Π5: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Π5: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ"

Transcript

1 Π5: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Π5 1 ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΣΤΗΝ Π.Ε Εισαγωγικό Σημείωμα Αναλυτικό Πρόγραμμα Πρώτη Ώρα: Γένεση και Εξέλιξη της Π.Ε Δεύτερη Ώρα: Ορισμός και Μορφές της ΠΕ Τρίτη Ώρα: Υπεύθυνη Περιβαλλοντική Συμπεριφορά και Συμμετοχή Πολιτών Τέταρτη Ώρα: Ελεύθερη Εκπαίδευση Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Εισήγηση Η Γένεση και η Εξέλιξη της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ορισμός της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μορφές της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Υπεύθυνη Περιβαλλοντική Συμπεριφορά και Συμμετοχή Πολιτών Ελεύθερη Εκπαίδευση (Free Choice Learning) Εκπαίδευση για την Αειφορία Βιβλιογραφία ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΜΕΣΩ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ Εισαγωγικό Σημείωμα Αναλυτικό Πρόγραμμα Πρώτη και Δεύτερη Ώρα: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Τρίτη και Τέταρτη Ώρα: Νέες Τεχνολογίες στο Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πέμπτη και Έκτη Ώρα: Συστήματα Συλλογής και Επεξεργασίας Δεδομένων με Μικροϋπολογιστές (Χρήση, Λειτουργία και Εφαρμογές Αισθητήρων και Οργάνων Ψηφιακής Συλλογής Δεδομένων στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση) Έβδομη και Όγδοη Ώρα: Νεότερες Εξελίξεις Εισήγηση Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Νέες Τεχνολογίες στο Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Συστήματα Συλλογής και Επεξεργασίας Δεδομένων με Μικροϋπολογιστές (Χρήση, Λειτουργία και Εφαρμογές Αισθητήρων και Οργάνων Ψηφιακής Συλλογής Δεδομένων στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση) Νεότερες Εξελίξεις: Τηλεπισκόπιση Συστήματα Γεωγραφικού Προσδιορισμού Θέσης (GPS) Εικονικά Περιβάλλοντα Παρουσίαση του Λογισμικού Εικονικής Τοπιογραφίας VistaPro Βιβλιογραφία ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ i

3 3.1 Εισαγωγικό Σημείωμα Σκοπός Στόχοι Εισαγωγή Αναλυτικό Πρόγραμμα Πρώτη Ώρα: Ατμοσφαιρική Ρύπανση και η Επίδραση στην Υγεία Δεύτερη Ώρα: Προβλήματα Αναπαραγωγής που Οφείλονται σε Επαγγελματική Έκθεση Βαρέα Μέταλλα Τρίτη Ώρα: Νοσοκομειακά Απόβλητα Τέταρτη Ώρα: Ψυχολογικά Προβλήματα Συμπεράσματα - Παράρτημα Εισήγηση Ατμοσφαιρική Ρύπανση και η Επίδραση στην Υγεία Προβλήματα Αναπαραγωγής που Οφείλονται σε Επαγγελματική Έκθεση Βαρέα Μέταλλα Νοσοκομειακά Απόβλητα Ψυχολογικά Προβλήματα Βιβλιογραφία ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ (ΦΥΣΙΚΟ & ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ) Εισαγωγικό Σημείωμα Υδάτινα Οικοσυστήματα: Λειτουργίες, Αξίες, Περιβαλλοντικά Προβλήματα και Αειφορική Διαχείριση Χερσαία Φυσικά Οικοσυστήματα Ατμόσφαιρα Κλιματικές Αλλαγές Aνθρωπογενή Οικοσυστήματα Περιβαλλοντικοί Κίνδυνοι, Επιπτώσεις και Αντιμετώπιση Κοινωνική Διάσταση της Αειφόρου Ανάπτυξης Αναλυτικό Πρόγραμμα Πρώτη Ώρα: Υδάτινα Οικοσυστήματα Δεύτερη Ώρα: Χερσαία Φυσικά Οικοσυστήματα Τρίτη Ώρα: Ατμόσφαιρα και Κλιματικές Αλλαγές Τέταρτη Ώρα: Ανθρωπογενή Οικοσυστήματα Πέμπτη Ώρα: Περιβαλλοντικοί Κίνδυνοι, Επιπτώσεις και Αντιμετώπιση Έκτη Ώρα: Κοινωνική Διάσταση της Αειφόρου Ανάπτυξης Εισήγηση Υδάτινα Οικοσυστήματα: Λειτουργίες, Αξίες, Περιβαλλοντικά Προβλήματα και Αειφορική Διαχείριση Χερσαία Φυσικά Οικοσυστήματα Ατμόσφαιρα Κλιματικές Αλλαγές Aνθρωπογενή Οικοσυστήματα Περιβαλλοντικοί Κίνδυνοι - Επιπτώσεις - Αντιμετώπιση Κοινωνική Διάσταση της Αειφόρου Ανάπτυξης Βιβλιογραφία ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Π.Ε Εισαγωγικό Σημείωμα ii

4 5.1.1 Διδακτικοί Στόχοι Μεθοδολογική Προσέγγιση Αναλυτικό Πρόγραμμα Πρώτη και Δεύτερη Ώρα Τρίτη και Τέταρτη Ώρα Πέμπτη και Έκτη Ώρα Εισήγηση Η Διεύρυνση της Έννοιας του Περιβάλλοντος στα Πλαίσια της Αρχής της Αειφορίας - Η Εξέλιξη του Νοήματος της Έννοιας «Περιβαλλοντικός Αλφαβητισμός» Βασικές Αρχές για την Υλοποίηση Προγραμμάτων ΠΕ Μεθοδολογικές Προσεγγίσεις στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Ανεπτυγμένο Σχέδιο Εργασίας: Βιολογική και Πολιτισμική Ποικιλότητα Προτεινόμενες Δραστηριότητες για το Θέμα Διδακτικά Εργαλεία-Διδακτικές Στρατηγικές για την Υλοποίηση Δράσεων ΠΕ Βιβλιογραφία ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Εισαγωγικό Σημείωμα Αναλυτικό Πρόγραμμα Πρώτη και Δεύτερη Ώρα: Η Έννοια του Περιβάλλοντος Τρίτη Ώρα: Η Μυθολογία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης - Παιδαγωγική και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση - Η Ένταξη του Περιβάλλοντος στην Εκπαίδευση Τέταρτη Ώρα: Βασικές Μεθοδολογικές Προσεγγίσεις - Η Παιδαγωγική Πλευρά της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πέμπτη έως Όγδοη Ώρα: Στόχοι για την Ανάπτυξη Ενός Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών για την ΠΕ - Ο Ρόλος του Περιβαλλοντικού Εκπαιδευτή Ένατη και Δέκατη Ώρα: Σύνδεση Περιβάλλοντος και Εκπαίδευσης στο Ελληνικό Σχολείο - Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στο Ελληνικό Σχολείο Σήμερα Εισήγηση Η Έννοια του Περιβάλλοντος Παιδαγωγική Η Μυθολογία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Παιδαγωγική και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Η Ένταξη του Περιβάλλοντος στην Εκπαίδευση Βασικές Μεθοδολογικές Προσεγγίσεις Η Παιδαγωγική Πλευρά της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ανάπτυξη ενός Προγράμματος Σπουδών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Ο Ρόλος του Περιβαλλοντικού Εκπαιδευτή Η Σύνδεση Περιβάλλοντος και Εκπαίδευσης στο Ελληνικό Σχολείο Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στο Ελληνικό Σχολείο Σήμερα Βιβλιογραφία ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Εισαγωγικό Σημείωμα Διδακτικοί Στόχοι Μεθοδολογική Προσέγγιση iii

5 7.2 Αναλυτικό Πρόγραμμα Πρώτη Ώρα Δεύτερη Ώρα Τρίτη Ώρα Τέταρτη Ώρα Πέμπτη έως Όγδοη Ώρα Ένατη Ώρα Δέκατη και Ενδέκατη Ώρα Δωδέκατη Ώρα Εισήγηση Εκπόνηση-Yλοποίηση Περιβαλλοντικών Προγραμμάτων Αξιολόγηση και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Βιβλιογραφία iv

6 1 ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΣΤΗΝ Π.Ε. 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Η διδασκαλία των Εξελίξεων και των Σύγχρονων Αντιλήψεων για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στοχεύει στην ενημέρωση των στελεχών της ΠΕ, αλλά και των εκπαιδευτικών που είτε εφαρμόζουν προγράμματα ΠΕ είτε όχι με τις τρέχουσες εξελίξεις στο πεδίο της ΠΕ. Για το λόγο αυτό, κρίνεται σημαντικό να παρουσιασθούν πρώτα οι στόχοι, οι βασικές αρχές και τα χαρακτηριστικά της ΠΕ. Στη συνέχεια, τα παραπάνω μαζί με τον απώτατο στόχο της ΠΕ, που είναι η ανάπτυξη της Υπεύθυνης Περιβαλλοντικής Συμπεριφοράς, συνδέονται με την αναγκαιότητα της συμμετοχής πολιτών στη λήψη περιβαλλοντικών αποφάσεων. Η Ελεύθερη Εκπαίδευση, μια άλλη μορφή εκπαίδευσης, έρχεται να βοηθήσει τα προγράμματα ΠΕ για την εκπαίδευση των πολιτών στις συμμετοχικές διαδικασίες. Η ΠΕ εξετάζεται μέσα από τα πλαίσια της αειφόρου ανάπτυξης, μια έννοιας που αναδύθηκε μέσα από τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη στο Ρίο, το Τέλος, αξιολογείται η πορεία της ΠΕ μετά τη Σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών στο Γιοχάνεσμπουργκ και τη καθιέρωση της Εκπαίδευσης για την Αειφορία. 1.2 ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Πρώτη Ώρα: Γένεση και Εξέλιξη της Π.Ε. Αναδρομή στη πορεία της ΠΕ από την πρώτη διατύπωση του όρου ΠΕ, το 1948, έως και τη Διάσκεψη της Θεσσαλονίκης το Παρουσίαση των συμπερασμάτων της Συνόδου στο Γιοχάνεσμπουργκ το 2002, σύγκριση με το Earth Summit του 1992 στο Ρίο και ανάλυση της προσφοράς της Συνόδου στο Γιοχάνεσμπουργκ, στην εξέλιξη της ΠΕ Δεύτερη Ώρα: Ορισμός και Μορφές της ΠΕ Παρουσίαση του ορισμού, των στόχων, των βασικών αρχών και των χαρακτηριστικών της ΠΕ και ανάλυση των τριών μορφών της ΠΕ: Τυπική, μη-τυπική και άτυπη ΠΕ Τρίτη Ώρα: Υπεύθυνη Περιβαλλοντική Συμπεριφορά και Συμμετοχή Πολιτών Μοντέλα για την Ανάπτυξη της Υπεύθυνης Περιβαλλοντικής Συμπεριφοράς. Διάγραμμα της Ροής της Συμπεριφοράς. 1

7 Θεωρία της Προκαθορισμένης Συμπεριφοράς. Η Υπεύθυνη Περιβαλλοντική Συμπεριφορά και η Συμμετοχή Πολιτών Τέταρτη Ώρα: Ελεύθερη Εκπαίδευση Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Η έννοια και η σπουδαιότητα της Ελεύθερης Εκπαίδευσης (free choice learning). Η προσφορά της Ελεύθερης Εκπαίδευσης στην εκπαίδευση των πολιτών στις συμμετοχικές διαδικασίες. Τι είναι η εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη και οι διαφορές της με την ΠΕ. 2

8 1.3 ΕΙΣΗΓΗΣΗ Η Γένεση και η Εξέλιξη της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (ΠΕ) προήλθε μέσα από το διεθνές περιβαλλοντικό κίνημα που αναπτύχθηκε τις δεκαετίες του Ο όρος Περιβαλλοντική Εκπαίδευση διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τον Thomas Pritchard, σε διάσκεψη της Παγκόσμιας Ένωσης για τη Προστασία της Φύσης (IUCN) στο Παρίσι, τo 1948 (Πίνακας 1). Η Παγκόσμια Ένωση για τη Προστασία της Φύσης ιδρύθηκε το 1949 σαν μια κύρια, διεθνής ένωση κυβερνητικών και μη κυβερνητικών οργανώσεων, που ασχολούνται με τη διατήρηση της φύσης και από τότε παίζει σημαντικό ρόλο στην προώθηση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Palmer, 1998). Στην Ελληνική γλώσσα, ο όρος Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην ουσία αποτελεί μετάφραση του αγγλικού Environmental Education. Όμως η σημασία της αγγλικής λέξης education δεν αποδίδεται πλήρως με την ελληνική λέξη «εκπαίδευση», αφού εμπεριέχει και άλλα στοιχεία, τα οποία στην ελληνική γλώσσα αποδίδονται με άλλες λέξεις όπως «παιδεία» ή «αγωγή» (Σοφούλης, Καραμπάτσα, 1992). Οι Bloom και Krathwohl (1991) ξεχώρισαν δύο ομάδες διδακτικών σκοπών: γνωστικούς (μετάδοση γνώσεων και δεξιοτήτων) και συναισθηματικούς (διαμόρφωση αξιών, στάσεων και συμπεριφορών). Η «εκπαίδευση» επιδιώκει την επίτευξη γνωστικών σκοπών, θεωρώντας πως οι συναισθηματικοί σκοποί θα προκύψουν από την επιτυχή μετάδοση γνώσεων και δεξιοτήτων, ενώ η «αγωγή» επιζητά τη διαμόρφωση συγκεκριμένων αξιών, στάσεων και συμπεριφορών (Ράπτης 2000). Αν και ο όρος που εμφανίζεται συχνότερα είναι εκείνος της ΠΕ, εντούτοις εννοείται ή θα έπρεπε να εννοείται εκείνος της Περιβαλλοντικής Αγωγής (ΠΑ), λόγω των ιδιαιτεροτήτων που παρουσιάζει η ΠΕ ως προς τους στόχους, που όπως αναλύεται παρακάτω, δεν είναι μόνο γνωστικοί. Στην ελληνική βιβλιογραφία, υπάρχουν κάποιες αναφορές στον όρο Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Αγωγή, ο οποίος έχει σα στόχο να καλύψει τη διαφορά μεταξύ των λέξεων εκπαίδευση και education (Σοφούλης, Καραμπάτσα, 1992 και Ράπτης, 2000). ΠΟΤΕ ΠΟΥ TΙ 1948 Παρίσι Διάσκεψη IUCN 1949 Ίδρυση της Διεθνούς Ένωσης για την Συντήρηση της Φύσης και των Φυσικών Πόρων (International Union for the Conservation of Nature and Natural Resources - IUCN) 1970 Nεβάδα, ΗΠΑ Διεθνής Συνάντηση Εργασίας για τη ΠΕ στο σχολικό πρόγραμμα (IUCN) 1972 Στοκχόλμη, Σουηδία Διακυβερνητική Διάσκεψη για το Περιβάλλον του Ανθρώπου (UN) 1975 Βελιγράδι Ίδρυση United Nations Environment Program (UNEP), Διεθνές Εργαστήριο για την ΠΕ, Ίδρυση IEEP (UNEP, UNESCO) 1977 Tυφλίδα, Σοβιετική Ένωση 1 η Διακυβερνητική Διάσκεψη για την Π.Ε. (UNESCO) 1987 Μόσχα Διεθνές Συνέδριο για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (UNESCO, UNEP) 3

9 1992 Ρίο, Βραζιλία Διεθνής Διάσκεψη για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (Earth Summit) (UN) Διεθνές Εργαστήριο για την Π.Ε Θεσσαλονίκη Περιβάλλον και Κοινωνία: Εκπαίδευση και Ευαισθητοποίηση των Πολιτών για την Διατηρησιμότητα 2002 Γιοχάνεσμπουργκ Σύνοδος Κορυφής για την Αειφόρο Ανάπτυξη (The UN World Summit on Sustainable Development) Πίνακας 1: Οι Γνωστότεροι Σταθμοί στην Ιστορία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Το 1968, πραγματοποιείται και πάλι στο Παρίσι, υπό την αιγίδα της UNESCO, η Διάσκεψη για τη Βιόσφαιρα. Στη συγκεκριμένη διάσκεψη διατυπώνεται το αίτημα για ανάπτυξη διδακτικού υλικού, το οποίο θα σχετίζεται με τη μελέτη του περιβάλλοντος σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης, για προώθηση της τεχνικής εκπαίδευσης και αναθέρμανση της παγκόσμιας γνώσης γύρω από τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Δύο χρόνια αργότερα, το 1970, στη Νεβάδα των Η.Π.Α. πραγματοποιείται η πρώτη διεθνής συνάντηση με θέμα τη ΠΕ. Στη συγκεκριμένη συνάντηση καθιερώνεται διεθνώς ο όρος «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση» και δίνεται ο πρώτος ορισμός της ΠΕ. (IUCN, 1970). Στη Διάσκεψη της Στοκχόλμης, το 1972, για πρώτη φορά αναγνωρίστηκε επίσημα, σε κυβερνητικό επίπεδο ότι, τα περιβαλλοντικά προβλήματα υπάρχουν, ως αποτέλεσμα ανθρωπίνων δραστηριοτήτων και διακυβεύουν το μέλλον του πλανήτη. Επιπλέον, για πρώτη φορά αναγνωρίζεται διεθνώς στη «Διακήρυξη για το Περιβάλλον του Ανθρώπου», η ανάγκη θέσπισης προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για την αντιμετώπιση της συνεχούς υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Η Διάσκεψη της Στοκχόλμης αντανακλούσε το διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον και ανησυχία για το περιβάλλον, τη δεκαετία του 1970, και οδήγησε στη θεσμοθέτηση του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (U.N.E.P.). Στα πλαίσια του σχεδίου δράσης της Διάσκεψης της Στοκχόλμης, η UNESCO σε συνεργασία με το U.N.E.P. οργάνωσε το Διεθνές Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Ι.Ε.Ε.Ρ.). Οι βασικοί στόχοι του Ι.Ε.Ε.Ρ. αφορούν τον σχεδιασμό δραστηριοτήτων, απαραίτητων για την ανάπτυξη ενός διεθνούς προγράμματος στον τομέα της ΠΕ, την προώθηση της έρευνας, τον σχεδιασμό καινούριων μεθόδων, διδακτικού υλικού και εκπαιδευτικών προγραμμάτων στον τομέα του περιβάλλοντος, την κατάρτιση εκπαιδευτικών και ερευνητών και την παροχή βοήθειας στα κράτη μέλη του ΟΗΕ για την ανάπτυξη προγραμμάτων ΠΕ. (UNESCO PNUE, 1984). Το I.E.E.P. τέθηκε σε εφαρμογή το 1975, στο Συνέδριο του Βελιγραδίου, όπου έγινε η πρώτη αντιμετώπιση των οικολογικών προβλημάτων στη ρίζα τους και διαμορφώθηκε το εννοιολογικό πλαίσιο και οι κατευθυντήριοι άξονες της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Τα συμπεράσματα της διεθνής αυτής συνάντησης αποτυπώθηκαν σε μια διακήρυξη, η οποία ονομάστηκε «Χάρτα του Βελιγραδίου». Αποτελέσματα του Συνεδρίου του Βελιγραδίου είναι ο επαναπροσδιορισμός της έννοιας της ανάπτυξης και της σχέσης ανθρώπου και περιβάλλοντος και ο καθορισμός μέτρων για την αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής υποβάθμισης (UNESCO-UNEP, 1976). Ήδη κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου του Βελιγραδίου άρχισαν να οργανώνονται οι δραστηριότητες που θα ακολουθούσαν. Έτσι, το Συνέδριο ακολούθησε σειρά συναντήσεων στα πλαίσια του I.E.E.P., που σκοπό είχαν την εις βάθος μελέτη της Χάρτας του Βελιγραδίου και την προσαρμογή των προτάσεών της 4

10 στις κατά τόπους απαιτήσεις. Στις συναντήσεις αυτές εμπλουτίστηκαν οι προτάσεις του Συνεδρίου του Βελιγραδίου και οργανώθηκαν οι στρατηγικές για την εφαρμογή της ΠΕ σε τοπικό επίπεδο με βάση τις ήδη υπάρχουσες δραστηριότητες και προτάθηκε, επίσης, η ενίσχυση των τοπικών δικτύων ανταλλαγής ιδεών και πληροφοριών για την ΠΕ. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια αυτών των συναντήσεων εκπληρώθηκε ένας επιπλέον στόχος, που ήταν ο προσανατολισμός των ληπτών αποφάσεων και των περιβαλλοντικών εκπαιδευτών στις αρχές και τη μεθοδολογία της ΠΕ. Κατ αυτόν τον τρόπο, άνοιξε ο δρόμος για την επόμενη σημαντική συνάντηση, τη Διάσκεψη της Τυφλίδας το Η Διάσκεψη της Τυφλίδας αποτελεί τη πρώτη διακυβερνητική διάσκεψη για τη ΠΕ. Στη Διάσκεψη της Τυφλίδας, τα βασικά θέματα που συζητήθηκαν ήταν τα περιβαλλοντικά προβλήματα στις σύγχρονες κοινωνίες και η στρατηγική και η μεθοδολογία ανάπτυξης της ΠΕ, όπου και ουσιαστικά καθορίστηκε η πορεία της ΠΕ. Έτσι, στην Τυφλίδα η ΠΕ υιοθετείται ως μια διαδικασία, η οποία βοηθά στην κατανόηση της αλληλεξάρτησης κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών παραγόντων, παρέχει την ικανότητα συμμετοχής στα άτομα και στις κοινωνικές ομάδες στη προσπάθεια για τη βελτίωση του περιβάλλοντος και προσδίδει στους συμμετέχοντες νέους τρόπους συμπεριφοράς, περιβαλλοντικά πιο υπεύθυνους. Προτάθηκε η άποψη ότι η ΠΕ πρέπει να απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες και να εντάσσεται σε όλα τα επίπεδα της τυπικής όσο και της άτυπης εκπαίδευσης, ενώ αναγνωρίζεται η σπουδαιότητα της περιβαλλοντικής έμφασης στη διδασκαλία των εκπαιδευτών και διατυπώνεται η πρόταση για περιβαλλοντική εκπαίδευση και κατάλληλη περιβαλλοντική κατάρτιση τους. Ακόμη, σημειώνεται ότι για την ανάπτυξη της ΠΕ. απαιτείται η αξιοποίηση του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος, όλων των μορφών εξωσχολικής εκπαίδευσης, καθώς και των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας (UNESCO, 1978). Στη Διάσκεψη της Τυφλίδας διατυπώνονται οι σκοποί, οι στόχοι και οι κατευθυντήριες αρχές της ΠΕ, προσδιορίζεται η φύση της και οι άξονες δράσης, συντάσσεται, δηλαδή, το βασικό θεωρητικό πλαίσιο της ΠΕ. Το θεωρητικό αυτό πλαίσιο αναγνωρίζεται και καθιερώνεται στις επόμενες διασκέψεις, που ακολούθησαν για τη ΠΕ και οι οποίες στηρίχτηκαν στη Διακήρυξη και τις προτάσεις της Διάσκεψης της Τυφλίδας. Αποτέλεσμα είναι, τα όσα διατυπώθηκαν στη Τυφλίδα να αποτελούν σήμερα ορόσημο και «ένα είδος ευαγγελίου για όσους ασχολούνται με την ΠΕ.» (Καλαϊτζϊδης, 1999). Το 1980, διατυπώνεται η Παγκόσμια Στρατηγική Διατήρησης (World Conservation Strategy) από τους I.U.C.N., U.N.E.P. και Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (W.W.F.) (Palmer, 1998). Μέσα στα πλαίσια της παραπάνω Στρατηγικής, αποτυπώνεται η σημασία της διατήρησης των φυσικών πόρων, μέσω της διαδικασίας της βιώσιμης ανάπτυξης και εκφράζεται η άποψη ότι διατήρηση και ανάπτυξη είναι αμοιβαία εξαρτώμενες μεταξύ τους. Επίσης, σημειώνεται ότι η συμπεριφορά όλων των κοινωνιών απέναντι στη βιόσφαιρα πρέπει να αλλάξει, για να επιτευχθούν οι στόχοι της διατήρησης. Επομένως, καθήκον της ΠΕ είναι να καλλιεργήσει ή να ενισχύσει στάσεις και συμπεριφορές. που να είναι συμβατές με τη νέα αυτή προοπτική. Δέκα χρόνια μετά τη Διάσκεψη της Τυφλίδας, το 1987, και ενώ τα περιβαλλοντικά προβλήματα όχι μόνο οξύνονται, αλλά και αυξάνονται σε αριθμό (τρύπα του όζοντος, φαινόμενο του θερμοκηπίου, όξινη βροχή, ένταση της αποδάσωσης και της ερημοποίησης, λειψυδρία κ.α.), η κοινή γνώμη έχει αρχίσει να ευαισθητοποιείται περιβαλλοντικά, είναι σε έξαρση τα πράσινα κόμματα και οι περιβαλλοντικές 5

11 οργανώσεις ασκούν πίεση για επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Τότε, πραγματοποιείται στη Μόσχα το "Διεθνές Συνέδριο για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Κατάρτιση". Στο συνέδριο αυτό και μέσα από το πρίσμα της νέας περιβαλλοντικά αδιέξοδης κατάστασης που έχει δημιουργηθεί, παρουσιάζεται μια διεθνής στρατηγική για την περιβαλλοντική εκπαίδευση και κατάρτιση, ενώ παράλληλα επαναπροσδιορίζεται η έννοια της ανάπτυξης και καθιερώνεται ο όρος "βιώσιμη ανάπτυξη". Η Διακήρυξη της Τυφλίδας, όσον αφορά τους σκοπούς, τους στόχους και τις κατευθυντήριες αρχές αναγνωρίζεται ως το βασικό πλαίσιο για όλες τις βαθμίδες της τυπικής και μη-τυπικής εκπαίδευσης (UNESCO U.N.E.P., 1988). Στα συμπεράσματα του συνεδρίου της Μόσχας, καταγράφεται για πρώτη φορά ο πόλεμος ως περιβαλλοντική απειλή, αναγνωρίζεται η συμβολή της ΠΕ στην επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης, ορίζεται η Περιβαλλοντική Επικοινωνία και παρουσιάζεται ως αναγκαία η κατάρτιση ειδικών σε περιβαλλοντικά θέματα. Με βάση το σκεπτικό ότι η ΠΕ στοχεύει στην αλλαγή της γνωστικής όσο και της συναισθηματικής πλευράς της ανθρώπινης συμπεριφοράς, δίνεται έμφαση στο ρόλο της μη-τυπικής εκπαίδευσης, τονίζεται η ανάγκη κατάρτισης ειδικευμένου προσωπικού για την τυπική και μητυπική ΠΕ και υπογραμμίζεται η χρήση των Μ.Μ.Ε, των νέων τεχνολογιών επικοινωνίας και πληροφορίας, των μουσείων, καθώς και η διοργάνωση ειδικών εκθέσεων, διαλέξεων και εκδρομών για την εκπαίδευση και ενημέρωση του κοινού σε σχέση με το περιβάλλον (UNESCO-UNEP, 1988). Την ίδια χρονιά, το 1987, δημοσιεύεται Το Κοινό μας Μέλλον (Our Common Future), μια έκθεση της Παγκόσμιας Επιτροπής για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (W.C.E.D.), όπου υιοθετούνται, ενισχύονται και επεκτείνονται οι απόψεις, που διατυπώθηκαν στην Παγκόσμια Στρατηγική για τη Διατήρηση και επιπλέον, η εκπαίδευση αναγνωρίζεται σαν ένα κύριος παράγων για να επιτευχθούν αλλαγές στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Το 1991, δημοσιεύεται από τους I.U.C.N., U.N.E.P. και W.W.F. μια νέα βελτιωμένη έκδοση της Παγκόσμιας Στρατηγικής Διατήρησης με τίτλο Caring for the Earth: A Strategy for Sustainable Living, που περιλαμβάνει ένα χρονοδιάγραμμα επίτευξης ορισμένων στόχων (Palmer, 1998), ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγονται η υποστήριξη της ΠΕ και η ενσωμάτωση της στα σχολικά προγράμματα όλων των χωρών μέχρι το Το 1992, πραγματοποιείται στο Ρίο της Βραζιλίας η "Διεθνής Διάσκεψη για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη", υπό την αιγίδα του Ο.Η.Ε. Στο χρονικό διάστημα , από τη πρώτη σημαντική διάσκεψη για το περιβάλλον στη Στοκχόλμη, μέχρι τη Διάσκεψη του Ρίο και παρά τις όποιες θετικές ενέργειες έχουν γίνει, δεν έχουν εμφανιστεί τα επιθυμητά αποτελέσματα, όσον αφορά τους στόχους της ΠΕ και την επίλυση των περιβαλλοντικών θεμάτων, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση και η υποβάθμιση των οικοσυστημάτων. Τη περίοδο αυτή, δεν παρατηρήθηκε καμία ουσιαστική αλλαγή στις συμπεριφορές και στις στάσεις των κοινωνικών ομάδων προς ένα νέο πιο υπεύθυνο περιβαλλοντικό ήθος, ενώ δεν έγινε παγκοσμίως αντιληπτή η σπουδαιότητα της ΠΕ. Ως κύρια αιτία, μπορεί να θεωρηθεί ο τρόπος που το περιβάλλον και η ανάγκη προστασίας του, παρουσιαζόταν σαν εμπόδιο στην οικονομική ανάπτυξη. Στη Διάσκεψη του Ρίο, επαναπροσδιορίζεται η σχέση περιβάλλοντος και ανάπτυξης και συντάσσεται η Agenda 21, που αποτέλεσε το βασικό οδηγό για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης. Ειδικότερα, το κεφάλαιο 36 της Agenda 21 περιλαμβάνει όλες τις δράσεις που αφορούν την εκπαίδευση και τον επαναπροσανατολισμό της προς την κατεύθυνση της αειφορικής ανάπτυξης, τη προώθηση της ενημέρωσης του κοινού και της επαγγελματικής κατάρτισης. Οι 6

12 βασικές αρχές του παραπάνω κεφαλαίου στηρίζονται στο κείμενο της Διακήρυξης της Τυφλίδας (UN, 1992). Παράλληλα, μέσα στο κείμενο ενθαρρύνεται η χρήση των Μ.Μ.Ε. για τους στόχους της ΠΕ. Ακόμη, ένα από τα σημαντικότερα συμπεράσματα της Διάσκεψης στο Ρίο, ήταν ότι η εκπαίδευση για το περιβάλλον και την ανάπτυξη πρέπει να ενσωματωθεί ως ένα σημαντικό και ουσιώδες κομμάτι της τυπικής και μητυπικής εκπαίδευσης (Palmer, 1998). Το 1997, πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη διάσκεψη για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, με τίτλο "Περιβάλλον και Κοινωνία: Εκπαίδευση και Ευαισθητοποίηση των Πολιτών για τη Διατηρησιμότητα". Στη διάσκεψη αυτή πραγματοποιήθηκε μια αναθεώρηση της διαδικασίας της Π.Ε. έτσι, ώστε να εντοπιστούν τα λάθη εκείνα που εμπόδισαν την επιτυχία των στόχων της ΠΕ, η οποία μέχρι τότε δεν έχει να επιδείξει ουσιαστικά αποτελέσματα στο τομέα της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης. Τα κύρια λάθη που επισημάνθηκαν, μέσα στη πορεία και την εξέλιξη της ΠΕ μέχρι τότε, ήταν η ελλιπής και κακή περιβαλλοντική εκπαίδευση των ίδιων των εκπαιδευτικών, με αποτέλεσμα την απουσία ή την ατελή περιβαλλοντική εκπαίδευση των μαθητών, καθώς και η μαζική παραγωγή ενημερωτικών πακέτων και φυλλαδίων για τα περιβαλλοντικά θέματα, χωρίς όμως αυτά να στηρίζονται από ένα σωστό και ολοκληρωμένο πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Η αναγνώριση των σοβαρών λαθών στη πορεία της ΠΕ, από τη Διάσκεψη της Τυφλίδας μέχρι τη διάσκεψη της Θεσσαλονίκης (επέτειος των 20 χρόνων), παράλληλα με την επίδραση της Agenda 21 για τη προώθηση και την υλοποίηση της εκπαίδευσης για την αειφορία, είχαν σαν αποτέλεσμα μια τάση για απαλοιφή του όρου Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και αντικατάστασης του από τον όρο Εκπαίδευση για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (Knapp, 2000) έτσι, ώστε η τελευταία να αποτελεί τη νέα και ολοκληρωμένη προσέγγιση για να επιτευχθεί μια σωστή περιβαλλοντική διαχείριση (Knapp, 1998). Το γεγονός αυτό, προκάλεσε αρκετές αντιδράσεις, οι οποίες στηρίζονταν στη λογική ότι η πραγματική επίτευξη των στόχων της ΠΕ δεν εντοπίζεται στην αλλαγή του ονόματος της, αλλά στη ουσιαστική βελτίωση του τρόπου λειτουργίας της. Στη Διάσκεψη της Θεσσαλονίκης, διατυπώνεται ότι ο επαναπροσανατολισμός της εκπαίδευσης προς την αειφορία πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα επίπεδα της τυπικής, μη-τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης και προτείνεται η κατάρτιση σχεδίων δράσης, με συγκεκριμένους στόχους και στρατηγικές για την τυπική, μη-τυπική και άτυπη ΠΕ. Τέλος, στη Θεσσαλονίκη έγινε αντιληπτή η ανάγκη για μια ουσιαστική περιβαλλοντική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, σε όλα τα επίπεδα και για μια αξιολόγηση της προσφερόμενης γνώσης γύρω από τα περιβαλλοντικά θέματα. Η παγκόσμια σύνοδος κορυφής των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ), για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη πραγματοποιήθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ, στη Νότια Αφρική, από τις 26 Αυγούστου έως τις 4 Σεπτεμβρίου Στη Σύνοδο, οι κυβερνήσεις και οι συμμέτοχοι συγκεντρώθηκαν για να εξετάσουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις, που αντιμετωπίζει ο κόσμος μας σήμερα, για να βρουν τους καλύτερους τρόπους να εφαρμόσουν την Agenda 21, να μειώσουν την παγκόσμια φτώχεια και να προστατεύσουν το περιβάλλον. Από όσα δημοσιεύματα και συνεντεύξεις ακολούθησαν μετά το τέλος της Παγκόσμιας αυτής Συνάντησης, κάποια συμπεράσματα φαίνεται να είναι κοινώς αποδεκτά ως οι βασικές εκβάσεις και επιτυχίες της Συνόδου Κορυφής. Πιο συγκεκριμένα: 7

13 Η σύνοδος κορυφής επιβεβαίωσε τη βιώσιμη ανάπτυξη ως κεντρικό στοιχείο της διεθνούς ημερήσιας διάταξης και έδωσε νέα ώθηση στη σφαιρική δράση, για να καταπολεμήσει τη φτώχεια και να προστατεύσει το περιβάλλον. Η κατανόηση της βιώσιμης ανάπτυξης διευρύνθηκε και ενισχύθηκε, και ιδιαίτερα οι σημαντικοί σύνδεσμοι μεταξύ της ένδειας, του περιβάλλοντος και της χρήσης των φυσικών πόρων. Οι κυβερνήσεις συμφώνησαν και επιβεβαίωσαν μια σειρά συγκεκριμένων υποχρεώσεων για να επιτευχθεί η αποτελεσματικότερη εφαρμογή των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης. Τα ζητήματα ενέργειας και υγιεινής ήταν κρίσιμα στοιχεία των διαπραγματεύσεων και των εκβάσεων σε έναν μεγαλύτερο βαθμό από τις προηγούμενες διεθνείς συνεδριάσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η υποστήριξη για την καθιέρωση ενός κεφαλαίου και η σχετική ίδρυση ενός Διεθνούς Ταμείου Αλληλεγγύης για την εξόντωση της φτώχειας, ήταν ένα θετικό βήμα μπροστά. Η Αφρική προσδιορίστηκε να έχει ειδική προσοχή και υποστήριξη από τη διεθνή κοινότητα (UN/DESA, 2002). Τα δύο επίσημα έγγραφα, που υιοθετούνται από τις εθνικές κυβερνήσεις στη σύνοδο κορυφής είναι η Δήλωση του Γιοχάνεσμπουργκ και το Σχέδιο της Εφαρμογής. Τα ζητήματα που αποδείχτηκαν δύσκολα να συμφωνηθούν ήταν τα οικονομικά και οι χρηματοδοτήσεις, καθώς και η παγκοσμιοποίηση, αλλά και οι στόχοι για την εκμετάλλευση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η υιοθέτηση του πρωτοκόλλου του Κιότο, η φυσική υποβάθμιση των φυσικών πόρων και οι κυβερνητικοί μηχανισμοί. Οι πέντε βασικοί θεματικοί άξονες στο Σχέδιο Εφαρμογής είναι: Η καταπολέμηση της φτώχειας και η αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος. Η αλλαγή των μη αειφόρων προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης. Η προστασία των φυσικών πόρων και η αποτελεσματική χρήση και διαχείρισή τους, με βάση την αρχή της αειφορίας. Η παγκοσμιοποίηση σε συνδυασμό με την αειφόρο ανάπτυξη. Η αναδιαμόρφωση της διεθνούς θεσμικής αρχιτεκτονικής στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος και της βιώσιμης ανάπτυξης (Καραγεώργου Β., 2002). Δέκα χρόνια μετά το Earth Summit του 1992 στο Ρίο, πολλοί άνθρωποι κάνουν τη σύγκριση μεταξύ εκείνου του γεγονότος και του Γιοχάνεσμπουργκ. Οι ομάδες λόμπι και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις (NGOs) έχουν επικρίνει αισθητά την έκβαση της πρόσφατης συνεδρίασης, αλλά μάλλον δε θυμούνται ότι στις αρχές της δεκαετίας του '90 πολλοί θεώρησαν το Ρίο ως αποτυχία. Τώρα έχει φτάσει να θεωρείται μία συνάντηση σταθμός για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Υπάρχουν, όμως, πολλές διαφορές μεταξύ των δύο συνόδων. Πρώτα από όλα, δεν υπήρξε καμία δεσμευτική νομικά σύμβαση στο Γιοχάνεσμπουργκ, ενώ το Ρίο προώθησε τη Συνθήκη σχετικά με τη Βιοποικιλότητα και τη Συνθήκη Πλαίσιο για τις Κλιματικές Αλλαγές (Framework Convention on Climate Change). Κατά δεύτερον, το Γιοχάνεσμπουργκ πολύ περισσότερο κατευθύνθηκε στο πώς θα επιτύχει την πρακτική δράση, από ότι το Ρίο. Επιπλέον, ο κόσμος, στον οποίο ζούμε το 2003 είναι ένας πολύ διαφορετικός κόσμος, από ότι δέκα έτη πριν. Το Ρίο ήρθε σε μια εποχή αισιοδοξίας. Ο τοίχος του Βερολίνου 8

14 είχε πέσει, η Ε.Σ.Σ.Δ. είχε διασπαστεί, οι ανατολικό-ευρωπαϊκές χώρες αγκάλιαζαν την ελευθερία και τη δημοκρατία, η αμερικανική οικονομία ανακτούσε έδαφος. Στην Ευρώπη, οι πράσινες-αριστερές κυβερνήσεις έβαλαν τους ανθρώπους και το περιβάλλον στο κέντρο των πολιτικών τους και κέρδισαν τις εκλογές. Όλα αυτά τα γεγονότα, δημιούργησαν μια καλή ατμόσφαιρα για τις υψηλές φιλοδοξίες στο Ρίο. Υπήρξε γνήσια ελπίδα για την πραγματική αλλαγή. Δέκα έτη αργότερα, η εικόνα είναι πολύ διαφορετική. Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται ανασφαλείς, απειλούμενοι από δυνάμεις πέρα από τον έλεγχό τους, νιώθουν αποκλεισμένοι και η παγκοσμιοποίηση τους τρομάζει. Αμέσως μετά τις 11 Σεπτεμβρίου 2001, ο κόσμος προσπαθεί ακόμα να συνέλθει από την τρομοκρατία. Η φτώχεια για τους περισσότερους είναι η ρίζα όλων των προβλημάτων και η παγκοσμιοποίηση για κάποιους άλλους είναι αυτό που κάνει τελικά τον κόσμο να διαιρείται σε νικητές και ηττημένους. Με όλα αυτά υπόψη, οι προσδοκίες ήταν πολύ χαμηλές για το Γιοχάνεσμπουργκ, αλλά ο πήχης ήταν πολύ ψηλός. Θα μπορούσε εύκολα να έχει καταρρεύσει πλήρως η όλη προσπάθεια, μένοντας σε θέματα εμπορίου και χρηματοδοτήσεων, βάζοντας την ίδια την έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης σε κίνδυνο. Η ανάγκη για περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι απαραίτητη για την επίτευξη των στόχων που τέθηκαν στο Γιοχάνεσμπουργκ. Όμως, σαν όρος τουλάχιστον, φάνηκε να λείπει από τις συζητήσεις και τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής, σαν τομέας δεν εμφανίζεται πουθενά πλάι στα μεγάλα προβλήματα της ανθρωπότητας, και σαν μηχανισμός αντιμετώπισης δεν προτάθηκε ποτέ στα συμπεράσματα της Διάσκεψης. Είναι από τη μία φανερή η ανάγκη της Π.Ε. και πολλοί ίσως θεωρούν αυτονόητη την χρησιμότητά της για την εκπλήρωση των συμφωνηθέντων, όμως σε κανένα επίσημο έγγραφο δεν φαίνεται να αποτελεί μόνη της, αυτόνομη πρόταση ικανή να λύσει ως ένα σημείο κάποια από τα προβλήματα, που αντιμετωπίζει η Γη και ο πληθυσμός της. Και αυτό αποτελεί άλλη μια θλιβερή απόδειξη για τα βήματα που κάνουμε διεθνώς προς τα πίσω και τις ευκαιρίες, που δεν δράττει κανείς. Η Παγκόσμια Σύνοδος Κορυφής ήταν μια μεγάλη ευκαιρία για την προώθηση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, την ανάδειξή της μπροστά σε τόσους εκπροσώπους χωρών και οργανισμών και την κατανόησή της από εκατοντάδες φορείς. Η ευκαιρία έμεινε όμως ανεκμετάλλευτη και σε μερικά χρόνια πολύ πιθανό να διοργανώνεται μία νέα Σύνοδος, που τότε θα έχει στον τίτλο της, την Εκπαίδευση, με άλλα τόσα εκατομμύρια να ξοδεύονται για την πραγμάτωσή της, με εκατοντάδες ανθρώπους να προσπαθούν μήνες να διοργανώσουν το παγκόσμιο γεγονός, και τότε πιθανόν να συζητηθεί η ανάγκη για περιβαλλοντική εκπαίδευση. Η ανάγκη για γνώση, για πρόσβαση στην πληροφορία, η ανάγκη της γνώσης που θα οδηγήσει στην κρίση, την αξιολόγηση, την αμφισβήτηση και τη δράση. Γιατί η δράση είναι ενεργή, είναι συνεχής και είναι θετική όταν κινείται από την κατάλληλη γνώση, τις δεξιότητες και τις ικανότητες. Το Γιοχάνεσμπουργκ κατάφερε να καταλήξει στο συμπέρασμα της ανάγκης για δράση, χωρίς να αναφέρει τη γνώση και την εκπαίδευση ενός συγκεκριμένου είδους. Με αυτό στο μυαλό, τότε ίσως τελικά πρέπει να αναθεωρήσουμε τις απόψεις μας για την επιτυχία ή όχι της Παγκόσμιας Συνόδου Κορυφής. (Skanavis and Sarri, 2004) Ορισμός της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης 9

15 Το 1970, στη Νεβάδα, δίνεται ο ακόλουθος πρώτος ορισμός της ΠΕ, που αποτέλεσε και τη βάση, στην οποία στηρίχθηκαν στη διατύπωση τους, οι ορισμοί που ακολούθησαν: «Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση είναι η διαδικασία, που οδηγεί, με την αναγνώριση αξιών και τη διασαφήνιση εννοιών, στην ανάπτυξη των ικανοτήτων και των στάσεων που είναι απαραίτητες για την κατανόηση και την εκτίμηση της συσχέτισης ανθρώπου, πολιτισμού, και βιοφυσικού περιβάλλοντος. Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση συνεπάγεται, επίσης, άσκηση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και τη διαμόρφωση ενός κώδικα συμπεριφοράς του κάθε ατόμου ξεχωριστά γύρω από τα προβλήματα που αφορούν στην ποιότητα του περιβάλλοντος» (IUCN, 1970). Το 1977, στην Τυφλίδα της Γεωργίας, όπου διευκρινίζονται οι έννοιες, οι στόχοι, οι αρχές της Π.Ε., δόθηκε ο ακόλουθος ορισμός: «Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση είναι μια διαδικασία διαμόρφωσης ενός παγκόσμιου πληθυσμού, που να είναι ενήμερος και να ενδιαφέρεται για το περιβάλλον και τα προβλήματα του και να έχει τη γνώση, τις δεξιότητες, τις στάσεις και τη διάθεση να εργάζεται ατομικά και συλλογικά, για την επίλυση τρεχόντων περιβαλλοντικών προβλημάτων και πρόληψη νέων» (UNESCO, 1978). Στις διασκέψεις του Βελιγραδίου τέθηκαν οι στόχοι της Π.Ε. (Πίνακας 2) και στη Τυφλίδα αναλύθηκαν οι σκοποί, βασικές αρχές και τα χαρακτηριστικά της Π.Ε. (Πίνακες 3,4,5). Στόχοι Π.Ε. Συνειδητοποίηση Γνώση Στάσεις Δεξιότητες Ικανότητα Αξιολόγησης Συμμετοχή Άτομα και κοινωνικές ομάδες κατανοούν: Το περιβάλλον ως ενιαίο σύνολο Τα προβλήματα του και Τον καθοριστικό ρόλο του ανθρώπου στην επίλυση τους Άτομα και κοινωνικές ομάδες κατανοούν: Το περιβάλλον στο σύνολο του Τα προβλήματα του Το ρόλο του ανθρώπου μέσα σε αυτό και Την ευθύνη των ενεργειών του γι' αυτό Άτομα και κοινωνικές ομάδες αποκτούν: Κοινωνικές αξίες Ζωηρό ενδιαφέρον και Διάθεση για ενεργό συμμετοχή στην προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος Άτομα και κοινωνικές ομάδες αποκτούν: Απαραίτητες δεξιότητες για επίλυση περιβαλλοντικών προβλημάτων Άτομα και κοινωνικές ομάδες αξιολογούν: Περιβαλλοντικές παραμέτρους και Εκπαιδευτικά προγράμματα ως προς οικολογικούς, πολιτικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς, αισθητικούς και εκπαιδευτικούς παράγοντες Άτομα και κοινωνικές ομάδες αναπτύσσουν: Αίσθηση ευθύνης απέναντι στο περιβάλλον Και κατανοούν: Την επιτακτικότητα της δραστηριοποίησης για την επίλυση των 10

16 προβλημάτων του Πίνακας 2: Χάρτα Βελιγραδίου Σκοποί Π.Ε. Καλλιέργεια σαφούς κατανόησης και ενδιαφέροντος σχετικά με οικονομική, κοινωνική, πολιτική και οικολογική αλληλεξάρτηση στις αστικές και αγροτικές περιοχές. Δυνατότητα απόκτησης γνώσεων, αξιών, στάσεων, δέσμευσης και απαραίτητων ικανοτήτων για την προστασία και βελτίωση περιβάλλοντος, σε κάθε πολίτη. Δημιουργία νέων προτύπων συμπεριφοράς προς το περιβάλλον στα άτομα, στις ομάδες και την κοινωνία στο σύνολο της. Πίνακας 3: Διάσκεψη Τυφλίδας Σκοποί Π.Ε. Βασικές Αρχές Π.Ε. Κάθε πρόγραμμα ΠΕ πρέπει: * Να θεωρεί το περιβάλλον στο σύνολο του φυσικό και ανθρωπογενές, τεχνολογικό και κοινωνικό (οικονομικό, πολιτικό, τεχνολογικό, ιστορικό-πολιτισμικό, ηθικό, αισθητικό) * Να εξετάζει τα κύρια περιβαλλοντικά θέματα από τοπική, εθνική, περιφερειακή και διεθνή σκοπιά, ώστε οι μαθητές να εμβαθύνουν στις περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν σε άλλες γεωγραφικές περιοχές * Να αποτελεί συνεχή και δια βίου διαδικασία, που θα ξεκινά από την προσχολική ηλικία, θα συνεχίζεται σε όλα τα στάδια της σχολικής και εξωσχολικής εκπαίδευσης * Να επικεντρώνεται στις τρέχουσες και μελλοντικές καταστάσεις του περιβάλλοντος, λαμβάνοντας υπόψη την ιστορική τους διάσταση * Να υιοθετεί μια διεπιστημονική προσέγγιση, που χρησιμοποιώντας τις γνώσεις κάθε επιστημονικού τομέα να καθιστά δυνατή μια ολιστική και ισορροπημένη προοπτική * Να επιμένει στην αξία και αναγκαιότητα μιας τοπικής, εθνικής και διεθνούς συνεργασίας με στόχο την αποτροπή και την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων. * Να μελετά συστηματικά τις περιβαλλοντικές πλευρές των σχεδίων ανάπτυξης και οικονομικής μεγέθυνσης * Να διευκολύνει τη συμμετοχή των διδασκομένων στον προγραμματισμό των μαθησιακών τους εμπειριών και να τους δίνει τη δυνατότητα να λαμβάνουν αποφάσεις και να αποδέχονται τις συνέπειες τους * Να συσχετίζει την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, τη γνώση, την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και την αποσαφήνιση των αξιών, απευθυνόμενη σε κάθε ηλικία, δίνοντας όμως ιδιαίτερη έμφαση στην ευαισθητοποίηση των νέων ως προς τα περιβαλλοντικά προβλήματα που 11

17 * Να βοηθά τους διδασκόμενους να ανακαλύπτουν τα συμπτώματα και τις πραγματικές αιτίες των περιβαλλοντικών προβλημάτων * Να τονίζει την πολυπλοκότητα των περιβαλλοντικών προβλημάτων και συνεπώς την ανάγκη ανάπτυξης κριτικής σκέψης και ικανοτήτων για την επίλυση προβλημάτων εντοπίζονται στην κοινότητα τους * Να χρησιμοποιεί τους διάφορους εκπαιδευτικούς χώρους και ευρεία ποικιλία εκπαιδευτικών προσεγγίσεων για τη διδασκαλία και τη μάθηση σχετικά με το περιβάλλον και από το περιβάλλον, με κατάλληλη έμφαση στις πρακτικές δραστηριότητες και τις προσωπικές εμπειρίες Πίνακας 4: Διακήρυξη Τιφλίδας Βασικές Αρχές ΠΕ (Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε., Ελληνική Εταιρεία για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, 1999) Χαρακτηριστικά Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Προσανατολισμός στη λύση των προβλημάτων Διεπιστημονική προσέγγιση Ενσωμάτωση της εκπαίδευσης στην κοινωνία ή το άνοιγμα του σχολείου στη ζωή. Διαρκής χαρακτήρας Πίνακας 5: Διάσκεψη Τιφλίδας - Χαρακτηριστικά της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (UNESCO, 1978) Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η ΠΕ είναι μια μορφή εκπαίδευσης, που δεν αρκείται στην απλή μετάδοση αποσπασματικών περιβαλλοντικών γνώσεων. Αντίθετα, θεωρεί το περιβάλλον ως ένα πολύπλευρο και πολυσύνθετο αλληλεπιδράν σύστημα και γι' αυτό υποστηρίζει ότι η ανάλυση, η κατανόηση και η ολοκληρωμένη αντίληψη των περιβαλλοντικών προβλημάτων, πρέπει να γίνεται με συνδυασμό διαφόρων επιστημονικών κλάδων. Επίσης, η λύση των περιβαλλοντικών προβλημάτων αποτελεί το καθοδηγητικό πλαίσιο της ΠΕ Έτσι, οι εκπαιδευόμενοι, αφού συνειδητοποιήσουν το μέγεθος των περιβαλλοντικών προβλημάτων και τις αιτίες που τα προκαλούν, οδηγούνται στην διατύπωση προτάσεων που θα συντελούν στη λύση των προβλημάτων αυτών. Παράλληλα, ενισχύεται η συμμετοχή και η συνεργασία σε συλλογικές δράσεις, που στοχεύουν στην επίλυση περιβαλλοντικών προβλημάτων. Για το σκοπό αυτό, σημαντικό στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση είναι να επικεντρώνεται σε περιβαλλοντικά φαινόμενα που συνδέονται άμεσα με τη ζωή του εκπαιδευόμενου και είναι επομένως πιο κατανοητά γι' αυτόν, θα τραβήξουν το ενδιαφέρον του και θα του δώσουν τα κίνητρα εκείνα για να συμμετάσχει στη διαδικασία της ΠΕ. Δηλαδή, η συμμετοχή στην ΠΕ είναι καθαρά εθελοντική και στηρίζεται στη λογική της συνεργασίας μεταξύ των ατόμων που εκπαιδεύονται. Η μορφή της ΠΕ δεν παραμένει στάσιμη, αλλά παρακολουθεί και αφομοιώνει όλες τις κοινωνικές, οικονομικές, τεχνολογικές και πολιτισμικές αλλαγές που συμβαίνουν, κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μην είναι ποτέ αποκομμένη από την σύγχρονη ανθρώπινη ζωή, να έχει συνέχεια και να ανταποκρίνεται σε όλες τις περιβαλλοντικές προκλήσεις. Έτσι, όπως αναφέρει η Φλογαϊτη E.,(1998): «Αφενός μεν επαναπροσδιορίζει τις κατευθύνσεις της, το περιεχόμενο της, τις μεθόδους της, σύμφωνα με τη νέα κάθε φορά πραγματικότητα και τις καινούργιες ανάγκες και προβληματικές που 12

18 διαμορφώνονται, αφετέρου δε να διασφαλίζει τη συνεχή εκπαίδευση των ατόμων στη διάρκεια της ζωής τους, κινητοποιώντας όλες τις εκπαιδευτικές δομές, τυπικές και άτυπες. Μόνο μ' αυτόν τον τρόπο η ΠΕ δεν θα ξεπερνιέται από τα γεγονότα, αλλά και θα προλαμβάνει μελλοντικές καταστάσεις που απειλούν την ποιότητα του περιβάλλοντος και της ζωής». Επομένως, η ΠΕ ξεπερνά τα στενά πλαίσια του επίσημου εκπαιδευτικού συστήματος, επεκτείνεται και σε άλλους κοινωνικούς και θεσμικούς φορείς, απευθύνεται στα μέλη όλων των επαγγελματικών κλάδων, με σκοπό την ανάπτυξη μιας υπεύθυνης περιβαλλοντικής συνείδησης. Η ΠΕ, σύμφωνα με τη Διάσκεψη της Τυφλίδας, διακρίνεται σε: Εκπαίδευση για το ευρύ κοινό, η οποία πρέπει να παρέχεται σε κάθε ηλικία και σε όλα τα επίπεδα σχολικής εκπαίδευσης, σε διδασκόμενους και διδάσκοντες και στο πλαίσιο διαφόρων εξωσχολικών δραστηριοτήτων που απευθύνονται σε νέους και ενήλικες, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Εκπαίδευση ιδιαιτέρων επαγγελματικών κλάδων και επικεντρώνεται ιδιαίτερα σε αυτούς των οποίων οι δραστηριότητες και η επιρροή έχουν σημαντική επίδραση στο περιβάλλον. Ποικίλα επίπεδα της τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης πρέπει να συνδράμουν σε αυτήν την κατάρτιση. Επιμόρφωση ειδικών επαγγελματιών και επιστημόνων και αφορά όσους εργάζονται σε εξειδικευμένα προβλήματα του περιβάλλοντος. Είναι σημαντικό η εκπαίδευση των επιστημόνων να παρέχει μια διεπιστημονική διάσταση Μορφές της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση έχει καθιερωθεί κυρίως στη τυπική εκπαίδευση, ωστόσο, έχει έντονα διαπιστωθεί η αναγκαιότητα της και στις μορφές της μη τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης. Ο διαχωρισμός της μη-τυπικής από την άτυπη εκπαίδευση, βασίζεται στο σε ποιους απευθύνεται, στους τρόπους με τους οποίους εφαρμόζεται και στο χώρο στον οποίο αναπτύσσεται η κάθε μία και περιλαμβάνει όλους αυτούς που δεν καλύπτονται από το σχολικό σύστημα. Στην εκπαίδευση γενικά ο περισσότερος χρόνος αφιερώνεται στο να δίνονται απαντήσεις στους εκπαιδευόμενους. Στην ΠΕ οι ερωτήσεις των μαθητευόμενων πρέπει να κατευθύνουν την εκπαιδευτική διαδικασία Τυπική Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Η τυπική Περιβαλλοντική Εκπαίδευση αφορά την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση που αναπτύσσεται αποκλειστικά και μόνο μέσα στα όρια του επίσημου εκπαιδευτικού συστήματος, από το νηπιαγωγείο έως και τη τριτοβάθμια εκπαίδευση, σε σεμινάρια, καθώς και σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης. Χαρακτηριστικό της τυπικής ΠΕ είναι ότι το κοινό στο οποίο απευθύνεται είναι ήδη ορισμένο, με κοινά γνωρίσματα (π.χ. ηλικία, επίπεδο εκπαίδευσης) και εντάσσεται στη διαδικασία της ΠΕ χωρίς δική του πρωτοβουλία, μιας και η ΠΕ γι' αυτό ενσωματώνεται στο γενικότερο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που πρέπει υποχρεωτικά να ακολουθήσει. Ακόμη, στην τυπική ΠΕ η μορφή, το είδος και η ποιότητα της περιβαλλοντικής γνώσης, που μεταδίδεται, βρίσκεται αποκλειστικά κάτω από τον έλεγχο και τη κρίση του διδάσκοντα ή του εκπαιδευτικού ιδρύματος ή γενικότερα, στην περίπτωση της Ελλάδας, του Υπουργείου Παιδείας. Η τυπική ΠΕ έχει καθορισμένους εκπαιδευτικούς στόχους και οι διδασκόμενοι καλούνται, μέσα από τις ήδη θεσμοθετημένες διαδικασίες και του 13

19 επίσημου εκπαιδευτικού συστήματος (π.χ. διαχωρισμός σε σχολικές τάξεις, βαθμολογία, εξετάσεις κ.α.), να αφομοιώσουν τους συγκεκριμένους στόχους. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η ΠΕ πραγματοποιείται κατά κύριο λόγο με τη μορφή της τυπικής εκπαίδευσης. Το γεγονός αυτό οφείλεται στους εξής λόγους (Disinger and Floyd, 1990): Στη δυνατότητα εύκολης πρόσβασης σε σχολεία, σε πανεπιστήμια και σε χώρους που πραγματοποιούνται σεμινάρια και προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης. Η υποχρεωτική και άρα σταθερή παρουσία των διδασκόμενων, επιτρέπει μια καλύτερη στρατηγική στα προγράμματα ΠΕ. Οι διδασκόμενοι στην τυπική εκπαίδευση μπορούν εύκολα να αντιμετωπιστούν σαν ένα πολύτιμο υποσύνολο του κοινωνικού συνόλου, παρόλο που το συγκεκριμένο κοινό στις περισσότερες περιπτώσεις δεν συμμετέχει σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων Μη-Τυπική Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Μη-τυπική ΠΕ είναι εκείνο το είδος της σκόπιμης εκπαίδευσης, η οποία στοχεύει στην ανάπτυξη, σε διάφορους τομείς της κοινωνίας, περιβαλλοντικών εννοιών, δεξιοτήτων, στάσεων και περιβαλλοντικού ήθους. Η μη-τυπική ΠΕ πραγματοποιείται σε διάφορα ιδρύματα (Institutions) της κοινωνίας και στα οποία μπορεί συμπεριλαμβάνονται τα σχολεία και τα πανεπιστήμια (Tahir, 1997). Επεκτείνεται πέρα από τα όρια του επίσημου εκπαιδευτικού συστήματος, σε ανθρώπους κάθε ηλικίας, κάθε εισοδήματος και μορφωτικού επιπέδου. Κατά κύριο λόγο, πραγματοποιείται σε κέντρα διαφόρων κοινωνικών και επαγγελματικών ομάδων, σε περιοχές φυσικού κάλλους και σε ιδρύματα όπως μουσεία, ζωολογικοί κήποι, ενυδρεία κ.α. (Heimlich, 1993) και η συμμετοχή του κοινού είναι εθελοντική. Το πλεονέκτημα της μη-τυπικής ΠΕ έγκειται στο γεγονός ότι δεν λειτουργεί μέσα σε ένα ήδη θεσμοθετημένο πλαίσιο κανόνων και σε ένα αυστηρά ιεραρχημένο εκπαιδευτικό σύστημα, που στηρίζεται στη συνεχή εξέταση και αξιολόγηση των διδασκομένων, όπως η τυπική ΠΕ. Επίσης, η μη-τυπική ΠΕ μπορεί και ανταποκρίνεται καλύτερα σε τοπικά περιβαλλοντικά προβλήματα, τα οποία έχουν μεγαλύτερη σημασία και είναι πιο κατανοητά στο εκάστοτε κοινό που απευθύνεται και το οποίο με τη σειρά του ζητά να ενημερωθεί για την αντιμετώπιση και την επίλυση των συγκεκριμένων προβλημάτων. Η μη-τυπική εκπαίδευση περιλαμβάνει και εκπομπές ή ειδικά αφιερώματα στα Μ.Μ.Ε. (Howe, Disinger, 1988), ανάλογα με τις ανάγκες που πρέπει να καλύψει. Η μη τυπική ΠΕ σκοπεύει στην περιβαλλοντική συνειδητοποίηση του πληθυσμού, η οποία δεν επιτυγχάνεται λόγω της ελλιπούς του εκπαίδευσης σε θέματα περιβάλλοντος. Η επιτυχία της ΠΕ βασίζεται στην εφαρμογή σε όλα τα στάδια της εξέλιξης του ατόμου, κυρίως λόγω των συνεχώς μεταβαλλόμενων περιβαλλοντικών συνθηκών, το οποίο την καθιστά μια δια βίου εκπαίδευση. Επιπλέον, η ΠΕ προϋποθέτει επαφή με τη φύση, δηλαδή, ακόμα και στα πλαίσια της τυπικής εκπαίδευσης απαιτείται εφαρμογή μεθόδων μη-τυπικής εκπαίδευσης. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα κάποιες φορές να προκαλείται σύγχυση ανάμεσα στους όρους ΠΕ και μη-τυπική εκπαίδευση (Heimlich, 1993) καθώς και την Εκπαίδευση έξω από το Σχολείο. Η ιστορία της μη-τυπικής ΠΕ ταυτίζεται με εκείνη της ΠΕ, αφού υπάρχουν αναφορές για τη μη-τυπική ΠΕ στην Χάρτα του Βελιγραδίου (1976). Ειδικά όμως στη Διάσκεψη της Μόσχας (1987) δίνεται έμφαση στο ρόλο της μη-τυπικής εκπαίδευσης, τονίζεται η 14

20 ανάγκη κατάρτισης ειδικευμένου προσωπικού για την τυπική και μη-τυπική ΠΕ και υπογραμμίζεται η χρήση των Μ.Μ.Ε., των νέων τεχνολογιών επικοινωνίας και πληροφορίας, των μουσείων, καθώς και η διοργάνωση ειδικών εκθέσεων, διαλέξεων και εκδρομών για την εκπαίδευση και ενημέρωση του κοινού σε σχέση με το περιβάλλον (UNESCO-UNEP, 1988). Η σημασία της μη-τυπικής ΠΕ είναι εμφανής και στη Διακήρυξη της Θεσσαλονίκης, όπου δόθηκε επιπλέον μεγάλη έμφαση στην ανάγκη υποστήριξης των περιβαλλοντικών οργανώσεων από τους κρατικούς φορείς, με στόχο την ευαισθησία του κοινού. (UNESCO-EPD, 1997). Η μη-τυπική ΠΕ παρέχεται με διάφορους τρόπους και πολλαπλές πηγές, όπως τα Μ.Μ.Ε., οι επισκέψεις σε ιδρύματα (μουσεία, ζωολογικούς κήπους, ενυδρεία κλπ), οι διαλέξεις σε τοπικά σωματεία (Young and McElhone, 1986). Οι φορείς που ασχολούνται με την μη- τυπική ΠΕ μπορεί να είναι κυβερνητικοί φορείς, μη κυβερνητικές οργανώσεις, υπεύθυνοι των ιδρυμάτων και των περιοχών με περιβαλλοντικό χαρακτήρα και εργαζόμενοι στα Μ.Μ.Ε. Στα πλαίσια της μη-τυπικής ΠΕ εφαρμόζονται διάφορες μέθοδοι, οι οποίες μπορεί να διακρίνονται σε εκείνες που ο εκπαιδευόμενος συμμετέχει ενεργά και σε εκείνες που είναι παθητικός (Young and McElhone, 1986). Η μέθοδος και το περιεχόμενο ενός προγράμματος μη-τυπικής Π.Ε. πρέπει να καθορίζεται από το κοινό στο οποίο απευθύνεται. Η επιτυχία ενός τέτοιου προγράμματος εξαρτάται από το κατά πόσο αυτό ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες και τις επιθυμίες των εκπαιδευομένων και όχι από το πως αντιλαμβάνεται τις επιθυμίες και τις ανάγκες αυτές το ίδρυμα, που είναι υπεύθυνο για τη διεξαγωγή του προγράμματος ή ο εκπαιδευτής (Heimlich, 1993). Ειδικά όσο αφορά τις επισκέψεις σε κέντρα, ένας όρος που χρησιμοποιείται πάρα πολύ είναι εκείνος της περιβαλλοντικής διερμηνείας (ΠΔ). Η περιβαλλοντική διερμηνεία είναι μία τεχνική, η οποία χρησιμοποιείται για να βοηθήσει τους επισκέπτες να καταλάβουν τη σημασία κάποιου φαινομένου (Ford, 1986). Ο Tilden αναφέρει ότι η ΠΔ είναι ένα εργαλείο της εκπαίδευσης, κυρίως για την επίτευξη της συνειδητοποίησης, το οποίο βασίζεται σε κάποιους περιβαλλοντικούς πόρους, όπου στοιχεία του περιβάλλοντος χρησιμοποιούνται για να αναπτυχθεί μια ολοκληρωμένη κατανόηση του συνόλου. Ο Tilden πρότεινε έξι βασικές αρχές, που προσδιορίζουν το πεδίο της περιβαλλοντικής διερμηνείας: Κάθε διερμηνεία που δεν σχετίζει αυτό που παρουσιάζει ή περιγράφει με κάτι από την προσωπικότητα ή τις εμπειρίες του επισκέπτη, είναι μια στείρα παρουσίαση. Οι πληροφορίες από μόνες τους δεν είναι διερμηνεία. Η διερμηνεία είναι μια αποκάλυψη που βασίζεται στις πληροφορίες, αλλά είναι δύο διαφορετικά μεταξύ τους πράγματα. Όμως, η διερμηνεία εμπεριέχει την πληροφορία. Η διερμηνεία είναι μια τεχνική που συνδυάζει πολλές τέχνες, μιας και τα αντικείμενα παρουσιάζονται επιστημονικά, ιστορικά ή αρχιτεκτονικά. Ο βασικός σκοπός της διερμηνείας δεν είναι να διδάξει, αλλά να ευαισθητοποιήσει. Η διερμηνεία πρέπει να παρουσιάζει ένα θέμα ολοκληρωμένα και όχι σε αποσπασματική μορφή και επίσης να απευθύνεται συνολικά στο κοινό και όχι σε μέρος αυτού. Η διερμηνεία που απευθύνεται στα παιδιά δεν θα πρέπει να είναι μια περικοπή αυτών που παρουσιάζεται στους ενηλίκους, αλλά θα πρέπει να ακολουθεί μια διαφορετική προσέγγιση από την βάση. (Knapp et al, 1997). 15

21 Η ΠΔ δεν πρέπει να ταυτίζεται με την ΠΕ. Αν και έχουν κοινό σκοπό, τη δημιουργία ενός πληθυσμού οποίος έχει περιβαλλοντικό ήθος, ο Knapp (1998) διέκρινε τρεις βασικές διαφορές μεταξύ τους: Η δομή της ΠΔ είναι πολύ διαφορετική από την ΠΕ. Η ΠΔ βασίζεται σε σύντομα χρονικά προγράμματα, τα οποία πραγματοποιούνται εξ ορισμού έξω από την τυπική εκπαίδευση. Σε αντίθεση με την ΠΕ, της οποίας οι στόχοι έχουν καθοριστεί από διεθνείς διασκέψεις και αποτέλεσαν τη βάση για το σχεδιασμό προγραμμάτων ΠΕ, η ΠΔ βασίζεται κυρίως σε 6 αρχές του Tilden και δεν υπάρχει κάποιο μοντέλο για την επίτευξη του στόχου της περιβαλλοντικά υπεύθυνης συμπεριφοράς. Αν και η ΠΔ συμβάλλει σημαντικά στην επίτευξη του στόχου της μετάδοσης γνώσεων, εντούτοις είναι πιο δύσκολο να αποδειχθεί ότι η ΠΔ συμβάλει στην αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών. Η τελευταία διαπίστωση του Knapp δε σημαίνει ότι η ΠΔ αδυνατεί να αλλάξει τις στάσεις και τις συμπεριφορές των συμμετεχόντων. Οι Negra και Manning (1997), σε μία έρευνά τους σε επισκέπτες σε ένα περιβαλλοντικό πάρκο, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι επισκέπτες παρουσίασαν αύξηση στην ανάπτυξη περιβαλλοντικά υπεύθυνης συμπεριφοράς μετά τη συμμετοχή τους στην ΠΔ Άτυπη Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Η άτυπη Περιβαλλοντική Εκπαίδευση εξελίσσεται σε όλη τη ζωή ενός ανθρώπου. Το κοινό στη διαδικασία της άτυπης περιβαλλοντικής εκπαίδευσης αποτελείται καθαρά από εθελοντές και αποδέχεται την άτυπη ΠΕ μετά από δική του επιθυμία, ενώ δεν απαιτείται η συνεχής και υποχρεωτική παρουσία του. Γενικά, η άτυπη ΠΕ υπερβαίνει τις έννοιες του χρόνου και του χώρου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι αν και κάποιος μπορεί να μην έχει επισκεφθεί τη Λίμνη Μεγάλη Πρέσπα, εντούτοις να γνωρίζει τα χαρακτηριστικά της και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει μέσω της διαδικασίας της άτυπης ΠΕ. Η άτυπη ΠΕ δεν απευθύνεται σε καθορισμένο κοινό και δεν υπάρχει κάποιος τρόπος αξιολόγησης της. Περιλαμβάνει οποιαδήποτε διάχυση πληροφορίας και γνώσης, μέσα από τα ΜΜΕ, βιβλιοθήκες, κοινωνικές επαφές ή το διαδίκτυο. Δεδομένων των νέων τεχνολογιών που αναπτύσσονται συνεχώς και εφαρμόζονται όλο και συχνότερα στην καθημερινότητά μας, η άτυπη ΠΕ κερδίζει συνεχώς έδαφος. Ειδικά, όσον αφορά γενικά τη διάδοση της περιβαλλοντικής πληροφορίας, ο όρος που χρησιμοποιείται ευρέως είναι εκείνος της Περιβαλλοντικής Επικοινωνίας Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Υπεύθυνη Περιβαλλοντική Συμπεριφορά και Συμμετοχή Πολιτών Το 1977, στη Διάσκεψη της Τυφλίδας, συντάσσεται η αντίστοιχη Διακήρυξη, που αποτελεί το κύριο θεωρητικό πλαίσιο της ΠΕ και καθορίζει την μετέπειτα πορεία της. Στο κείμενο της Διακήρυξης, σημειώνεται ότι απαιτούνται αλλαγές στην ανθρώπινη συμπεριφορά έτσι, ώστε τα άτομα, αλλά και οι κοινωνικές ομάδες να διαθέτουν τις ικανότητες και τις ευκαιρίες για να εργαστούν σε όλα τα επίπεδα για την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Στο κείμενο της Τυφλίδας, η έμφαση που δίνεται 16

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 02: Ιστορική Εξέλιξη της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ι Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 03: Ιστορική Εξέλιξη της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΙΙ Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 06: Σκοποί και Στόχοι της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία

Εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία Εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία Τι είναι περιβάλλον; Το περιβάλλον προσεγγίζεται... ως «πρόβλημα»... ως φυσικός πόρος... ως φύση... ως ο χώρος της καθημερινής μας ζωής... ως ο χώρος της συλλογικής

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΟΣΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΚΗΝΗ

ΟΡΟΣΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΚΗΝΗ ΟΡΟΣΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΚΗΝΗ ΟΡΟΣΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΚΗΝΗ 1972 - Η Συμφωνία της Στοκχόλμης 1987 - Έκθεση της Επιτροπής Bruntland «Το κοινό μας μέλλον»

Διαβάστε περισσότερα

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος αποτελούν ένα είδος προσωπικών σημειώσεων που κρατά ο εκπαιδευτικός προκειμένου να πραγματοποιήσει αποτελεσματικές διδασκαλίες. Περιέχουν πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε

1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε 1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση γεννιέται. Πότε; Η ΠΕ γεννιέται και διαµορφώνεται σε αυτόνοµο πεδίο στις δεκαετίες 1960 1970 Πώς; Προέρχεται από τη συνειδητοποίηση του

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Εκπαίδευσης για Αειφόρο Ανάπτυξη «Οικολογικά Σχολεία»

Πρόγραμμα Εκπαίδευσης για Αειφόρο Ανάπτυξη «Οικολογικά Σχολεία» Πρόγραμμα Εκπαίδευσης για Αειφόρο Ανάπτυξη «Οικολογικά Σχολεία» Δείκτες απόδοσης ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ (ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ/ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ/ΦΥΣΙΟΓΝΩΣΤΙΚΩΝ) CYMEPA (ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ) ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ:

Διαβάστε περισσότερα

Υ.Α Γ2/6646/ Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική

Υ.Α Γ2/6646/ Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική Υ.Α Γ2/6646/20-11-97 Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική ΥΠΕΠΘ-Γ2/6646120.Ι 1.97 Ενηµέρωση για το πρόγραµµα επιµόρφωσης Καθηγητών στο Σχολικό Επαγγελµατικό Προσανατολισµό και

Διαβάστε περισσότερα

Η εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία (ΕΠΑ):

Η εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία (ΕΠΑ): Η εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία (ΕΠΑ): στόχοι, μέθοδοι, προοπτικές Αναγνωστάκης Σπύρος, Υπεύθυνος - Οικονόμου Κων., Μέλος Π.Ο. ΚΠΕ Κισσάβου Ελασσόνας Επιμορφωτικό Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Το έργο υλοποιείται με δωρεά από το ΕΠΜ_2014 Εκπαιδευτικό Έργο «Το Κινητό Μουσείο»

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 05: Εννοιολογικές οριοθετήσεις της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης II Πολυξένη Ράγκου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Διαπολιτισμική Εκπαίδευση E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΤΟ ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟ ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Δρ Αραβέλλα Ζαχαρίου, Συντονίστρια ΠΕ/ΕΑΑ, ΠΙ aravella@cytanet.com.cy zachariou.a@cyearn.pi.ac.cy Ημερίδα: Πολιτικές

Διαβάστε περισσότερα

Το νερό στα καινοτόμα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Το νερό στα καινοτόμα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Το νερό στα καινοτόμα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΙΠΠΕΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ, M.ed. TEΠΑΕ Α.Π.Θ. Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ/νσης ΠΕ Δυτικής Θεσσαλονίκης Τα περιβαλλοντικά προβλήματα μεγεθύνονται

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργικές Εφαρμογές και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Αγροτική Ανάπτυξη

Γεωργικές Εφαρμογές και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Αγροτική Ανάπτυξη Γεωργικές Εφαρμογές και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Αγροτική Ανάπτυξη Α. Κουτσούρης Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών koutsouris@aua.gr Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Tο ανθρώπινο στοιχείο είναι μοναδικής σημασίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΙΑΛΟΓΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙ ΕΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Ι. ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΣΚΟΠΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ Βασικός σκοπός ήταν η απόκτηση νέων και εμβάθυνση ήδη γνωστών τεχνικών για την πρόληψη της μαθητικής διαρροής.

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 04: Εννοιολογικές οριοθετήσεις της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης I Πολυξένη Ράγκου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

"Ανακαλύπτοντας την ένατη τέχνη...τα κόμικς!"

Ανακαλύπτοντας την ένατη τέχνη...τα κόμικς! ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Σχ. Έτος:2015-2016 ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ: 6o ΓΕΛ ΑΓΡΙΝΙΟΥ Ο ΤΙΤΛΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: "Ανακαλύπτοντας την ένατη τέχνη...τα κόμικς!" ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝOY ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚOY

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Δρ Αραβέλλα Ζαχαρίου

ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Δρ Αραβέλλα Ζαχαρίου Η Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη ως πλαίσιο Εκπαίδευσης Νεοδιορισθέντων Εκπαιδευτικών: Ποιοτικοί Εκπαιδευτικοί για Ποιοτική Εκπαίδευση ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ/ΠΑΙΔΙ/0308(ΒΙΕ)/07 ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΗΜΑΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΕΝΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (PROJECT)

ΒΗΜΑΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΕΝΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (PROJECT) 1 ΒΗΜΑΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΕΝΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (PROJECT) 1. Επιλογή θέματος. 2. Καταιγισμός ιδεών - διαθεματικές διασυνδέσεις. 3. Έρευνα πηγών - αναδιαμόρφωση ιδεών. 4. Καθοδηγητικά ερωτήματα. 5. Οργάνωση μαθησιακών

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΔΡΟΜΗ ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΔΡΟΜΗ ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΔΡΟΜΗ ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ Γιώργος Παυλικάκης Δρ Διαχείρισης Οικοσυστημάτων Υπεύθυνος ΠΕ Δ Δ/νσηςνσης Δ.Ε. Αθήνας E-mail: pavlikak@otenet.gr

Διαβάστε περισσότερα

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους του Σταύρου Κοκκαλίδη Μαθηματικού Διευθυντή του Γυμνασίου Αρχαγγέλου Ρόδου-Εκπαιδευτή Στα προγράμματα Β Επιπέδου στις ΤΠΕ Ορισμός της έννοιας του σεναρίου.

Διαβάστε περισσότερα

Αειφόρο σχολείο. Το αειφόρο σχολείο αποτελεί το σχολείο εκείνο που θα συμβάλει στην ανάπτυξη στην προοπτική της αειφορίας.

Αειφόρο σχολείο. Το αειφόρο σχολείο αποτελεί το σχολείο εκείνο που θα συμβάλει στην ανάπτυξη στην προοπτική της αειφορίας. Αειφόρο σχολείο Το αειφόρο σχολείο αποτελεί το σχολείο εκείνο που θα συμβάλει στην ανάπτυξη στην προοπτική της αειφορίας. Η έννοια της αειφορίας Αειφορία (αεί +φέρω): μία κατάσταση να διατηρείται και να

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙΝΩΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ» (INOV) Ζ ΚΥΚΛΟΣ To Κέντρο Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική αίδευση

Περιβαλλοντική αίδευση Περιβαλλοντική Εκ π αίδευση «Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία» Διεθνής Διάσκεψη «Περιβάλλον και κοινωνία: εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για την αειφορία» UNESCO, Θεσσαλονίκη 1997

Διαβάστε περισσότερα

Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση, Δια βίου Μάθηση: Θεωρία και Πράξη

Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση, Δια βίου Μάθηση: Θεωρία και Πράξη ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση, Δια βίου Μάθηση: Θεωρία και Πράξη Ενότητα 1: Βασικές αρχές και χαρακτηριστικά Γιώργος Κ. Ζαρίφης Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Να συζητήσουν και να

Διαβάστε περισσότερα

www.themegallery.com LOGO

www.themegallery.com LOGO www.themegallery.com LOGO 1 Δομή της παρουσίασης 1 Σκοπός και στόχοι των νέων ΠΣ 2 Επιλογή των περιεχομένων & Κατανομή της ύλης 3 Ο ρόλος μαθητή - εκπαιδευτικού 4 Η ΚΠΑ στο Δημοτικό & το Γυμνάσιο 5 Η Οικιακή

Διαβάστε περισσότερα

Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας

Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας Μαρία Δημοπούλου Υπεύθυνη Π.Ε Α Δ/νσης Π.Ε Αθηνών Συντονίστρια Τοπικού Δικτύου «Αειφόρα σχολεία Α Δ/νσης Π.Ε Αθηνών» ΤΟΠΙΚΟΥΔΙΚΤΥΟ ςχολειων AEΙΦΟΡΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΗΝ

Διαβάστε περισσότερα

Ατομικό μ-σενάριο στα πλαίσια της επιμόρφωσης ΤΠΕ Β1 επιπέδου του ΚΣΕ Φιλοσοφικής (Ιούνιος 2017) Συντάκτης μ-σεναρίου: Ανθή Χατζηνώτα Νομικός (ΠΕ13)

Ατομικό μ-σενάριο στα πλαίσια της επιμόρφωσης ΤΠΕ Β1 επιπέδου του ΚΣΕ Φιλοσοφικής (Ιούνιος 2017) Συντάκτης μ-σεναρίου: Ανθή Χατζηνώτα Νομικός (ΠΕ13) Ατομικό μ-σενάριο στα πλαίσια της επιμόρφωσης ΤΠΕ Β1 επιπέδου του ΚΣΕ Φιλοσοφικής (Ιούνιος 2017) Συντάκτης μ-σεναρίου: Ανθή Χατζηνώτα Νομικός (ΠΕ13) ΤΙΤΛΟΣ: «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών MA in Education (Education Sciences) ΑΣΠΑΙΤΕ-Roehampton ΠΜΣ MA in Education (Education Sciences) Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Εκπαίδευση (Επιστήμες της Αγωγής),

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αναλυτικό πρόγραμμα

Eκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αναλυτικό πρόγραμμα Eκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αναλυτικό πρόγραμμα Οι παρακάτω διαφάνειες αποτελούν προϊόν μελέτης και αποδελτίωσης του Προγράμματος Σπουδών Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Υποχρεωτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΣΧΥΕΙ ΚΑΤΑ ΤΟ ΜΕΡΟΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΙΣΧΥΟΥΝ ΤΟ ΔΕΠΠΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση Συνάντηση Εργασίας ρ Χριστίνα Θεοχάρη Περιβαλλοντολόγος Μηχανικός Γραµµατέας Οικολογίας και Περιβάλλοντος ΓΣΕΕ 7 Ιουνίου 2006 1 1. Η Κοινωνική εταιρική ευθύνη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ. Agenda 21 στα σχολεία Ένα παράδειγμα εφαρμογής σε Γαλλικό σχολείο. Γιώργος Παυλικάκης Σχολικός Σύμβουλος Φυσικών Επιστημών

ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ. Agenda 21 στα σχολεία Ένα παράδειγμα εφαρμογής σε Γαλλικό σχολείο. Γιώργος Παυλικάκης Σχολικός Σύμβουλος Φυσικών Επιστημών ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Agenda 21 στα σχολεία Ένα παράδειγμα εφαρμογής σε Γαλλικό σχολείο Γιώργος Παυλικάκης Σχολικός Σύμβουλος Φυσικών Επιστημών Αειφόρος(βιώσιμη) Ανάπτυξη Μία ιδέα που προχωράει. Γέννηση: 1987

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ Το ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα PROFILES ανακοινώνει τη δυνατότητα δήλωσης ενδιαφέροντος για συμμετοχή στο δεύτερο κύκλο βιωματικών εργαστηρίων (2012-2013) με θέμα το σχεδιασμό και

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Το έργο υλοποιείται με δωρεά από το Σύντομη περιγραφή Το Ελληνικό Παιδικό Μουσείο

Διαβάστε περισσότερα

Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες

Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Περιγραφή του μαθήματος - στόχοι: Το μάθημα εξετάζει τις κοινωνικές, πολιτισμικές και ιστορικές διαστάσεις της ανάπτυξης του θεσμού του μουσείου και η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ:

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ: ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS 299516 ΥΠΟΕΡΓΟ: «ΜΟΔΙΠ του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» και α/α «01» ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «Εκπαίδευση και Δια

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ (STATE OF THE ART) ΤΟΥ ENTELIS ΕΚΔΟΣΗ EΥΚΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ

ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ (STATE OF THE ART) ΤΟΥ ENTELIS ΕΚΔΟΣΗ EΥΚΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ (STATE OF THE ART) ΤΟΥ ENTELIS ΕΚΔΟΣΗ EΥΚΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ Εισαγωγή Η έρευνα στην Ευρώπη δείχνει ότι οι άνθρωποι με αναπηρίες όλων των ηλικιών έχουν προσωπική εμπειρία με την τεχνολογία.

Διαβάστε περισσότερα

Ακαδημαϊκή Πιστοποίηση Προγράμματος Προπτυχιακών Σπουδών (ΠΠΣ) ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΕΩΝ

Ακαδημαϊκή Πιστοποίηση Προγράμματος Προπτυχιακών Σπουδών (ΠΠΣ) ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΕΩΝ Ακαδημαϊκή Πιστοποίηση Προγράμματος Προπτυχιακών Σπουδών (ΠΠΣ) ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΕΩΝ Ίδρυμα : Πανεπιστήμιο Πατρών Τίτλος ΠΠΣ: Τμήματος Διαχείρισης Πολιτισμικού Περιβάλλοντος και Νέων Τεχνολογιών

Διαβάστε περισσότερα

1.1 Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

1.1 Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο γίνεται λόγος για την οικολογική κρίση και τα περιβαλλοντικά προβλήµατα που αντιµετωπίζει ο πλανήτης µας. Το περιβάλλον ζωτικός χώρος ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΓΕΩΡΓΙΑ. Α. Κουτσούρης Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών koutsouris@aua.gr

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΓΕΩΡΓΙΑ. Α. Κουτσούρης Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών koutsouris@aua.gr ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΓΕΩΡΓΙΑ Α. Κουτσούρης Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών koutsouris@aua.gr Ενδογενής ανάπτυξη αξιοποίηση των τοπικών πόρων τοπικός προσδιορισμός των αναπτυξιακών προοπτικών - στόχων τοπικός

Διαβάστε περισσότερα

GET-UP ] Συνοπτική έκθεση σχετικά με τα ερωτηματολόγια

GET-UP ] Συνοπτική έκθεση σχετικά με τα ερωτηματολόγια Πράσινο Πρόγραμμα Κατάρτισης Επιχειρηματικότητας (GET-UP) O 5 - Πράσινη επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη - Συγκριτική προοπτική GET-UP ] Συνοπτική έκθεση σχετικά με τα ερωτηματολόγια Με την παρούσα έκθεση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1. Εισαγωγή Το μάθημα εισάγει τους μαθητές και τις μαθήτριες στην σύγχρονη οικονομική επιστήμη, τόσο σε επίπεδο μικροοικονομίας αλλά και σε επίπεδο μακροοικονομίας. Ο προσανατολισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ:

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ: ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS 299516 ΥΠΟΕΡΓΟ: «ΜΟΔΙΠ του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» και α/α «01» ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «Εκπαίδευση και Δια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Is είναι βιώσιμη η επιχείρηση

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Is είναι βιώσιμη η επιχείρηση ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Is είναι βιώσιμη η επιχείρηση Ent-teach κεφαλαιο 3 - Ανάλυση Αγοράς Περιγραφή της εκπαιδευτικής δραστηριότητας Αυτή η εκπαιδευτική δραστηριότητα απευθύνεται σε μαθητές από όλους

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΤΙ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & O ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΕ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΕΙ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ;

ΓΙΑΤΙ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & O ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΕ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΕΙ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ; Συμπόσιο για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Αθήνα 15/16 Απριλίου 2011-04-28 Τριανταφύλλου Ελένη Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Β/θμιας Ν. Χαλκιδικής ΓΙΑΤΙ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & O ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ Οι Δ/τές ως προωθητές αλλαγών με κέντρο τη μάθηση Χαράσσουν τις κατευθύνσεις Σχεδιάσουν την εφαρμογή στη σχολική πραγματικότητα Αναπτύσσουν

Διαβάστε περισσότερα

Συνεργασία για την Ανοικτή Διακυβέρνηση. Σχέδιο Δράσης

Συνεργασία για την Ανοικτή Διακυβέρνηση. Σχέδιο Δράσης Συνεργασία για την Ανοικτή Διακυβέρνηση Σχέδιο Δράσης 2016-2018 Δέσμευση : Ενίσχυση της εξωστρέφειας και της προσιτότητας του Κοινοβουλίου στον πολίτη Στόχος: Ενίσχυση της διαφάνειας των κοινοβουλευτικών

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Ενότητα 5: Χρήστος Παρθένης Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ: Το παράδειγμα του Προγράμματος «Εκπαίδευση των παιδιών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η στην έκθεσή της με θέμα περιγράφει πώς με την πρόοδο της ανάπτυξης, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία για: Κοινωνικο κεντρικούς λόγους (ικανοποίηση ανθρώπινων προσδοκιών και φιλοδοξιών).

Διαβάστε περισσότερα

Θεσµικά Όργανα για την Περιβαλλοντική Πολιτική σε ιεθνές Επίπεδο

Θεσµικά Όργανα για την Περιβαλλοντική Πολιτική σε ιεθνές Επίπεδο Θεσµικά Όργανα για την Περιβαλλοντική Πολιτική σε ιεθνές Επίπεδο Οργανισµός Οικονοµικής Συνεργασίας & Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) (Organization for Economic Co-operation and Development OECD) Ίδρυση 1960 Στόχος η

Διαβάστε περισσότερα

Αειφόρο Πράσινο Σχολείο. Προτάσεις συνεργασίας

Αειφόρο Πράσινο Σχολείο. Προτάσεις συνεργασίας Αειφόρο Πράσινο Σχολείο Προτάσεις συνεργασίας Η έννοια του αειφόρου σχολείου Το αειφόρο σχολείο αποτελεί το σχολείο εκείνο που θα συμβάλει στην ανάπτυξη στην προοπτική της αειφοριας με γνώμονα την προστασία

Διαβάστε περισσότερα

Η αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και

Η αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και Η αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Μένη Τσιτουρίδου Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης Παιδαγωγική Σχολή Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ

Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ Χριστίνα Τσακαρδάνου Εκπαιδευτικός Πανθομολογείται πως η ανάπτυξη του παιδιού ορίζεται τόσο από τα γενετικά χαρακτηριστικά του, όσο και από το πλήθος των ερεθισμάτων που δέχεται

Διαβάστε περισσότερα

8361/17 ΜΑΚ/νικ 1 DG B 2B

8361/17 ΜΑΚ/νικ 1 DG B 2B Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 25 Απριλίου 2017 (OR. en) 8361/17 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Με ημερομηνία: 25 Απριλίου 2017 Αποδέκτης: Αντιπροσωπίες

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 09: Σχεδιασμός και Οργάνωση ενός Προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΙΙ Πολυξένη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 26 Οκτωβρίου 2010 (04.11) (OR. fr) 15448/10 CULT 97 SOC 699

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 26 Οκτωβρίου 2010 (04.11) (OR. fr) 15448/10 CULT 97 SOC 699 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 26 Οκτωβρίου 2010 (04.11) (OR. fr) 15448/10 CULT 97 SOC 699 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της: Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου προς: την Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων (1ο τμήμα)

Διαβάστε περισσότερα

Το YOUTHPASS στην ΕΕΥ. INFO KIT Μέρος 2. Πρόγραμμα «Νέα Γενιά σε Δράση»

Το YOUTHPASS στην ΕΕΥ. INFO KIT Μέρος 2. Πρόγραμμα «Νέα Γενιά σε Δράση» Το YOUTHPASS στην ΕΕΥ Πρόγραμμα «Νέα Γενιά σε Δράση» INFO KIT Μέρος 2 Μάης 2011 1. Η ΕΕΥ ως εμπειρία μάθησης Η συμμετοχή ως εθελοντής ΕΕΥ είναι μια πολύτιμη προσωπική, κοινωνική και πολιτισμική εμπειρία,

Διαβάστε περισσότερα

Παιδί και Ιστορικά Αρχεία: Προβληματισμοί, Μεθοδολογία, Μελέτη περίπτωσης. Λεωνίδας Κ. Πλατανιώτης Εκπαιδευτικός ΠΕ 02 (Φιλόλογος)

Παιδί και Ιστορικά Αρχεία: Προβληματισμοί, Μεθοδολογία, Μελέτη περίπτωσης. Λεωνίδας Κ. Πλατανιώτης Εκπαιδευτικός ΠΕ 02 (Φιλόλογος) Παιδί και Ιστορικά Αρχεία: Προβληματισμοί, Μεθοδολογία, Μελέτη περίπτωσης Λεωνίδας Κ. Πλατανιώτης Εκπαιδευτικός ΠΕ 02 (Φιλόλογος) 1. Εισαγωγή Σκοπός της παρούσας ανακοίνωσης είναι: να αναδείξει τη σημασία

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών

Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών Καθώς οι σύγχρονες κοινωνίες μεταλλάσσονται και εξελίσσονται διαρκώς, η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning. Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη. E-learning. Οδηγός Σπουδών

Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning. Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη. E-learning. Οδηγός Σπουδών Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Κοινωνική Παιδαγωγική και βασικές παιδαγωγικές έννοιες

Τίτλος Μαθήματος: Κοινωνική Παιδαγωγική και βασικές παιδαγωγικές έννοιες Τίτλος Μαθήματος: Κοινωνική Παιδαγωγική και βασικές παιδαγωγικές έννοιες Κωδικός Μαθήματος: ΠΔ1250 Διδάσκων Βασίλης Πανταζής, pantazisv@uth.gr Είδος Μαθήματος: Υποχρεωτικό Εξάμηνο: 1 ο, 2 ο Μονάδες ECTS:

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Διαπολιτισμική Εκπαίδευση E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση ιεθνούς Συνάντησης AGE/inc, Κολόνια, Γερµανία 16-17 Μαΐου 2006 Στα πλαίσια ενός υπερεθνικού προγράµµατος ανταλλαγής µε χρηµατοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συναντήθηκαν εκπρόσωποι συνδέσµων

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗ ΕΦΟΡΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗ ΕΦΟΡΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ Κυπριακή Δημοκρατία ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗ ΕΦΟΡΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ «Ο Ρόλος και η Σημαντικότητα του Εκπαιδευτικού Συστήματος στην Ανάπτυξη της Συνεργατικής Κουλτούρας» Εκπρόσωπε του Υπουργού

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση των σκοπών και των στόχων...35. Ημερήσια πλάνα...53

Παρουσίαση των σκοπών και των στόχων...35. Ημερήσια πλάνα...53 Πίνακας Περιεχομένων Εισαγωγή... 5 Κεφάλαιο 1 Πώς μαθαίνουν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας...11 Η Φυσική Αγωγή στην προσχολική ηλικία...14 Σχέση της Φυσικής Αγωγής με τους τομείς ανάπτυξης του παιδιού...16

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ Ενότητα: ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ 2 ΧΑΛΙΚΙΑΣ ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η ανάπτυξη του

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσμια εκπαίδευση για αλλαγή, πέρα από το Ευρωπαϊκό Έτος Ανάπτυξης 2015:

Παγκόσμια εκπαίδευση για αλλαγή, πέρα από το Ευρωπαϊκό Έτος Ανάπτυξης 2015: Παγκόσμια εκπαίδευση για αλλαγή, πέρα από το Ευρωπαϊκό Έτος Ανάπτυξης 2015: Εμπλοκή των νέων της Ευρώπης από σχολικούς κήπους σε βιώσιμα συστήματα παραγωγής και διανομής τροφίμων Παγκόσμια εκπαίδευση για

Διαβάστε περισσότερα

15320/14 ΕΠ/γπ 1 DG E - 1 C

15320/14 ΕΠ/γπ 1 DG E - 1 C Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 13 Νοεμβρίου 2014 (OR. en) 15320/14 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: CULT 127 TOUR 24 REGIO 123 RELEX 908 Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων(1ο Τμήμα) Συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 5: Η κοινωνική διάσταση της καινοτομίας ως μοχλός της αειφορίας Αφροδίτη Παπαδάκη-Κλαυδιανού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Προστασία και διαχείριση της βιοποικιλότητας:

Προστασία και διαχείριση της βιοποικιλότητας: Βιοποικιλότητα και επιχειρηματικότητα σε περιοχές Natura 2000: Προχωρώντας μπροστά Προστασία και διαχείριση της βιοποικιλότητας: Μια πρόκληση για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου Γενικός Διευθυντής

Διαβάστε περισσότερα

ενεργειακό περιβάλλον

ενεργειακό περιβάλλον Προστατεύει το ενεργειακό περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 Το ΕΠΠΕΡΑΑ δημιουργεί ένα βιώσιμο Ενεργειακό Περιβάλλον βελτιώνει την

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΦΩΤΕΙΝΗ ΜΠΕΪΚΑΚΗ Επιβλέπων καθηγητής: Αντωνιάδης Νικόλαος ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2006 Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Εκπαίδευση από απόσταση Η τηλεμάθηση Ιδρυματική εκπαίδευση

Διαβάστε περισσότερα

698 Οικολογίας και Περιβάλλοντος ΤΕΙ Ιονίων Νήσων (Ζάκυνθο)

698 Οικολογίας και Περιβάλλοντος ΤΕΙ Ιονίων Νήσων (Ζάκυνθο) 698 Οικολογίας και Περιβάλλοντος ΤΕΙ Ιονίων Νήσων (Ζάκυνθο) Το γνωστικό αντικείμενο του Τμήματος Το περιεχόμενο σπουδών του τμήματος «Οικολογίας & Περιβάλλοντος» με έδρα τη Ζάκυνθο καλύπτει το γνωστικό

Διαβάστε περισσότερα

Η Υπάρχουσα Κατάσταση στα Σχολεία σχετικά με τη Χρήση Τεχνολογίας στην Εκπαίδευση. Χαρίκλεια Τσαλαπάτα 28/9/2016

Η Υπάρχουσα Κατάσταση στα Σχολεία σχετικά με τη Χρήση Τεχνολογίας στην Εκπαίδευση. Χαρίκλεια Τσαλαπάτα 28/9/2016 Η Υπάρχουσα Κατάσταση στα Σχολεία σχετικά με τη Χρήση Τεχνολογίας στην Εκπαίδευση Χαρίκλεια Τσαλαπάτα 28/9/2016 Υποδομές Σχολείων Τα περισσότερα σχολεία έχουν Σύνδεση με το διαδίκτυο (broadband) 1 υπολογιστή

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδια

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο για τις ανάγκες της Πράξης «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) Πιλοτική Εφαρμογή». Α. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ m145

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ m145 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ m145 Ευστράτιος Παπάνης Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου και

Διαβάστε περισσότερα

12473/17 ΣΙΚ/νικ 1 DG B 2B

12473/17 ΣΙΚ/νικ 1 DG B 2B Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 26 Σεπτεμβρίου 2017 (OR. en) 12473/17 AGRI 495 FAO 36 ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΗΜΕΙΟΥ «Ι/A» Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Επιτροπή των Μονίμων

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδια Δράσης Πεδία: Τομείς: Δείκτες:

Σχέδια Δράσης Πεδία: Τομείς: Δείκτες: 1 Σχέδια Δράσης Πεδία: 1. Εκπαιδευτικές διαδικασίες. Κλίμα και σχέσεις στο σχολείο. 2. Εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Τομείς: 1. Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Κλίμα και σχέσεις στο σχολείο. 2. Εκπαιδευτικά

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

Συνεργασία σχολείου με φορείς και οργανισμούς για την εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία στην κοινότητα. Διαπιστώσεις και προοπτικές.

Συνεργασία σχολείου με φορείς και οργανισμούς για την εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία στην κοινότητα. Διαπιστώσεις και προοπτικές. Συνεργασία σχολείου με φορείς και οργανισμούς για την εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία στην κοινότητα. Διαπιστώσεις και προοπτικές. Αναστασία Δημητρίου Αν. Καθηγήτρια Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνικές συλλογής δεδομένων στην ποιοτική έρευνα

Τεχνικές συλλογής δεδομένων στην ποιοτική έρευνα Το κείμενο αυτό είναι ένα απόσπασμα από το Κεφάλαιο 16: Ποιοτικές ερμηνευτικές μέθοδοι έρευνας στη φυσική αγωγή (σελ.341-364) του βιβλίου «Για μία καλύτερη φυσική αγωγή» (Παπαιωάννου, Α., Θεοδωράκης Ι.,

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδια Εκθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αρχανών- Ρούβα- Γουβών. Εθνικό Θεματικό Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Τουρισμός και Περιβάλλον»

Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αρχανών- Ρούβα- Γουβών. Εθνικό Θεματικό Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Τουρισμός και Περιβάλλον» Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αρχανών- Ρούβα- Γουβών Εθνικό Θεματικό Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Τουρισμός και Περιβάλλον» Ίδρυση Δικτύου «Τουρισμός και περιβάλλον» Με την απόφαση 3927/17/17-4-2006

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ. ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ Πρόσκληση υποβολής προτάσεων για το 2007 και Καταληκτικές Ημερομηνίες

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ. ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ Πρόσκληση υποβολής προτάσεων για το 2007 και Καταληκτικές Ημερομηνίες ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ Πρόσκληση υποβολής προτάσεων για το και Καταληκτικές Ημερομηνίες Το Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης -2013 απευθύνεται σε όλους τους τομείς και επίπεδα εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων 9.3.2015 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με την έκθεση για την υλοποίηση, τα αποτελέσματα και τη συνολική αξιολόγηση του Eυρωπαϊκού

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα: Σύγχρονο εξ αποστάσεως επιμορφωτικό πρόγραμμα Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας

Τμήμα: Σύγχρονο εξ αποστάσεως επιμορφωτικό πρόγραμμα Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας Τμήμα: Σύγχρονο εξ αποστάσεως επιμορφωτικό πρόγραμμα Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο: 2231081842 Τρόπος υλοποίησης: Σύγχρονα Υπεύθυνος:

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΟΝ ΥΓΡΟΒΙΟΤΟΠΟ ΤΗΣ ΑΛΥΚΗΣ ΤΗΣ ΛΑΡΝΑΚΑΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ-ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ

ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΟΝ ΥΓΡΟΒΙΟΤΟΠΟ ΤΗΣ ΑΛΥΚΗΣ ΤΗΣ ΛΑΡΝΑΚΑΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ-ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΟΝ ΥΓΡΟΒΙΟΤΟΠΟ ΤΗΣ ΑΛΥΚΗΣ ΤΗΣ ΛΑΡΝΑΚΑΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ-ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ Έφη Δαρείου Εκπαιδευτικός, Πολιτικός Μηχανικός, Μηχανικός Περιβάλλοντος, Ειδίκευση

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Πρόγραμμα Eξ Aποστάσεως Eκπαίδευσης (E learning) Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικά Προγράμματα και Δράσεις στη Δημοτική Εκπαίδευση

Εκπαιδευτικά Προγράμματα και Δράσεις στη Δημοτική Εκπαίδευση Εκπαιδευτικά Προγράμματα και Δράσεις στη Δημοτική Εκπαίδευση Επιχορηγήσεις δράσεων Αγωγής Υγείας Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προβαίνει στην επιχορήγηση δράσεων Αγωγής Υγείας που αναπτύσσουν τα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ. Νικολιδάκης Συμεών, Τσάνταλη Καλλιόπη,

ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ. Νικολιδάκης Συμεών, Τσάνταλη Καλλιόπη, ΕΠΑΝΕΓΓΡAΦΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ Νικολιδάκης Συμεών, simosnikoli@yahoo.gr Τσάνταλη Καλλιόπη, calliopetsantali@yahoo.gr ta oo Εισαγωγή Στην

Διαβάστε περισσότερα