ΣΙΜΟ Σ Π ΑΠ ΑΔ ΟΠΟ ΥΛΟ Σ Λέκ το ρας Θεα τρο λο γίας Δημο κρίτε ιο Παν επ ιστ ήμ ιο Θράκης

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΣΙΜΟ Σ Π ΑΠ ΑΔ ΟΠΟ ΥΛΟ Σ Λέκ το ρας Θεα τρο λο γίας Δημο κρίτε ιο Παν επ ιστ ήμ ιο Θράκης"

Transcript

1 ΣΙΜΟ Σ Π ΑΠ ΑΔ ΟΠΟ ΥΛΟ Σ Λέκ το ρας Θεα τρο λο γίας Δημο κρίτε ιο Παν επ ιστ ήμ ιο Θράκης Παπαδόπουλος, Σ., Κούσουλας Φ. & Σιούτης, Α. (2014) Διερευνητική Δραματοποίηση και δημιουργική έκφραση στο πλαίσιο της μαθησιακής διδακτικής πράξης: Αποτελέσματα εμπειρικής έρευνας. Νέα Παιδεία, 152. ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΔΡΑΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 1. Εισαγωγή Στη σύγχρονη διδακτική μεθοδολογία αναζητούνται διδακτικές πρακτικές και μαθησιακές δράσεις που να αντιστοιχούν στα ευρήματα των γνωστικών επιστημών, τα οποία προβάλλουν την αυτόνομη με δομές δια βίου μάθηση, την προσωπική βιωματική παρέμβαση του μαθητή στη μαθησιακή διαδικασία σε ένα πλαίσιο αυτορρύθμισης και κοινωνικής συνδιαλλαγής και στοχεύουν στην καλλιέργεια ψυχο-νοητικών στρατηγικών ανωτέρου επιπέδου, όπως η εξάσκηση της κριτικής και δημιουργικής σκέψης, η ικανότητα εντοπισμού επίλυσης προβλημάτων και λήψης αποφάσεων ή ακόμα και η δι-ερευνητική ικανότητα εύρεσης, επεξεργασίας και διαχείρισης της απαιτούμενης πληροφορίας. Στο παραπάνω πλαίσιο, η λειτουργική ένταξη των τεχνών και ιδιαίτερα της δραματικής τέχνης στο σχολικό περιβάλλον αποκτά νέα χαρακτηριστικά και καλείται να παίξει σημαντικό ρόλο όχι τόσο ως μια αποκομμένη και ανεξάρτητη μαθησιακή διαδικασία όσο ως μια μαθησιακή βάση που μπορεί να διατρέχει το σύνολο των μαθησιακών διαδικασιών (Γραμματάς, 1997, Wagner, 1998). Οι πολύμορφες δραματικές θεατρικές εμπειρίες εξασκούν φαντασιακές και συναισθηματικές λειτουργίες των μαθητών, οι οποίες σχετίζονται άμεσα με την καλλιέργεια της δημιουργικότητας. Στην εργασία αυτή θα μελετηθεί η σημασία της διερευνητικής δραματοποίησης στην καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης των μαθητών και θα παρουσιαστούν τα ευρήματα σχετικής έρευνας που διεξήχθη σε μαθητές του δημοτικού σχολείου. 2. Δημιουργική μάθηση Η δημιουργική σκέψη έχει μελετηθεί σε πολλαπλά πλαίσια έρευνας και κοινωνικής ή παιδαγωγικής εφαρμογής (Κούσουλας, 2006α, Sternberg, 1999) και αποκτά ολοένα και περισσότερο κεντρικό ρόλο στη στοχοθεσία των εκπαιδευτικών συστημάτων. Παρ όλες τις δυσκολίες ορισμού της δημιουργικής σκέψης, οι επιστήμονες φαίνεται να συγκλίνουν σε έναν ευρύτερο προσδιορισμό σύμφωνα με τον οποίο η δημιουργικότητα αποτελεί την εκδήλωση της σκέψης και της συμπεριφοράς που οδηγεί στην παραγωγή νέων, καινοτόμων ιδεών λύσεων οι οποίες έχουν κάποια αξία τόσο για το πλαίσιο των αναγκών από το οποίο προέκυψαν όσο και για τον ίδιο το δημιουργό τους (Κούσουλας, 2003, Taylor, 1988). Η καλλιέργεια της δημιουργικής ικανότητας στο σχολικό περιβάλλον αναζητείται σε διάφορα επίπεδα. Έχει υποστηριχτεί η σημασία του ρόλου του δασκάλου μέσα 1

2 από την ανάληψη δημιουργικών ρόλων και της προσωπικής του αυθεντικής έκφρασης (Nickerson, 1999, σ. 419, Sternberg & Williams, 2001, σ. 155), τονίζεται η σημασία του γνωστικού υπόβαθρου και των προγενέστερων βιωμάτων στην παραγωγή νέων και κατάλληλων ιδεών από τους μαθητές (Weisberg, 1999) και έχουν προταθεί διδακτικές μέθοδοι για την καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης βασισμένες κυρίως στο δημιουργικής επίλυσης πρόβλημα (Ξανθάκου & Καΐλα, 2002, Treffinger, 2003). O Stanko (2000) αναλύει τα παραπάνω σε τρεις άξονες διδακτικής παρέμβασης: α) διδασκαλία τεχνικών και δεξιοτήτων της δημιουργικής σκέψης, β) προσανατολισμός σε δημιουργικές μεθόδους προσέγγισης και ανάλυσης όλων των επιστημονικών πεδίων και γ) δημιουργία μιας τάξης ανοικτής στο πρόβλημα ( problem friendly ) όπου θα διενεργούνται έρευνες με διαθεματικές μεθόδους (Κούσουλας, 2004). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο παιδαγωγικό περιβάλλον της σχολικής τάξης. Περιγράφεται έτσι μια τάξη ανοικτή σε πολλαπλά ενδεχόμενα (Amabile, 1996, σ ), ανεκτική σε διφορούμενες και συζητήσιμες καταστάσεις αξιοποιώντας την ψυχογνωστική ένταση (Κούσουλας, 2006β) με μια ατμόσφαιρα που ευνοεί την ανάληψη σταθμισμένων ρίσκων και την αξιοποίηση των όποιων προβληματισμών (Nickerson, 1999), στην οποία το λάθος γίνεται αφορμή διερευνητικής μάθησης (Kim, 1990) και αποφεύγεται η τάση για ομοιομορφία και εξωτερική τυπική αξιολόγηση με ομοιόμορφα κριτήρια καθώς η μαθησιακή πορεία ηνιοχείται μόνο από εσωτερικά κίνητρα προσωπικής δράσης από τους μαθητές (Tighe, Picariello & Amabile, 2003). Δημιουργείται έτσι ένα μαθησιακό περιβάλλον ανοικτό στο άγνωστο και το απρόσμενο με προθυμία από όλους για κατάθεση αλλά και υποδοχή κριτικής (Craft, 2000). 3. Διερευνητική δραματοποίηση και δημιουργική σκέψη Το θέατρο στην εκπαίδευση αποτελεί ιδιαίτερα πρόσφορο πεδίο καλλιέργειας της δημιουργικής έκφρασης των παιδιών. Και τούτο γιατί ταυτόχρονα προϋποθέτει και καλλιεργεί τη μεταμορφωτική (transformative), φαντασιακή (imaginative) και διαδραστική (interactive) τους ικανότητα. Στις ποικίλες του μορφές, όπως στο θεατρικό παιχνίδι (dramatic play) ή στη διερευνητική δραματοποίηση (drama) με τις πολλές και διαφορετικές εκφάνσεις της, ή ακόμα στον αυτοσχεδιασμό, το παιχνίδι των ρόλων κ.ά., τα παιδιά, μέσα από τους θεατρικούς ρόλους και τη δράση, επινοούν καταστάσεις και δραματικά περιβάλλοντα. Δρουν, δοκιμάζουν και μετασχηματίζουν τη φαντασιακή τους πραγματικότητα. Η αναμόρφωσή της γίνεται σε εξαιρετικά διαδραστικές συνθήκες, όπου οι ρόλοι και οι καταστάσεις βρίσκονται σε μια διαρκή εξέλιξη και αλλαγή (Παπαδόπουλος, 1998).. H σημασία του συμβολικού / δραματικού - θεατρικού παιχνιδιού στη γνωστική ανάπτυξη, τη δημιουργική φαντασία και μάθηση είχε ήδη υποστηριχτεί από τους J. Dewey (1959), J. Piaget (1962) και L.S. Vygotsky (1978). Μεταγενέστερες έρευνες διαπιστώνουν επίσης την επίδρασή του στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας (Cohen & Hoot, 1997, Dever & Wishon, 1995, Κούσουλας & Μέγα, 2005, Mellou, 1993, Russ, Robins & Christiano, 1999, Wagner, 1998). Τονίζεται η συμβολή του στην ευελιξία της συμπεριφοράς και τη συνδυαστική ευχέρεια (Dansky, 1980) καθώς και στο σύνολο των λειτουργιών της αποκλίνουσας νόησης (Mellou, 1995, Shmukler, 1982). Έχει ερευνηθεί η σχέση των θεατρικών δραματικών τεχνικών με την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων (Mayers, 1993, 2

3 Vandenberg, 1981), την ικανότητα ελέγχου των νοητικών (ανα)παραστάσεων (Pellegrini, 1984, Rosenberg, Castellano, Chrein & Pinciotti, 1982) και την ικανότητα (ανα)διήγησης και κατανόησης ιστοριών (Galda και Miller, 1983, Pellegrini, 1984, 1986). Οι τεχνικές αυτές προσφέρονται επίσης και για την ανάληψη δημιουργικών ρόλων από το δάσκαλο (Mayers, 1993, Saracho, 2002). Στόχος της έρευνας που σχεδιάστηκε σε πειραματικές συνθήκες ήταν να διαπιστωθεί η επίδραση της διδασκαλίας ενός λογοτεχνικού κειμένου με βάση τη διερευνητική δραματοποίηση στην αποκλίνουσα δημιουργική έκφραση (divergent thinking) των μαθητών. Οι λειτουργίες της αποκλίνουσας δημιουργικής σκέψης αποτελούν γνωστικές διαστάσεις της δημιουργικότητας, οι οποίες δεν περιγράφουν μεν το σύνολο των διεργασιών που συγκροτούν τη δημιουργική σκέψη και συμπεριφορά, είναι όμως έγκυροι και ερευνητικά μετρήσιμοι δείκτες που προβάλλουν σημαντική ένδειξη δημιουργικότητας στα υποκείμενα (βλ. σχετικά παρακάτω). Η βασική υπόθεση ήταν ότι η χρήση των παραπάνω τεχνικών στη μαθησιακή προσέγγιση ενός λογοτεχνικού κειμένου ενεργοποιεί ψυχονοητικές λειτουργίες που σχετίζονται άμεσα με γνωστικές διεργασίες της δημιουργικής σκέψης. Ελέγχθηκε, έτσι, κατά πόσο οι μαθητές ευνοήθηκαν ως προς τη δημιουργική τους έκφραση από τις θεατρικές τεχνικές. 4. Θεατρικές τεχνικές Στην παρούσα εργασία επιλέξαμε ως διδακτική μέθοδο τη διερευνητική δραματοποίηση εκτιμώντας ότι οι θεατρικές (παραστασιακές) και δραματικές (κειμενικές) τεχνικές που αξιοποιήσαμε συμβάλλουν στην ανάπτυξη των σχετικών ικανοτήτων. Οι τεχνικές αυτές είναι οι ακόλουθες: 1) Πα ιχν ίδ ι α: Οργανωμένα σε ποικίλες κατηγορίες αξιοποιούνται για να αναπτύξουν τη φαντασία, τη σωματική και λεκτική έκφραση, την παρατηρητικότητα, την κίνηση για δράση, τη χαλάρωση, τη γνωριμία, τη συνεργασία και την εμπιστοσύνη (Boal, 2001). 2) Φ ωναχτ ή αν άγνωσ η αφή γησ η κε ι μένου: Αν και δεν είναι τεχνική θεατρικού τύπου, με το περιβάλλον της μοιρασμένης ακρόασης και ανάγνωσης του κειμένου επιτρέπει στα παιδιά να μπουν στον κόσμο του με διαδραστικό τρόπο (Barton & Booth, 1990). 3) Δο μικά στο ιχ εία το υ δ ραματι κο ύ κε ιμένου κα ι τη ς θεα τρ ικ ής παρ αστ ασιακ ής δ ιερ εύνησ ης: Είναι τα συστατικά στοιχεία της ιστορίας (διάλογος, δράση, πλοκή, συγκρούσεις, χαρακτήρες) που αποτελούν τη βάση για τη θεατρική της διερεύνηση (Γραμματάς, 1997, O Toole, & Haseman, 1984). 4) Σ ωματ ι κό ς αυτο σχεδ ιασμό ς: Με το σώμα να αποτελεί κυρίαρχο μέσο έκφρασης των ιδεών και νοηματοδότησης της δράσης. ο σωματικός αυτοσχεδιασμός επιτρέπει στα παιδιά να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά το μη λεκτικό κώδικα (Boal, 2000, Spolin, 1999). 5) Παγωμ ένη ε ικό ν α: Π ρόκειται για την επιλογή, την προετοιμασία και την ανάδειξη ενός στιγμιότυπου από το δραματικό περιβάλλον, με ιδιαίτερη σημασία για την κατανόηση της κατάστασης που διερευνάται, όπου τα παιδιά σε θεατρικό ρόλο παγώνουν τη σωματική κίνηση και το λόγο τους (Boal, 2001, Fleming, 1994). 6) Αν ίχν ευ ση τ ης σκέ ψης κα ι τη ς κο ιν ωνικ ής κα τάσ τασ ης: Τίθενται ερωτήσεις στους συμμετέχοντες σχετικά με την ψυχοκοινωνική κατάσταση των 3

4 ρόλων, ενώ αυτοί απαντούν σε θεατρικό ρόλο (talking freeze ή thought-tracking). (Heathcote & Bolton, 1995, Παπαδόπουλος, 2004). 7) Δάσκ αλο ς σε ρό λο : Ο δάσκαλος μπαίνει σε θεατρικό ρόλο προκειμένου να κινητοποιήσει την εμπλοκή των παιδιών στο δραματικό περιβάλλον, να αναδείξει ένα ζήτημα, έναν χαρακτήρα, να δηλώσει κάτι και, ακόμα, να κατευθύνει τη δράση σε περιοχές που θεωρεί ότι πρέπει να διερευνηθούν (Morgan & Saxton, 1995, O Neill, 1995). 8) Καρ έκ λα των α πο καλύ ψεων: Κάποιος από τους χαρακτήρες (παιδί σε θεατρικό ρόλο) παρουσιάζεται μπροστά στους θεατές (υπόλοιπα παιδιά εκτός ρόλου), κάθεται στην καυτή καρέκλα (hot seating) και απαντά σε ερωτήσεις που του θέτουν. Ο χαρακτήρας αποκαλύπτει τις σκέψεις και τα κίνητρά του, μιλώντας για τη ζωή του (Neelands, 1990, 1998). 9) Συλλο γι κό ς χαρα κτ ήρας: Περισσότερα από ένα παιδιά αναλαμβάνουν να υποστασιοποιήσουν τις πολλές όψεις των σκέψεων του χαρακτήρα. Παίζουν συλλογικά ένα πρόσωπο και με τη φυσική τους διαφορετικότητα, σε μονόλογο ή διάλογο, φωτίζουν τις διαφορετικές και συχνά αντιθετικές του οπτικές (Παπαδόπουλος, 2005). 10) Αν τ ικ ρο υό μενες συμβο υλές - Δ ιά δ ρο μο ς της συνείδ η σης: Σε μια δύσκολη στιγμή, ο χαρακτήρας, ενόψει μιας σημαντικής απόφασης, βρίσκεται αντιμέτωπος με: α) τη συνείδησή του, όπου κάθε παιδί παίζει το ρόλο μιας από τις διαφορετικές φωνές της (voices in the head), β) τις αντικρουόμενες συμβουλές (conflicting advice) κάποιων άλλων για την τελική του επιλογή (Neelands, 1990, 1998). Ενδιαφέρον παρουσιάζει το πέρασμα του χαρακτήρα μέσα από ένα τούνελ που δημιουργούν οι υπόλοιποι, οι οποίοι εκφράζουν τις ποικίλες απόψεις (conscience alley). 11) Τ ο περίγρ αμμα το υ χα ρακ τήρ α : Αποτελεί τη φυσική παρουσία του χαρακτήρα, τον οποίο σε χαρτί του μέτρου και σε πραγματικές διαστάσεις δημιουργούν τα παιδιά (role on the wall). (Neelands, 1990, Παπαδόπουλος, 2004). 5. Μέθοδος 5α. Υποκείμενα της έρευνας Η πειραματική έρευνα σχεδιάστηκε σε πραγματικές εκπαιδευτικές συνθήκες. Επιλέχθηκε μια τάξη έκτης δημοτικού δημοσίου σχολείου στην Αθήνα με 19 μαθητές, από τους οποίους τελικά συμμετείχαν οι 17 (8 αγόρια, 9 κορίτσια). Οι μαθητές της τάξης χωρίστηκαν σε δύο ομάδες από το δάσκαλο της τάξης με κριτήρια το φύλο, τις κοινωνικές σχέσεις και τις επιδόσεις των μαθητών στο γλωσσικό μάθημα, έτσι ώστε να αποτελούν κατά το μέτρο του δυνατού δύο ισοδύναμες ομάδες. Στις δύο ομάδες (Νs = 8 και 9) εφαρμόστηκαν τα ίδια σχέδια διδασκαλίας όπως περιγράφονται παρακάτω αλλά με διαφορετική σειρά. Το ζητούμενο ήταν να διαπιστωθούν διαφοροποιήσεις ως προς τις αντιδράσεις των μαθητών σε δοκιμασίες δημιουργικής έκφρασης σε κάθε μορφή διδακτικής εφαρμογής. 4

5 5β. Διαδικασία Σχεδιάστηκαν δύο παράλληλες διδασκαλίες στο γλωσσικό μάθημα με βάση το κείμενο «Ο γιος» του Ν. Καζαντζάκη που βρίσκεται στο Ανθολόγιο («Με λογισμό και μ όνειρο», Ο.Ε.Δ.Β.) για την Πέμπτη και Έκτη τάξη του Δημοτικού σχολείου και αντλήθηκε από το μυθιστόρημα «Αναφορά στο Γκρέκο». Το ένα διδακτικό πρόγραμμα βασίστηκε στη διερευνητική δραματοποίηση και το άλλο σε μια συνήθη μεθοδολογία για τη διδασκαλία ενός λογοτεχνικού κειμένου. Η εφαρμογή των διδακτικών προγραμμάτων στις δύο ομάδες πραγματοποιήθηκε εναλλαξ σε δύο ημέρες. Την πρώτη μέρα εφαρμόστηκε σε κάθε ομάδα το ένα από τα δύο προγράμματα και τη δεύτερη μέρα εφαρμόστηκε το άλλο. Κάθε ομάδα, δηλαδή, παρακολούθησε και τα δύο διδακτικά προγράμματα αλλά με διαφορετική σειρά. Στο τέλος της πρώτης μέρας χορηγήθηκαν οι δύο δοκιμασίες δημιουργικής έκφρασης περιγράφονται στη συνέχεια ως η τελευταία δραστηριότητα της διδασκαλίας και τη δεύτερη μέρα ζητήθηκε από τους μαθητές και των δύο ομάδων να συμπληρώσουν τις ιδέες που είχαν παράγει την πρώτη μέρα στις δοκιμασίες αυτές, ύστερα από το νέο διδακτικό πρόγραμμα. Με τον τρόπο αυτό ελέγχθηκαν οι αντιδράσεις των μαθητών στις δοκιμασίες δημιουργικής έκφρασης ύστερα από κάθε διδακτικό πρόγραμμα. Τα δύο διδακτικά προγράμματα είχαν τους ίδιους κεντρικούς μαθησιακούς στόχους αλλά διαφορετική μεθοδολογία. Αναλυτικότερα: i) Διδασκαλία με την αξιοποίηση της διερευνητικής δραματοποίησης Α Φάση: Δημιουργία ατμόσφαιρας ομάδας 1) Tα παιδιά έπαιξαν σύντομα παιχνίδια γνωριμίας, φαντασίας, παρατήρησης και σωματικής έκφρασης, με σκοπό να ξεδιπλώσουν σε πρώτη φάση την ικανότητά τους για έκφραση και επικοινωνία. Β Φάση: Γνωριμία με το αρχικό περιβάλλον 2) Αφ ήγ ηση / φωναχτ ή αν ά γνωση τ ης ιστο ρίας: Άκουσαν και διάβασαν το κείμενο μέχρι το σημείο «κουμαντάρει τα σύννεφα.». Γ Φάση: Δημιουργία δραματικού νέου περιβάλλοντος 3) Συζήτησ η: Εκτός θεατρικού ρόλου, σχετικά με το δραματικό περιβάλλον, τους χαρακτήρες και τις σχέσεις τους, το χώρο και το χρόνο. 4)Εξο ικε ίωσ η με το υς ρό λο υς - Σωματ ικό ς αυτο σχ εδιασμό ς: Ανάληψη ρόλων και αναπαράσταση με σωματικό αυτοσχεδιασμό σύντομων σκηνών της υπόθεσης. 5) Παγωμέν η εικό ν α και αν ίχν ευσ η της σκέ ψης κ α ι της κο ιν ωνικ ής κ ατάσ τασ ης: Έκφραση συναισθηματικών καταστάσεων με τη δημιουργία δύο δυναμικών στιγμιοτύπων, ενός ευχάριστου και ενός δυσάρεστου. Διερεύνηση συναισθηματικής και κοινωνικής κατάστασης των χαρακτήρων. 6) Παγωμέν η εικό ν α και αν ίχν ευσ η της σκέ ψης κ α ι της κο ιν ωνικ ής κ ατάσ τασ ης: Σε ρόλο αγροτών, απεικόνισαν το αγωνιώδες βλέμμα τους προς τον ουρανό και στη συνέχεια διερευνήθηκε η κατάσταση με τις ερωτήσεις προς τους ρόλους. 5

6 7) Αφ ήγη ση / φωναχτή αν άγνωσ η της ι στο ρίας: Ανάγνωση ακρόαση υπόλοιπου κειμένου. 8) Δάσ κα λο ς σε ρό λο - Καρέ κλ α των απο κα λύψεων: Ο δάσκαλος σε ρόλο χαρακτήρα της υπόθεσης (αγρότης) απαντά σε ερωτήσεις των παιδιών. 9) Συλλο γικό ς χ αρα κτή ρας - Αντικ ρο υό μενες συμβο υλές: Ο πατέρας του κειμένου με έναν άλλο αγρότη, μέσα από το συλλογικό τους πρόσωπο, σε στυλιζαρισμένο διάλογο υποστασιοποίησαν τις δυο αντίθετες απόψεις για το αν πρέπει να μαζέψουν την απλωμένη σταφίδα (- Ναι, γιατί - Όχι, γιατί ). Τα παιδιά εκφράζονταν μόνο με το πρόσωπο και τις χειρονομίες, αφού καθένας πίσω του είχε άλλα παιδιά που αναλάμβαναν το ρόλο της φωνής του επιχειρηματολογώντας και διατυπώνοντας τις αντικρουόμενες θέσεις. 10) Παγωμ ένη ε ικό ν α κα ι αν ίχν ευ ση της σκ έψ ης κα ι τη ς κο ιν ωνικ ής κατ άστ ασης: Σε ρόλο αγροτών, αναπαρέστησαν το στιγμιότυπο της προσπάθειας να σώσουν ό,τι μπορούσαν, αδύναμοι μπρος στο φυσικό νόμο. Κατόπιν διερευνήθηκε η κατάσταση. 11) Παγωμ ένη ε ικό ν α κα ι αν ίχν ευ ση της σκ έψ ης κα ι τη ς κο ιν ων ικ ής κατ άστ αση ς: Ανέλαβαν τους ρόλους παιδιού και μητέρας, δείχνοντας τη σκηνή όπου το παιδί συλλαμβάνεται από τη μητέρα να απολαμβάνει τη νεροποντή. Κατόπιν διερευνήθηκε η κατάσταση. 12) Καρέκ λα των απο κα λύψεων: Ένα από τα παιδιά ανέλαβε το θεατρικό ρόλο του παιδιού της ιστορίας, απαντώντας στις ερωτήσεις των παιδιών της τάξης σχετικά με το προηγούμενο περιστατικό με τη μητέρα του. 13) Δ ιάδ ρο μο ς της συνείδ ησης: Το παιδί που προηγουμένως ανέλαβε το ρόλο του παιδιού της ιστορίας περνά μέσα από ένα τούνελ, που δημιούργησαν εκατέρωθεν τα άλλα παιδιά, που ανέλαβαν το ρόλο των φίλων του που τον συμβουλεύουν τι να κάνει σχετικά με το εν λόγω περιστατικό. 14) Παγωμ ένη ε ικό ν α κα ι αν ίχν ευ ση της σκ έψ ης κα ι τη ς κο ιν ωνικ ής κα τάσ τασ ης: Αναλαμβάνοντας τους ρόλους του παιδιού, του πατέρα, και της μητέρας, απεικόνισαν τη σκηνή της επιστροφής στο σπίτι, όπου ο πατέρας στέκεται ατάραχος στην είσοδο, το παιδί πλησιάζει με ανάμεικτα συναισθήματα και πίσω η μητέρα κλαίει. 15) Τ ο περίγραμ μα το υ χ αρα κτ ήρα: Δημιούργησαν τα περιγράμματα του παιδιού και του πατέρα και κατόπιν έγραψαν α) στο σώμα του παιδιού: i) έξω από το περίγραμμά του, ό,τι ήθελαν να του πουν ii) μέσα στο περίγραμμα, αυτό που νόμιζαν ότι θα έλεγε το παιδί στον Αύγουστο και β) στο σώμα του πατέρα: i) έξω από το περίγραμμά του, ό,τι ήθελαν να του πουν ii) μέσα στο περίγραμμα, το μονόλογο και τις σκέψεις του πατέρα. 16) Συλλο γ ικό ς χαρ ακτ ήρα ς: Όλα τα παιδιά σε δυο ομάδες ανέλαβαν το ρόλο του παιδιού και του πατέρα παίρνοντας θέσεις εκατέρωθεν στο λευκό πανί με την κατεστραμμένη σοδειά και, συγκεκριμένα, με πραγματική σταφίδα να είναι σκορπισμένη μπροστά τους. Καθένας, ανάλογα με το ρόλο του, απέδωσε με διαφορετικά λόγια τη φράση: α) του παιδιού «- Πατέρα πάει η σταφίδα μας!» και β) του πατέρα «- Εμείς δεν πάμε, σώπα!». Στη διερεύνηση της ιστορίας δε συμπεριλήφθηκαν τα ακόλουθα μέρη (βλ. Παπαδόπουλος, 2004): α) η διαμόρφωση της ιστορίας (διαμόρφωση επεισοδίων, εργαστήρι γραφής) και η παρουσίαση της δουλειάς σε κοινό) αφού αυτό δεν ήταν στους στόχους της έρευνας, β) η αξιολόγηση της τελικής φάσης, καθώς θεωρήσαμε ότι κάτι τέτοιο θα λειτουργούσε αρνητικά στην επαρκή ανταπόκριση των παιδιών 6

7 στο ερωτηματολόγιο της έρευνας, που θα ακολουθούσε αμέσως μετά την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων. ii) Διδασκαλία με συνήθη μέθοδο: Α. Επιδιώξεις των δραστηριοτήτων Επισήμανση των δομικών στοιχείων της ιστορίας. Χαρακτηρισμός και κριτική των ηρώων της ιστορίας. Διατύπωση προβλέψεων για τη συνέχεια της ιστορίας. Εικαστική απεικόνιση προσώπου με βάση τη γλωσσική περιγραφή του. Β. Δραστηριότητες 1. Φωναχτή ανάγνωση της ιστορίας πρώτα από το δάσκαλο και στη συνέχεια από τους μαθητές. Οι μαθητές άκουσαν και διάβασαν το κείμενο μέχρι το σημείο «κουμαντάρει τα σύννεφα.». 2. Καταγραφή σε χαρτί του μέτρου των βασικών δομικών στοιχείων της ιστορίας: ήρωες, χρόνος, χώρος, τίτλος πρώτου επεισοδίου. 3. Περιγραφή του Αύγουστου. Οι μαθητές συμβουλεύτηκαν την α παράγραφο του κειμένου και ζωγράφισαν τον Αύγουστο. Στη συνέχεια παρουσίασαν τις ζωγραφιές τους και αντάλλαξαν απόψεις σχετικά με τα έργα τους. 4. Χαρακτηρισμός των ηρώων. Οι μαθητές έγραψαν στο χαρτί του μέτρου κατάλληλα επίθετα κάτω από το όνομα του κάθε ήρωα. 5. Προβλέψεις για την εξέλιξη της ιστορίας. Οι μαθητές διατύπωσαν τη γνώμη τους για το αν θα βρέξει ή όχι καθώς και για το τι θα συμβούλευαν να κάνει ο πατέρας και οι αγρότες. 6. Ανάγνωση του υπόλοιπου κειμένου από τους μαθητές. 7. Σύγκριση των δικών τους προβλέψεων με την πραγματική εξέλιξη της ιστορίας. 8. Συμπλήρωση των δομικών στοιχείων της ιστορίας στο χαρτί του μέτρου. 9. Υπογράμμιση των φράσεων του κειμένου οι οποίες δείχνουν το μέγεθος της καταστροφής. 10. Αναδιήγηση του περιστατικού με την μπόρα. Πώς το παιδί θα διηγούνταν αυτό το περιστατικό σ ένα φίλο του. 11. Κριτική της στάσης του παιδιού και του πατέρα. 12. Διαφορετική τιτλοφόρηση της ιστορίας. 5γ. Συλλογή δεδομένων Η συλλογή των δεδομένων έγινε με δύο δοκιμασίες αποκλίνουσας δημιουργικής έκφρασης (divergent thinking) οι οποίες βαθμολογήθηκαν ως προς τρεις γνωστικές διαστάσεις της δημιουργικής σκέψης: ευχέρεια (αριθμός διαφορετικών ιδεών), ευελιξία (αριθμός διαφορετικών κατηγοριών των ιδεών) και πρωτοτυπία (αριθμός ιδεών που δόθηκαν μόνο από ένα υποκείμενο). Οι τρεις αυτές διαστάσεις έχουν πολλαπλώς ερευνηθεί και έχουν αφενός ενταχθεί σε ερευνητικά εργαλεία για την αξιολόγηση της δημιουργικής σκέψης (Fishkin & Johnson, 1998, Mouchiroud & Lubart, 2001, Torrance, 1987) αφετέρου δε χρησιμοποιούνται συνήθως σε έρευνες ως μεταβλητές μέτρησης της δημιουργικότητας (Camp, 1994, Κούσουλας & Μέγα, 2005, Puccio & Murdock, 1999, Runco, 1986, 1994, Treffinger, 2003). Υπολογίστηκαν οι τιμές σε κάθε διάσταση με βάση την κλίμακα του 100 ορίζοντας 7

8 ως ανώτερη τιμή (100%) τη μέγιστη τιμή που υπολογίστηκε ανάμεσα στα υποκείμενα. Ο μέσος όρος των τριών διαστάσεων έδωσε τελικά το συνολικό δείκτη δημιουργικής έκφρασης. Οι δύο δοκιμασίες είχαν συνήθη ερευνητική μορφή. Πρόκειται για δύο ανοικτά ερωτήματα, το ένα από τα οποία ζητά από τα υποκείμενα να διατυπώσουν πολλαπλές και πρωτότυπες ιδέες σε μία φανταστική υπόθεση ενώ το άλλο ζητά την παραγωγή πολλαπλών τίτλων για ένα λεκτικό ή εικαστικό σύνολο. Οι μορφές αυτές έχουν χρησιμοποιηθεί σε πλήθος ερευνών και ανάλογων ερευνητικών εργαλείων όπου έχει αξιολογηθεί η εγκυρότητα και η αξιοπιστία τους (Cramond, 1994, Κούσουλας, 2003, Runco & Albert, 1985, Puccio & Murdock, 1999). Στη συγκεκριμένη έρευνα τα ερωτήματα αντιστοιχούσαν σε βασικούς στόχους της διδασκαλίας που εφαρμόστηκε όπως περιγράφτηκε νωρίτερα και ήταν τα παρακάτω: 1. Ας υποθέσουμε ότι το ίδιο βράδυ, ύστερα από τα γεγονότα με τη σταφίδα, το παιδί της ιστορίας αναζήτησε και πάλι τη ζωγραφιά με τον Αύγουστο. (Διάβασε την πρώτη παράγραφο.) Φαντάσου ότι πήρε τις μπογιές του θέλοντας να κάνει κάποιες αλλαγές στη ζωγραφιά. Παρακάτω γράψε όποιες αλλαγές μπορείς να σκεφτείς ότι θα μπορούσε να κάνει στη ζωγραφιά! Σκέψου και γράψε τη μία κάτω από την άλλη, όσες περισσότερες και πρωτότυπες ιδέες μπορείς! 2. Ας υποθέσουμε τώρα ότι, όταν το παιδί τελείωσε με τις αλλαγές που έκανε, έβαλε έναν τίτλο στη ζωγραφιά του, ξεκινώντας με τη λέξη «Αύγουστος:» Φαντάσου πολλές διαφορετικές και πρωτότυπες φράσεις, με τις οποίες θα μπορούσε να συμπληρώσει τον τίτλο της ζωγραφιάς. 6. Αποτελέσματα Χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της ανάλυσης διακύμανσης (ANOVA, F-test) προκειμένου να συγκριθούν οι τιμές των υποκειμένων των δύο ομάδων στις ερευνώμενες εξαρτημένες μεταβλητές. Τα αποτελέσματα φαίνονται στον Πίνακα 1. Ως ομάδα α προσδιορίζεται η ομάδα στην οποία εφαρμόστηκε πρώτα η συνήθης διδασκαλία και στη συνέχεια η διδασκαλία με τη διερευνητική δραματοποίηση. Στην ομάδα β η εφαρμογή των διδασκαλιών έγινε αντίστροφα. Από την ανάλυση διακύμανσης φαίνεται ότι δεν υπάρχουν διαφορές στις επιδόσεις των υποκειμένων των δύο ομάδων κατά την πρώτη συμπλήρωση των δοκιμασιών σε καμία μεταβλητή. Καμία διαφορά επίσης δεν υπάρχει ανάμεσα στις δύο ομάδες, αν υπολογιστούν οι τελικές τιμές, δηλαδή και μετά τη συμπλήρωση των δοκιμασιών τη δεύτερη μέρα. Συνολικά, δηλαδή, οι δύο ομάδες που παρακολούθησαν και τις δύο διδασκαλίες και συμπλήρωσαν τις δύο δοκιμασίες δεν διαφοροποιούνται με στατιστική σημαντικότητα ως προς τις ερευνώμενες μεταβλητές της δημιουργικής έκφρασης. Ερευνήθηκε έτσι αν οι συμπληρώσεις της δεύτερης ημέρας είχαν στατιστικά σημαντική διαφορά ανάμεσα στις δύο ομάδες. Υπολογίστηκαν έτσι οι μεταβολές σε κάθε μεταβλητή: πόσο τοις % αυξήθηκαν προστέθηκαν οι ιδέες της πρώτης μέρας ύστερα από τις διδασκαλίες της δεύτερης μέρας. Η ανάλυση διακύμανσης έδειξε ότι οι μεταβολές αυτές διαφοροποιούνται με στατιστική σημαντικότητα ανάμεσα στις δύο ομάδες ως προς τις μεταβλητές της ευελιξίας (F = 5,997 με p <,05), της πρωτοτυπίας (F = 4,869 με p <,05) και του συνολικού δείκτη δημιουργικής έκφρασης (F = 5,638 με p <,05), ενώ δεν διαφέρουν 8

9 ως προς την ευχέρεια των ιδεών (F = 3,225 με p =,093) παρ ότι οι μέσες τιμές απέχουν αρκετά (57,11 και 34,53). Πίνακας 1. Μέσες τιμές, τυπικές αποκλίσεις και τιμές F της ανάλυσης διακύμανσης για τις διαστάσ δημιουργικής έκφρασης ανάμεσα στις δύο ομάδες Ομάδα α Ομάδα β Μ.Τ Τ.Α Μ.Τ Τ.Α F p Ευχέρεια αρχικά 53,6 22,0 54,1 26,9,0,9 Ευελιξία αρχικά 50,0 22,36 47,5 23,7,0,8 Πρωτοτυπία αρχικά 37,0 35,0 33,2 19,9,0,7 Δημιουργική έκφραση αρ 140,6 71,8 134,8 66,3,0,8 Ευχέρεια μεταβολή 57,1 33,4 27,5 34,5 3,2,0 Ευελιξία μεταβολή 45,4 25,4 17,3 21,3 5,9,0 Πρωτοτυπία μεταβολ 100,7 86,3 27,1 39,8 4,8,0 Δημιουργική έκφραση μετ 62,3 37,2 23,1 29,8 5,6,0 Ευχέρεια σύνολο 85,8 39,9 71,0 39,3,5,4 Ευελιξία σύνολο 71,1 28,0 58,7 34,8,6,4 Πρωτοτυπία σύνολο 66,6 48,0 43,7 28,0 1,3,2 Δημιουργική έκφραση σύ 223,6 109,7 173,5 99,0,9,3 Διαπιστώνεται, δηλαδή, ότι οι μαθητές στους οποίους τη δεύτερη μέρα εφαρμόστηκε η διδασκαλία με τις τεχνικές διερευνητικής δραματοποίησης, συμπλήρωσαν ιδέες από περισσότερες κατηγορίες (μ.τ.= 45,44 έναντι 17,38) και πιο πρωτότυπες (μ.τ.= 100,78 έναντι 27,13) σε σχέση με τους μαθητές στους οποίους εφαρμόστηκε η συνήθης διδασκαλία. Η αύξηση αυτή στις διαστάσεις της ευελιξίας και της πρωτοτυπίας είναι στατιστικά σημαντική όπως και στο συνολικό δείκτη δημιουργικής έκφρασης (F = 5,638 με p <,05). Η μη στατιστικά σημαντική μεταβολή στον αριθμό των ιδεών (ευχέρεια) πιθανώς να οφείλεται στο μικρό μέγεθος του δείγματος ή μπορεί να δείχνει ότι η διδασκαλία με τη διερευνητική δραματοποίηση δεν ευνόησε τους μαθητές να παράγουν περισσότερες σε αριθμό ιδέες σε σχέση με τους υπόλοιπους μαθητές. Το μέγεθος του δείγματος θέτει περιορισμό για ασφαλή συμπεράσματα. Καθώς και οι δύο ομάδες παρακολούθησαν τα δύο διδακτικά προγράμματα, απάντησαν στις δύο δοκιμασίες την πρώτη μέρα και τις συμπλήρωσαν τη δεύτερη μέρα, προκειμένου να διαπιστωθεί σε ποιο βαθμό οι συνολικές επιδόσεις των υποκειμένων προέρχονται κατά κύριο λόγο από την πρώτη μέρα, υπολογίστηκε για κάθε μεταβλητή το ποσοστό των συνολικών επιδόσεων που αντιστοιχεί στις επιδόσεις της πρώτης μέρας. Στον Πίνακα 2. παρουσιάζονται οι μέσες τιμές με τις τυπικές αποκλίσεις τους, καθώς και τα αποτελέσματα των δοκιμασιών t του Student για τη σύγκριση των δύο ομάδων ως προς το ποσοστό συμμετοχής των επιδόσεων της πρώτης μέρας στις συνολικές επιδόσεις. Τα αποτελέσματα δείχνουν στατιστικά σημαντική διαφορά ανάμεσα στις δύο ομάδες ως προς τις μεταβλητές της ευελιξίας (t = -2,424 με p <,05), της πρωτοτυπίας (t = -2,140 με p <,05) και του συνολικού δείκτη (t = -2,411 με p <,05) αλλά όχι και ως προς την ευχέρεια (t = -1,917 με p = 0,074). Με άλλα λόγια, οι επιδόσεις των μαθητών της ομάδας β κατά την πρώτη μέρα κατά την οποία παρακολούθησαν τη διδασκαλία με τη διερευνητική δραματοποίηση συνέβαλαν περισσότερο στο σύνολο των επιδόσεων (και τις δύο μέρες μαζί) απ ότι συνέβη με τις επιδόσεις της άλλης ομάδας (Οι μέσες τιμές για τις μεταβλητές της ευελιξίας, της πρωτοτυπίας και της δημιουργικής έκφρασης συνολικά είναι αντίστοιχα για την ομάδα α 70,89-52,33-65,00 και για την ομάδα β 87,63-84,63-85,25). Όπως και στις μεταβολές 9

10 κατά τη δεύτερη μέρα, έτσι και στις επιδόσεις της πρώτης μέρας ως προς τις συνολικές, στη μεταβλητή της ευχέρειας δεν παρατηρούνται στατιστικά σημαντικές διαφορές. Πίνακας 2. Δοκιμασίες t test για τη σύγκριση των διαφο ανάμεσα στις δύο ομάδες ως προς τη συμβολή των επιδόσε πρώτης μέρας στις συνολικές επιδόσεις Μ. Τ.Α t p Ευχέρεια: Ποσοστό πρώτης μέρας στο σύνολο ομάδα α 66, 16, -1,9,07 ομάδα β 83, 19, Ευελιξία: Ποσοστό πρώτης μέρας στο σύνολο ομάδα α 70, 13, -2,4,02 ομάδα β 87, 14, Πρωτοτυπία: Ποσοστό πρώτης μέρας στο σύνολο ομάδα α 52, 37, -2,1,04 ομάδα β 84, 21, Δημιουργική έκφραση: Ποσοστό πρώτης μέρας στο σύν ομάδα α 65, 16, -2,4,02 ομάδα β 85, 18,1 7. Συμπεράσματα Συζήτηση Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι θεατρικές τεχνικές στο πλαίσιο της διερευνητικής δραματοποίησης που εφαρμόστηκαν κατά τη διδασκαλία του λογοτεχνικού κειμένου ευνόησαν τους μαθητές να παράγουν ιδέες από περισσότερες κατηγορίες σκέψης (ευελιξία) και πιο πρωτότυπες. Εξασκήθηκε, δηλαδή, η δημιουργική τους έκφραση ως αντίδραση στο μαθησιακό περιβάλλον που δημιουργήθηκε από τη χρήση των θεατρικών-δραματικών τεχνικών, οι οποίες φαίνεται ότι μπορούν να επηρεάσουν γνωστικές λειτουργίες και να τροφοδοτήσουν δημιουργικά το λόγο των μαθητών. Η ένταξη θεατρικών τεχνικών στη διδασκαλία των υπόλοιπων γνωστικών αντικειμένων διευρύνει τους γνωστικούς ορίζοντες των μαθητών, ενεργοποιεί συναισθηματικές λειτουργίες βιωματικής διάδρασης με το μαθησιακό αντικείμενο, προκαλεί απρόσμενες γνωστικές διασυνδέσεις με έννοιες και μεθόδους πέρα από αυτό καθεαυτό το γνωστικό πλαίσιο του προς εξέταση γνωστικού αντικειμένου και διεγείρει τη φαντασιακή δημιουργική λειτουργία της σκέψης. Οι μαθητές ενεργούν πάνω στο μαθησιακό αντικείμενο, το αντιπαραβάλλουν με τον προσωπικό τους κόσμο και έχουν τη δυνατότητα ακόμα και να το μεταμορφώσουν αναδιαμορφώνοντας παράλληλα τον δικό τους κόσμο. Αυτή η αλληλεπίδραση ανάμεσα στο ψυχογνωστικό περιβάλλον που βιώνουν οι μαθητές και στο γνωστικό περιβάλλον των ερεθισμάτων από το μαθησιακό αντικείμενο είναι ανοικτή σε ποικίλα έως και απροσδιόριστα αποτελέσματα, καθώς η όλη διαδικασία δεν είναι απόλυτα ελέγξιμη από διδακτική άποψη, αφού οι τεχνικές της διερυνητικής δραματοποίησης, από τη φύση τους, δεν οδηγούν με αλγοριθμικό γραμμικό τρόπο σε μοναδικά γνωστικά αποτελέσματα. Αντιθέτως επιβάλλουν την προσωπική παρέμβαση και αλληλεπίδραση του μαθητή με το γνωστικό αντικείμενο. Ένα ζητούμενο που προέκυψε από την ερευνητική διαδικασία είναι η δυνατότητα και οι πιθανοί τρόποι αξιολόγησης των δραματικών τεχνικών και των μαθησιακών αποτελεσμάτων στο πλαίσιο της διδακτικής-μαθησιακής πρακτικής. Με ποια κριτήρια αξιολογούν μαθητές και δάσκαλος την επιτυχή έκβαση τέτοιων δράσεων; 10

11 Πότε και γιατί μπορεί να θεωρηθεί ότι οι τεχνικές αυτές πέτυχαν συγκεκριμένους στόχους, και ποιους; Ενδιαφέρει μόνο το γνωστικό αποτέλεσμα ή και οι διαδικασίες που το προκάλεσαν; Ποιου είδους ανατροφοδότηση παίρνουν οι μαθητές; Απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα μπορούν να φωτίσουν περαιτέρω τη σημασία της ένταξης θεατρικών τεχνικών στα διδακτικά προγράμματα όλων πιθανώς των γνωστικών αντικειμένων. Στη χώρα που γέννησε το θέατρο και το ενέταξε στην πολιτισμική και κοινωνική της πορεία αξίζει να γίνουν προσπάθειες εκπαιδευτικής αξιοποίησης κάθε είδους δραματικής τέχνης με σκοπό τη βελτίωση συνολικότερα του σχολικού πολιτισμού. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Amabile, T.M. (1996). Creativity in Context. Colorado: Westview Press. Boal, A. (2001). Games for actors and non-actors, A.Jackson (trans.), London: Routledge. Barton, B. & Booth, D. (1990). Stories in the classroom: Storytelling, reading aloud and roleplaying with children. Markham: Pembroke Publishers. Γραμματάς, Θ. (1997). Θεατρική Παιδεία και Επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών. Αθήνα: Τυπωθήτω. Cohen, M.D. & Hoot, L.L. (1997). Education through the arts: an introduction, Childhood Education, 73 (6), Craft, A. (2000). Creativity across the primary curriculum. London, UK: Routledge. Cramond, B. (1994). We can trust creativity tests, Educational Leadership, October, Dansky, J. L. (1980). Make believe: A mediator of he relationship between free play and associative fluency, Child Development 51, Dever, M.T. & Wishon, P.M. (1995). Play as a context for literacy learning: A qualitative analysis, Early Childhood Development and Care, 113, Dewey, J. ([1934] 1959). Art as experience. New York: G. P. Putnam s Sons. Fishkin, A.S., & Johnson, A.S. (1998). Who is creative? Identifying children s creative abilities, Roeper Review, 21(1), Fleming, M. (1994). Starting Drama Teaching, London:David Fulton Publishers. Galda, L. & Miller, M. (1983). The effect of dramatic play on the story retelling of second grade children. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association, Montreal. Heathcote, D. & Bolton, G. (1995). Drama for Learning, Dorothy Heathcote s Mantle of the Expert Approach to Education. Portsmouth: Heineman. Kim, S.K. (1990). Essence of creativity: a guide to tackling difficult problems. Oxford: Oxford University Press. Κούσουλας, Φ. (2003). Η επίδραση της διαθεματικής διδασκαλίας στην αποκλίνουσα δημιουργική σκέψη των μαθητών του δημοτικού σχολείου. Διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κούσουλας, Φ. (2004). Σχεδιασμός και εφαρμογή διαθεματικής διδασκαλίας. Αθήνα: Ατραπός. Κούσουλας, Φ. (2006α). Διαπολιτισμική αγωγή και δημιουργική εκπαίδευση, Επιστήμες της Αγωγής, 1/2006, Κούσουλας, Φ. (2006β). Ο ρόλος της έντασης στη δημιουργική διαδικασία και η αξιοποίησή της στο πλαίσιο της διδασκαλίας στη σχολική τάξη, Ψυχολογία, υπό δημοσίευση. 11

12 Κούσουλας, Φ. & Μέγα, Γ. (2005). Γλώσσα και Τέχνη: πρόταση για δημιουργική διδασκαλία, Έρευνα σε μαθητές του δημοτικού σχολείου. Παιδαγωγική Επιθεώρηση, 40, Mellou, E. (1993). The relationship between dramatic play and creativity in young children, Doctoral dissertation, Bristol University. Mellou, E. (1995). Review of the relationship between dramatic play and creativity in young children, Early Child Development and Care 112, Morgan, N. & Saxton. J. (1995). Teaching drama: A mind of many wonders, Portsmouth: Heinemann. Mouchiroud, C. & Lubart, T. (2001). Children s original thinking: an empirical examination of alternative measures derived from divergent thinking tasks, Journal of Genetic Psychology, 162(4), Myers, J. S. (1993). Drama teaching strategies that encourage problem-solving behavior in children, Youth Theatre Journal 8 (1), Neelands, J. (1990). Structuring drama work, T. Goode (ed.). Cambridge: Cambridge University Press. Neelands, J. (1998). Beginning drama London: David Fulton Publishers. Nickerson, R.S. (1999). Enhancing creativity. In R. Sternberg (Ed.), Handbook of creativity (pp ). Cambridge, England: Cambridge University Press. Ξανθάκου, Γ., & Καΐλα, Μ. (2002). Το δημιουργικής επίλυσης πρόβλημα. Αθήνα: Ατραπός. O Toole, J. & Haseman B. (1984). Dramawise: An Introduction to GCSE Drama. Oxford: Heinemann Educational. O Neill, C. (1995). Drama worlds. Portsmouth: Heinemann. Παπαδόπουλος, Σ. (1998). Το Θεατρικό Παιχνίδι. Διαστάσεις και δυναμική. Σχολείο και Ζωή, 2, Παπαδόπουλος, Σ. (2004). Η διδακτική αξιοποίηση της δραματοποίησης στο μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό Σχολείο, Διδακτορική Διατριβή, Φιλοσοφική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, Τμήμα ΦΠΨ, Τομέας Παιδαγωγικής, Αθήνα. Παπαδόπουλος, Σ. (2005). Η δραματοποίηση και η ανάπτυξη της δημιουργικής και κριτικής σκέψης, 3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο του Ελληνικού Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης (ΕΛΛ.Ι.Ε.Π.ΕΚ.), με θέμα: Κριτική, Δημιουργική, Διαλεκτική Σκέψη στην Εκπαίδευση: Θεωρία και Πράξη, Αθήνα. Pellegrini, A. D. (1984). The effects of dramatic play on children s generation of cohesive text, Discourse Processes 7, Pellegrini, A. D. (1986). Play centers and the production of imaginative language, Discourse Processes, 9, Piaget, J. ([1945] 1962). Play, dreams, and imitation in childhood. New York: W W Norton and Company. Puccio, G.J. & Murdock M.C. (Eds.). (1999). Creativity assessment. readings and resources. New York: Creative Education Foundation Press. Rosenberg, H. S., Castellano, R., Chrein, G. & Pinciotti, P. (1982). Developing an imagery-based theory for the field of creative drama, Childen s Theatre Review 31 (2), Runco, M.A. (1986). Flexibility and originality in children s divergent thinking, Journal of Psychology, 120(4), Runco, M.A. (1994). Creativity and its Discontents. In M.P. Shaw, and M.A. Runco, (Eds.), Creativity and affect. (pp ). Norwood, NJ: Ablex. Runco, M.A. & Albert, R.S. (1985). The reliability and validity of ideational originality in the divergent thinking of academically gifted and nongifted children, Educational and Psychological Measurement, 45,

13 Russ, S.W., Robins, A.L. & Christiano, B.A. (1999). Pretend play: Longitudinal prediction of creativity and affect in fantasy in children, Creativity Research Journal, 12(2), Saracho, O.N. (2002). Teachers' roles in promoting literacy in the context of play, Early Child Development and Care, 172(1), Shmukler, D. (1982). A factor analytic model of elements of creativity in preschool children, Genetic Psychology Monographs 105, Spolin, V. (1999). Improvisation for the theater, Evanston, Illinois: Northwestern University Press. Stanko, A. J. (2000). Creativity in the classroom: Schools of curious delight. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum. Sternberg, R.J. (Ed.), (1999). Handbook of creativity, Cambridge, England: Cambridge University Press. Sternberg, R. J. & Williams, W. M. (2001). Teaching for creativity: Two dozen tips. In R. D. Small & A. P. Thomas (Eds.), Plain talk about education (pp ). Covington, LA: Center for Development and Learning. Taylor, C.W. (1988). Various approaches to and definitions of creativity. In R.J. Sternberg (Ed.), The nature of creativity (pp ). New York: Cambridge University Press. Tighe, E., Picariello, M.L. & Amabile, T.M. (2003). Environmental influences on motivation and creativity in the classroom. In J. Houtz, (Ed.), The educational psychology of creativity (pp ). Cresskill, NJ: Hampton. Torrance, E. P. (1987). The Torrance Tests of Creative Thinking. Bensenville, IL: Scholastic Testing Press. Treffinger, D. J. (2003). Assessment and measurement in creativity and creative problem solving. In: J. Houtz (ed.), The educational psychology of creativity (pp.59-93). Cresskill, NJ: Hampton. Vandenberg, B. (1981). The role of play in the development of insightful tool-using strategies. Merrill-Palmer Quarterly 27, Vygotsky, S. L. ([1978] 1997). Νους στην Κοινωνία, μτφρ. Α. Μπίμπου και Στ. Βοσνιάδου. Αθήνα: Gutenberg. Wagner, B-J. (1998). Educational Drama and Language Arts: What Research Shows. Portsmouth: Heinemann. Weisberg, R.W. (1999). Creativity and knowledge: A challenge to theories. In Sternberg Robert(ed.), Handbook of creativity, (pp ). Cambridge: Cambridge University Press. Abstract: The present article points out the role of drama education in student s creative thinking. The purpose of the research was to investigate the effect of a teaching based on inquiry drama methods in the creative divergent expression of students. The research was carried out with two groups of one 6 th grade class students. Two teaching programs on the same literature text were applied, the first based on usual instructional methods and the other based on inquiry drama methods. Creative expression was assessed using two open ended tasks testing for divergent thinking cognitive processes. The results show that a teaching model based on inquiry drama methods can influence student s flexible and original expression. 13

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΛΙΝΟΥΣΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΛΙΝΟΥΣΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ 1 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΛΙΝΟΥΣΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Φώτης Κούσουλας Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο «Βιοφυσικό Περιβάλλον: Νευροεπιστήμες &

Διαβάστε περισσότερα

Έλεγχος εγκυρότητας και αξιοπιστίας σε δοκιμασίες εκτίμησης της δημιουργικής έκφρασης

Έλεγχος εγκυρότητας και αξιοπιστίας σε δοκιμασίες εκτίμησης της δημιουργικής έκφρασης Έλεγχος εγκυρότητας και αξιοπιστίας σε δοκιμασίες εκτίμησης της δημιουργικής Φώτης Κούσουλας Ανακοίνωση στο: στο Πανελλήνιο Συνέδριο Γνωστικής Ψυχολογίας: Η γνωστική ψυχολογία σήμερα, γέφυρες για τη μελέτη

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην

Διαβάστε περισσότερα

Υλικά: κρουστό μουσικό όργανο, μεγάλα χαρτιά γραφήματος, κηρομπογιές. Το εργαστήριο απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 7-10 ετών και τους γονείς τους

Υλικά: κρουστό μουσικό όργανο, μεγάλα χαρτιά γραφήματος, κηρομπογιές. Το εργαστήριο απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 7-10 ετών και τους γονείς τους Σχεδιασμός θεατρικού εργαστηρίου Η παρακάτω σχεδίαση του θεατρικού εργαστηρίου βασίζεται στην προσέγγιση του εφαρμοσμένου δράματος, το οποίο χρησιμοποιείται για διάφορους σκοπούς, μεταξύ άλλων και εκπαιδευτικούς.

Διαβάστε περισσότερα

«Από την έρευνα στη διδασκαλία» Δημοτική Βιβλιοθήκη Κερατσινίου - Δραπετσώνας Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2015

«Από την έρευνα στη διδασκαλία» Δημοτική Βιβλιοθήκη Κερατσινίου - Δραπετσώνας Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2015 Ε Λ Λ Η Σ 8 Β Ε Ρ Ο Ι Α 59132 Τ. 2 3 3 1-502003 w w w. f u t u r e l i b r a r y. g r Ζ Α Λ Ο Κ Ω Σ Τ Α 4 Α Θ Η Ν Α 1 0 6 7 1 Τ. 2 1 5 5-518150 i n f o @ f u t u r e l i b r a r y. g r «Από την έρευνα

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Σκοποί ενότητας Να συζητηθούν βασικές παιδαγωγικές αρχές της προσχολικής εκπαίδευσης Να προβληματιστούμε για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: Πώς η διαδραστική αφήγηση μιας ιστορίας μπορεί να αυξήσει την κατανόηση της ιστορίας σε παιδιά προσχολικής ηλικίας.

Τίτλος: Πώς η διαδραστική αφήγηση μιας ιστορίας μπορεί να αυξήσει την κατανόηση της ιστορίας σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Τίτλος: Πώς η διαδραστική αφήγηση μιας ιστορίας μπορεί να αυξήσει την κατανόηση της ιστορίας σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Ζυγοπούλου Στεργιανή Mediterranean College-Σχολή Εκπαίδευσης Αγγλική Γλώσσα και

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική αγωγή στο δημοτικό σχολείο: πώς την αντιλαμβάνονται οι μαθητές και ο ρόλος της δημιουργικής τους σκέψης

Διαπολιτισμική αγωγή στο δημοτικό σχολείο: πώς την αντιλαμβάνονται οι μαθητές και ο ρόλος της δημιουργικής τους σκέψης Διαπολιτισμική αγωγή στο δημοτικό σχολείο: πώς την αντιλαμβάνονται οι μαθητές και ο ρόλος της δημιουργικής τους σκέψης Φώτης Κούσουλας Ανακοίνωση στο 8 ο διεθνές συνέδριο: «Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και

Διαβάστε περισσότερα

Ολομέλεια (Αμφιθέατρο): Συζήτηση με τους συμμετέχοντες και τους υπεύθυνους των εργαστηρίων. Παράλληλα Εργαστήρια:

Ολομέλεια (Αμφιθέατρο): Συζήτηση με τους συμμετέχοντες και τους υπεύθυνους των εργαστηρίων. Παράλληλα Εργαστήρια: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ 09.00-09.30 Προσέλευση Συνέδρων Ολομέλεια (Αμφιθέατρο): 09.30-12.00 Ο Αλέξης Κόκκος συζητά με τους συνέδρους για την αξιοποίηση της τέχνης στην εκπαίδευση (θεωρητικό πλαίσιο, εφαρμογές

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιο-γνωστικές παράμετροι της σχολικής ζωής

Κοινωνιο-γνωστικές παράμετροι της σχολικής ζωής Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ Η Πράξη "Εκπαίδευση Αλλοδαπών & Παλιννοστούντων Μαθητών" υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Εκπαίδευση και Διά Βίου

Διαβάστε περισσότερα

«Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»

«Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» Σάββατο 11 Νοεμβρίου, έναρξη 09.00-19.00 Φιλοσοφική Σχολή (αμφιθέατρο 440 4 ος όροφος), Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστημιούπολη,

Διαβάστε περισσότερα

International Conference Quality and Equity in Education: Theories, Applications and Potentials

International Conference Quality and Equity in Education: Theories, Applications and Potentials International Conference Quality and Equity in Education: Theories, Applications and Potentials Εργαστήρι 3 Ο συμβουλευτικός ρόλος της ομάδας στήριξης σχολείων που εφαρμόζουν τη δυναμική προσέγγιση σχολικής

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 9: Η μέθοδος της δραματοποίησης στη διδασκαλία της λογοτεχνίας Βενετία Αποστολίδου Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

Μουσική Αγωγή στην Προσχολική και Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Ζωή Διονυσίου

Μουσική Αγωγή στην Προσχολική και Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Ζωή Διονυσίου Μουσική Αγωγή στην Προσχολική και Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά

Διαβάστε περισσότερα

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο διδασκόμενος αναμένεται να είναι σε θέση να:

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο διδασκόμενος αναμένεται να είναι σε θέση να: Τίτλος Μαθήματος: ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ, ΑΥΤΟΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Κωδικός Μαθήματος: MUS 624 Κατηγορία Μαθήματος: (Υποχρεωτικό/Επιλεγόμενο) Υποχρεωτικό Επίπεδο Μαθήματος: (πρώτου, δεύτερου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. Δραματική Τέχνη στην Εκπαίδευση και Ιστορία στο Γυμνάσιο

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. Δραματική Τέχνη στην Εκπαίδευση και Ιστορία στο Γυμνάσιο ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Δραματική Τέχνη στην Εκπαίδευση και Ιστορία στο Γυμνάσιο Κατερίνα Κωστή Υπ. Διδάκτωρ Θεατρικών Σπουδών 22.11.2014 - Ναύπλιο Τι κάναμε; Παιχνίδια γνωριμίας

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘ, Δασκάλα Ειδικής Αγωγής, Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου Αττικής.

Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘ, Δασκάλα Ειδικής Αγωγής, Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου Αττικής. Αναπτύσσοντας, κινητοποιώντας και βελτιώνοντας δεξιότητες: η εφαρμογή μαθησιακού προγράμματος σε ομάδα τμήματος του Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Ηρακλείου Αττικής. Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Στο πλαίσιο του μαθήματος «Σχολική Πρακτική Ι» οι φοιτητές/φοιτήτριες σε ομάδες των δύο ή τριών ατόμων πρόκειται να επισκεφτούν σε πέντε (5) διαφορετικές ημέρες μία

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

ημιουργικότητα, Αυτοσχεδιασμός και Σύνθεση στη Μουσική Εκπαίδευση Κωδικός Μαθήματος: MUS 624 Θα ανακοινωθεί

ημιουργικότητα, Αυτοσχεδιασμός και Σύνθεση στη Μουσική Εκπαίδευση Κωδικός Μαθήματος: MUS 624 Θα ανακοινωθεί Τίτλος Μαθήματος: ημιουργικότητα, Αυτοσχεδιασμός και Σύνθεση στη Μουσική Εκπαίδευση Κωδικός Μαθήματος: MUS 624 Κατηγορία Μαθήματος: Επιλεγόμενο (Υποχρεωτικό/Επιλεγόμενο) Επίπεδο Μαθήματος: 2ος Κύκλος (Μεταπτυχιακό)

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Τίτλος του Μαθήματος: Καινοτομία-Δημιουργικότητα-Τεχνικές στο πεδίο των Επιστημών της Αγωγής. Κωδικός αριθμός του μαθήματος: Χ3 Τύπος του μαθήματος: Υποχρεωτικό Εξάμηνο: ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ Αριθμός απονεμόμενων

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΧΡΗΣΗ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ

ΟΙ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΧΡΗΣΗ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ ΟΙ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΧΡΗΣΗ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ ΤΠΕ ΤΠΕ: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών Για παράδειγμα ο διαδραστικός πίνακας. ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ Γενικά: Αρχικά για γραφιακή χρήση Σήμερα

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Βασίλειος Κωτούλας vaskotoulas@sch.gr h=p://dipe.kar.sch.gr/grss Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Η Δομή της εισήγησης 1 2 3 Δυο λόγια για Στόχοι των Ερευνητική

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Α (2014-2015)

Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Α (2014-2015) Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Οκτώβριος 2014 Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Α (2014-2015) Γλωσσική Εκπαίδευση - Εκπαίδευση στον Γραμματισμό:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT)

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ (QUALITATIVE APPROACHES TO RESEARCH) 2 Ποιοτικές ερευνητικές προσεγγίσεις (Qualitative Research Approaches) Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια

Διαβάστε περισσότερα

Διδασκαλία γνώσεων και αξιών

Διδασκαλία γνώσεων και αξιών Διδασκαλία γνώσεων και αξιών Δρ Δημήτριος Γκότζος Οι διαφάνειες 1-14 αποτελούν προϊόν μελέτης και αποδελτίωσης του βιβλίου: Α. Χριστοδούλου (2012). Παιδεία, εκπαίδευση, αξίες. Σημειωτική προσέγγιση. University

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ Ι. (1) Στόχοι, περιεχόμενο μαθήματος, η παρατήρηση ως τεχνική συλλογής δεδομένων στο σχολικό περιβάλλον

ΣΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ Ι. (1) Στόχοι, περιεχόμενο μαθήματος, η παρατήρηση ως τεχνική συλλογής δεδομένων στο σχολικό περιβάλλον ΣΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ Ι (1) Στόχοι, περιεχόμενο μαθήματος, η παρατήρηση ως τεχνική συλλογής δεδομένων στο σχολικό περιβάλλον Στόχοι της Σχολικής Πρακτικής Ι Επιδιώκεται οι φοιτητές/-τριες: Να εξοικειωθούν με

Διαβάστε περισσότερα

Δημήτρης Ρώσσης, Φάνη Στυλιανίδου Ελληνογερμανική Αγωγή. http://www.creative-little-scientists.eu

Δημήτρης Ρώσσης, Φάνη Στυλιανίδου Ελληνογερμανική Αγωγή. http://www.creative-little-scientists.eu Τι έχουμε μάθει για την προώθηση της Δημιουργικότητας μέσα από τις Φυσικές Επιστήμες και τα Μαθηματικά στην Ελληνική Προσχολική και Πρώτη Σχολική Ηλικία; Ευρήματα για την εκπαίδευση στην Ελλάδα από το

Διαβάστε περισσότερα

6.5 Ανάπτυξη, εφαρμογή και αξιολόγηση εκπαιδευτικών σεναρίων και δραστηριοτήτων ανά γνωστικό αντικείμενο

6.5 Ανάπτυξη, εφαρμογή και αξιολόγηση εκπαιδευτικών σεναρίων και δραστηριοτήτων ανά γνωστικό αντικείμενο 6.5 Ανάπτυξη, εφαρμογή και αξιολόγηση εκπαιδευτικών σεναρίων και δραστηριοτήτων ανά γνωστικό αντικείμενο Το εκπαιδευτικό σενάριο Η χρήση των Τ.Π.Ε. στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση θα πρέπει να γίνεται με οργανωμένο

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Αξιοποίηση Λογισμικού Γενικής Χρήσης

Εκπαιδευτική Αξιοποίηση Λογισμικού Γενικής Χρήσης Εκπαιδευτική Αξιοποίηση Λογισμικού Γενικής Χρήσης Δρ. Χαράλαμπος Μουζάκης Διδάσκων Π.Δ.407/80 Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Στόχοι ενότητας Το λογισμικό

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Δρ Χάρις Πολυκάρπου Συντονίστρια Θεατρικής Αγωγής, Γραφείο Αναλυτικών Π.Ι.

ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Δρ Χάρις Πολυκάρπου Συντονίστρια Θεατρικής Αγωγής, Γραφείο Αναλυτικών Π.Ι. ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Δρ Χάρις Πολυκάρπου Συντονίστρια Θεατρικής Αγωγής, Γραφείο Αναλυτικών Π.Ι. Ν.Α.Π. Θεατρικής Αγωγής Ορολογία: «Θεατρική Αγωγή αποτελεί η παιδαγωγική και κοινωνική

Διαβάστε περισσότερα

Φιλαναγνωσία Δραστηριότητες. Χρύσα Κουράκη (Ph.D) Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων Ανατολικής Αττικής

Φιλαναγνωσία Δραστηριότητες. Χρύσα Κουράκη (Ph.D) Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων Ανατολικής Αττικής Φιλαναγνωσία Δραστηριότητες Χρύσα Κουράκη (Ph.D) Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων Ανατολικής Αττικής Φιλαναγνωσία - Aimer lire Η θετικά προσδιορισμένη σχέση του αναγνώστη με το βιβλίο ως το κατεξοχήν είδος

Διαβάστε περισσότερα

Ευθύς και πλάγιος λόγος. Μια εναλλακτική πρόταση για τη διδασκαλία τους στο δημοτικό σχολείο μέσω των κόμικς

Ευθύς και πλάγιος λόγος. Μια εναλλακτική πρόταση για τη διδασκαλία τους στο δημοτικό σχολείο μέσω των κόμικς Ευθύς και πλάγιος λόγος. Μια εναλλακτική πρόταση για τη διδασκαλία τους στο δημοτικό σχολείο μέσω των κόμικς Αμαραντίδου Κυριακή, Εκπαιδευτικός ΠΕ70, υποψ. PhD Πουγαρίδου Παρασκευή, Εκπαιδευτικός ΠΕ70,

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήρι 2: Πολιτότητα μέσα από τις Τέχνες και το Θέατρο

Εργαστήρι 2: Πολιτότητα μέσα από τις Τέχνες και το Θέατρο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Ψηφιακή Πολιτότητα Λευκωσία, 26 Νοεμβρίου 2016 Εργαστήρι 2: Πολιτότητα μέσα από τις Τέχνες και το Θέατρο Δρ Νάντια Τομασίδου Χαρά Χαραλάμπους Το Αστερόπαιδο Oscar Wilde (1891)

Διαβάστε περισσότερα

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος αποτελούν ένα είδος προσωπικών σημειώσεων που κρατά ο εκπαιδευτικός προκειμένου να πραγματοποιήσει αποτελεσματικές διδασκαλίες. Περιέχουν πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι προσδοκίες, που καλλιεργούμε για τα παιδιά, εμείς οι εκπαιδευτικοί, αναφέρονται σε γενικά κοινωνικά χαρακτηριστικά και παράλληλα σε ατομικά ιδιοσυγκρασιακά. Τέτοια γενικά κοινωνικο-συναισθηματικά

Διαβάστε περισσότερα

Eπιμορφωτικό σεμινάριο

Eπιμορφωτικό σεμινάριο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Δράση: Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας Επιστ. υπεύθυνη: Ζωή Παπαναούμ Υποδράση: Εξ αποστάσεως επιμόρφωση Eπιμορφωτικό σεμινάριο 31

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό πολυμεσικό σύστημα διδασκαλίας των μαθηματικών (Εφαρμογή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση)

Εκπαιδευτικό πολυμεσικό σύστημα διδασκαλίας των μαθηματικών (Εφαρμογή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση) Εκπαιδευτικό πολυμεσικό σύστημα διδασκαλίας των μαθηματικών (Εφαρμογή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση) Γ. Γρηγορίου, Γ. Πλευρίτης Περίληψη Η έρευνα μας βρίσκεται στα πρώτα στάδια ανάπτυξης της. Αναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΚΥΠΡΟΥ 16 ο Ετήσιο Συνέδριο «Η διδασκαλία στα Νέα Ωρολόγια Προγράμματα (Ν.Ω.Π.) από τη θεωρία στην πράξη»

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΚΥΠΡΟΥ 16 ο Ετήσιο Συνέδριο «Η διδασκαλία στα Νέα Ωρολόγια Προγράμματα (Ν.Ω.Π.) από τη θεωρία στην πράξη» ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΚΥΠΡΟΥ 16 ο Ετήσιο Συνέδριο «Η διδασκαλία στα Νέα Ωρολόγια Προγράμματα (Ν.Ω.Π.) από τη θεωρία στην πράξη» Δήμητρα Σωκράτους Εκπαιδευτικός/ Εμψυχώτρια Θεατρικού Παιχνιδιού dsocratous@hotmail.com

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΑΜΗΝΟ: Δ / Ακ. Έτος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ & ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΑΜΗΝΟ: Δ / Ακ. Έτος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ & ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ & ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. Προγραμματισμός Μαθήματα 1-3: Εισαγωγή στην εκπαιδευτική έρευνα. Επίπεδα έρευνας, δεοντολογία εκπαιδευτικής έρευνας. Ερευνητικές διαδικασίες: Ερευνητικά πλαίσια,

Διαβάστε περισσότερα

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο διδασκόμενος αναμένεται να είναι σε θέση να:

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο διδασκόμενος αναμένεται να είναι σε θέση να: Τίτλος Μαθήματος: ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗΣ Κωδικός Μαθήματος: MUS 652 Κατηγορία Μαθήματος: (Υποχρεωτικό/Επιλεγόμενο) Υποχρεωτικό Επίπεδο Μαθήματος: (πρώτου, δεύτερου

Διαβάστε περισσότερα

Τρίτη 24 και Τετάρτη 25 Οκτωβρίου 2017

Τρίτη 24 και Τετάρτη 25 Οκτωβρίου 2017 Τρίτη 24 και Τετάρτη 25 Οκτωβρίου 2017 Παιδαγωγικές προσεγγίσεις και διδακτικές πρακτικές - η σχέση τους με τις θεωρίες μάθησης Παρατηρώντας τη μαθησιακή διαδικασία Τι είδους δραστηριότητες παρατηρήσατε

Διαβάστε περισσότερα

1ο Πανελλήνιο Συνέδριο. MoodleMoot 2017

1ο Πανελλήνιο Συνέδριο. MoodleMoot 2017 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο MoodleMoot 2017 ΤΕΙ Αθήνας, 1 και 2 Δεκεμβρίου 2017 «Εξατομικευμένη μάθηση μέσω του περιβάλλοντος του ΣΔΜ Moodle για τη διδασκαλία μαθησιακών ενοτήτων της Νεοελληνικής Γλώσσας της

Διαβάστε περισσότερα

Καρτσιώτου Θωμαϊς M.Sc. Δασκάλα Δ.Σ. Παληού Καβάλας tzoymasn@hol.gr. Περίληψη

Καρτσιώτου Θωμαϊς M.Sc. Δασκάλα Δ.Σ. Παληού Καβάλας tzoymasn@hol.gr. Περίληψη 33 Πρόταση διδασκαλίας με τη χρήση των ΤΠΕ στο μάθημα της Μελέτης Περιβάλλοντος της Δ τάξης Δημοτικού: Μαθαίνω για τα σημαντικά έργα που υπάρχουν στην Ελλάδα μέσα από το google earth Καρτσιώτου Θωμαϊς

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Προγράμματος Στήριξης Δημοτικών Σχολείων με Μεγάλο Αριθμό/Ποσοστό Παιδιών με Αυξημένες Πιθανότητες για Λειτουργικό Αναλφαβητισμό

Αξιολόγηση του Προγράμματος Στήριξης Δημοτικών Σχολείων με Μεγάλο Αριθμό/Ποσοστό Παιδιών με Αυξημένες Πιθανότητες για Λειτουργικό Αναλφαβητισμό Αξιολόγηση του Προγράμματος Στήριξης Δημοτικών Σχολείων με Μεγάλο Αριθμό/Ποσοστό Παιδιών με Αυξημένες Πιθανότητες για Λειτουργικό Αναλφαβητισμό 1. Ταυτότητα της έρευνας (Σεπτέμβριος 2018) Η αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2017-2018 - ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΙΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Δ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ 1. Σύντομη ενημέρωση: βασική ιδέα και

Διαβάστε περισσότερα

Η δραματοθεραπεία στην εκπαίδευση ενηλίκων

Η δραματοθεραπεία στην εκπαίδευση ενηλίκων Η δραματοθεραπεία στην εκπαίδευση ενηλίκων Στη δραματοθεραπεία εκδραματίζονται σκηνές και γεγονότα της ζωής στην προσωπική παράσταση του καθενός, με την ασφάλεια που προσφέρουν οι μορφές τέχνης που χρησιμοποιούνται,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ 20 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2017 ΥΠ.Π.Ε.Θ.

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ 20 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2017 ΥΠ.Π.Ε.Θ. 1 Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ 20 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2017 ΥΠ.Π.Ε.Θ. 1 2 H ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΑΦΟΡΑ ΣΤΗ ΣΥΛΛΗΨΗ, ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΩΣΗ ΜΗ ΜΟΝΟΔΙΑΣΤΑΤΩΝ Ή /ΚΑΙ ΜΗ ΠΡΟΒΛΕΨΙΜΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

Από τη σχολική συμβατική τάξη στο νέο υβριδικό μαθησιακό περιβάλλον: εκπαίδευση από απόσταση για συνεργασία και μάθηση

Από τη σχολική συμβατική τάξη στο νέο υβριδικό μαθησιακό περιβάλλον: εκπαίδευση από απόσταση για συνεργασία και μάθηση Από τη σχολική συμβατική τάξη στο νέο υβριδικό μαθησιακό περιβάλλον: εκπαίδευση από απόσταση για συνεργασία και μάθηση Δρ Κώστας Χαμπιαούρης Επιθεωρητής Δημοτικής Εκπαίδευσης Συντονιστής Άξονα Αναλυτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά 15-9-2016 Βασικές αρχές Oδηγιών Τι διδάσκουμε; Πώς διδάσκουμε; Τι θέλουμε να πετύχουμε;

Διαβάστε περισσότερα

Νιώθω, νιώθεις, νιώθει.νιώθουμε ΟΜΑΔΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΧΟΛΕΙΟ. Χανιά

Νιώθω, νιώθεις, νιώθει.νιώθουμε ΟΜΑΔΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΧΟΛΕΙΟ. Χανιά Νιώθω, νιώθεις, νιώθει.νιώθουμε ΟΜΑΔΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Σμαράγδα Τσιραντωνάκη, ΠΕ70 ΣΧΟΛΕΙΟ Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια Θεοδωρόπουλου Χανιά Μάϊος 2015 Σελίδα 1 από 10 1. Συνοπτική περιγραφή της καλής πρακτικής Η παρούσα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2014-2015 - ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2014-2015 - ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2014-2015 - ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΙΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Δ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ, ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ 1. Σύντομη ενημέρωση (βασική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ Γενικές πληροφορίες Οι «Δημιουργικές Συνεργασίες με Καλλιτέχνες» στοχεύουν στην επαφή και εξοικείωση των παιδιών με τους καλλιτέχνες της Κύπρου. Παράλληλα στοχεύουν

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. Χρήστου

Κωνσταντίνος Π. Χρήστου 1 Κριτήρια: Διδακτική διαδικασία Μαθητοκεντρικά Δασκαλοκεντρικά Αλληλεπίδρασης διδάσκοντα διδασκόµενου Είδος δεξιοτήτων που θέλουν να αναπτύξουν Επεξεργασίας Πληροφοριών Οργάνωση-ανάλυση πληροφοριών, λύση

Διαβάστε περισσότερα

Δημοτικό Σχολείο Σωτήρας Β Η δική μας πρόταση- εμπειρία

Δημοτικό Σχολείο Σωτήρας Β Η δική μας πρόταση- εμπειρία Δημοτικό Σχολείο Σωτήρας Β Η δική μας πρόταση- εμπειρία Συμμετοχή στο Πρόγραμμα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΕΣΩ ΕΡΕΥΝΑΣ-ΔΡΑΣΗΣ Σχολική χρονιά: 2015-2016 ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

πρόσφυγες ένταξη STEMigrants.eu

πρόσφυγες ένταξη STEMigrants.eu πρόσφυγες ένταξη STEMigrants.eu Πρόσφυγες μαθητές STEMigrants.eu Πολυμεσικά κείμενα Γιατί STEMigrants.eu; Επιστημονική θεωρία Το δείγμα αποτέλεσαν 18 εκπαιδευτικοί της Ε & Στ τάξης από σχολεία της Δυτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι. Τοκμακίδου Ελπίδα

ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι. Τοκμακίδου Ελπίδα ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι Τοκμακίδου Ελπίδα ΠΣ Δημοτικού Κοινωνική διαμεσολάβηση Βιωματική μάθηση Οικοδόμηση της γνώσης «η δημιουργία νοήματος έχει αποδεσμευτεί από την αποκλειστική

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονες Μεθοδολογίες Μάθησης στην Α/βάθμια Εκπαίδευση. Ειρήνη Μαμάκου Μέλος Ε.Ε.ΔΙ.Π. Πανεπιστήμιο Πειραιά

Σύγχρονες Μεθοδολογίες Μάθησης στην Α/βάθμια Εκπαίδευση. Ειρήνη Μαμάκου Μέλος Ε.Ε.ΔΙ.Π. Πανεπιστήμιο Πειραιά Σύγχρονες Μεθοδολογίες Μάθησης στην Α/βάθμια Εκπαίδευση 1 Ειρήνη Μαμάκου Μέλος Ε.Ε.ΔΙ.Π. Πανεπιστήμιο Πειραιά 2 Περιεχόμενο παρουσίασης: Παρούσα κατάσταση-ελλείψεις-ανάγκες Μεθοδολογίες μάθησης συμβατές

Διαβάστε περισσότερα

«Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων Προσεγγίσεων, Τεχνολογίες και Εκπαίδευση»

«Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων Προσεγγίσεων, Τεχνολογίες και Εκπαίδευση» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Α.Δ Ι.Π. ΑΡΧΗ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ & ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ HELLENIC REPUBLIC H.Q.A. HELLENIC QUALITY ASSURANCE AND ACCREDITATION AGENCY Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών

Διαβάστε περισσότερα

Η Άλκηστις (2008) δίνει στη λέξη την έννοια της παρουσίασης ενός πρωτογενούς κειμένου (γραπτού, αφηγηματικού, μουσικού ερεθίσματος, κλπ.

Η Άλκηστις (2008) δίνει στη λέξη την έννοια της παρουσίασης ενός πρωτογενούς κειμένου (γραπτού, αφηγηματικού, μουσικού ερεθίσματος, κλπ. Η Άλκηστις (2008) δίνει στη λέξη την έννοια της παρουσίασης ενός πρωτογενούς κειμένου (γραπτού, αφηγηματικού, μουσικού ερεθίσματος, κλπ. ) με τον κώδικα της δραματικής - θεατρικής έκφρασης Η δραματοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Κομβικών Δεξιοτήτων. Αξιολόγηση. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού #ATS2020

Κομβικών Δεξιοτήτων. Αξιολόγηση. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού #ATS2020 Αξιολόγηση Κομβικών Δεξιοτήτων Ενίσχυση των κομβικών δεξιοτήτων των μαθητών/μαθητριών, μέσα από καινοτόμες προσεγγίσεις στη διδασκαλία, τη μάθηση και την αξιολόγηση Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Υπουργείου

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΤΔΕ ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ

ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΤΔΕ ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΤΔΕ ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2017-2018 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 2017 ΔΙΔΑΣΚΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2017 2018 Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΑΓΙΩΝ ΟΜΟΛΟΓΗΤΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΑΓΙΩΝ ΟΜΟΛΟΓΗΤΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΑΓΙΩΝ ΟΜΟΛΟΓΗΤΩΝ Πώς η Υ.Ε.Μ. συμβάλλει στην αναθεώρηση ή στον εμπλουτισμό των μεθοδολογικών επιλογών των εκπαιδευτικών Λεμεσός, 18 Μαΐου 2018 Ανίχνευση αναγκών σχολικής

Διαβάστε περισσότερα

Το μουσείο ζωντανεύει με ταξίδι σχολικό! Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ποδράσηη

Το μουσείο ζωντανεύει με ταξίδι σχολικό! Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ποδράσηη ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ 9 5 ποδράσηη Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012 Μουσείο Επιστημών και Τεχνολογίας Πανεπιστημίου Πατρών 2ο Δημοτικό Σχολείο Ακράτας Δημοτικό Μουσείο

Διαβάστε περισσότερα

Έχουν σα στόχο να αξιολογήσουν με ποιοτικά κυρίως κριτήρια την επίδοση του μαθητή/τριας. Έχουν σα στόχο να «μετρήσουν» την επίδοση του μαθητή/τριας

Έχουν σα στόχο να αξιολογήσουν με ποιοτικά κυρίως κριτήρια την επίδοση του μαθητή/τριας. Έχουν σα στόχο να «μετρήσουν» την επίδοση του μαθητή/τριας ΤΥΠΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Έχουν σα στόχο να «μετρήσουν» την επίδοση του μαθητή/τριας Δίνεται έμφαση κυρίως στις γραπτές δοκιμασίες Το ενδιαφέρον στρέφεται κυρίως στο αποτέλεσμα

Διαβάστε περισσότερα

«Του καλού καιρού» Erasmus + Edmuse Project: Education and Museum: Cultural Heritage for Science Learning

«Του καλού καιρού» Erasmus + Edmuse Project: Education and Museum: Cultural Heritage for Science Learning «Του καλού καιρού» Erasmus + Edmuse Project: Education and Museum: Cultural Heritage for Science Learning Εκπαιδευτικός: Μαρία Αγγελακοπούλου Τάξεις: Γ και Δ Ηλικίες: 9 και 10 Ιανουάριος 2017 2ο Δημοτικό

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες

Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες Τίτλος: Ιστορίες δωματίων Βαθμίδα: 2 Τάξη: Ε Διάρκεια: 6 Χ 80 Περιγραφή Ενότητας Οι μαθητές και οι μαθήτριες μέσα από διάφορες δραστηριότητες που αφορούν στο δωμάτιό τους

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Το μάθημα της Θεατρικής Αγωγής θα διδάσκεται από φέτος στην Ε και Στ Δημοτικού. Πρόκειται για μάθημα βιωματικού χαρακτήρα, με κύριο

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS Εκπαιδευτικό υλικό βιωματικών δραστηριοτήτων και Θεατρικού Παιχνιδιού για την ευαισθητοποίηση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων καθώς και για την καλλιέργεια ενταξιακής κουλτούρας στα σχολικά πλαίσια Στυλιανός

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 8: Επίλυση προβλήματος

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 8: Επίλυση προβλήματος Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 8: Επίλυση προβλήματος Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Να γίνει

Διαβάστε περισσότερα

Τσικολάτας Α. (2011) Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή. Αθήνα

Τσικολάτας Α. (2011) Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή. Αθήνα Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή Τσικολάτας Αλέξανδρος Αναπληρωτής Καθηγητής, ΕΕΕΕΚ Παμμακαρίστου, tsikoman@hotmail.com Περίληψη Στην παρούσα εργασία γίνεται διαπραγμάτευση του ρόλου των

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΉ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΏΝ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΉ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΏΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΉ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΏΝ 2. Εκπαιδευτικό Λογισμικό για τα Μαθηματικά 2.1 Κύρια χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού λογισμικού για την Διδακτική των Μαθηματικών 2.2 Κατηγορίες εκπαιδευτικού λογισμικού για

Διαβάστε περισσότερα

Αναζητώντας θέμα έρευνας: ορισμένες μεθοδολογικές παρατηρήσεις. Δρ. Ηλίας Μαυροειδής

Αναζητώντας θέμα έρευνας: ορισμένες μεθοδολογικές παρατηρήσεις. Δρ. Ηλίας Μαυροειδής Αναζητώντας θέμα έρευνας: ορισμένες μεθοδολογικές παρατηρήσεις Δρ. Ηλίας Μαυροειδής Σ.Ε.Π.,., Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο 1 Το αρχικό πρόβλημα o Πώς θα επιλέξω θέμα για την διπλωματική μου εργασία; o

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικό Υπόβαθρο ΤΠΕ. Κυρίαρχες παιδαγωγικές θεωρίες

Παιδαγωγικό Υπόβαθρο ΤΠΕ. Κυρίαρχες παιδαγωγικές θεωρίες Παιδαγωγικό Υπόβαθρο ΤΠΕ Κυρίαρχες παιδαγωγικές θεωρίες Θεωρίες μάθησης για τις ΤΠΕ Συμπεριφορισμός (behaviorism) Γνωστικές Γνωστικής Ψυχολογίας (cognitive psychology) Εποικοδομητισμός (constructivism)

Διαβάστε περισσότερα

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Δρ Δημήτριος Γκότζος

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Δρ Δημήτριος Γκότζος Το Αναλυτικό Πρόγραμμα Δρ Δημήτριος Γκότζος Τι είναι το αναλυτικό πρόγραμμα Διαδικασία σύνταξης Αποτέλεσμα διαδικασίας Γραπτή διατύπωση των χαρακτηριστικών μιας διδακτικής πρότασης Στάδια εφαρμογής αναλυτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ Τίτλος προγράμματος: «Ταξίδι στην Παραμυθοχώρα» Τάξη: Α Εκπαιδευτικός: Βασιλική Αντωνογιάννη Σχολικό έτος: 2013-14 Σύνολο μαθητών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ ΔΥΣΑΝΑΓΝΩΣΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΧΑΜΗΛΗ ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΟΤΗΤΑ

ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ ΔΥΣΑΝΑΓΝΩΣΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΧΑΜΗΛΗ ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΟΤΗΤΑ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ ΔΥΣΑΝΑΓΝΩΣΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΧΑΜΗΛΗ ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΟΤΗΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΗ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΜΝΗΜΗ ΧΑΜΗΛΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΟΙΤΗΣΗ ΤΟΥΣ. ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΙΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΟΙΤΗΣΗ ΤΟΥΣ. ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΙΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Ελληνικό Στατιστικό Ινστιτούτο Πρακτικά 18 ου Πανελληνίου Συνεδρίου Στατιστικής (2005) σελ.49-54 ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΟΙΤΗΣΗ ΤΟΥΣ. ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΙΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Πρόγραμμα Eξ Aποστάσεως Eκπαίδευσης (E learning) Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΩΣ ΜΟΡΦΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΑΓΑΘΟ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΩΣ ΜΟΡΦΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΑΓΑΘΟ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Το πρόγραμμα Το Πρόγραμμα με τίτλο «Το θέατρο ως μορφοπαιδευτικό αγαθό και καλλιτεχνική έκφραση στην εκπαίδευση και την κοινωνία» υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου

Διαβάστε περισσότερα

Ανασκόπηση Βιβλιογραφίας. Δρ. Ιωάννης Γκιόσος

Ανασκόπηση Βιβλιογραφίας. Δρ. Ιωάννης Γκιόσος Ανασκόπηση Βιβλιογραφίας Δρ. Ιωάννης Γκιόσος Γιατί κάνουμε ανασκόπηση στη βιβλιογραφία; 1. Γιαναπροσδιορίσουμεκενάστηνέρευνατου γνωστικού μας αντικειμένου 2. Για να εντοπίσουμε νέες τάσεις στην έρευνα

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό Σενάριο 2

Εκπαιδευτικό Σενάριο 2 Εκπαιδευτικό Σενάριο 2 Τίτλος: Τα συνεργατικά περιβάλλοντα δημιουργίας και επεξεργασίας υπολογιστικών φύλλων Εκτιμώμενη διάρκεια εκπαιδευτικού σεναρίου: Προβλέπεται να διαρκέσει συνολικά 3 διδακτικές ώρες.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ (1) Οι μαθητές να ασχολούνται ενεργητικά με την εξερεύνηση προβληματικών καταστάσεων. Να ψάχνουν για πρότυπα, να διαμορφώνουν υποθέσεις τις οποίες να αξιολογούν και να

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΧΡ. ΜΠΟΥΡΑΣ Σκοπός του Μαθήματος Σκοπός του μαθήματος είναι η εισαγωγή στη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ. ΜΟΙΡΑΖΟΜΑΣΤΕ ΙΔΕΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ. ΜΟΙΡΑΖΟΜΑΣΤΕ ΙΔΕΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΧΡΟΝΙΑΣ 1 η ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ (ΑΛΛΗΛΟ-)ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ. ΜΟΙΡΑΖΟΜΑΣΤΕ ΙΔΕΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΧΡΟΝΙΑΣ 2012-2013. Διοργάνωση: Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Β. Καλοκύρη Παρασκευή 14 - Σάββατο

Διαβάστε περισσότερα

Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: Σπυριδούλα Κατσιφή - Χαραλαμπίδη Τηλέφωνο:

Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: Σπυριδούλα Κατσιφή - Χαραλαμπίδη Τηλέφωνο: Τμήμα: Προσχολικής Πρωτοβάθμιας ευτεροβάθμιας Λιβαδειάς Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: Σπυριδούλα Κατσιφή - Χαραλαμπίδη Τηλέφωνο: 22610-81826 Χώρος υλοποίησης: 1 ο ημοτικό Σχολείο Λιβαδειάς

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ: ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ»

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ: ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ» ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ: ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ» Θέμα Εισήγησης: «Η αξιοποίηση των έργων τέχνης στην εκπαίδευση ενηλίκων» Σωπασή Ειρήνη

Διαβάστε περισσότερα

Τα Νέα Προγράμματα Σπουδών για τις ΤΠΕ στην υποχρεωτική εκπαίδευση

Τα Νέα Προγράμματα Σπουδών για τις ΤΠΕ στην υποχρεωτική εκπαίδευση «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) Πιλοτική Εφαρμογή, στους Άξονες Προτεραιότητας 1,2,3 -Οριζόντια Πράξη» Τα Νέα Προγράμματα Σπουδών για τις ΤΠΕ στην υποχρεωτική εκπαίδευση Αθανάσιος Τζιμογιάννης Αναπληρωτής

Διαβάστε περισσότερα

εκπαιδευτικού δράματος και της διερευνητικής δραματοποίησης

εκπαιδευτικού δράματος και της διερευνητικής δραματοποίησης ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Η παρούσα εργασία αποτελεί μια εναλλακτική πρόταση στη διδασκαλία της Γλώσσας. Πρόκειται για βιωματική διαδικασία που βασίζεται σε μεθόδους και τεχνικές του εκπαιδευτικού δράματος και

Διαβάστε περισσότερα

Αθανάσιος Φ. Κατσούλης

Αθανάσιος Φ. Κατσούλης Αθανάσιος Φ. Κατσούλης Doctorate student, Université Paul Valéry - Montpellier III Master in Teaching and Psychological Methodologies in Education, University of L Aquila (Italy) Μ.A in Education (Education

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Ετερότητα και Παιδαγωγική του Θεάτρου

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Ετερότητα και Παιδαγωγική του Θεάτρου 1 Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Σχολή Επιστημών Αγωγής Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Ετερότητα και Παιδαγωγική του Θεάτρου Α κύκλος: 2016-2018 Β κύκλος: 2017-2019

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Κατερίνα Σάλτα ΔιΧηΝΕΤ 2017-2018 ΘΕΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Διεπιστημονικότητα Ιστορία & Φιλοσοφία της Χημείας Γλωσσολογία Χημεία Διδακτική της Χημείας Παιδαγωγική Ψυχολογία

Διαβάστε περισσότερα

Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ. Δράση «Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας»

Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ. Δράση «Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας» Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ Δράση «Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας» Επιστ. υπεύθυνη: Ζωή Παπαναούμ Υποδράση: Γενικές επιμορφώσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ Διδακτικές τεχνικές/ μέθοδοι Εκπαίδευση για το Περιβάλλον & την Αειφορία Μεθοδολογικές προσεγγίσεις προσανατολισμένη στη ΔΡΑΣΗ με κεντρικό άξονα την ΟΛΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ TIMSS

ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ TIMSS ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ TIMSS 2015 ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ TIMSS Τι είναι η Έρευνα TIMSS; Η Έρευνα Trends in International Mathematics and Science Study (TIMSS) του Διεθνούς Οργανισμού για την Αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Μάθηση και γνώση: μια συνεχής και καθοριστική αλληλοεπίδραση Αντώνης Λιοναράκης Στην παρουσίαση που θα ακολουθήσει θα μιλήσουμε

Διαβάστε περισσότερα