. Η αίτηση είναι νομικά βάσιμη, στηριζόμενη στις συνδυασμένες προαναφερθείσες διατάξεις και σ` εκείνες των άρθρων 947 και 176 Κ.Πολ.Δ. και πρέπει να γίνει τυπικά δεκτή και να ερευνηθεί περαιτέρω στην ουσία της. Οι δεύτερος, τρίτος, τέταρτη, πέμπτος και έβδομη των καθών αρνούνται την αίτηση και 4

5 προβάλλουν τον ακόλουθο ισχυρισμό: Την ένσταση ελλείψεως παθητικής νομιμοποιήσεώς τους στην παρούσα δίκη, διότι είναι μισθωτές των επιδίκων χώρων του αιγιαλού και όχι διεκδικητές αυτού. Ο ισχυρισμός αυτός συνιστά αιτιολογημένη άρνηση της ένδικης αίτησης, αποδεικνύεται αυταποδεικτικά, οπότε επιφέρει την απόρριψη της αίτησης ως αναπόδεικτης (βλεπ. σχετ. Α.Π. 905/1979 ΝοΒ 28,264). Από τις ένορκες καταθέσεις των μαρτύρων των διαδίκων, που περιέχονται στα ταυτάριθμα με την παρούσα απόφαση πρακτικά της δίκης, το σύνολο των εγγράφων που επικαλέστηκαν και προσκόμισαν οι διάδικοι, μεταξύ των οποίων (εγγράφων) και μία φωτογραφία της επίδικης περιοχής (444 Κ.Πολ.Δ.), που απεικονίζει την επικρατούσα εκεί πραγματική κατάσταση και τις ομολογίες που συνάγονται από τις προτάσεις των διαδίκων, πιθανολογήθηκαν τα εξής πραγματικά περιστατικά: Στη θέση Μ. Γ. Ρ. Π. Δήμου Ε. Ν. Λευκάδας εκτείνεται ο επίδικος αιγιαλός και παραλία (ζώνη ξηράς που προστίθεται στον αιγιαλό) σε μήκος περίπου 250 μέτρων και πλάτος 30 έως 50 μέτρα περίπου, καταλαμβάνοντqς συνολική έκταση τ.μ. περίπου. Με την υπ` αριθμ /4612/ΒΟ010 κοινή Υπουργική απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και Οικονομίας και Οικονομικών παραχωρήθηκε απευθείας και με αντάλλαγμα στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) Α` βαθμού της χώρας το δικαίωμα της απλής χρήσης των κοινοχρήστων χώρων αιγιαλού και παραλίας που βρίσκονται στα όρια της διοικητικής τους περιφέρειας, για το χρονικό διάστημα από έως , σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις, που ορίζονται στις διατάξεις της (Υπουργικής απόφασης). Με την ίδια απόφαση ορίσθηκε ότι το δικαίωμα αυτό μπορεί να μεταβιβασθεί από κάθε ΟΤΑ σε δική του αμιγή δημοτική ή κοινοτική επιχείρηση για το ίδιο χρονικό διάστημα (άρθρ. 1) και ότι η αρμόδια Κτηματική Υπηρεσία ελέγχει την πιστή τήρηση της απόφασης αυτής και εισηγείται την ανάκλησή της στις περιπτώσεις που δεν τηρούνται οι όροι και οι προϋποθέσεις που τίθενται σ` αυτή (άρθρ. 8). Ο Δήμος Ε., δέκατος των καθών, στα διοικητικά όρια του οποίου υπάγεται ο επίδικοςαιγιαλός και παραλία, τηρώντας πιστά τους όρους και τις προϋποθέσεις που τίθενται στην ανωτέρω Υπουργική απόφαση, με την υπ` αριθμ. 92/2002 απόφαση του Δημοτικού του Συμβουλίου καθόρισε τα προοριζόμενα για μίσθωση τμήματα τουαιγιαλού. Στη συνέχεια εξέδωσε, μεταξύ των άλλων, τις υπ` αριθμ. 13, 15, 16, 17 και 19/2002 αποφάσεις, με τις οποίες παραχώρησε σε ιδιώτες την άδεια χρήσης συγκεκριμένων τμημάτων του αιγιαλού, για την άσκηση δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν τους λουόμενους, με τους αναγραφόμενους σε αυτές (αποφάσεις του) όρους και προϋποθέσεις. Ειδικότερα, με την υπ` αριθμ. 13/2002 απόφαση του οικείου Δήμου παραχωρήθηκε στον Κ.Γ. του Γ., υιού του τρίτου και τετάρτης των καθών, άδεια χρήσης τμήματος του αιγιαλού, έκτασης 40 Τ.μ. για την εκμετάλλευση ξαπλωστρών και ομπρελών, με τους αναφερόμενους σ` αυτή όρους. Με την υπ` αριθμ. 15/2002 απόφαση παραχωρήθηκε στον πέμπτο των καθών άδεια χρήσης τμήματος του αιγιαλού, ίδιας ως άνω έκτασης και για την ίδια δραστηριότητα. Στον ίδιο δε καθού παραχωρήθηκε δυνάμει της υπ` αριθμ α/19/2/ απόφασης του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας άδεια εκμίσθωσης θαλασσίων μέσων αναψυχής στην επίδικη παραλία, με τους αναγραφόμενους σ` αυτή όρους. Με τις υπ` αριθμ. 16 και 17/2002 αποφάσεις του δεκάτου των καθών παραχωρήθηκε στην έβδομη των καθών άδεια χρήσης δύο τμημάτων του αιγιαλού, έκτασης εκά στου 40 τ.μ., για την ίδια ως άνω δραστηριότητα. Τέλος, με την υπ` αριθμ. 19/2002 απόφαση του οικείου Δήμου παραχωρήθηκε στον πρώτο των καθών άδεια χρήσης τμήματος του επιδίκου αιγιαλού, έκτασης 40 τ.μ., για την ίδια ως άνω δραστηριότητα και με τους ίδιους όρους. Οι προαναφερόμενοι των καθών καταλαμβάνουν, με την ιδιότητα των μισθωτών, συνολική έκταση 160 τ.μ. από την ολική έκταση των Τ.μ. περίπου του αιγιαλού. Η χρήση από τους ανωτέρω καθών των μισθωμένων συγκεκριμένων τμημάτων του αιγιαλού γίνεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μη παραβιάζεται ο προορισμός του ως κοινοχρήστου πράγματος. Μεταξύ δε των επιδίκων αυτών τμημάτων του αιγιαλού υφίσταται ενδιάμεση απόσταση ελεύθερης ζώνης, που προβλέπεται στο νόμο (άρθρ. 13 αριθμ. 3 εδ. γ Ν. 2971/2001), εις τρόπον ώστε να διακινούνται ελεύθερα τόσο οι αιτούντες όσο και οι λουόμενοι της περιοχής. Οι ξαπλώστρες των ανωτέρω καθών βρίσκονται συγκεντρωμένες σε πόστα (ντάνες) και κατά τη διάρκεια της μίσθωσής τους στους λουόμενους τοποθετούνται μέσα στον μισθωμένο από τον καθένα τους (καθών) χώρο. Δεν εμποδίζεται δε από την χρήση των ξαπλωστρών και ομπρελών η ελεύθερη διέλευση των αιτούντων και λουομένων. Τα πιθανολογηθέντα αυτά πραγματικά περιστατικά βεβαιώθηκαν και από την επιτόπια θεώρηση, που έγινε από τη δικάζουσα την υπόθεση σε ανύποπτο χρόνο μετά τη συζήτηση. Αφού, λοιπόν, πιθανολογήθηκε ότι οι ανωτέρω καθών δεν χρησιμοποιούν τα 5

6 επίδικα τμήματα του αιγιαλού παράνομα και αυθαίρετα, αλλά ενεργούν βάσει δικαιώματος, που τους παρέχει η άδεια της αρμόδιας αρχής (ο Δήμος Ε., δέκατος των καθών, με βάση απόφαση της κεντρικής εξουσίας, στηριζόμενη στον οικείο νόμο, οι λοιποί καθών με την ιδιότητα των μισθωτών), ακόμη ότι οι αιτούντες δεν εμποδίζονται στη χρήση και την απόλαυση του επιδίκου αιγιαλού, δεδομένου ότι και μετά την απλή παραχώρηση της χρήσης συγκεκριμένων τμημάτων του δεν αναιρείται η κατά τον προορισμό του κοινή χρήση, πρέπει η κρινόμενη αίτηση να απορριφθεί ως ουσιαστικά αβάσιμη. Να σημειωθεί ότι τα αποδιδόμενα με την αίτηση σε βάρος των δευτέρου, τρίτου, τετάρτης, έκτου και ογδόου των καθών περί παράνομης προσβολής του δικαιώματος της προσωπικότητας των αιτούντων δεν πιθανολογήθηκαν αληθινά, δεδομένου ότι οι τελευταί οι δεν παρεμπόδισαν με πράξεις και ενέργειές τους την από τους αιτούντες απόλαυση της θάλασσας και του αιγιαλού. Επομένως, απορριπτέα κρίνεται η ένδικη αίτηση ως ουσιαστικά αβάσιμη και για τους ανωτέρω καθών. Τα δικαστικά έξοδα των καθών βαρύνουν τους αιτούντες (άρθρ. 176 Κ.Πολ.Δ.), κατά τα οριζόμενα στο διατακτικό. 64/1999 ΕΙΡ ΛΕΥΚ (294482) ΑΡΧΝ/2000 (707) Πράγματα εκτός συναλλαγής. Σε αυτά περιλαμβάνεται και οαιγιαλός, η ιδιότητα του οποίου προκύπτει από φυσικά φαινόμενα. Οι χώροι και τα κτήματα που περιλαμβάνονται μέσα στη ζώνη του λιμένα είναι κοινής χρήσης και ανήκουν στο Δημόσιο. Τα κοινόχρηστα πράγματα είναι ανεπίδεκτα οποιασδήποτε συναλλαγής και με παραχώρηση της αρχής είναι επιτρεπτή η απόκτηση ιδιαίτερων ιδιωτικών δικαιωμάτων. Η εκμετάλλευση των λιμένων ανήκει στα Λιμενικά Ταμεία, που είναι νπδδ. Η ανωτέρω παραχώρηση συνιστά έννομη σχέση δημοσίου και όχι ιδιωτικού δικαίου. Δεν είναι δυνατή η απόκτηση δικαιωμάτων κυριότητας, νομής ή κατοχής σε κοινόχρηστα πράγματα από ιδιώτες. Λήψη ασφαλιστικών μέτρων κατόπιν αίτησης του Δημοσίου και όχι του ιδιώτη που έχει ιδιαίτερα δικαιώματα. Η διοικητική πράξη παραχώρησης δικαιωμάτων σε ιδιώτες προσβάλλεται παραδεκτά στο ΣτΕ. Εξουσίες του ΣτΕ και των πολιτικών δικαστηρίων. Προσβολή προσωπικότητας από την παρεμπόδιση της χρήσης κοινοχρήστων πραγμάτων. Αρμοδιότητα των πολιτικών δικαστηρίων επί των αναφυομένων διαφορών. Καθ` ύλην αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου επί διαφορών από την προσβολή της προσωπικότητας λόγω παρεμπόδισης προσώπου να κάνει ελεύθερη χρήση κοινόχρηστης ζώνης λιμένα. Ασκηση από τον καθού η αίτηση ανταίτησης για τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων. Δωσιδικία της ανταγωγής. Ασκηση της ανταίτησης και με προφορική δήλωση που καταχωρείται στα πρακτικά ή με τις προτάσεις. Σημείωση Χρήστου Ν. Νικολαϊδη στο ΑρχΝ 2000:710. ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ ΛΕΥΚΑΔΑΣ 64/1999* Ειρηνοδίκης: Ελένη Κατσαούνου. Δικηγόροι: Μιχ. Τσουμάνης, Ευστ. Σκλαβενίτης. Απόσπασμα :... Πράγματα εκτός συναλλαγής είναι τα κοινά σε όλους, τα κοινόχρηστα και τα προορισμένα προς εξυπητέρηση δημοσίων, δημοτικών, κοινοτικών ή θρησκευτικών σκοπών, τα οποία, εφόσον δεν ανήκουν σε δήμο ή κοινότητα ή ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά, ανήκουν στο Δημόσιο (966, 967, 968 A.Κ.). Στα κοινόχρηστα πράγματα συμπεριλαμβάνεται και ο αιγιαλός (AΚ άρθ. 1 α.ν. 2344/1940), είναι δε αιγιαλόςτο τμήμα της γης, το οποίο περιβάλλει την θάλασσα και το οποίο προσδιορίζεται προς την ξηρά από τις μεγαλύτερες πλην συνήθεις αναβάσεις των χειμερίων κυμάτων και προς την θάλασσα από τις μεγαλύτερες αλλά συνήθεις υποχωρήσεις της σε καιρό νηνεμίας. Η ιδιότητά του προκύπτει από φυσικά και μόνο φαινόμενα (ΑΠ 546/1978 ΝοΒ 27, 389) και ανήκει στο Δημόσιο (AΠ 776/1977 ΝοΒ 27, ΕA 4116/1977 ΝοΒ 25, 1373). Οι λιμένες δεν είναι περιοχές κοντά στην θάλασσα που περιλαμβάνουν τοναιγιαλό, λωρίδα γης και τμήμα της αιγιαλίτιδος ζώνης. Οι χώροι και τα κτήματα γενικά που περιλαμβάνονται μέσα στην ζώνη του λιμένα είναι κοινής χρήσεως και ανήκουν στο 6

7 Δημόσιο. Κατά γενική αρχή, τα δημόσια πράγματα, εφόσον εξακολουθούν να υπηρετούν την κοινή χρήση ή κάποιο άλλο δημόσιο σκοπό, είναι ανεπίδεκτα οποιασδήποτε συναλλαγής (ΑΚ 966). Σύμφωνα όμως με την διάταξη του άρθρου 970 ΑΚ σε κοινόχρηστα πράγματα μπορούν να αποκτηθούν με παραχώρηση της αρχής, κατά τους όρους του νόμου, ιδιαίτερα ιδιωτικά δικαιώματα, εφόσον με τα δικαιώματα αυτά εξυπηρετείται ή δεν αναιρείται η κοινή χρήση. Η διάταξη αυτή αποτελεί βασικό κανόνα του δημοσίου δικαίου, κατά το οποίο η παραχώρηση από την διοικητική αρχή επί τη βάσει των κατ` ιδίαν διατάξεων, σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ιδιαιτέρων δικαιωμάτων πάνω σε κοινόχρηστα (καθώς και η χορήγηση των αδειών που απαιτούνται από τον νόμο για την άσκηση των δικαιωμάτων αυτών), είναι νόμιμη μόνον εάν και εφόσον και μετά την παραχώρηση των ιδιαιτέρων αυτών δικαιωμάτων εξακολουθεί να εξυπηρετείται ή τουλάχιστον να μην αναιρείται η κατά τον προορισμό του πράγματος κοινή αυτών χρήση (Δαγτόγλου Γ.Δ.Δ. έκδ. 1984). Ετσι η εκμετάλλευση των δημοσίων πραγμάτων δεν ανήκει πάντοτε στον κύριο, όπως οι λιμένες, πράγματα κοινόχρηστα, που ανήκουν κατά κυριότητα στο Δημόσιο, η εκμετάλλευσή τους όμως για σκοπούς καθαρά λιμενικούς, ανήκει στα Λιμενικά Ταμεία, χωριστά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (14, 18, 21 α.ν. 2344/1940). Η παραχώρηση ιδιαιτέρων δικαιωμάτων πάνω σε κοινόχρηστους χώρους αποτελεί διοικητικής φύσεως παραχώρηση άδειας χρήσης των χώρων αυτών, που ανήκουν στην δημόσια κτήση και συνιστά έννομη σχέση δημοσίου και όχι ιδιωτικού δικαίου. Δεν πρόκειται δηλαδή για δικαιώματα του ιδιωτικού δικαίου, εμπράγματα ή ενοχικά, και τούτο διότι ο παραχωρησιούχος αποκτά έναντι της διοικητικής αρχής υποκειμενικό δημόσιο δικαίωμα ιδιαίτερης χρήσης του κοινόχρηστου κατά τους όρους της παραχωρητήριας πράξης. Με την παραχώρηση δηλαδή δεν μεταβιβάζεται εμπράγματο δικαίωμα παρέχον στον δικαιούχο άμεση και κατά παντός εξουσία πάνω στο πράγμα, αλλά το ιδιότυπο δικαίωμα διοικητικού δικαίου (Δωρής: Τα δημόσια κτήματα, σελ Κυριακόπουλος Δ.Δ. παρ. 135). Δεν είναι συνεπώς ανεκτή η συνύπαρξης εμπραγμάτων δικαιωμάτων και κοινοχρήστων, αφού η σύσταση των πρώτων πάνω στα δεύτερα αναιρεί την ίδια τους την φύση, την κοινοχρησία, το ανεμπόδιστο της οποίας αποτελεί βασική προϋπόθεση της ανωτέρω διάταξης (AΚ ΑΠ 743/1963 Ε.Ε.Ν. 31,364). Η προστασία δε της κυριότητας πάνω στα κοινόχρηστα πράγματα διαφέρει από την προστασία της χρήσεως αυτών. Τα κοινής χρήσεως πράγματα ως ανεπίδεκτα χρησικτησίας (AΚ 1054) και όπως παραπάνω ελέχθη, οποιασδήποτε συναλλαγής (AΚ 966), δεν μπορούν να είναι αντικείμενο της κατά το ιδιωτικό δίκαιο κτήσεως είτε κατά κυριότητα, είτε κατά νομή, όταν δε προσβάλλεται η κυριότητα ή η νομή πάνω σ` αυτά (κοινόχρηστα) το Δημόσιο, κατ` αρχήν, ως κύριος και νομέας αυτών, μπορεί να εγείρει προς άρση της προσβολής τις αγωγές της κυριότητας και νομής (AΠ 590/1981 ΝοΒ 30, 221). Ο δικαιούχος δε των ιδιαιτέρων δικαιωμάτων χρήσεως σε κοινόχρηστο πράγμα δεν είναι κάτοχος με την έννοια της διάταξης του άρθρου 997 ΑΚ για να τύχει της προστασίας των αγωγών της νομής, γιατί επί πραγμάτων κοινής χρήσεως δεν είναι δυνατόν να αποκτηθεί δικαίωμα νομής ή οιονεί νομής και ως εκ τούτου δεν μπορεί να υπάρχει περίπτωση ανεπίληπτου νομέα και ούτε να ζητηθούν ή να ληφθούν ασφαλιστικά μέτρα από τον Ειρηνοδίκη, τα οποία προϋποθέτουν δυνατότητα ύπαρξης ανεπίληπτου νομέα και δυνατότητα άσκησης επί του επιδίκου πράγματος του δικαιώματος της νομής. Η διοικητική δηλαδή πράξη που αφορά την παραχώρηση ιδιαιτέρων δικαιωμάτων χρήσης κοινόχρηστων πραγμάτων, τα οποία δεν περιλαμβάνονται στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου αλλ` ανήκουν στην δημόσια κτήση, δεν είναι πράξη διαχείρισης της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου, αλλά διοικητική πράξη που εκδίδεται κατ` ενάσκηση δημόσιας εξουσίας (AΠ 1331/1980 ΝοΒ 29, 668), η οποία προσβάλλεται παραδεκτά στο ΣτΕ τόσο από εκείνον τον οποίον αφορά η σχετική άδεια, όσο και από κάθε τρίτον, του οποίου περιορίζεται από την χορήγηση της άδειας το δικαίωμα χρήσης κοινόχρηστου πράγματος (ΣτΕ 2696/1980 ΕΔΔΔ 25,228). Γίνεται δε δεκτός ότι τα πολιτικά δικαστήρια δεν επιτρέπεται να ελέγχουν: 1) την κακή χρήση της διακριτικής εξουσίας, 2) την κατάχρηση εξουσίας και 3) την πλάνη περί τα πράγματα. Αντίθετα το Συμβούλιο Επικρατείας, στο οποίο υποβάλλεται πλήρης ο φάκελλος της υποθέσεως, ελέγχει την πλάνη των διοικητικών υπαλλήλων περί τα πράγματα και την κακή χρήση της διακριτικής εξουσίας. Επίσης τα πολιτικά δικαστήρια δεν μπορούν να ελέγχουν την ουσιαστική κρίση των οργάνων της διοικήσεως περί της συνδρομής ή μη των απαιτουμένων πραγματικών προϋποθέσεων (Π. Τζίφρα "Δικαιοδοσία Πολιτικών Δικαστηρίων - Διοικητικαί Διαφοραί", Δικαιοσύνη με τις εκεί παραπομπές - ΑΠ 896/1986 ΝοΒ 35, AΠ 117/1976 ΝοΒ 24, 622). Στην προκειμένη περίπτωση, με την κρινόμενη αίτηση το Λιμενικό Ταμείο Λευκάδας ισχυρίζεται ότι έχει με ειδική διάταξη νόμου τη χρήση και εκμετάλλευση της χερσαίας ζώνης λιμένα Νυδρίου. Οτι με βάση την 7

8 δικαιοδοσία του αυτή παραχώρησε και θα παραχωρήσει με αντάλλαγμα, για την θερινή περίοδο έτους 1999, άδεια σε διάφορους καταστηματάρχες του Νυδρίου, προκειμένου να τοποθετήσουν τραπέζια των καταστημάτων τους, που διατηρούν στην παραλία Νυδρίου, σε προκαθορισμένο τμήμα της χερσαίας ζώνης του λιμένος Νυδρίου. Οτι ο καθού Δήμος Ελλομένου Λευκάδας, ενεργώντας παράνομα και αυθαίρετα και χωρίς την θέλησή του, τοποθέτησε κατά το χρονικό διάστημα και εφεξής μεγάλες ζαρτινιέρες στον χώρο της χερσαίας ζώνης του λιμένος Νυδρίου και συγκεκριμένα στο τμήμα της που προορίζεται να χρησιμοποιηθεί από τα ανωτέρω πρόσωπα. Οτι μ` αυτόν τον τρόπο ο καθού Δήμος κατέλαβε την χερσαία ζώνη του οικείου λιμένος, παρεμποδίζοντας το αιτούν να ασκεί το θεσμοθετημένο δικαίωμά του να εκμεταλλεύεται ελεύθερα τον επίδικο χώρο. Οτι από την ενέργεια αυτή του καθού προέκυψαν έριδες και αμφισβητήσεις τόσο μεταξύ αυτού και της Λιμενικής Επιτροπής του Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας, όσο και μεταξύ αυτού και των τυχόντων αδείας χρήσεως της χερσαίας ζώνης λιμένος Νυδρίου καταστηματαρχών και ότι είναι αναγκαία η ρύθμιση της νομής και διακαταχής του δημοσίου κοινοχρήστου κτήματος, δηλαδή της χερσαίας ζώνης του λιμένα Νυδρίου. Για το λόγο αυτό ζητεί το αιτούν να ληφθούν σε βάρος του καθού Δήμου Ελλομένου Νομού Λευκάδας ασφαλιστικά μέτρα, επί τω τέλει όπως αναγνωρισθεί νόμιμος νομέας και κάτοχος του επιδίκου χώρου, να υποχρεωθεί ο καθού να του αποδώσει την νομή και κατοχή της χερσαίας ζώνης λιμένος Νυδρίου, να διαταχθεί η αποβολή του τελευταίου (καθού) από τον επίδικο χώρο και η εγκατάσταση του αιτούντος σ` αυτό, διαφορετικά να υποχρεωθεί ο καθού να παύσει να διαταράσσει το αιτούν στην ακώλυτη άσκηση της διακατοχής του επί του επιδίκου, να υποχρεωθεί ο καθού να επαναφέρει τα πράγματα στην προηγούμενη πριν από την προσβολή κατάσταση, κατά τα ειδικότερα στην αίτηση αναφερόμενα, και τέλος να απαγορευθεί στον καθού κάθε πράξη τείνουσα στο μέλλον στην διατάραξη της νομής του επί του επιδίκου με απειλή σε βάρος του Δημάρχου του των προβλεπομένων στο άρθρο 947 ΚΠολΔ ποινών. Με βάση το περιεχόμενο αυτό η αίτηση είναι νομικά αβάσιμη και απορριπτέα, γιατί η προκύψασα μεταξύ των διαδίκων διαφορά δεν είναι διαφορά περί νομής, αλλά κατά κύριο λόγο διοικητική διαφορά ουσίας, όπως αυτό αναφέρθηκε, αφού η σχέση μεταξύ του Δημοσίου και του αιτούντος δεν είναι ενοχική και συνεπώς για την εκτίμησή της αρμόδιο είναι το ΣτΕ, όπου μπορούν να προσφύγουν οι διάδικοι για τον προσδιορισμό της φύσης των ιδιαιτέρων δικαιωμάτων που αποκτήθηκαν από το αιτούν Λιμενικό Ταμείο Λευκάδας με την παραχώρηση δυνάμει ειδικής διάταξης νόμου. Κατά την διάταξη του άρθρου 57 παρ. 1 ΑΚ όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Η διάταξη αυτή αποσκοπεί κυρίως στην προστασία της ατομικής προσωπικότητας του φυσικού προσώπου, αλλά επιβάλλεται η αναλογική εφαρμογή της και επί νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, όπως είναι οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης, γιατί έχουν πλήρη ικανότητα δικαίου, που εκτείνεται σε όλους τους κλάδους αυτού. Αλλωστε τα νομικά πρόσωπα, όπως είναι οι Δήμοι, ενεργούν ως εκπρόσωποι των ατομικών συμφερόντων και δικαιωμάτων των δημοτών τους (Δαγτόγλου Δ.Δ. σελ. 458). Ως προσβολή της προσωπικότητος θεωρείται κάθε διατάραξη από πράξεις τρίτων, παράνομη δε είναι η προσβολή της προσωπικότητος όταν η πράξη του τρίτου απαγορεύεται από διάταξη νόμου ή γίνεται χωρίς δικαίωμα ή επιχειρείται κατ` ενάσκηση δικαιώματος, το οποίο είτε είναι μικρότερης σπουδαιότητας από πλευράς έννομης τάξης, είτε ασκείται υπό περιστάσεις που καθιστούν καταχρηστική την άσκησή του (ΕΑ 10504/1986 ΕλλΔικ 28, 1315). Παραπέρα έχει γίνει δεκτό ότι κατά την έννοια της διάταξης του άρθρου 94 παρ. 1 του Συντάγματος, διοικητικές διαφορές ουσίας, που υπάγονται στην δικαιοδοσία των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων είναι οι διαφορές που πηγάζουν είτε από διοικητικές συμβάσεις, είτε από ενέργειες διοικητικών οργάνων, που δεν συνιστούν εκτελεστές διοικητικές πράξεις και εφόσον στην δεύτερη αυτή περίπτωση ο νόμος οργανώνει κατά τέτοιον τρόπο την δικονομική προστασία του πολίτη, ώστε το αίτημά του ενώπιον του Δικαστηρίου να είναι η καταψήφιση σε παροχή ή η αναγνώριση δικαιώματος ή έννομης σχέσεως που αναφέρονται στο Δημόσιο Δίκαιο (AΕιδΔ 1/1991 ΕλλΔνη 32, 1480). Με βάση το κριτήριο αυτό οι διαφορές που δημιουργούνται από την παρεμπόδιση της χρήσεως κοινόχρηστων πραγμάτων, η οποία προσβάλλει άμεσα την προσωπικότητα του προσώπου και οφείλεται σε υλικές ενέργειες των διοικητικών οργάνων, που στερούνται νόμιμο έρεισμα, υπάγονται στην δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων, γιατί ανάγονται σε έννομες σχέσεις ιδιωτικού δικαίου (άρθ. 1 περ. α` ΚΠολΔ - βλεπ. σχετ. Δαγτόγλου Γ.Δ.Δ. σελ. 86). Τα πολιτικά δε δικαστήρια, όταν κρίνουν τις διαφορές ιδιωτικού δικαίου που υπάγονται σ` αυτά, έχουν την εξουσία να εξετάζουν παρεμπιπτόντως το κύρος και την νομιμότητα των πράξεων της διοικήσεως 8

9 ή του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, εφόσον από το κύρος και την νομιμότητα ή μη των πράξεων αυτών εξαρτάται η διάγνωση της διαφοράς που κρίνουν (άρθρα 1 και 2 ΚΠολΔ). Ειδικότερα τα πολιτικά δικαστήρια έχουν την εξουσία να εξετάσουν παρεμπιπτόντως αν τα εν λόγω όργανα ενήργησαν μέσα στα όρια της εξουσίας που τους ανήκει και κατά τους τύπους και όρους του νόμου, εκτός από τις περιπτώσεις που εκδόθηκε για το κύρος των πράξεων αυτών απόφαση του ΣτΕ, η οποία δεσμεύει τα πολιτικά δικαστήρια, ή τις περιπτώσεις που με διάταξη νόμου ο έλεγχος των πράξεων αυτών έχει ανατεθεί αποκλειστικά σε άλλο διοικητικό δικαστήριο (ΑΠ 67/1987 ΕλλΔνη Ελεγ. Συνέδ. Ολομ. 1323/1986 ΝοΒ 35, ΕA 538/1989 ΕλλΔνη 31, 710). Διαφορές από την προσβολή του δικαιώματος της προσωπικότητος λόγω παρεμπόδισης του ατόμου ή του νομικού προσώπου να κάμει ελεύθερη χρήση κοινόχρηστης ζώνης λιμένα, υπάγονται στην καθύλην αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου (Γεωργιάδης- Σταθόπουλος A.Κώδ. άρθ. 57). Ο καθού δε η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων μπορεί να ασκήσει προς συνεκδίκαση, στο πλαίσιο της αρχής της οικονομίας της δίκης, ανταίτηση, δηλαδή δική του αίτηοη ασφαλιστικών μέτρων χωρίς να απαιτείται σύνδεσμος ανάμεσα στο ασφαλιστέο δικαίωμα, που αποτελεί το αντικείμενο της αρχικής αίτησης, οπότε έχουν ανάλογη εφαρμογή τα άρθρα 34 και 268 παρ. 5 ΚΠολΔ ως προς την δωσιδικία της ανταγωγής (ΜΠρΠαρ. 847/1983 Δνη 25, 414). Δεν απαιτείται στην περίπτωση αυτή τήρηση προδικασίας και συνεπώς η ανταίτηση μπορεί να ασκηθεί με προφορική δήλωση, που καταχωρείται στα πρακτικά, είτε με τις προτάσεις, υπό την προϋποθεση όμως ότι κατατέθηκαν στην έδρα πριν από την έναρξη της εκδίκασης της υπόθεσης ή και μετά, εφόσον ο ισχυρισμός στον οποίον θεμελιώνεται αυτή, προτάθηκε κατά την προφορική συζήτηση (Π. Τζίφρα: Ασφαλιστικά Μέτρα έκδ. 1985, σελ. 381). Στην προκειμένη περίπτωση, ο καθού Δήμος Ελλομένου με προφορική δήλωση που καταχωρήθηκε στα πρακτικά, ασκεί ανταίτηση, ισχυριζόμενος ότι το αιτούν Λιμενικό Ταμείο Λευκάδας με την εκμίσθωση χώρων της ζώνης λιμένα Νυδρίου σε καταστηματάρχες για την τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων προς εξυπηρέτηση των πελατών τους, αναιρεί παράνομα την κοινή χρήση της ζώνης λιμένος Nυδρίου και ότι μ` αυτόν τον τρόπο προσβάλλει το δικαίωμά του να προβεί στην πεζοδρόμηση και στον ευπρεπισμό γενικά του επιδίκου χώρου, ώστε να διασφαλισθεί ο κοινόχρηστος χαρακτήρας του και η άνετη και ασφαλής επικοινωνία των δημοτών του και επισκεπτών του από την θάλασσα και το αντίθετο. Ζητεί δε λόγω του κατεπείγοντος την λήψη ασφαλιστικών μέτρων σε βάρος του αιτούντος - καθού η ανταίτηση Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας για την προστασία του προσβαλλομένου από το τελευταίο δικαιώματός του της προσωπικότητας και την προσωρινή ρύθμιση κατάστασης που έχει δημιουργηθεί στον επίδικο χώρο. Η ανταίτηση παραδεκτά ασκείται ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου, σύμφωνα με τα παραπάνω (άρθ. 115, 34, 268 παρ. 4, 29 παρ. 1, 731, 686 επόμ. ΚΠολΔ), συνεκδικαζόμενη με την κύρια αίτηση (άρθρ. 246 Κ.Πολ. Δ.), πρέπει όμως να απορριφθεί ως μη νόμιμη, διότι σύμφωνα με το άρθρο 57 ΑΚ και όσα στην μείζονα νομική σκέψη αναπτύχθηκαν, για την προστασία απόλαυσης του κοινόχρηστου πράγματος απαιτείται η προσβολή του δικαιώματος να είναι παράνομη, πράγμα που δεν συμβαίνει στην προκειμένη περίπτωση, αφού το αιτούν - καθού η ανταίτηση Λιμενικό Ταμείο Λευκάδας ενεργεί επί του επιδίκου κοινόχρηστου χώρου βάσει δικαιώματος που του παρέχει ειδική διάταξη νόμου (άρθρο 18 παρ. 1 Α.Ν. 2344/1940). Απορριπτομένης δε της ανταίτησης παρέλκει η εξέταση της ασκηθείσης υπέρ του ανταιτούντος καθού η αίτηση Δήμου Ελλομένου πρόσθετης παρέμβασης (ΠΠρΘεσ/κης 1471/1972 Αρμ. 26, 1013). Τα δικαστικά έξοδα θα πρέπει να συμψηφισθούν στο σύνολό τους μεταξύ των διαδίκων, λόγω της εύλογης αυτών αμφιβολίας για την έκβαση της δίκης (άρθρ. 179 ΚΠολΔ) /1998 ΕΙΡ ΡΟΔ (288642) ΑΡΧΝ/2000 (143) Πράγματα εκτός συναλλαγής. Ο αιγιαλός και η παραλία είναι εκτός συναλλαγής πράγματα κοινής χρήσεως που ανήκουν στο Δημόσιο. Δυνατή η απόκτηση ιδιωτικών δικαιωμάτων με παραχώρηση της αρχής, εφόσον δεν βλάπτεται η κοινή χρήση. Τα ανωτέρω δεν είναι δεκτικά αποκλειστικής νομής ή πραγματικής δουλείας. Η χρήση των πραγμάτων αυτών από το άτομο δεν δίνει δικαίωμα νομής ή κατοχής αυτών, 9

10 αλλά ιδιόρρυθμο δικαίωμα που απορρέει από την προσωπικότητα του ανθρώπου και προστατεύεται κατά το άρθρο 57 του ΑΚ σε περίπτωση παρακώλυσης ή αποβολής από τη χρήση. Κατάληψη αιγιαλού και παραλίας από ιδιώτη και λήψη ασφαλιστικών μέτρων. ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ ΡΟΔΟΥ 34/1998 Ειρηνοδίκης: Ελένη Κατσαούνου Δικηγόροι: Χαρούλα Γεωργιάδου, Δημ. Ράπτης, Ν. Καραγιώργης (Δικ. Αντ.), Εμμ. Στάγκας Απόσπασμα... Με την αίτηση που κρίνεται, όπως κατά περιεχόμενο βελτιώθηκε, οι αιτούντες επικαλούμενοι επείγουσα περίπτωση αποτροπής φιλονικών και διαπληκτισμών μετά του αντιδίκου τους, επιδιώκουν την προσωρινή ρύθμιση καταστάσεως με τη λήψη σε βάροςτου ασφαλιστικών μέτρων για την προστασία του δικαιώματος της προσωπικότητάς τους, που συνίστατσι στην ελεύθερη διέλευση του κοινοχρήστου χώρου αιγιαλού και παραλίας του Δημοσίου, ευρισκομένου μπροστά από τις κτηματολογικές μερίδες τους, όπως ειδικότερα στην αίτηση προσδιορίζεται, που πρόσβαλε ο καθού με την κατάληψή του. Η αίτηση είναι νομικά βάσιμη, στηριζόμενη στις διατόξεις των άρθρων 57, 966, 967, 968 ΑΚ και 945, 946, 947, 176 Κ.Πολ.Δ. Το Δικαστήριο τούτο έχει υλική και τοπική αρμοδιότητα να δικάσει την κρινόμενη αίτηση (άρθρ. 15 αριθ. 5, 29 παρ. 1, 731 Κ.Πολ.Δ.) κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων (άρθρ. 686 επόμ. Κ.Πολ.Δ.). Πρέπει, επομένως, αφού καταβλήθησαν τα νόμιμα τέλη και δικαιώματα της συζήτησης, να γίνει τυπικά δεκτή η αίτηση και να ερευνηθεί περαιτέρω στην ουσία, συνεκδικασθούν δε μαζί της, λόγω της ολοφάνερης συνάφειάς τους (άρθρ. 31 και 246 Κ.Πολ.Δ.) και οι χωρίς έγγραφη προδικασία (άρθρ. 686 παρ. 6 Κ.Πολ.Δ.) και κατά τις διατάξεις των όρθρων 80, 81 Κ.Πολ.Δ., ασκηθείσες από το Ελληνικό Δημόσιο (Εφορία Δημοσίων Κτημότων) και το Δήμο Ιαλυσού Ρόδου πρόσθετες υπέρ των αιτούντων παρεμβάσεις, αίτημα έχουσες να γίνει δεκτή η αίτηση ως ουσιαστικά βάσιμη, πιθανολογουμέναυ εντεύθεν του εννόμου συμφέροντος αυτών. Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 966, 967 και 968 ΑΚ προκύπτει ότι πράγματα εκτός συναλλαγής είναι τα κοινά σε όλους, τα κοινόχρηστα και τα προορισμένα προς εξυπηρέτηση δημοσίων, δημοτικών και κοινατικών σκοπών. Κατά τις παραπάνω δε διατάξεις (966, 967 και 968 ΑΚ) σε συνδυασμό και με εκείνες των άρθρων 2 και 3 του Κτηματολογικού Κανονισμού, ο σιγιαλός και η παραλία είναι εκτός συνκλλαγής πράγματα κοινής χρήσεως, που ανήκουν στο Δημόσιο. Κατά δε το άρθρο 970 ΑΚ επί του Αιγιαλού, ως και εφ` όλων των πραγμάτων κοινής χρήσεως, επί τοσούτον μόνον δύναται διά παραχωρήσεως της Αρχής, κατά τους όρους του Νόμου, να αποκτηθούν ιδιωτικά δικαιώματα, ιδιαίτερα, εφόσον δι` αυτών εξυπηρετείται ή δεν αναιρείται η κοινή χρήση. Κατά ταύτα η μη δυναμένη να αναιρεθεί κοινή χρήση, απατελεί νομική ιδιότητα των κοινοχρήστων πραγμάτων, τσ οποία ενόσω χρησιμεύουν στον σκοπό για τον οποίο προορίσθηκαν, της θεραπείας δηλαδή του δημοσίου συμφέροντος, είναι απαράγραπτα και αναπαλλατρίωτα, μη δεκτικά αποκλειστικής νομής (ή οιονεί νομής) και συνεπώς μη δεκτικά ούτε πραγματικής τινός δουλείας. Η ιδιότητα δε λωρίδας γης ως αιγικλού απατελεί συνάρτηση καθαρώς φυσικών φαινομένων (Ειρ. Αιγ. 94/1974 ΝοΒ 23, 361). Με την καθιέρωση του πράγματος ως κοινοχρήστου το άτομο αποκτά την εξουσία να το χρησιμοποιεί. Με αυτή τη χρήση δεν αποκτό νομή ή κατοχή πάνω στο κοινόχρηστο πράγμα,διότι η χρήση αυτή δεν προσπορίζει άμεση εξουσία πάνω στο πράγμα, αλλά ιδιόρρυθμο δικαίωμα που απορρέει από την προσωπικότητα του ανθρώπου και προστατεύεται σύμφωνα με το άρθρο 57 ΑΚ μόνο σε περίπτωση παρακώλυσης ή αποβολής από τη χρήση του κοινόχρηστου (ΑΠ 1260/1981 ΝοΒ 30, Α. Γεωργιάδη - Σταθόπουλου Εμπρ. Δίκαιο στα άρθρα 966 επόμ.). Στη συγκεκριμένη υπόθεση, από τα προσκομιζόμενα έγγραφα, μεταξύ των οποίων και οι υπ` αριθ / και 16066/ ένορκες βεβαιώσεις των Συμβολαιογράφων Ρόδου Μ.Ζ. - Π. και Δ.Γ., αντίστοιχα, που περιέχουν καταθέσεις των μαρτύρων των διαδίκων, τις ομολογίες που συνάγονται από τα σημειώματα των διαδίκων (άρθρ. 261 Κ.Πολ.Δ.), όπου εκθέτουν τις απόψεις τους, καθώς και την όλη συζήτηση της υποθέσεως, πιθανολογήθηκαν τα εξής: Οι αιτούντες είναι συγκύριοι, συννομείς και συγκάτοχοι της κτηματολογικής μερίδας 49 γαιών Ιαλυσού Ρόδου, συνολικής εκτάσεως ,52 τ.μ., που προήλθε από τη συνένωση των Κ.Μ. γιαιών Ιαλυσού 50, 52 και 59. Το ακίνητο τούτο, που περιήλθε στους αιτούντες δυνάμει του νομίμως μεταγραφέντος υπ` αριθ. 8335/1987 αγοραπωλητηρίου συμβολαίου της Συμβ/φου Ρόδου Κ. Δ. - Κ., συνορεύει ανατολικά με παραλία του Δημοσίου. Οι αιτούντες στα πλαίσια της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας προτίθενται να ανεγείρουν στο παραπάνω ακίνητό τους μεγάλη ξενοδοχειακή μονάδα για την οποία έχουν γίνει αρχιτεκτονικές μελέτες και τα σχετικά σχέδια έχουν ήδη εγκριθεί από τους αρμόδιους φορείς (Βλέπ. περί αυτών σχετικά 10

11 έγγραφα στη δικογραφία). Η καθού η αίτηση παράνομα και αυθαίρετα ενεργών, χωρίς άδεια της αρμόδιας Αρχής, κατέλαβε εδαφικό τμήμα, επιφανείας τριών (3) στρεμμάτων περίπου, από τον κοινόχρηστο χώρο αιγιαλού και παραλίας του Δημοσίου, που βρίσκεται μπροστά σπό τις κτηματολογικές μερίδες 50, 52 και 59 γσιών Ιαλυσού, μετά τη συνένωση των ο- ποίων προήλθε το ακίνητο των αιτούντων (ΚΜ 49 γαιών Ιαλυσού). Τον κοινόχρηστο αυτό χώρο, που απατελεί τον επίδικο, ο καθού περιέφραξε με πρόχειρη καλαμωτή και στη συνέχεια κατασκεύασε σ` αυτό θερμοκήπιο 356 τ.μ. περίπου, με μεταλλικό σκελετό, σκεπασμένο με διαφανή πλαστικό, στο οποίο (θερμοκήπιο) καλλιεργεί ντομάτες και στον υπάλοιπο χώρο του επιδίκου καλλιεργεί διάφορα κηπευτικά (Βλ. την από έκθεση ελέγχου της Κτηματικής γπηρεσίας Δωδ/σου, στην οποία και απεικονίζεται ο επίδικος χώρος σε σκαρίφημα). Οτι ο επίδικος δε χώρος είναι κοινό- χρηστος, γιατί αποτελεί μέρος του αιγιαλού και παραλίας του Δημοσίου, προκύπτει μετά βεβαιότητας και από το προσκομιζόμενο από το προσθέτως υπέρ των οιτούντων παρεμβαίνον Ελληνικό Δημόσιο υπ` αριθ. ΔΚ 2864/ έγγραφο της Κτηματικής Υπηρεσίας Δωδ/σου. Η παραπάνω ενέργεια του καθού, δηλαδή η κατάληψη κοινόχρηστου χώρου και μάλιστα παρκλίας, προσβάλλει το επί της ιδίας προσωπικότητας δικαίωμα των αιτούντων, αφού τους στερεί τη δυνατότητα να απολαύσουν ελεύθερα το επίδικο πράγμα. Επομένως, σύμφωνα με όσα προαναφέρθηκαν, πιθανολογήθηκε αρκούντως ότι ο επίδικος χώρος είναι κοινόχρηστος, αφού απατελεί μέρος της παραλίας, και ανήκει στο Ελληνικό Δημόσιο και σαν κοινόχρηστος είναι ανεπίδεκτος νομής, ώστε και αν ακόμη υπατεθεί ότι ο καθού ασκούσε επ` αυτού επί μακρόν χρόνον τις πρόξεις, που ισχυρίζεται στις πρατόσεις του και ανέφερε κατά τη συζήτηση, κανένα δικαίωμα δεν απέκτησε στο επίδικο. Κατά συνέπεια, ενόψει και της ύπαρξης επείγουσας περίπτωσης, διότι επίκεινται έριδες και διαπληκτισμοί μεταξύ των κυρίων διαδίκων, λόγω της προκλητικής συμπεριφοράς του καθού, πρέπει να γίνουν δεκτές η αίτηση και οι ασκηθείσες πρόσθετες υπέρ των αιτούντων παρεμβάσεις ως ουσιαστικά βάσιμες και να ληφθούν ασφαλιστικά μέτρα, που ορίζονται στο διατακτικό, απορριπτομένων πάντων των αντιθέτων οπό τον καθού υποστηριζομένων ως αβασίμων. Τα δικαατικά έξοδα βαρύνουν τον τελευταίο (άρθρ. 176, 182 παρ. 1 Κ.Πολ.Δ.). 11