Πολύ συχνά τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται παρατίθεται μία προβληματική

Transcript

1 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 31 ΔIOIKHTIKEΣ KYBEPNHTIKEΣ METAPPYΘMIΣEIΣ. H ΠEPIΠTΩΣH TOY YΠOYPΓEIOY EMΠOPIKHΣ NAYTIΛIAΣ, AIΓAIOY KAI NHΣIΩTIKHΣ ΠOΛITIKHΣ (ΥΕΝΑΝΠ)* Tου Τρύφωνα Χ. Κοροντζή 1. Εισαγωγή Πολύ συχνά τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται παρατίθεται μία προβληματική που κατά καιρούς έχει υποστηριχθεί από διοικητικούς επιστήμονες και πολιτικούς, αναφορικά με τη σκοπιμότητα ύπαρξης αυτόνομου Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας (Υ.Ε.Ν.). 1 Η προβληματική αυτή έχει σαν αφετηρία το έτος 1955, όταν συστάθηκε Επιτροπή 2 α- πό αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.) και του Λιμενικού Σώματος (Λ.Σ.) προκειμένου να εξεταστεί η προοπτική ένταξης του Λ.Σ. στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού. Τα ερωτήματα που τίθενται σχετίζονται: Α. - κατά πρώτο λόγο με τα κυβερνητικά σχήματα και κυρίως ποιος πρέπει να είναι ο α- ριθμός τους ώστε να είναι αποδοτικότερα και πιο ευέλικτα και Β. - αν στα κυβερνητικά σχήματα κατέχει θέση το Υ.Ε.Ν. Η αναγκαιότητα της παρούσας συνοπτικής μελέτης προέκυψε από το γεγονός ότι θεωρίες και επιχειρήματα για την κατάργηση του Υ.Ε.Ν., επανέρχονται τακτικά στην ε- πικαιρότητα και κατά συνέπεια στην κρίση των πολιτών, χωρίς καμία εξ αυτών να ε- στιάζει στους λόγους αναγκαιότητας σύστασης του εν λόγω Υπουργείου, το έργο που ε- πιτελεί και το βασικότερο παραγνωρίζει το γεγονός ότι η προτεινόμενη πολιτική κατάργησης του, εφαρμόστηκε για μία διετία στον ελληνικό χώρο ( ) με αρνητικά αποτελέσματα στον ευπαθή τομέα της ναυτιλίας. 3 Έτσι η μελέτη θα αποδείξει ότι η κατάργηση του ΥΕΝ ή η συγχώνευσή του με άλλα υπουργεία μόνο αρνητικά θα λειτουργήσει για το τρίπτυχο πλοίο, ναυτικός, πλοιοκτησία με βάση την προσέγγιση του διοικητικού κυβερνητικού εγχειρήματος την περίοδο και αξιοποιώντας αξιολογώντας ως βασική πηγή δημοσιεύματα της υπόψη χρονολογικής περιόδου, κυρίως του ναυτιλιακού τύπου. Ο Τρύφωνας Χ. Κοροντζής είναι υποψήφιος διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου στο τμ. Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών.

2 32 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Η μεθοδολογία που θα ακολουθηθεί θα είναι αρχικά μία συνοπτική αναδρομή στα κυβερνητικά σχήματα, οι θεωρίες που έχουν αναπτυχθεί για αυτά, η παρουσίαση του διοικητικού εγχειρήματος την περίοδο , η περίοδος από τη μεταπολίτευση έως σήμερα και τέλος θα παρατεθούν συμπεράσματα που προέκυψαν από αυτή τη συνοπτική μελέτη. 2. Κυβερνητικά σχήματα στον ελληνικό χώρο ΗΚυβέρνηση αποτελεί τον κινητήριο άξονα του πολιτικού μας συστήματος, αφού έ- χει τον κεντρικό ρόλο στη διακυβέρνηση της χώρας, που σημαίνει τη χάραξη και την εφαρμογή της πολιτικής για την αντιμετώπιση των δημοσίων προβλημάτων που α- νακύπτουν και την απασχολούν (άρθρα 81,82 και 83 του Σ). 4 Σήμερα η διάρθρωση του κρατικού μηχανισμού περιλαμβάνει δέκα έξι υπουργεία, στα οποία αντιστοιχούν δεκαπέντε υπουργοί,καθότι ένας εξ αυτών προΐσταται σε δύο. 5 Η ιστορική εξέλιξη των υπουργείων στην ελληνική κυβερνητική και διοικητική παράδοση από την εθνική απελευθέρωση μέχρι σήμερα διακρίνεται σε τρεις φάσεις. Στην πρώτη φάση ( ) ο αριθμός των υπουργείων είναι επτά και σε αυτά δεν περιλαμβάνεται το Υ.Ε.Ν.. Στη δεύτερη φάση ( ) με την ανάδειξη νέων τομέων δράσης και δημόσιας πολιτικής, ο αριθμός των υπουργείων αυξάνεται και με την πρώτη κωδικοποίηση του κυβερνητικού μηχανισμού που επιχειρείται με τον α.ν. 1671/1951 ο α- ριθμός τους ανέρχεται σε δεκαέξι. Σε αυτά περιλαμβάνεται το Υ.Ε.Ν., κατέχοντας τη δέκατη πέμπτη θέση στην κυβερνητική ιεραρχία. 6 Κατά την τρίτη περίοδο ( ) ο κυβερνητικός μηχανισμός χωρίς να έχει υποστεί σημαντικές μεταβολές, αυξάνεται ως προς τον αριθμό των υπουργείων αριθμώντας δεκαεννέα ( ν 400/1976, ν 1558/85, ν 3242/04). Σε αυτή την περίοδο, υποβαθμίστηκε το Υ.Ε.Ν. κατά τη διάρκεια της δικτατορίας από υπουργείο, μετατρεπόμενο σε υφυπουργείο και εντασσόμενο στο συσταθέν νέο Υπουργείο Μεταφορών, Ναυτιλίας και Επικοινωνιών. 7. Σήμερα το Υ.Ε.ΝΑ.Ν.Π.. βάσει της αριθ. εν μέσω 16 Υπουργείων καταλαμβάνει τη 15 η θέση. 8,9 Ο μεγάλος αριθμός των υπουργείων είναι δεικτικός της έκτασης της δημόσιας πολιτικής που απλώνεται σε όλες τις δράσεις της κοινωνικής ζωής, την τεράστια γραφειοκρατία που έχει δημιουργηθεί και επηρεάζει το πλήθος των σχέσεων μεταξύ των φορέων αλλά και αυτών με τους πολίτες και εν κατακλείδι δείχνει το μέγεθος της εκτελεστικής εξουσίας στην Ελλάδα. Από την οργάνωση των Υπουργείων σημειώνεται ότι στην αρχή η τακτική σύστασης στηρίχθηκε στην εκτέλεση των βασικών αποστολών του Κράτους π.χ. ασφάλεια, ευημερία. Μεταγενέστερα η αύξηση στηρίχτηκε στην ανάγκη αντιμετώπισης των καθημερινών ειδικών ζητημάτων, σε συνδυασμό με την οικονομική και κοινωνική άνοδο της χώρας καθώς και τα πολιτικά παίγνια. Από στοιχεία που παραθέτει ο Α.Τάχος στο βιβλίο «Διοικητική Επιστήμη», εκδ. Σάκκουλα 1985, σελ διαπιστώνεται «ότι η αύξηση των Υπουργείων δεν συμβαδίζει με την κατά χώρο άσκηση εξουσίας από τη δημόσια διοίκηση σε συνάρτηση προς τους υ- πηρετούμενους πολίτες. Με άλλα λόγια ο αριθμός των Υπουργείων είναι δυσανάλογος προς την ποσότητα - αλλά και την ποιότητα - των θεραπευόμενων αναγκών». Από τον ίδιο συγγραφέα υποστηρίζεται ότι το φαινόμενο της αύξησης ενισχύθηκε και από την αντίληψη που κυριαρχεί, ότι με τη συνένωση των υπαρχόντων υπουργείων

3 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 33 σε ένα ή με το διαχωρισμό ενός σε περισσότερα ή με την ίδρυση νέων και στη συνέχεια με την κατάργηση τους θα επιλυθούν τα διοικητικά προβλήματα. Η τάση αυτή που κυριαρχεί στην Ελλάδα δείχνει ότι η διοικητική οργάνωση λειτουργεί εμπειρικά και όχι βάσει μελέτης και προγράμματος. Στην αύξηση του αριθμού επίσης συντελεί και το φαινόμενο ότι με την πάροδο του χρόνου στην Ελλάδα ορισμένες διοικητικές υπηρεσίες απέκτησαν αντικείμενο κύριο και σπουδαίο, ενώ προηγουμένως δεν υπήρχε ή υπήρχε σε μικρή έκταση. Αυτό μπορεί να ο- φείλεται και σε ανακατάταξη των κύριων σκοπών του κράτους κάθε φορά. Τα τελευταία χρόνια και σαν αφετηρία αυτής της περιόδου, μπορούμε να θεωρήσουμε τα μέσα της δεκαετίας του 60, διατυπώνεται όλο και πιο συχνά το αίτημα για ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης, το οποίο να ανταποκρίνεται στις ανάγκες ενός σύγχρονου κράτους και μίας αποτελεσματικής διοίκησης, ώστε και ο τόπος να αναπτυχθεί αλλά και οι πολίτες να εξυπηρετούνται πολύ καλύτερα. Για να μπορέσει να τελεσφορήσει ένα τέτοιο μοντέλο διακυβέρνησης κατά πολλούς είναι αναγκαίος ο περιορισμός των Υπουργείων και η αναδιοργάνωση του κυβερνητικού μηχανισμού, με απώτερο σκοπό την αποδοτική λειτουργία του εν λόγω συλλογικού οργάνου 10. Το κρίσιμο ερώτημα είναι, ποιος πρέπει να είναι ο αριθμός αυτός για να επιτευχθεί ο στόχος της αποδοτικότερης λειτουργίας; Κατά τον H. Fayol ο οποίος διατύπωσε τους κανόνες επιστημονικής οργανώσεως της εργασίας το Υπουργικό Συμβούλιο (Υ.Σ.) δεν πρέπει να έχει περισσότερα από πέντε-έξι μέλη. Ο Γάλλος Πρωθυπουργός Leon Blum συνιστά για τη Γαλλία πέντε μόνο μέλη. Ο Graham Wallas διατύπωσε τη γνώμη ότι πρέπει τα μέλη να μην είναι πάνω από 10-12, ενώ η Βρετανική Επιτροπή Μελέτης της Κυβερνητικής Μηχανής του 1918 κατέληξε στα ίδια συμπεράσματα προτείνοντας Υ. Σ. από μέλη 11. Στην Ελλάδα παρόμοιες απόψεις περί ολιγομελούς Υ. Σ. έχουν διατυπωθεί από τον καθηγητή Α. Μακρυδημήτρη ο οποίος προτείνει αριθμό υπουργείων 12 12, τον Δ. Αθανασόπουλο ο οποίος προτείνει παρόμοιο αριθμό 13, τον καθηγητή Σ. Θεοφανίδη ο οποίος προτείνει επτά 14, ενώ υπέρ της μείωσης του αριθμού των Υπουργείων έχουν κατά καιρούς εκφραστεί και διάφοροι πολιτικοί όπως ο κ. Πάγκαλος Θ. βουλευτής του ΠΑ.ΣΟ.Κ., ο κ. Κοσμίδης Σ.(πρώην Γραμματέας του Υ.Σ.) κ.ά.. Σε όλα αυτά τα διοικητικά κυβερνητικά σχήματα προτείνεται η κατάργηση του Υ.Ε.Ν. και μόνο στο κυβερνητικό σχήμα που προτείνει ο κ. Δ. Αθανασόπουλος, στην τελευταία θέση υπάρχει το υπουργείο «Ναυτιλίας και συγκοινωνιών» Αποστολή, ρόλος και δομή του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας. Το Υ.Ε.Ν. έχει ως κύριο σκοπό του όπως προκύπτει από την ισχύουσα νομοθεσία (βλ. ν 1753/19, ν.δ. 444/70, ν.δ. 187/73, ν 2881/04, ν 743/77, π.δ. 242/99, π.δ. 175/02 κ.ά.), τη μέριμνα για την οργάνωση, βελτίωση, προστασία και ανάπτυξη της ναυτιλίας, τη σύνδεση αυτής με την εθνική οικονομία, τη στήριξη του θαλάσσιου τουρισμού, την εξυπηρέτηση των θαλασσίων συγκοινωνιών, την προστασία της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα, την έρευνα και διάσωση, την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, καθώς και την άσκηση της ναυτιλιακής πολιτικής της χώρας. Παράλληλα:

4 34 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 1. οργανώνει και εποπτεύει τη ναυτική εκπαίδευση, ρυθμίζει και επιλύει θέματα ναυτικής εργασίας και εποπτεύει την οργάνωση και διοίκηση Οργανισμών και Ασφαλιστικών Ιδρυμάτων. 2. Εποπτεύει τη διοίκηση, οργάνωση, λειτουργία και εκμετάλλευση των λιμένων της χώρας, την οργάνωση και διοίκηση της πλοηγικής υπηρεσίας και ασκεί τη λιμενική πολιτική της χώρας. 3. Οργανώνει και εποπτεύει την αστυνόμευση των πλοίων, λιμένων, θαλασσίου χώρου, καθώς και των θαλασσίων συνόρων σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία και τις διεθνείς συμβάσεις. Οι επιχειρησιακές κατευθύνσεις που προσδιορίζουν τη δράση του Υ.Ε.Ν. και του Λ.Σ., είναι σαφώς καθορισμένες από την κείμενη νομοθεσία και προσδιορισμένες μέσα στο θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία του. Οι κατευθύνσεις αυτές έχουν ως κύριο προσανατολισμό την: Εφαρμογή της νομοθεσίας Άσκηση Λιμενικής Πολιτικής. σε θάλασσα, λιμάνια και ακτές. Αστυνόμευση πλοίων, λιμένων, Ναυτική Εκπαίδευση. θαλασσίου χώρου και συνόρων. Προστασία της ανθρώπινης ζωής Ναυτική Εργασία και περιουσίας στη θάλασσα. Έρευνα και Διάσωση. Ναυτιλιακή Πολιτική. Ασφάλεια Ναυσιπλοΐας. Εποπτεία οργανισμών, ιδρυμάτων και ταμείων κοινωνικής πρόνοιας και ασφάλισης ναυτικών. Προστασία θαλασσίου περιβάλλοντος. Εποπτεία διοίκησης, οργάνωσης, λειτουργίας και εκμετάλλευσης των λιμένων. Εξυπηρέτηση των θαλασσίων Στήριξη του θαλασσίου συγκοινωνιών. τουρισμού. Εκπροσώπηση της χώρας σε Διεθνείς Έλεγχος Εμπορικών Πλοίων και Οργανισμούς και Όργανα της Εταιριών. Ευρωπαϊκής Ένωσης. 4. Θεωρίες απόψεις επιστημόνων και πολιτικών για το ΥΕΝ Στις αρχές του 1955 από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (Γενικό Επιτελείο Ναυτικού) καταβλήθηκε προσπάθεια να ενταχθεί το Λ.Σ. στο Π.Ν. ως κλάδος αυτού, ό- πως οι μηχανικού, οι μάχιμοι κ.λπ.. Η Επιτροπή όμως που συστήθηκε, με τη συμμετοχή και λιμενικών αξιωματικών ενόψει κατάρτισης σχεδίου νόμου, υπέβαλε στον τότε Αντιπρόεδρο και Υπουργό Εθνικής Άμυνας Π. Κανελλόπουλο διαφορετικές απόψεις με αποτέλεσμα ο Αρχηγός Γ.Ε.Ε.Θ.Α να απορρίψει την ένταξη (αριθ. 0926/ Απόφαση σύστασης της Επιτροπής, αριθ. 435/ Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου).

5 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 35 Το έτος 1966 συντάχθηκε η έκθεση του F.WILSON με θέμα «Ο Κυβερνητικός μηχανισμός στην Ελλάδα». Άρχισε τότε για πρώτη φορά να εξετάζεται το ενδεχόμενο κατάργησης του Υ.Ε.Ν. μεταφέροντας τις αρμοδιότητές του σε άλλα υπουργεία π.χ. Μεταφορών, ενώ στα εναλλακτικά υποδείγματα των κυβερνητικών σχημάτων που προτείνονται από τον συγκεκριμένο επιστήμονα το Υ.Ε.Ν. δεν αναφέρεται πουθενά. Στην ίδια έκθεση προτείνει ο εν λόγω συγγραφέας εναλλακτικά σχήματα διαχείρισης της αλιείας μεταξύ Υ.Ε.Ν. και Υπουργείου Γεωργίας 16. Στην υπόψη έκθεση, στην κατηγοριοποίηση των υπουργείων που γίνεται σε 6 γενικούς τίτλους, το Υ.Ε.Ν. κατατάσσεται στις Οικονομικές Υποθέσεις μαζί με τα Υπουργεία Συντονισμού, Οικονομικών, Γεωργίας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Επικοινωνιών 17. Θα πρέπει δε να ληφθεί υπόψη ότι σύμφωνα με τον εν λόγω επιστήμονα «οι κυβερνήσεις σ όλο τον κόσμο στα μέσα του 20 ου αιώνα τείνουν να ομαδοποιούν τη διοικητική τους οργάνωση με σταθερή μονοτονία κάτω από πέντε κατηγορίες «γενικών σκοπών» -την άμυνα της χώρας, τις εξωτερικές της σχέσεις, την εσωτερική της τάξη, την οικονομία και την κοινωνική ευημερία του πληθυσμού» 18. Παραμονές εκλογών του 1985 ο Μ.Έβερτ πρότεινε και αυτός κατάργηση του Υ.Ε.Ν. αλλά οι δηλώσεις του χαρακτηρίστηκαν ως προσωπικές και όχι του κόμματός του δηλ. της Ν.Δ.. Το 1985 επιχειρείται μία μεγάλη διοικητική κυβερνητική τομή από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. με πρωθυπουργό τον Α. Παπανδρέου. Συγκεκριμένα προτείνεται η υποβάθμιση του Υ.Ε.Ν. σε Γενική Γραμματεία και ένταξη στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας. Οι α- ντιδράσεις των ναυτιλιακών και πολιτικών κύκλων αλλά και οι έντονες συζητήσεις στη Βουλή ήταν τόσο μεγάλες που η κυβέρνηση αναγκάστηκε να υποχωρήσει, υποστηρίζοντας ότι μελλοντικά θα καταργηθεί το Υ.Ε.Ν., με ένταξη στο Υ.Δ.Τ. του Λ.Σ. και στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Μεταφορών των υπολοίπων αρμοδιοτήτων. Το Υ.Ε.Ν. δυστυχώς έγινε τότε αποδέκτης άσχημης κριτικής και μάλιστα από ά- σχετους με το αντικείμενό του ανθρώπους. Στη συνέχεια με την έκθεση του ΚΕΠΕ για τη «Δημόσια Διοίκηση έκθεση για το πρόγραμμα » προτείνεται να περιοριστεί ο αριθμός των υπουργείων, με βάση την ορθολογικότερη κατανομή τους. Για να γίνει πραγματικότητα όμως αυτό θα πρέπει σύμφωνα με την προαναφερόμενη έκθεση να γίνει μία συγκεκριμένη μελέτη 19. Τον Απρίλιο του 1990 εκπονήθηκε η «Εκθεση για τη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης» στην οποία επίσης προτείνεται μείωση των Υπουργείων με αντίστοιχη επίτευξη του άριστου μεγέθους τους που πρέπει να προσδιορίζεται σε σχέση με τον κύριο σκοπό που εξυπηρετούν. Εδώ προτείνεται η συγχώνευση του Υ.Ε.Ν. στο Υπουργείο Μεταφορών 20 κάτι που ήδη είχε προτείνει και η έκθεση WILSON. Τον Ιανουάριο και Μάιο του 2001 επανέρχονται οι σκέψεις για κατάργηση του Υ.Ε.Ν., με υπαγωγή μέρος των υπηρεσιών του στο Υπουργείο Ανάπτυξης, άλλων στο Υπουργείο Μεταφορών και υπαγωγή του Λ.Σ. στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης. Συμπερασματικά πολλοί διοικητικοί επιστήμονες, εμπειρογνώμονες και επιτροπές στα πλαίσια βελτίωσης και αποτελεσματικότερης λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης εν γένει και καλύτερου συντονισμού της Κυβέρνησης, μέσω των άλλων προτείνουν ως βασικότερη διοικητική κυβερνητική μεταρρύθμιση τη μείωση του αριθμού των Υπουργείων, με συγχωνεύσεις αυτών ή και μεταφορές αρμοδιοτήτων, σε ότι αφορά δε την παρούσα μελέτη, σε όλες προτείνεται η κατάργηση του Υ.Ε.Ν. ως αυτόνομου κυβερνητικού θεσμού.

6 36 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 5. Το διοικητικό κυβερνητικό εγχείρημα του Από τις πλέον σημαντικές περιόδους είναι η περίοδος από το 1971 έως το Είναι σημαντική γιατί η θεμελίωση του Υφυπουργείου του Υ.Ε.Ν. το 1936, η εξέλιξη και α- ναβάθμισή του σε Υπουργείο το 1945 διεκόπη το 1971 οπότε υποβιβάστηκε σε Υφυπουργείο εντασσόμενο στο Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών, συγκροτώντας το Υπουργείο Ναυτιλίας - Μεταφορών και Επικοινωνιών. Η προσπάθεια αυτή που αποτελεί εφαρμογή των ιδεών που πρώτος είχε διατυπώσει ο WILSON το 1966 σταμάτησε το 1973 με την εκ νέου θεμελίωση αυτονόμηση του Υ.Ε.Ν. σε Υπουργείο. Θα πρέπει δε να ληφθεί υπόψη ότι το εγχείρημα δεν επέτυχε αν και έγινε σε περίοδο δικτατορίας που οι ανώμαλες πολιτικές συνθήκες ευνοούν την επιτυχία μέσω της βίας και α- νελευθερίας εγχειρημάτων.. Μάλιστα σε περίοδο που και ο τύπος ήταν «φιμωμένος» και ε- λεγχόμενος υπήρξε πλειάδα δημοσιευμάτων που άσκησαν δριμύτατη κριτική σε αυτό το διοικητικό κυβερνητικό εγχείρημα. Τα δημοσιεύματα αυτά θα αξιοποιηθούν στο έπακρο προκειμένου να αποδοθεί η σκέψη και φιλοσοφία των ομάδων πίεσης και όχι μόνο. Η περίοδος αυτή ξεκινά με το ν.δ. 856/1971 «περί οργανώσεως του Υ.Ε.Ν. και ρυθμίσεως θεμάτων εποπτείας των υπ αυτό υπαγομένων Ν.Π.Δ.Δ.» (ΦΕΚ 57 Α ). Στα αξιοπρόσεκτα αυτού του ν.δ. είναι το άρθρο 4 με το οποίο καθορίζεται η διάρθρωση του Υ.Ε.Ν.. Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο αυτό οι υπηρεσίες του Υ.Ε.Ν. συγκροτούνται ως εξής: - Γραφείο Υπουργού - Γραφείο Γενικού Γραμματέα - Γραφείο Ειδικών Συμβούλων - Γραφείο τύπου και Δημοσίων Σχέσεων - Υπηρεσία Εξυπηρετήσεως και «Ερεύνης» Παραπόνων Πολιτών - Γραμματεία - Γενική «Διεύθυνσις» Ναυτιλιακής Πολιτικής και - «Αρχηγείον» Λιμενικού Σώματος το οποίο συστήνεται για πρώτη φορά από την ί- δρυση τόσο του Λ.Σ. όσο και του Υ.Ε.Ν.. Επίσης στο Υ.Ε.Ν. λειτουργούν Γραφείο νομικού συμβούλου,υπηρεσία Εντελλομένων Εξόδων καθώς και Υπηρεσία Στατιστικής. Στη Γενική Διεύθυνση Ναυτιλιακής Πολιτικής, η οποία θα καθορίζει τη ναυτιλιακή πολιτική του Υ.Ε.Ν. (άρθρο 11), στην οποία θα προΐσταται Πλοίαρχος του Λ.Σ. και Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής Πολιτικός Διοικητικός Υπάλληλος και η οποία σταδιακώς θα στελεχώνεται από πολιτικούς διοικητικούς υπαλλήλους περιλαμβάνονται οι διευθύνσεις Ναυτιλιακής Αναπτύξεως, Ελέγχου Ναυσιπλοΐας, Ναυτικής Εργασίας, Πρόνοιας Ναυτικών, Μελετών και Προγραμματισμού, Διοικητικού και Οικονομικού. Στο Αρχηγείο του Λιμενικού Σώματος (άρθρο 12) στο οποίο θα προΐσταται ο Αρχηγός του Λ.Σ. περιλαμβάνονται οι διευθύνσεις Διοικητικού, Λιμενικής Αστυνομίας, Ακτοπλοΐας, Ναυτικής Εκπαιδεύσεως, Πολιτικής Σχεδιάσεως Εκτάκτου Ανάγκης, Οικονομικών Υπηρεσιών. Στο Αρχηγείο στο ίδιο άρθρο ανατίθεται η διοίκηση και αστυνόμευση των λιμένων. Βλέπουμε δηλαδή την αναδιοργάνωση των υπηρεσιών του Υ.Ε.Ν. και το διαχωρισμό τους σε επιτελικές (ναυτιλιακής πολιτικής) και εκτελεστικές (αστυνομικές), με διαφοροποίηση στη στελέχωσή τους από στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό και με σαφή περιορισμό των αρμοδιοτήτων του Λ.Σ., δείχνοντας έτσι να παραγνωρίζεται η προσφορά του στην υπόθεση της ναυτιλίας.

7 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 37 Οι διακρίσεις αυτές στο διαχωρισμό των διευθύνσεων και τη στελέχωση τους επανέρχονται συνεχώς στο προσκήνιο μέσω των καταρτισθέντων από το 1977 και μετά οργανισμών. 21 Με το ν.δ. 957/1971 «περί υπουργικού συμβουλίου και υπουργείων» (ΦΕΚ 166 Α ) άρθρο 15 συστήνεται το Υπουργείο Ναυτιλίας Μεταφορών και Επικοινωνιών, ενώ στο άρθρο 27 προβλέπεται η σύσταση μία θέσης Υφυπουργού σε αυτό με αρμοδιότητες που καθορίζονται στο επόμενο άρθρο 28 και με το 29 μία θέση μετακλητού Γενικού Γραμματέα με βαθμό α. Στο άρθρο 37 ρυθμίζεται ότι το γραφείο ειδικών συμβούλων από το καταργούμενο Υ.Ε.Ν. μεταφέρεται στο Υπουργείο Συντονισμού, εις το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας μεταφέρεται η «διεύθυνσις» Ναυτικής Εργασίας από τη Γενική Διεύθυνση Ναυτιλιακής Πολιτικής. Στο ίδιο άρθρο και στις παραγράφους 6 και 7 ορίζεται ότι στο Υπουργείο Ναυτιλίας - Μεταφορών και Επικοινωνιών μεταφέρονται: από το καταργούμενο Υπουργείο Συγκοινωνιών όλες οι Υπηρεσίες, γραφεία και θέσεις. από το καταργούμενο Υ.Ε.Ν. όλες οι υπηρεσίες, γραφεία και θέσεις πλην των παραπάνω που ήδη αναφέρθηκαν και της διευθύνσεως Πρόνοιας Ναυτικών που μεταφέρεται στο Υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών μέχρι δε να στελεχωθούν με διοικητικούς πολιτικούς υπαλλήλους οι μεταφερόμενες από το καταργηθέν Υ.Ε.Ν. διευθύνσεις δύνανται να αποσπασθούν αξιωματικοί του Λ.Σ. για να καλύψουν τις κενές θέσεις. Πρώτος Υπουργός ανέλαβε ο Ορέστης Γιακάς 22. Η βαθιά αυτή διοικητική αναδιάρθρωση στον ευπαθή τομέα της ναυτιλίας αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη. Στο περιοδικό «ΑΡΓΩ» 23 διατυπώνεται η άποψη ότι «τώρα υπό τον ενιαίο φορέα, οι εξελίξεις των εσωτερικών μεταφορών θα τεθούν υπό ισορροπίαν και ελέγχον, ότι και εις την προμετωπίδα του, θέτει εις προέχουσαν θέση τη ναυτιλίαν..». Αμέσως όμως πιο κάτω συνεχίζει «..το μέγιστον και πλέον αποδοτικό τμήμα της ελληνικής κατά θάλασσας δραστηριότητας ευρίσκεται πολύ μακριά των πλαισίων όχι μόνο των εθνικών μεταφορών, αλλά και της οικονομικής δραστηριότητας της χώρας. Είναι μία ιδιομορφία εν τη ευελιξία της.δίδει πολλά και υπόσχεται περισσότερα εις την εθνική βάσιν. Μήπως δια της νέας διοικητικής αναδιαρθρώσεως, δημιουργούνται δυσχέρειαι στη σχέση αυτή;.εις τις περιπτώσεις βαθειών μεταβολών θα πρέπει να διατηρηθούν ορισμένες επιφυλάξεις..». Με την τριχοτόμηση του ενιαίου διοικητικού φορέα άρχισαν οι πρώτες αντιδράσεις. Σε σύσκεψη στο Υ.Ε.Ν. την 30/9/1971 ο εκπρόσωπος της εφοπλιστικής πλευράς Μ. Σορώτος 24 διατύπωσε τους εξής προβληματισμούς «.η πλήρης συνεργασία και των τριών παραγόντων της ναυτιλίας μας, ήτοι του κράτους, του εφοπλισμού και των ναυτικών μας ήτο τόσο στενή και αδιατάρακτος εις τρόπον ώστε ταχέως να φθάσομε στο ναυτιλιακό θαύμα..η ναυτιλία είτε ως εργασία είτε ως εργασία και πρόνοια είναι τελείως διάφορος της χερσαίας επιχειρηματικής δραστηριότητας. η πλήρης αρμονία ήρχισε να διαταράσσεται πρώτα με το ν.δ. 856/71 και κατόπιν με το ν.δ. 957/1971 1) πως το κράτος προέβη μονομερώς χωρίς να ερωτηθούν οι άλλοι δύο παράγοντες της ναυτιλίας μας εις την λήψιν του σοβαρότατου μέτρου της τριχοτομήσεως του διοικητικού φορέως; 2) γιατί παρεβλέφθη το βασικό γεγονός ότι κατά 95 % η ναυτιλία μας δρα και κινείται ε- κτός του εθνικού χώρου ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων ήτο ο λίαν επιτυχής και μέχρι σήμερα ακολουθούμενος..η ανάμιξις λοιπόν και η θεώρησις γενικώς των προβλημάτων των ναυτικών μας από της κοινής θέσεως της θεωρήσεως γενικώς των προβλημάτων των εργατών της ξηράς δεν αποτελεί απλώς υποτίμησιν αλλά και οπισθοδρόμησιν..ο ενιαίος διοικητικός φορέας ήτο σήμερον απηλλαγμένος κατά

8 38 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH ποσοστόν ικανοποιητικόν πάσης γραφειοκρατικής ταλαιπωρίας των μετ αυτού συναλλασσομένων Μέχρι σήμερον είχομεν ένα υπουργείον, μίαν αίτησιν και έναν διοικητικόν φορέα να αποφασίζη. Από σήμερον θα έχωμεν τρεις αιτήσεις και τρεις διαφορετικούς φορείς να αποφασίζουν. Ο σημερινός φορεύς είναι επανδρωμένος δι εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού, το οποίον επιπροσθέτως είναι περιβεβλημένον με την στολή του Έλληνος αξιωματικού και έχει μίαν πείρα πεντήκοντα δύο ετών εις τα της ναυτιλίας μας. Αντιθέτως όλοι γνωρίζομεν τας αδυναμίας της κρατικής διοικητικής ε- πανδρώσεως της χώρας μας. Ο λιμενικός αξιωματικός, λόγω της ιδιότητας του ως αξιωματικού είναι υποχρεωμένος να εργάζεται 24 ώρες το 24ωρο. Αντιθέτως ουδείς πολιτικός υπάλληλος είναι δυνατόν να υποχρεωθεί εις 24ωρον συνεχή εργασίαν.». Ο πρώτος Υφυπουργός της Ναυτιλίας 25 ήταν ο Μ. Παπαδογιάννης.Το θέμα του ενιαίου Διοικητικού «Φορέος δια την ναυτιλίαν» συνέχισε να προκαλεί υπομνήματα και διαβήματα. «απεσπάσθησαν δύο καίριαι και ζωτικαί διευθύνσεις, ως η Διεύθυνσις Ναυτικής Εργασίας και η Διεύθυνσις Ναυτικής Πρόνοιας η μεταβολή αυτή εκρίθη εκ μέρους ναυτιλιακών παραγόντων ότι αντί της απλούστευσεως επιφέρει δυσχέρειας εις τας μετά του κράτους συναλλαγάς των ναυτιλλομένων και αντί της προσελεύσεως του κράτους προς τους πολίτας τούτου, δημιουργεί περιορισμούς κ.λπ τα προκύπτοντα ζητήματα απασχόλησαν τη Διοίκηση της Ενώσεως Ελλήνων εφοπλιστών. Κατά πρόσφατον συνεδρίασιν αυτής, εις την οποίαν μετείχον το προεδρείον και μέλη του εν Λονδίνω Κομίττη απεφασίσθη ομοφώνως, όπως τεθούν υπ όψιν της Εθνικής Κυβέρνησης οι απόψεις του εφοπλισμού επί των επερχόμενων μεταβολών εις την Διοίκησιν της Ναυτιλίας» 26. Σε άρθρο του ιδίου περιοδικού 27 τονίζεται πάλι ότι «..Το εμπορικόν Ναυτικόν διακρίνεται των λοιπών παραγωγικών κλάδων μιας Οικονομίας από την χαρακτηριστικήν ιδιοτυπίαν υπό την οποία κινείται και αναπτύσσεται..και δικαιολογείται η ι- διοτυπία διότι της Ναυτιλίας η δραστηριότητα εκτείνεται κατά μέγιστον τρόπο πέραν των εθνικών ορίων δεν ελέγχεται. Και η διοικητική της αυτοτέλεια αποτελεί προυπόθεσιν της προαγωγής των καλώς εννοούμενων συμφερόντων του παραγωγικού αυτού κλάδου και της ομαλής διαχειρίσεως των πλοίων Το κύκλωμα «εργασία- εκπαίδευσις- πρόνοια προϋποτίθεται πλήρες και αδιάσπαστον. Η κατασπορά του υπό διαφόρους χωριστούς απ αλλήλων διοικητικούς φορείς, εκτός του βασικώς υπευθύνου και αρμοδίου Υπουργείου Ναυτιλίας- ολοκληρουμένου όμως- προώρισται να προκαλέση α- νωμαλίας εις την κίνησιν των πλοίων, τροχοπέδη θα αποβεί εις την ανάπτυξιν του εμπορικού μας ναυτικού. Οι δυνάμενοι έγκυρον να έχουν γνώμην επί του όλου θέματος- οι ε- φοπλισταί και οι ναυτικοί ετόνισαν κατά μίαν τελευταίαν σύσκεψιν με τους αρμοδίους Κυβερνητικούς παράγοντας την ανάγκη του ενιαίου διοικητικού φορέως, δια του οποίου, άλλως τε, καταπολεμείται λυσιτελέστερον και η γραφειοκρατική μάστιξ, αυτή που ορθότατα η Κυβέρνηση προσπαθεί να περιορίσει εις τα της διοικήσεως.». Στο περιοδικό ΑΡΓΩ 28 διατυπώνονται επιφυλάξεις για τη σύσταση του Υπουργείου Ναυτιλίας Μεταφορών και Επικοινωνιών(Υ.Ν.Μ.Ε.) «.το κράτος σήμερον, αντιμετωπίζει τα τυχόν σφάλματα και τας πιθανάς υπερβολάς εις το θέμα της διοικητικής διαρθρώσεως εις το οποίον και εμφανίζει μεγάλην ευαισθησίαν, είναι προφανές, ότι θα δοκιμασθή εις βάθος και δια την Ναυτιλίαν η αναδιάρθρωση του κρατικού φορέος και μόνον μετά και επί της βάσει της πείρας που θα προκύψει, θα υπάρξουν περιθώρια δια μερικάς ή ριζικάς μεταβολάς.». Στο ίδιο άρθρο η τότε Κυβέρνηση των Συνταγματαρχών με Υπουργό στο Υ.Ν.Μ.Ε. τον Ο. Γιακά δείχνει ανοικτή στις επιφυλάξεις που διατυπώνει ο εφοπλισμός για το νέο διοικητικό σχήμα. Συγκεκριμένα λέει «Έχομεν υπ όψιν τας διατυπούμενας επιφυλάξεις

9 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 39 υπό του εφοπλισμού. Ο χρόνος θα καταδείξει κατά πόσον η προκριθείσα διάρθρωσις των υπηρεσιών δια την Ναυτιλίαν είναι η ενδεδειγμένη.υπάρχει όλη η καλή διάθεσις α- πό μέρους της κυβερνήσεως και όλο το ιδιάζον ενδιαφέρον δια την Ναυτιλίαν, όπως ε- πιδιωχθή το καλύτερον αποτέλεσμα». Στο ίδιο περιοδικό 29 σε άρθρο με θέμα «Τριχοτόμησις του φορέως» καταγράφονται οι αλλαγές που επήλθαν με τη σύσταση του Υ. Ν. Μ.Ε.. Συγκεκριμένα καταγράφονται οι εξής απόψεις «Έπαυσεν υφιστάμενον το Υ.Ε.Ν. ως ενιαίος και αποκλειστικώς φορεύς παντός θέματος αφορώντος εις το πλοίον και τον ναυτικόν.παραλλήλως αποξενώθη από δύο κατ εξοχήν ουσιώδεις τομείς της ναυτιλίας Το Λιμενικόν Σώμα..περιορίσθη δια του συσταθέντος αρχηγείου του εις εκτελεστικόν ρόλον..η παρουσία υφυπουργού εις την έδραν του παλαιού ΥΕΝ, επιφορτισμένου με τας αρμοδιότητάς Ναυτιλίας και Επικοινωνιών, βεβαίως διετήρησεν εις κάποιον βαθμόν μίαν ενότητά ναυτιλιακών αρμοδιοτήτων, χωρίς τούτο να σημαίνη ότι εξισορροπήθη η επελθούσα τριχοτόμησις του διοικητικού φορέος.ο εφοπλισμός πάντως φαίνεται να τελεί εν αναμονή των οριστικών αποφάσεων της κυβερνήσεως περί του διοικητικού φορέος, πιστεύων ότι τα γεγονότα θα καταδείξουν την ανάγκη της επανασυστάσεως του παλαιού ΥΕΝ. Οι εφοπλισταί του Λονδίνου είναι οι περισσότερον πιέζοντες προς μίαν τοιαύτην μεταβολήν». Παρόμοιες με τα παραπάνω άρθρα απόψεις διατυπώθηκαν παρά πολλές. Αξιοσημείωτο είναι το άρθρο του Παύλου Σαρλή στο περιοδικό Ναυτικά Χρονικά 30 με θέμα «Η διοίκησις της ναυτιλίας» ο οποίος αφού διατυπώνει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ε- μπορικής ναυτιλίας καταλήγει στο ότι «. Αφού λοιπόν αι θεραπεύουσαι τας ανάγκας της ναυτιλίας κρατικαί υπηρεσίαι απέδιδον, ανάγκη εκ βάθρων αναδιαρθρώσεως αυτών δεν υφίστατο.» και αφού περιγράφει τα μειονεκτήματα αυτής της διοικητικής μεταρρύθμισης συμπεραίνει ότι «Την ορθήν ταύτην θεώρησιν του ρόλου της Ελληνικής Ναυτιλίας εξυπηρετεί καλύτερα ο αυτοτελής και ενιαίος διοικητικός φορεύς». Με το ν.δ. 1093/1972 συστήθηκε μία θέση μετακλητού αναπληρωτού Γενικού Γραμματέα με βαθμό α στο Υπουργείο Ναυτιλίας-Μεταφορών και επικοινωνιών ενώ στο ίδιο νομοθέτημα καθορίζονται τα καθήκοντα τους. Ακολουθεί η αριθ /6/7/ Απόφαση «περί διαρθρώσεως και αρμοδιοτήτων της Γενικής Διευθύνσεως Ναυτιλιακής Πολιτικής»(ΦΕΚ 547 Β ) και η αριθ /73 Απόφαση «περί διαρθρώσεως και αρμοδιοτήτων του Αρχηγείου Λιμενικού Σώματος» (ΦΕΚ 373 Β ) που ρυθμίζουν θέματα που λίγο πολύ είχαν ήδη ρυθμιστεί το 1971 με το Ν.Δ. 856/1971 στην κατεύθυνση που ήδη έχει αναφερθεί, δηλαδή εκτελεστικές (αστυνομικές) - ναυτιλιακές αρμοδιότητες και στελέχωση με στρατιωτικό προσωπικό οι πρώτες (Αρχηγείο) και πολιτικό οι δεύτερες και στο νέο ήδη Υπουργείο. Από εδώ προκύπτει ότι αντί η σύσταση του Αρχηγείου να ενισχύσει το θεσμικό ρόλο του Λ.Σ., παρατηρείται ότι περιορίζονται οι αρμοδιότητές του σε αστυνομικές, αποκλείοντάς το από τη συμμετοχή στη διαμόρφωση της ναυτιλιακής πολιτικής. Η δε σύσταση αυτή λαμβάνει χώρα σε άλλο Υπουργείο εκτός του φυσικού του χώρου που ήταν το Υ.Ε.Ν.. Από τα μέσα του 1972 διαφαίνεται ότι ωρίμασε πλέον η ιδέα επανασύστασης του ε- νιαίου διοικητικού φορέα. Αποτέλεσμα αυτής της σκέψης όπως διατυπώνεται στο ναυτιλιακό τύπο 31 είναι το γεγονός ότι «.. η κυβέρνησις φέρεται αναθεωρούσα την εν ισχύ διοικητικήν διάρθρωσιν τουλάχιστον δια τον τομέα της ναυτιλίας, διότι διεπίστωσεν ότι η πολυσύνθετος ιδιομορφία της ναυτιλιακής εκμεταλλεύσεως δεν δύναται να ενταχθεί εις απλάς θεωρητικάς ευθυγραμμίσεις..». Παράλληλα στο ίδιο άρθρο διατυπώνονται προβληματισμοί όχι για το αν θα ξαναγίνει όπως ήταν το Υ.Ε.Ν. αλλά πως θα επιτευχθεί να μην φέρει τις ελλείψεις και τα μειονεκτήματα του παρελθόντος.

10 40 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Το θέμα της ανάγκης να καθιερωθεί ενιαίος κρατικός φορέας για τη διοίκηση της εμπορικής ναυτιλίας τέθηκε και σε συνάντηση που έγινε το 1972 και στον τότε δικτάτορα- πρωθυπουργό Γ. Παπαδόπουλο. Ο τελευταίος μάλιστα «..υπεσχέθη την εν καιρώ μεθόδευσιν του ζητήματος, κατά τον προσφορώτερον τρόπο, εντασσόμενου και του ναυτιλιακού παράγοντος εις το πλαίσιον του διοικητικού φορέος δια την όλην εθνικήν οικονομίαν..». 32 Προβλήματα τα οποία δημιουργήθηκαν από την κατάργηση του ενιαίου φορέα επισημαίνονται πολλές φορές στον περιοδικό τύπο της εποχής 33-34, τα οποία επιβεβαιώνουν συνεχώς την ανάγκη για να επανασυσταθεί το Υ.Ε.Ν.. Η κατάργηση της αυτοτέλειας του Υ.Ε.Ν. αρχικά και η βαθιά του διάσπαση αργότερα δεν οδήγησαν σε βελτίωση της κατάστασης της ναυτιλίας. Πολλά δε προβλήματα δημιουργήθηκαν από την κατάτμηση των αρμοδιοτήτων του σε δευτερεύοντα αντικείμενα όπως είναι η αστυνόμευση, η ρύπανση κ.λπ. και από την απομόνωση του Λ.Σ. από τις επιτελικές αρμοδιότητες που για δεκαετίες ασκούσε προσφέροντας στη ναυτιλία 35. Μάλιστα μία διαφορετική προσέγγιση γίνεται στο περιοδικό ΑΡΓΩ 36 στο οποίο προτείνεται η επανασύσταση του Υ.Ε.Ν. όχι ως Υπουργείο αλλά ως Υφυπουργείο στο οποίο βέβαια θα πρέπει να ενταχθούν οι διευθύνσεις που είχαν ήδη μεταφερθεί σε άλλα Υπουργεία. Ακολούθως με το Π.Δ. 180/1973 μεταφέρεται από το Υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών η διεύθυνση Ναυτικής Εργασίας στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και στο Υπουργείο Ναυτιλίας, Μεταφορών και Επικοινωνιών (Αρχηγείο Λιμενικού Σώματος) η διεύθυνσις Ασφαλείας και Πειθαρχικού. Με το Π.Δ. 225/1973 συστήνονται θέσεις πολιτικού προσωπικού για να επανδρωθεί σταδιακά η Γενική Διεύθυνση Ναυτιλιακής Πολιτικής. Οι διαμαρτυρίες του εφοπλιστικού κόσμου συνεχίζονται για τη διάσπαση του ενιαίου διοικητικού φορέα, την απολιμενοποίηση του Ν.Α.Τ., τον περιορισμό του επιτελικού ρόλου του Λ.Σ., το διάσπαρτο των Υπηρεσιών στα κτίρια του νέου Υ.Ν.Μ.Ε. - άλλα στην Αθήνα και άλλα στον Πειραιά - τη στελέχωση της διεύθυνσης ναυτιλιακής πολιτικής α- πό άπειρους πολιτικούς υπαλλήλους, την έλλειψη πληρωμάτων κ.ά. και αρωγός στις προσπάθειες για επανασύσταση του Υ.Ε.Ν. είναι και οι ναυτικοί 37, Οι πιέσεις, οι διαμαρτυρίες αλλά το βασικότερο τα προβλήματα που ανέκυψαν από την διάσπαση των Υπηρεσιών του Υ.Ε.Ν. και την κατάργησή του έφεραν αποτέλεσμα. Με το Ν.Δ. 175/1973 «περί υπουργικού συμβουλίου και υπουργείων» (ΦΕΚ 230 Α ) ξανασυστήνεται, θεμελιώνεται το Υ.Ε.Ν.(άρθρο 11) πάλι σε περίοδο δικτατορίας και μάλιστα στην παράγραφο (ιη) καθορίζονται οι αρμοδιότητές του οι οποίες είναι συναφείς με το ρόλο και την αποστολή που επιτελούσε στο παρελθόν. Μάλιστα στο άρθρο 40 παρ. 3, προβλέπεται ότι στο Υ.Ε.Ν. μεταφέρονται όλες οι διευθύνσεις και υπηρεσίες που είχαν αφαιρεθεί από αυτό. Συγκεκριμένα από το Υπουργείο Ναυτιλίας, Μεταφορών και επικοινωνιών: Η Γενική Διεύθυνση Ναυτιλιακής Πολιτικής Το Αρχηγείο Λιμενικού Σώματος Η Γραμματεία των Υπηρεσιών της Ναυτιλίας Το Γραφείο Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων ως προς τα θέματα ναυτιλίας, η Υπηρεσία Εξυπηρετήσεως και Ερεύνης Παραπόνων Πολιτών, το Γραφείο Νομικού Συμβούλου, η Υπηρεσία Εντελλομένων Εξόδων, η Υπηρεσία Οργανώσεως και Μεθόδων επί θεμάτων Ναυτιλίας και η Υπηρεσία Στατιστικής των Υπηρεσιών Ναυτιλίας. Από το καταργούμενο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας η διεύθυνσις Ναυτικής Εργασίας και από το Υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών η διεύθυνση Προνοίας Ναυτικών.

11 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 41 Η επανασύσταση του ενιαίου διοικητικού φορέα έγινε δεκτή με ανακούφιση από το ναυτιλιακό κόσμο. Χαρακτηριστικά στον περιοδικό τύπο γράφονται άρθρα που αφού υπενθυμίζουν τους λόγους για τους οποίους είχε συσταθεί το Υ.Ε.Ν. πριν δεκαετίες 42,καταγράφονται οι ζημιές που προκάλεσε η τριχοτόμηση «..Και ότι οι συνέπειαι δια τους τρεις ναυτιλιακούς παράγοντας υπήρξαν εξίσου αισθηταί και επώδυνοι. Εις τον κρατικόν παράγοντα, διότι η υπό μίαν διοίκησιν υπαγωγή κλάδων ανομοιογενών, με ε- ντελώς διάφορον δομήν και διάφορα προβλήματα, τον μεν επικεφαλής υπουργόν καθιστά ένα βεβαρημένον τιτάνα, ανίσχυρον να κινήση όλους τους τροχούς της τεράστιας διοικητικής μηχανής, τους δε τους υπ αυτόν λειτουργούς βαθμιαίως αποξενουμένους, ο- λιγώτερον ενεργητικούς και περισσότερον ανεύθυνους. Εις τον εφοπλιστικόν παράγοντα, διότι η αποξένωσις από του γνωρίμου περιβάλλοντος επιφέρει απώλειαν πολύτιμου χρόνου, περιπλοκήν των ζητημάτων, παραπομπάς και αναπομπάς ασυνήθεις ή ασυμφόρους εις τον παραδεδεγμένον τρόπον της διεξαγωγής των εργασιών του. Και τέλος, εις τον ναυτεργατικόν παράγοντα, διότι η κατασπορά και διάσπασις καθιστά δυσπρόσιτους τας υπηρεσιακάς επαφάς, δυσχερήν την άμεσον αντιμετώπιση των προβλημάτων και άνευ συνεχείας τας παρεχόμενας λύσεις.. Αλλά το Υ.Ε.Ν. συνεστήθη δια να κατευθύνει και συμπαρίσταται εις την Ελληνικήν Ναυτιλίαν εν τω συνόλω της..το Λ.Σ., παρά τον τίτλο του, είναι σώμα ναυτιλιακόν και εις τον τομέα αυτόν - τον άλλωστε μέγα, α- νεξάντλητον και επιστημονικόν- οφείλει να δρέπη τας δάφνας του. Η Ναυτιλία έχει πολλά προβλήματα και εφ όσον η κρατική παρεμβατικότης αποτελεί την μοιραίαν ανάγκην της εποχής μας, η επίλυσις των προβλημάτων αυτών απαιτεί σχεδόν πάντοτε την παροχήν των Υπηρεσιών του Δημοσίου. Αι υπηρεσίαι αυταί, εις την επιστημονικήν των μορφήν, συνιστούν μίαν αποστολήν καθ όλαν αξιοζήλευτον. Και το Λιμενικόν Σώμαν θα αποδείξη και πάλιν πιστεύομεν- ότι τη αγαπά, την θέλει και γνωρίζει να την χειρίζεται.». Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και ένα παρόμοιο δημοσίευμα στο περιοδικό ΑΡΓΩ 43 ενώ σε άλλα δημοσιεύματα 44 επισημαίνονται οι μεγάλες συνέπειες που υπέστη η ναυτική εργασία από αυτήν την τριχοτόμηση. Συμπερασματικά οι απόψεις που διατυπώνονται και από τους πλοιοκτήτες εφοπλιστές αλλά και τους ναυτεργάτες στα δημοσιεύματα της περιόδου , μετά την κατάργηση του Υ.Ε.Ν. και υπαγωγή του στο νεοσυσταθέν Υ.Ν.Μ.Ε., με παράλληλη υπαγωγή της Διεύθυνσης Ναυτικής Εργασίας στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και της Διεύθυνσης Πρόνοιας Ναυτικών στο Υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών συνοψίζονται στα εξής: Η τριχοτόμηση του ενιαίου εφοπλισμού, ναυτικών και κράτους των οποίων η σχέση ήταν στενή και αδιατάρακτος οδηγός στο θαύμα της ελληνικής ναυτιλίας θα έχει μεγάλες επιπτώσεις στην τελευταία. Δεν ερωτήθηκαν για τη διοικητική αυτή κυβερνητική αλλαγή οι ενδιαφερόμενοι ε- μπλεκόμενοι φορείς που σχετίζονται με τον κύκλο αρμοδιοτήτων δραστηριοτήτων του. Με τη δημιουργία τριών νέων φορέων για ένα ενιαίο αντικείμενο διευρύνθηκε η γραφειοκρατία. Η ναυτιλία ως εργασία και πρόνοια είναι τελείως διαφορετική από τον χαρακτήρα της εργασίας στο χερσαίο χώρο. Εργασία εκπαίδευση πρόνοια συνιστούν αντικείμενο ενιαίο σε ότι αφορά τον θαλάσσιο χώρο.

12 42 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Το Υ.Ε.Ν. με το Λ.Σ. έχει το πλέον εξειδικευμένο προσωπικό για να στηρίξει την ελληνική ναυτιλία παντού και επί 24ωρου βάσεως μακριά από δημοσιοϋπαλληλικές νοοτροπίες. Με την τριχοτόμηση του ενιαίου φορέα αποξενώνεται ο κατεξοχήν διοικητικός φορέας της ελληνικής ναυτιλίας, το Λ.Σ. από τον ναυτικό και το πλοίο, περιοριζόμενος σε καθαρά εκτελεστικά καθήκοντα. Η αποτυχία του πειράματος διάσπασης του Υ.Ε.Ν. είχε τις εξής συνέπειες: Στη διοίκηση: κλάδοι ανομοιογενείς με διαφορετική δομή και προβλήματα υπήχθησαν σε ένα υπουργείο, καθιστώντας τον υπουργό ανίσχυρο να κινήσει το ανομοιογενές νέο διοικητικό σχήμα που δημιουργήθηκε και κατά συνέπεια το προσωπικό να είναι αποξενωμένο, ελάχιστα ενεργητικό και υπεύθυνο Στους εφοπλιστές πλοιοκτήτες: απώλεια χρόνου, περιπλοκή, αναπομπή και παραπομπή εργασιών από ανειδίκευτους δημοσίους υπαλλήλους Στους ναυτεργάτες: η διασπορά και διάσπαση των υπηρεσιών καθιστούσε δύσκολες τις υπηρεσιακές επαφές, τη λύση προβλημάτων ή δίνονταν άνευ σημασίας λύσεις Διαπιστώνεται τέλος ότι η πολυσύνθετη ιδιομορφία της ναυτιλιακής δραστηριότητας συνολικά δεν μπορεί να ενταχθεί σε απλές θεωρητικές ευθυγραμμίσεις. Επίσης δεν είναι δυνατόν σε κάθε περίπτωση να παραληφθεί η μεγάλη σημασία του Λ.Σ. στην προαγωγή ανάπτυξη της ναυτιλίας που εξασφαλίζει την αδιάλειπτη λειτουργία της και το βασικότερο ότι η ελληνική ναυτιλία λόγω του μεγέθους της επιβάλει την θεσμική ύπαρξη ενός υπουργού που θα ασχολείται μόνο με αυτήν. Δεν πρέπει δε σε καμία περίπτωση να παραγνωρίζεται η ισχύς και δράσις των ομάδων πίεσης που συγκροτούν οι εφοπλιστές πλοιοκτήτες βασικά, ακολούθως οι ναυτικοί και σε περιορισμένο βαθμό οι στρατιωτικοί του Λ.Σ.. Είναι ευνόητο όπως θα αποτυπωθεί και παρακάτω κυρίως την περίοδο του 1985 ότι το «λόμπυ» των εφοπλιστών στον συγκεκριμένο τομέα έχει τη δυνατότητα να επιβάλει κυβερνητικές λύσεις, συνεπικουρούμενο σε ότι αφορά το θέμα της μελέτης και από τη ναυτεργασία. 6. Η περίοδος από τη μεταπολίτευση έως σήμερα. Βασικοί προβληματισμοί Από το 1974 έως σήμερα το Υ.Ε.Ν. οργανώθηκε - διοικήθηκε βάσει τριών οργανισμών.το π.δ. 95/1977 ήταν ο πρώτος Οργανισμός του Υ.Ε.Ν. με τον οποίο καταργήθηκε και το Αρχηγείο του Λ.Σ. ( είχε συσταθεί με την αριθ /73/ Απόφαση). Ακολούθησε το π.δ. 259/1988 και τέλος το π.δ. 242/99 όπως έχει τροποποιηθεί και ι- σχύει. Κύρια χαρακτηριστικά της περιόδου αυτής όπως φαίνεται μέσα από την εξέλιξη των οργανισμών είναι τα εξής: Με την πάροδο του χρόνου η διεύρυνση των Υπηρεσιών του Υ.Ε.Ν. είχε ως επακόλουθο να προσλαμβάνονται συνεχώς πολιτικοί υπάλληλοι, οι οποίοι κατά το μεγαλύτερο μέρος τους στελέχωναν τη Ναυτική Εκπαίδευση, τα Ναυτικά Μητρώα, τα Νομικά Πρόσωπα και τους Οργανισμούς τους εποπτευόμενους από το Υ.Ε.Ν.. Ταυτόχρονα το στρατιωτικό προσωπικό χρησιμοποιούνταν για την κάλυψη των αυξημένων αναγκών των Λιμενικών Αρχών, πλωτών μέσων, τηλεπικοινωνιών κ.λπ. χωρίς να γίνονται ανάλογες προσλήψεις, πλην της τελευταίας τετραετίας όπου το Λ.Σ. ενισχύθηκε λόγω των Ολυμπιακών αγώνων του Ήδη από το 1982 με την κατάργηση του θεσμού του Γενικού Διευθυντή το προσωπικό του Λ.Σ. είχε αρχίσει να αποχωρεί από το Ν.Α.Τ., τον Ο.Ν. και άλλα ταμεία.

13 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 43 Η κατάσταση αυτή κάτω από την οργανωμένη πίεση του συνδικαλισμού των πολιτικών υπαλλήλων, επανέφερε το παλαιό πρόβλημα της φύσης των ναυτιλιακών διοικητικών υπηρεσιών, επί του οποίου συγκεντρωτικά έχουν διατυπωθεί δύο βασικά αντίθετες απόψεις: Σύμφωνα με τη μία το Υ.Ε.Ν., ως κυβερνητικός φορέας ενός από τους βασικότερους κλάδους της Εθνικής Οικονομίας, δεν πρέπει να έχει στρατιωτικό χαρακτήρα, αλλά έχει ανάγκη πολιτικών υπαλλήλων (εξειδικευμένοι τεχνοκράτες), ενώ το Λ.Σ. θα πρέπει να περιοριστεί στην άσκηση αστυνομικής φύσεως αρμοδιοτήτων στο κέντρο και τις περιφέρειες. Η θεωρητική αυτή κατασκευή δεν εξηγεί πως οι πολιτικοί υπάλληλοι θα είναι αποδοτικότεροι, που κατ ανάγκη θα προσλαμβάνονται με τον εισαγωγικό βαθμό, και θα εξελίσσονται στα γραφεία χωρίς καμία επαφή και αμεσότερη γνώση του ναυτιλιακού αντικειμένου και των αναγκών του Ο αντίλογος σε αυτήν είναι ότι η στελέχωση των Υπηρεσιών του κέντρου και των περιφερειακών αρχών από το προσωπικό του Λ.Σ. (με μακρά επιστημονική κατάρτιση και λιμενική-ναυτιλιακή πείρα) εξασφαλίζει αφ ενός την ενότητα της διοίκησης και αφ ετέρου την οργάνωση που επιβάλει η ναυτιλιακή ιδιαιτερότητα. Η ορθότητα της άποψης αυτής φαίνεται από την μακρόχρονη πορεία και απόδοση του Λ.Σ., τα στελέχη του οποίου συνδυάζοντας μόρφωση και πειθαρχία και εναλλασσόμενα μεταξύ περιφέρειας και κέντρου, είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν στις οικονομοτεχνικές α- παιτήσεις του ναυτιλιακού κλάδου αλλά και στις ιδιάζουσες συνθήκες με τις οποίες λειτουργεί γενικότερα η ναυτιλία, ασκώντας παράλληλα άψογα και τα αστυνομικά τους καθήκοντα Η δεύτερη άποψη αφορά στη συγκρότηση του Υπουργείου Ναυτιλίας, του οποίου θεωρητικά οι αρμοδιότητες είναι εφικτό να μοιραστούν σε άλλους υπουργικούς φορείς. Η ναυτική εργασία στο Υπουργείο Εργασίας, η ναυτική εκπαίδευση στο Υπουργείο Παιδείας, η λιμενική αστυνομία στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης (νυν Υπουργείο Εσωτερικών) κ.λπ.. Την περίοδο αυτή συντελούνται οι μεγαλύτερες δομικές κυβερνητικές αλλαγές στο Υ.Ε.Ν., βάσει του ν 1558/1985 (ΦΕΚ 137 Α ) «Κυβέρνηση και Κυβερνητικά Όργανα» ο οποίος κατήργησε τον προγενέστερο ν 400/1976. Το πνεύμα των πολιτικών συμπεριφορών και σκέψεων απέναντι μέσα επίσης από δημοσιεύματα της εποχής περιγράφεται κατωτέρω. Με το νόμο αυτό η κυβέρνηση του Α. Παπανδρέου προσπαθεί να αλλάξει τη διακυβέρνηση της χώρας φέρνοντας ή καλύτερα εισάγοντας κάποια νέα μέτρα. Χαρακτηριστικό του κλίματος είναι το πρωτοσέλιδο δημοσίευμα της Εφημερίδας ΕΘΝΟΣ 45 με τίτλο «ΑΛΜΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ Καταργούνται πέντε υπουργεία και ιδρύεται ένα νέο». Σε ότι αφορά την παρούσα μελέτη, στο νέο κυβερνητικό σχήμα καταργείται το Υ.Ε.Ν.,υποβιβαζόμενο σε Γενική Γραμματεία.Συγκεκριμένα 46 το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας αναλαμβάνει τις αρμοδιότητές του καταργούμενου Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας και του τουρισμού. Οργανώνεται αυτοτελής γενική γραμματεία για την εμπορική ναυτιλία, που θα προετοιμάσει τη σύνδεση αρμοδιοτήτων του Λ.Σ. και των άλλων σωμάτων ασφαλείας του Υπουργείου Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης. Στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της 6/6/ διαβάζουμε ότι η νέα κυβέρνηση είναι 19μελής αντί 10μελους όπως αρχικά είχε εξαγγελθεί και ότι ο Γεράσιμος Αρσένης είναι ο νέος Υπουργός Εθνικής Οικονομίας, Οικονομικών και Εμπορικής Ναυτιλίας. Σε δηλώσεις του ο τότε υπουργός είχε πει «η κυβέρνηση δεν έχει σκοπό να υποβαθμίσει το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας. Η ναυτιλία έχει για μας προτεραιότητα».

14 44 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Ακολούθως και με βάσει δημοσιεύματα της εποχής και συγκεκριμένα στο ΕΘΝΟΣ 48 παρατηρούμε ότι η κυβέρνηση υπαναχωρεί από τους αρχικούς της σχεδιασμούς «ΠΡΩΤΗ ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ της Κυβέρνησης» και «Διασώζεται το Υ.Ε.Ν.- Προηγήθηκε α- πειλή των εφοπλιστών» γράφει η εν λόγω εφημερίδα. Στη συζήτηση που είχε γίνει την προηγούμενη μέρα από την παραπάνω δημοσίευση στη Βουλή ο εισηγητής της Ν.Δ. Στέφανος Μάνος τάχθηκε υπέρ της αυτοτέλειας του Υ.Ε.Ν. όπως και ο Γιάννης Ζίγδης. Μετά τον λόγο πήρε ο Μένιος Κουτσόγιωργας ο ο- ποίος δήλωσε ότι το Υ.Ε.Ν. προς το παρόν θα μείνει αυτοτελές. Μάλιστα ο τελευταίος είχε δηλώσει 49 «Δεν πρέπει να καταργηθεί το Υ.Ε.Ν., για να μη δώσουμε λαβή για δυσμενείς εντυπώσεις στους ξένους τραπεζίτες. Πρόκειται για ιδιότυπες υπηρεσίες. Αν πάτε το Λιμενικό Σώμα στο υπουργείο Εσωτερικών, να προσέξετε μη ζημιώσετε τη φύλαξη των συνόρων». Στη συζήτηση αυτή ο Μ. Κουτσόγιωργας επέμεινε ότι το Υ.Ε.Ν. θα παραμείνει για την ώρα ως έχει αλλά σκοπός στο μέλλον είναι να ενταχθεί στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Μάλιστα αφού είπε ότι κατά το παρελθόν το θέμα αυτό (δηλαδή η κατάργηση ή όχι του Υ.Ε.Ν.) έχει απασχολήσει πολύ δήλωσε για τους εφοπλιστές«είναι γνωστή η φράση του Γ. Παπανδρέου:«Εκεί είναι ο φτερωτός πλούτος και δεν μπορούμε να κάνουμε παρέμβαση, διότι όταν λιγάκι τους σφίξουμε (σ.σ. τους ε- φοπλιστές), παίρνουν τα καράβια και φεύγουν». Είχε προηγηθεί συνέντευξη του προέδρου των Ελλήνων Εφοπλιστών ο οποίος είχε δηλώσει «Πρόκειται για ένα πάρα πολύ επικίνδυνο πείραμα και η ναυτιλία όπως είναι γνωστό δεν σηκώνει πειράματα ιδιαίτερα τώρα που αντιμετωπίζει τόσες δυσκολίες την ανάγκη της μη υποβάθμισης του διοικητικού φορέα της εμπορικής ναυτιλίας και της διατήρησης της συνοχής και της αυτοτέλειάς του, πριν υπάρξουν συνέπειες στο σημαντικό, αλλά και τόσο ευπαθή αυτό κλάδο της εθνικής οικονομίας εφόσον το κράτος δείξει ότι δεν ενδιαφέρεται για τη ναυτιλία, όσο πριν, είναι πιθανό ορισμένοι συνάδελφοι να μη θελήσουν να έχουν τα πλοία τους με ελληνική σημαία ή να μη φέρουν καινούρια πλοία..». Με άλλα λόγια σαφής απειλή για φυγή από το ελληνικό νηολόγιο. Το Υ.Ε.Ν. σε εκείνη την κοινοβουλευτική συζήτηση έγινε στόχος πολλών άκριτων και εμπαθών επιθέσεων από την πλευρά του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και του Κ.Κ.Ε. και του Μ. Γλέζου (Πρακτικά της Βουλής, 9/7/1985, σελ. 111 και 123, 12/7/1985 σελ. 212, 214 και 216) ο οποίος στο τέλος είχε την ειλικρίνεια να δηλώσει ότι θα καταψηφίσει το νομοσχέδιο μόνο και μόνο επειδή δεν καταργεί το Υ.Ε.Ν. ενώ μαζί με το Υπουργείο Δημοσίων Έργων, τα «κατ εξοχήν Υπουργεία που εκφράζουν το καπιταλιστικό σύστημα. Είναι η έκφραση του κεφαλαίου στην πατρίδα μας» σελ 222. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι ο Μ. Κουτσόγιωργας είχε δηλώσει ότι «πρόθεση της Κυβέρνησης είναι να γίνει (εννοείται το Υ.Ε.Ν.) πολιτικό υπουργείο» (Πρακτικά Βουλής, 9/7/1985, σελ. 109,124 και 10/7/1985, σελ ). 50 Αξιοσημείωτο είναι εδώ πως αντιλαμβανόταν ο εν λόγω πολιτικός την ύπαρξη ε- νός οργανωμένου στρατιωτικού σώματος σε ένα υπουργείο. Προφανώς η ύπαρξη αυτή και μόνο δεν καθιστούσε το υπουργείο πολιτικό αλλά στρατιωτικό; Ο Γ.Αρσένης είναι άλλος ένας πολιτικός που έχει διαφωνήσει με την αυτονόμηση του Υ.Ε.Ν 51 και μέσα σε όλα τα άλλα η διαφωνία του αυτή τον οδήγησε εκτός κυβέρνησης 52 Πάντως η θέση της προαναφερόμενης εφημερίδας δείχνει γενικά μία στάση εχθρική προς τη ναυτιλία και τους εφοπλιστές γενικότερα. Χαρακτηριστικά αυτής είναι τα άρθρα της 11/7/1985 σελ. 8 με τίτλο «Να πως θέλει τη Ναυτιλία ο εφοπλισμός» και της 24/7/1985 σελ. 8 και 9 με τίτλο «ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ «Ένας άταφος νεκρός»». Μάλιστα στο τελευταίο άρθρο μέσα σε αυτά που γράφει λέει «.. Η ΠΟΝΤΟΠΟΡΑ ναυτιλία στο φορέα του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, μια και το κύ-

15 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 45 ριο αντικείμενο της είναι το συνάλλαγμα και το ισοζύγιο των πληρωμών. Η ΑΚΤΟΠΛΟΪΑ μας στο φορέα των μεταφορών. ΤΟ ΛΙΜΕΝΙΚΟ στη Δημόσια Τάξη. Ήταν μία πρόθεση που είχε τη φιλοδοξία να βάλει τις προϋποθέσεις, για να σπάσουν τα πάγια και παραδοσιακά στεγανά και η πολύπλευρη «εξάρτηση» από τις αποφασιστικές «επιρροές» και τις ύποπτες «συναινέσεις», με το αμαρτωλό και ποικιλώνυμο κύκλωμα του εφοπλισμού και ναυτιλιακού κόσμου των προνομίων.». Στα παραπάνω υπάρχουν διάφορες απόψεις που αποτελούν τον αντίλογο στις προθέσεις της τότε κυβέρνησης για κατάργηση του Υ.Ε.Ν. και μάλιστα τον υποβιβασμό του σε επίπεδο Γενικής Γραμματείας.Τις απόψεις αυτές που τις ενστερνίζομαι θα παραθέσω αποσπασματικά λόγω του τεράστιου όγκου αυτών, αλλά όπως θα καταδειχτεί στην πορεία όλες συγκλίνουν στην ίδια επιχειρηματολογία για το ενιαίο του διοικητικού φορέα της Ελληνικής Εμπορικής Ναυτιλίας. Η παράθεση αυτή θα γίνει χρονολογικά. Στο περιοδικό ΑΡΓΩ 53 ο συντάκτης του άρθρου Η ελληνική Κοστ Γκαρντ κ. Σπύρος Ράνης γράφει «Εξήντα πέντε χρόνια, το Λ.Σ. έχει κάνει καλά τη δουλειά του, κι όπως είπαμε, αν θέλει μπορεί να την κάνει ακόμη καλύτερα..». Στο ίδιο περιοδικό 54 που αποτελεί απάντηση στα αντιναυτιλιακά και αντιλιμενικά σχόλια της εποχής εκείνης επισημαίνεται ότι «..η έξαρση του εχθρικού κλίματος κατά της ναυτιλίας την περίοδο αυτή, δεν πρέπει να την περισπάσει από την προσπάθεια που καταβάλει, για επιβίωση..». Τα ΝΑΥΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 55 είναι αρνητικά απέναντι στην πρόταση της τότε κυβέρνησης αφού θεωρεί ότι το υφιστάμενο σχήμα μπορεί να αποδώσει πολύ περισσότερα «φθάνει να γίνουν οι επιβαλλόμενες προσαρμογές και στον επιτελικό και στον εκτελεστικό τομέα- με αποκλειστικό στόχο να εξυπηρετείται καλύτερα και αποτελεσματικότερα η ναυτιλία και να αποδίδει ταυτόχρονα περισσότερα στον τόπο.». Στο περιοδικό ΑΡΓΩ 56 διαπιστώνουμε ότι εκτός των εφοπλιστών ίδια στάση για τη μη κατάργηση του Υ.Ε.Ν. έχουν και οι ναυτικοί, ενώ μαθαίνουμε ότι και ο Μ. Έβερτ προεκλογικά είχε ανακινήσει θέμα για κατάργηση του Υ.Ε.Ν., τριπλή τριχοτόμηση σαν και αυτή που πρότεινε το ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Βέβαια εκ των υστέρων οι απόψεις του κ. Έβερτ χαρακτηρίστηκαν προσωπικές. Ο Ξ. Αντωνιάδης σε άρθρο του στα ΝΑΥΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 57 τονίζει ότι «..η συγκέντρωση όλων των ζητημάτων που αφορούν το εμπορικό ναυτικό σε μία ενιαία διοικητική υπηρεσία υπήρξε ανέκαθεν το βάθρο της διοικητικής ναυτιλιακής οργανώσεως.ακόμη και όταν ήταν ένα απλό τμήμα ή μια μικρή διεύθυνση, η εμπορική ναυτιλία ποτέ δεν γνώρισε διάσπαση των αρμοδιοτήτων της. Μπορεί να μεταφερόταν κατά καιρούς από το Υπουργείο Ναυτικών στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, αλλά η μεταφορά ή η υπαγωγή αφορούσε το σύνολο των ναυτιλιακών υπηρεσιών και αρμοδιοτήτων, μέχρις ότου συγκεντρώθηκαν σε χωριστό υπουργείο, του οποίου η ίδρυση χαιρετίστηκε σαν «πρωταρχική προϋπόθεση της κρατικής δια την ναυτιλία μερίμνης»..». Στο ίδιο περιοδικό 58 λεγεται ότι «.κανείς βέβαια δεν αμφισβητεί ότι η ναυτιλία α- ποτελεί εθνικοοικονομικό παράγοντα. Αλλά λόγω της ιδιομορφίας της η έδρα της πρέπει να παραμείνει στον Πειραιά και επικεφαλής να είναι πολιτικό πρόσωπο με δυνατότητα λήψεως άμεσων αποφάσεων για να αντιμετωπίζονται με την ταχύτητα που επιβάλλεται τα πολλαπλά και επείγοντα προβλήματα και να υπάρχει πλήρης συντονισμός, ικανός να εναρμονίζει τις διάφορες «καθ ύλην» αρμοδιότητες που έχουν όλες κοινό παρονομαστή το πλοίο και τον ναυτικό..».τις συνέπειες διάσπασης του Υ.Ε.Ν. και υπαγωγής του σε άλλο φορέα περιγράφει σε επιστολή του ο Δικαστής Γ. Αποστολόπουλος.

16 46 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Στο περιοδικό ΑΡΓΩ 59 σημειώνεται ότι με την πρόταση του ΠΑ.ΣΟ.Κ.: «ο διοικητικός φορέας της ναυτιλίας δεν θα είναι πλέον υπουργείο, έστω και προτελευταίο στην τάξη. Από πλευράς αξιολογήσεως του κλάδου και γοήτρου, αυτό είναι σαφώς υποβάθμιση.ο διοικητικός φορέας συγχωνεύεται ουσιαστικά στις αρμοδιότητες του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας που καθίσταται υπουργείο χάραξης, συντονισμού και εποπτείας της οικονομικής πολιτικής..αλλά τον έχει ανάγκη αυτόν τον συντονισμό η ναυτιλία ή θα επιβαρυνθεί με πρόσθετο κρατικισμό;.ο διοικητικός φορέας της ναυτιλίας, χάνει σε δεύτερο στάδιο το στήριγμα του Λ.Σ. και την ειδική γνώση και την επιτυχή πείρα των 65 ετών της δραστηριότητάς του..ο διοικητικός φορέας της ναυτιλίας, θα χρειασθεί νέα επάνδρωση και αυτή τη φορά με πολιτικό προσωπικό,εγχείρημα αντικειμενικά δυσχερές και σε τελευταία ανάλυση επικίνδυνο, λόγω του ιδιάζοντα χαρακτήρα και των ταχύτατων ρυθμών της ναυτιλιακής δραστηριότητος αναπτύξεως.έστω και υποβαθμισμένο διοικητικά, χωρίς αυτονομία και με έλλειψη αμέσου προσβάσεως στα κέντρα αποφάσεων (πρωθυπουργό, υπουργικό συμβούλιο ), παραμένει στον Πειραιά ένα διοικητικό κύτταρο για τη ναυτιλία, το οποίο για κάποιο μεταβατικό διάστημα θα στηριχθεί στις υπηρεσίες του Λ.Σ. και που στη συνέχεια όμως θα επανδρωθεί με πολιτικό προσωπικό, ενώ συγχρόνως θα απογυμνώνεται από ορισμένες του αρμοδιότητες (αστυνομία, ακτοπλοΐα, που προβλέπεται συναρμοδιότητα με το υπουργείο Μεταφορών, εκπροσώπηση στο εξωτερικό κ.λπ συμπέρασμα ο κλάδος της ναυτιλίας χάνει τη συγκεκριμένη του έκφραση στον πολιτικό χώρο. Από πλευράς κύρους πλήγμα. Από πλευράς πρακτικής το νέο σχήμα παρουσιάζει κενά, επικαλύψεις και συναρμοδιότητες που δεν αποκλείουν προβλήματα και σύγχυση κυρίως στη μακροπρόθεσμη λειτουργία του.». Τέλος ενδιαφέροντα άρθρα για την τότε πρόθεση της κυβέρνησης για κατάργηση του Υ.Ε.Ν. και τη λανθασμένη κρατική πολιτική έναντι του Υ.Ε.Ν. διατυπώνονται στα ΝΑΥΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 60,61 Νέα κρίση πέρασε το Υ.Ε.Ν. την ίδια χρονιά κατόπιν τοποθέτησης πολιτικών υπαλλήλων ως τμηματαρχών σε θέσεις που από τον ισχύοντα οργανισμό έπρεπε να τοποθετηθούν λιμενικοί αξιωματικοί. Ο τότε Αρχηγός του Λ.Σ. ναύαρχος ΠΡΩΤΟΝΟΤΑΡΙΟΣ Π. αρνήθηκε να υπογράψει το σχετικό έγγραφο και υπέβαλε την παραίτησή του ενώ παραιτήθηκε και ο Υπαρχηγός του Σώματος ΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ Γ.. Χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το περιοδικό ΑΡΓΩ 62 για την τότε κατάσταση στο Υ.Ε.Ν. και που αποτέλεσαν το εφαλτήριο για τον όπως θα δούμε παρακάτω ατυχή οργανισμό του 1988 είναι τα εξής: «και όλα αυτά σαν να μην υπήρχε άλλο πρόβλημα από τα επείγοντα και καυτά στον ναυτιλιακό ορίζοντα, πάρα μόνο αν ο διοικητικός φορέας φοράει γαλόνια ή ταυτισθεί με τις ανυπόμονες φιλοδοξίες στελεχών κάποιου κόμματος που φυσικά πρέπει να είναι το κυβερνητικό.η ένταση και η αμοιβαία δυσπιστία, που έχει δημιουργηθεί μεταξύ πολιτικής ηγεσίας και λιμενικών δεν έχει προηγούμενο στα χρονικά της ναυτιλίας.ενδεικτικό της ανησυχητικής αυτής καταστάσεως, είναι το γεγονός, ότι λιμενικοί αξιωματικοί, φίλα προσκείμενοι προς το ΠΑ.ΣΟ.Κ., αντιδρούν κατά της συγκεκριμένης κυβερνητικής πολιτικής, η οποία δεν τρέφουν αυταπάτες γι αυτό- τους οδηγεί σταθερά στο να διαδραματίζουν στο μέλλον το ρόλο του χωροφύλακα των ακτών.άλλωστε ο ίδιος (εννοείται ο Υπουργός τότε Σ. Αλεξανδρής ) δεν δίστασε να υπογραμμίσει τα εξής (συνέντευξη τύπου στις 25 Σεπτέμβρη) «Τοποθετήσεις πολιτικών υπαλλήλων έκανα και θα κάνω κι άλλες.την ευθύνη την έχω εγώ και κανένας άλλος». Οι εκκλήσεις που διατυπώθηκαν τότε για σύμπνοια στη ναυτιλία έπεσαν στο κενό. 63 Τον Ιανουάριο του 2001 ξαναεπανέρχονται στην επιφάνεια τα σενάρια για κατάργηση του Υ.Ε.Ν. 64 Τα εν λόγω σενάρια επαναλάμβαναν τα ήδη από το παρελθόν γνωστά ε-

17 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 47 πιχειρήματα, δηλαδή: διάλυση του Υ.Ε.Ν., υπαγωγή κάποιων υπηρεσιών του στο Υπουργείο Ανάπτυξης, άλλων στο υπουργείο Μεταφορών και του Λ.Σ. στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης. Επισημαίνεται ότι κατά την ενοποίηση των Σωμάτων Ασφαλείας το 1984 το Λ.Σ. δεν συμπεριλήφθη στην ενοποίηση έχοντας σαν ασφαλιστική δικλείδα την οργανική του αυτοτέλεια και χωριστή διοικητική του υπαγωγή 65.Τα σενάρια αυτά τα οποία δημοσιεύτηκαν και στην Ημερησία της 10 και διαψεύστηκαν από κύκλους της κυβέρνησης ενώ το τέλος του 20 ου αιώνα βρήκε την ελληνόκτητη ναυτιλία πρώτη παγκοσμίως χωρίς να υστερεί και στις ναυπηγήσεις 67 Αφορμή για τα παραπάνω (δηλ. τα σενάρια για κατάργηση του ΥΕΝ το 2001) αποτέλεσε η ναυτική τραγωδία του Ε/Γ-Ο/Γ ΣΑΜΙΝΑ στις ακτές της Πάρου το Σεπτέμβρη του 2000.Ταυτόχρονα νέα άρθρα εμφανίστηκαν στον τύπο για να υποστηριχθεί ο αυτόνομος φορέας του Υ.Ε.Ν. 68,69 Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Λ.Σ. και κατ επέκταση και το Υ.Ε.Ν. αφού το στελεχώνει σε μεγάλο βαθμό δημοσιοποιήθηκαν πάλι 70,71. Επισημαίνεται σε αυτά η έλλειψη προσωπικού και μέσων, αλλά και ο παραγκωνισμός του Λ.Σ. στην άσκηση ναυτιλιακής πολιτικής και την σταδιακή του μετεξέλιξη σε έναν φορέα με χαρακτηριστικά «χωροφυλακής» της θάλασσας. Με άλλα λόγια υπάρχει τάση υποβάθμισης του, με κίνδυνο να λησμονηθεί ο σημαντικός του ρόλος που έπαιξε και παίζει στη χώρα μας σε θέματα ναυτιλιακής πολιτικής. Τα τελευταία σχετίζονται και με τον αριθμό των υπουργείων. Ο ΠΑΓΚΑΛΟΣ Θ. σε συνέντευξη του στην εφημερίδα ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ της Θεσσαλονίκης την 11/5/ (ο κ. ΠΑΓΚΑΛΟΣ είναι ένθερμος οπαδός της κατάργησης του Υ.Ε.Ν.) πρότεινε την ύ- παρξη δεκαπέντε ο κ. ΚΟΣΜΙΔΗΣ Σ., πρώην γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου και εκ των στενότερων συνεργατών του πρώην Πρωθυπουργού Κ. Σημίτη 73 τη μείωση των Υπουργείων στα Συμπερασματικές παρατηρήσεις Στην παρούσα συνοπτική μελέτη καταβλήθηκε προσπάθεια για μία σύντομη παρουσίαση των κυβερνητικών σχημάτων στον ελληνικό χώρο καθώς και των κριτηρίων διαμόρφωσης αυτών. Παράλληλα μέσα από την παρουσίαση του ρόλου και των αρμοδιοτήτων του καταβλήθηκε προσπάθεια να γίνουν κατανοητοί οι λόγοι σύστασης και παρουσίας του ΥΕΝ ως αυτόνομου διοικητικού κυβερνητικού θεσμού. Σημαντικό ρόλο στην όλη μεθοδολογική προσέγγιση και συλλογιστική αυτής της μελέτης κατέχει η περιγραφή κριτική του διοικητικού κυβερνητικού εγχειρήματος της περιόδου μέσα από τα δημοσιεύματα του ναυτιλιακού τύπου της εποχής εκείνης που αυτόματα προβληματίζει ως προς την ορθότητα επανάληψης παρόμοιου εγχειρήματος.τέλος έγινε και μία παρουσίαση της προβληματικής που κυριαρχεί για τον εν λόγω κυβερνητικό θεσμό τα τελευταία τριάντα χρόνια και αναφέρεται στην εσωτερική του κάθετη οργάνωση. Συγκεκριμένα για το Υ.Ε.Ν.: Περίοδος θεμελίωσης Υ.Ε.Ν. Η περίοδος ΜΕΤΑΞΑ γενικά χαρακτηρίζεται από οργανωτική διοικητική δραστηριότητα στον τομέα δημιουργίας Υπουργείων,Υφυπουργείων. Όλες οι πρωτοβουλίες του Ι. Μεταξά εκδηλώθηκαν τον Αύγουστο του Ίδρυση Υπουργείου Σιδηροδρόμων, όπου μετονομάστηκε λίγο αργότερα σε Υπουργείο Σιδηροδρόμων και αυτοκινήτων

18 48 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH και διατηρήθηκε ως τον Αύγουστο του 1944 με τελευταίο Υπουργό τον Δ. Χέλμη,Υφυπουργείο Δημοσίας Ασφαλείας με Υφυπουργό τον Κ. Μανιαδάκη,Υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού με τον Θ. Νικολούδη,Υπουργείου Διοικήσεως Πρωτευούσης με τον Κ. Κοτζιά και μετονομασία του Υφυπουργείου Ναυτικών σε Υφυπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας 74. Ο εντοπισμός των λόγων και των κριτηρίων που ελήφθησαν υπόψη για τη δημιουργία του Υ.Ε.Ν. τόσο κατά την περίοδο του Μεταξά όσο και στην περίοδο της δικτατορίας ( ) όπου καταργήθηκε και αυτονομήθηκε πάλι είναι δύσκολος, γιατί λόγω της αντιδημοκρατικής κατάστασης που υπήρχε δεν καταρτίσθηκαν εισηγητικές εκθέσεις για τους αντίστοιχους νόμους που μας απασχολούν στην παρούσα μελέτη, για να κατανοήσουμε όπως θα γινόταν σε μία ομαλή δημοκρατική διακυβέρνηση το σκεπτικό της κυβέρνησης. Έτσι περιοριζόμαστε σε έρευνα αρχείων κυρίως του τύπου καθώς και στην εξέλιξη ποιοτικά και ποσοτικά της ναυτιλίας, σε συνδυασμό με τις ευρύτερες διεθνείς συνθήκες, καθώς η ναυτιλία και δη η ποντοπόρος είναι δραστηριότητα οικονομική που υλοποιείται κύρια εκτός Ελλάδας. Παράλληλα θα κρίνεται απαραίτητη η γνώση των εσωτερικών δομών της κυβέρνησης, η σύνδεση τους με τις κοινωνικό-οικονομικές συνθήκες της εποχής καθώς και οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων στη σφαίρα της εξουσίας κάθε εποχής. Είναι πραγματικό γεγονός ότι η δικτατορία του Μεταξά είχε αντιληφθεί τη σημασία της ναυτιλίας για τη χώρα μας (από τους τόνους το 1920 αυξήθηκε στους 1.5 ε- κατομμύρια το 1930). Παράλληλα, υπήρχαν πολλά θέματα που έπρεπε να αντιμετωπιστούν άμεσα από εξειδικευμένα στελέχη σε μία πλέον ανεξάρτητη αλλά αυτόνομη διοικητική μονάδα που θα κατέχει θέση στον κυβερνητικό μηχανισμό και συγκεκριμένα στο Υ.Σ., αντάξια του μεγέθους και του ρόλου της ελληνικής ναυτιλίας. Από δημοσιεύματα της περιόδου διαπιστώνουμε τα εξής: Η κρατική διοίκηση του Εμπορικού Ναυτικού από τη Διεύθυνση Εμπορικού Ναυτικού είχε θλιβερές συνέπειες για τα ναυτιλιακά ζητήματα καθώς προσπαθούσε να ε- πιβάλει μέτρα προκαλούμενα από στρεβλή αντίληψη της πραγματικότητας. 75 Ανυπαρξία κάθε άμεσου ενδιαφέροντος για τη ναυτιλία από μέρους των Υπουργών Ναυτικών οι οποίοι έδιναν προβάδισμα στο Πολεμικό Ναυτικό, επισκεπτόμενοι τη Διεύθυνση Εμπορικού Ναυτικού ανά «δεκαπενθήμερον και υπογράφοντες απλώς υπηρεσιακά έγγραφα, οσάκις δεν εγίνοντο και πρόξενοι κακού δια της υιοθετήσεως, λόγω άγνοιας επιζημίων εισηγήσεων». Πλήρης αναρχία στη φορτηγό ναυτιλία με επαύξηση των κρουσμάτων απειθαρχίας και λιποταξίας Πλήρης διάσταση με μεγάλη οξύτητα μεταξύ Κεφαλαίου και Εργασίας με παράλληλη αύξηση των εργατικών διεκδικήσεων που συμπίπτουν με την ίδρυση του Υφυπουργείου Ναυτιλίας. Το τελευταίο βοήθησε με την πολιτική του στην ικανοποίηση πολλών εργατικών αιτημάτων με την καθιέρωση παγίας ναυτεργατικής πολιτικής Ανυπαρξία κρατικής εμποροναυτικής πολιτικής για την επιβατηγό ναυτιλία με αποτέλεσμα αυτή να υποστεί μεγάλο πλήγμα Η κρίση του η οποία κατέδειξε την ανάγκη δημιουργίας ενός φορέα που θα αντιμετωπίσει ενιαία και υπό μία σκέπη τα προβλήματα της ναυτιλίας. Απεξάρτηση της ναυτιλίας που είναι μία κατεξοχήν ιδιωτική δραστηριότητα από μία δημόσια πολεμική υπηρεσία. Η ίδρυση δε του Υ.Ε.Ν. κατά την προσωπική μου άποψη δεν οφείλεται σε πολιτικές σκοπιμότητες, αλλά υπαγορεύτηκε από τις ανάγκες της εποχής σε συγκεκριμένους το-

19 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 49 μείς δραστηριοτήτων, καθώς υπήρχε ομοφωνία των πολιτικών κομμάτων για την αναγκαιότητα σύστασης του Περίοδος αναβάθμισης Υ.Ε.Ν. Η δε αναβάθμιση του σε Υπουργείο έγινε όχι μόνο σαν αναγνώριση της προσφοράς της ναυτιλίας στη χώρα την περίοδο , αλλά και γιατί μετά την απελευθέρωση κάποιος ειδικός φορέας θα έπρεπε πλέον να αναλάβει την προσπάθεια συντονισμού της κατάστασης για να οδηγηθεί μπροστά η ναυτιλία (είναι η γνωστή ιστορία με τα Liberties). 76 Το 1955 το Υ.Ε.Ν. μεταφέρεται στον Πειραιά. Μία κίνηση που προκάλεσε αντιδράσεις.αυτό γιατί πολλοί ήθελαν το Υπουργείο να βρίσκεται κοντά στον Πειραιά που είναι το κέντρο των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων και να μην χρειάζεται οι ενδιαφερόμενοι να πηγαίνουν στην Αθήνα, άλλοι υποστήριξαν ότι η μεταφορά του το υποβαθμίζει σε μία α- πλή κρατική διοίκηση τύπου Οργανισμού Λιμένα, καθιστώντας δυσχερή την επικοινωνία με τα άλλα υπουργεία και δίνοντας του έναν χαρακτήρα κατωτερότητας σε σχέση με τα άλλα υπουργεία. Προσωπικά πιστεύω ότι το Υ.Ε.Ν. θα έπρεπε να βρίσκεται στην Αθήνα σε χώρο διαμορφωμένο όπου θα στεγάζονταν όλα τα υπουργεία της χώρας. Περίοδος κατάργησης - συγχώνευσης Υ.Ε.Ν. Η διοικητική κυβερνητική πολιτική της δικτατορίας επηρέασε πάρα πολύ την εξέλιξη των διοικητικών θεμάτων στη χώρα μας. Στον καθαρά κυβερνητικό τομέα διακρίνεται από τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά: ισχυρότατη οργάνωση του γραφείου του πρωθυπουργού, η ηγεμονική πρωτοκαθεδρία του Υπουργού Προεδρίας της Κυβερνήσεως, η γενίκευση του θεσμού των Υπουργών Αναπληρωτών και τέλος το Υπουργείο Πολιτισμού που ιδρύθηκε με το Ν.Δ. 957/71 (για να προωθηθεί η πολιτική προπαγάνδας της δικτατορίας). 77 Για το διοικητικό εγχείρημα της δικτατορίας σε ότι αφορά το Υ.Ε.Ν., η υπόθεση των κριτηρίων είναι ακόμη δυσκολότερη αν και πιο πρόσφατη γιατί δεν διαφαίνονται οι προθέσεις του τότε κυβερνητικού μηχανισμού καθαρά. Ίσως όντως να αποσκοπούσαν στην βελτίωση της κατάστασης στο κυβερνητικό σύστημα αλλά ίσως να ήταν και ένας πολιτικός ελιγμός για να φέρουν πιο κοντά τους εφοπλιστές. Στην επαναφορά πάντως του Υ.Ε.Ν. ως αυτόνομου υπουργείου πάλι, πέραν των διοικητικών φύσεως προβλημάτων που προέκυψαν, τις πιέσεις των εμπλεκομένων ομάδων πίεσης κυρίων των εφοπλιστών πλοιοκτητών και ναυτικών, σημαντικό ρόλο έπαιξε η πετρελαϊκή κρίση. Υ.Ε.Ν. και Δημόσια Πολιτική 78 Έχοντας υπόψη όλα τα παραπάνω συμπεραίνω ότι: α. - όντως για λόγους αποτελεσματικότερης λειτουργίας και συντονισμού του Κυβερνητικού μηχανισμού είναι απαραίτητος ο περιορισμός του αριθμού των υπουργείων περίπου στα δεκαπέντε β. - στον περιορισμό όμως αυτό δεν θα πρέπει να περιλαμβάνεται το Υ.Ε.Ν., το οποίο μάλιστα και λόγω του ρόλου της εμπορικής μας ναυτιλίας στην Ε.Ε. αλλά και διεθνώς θα πρέπει να βρίσκεται υψηλότερα στη σειρά της κυβερνητικής κατάταξης γ. - το Υ.Ε.Ν. το οποίο είναι ο διοικητικός φορέας της εμπορικής μας ναυτιλίας δηλαδή ο τρίτος από τους πυλώνες Εργασία Πλοιοκτησία - Διοίκηση αλλά και ο φορέας

20 50 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH που αστυνομεύει και συνδέει το τρίπτυχο ναυτικός πλοίο - λιμένας είναι ένα πολυσχιδές υπερυπουργείο το οποίο συγκεντρώνει τις αρμοδιότητες / είναι φορέας παραγωγής και άσκησης δημόσιας πολιτικής για το θαλάσσιο χώρο επτά και πλέον υ- πουργείων ήτοι: αρμοδιότητες του υπουργείου Παιδείας, γιατί εκπαιδεύει και μετεκπαιδεύει όλα τα στελέχη του Εμπορικού Ναυτικού σε διάφορα σχολεία, τα οποία διοικεί, στελεχώνει και εποπτεύει αρμοδιότητες του υπουργείου Εργασίας, γιατί καθορίζει τις συνθέσεις του πληρώματος των πλοίων, τις ειδικότητες και τα προσόντα του καθενός, επιλύει ναυτεργατικές διαφορές και ελέγχει την εφαρμογή της ισχύουσας κάθε φορά νομοθεσίας στα πληρώματα, αλλά και τις εργασίες στα λιμάνια εποπτεύει και στελεχώνει τα Ασφαλιστικά ταμεία των ναυτικών και παρέχει πλήρη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στους ασφαλισμένους και τις οικογένειες τους από τις περιφερειακές του υπηρεσίες, αρμοδιότητα δηλαδή υπουργείου Υγείας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων αρμοδιότητες του υπουργείου Συγκοινωνιών διότι ρυθμίζει όλα τα θέματα των θαλασσίων συγκοινωνιών σε μία χώρα που περισσότερο από το 1/3 της συνολικής της έκτασης είναι νησιά είναι υπουργείο δημόσιας τάξης στη θάλασσα και τους λιμένες, διότι στο Λ.Σ. α- ποκλειστικά έχει ανατεθεί η αστυνόμευση των περιοχών αυτών έχει αρμοδιότητες υπουργείου εξωτερικών, διότι παρακολουθεί όλα τα τεκταινόμενα στον διεθνή ναυτιλιακό χώρο και επεμβαίνει στους διεθνείς οργανισμούς για την υποστήριξη των ελληνικών θέσεων και συμφερόντων έχει επίσης βαρύνουσα άποψη στην κατασκευή και εκμετάλλευση των λιμένων, διότι γνωματεύει και παρακολουθεί την εκτέλεση των λιμενικών έργων, ενώ έχει την πλήρη διαχείριση και αξιοποίηση των λιμένων διαμέσου των Οργανισμών Λιμένων/Α.Ε. και των λιμενικών δημοτικών ή νομαρχιακών ταμείων.αρμοδιότητες δηλαδή υπουργείων Οικονομικών και ΠΕ. ΧΩ. ΔΕ.. Με βάση τα παραπάνω θα έπρεπε κατά την άποψη μου να αναβαθμιστεί η θέση του στην ιεραρχία των Υπουργείων καταλαμβάνοντας την έβδομη θέση μετά τα υπουργεία Εθνικής Άμυνας, Εσωτερικών, Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Εξωτερικών, Παιδείας,Υγείας. Η ιεράρχηση αυτή μπορεί να γίνει με αξιολόγηση του τι έχει προσφέρει, τι προσφέρει και με ποια μέσα και το βασικότερο όλων είναι ότι αποτελεί το διοικητικό φορέα της μεγαλύτερης ναυτιλίας στην Ε.Ε. και πρώτης σε κόρους παγκόσμια. Στα πλαίσια αυτά θα ήταν πιο δόκιμος και ο χαρακτηρισμός του αντί Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής όπως πλέον ονομάζεται σε Υπουργείο Θαλάσσιας Ασφάλειας, Ναυτιλίας και Ναυτιλιακής Πολιτικής. Πλοίο - ναυτικός - εφοπλιστής Ο ρόλος του Υ.Ε.Ν. ήταν και είναι να συνδέει τους τρεις πυλώνες που οδήγησαν στο θαύμα της ελληνικής ναυτιλίας.αυτοί είναι το πλοίο, ο ναυτικός και ο εφοπλιστής. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθεί η φύση της εργασίας του ναυτικού και το συνεχές ωράριο λειτουργίας του πλοίου όπου και αν βρίσκεται. Η φύση αυτή του πλοίου που προσιδιάζει σε στρατιωτική μορφής οργάνωσης οδήγησε στη δημιουργία ενός στρατιωτικού σώματος από τον Ε. Βενιζέλο (ίδρυση Λ.Σ. το 1919), για να βοηθήσει τη ναυτιλία σε δύσκολες εποχές (Α παγκόσμιος πόλεμος, μικρασιατική καταστροφή, εμφάνιση μηχανών α- ντί ατμού κ.λπ.).