ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 270/80

Transcript

1 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 270/80 καί Πορτογαλίας, ὅπως οἱ ποσοτικοί περιορισμοί καί τά μέτρα ισοδυνάμου ἀποτελέσματος, ἡ προαναφερομένη συμφωνία δέν ἔχει τους ιδίους μέ τήν συνθήκη ΕΟΚ σκοπούς, καθ' ὅσον ή συνθήκη ΕΟΚ ἀποσκοπεί στην συγχώνευση τῶν εθνικών ἀγορῶν σέ ενιαία ἀγορά μέ τήν δημιουργία συνθηκών ὅσο τό δυνατόν εγγυτέρων πρός τίς συνθήκες ἐγχωρίας ἀγορᾶς. Ἐξ αὐτοῦ προκύπτει ὅτι, στό πλαίσιο τῆς συμφωνίας, περιορισμοί στό εμπόριο δύνανται νά θεωρηθούν ὅτι δικαιολογούνται ἀπό λόγους προστασίας τῆς ἐμπορικής καί βιομηχανικής ἰδιοκτησίας σέ μία κατάσταση ὅπου ἡ δικαιολογία τους δέν ήταν δυνατή ἐντός τῆς Κοινότητος. 2. Ή άσκηση, ἀπό τόν κάτοχο ἡ ἀπό τους ἕλκοντες δικαιώματα ἐξ αὐτοῦ, δικαιωμάτων τοῦ δημιουργού, τά όποια προστατεύονται ἀπό τήν νομοθεσία Κράτους μέλους, κατά τῆς εἰσαγωγῆς καί εμπορίας δίσκων φωνογράφου, οἱ όποιοι έχουν νομίμως κατασκευασθεί καί διατεθεί στό εμπόριο ἐντός τῆς Πορτογαλικής Δημοκρατίας ἀπό ἀδειούχους τοῦ κατόχου, δικαιολογείται ἀπό λόγους πού ἀναφέρονται στην προοτασία τῆς βιομηχανικής καί εμπορικής ἰδιοκτησίας, κατά τήν ἔννοια τοῦ ἄρθρου 23 τῆς συμφωνίας καί, ἑπομένως, δέν συνιστά περιορισμόἑπί τοῦ μεταξύ Κοινότητος καί Πορτογαλίας ἐμπορίου, ἀπαγορευόμενο ἀπό τό άρθρο 14 παράγραφος 2 τῆς ἐν λόγω συμφωνίας. Ή άσκηση τους δέν συνιστά μέσο αυθαιρέτου διακρίσεως ή συγκαλυμμένο περιορισμό στό μεταξύ Κοινότητος καί Πορτογαλίας εμπόριο, ὑπό τήν έννοια τοῦ ιδίου ἄρθρου 23. Στην ὑπόθεση 270/80, ἡ ὁποία έχει ως ἀντικείμενο τήν αίτηση πού ὑπέβαλε στό Δικαστήριο, κατ ἐφαρμογήν τοῦ ἄρθρου 177 τῆς συνθήκης ΕΟΚ, τό Court of Appeal τῆς 'Αγγλίας καί τῆς Οὐαλλίας (Ἐφετείο τῆς 'Αγγλίας καί τῆς Οὐαλλίας) καί μέ τήν ὁποία ζητείται, στό πλαίσιο τῆς διαφοράς πού εκκρεμεί ενώπιον τοῦ ἐν λόγω δικαστηρίου μεταξύ POLYDOR LIMITED ΚΑΙ RSO RECORDS INC. καί HARLEQUIN RECORD SHOPS LIMITED ΚΑΙ SIMONS RECORDS LIMITED, ή έκδοση προδικαστικῆς ἀποφάσεως ὡς πρός τήν ερμηνεία τῶν άρθρων 14 καί 23 τῆς συμφωνίας πού συνήφθη στίς 22 'Ιουλίου 1972 μεταξύ τῆς ΕΟΚ καί τῆς Δημοκρατίας τῆς Πορτογαλίας (JO 1972 L 301, EE εἰδ. ἔκδ. Ν. 301, τόμ. 11/004), 330

2 POLYDOR / HARLEQUIN RECORD SHOPS ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ συγκείμενο ἀπό τους J. Mertens de Wilmars, πρόεδρο, G. Bosco, A. Touffait καί O. Due, προέδρους τμήματος, P. Pescatore, Mackenzie Stuart, A. O'Keeffe, T. Koopmans, U. Everling, Α. Χλωρό καί F. Grévisse, δικαστές, γενική εἰσαγγελεύς: S. Rozès γραμματεύς: Α. Van Houtte εκδίδει τήν ἀκόλουθη ΑΠΟΦΑΣΗ Περιστατικά Ή διάταξη περί παραπομπῆς, ἡ εξέλιξη της διαδικασίας καί οἱ παρατηρήσεις πού κατετέθησαν δυνάμει τοῦ ἄρθρου 20 τοῦ 'Οργανισμού τοῦ Δικαστηρίου έχουν συνοπτικῶς ὡς έξης: Ι Πραγματικά περιστατικά καί έγγραφη διαδικασία Ἡ παρούσα υπόθεση άφορᾶ εἰσαγωγή στό Ἡνωμένο Βασίλειο δίσκων, πού προέρχονται ἀπό τήν Πορτογαλία. 1. ΟΙ εφεσίβλητοι στην κυρία δίκη είναι οἱ εταιρίες Polydor Limited καί RSO Records Inc. Ή εταιρία RSO Records Inc. (ἐφεξης: RSO) εἶναι ὁ δικαιοῦχος δικαιωμάτων τοῦ δημιουργού, πού ἀναφέρονται σέ ορισμένο αριθμό ἠχογραφήσεων, πού φέρουν ὅλες τόν τίτλο «Spirits Having Flown», μεταξύ τῶν ὁποίων υπάρχουν εκτελέσεις καλλιτεχνών γνωστών ὑπό τό ὄνομα «The Bee Gees». Ή Polydor Limited (εφεξής: Polydor) εἶναι κάτοχος ἀδείας εκμεταλλεύσεως τῶν ἐν λόγω δικαιωμάτων τοῦ δημιουργοῦ της RSO στό Ἡνωμένο Βασίλειο καί, βάσει αὐτης τῆς ἀδείας ἀποκλειστικότητος, κατασκευάζει δίσκους καί κασέττες πού ἀναπαράγουν αυτές τίς ἠχογραφήσεις, τίς όποιες πωλεί καί διανέμει στό Ἡνωμένο Βασίλειο. Στην Πορτογαλία, δίσκοι καί κασέττες, πού ἀναπαράγουν τίς 'ίδιες αυτές ηχογραφήσεις, κατασκευάζονται καί κυκλοφορούν ἀπό τίς ἑταιρίες πορτογαλικοῦ δικαίου Phonogram καί Polygram Discos, στίς ὁποῖες ἡ RSO παρεχώρησε άδεια εκμεταλλεύσεως στην Πορτογαλία. Οἱ δύο αυτές εταιρίες ἀνήκουν στό 'ίδιο ὅμιλο ἑταιριών μέ τήν RSO καί Polydor. Ή Harlequin Record Shops Limited (ἐφεξῆς: Harlequin), ἐφεσείουσα στην κυρία δίκη, εκμεταλλεύεται στό Ἡνωμένο Βασίλειο εμπορικό κατάστημα λιανικῆς πωλήσεως δίσκων. Ή Simons Records Limited (ἐφεξῆς: Simons), ἐφεσείουσα στην κυρία δίκη, εκμεταλλεύεται στό 'Ηνωμένο Βασίλειο εμπορική επιχείρηση εισαγωγῆς δίσκων, πού πωλεί καί διαθέτει χονδρικώς σέ μεταπωλητές εντός τοῦ 'Ηνωμένου Βασιλείου. 331

3 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 270/80 2. 'Από τόν Μάιο τοῦ 1979, ἡ Simons εισήγαγε ἀπό τήν Πορτογαλία στό 'Ηνωμένο Βασίλειο δίσκους, πού κατασκευάστηκαν στην Πορτογαλία ἀπό την Phonogram καί Polygram ἀπό ἠχογράφηση πού ἀποτελεί ἀντικείμενο δικαιώματος τοῦ δημιουργοῦ. Ὁρισμένοι ἀπ αυτούς τους δίσκους ἐπωλήθησαν ἀπό τή Simons στην Harlequin, ή ὁποία τους έπώλησε πρός καταναλωτές σέ κατάστημα λιανικῆς πωλήσεως. Οἱ εισαγωγές καί οἱ πωλήσεις πού έγιναν ἀπό τήν Simons, ὁπως επίσης οἱ πωλήσεις πού έγιναν ἀπό τήν Harlequin, διενεργήθησαν χωρίς άδεια τῆς Polydor ή τής RSO. Οἱ RSO καί Polydor ἤσκησαν ἀγωγή στίς 17 'Ιουλίου 1979 ενώπιον τοῦ Chancery Division του" High Court of Justice, ζητώντας ἀπό τό δικαστήριο, μεταξύ άλλων, νά ἀπαγορεύσει στην Harlequin τήν πώληση καί διανομή τῶν ἐν λόγω δίσκων καί κασεττῶν. Τήν 'ίδια μέρα κατετέθη αίτηση λήψεως ἀσφαλιστικών μέτρων, ώστε νά εκδοθεί διάταξη πού θά ἀπηγόρευε τέτοιες ενέργειες μέχρι τήν εκδίκαση τῆς υποθέσεως. Στίς 20 'Ιουλίου 1979, ἡ Simons παρενέβη εκουσίως στην δίκη, ὡς εναγομένη, καί υπέβαλε αίτηση πού ἀπέβλεπε στην έκδοση διατάξεως ἀναβολής εκδόσεως ὁριστικής ἀποφάσεως, ζητοῦσε δέ, σύμφωνα μέ τό άρθρο 177 τῆς συνθήκης ΕΟΚ, νά υποβληθούν στό Δικαστήριο τῶν Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων τρία ερωτήματα. «Οἱ ποσοτικοί περιορισμοί έπί τῶν είσαγωγῶν καταργοῦνται τήν 1η 'Ιανουαρίου 1973 καί τά μέτρα ἰσοδυνάμου ἀποτε Οἱ Harlequin καί Simons προέβαλαν ὅτι οἱ εισαγόμενοι ἀπό τήν Simons δίσκοι είναι λέσματος πρός ποσοτικούς περιορισμούς ἀντίτυπα δίσκων πού κατασκευάζονται ἐπί τῶν εἰσαγωγῶν, τήν 1η 'Ιανουαρίου στην Πορτογαλία, σέ μιάεγκατάσταση 1975, τό ἀργότερο.» πορτογαλικής εκτυπώσεως, γιά λογαριασμό τῆς Polygram καί ὅτι οἱ ἐν λόγω δίσκοι Τό άρθρο 23 έχει ὡς έξῆς: ἐπωλήθησαν ἀπό τήν Polygram στον προμηθευτή τῆς Simons. Μέ ἀπόφαση τῆς 21ης Δεκεμβρίου 1979, τό High Court of Justice, Chancery Division, ἀναμένοντας τήν ὁριστική ἀπόφαση, ἠρνήθη νά διατάξει τήν παραπομπή βάσει τοῦ ἄρθρου 177 καί εξέδωσε διάταξη, ή ὁποία μεταξύ άλλων, ἀπηγ ρευε στην Simons τήν εισαγωγή τῶν ἐν λόγω δίσκων άπό τήν Πορτογαλία καί στίς Simons καί Harlequin τήν πώληση καί διανομή των 332 δίσκων αὐτών εντός τοῦ 'Ηνωμένου Βασιλείου. Κατά τῆς αποφάσεως αυτής, οἱ Harlequin καί Simons ἤσκησαν έφεση ἐνώπιον τοῦ Court of Appeal. Προέβαλαν ὅτι, βάσει τοῦ κοινοτικοῦ δικαίου, ἡ Polydor δέν δικαιούται νά προβάλει τά δικαιώματά τῆς πού πηγάζουν ἀπό τό άρθρο 16 παράγραφος 2 τοῦ Copyright Act 1956 (νόμος περί δικαιωμάτων τοῦ δημιουργοῦ τοῦ 1956). Αυτό τό μέσο ἀμύνης βασίζεται στην συμφωνία μεταξύ τῆς Εὐρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος καί τῆς Πορτογαλικής Δημοκρατίας, πού υπεγράφη στίς Βρυξέλλες στίς 22 'Ιουλίου 1972, ἀποκαλούμενη εφεξής συμφωνία. Αυτή ἡ συμφωνία ενεκρίθηἐπ ὀνόματι τῆς Κοινότητος ἀπό τόν κανονισμό τοῦ Συμβουλίου 2844/72, τῆς 19ης Δεκεμβρίου 1972 (JO L 301, σ. 164, EE εἰδ. ἔκδ. Ν 301, τόμ. 11/004 σ. 166). Οἱ λεπτομέρειες τῆς θέσεως σέ εφαρμογή τῶν μέτρων διασφαλίσεως, πού προβλέπονται ἀπό τήν συμφωνία, καθωρίσθησαν ἀπό τόν κανονισμό τοῦ Συμβουλίου 2845/72 τής ἰδίας ημέρας (JO L 301, σ. 368, EE εἰδ. ἔκδ. Ν 301, τόμ. 11/004 σ. 371). ΟΙ διατάξεις τῆς συμφωνίας, τίς ὁποίες επικαλούνται οἱ Harlequin καί Simons, εἶναι τό άρθρο 14 παράγραφος 2 καί τό άρθρο 23. Τό άρθρο 14 παράγραφος 2 έχει ὡς έξῆς: «Ἡ συμφωνία δέν εμποδίζει τίς ἀπαγορεύσεις ἡ περιορισμούς εἰσαγωγῶν, εξαγωγών ή διαμετακομίσεως, πού δικαιολογοῦνται ἀπό λόγους δημοσίας ηθικής, δημοσίας τάξεως, δημοσίας ἀσφαλείας, προστασίας τῆς υγείας καί τῆς ζωής τῶν ἀνθρώπων καί τῶν ζώων ἡ προφυλάξεις τῶν φυτών, προστασίας τῶν ἐθνικών θησαυρών πού έχουν καλλιτεχνική, ιστορική ἡ ἀρχαιολογική ἀξία, ἡ προστασίας τῆς βιομηχανικής καί εμπορικής Ιδιοκτησίας, ούτε τίς ρυθμίσεις

4 POLYDOR / HARLEQUIN RECORD SHOPS περί χρυσοῦ καί ἀργύρου. Οἱ ἀπαγορεύσεις ή οἱ περιορισμοί αὐτοί δέν δύνανται πάντως νά ἀποτελέσουν μέσο αὐθαιρέτων διακρίσεων, ούτε συγκαλυμμένο περιορισμό τοῦ εμπορίου μεταξύ τῶν συμβαλλομένων μερῶν.» Οἱ Harlequin καί Simons προέβαλαν ἰδίως ὅτι, κατά τήν ἀπόφαση τῆς 5ης Φεβρουαρίου 1976 (Conceda Daniele Bresciani κατά Amministrazione Italiana delle Finanze, 87/75, Rec. σ. 129), τά άρθρα 14 καί 23 της συμφωνίας έχουν άμεσο ἀποτέλεσμα. Ἰσχυρίσθησαν ἐξ άλλου ὅτι ἡ νομολογία τοῦ Δικαστηρίου, κατά τήν ὁποία οἱ διατάξεις της συνθήκης ΕΟΚ, πού ἀφοροῦν τήν ελεύθερη κυκλοφορία τῶν ἐμπορευμάτων καί Ιδίως τά άρθρα 30 καί 36, ἐμποδίζουν τόν δικαιούχο δικαιώματος βιομηχανικῆς ή πνευματικής ἰδιοκτησίας νά επικαλεσθεί αυτό τό δικαίωμα κατά τῆς εἰσαγωγῆς ενός προϊόντος πού ετέθη σέ κυκλοφορία ἀπ' αυτόν ἡ μέ τήν συναίνεση του, θά έπρεπε νά ἐφαρμόζεται ἐπίσης στό πλαίσιο τῆς συμφωνίας. Πράγματι, τά άρθρα 14 καί 23 τῆς συμφωνίας αυτής βασίζονται στίς ίδιες ἀρχές ὁπως τά άρθρα 30 καί 36 τῆς συνθήκης ΕΟΚ. 3. "Εχοντας ὑπ' ὄψη αυτή τήν ἐπιχειρηματολογία, τό Court of Appeal ἀπέρριψε τήν αίτηση λήψεως τῶν προσωρινῶν μέτρων πού ἐζήτησε ἡ Polydor. Ἐζήτησε ὅμως ἀπό τό Δικαστήριο, σύμφωνα μέ τό άρθρο 177 τῆς συνθήκης ΕΟΚ, νά ἀποφανθεί προδικαστικῶςἐπί τῶν ἀκολούθων ἐρωτημάτων: «1. Ή άσκηση, ἀπό μιά ἑταιρία Α, τῶν δικαιωμάτων τῆς τοῦ δημιουργού εντός τοῦ 'Ηνωμένου Βασιλείου εναντίον δίσκου γραμμοφώνου πού κατασκευάζεται καί πωλείται νομίμως εντός τῆς Πορτογαλικής Δημοκρατίας ἀπό πορτογάλους κατόχους ἀδείας εκμεταλλεύσεως τῶν ἀντιστοίχων δικαιωμάτων τοῦ δημιουργοί), ἀποτελεί μέτρο ισοδυνάμου ἀποτελέσματος πρός ποσοτικούς περιορισμούςἐπί τῶν εισαγωγών, κατά τήν έννοια τοῦ ἄρθρου 14 παράγραφος 2 τῆς ἀπό 22 Ἰουλίου 1972 συμφωνίας μεταξύ τῆς Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος καί τῆς Πορτογαλικής Δημοκρατίας; 2. "Αν ἡ ἀπάντηση στό πρώτο ἐρώτημα εἶναι καταφατική: α) Ἡ ἐν λόγω άσκηση ἀπό τήν ἑταιρία Α δικαιολογεῖται κατά τήν έννοια τοῦ ἄρθρου 23 τῆς ἀπό 22 'Ιουλίου 1972 ἀνωτέρω συμφωνίας γιά λόγους προστασίας τῶν δικαιωμάτων τοῦ δημιουργοί) ἐντός τοῦ 'Ηνωμένου Βασιλείου; β) Ή ἐν λόγω άσκηση ἀπό τήν ἑταιρία Α ἀποτελεί μέσο αυθαίρετης διακρίσεως ἡ συγκαλυμμένο περιορισμό τοῦ εμπορίου μεταξύ τῆς Πορτογαλικής Δημοκρατίας καί τῆς Εὐρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος; 3. Τό άρθρο 14 παράγραφος 2 τῆς ἀνωτέρω ἀπό 22 'Ιουλίου 1972 συμφωνίας ἀπονέμει ἀπ' ευθείας δικαιώματα στους πολίτες εντός τῆς Ευρωπαϊκής Οἰκονομικῆς Κοινότητος, ἰδίως ἄν ληφθεί υπόψη ὁ κανονισμός τοῦ Συμβουλίου τῆς Ευρωπαϊκής Οἰκονομικῆς Κοινότητος, τῆς 19ης Δεκεμβρίου 1972, ὁ όποιος θέτει σέ ἐφαρμογή τήν ἐν λόγω συμφωνία; 4. "Ενας πού εἰσάγει στό 'Ηνωμένο Βασίλειο δίσκους φωνογράφου, πού ἀναφέρονται στό πρώτο ερώτημα, δύναται νά επικαλεσθεί τό άρθρο 14 παράγραφος 2 τῆς ἀπό 22 'Ιουλίου 1972 ἀνωτέρω συμφωνίας, ως μέσο ἀμύνης, ὅταν αυτός διώκεται ἀπό τήν ἑταιρία Α γιά προσβολή τῶν δικαιωμάτων τῆς τοῦ δημιουργοί) στό 'Ηνωμένο Βασίλειο;» Ή ἀπό 15 Μαΐου 1980 διάταξη περί παραπομπής ἐπρωτοκολλήθη στην γραμματεία τοῦ Δικαστηρίου στίς 8 Δεκεμβρίου

5 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 270/80 4. Σύμφωνα μέ τό άρθρο 20 τοῦ Πρωτοκόλλου περί τοῦ 'Οργανισμοῦ τοῦ Δικαστηρίου τῆς ΕΟΚ, γραπτές παρατηρήσεις υπέβαλαν: οἱ Polydor καί RSO ἐφεσίβλητοι στην κυρία δίκη, εκπροσωπούμενες ἀπό τόν R. Α. Morritt, Q. C, τοῦ Lincoln's Inn, κατ' εντολή τῶν Joynson-Hicks & Co. καί επικουρούμενο ἀπό τους J. van Bad καί J.-F. Bellis, δικηγόρους Βρυξελλών οἱ Harlequin καί Simons, ἐφεσείοντες στην κυρία δίκη, εκπροσωπούμενοι ἀπό τόν Α. Wilson Q. C, τοῦ ἀγγλικού δικηγορικού συλλόγου ή κυβέρνηση τοῦ Ἡνωμένου Βασιλείου" ή κυβέρνηση τῆς 'Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας τῆς Γερμανίας ἡ κυβέρνηση τοῦ Βασιλείου τῶν Κάτω Χωρῶν ἡ κυβέρνηση τοῦ Βασιλείου τῆς Δανίας ἡ κυβέρνηση της Γαλλικῆς Δημοκρατίας, καί ἡ Ἐπιτροπή των Ευρωπαϊκῶν Κοινοτήτων, εκπροσωπούμενη ἀπό τους νομικούς τῆς συμβούλους Jean Groux καί Jacques Bourgeois, ἐπικουρούμενους ἀπό τόν D. Α. Ο. Edward, Q. C, τοῦ δικηγορικοῦ συλλόγου Σκωτίας. Κατόπιν ἐκθέσεως τοῦ εἰσηγητοῦ δικαστοῦ καί μετά ἀκρόαση τοῦ γενικού εἰσαγγελέως, τό Δικαστήριο απεφάσισε την έναρξη τῆς προφορικής διαδικασίας χωρίς προηγουμένη διεξαγωγή ἀποδείξεων. ΙΙ Περίληψη τῶν γραπτών παρατηρήσεων πού κατετέθησαν ενώπιον τοῦ Δικαστηρίου Οἱ Harlequin καί Simons εἶναι τῆς γνώμης ὅτι τό άρθρο 14 παράγραφος 2 τῆς συμφωνίας παρέχει στους πολίτες τῆς Κοινότητος δικαιώματα, τά όποια τά δικαστήρια τῶν Κρατών μελών ὀφείλουν νά προστατεύουν. 334 Ό κανονισμός τοῦ Συμβουλίου 2844/72 της 19ης Δεκεμβρίου 1972 (JO L 301, σ. 164, ΕΕ εἰδ. ἔκδ. Ν 301, τόμ. 11/004 σ. 164) προβλέπει στό πρώτο του άρθρο ὅτι ή συμφωνία συνήφθη, ενεκρίθη καί ἐπεκυρώθη «ἐπ ὀνόματι τῆς Κοινότητος» καί στό άρθρο 5 ὅτι ὁ κανονισμός «είναι δεσμευτικός ὡς πρός ὅλα του τά μέρη καί ἰσχύει άμεσα σέ κάθε Κράτος μέλος». Κατά συνέπεια, δυνάμει τοῦ ἄρθρου 189 της συνθήκης ΕΟΚ, ἡ συμφωνία Ισχύει άμεσα στά Κράτη μέλη τῆς ΕΟΚ. Τό Δικαστήριο, γιά νά προσδιορίσει ἄν οἱ κατ' ιδίαν διατάξεις μιᾶς συνθήκης παρέχουν στους πολίτες δικαιώματα πού τά δικαστήρια ὀφείλουν νά προστατεύουν, ἐξετάζει «τό πνεῦμα, τήν οἰκονομία καί τήν διατύπωση» τῆς συνθήκης (ἀπόφαση της 5ης Φεβρουαρίου 1976, υπόθεση 87/85, Bresciani, ECR σ. 129, βλέπε σ. 140). Οἱ Harlequin καί Simons θεωροῦν ὅτι ἀπό μιά τέτοια εξέταση προκύπτει ὅτι τό άρθρο 14 παράγραφος 2 τῆς συμφωνίας δύναται πράγματι νά παράσχει τέτοια δικαιώματα. Τό κείμενο τοῦ ἄρθρου 14 παράγραφος 2 εἶναι, ἐξάλλου, διατυπωμένο μέ σαφείς καί ρητούς ὅρους. Γιά νά ὑποστηρίξουν τήν θέση τους, οἱ Harlequin καί Simons ἀναφέρονται στην νομολογία τοῦ Δικαστηρίου, Ιδίως στίς ἀποφάσεις τῆς 5ης Φεβρουαρίου 1976, (Bresciani, ἀνωτέρω), τῆς 11ης 'Οκτωβρίου 1979 (255/78, Bouhelier, ECR σ. 3151), της 30ης Νοεμβρίου 1977 (52/77, Cayrol, ECR σ. 2261) καί τῆς 15ης 'Ιουνίου 1976 (51/75, ΕΜΙ κατά CBS, ECR, σ. 811) καί στά συμπεράσματα ὁρισμένων συγγραφέων (March Hunnings, «Enforceability of the EEC-EFTA Free Trade Agreements», (1977) 2 E.L. Rev. σ. 163, βλέπε σ. 180 ὥς 184 Waelbroeck, «Enforceability of the EEC- EFTA Free Trade Agreements: A reply», (1978) 3 E. L. Rev. σ. 27, βλέπε σ. 29 καί 30). Ὅσον άφορᾶ τό άρθρο 14 παράγραφος 2 τῆς συμφωνίας, οἱ Harlequin καί Simons παρατηροῦν ὅτι πρέπει νά ἐρμηνευθεί ὅπως καί τό άρθρο 30 τῆς συνθήκης ΕΟΚ, ὅτι δηλ. καλύπτει μέτρα, καθώς καί διατάξεις πού περιορίζουν τήν εισαγωγή εμπορευμάτων δυνάμει δικαιώματος βιομηχανικής ιδιοκτησίας, συμπεριλαμβανομένου τοῦ δικαιώματος τοῦ δημιουργοῦ, στό κράτος εἰσαγωγῆς (βλ. ἀπόφαση τῆς 8ης 'Ιουνίου

6 POLYDOR / HARLEQUIN RECORD SHOPS 1971, Deutsche Grammophon κατά Metro, 78/70, Rec. σ. 487). Πράγματι, οἱ ὅροι «ποσοτικοί περιορισμοί ἐπί τῶν εἰσαγωγῶν» καί «μέτρα Ισοδυνάμου ἀποτελέσματος πρός ποσοτικούς περιορισμούς», πού υπάρχουν σ' αύτη την διάταξη, είναι ουσιαστικά ταυτόσημοι μέ τους χρησιμοποιούμενους στό άρθρο 30 τῆς συνθήκης ΕΟΚ. Θά πρέπει λοιπόν νά ερμηνευθούν ὡς έχοντες τό 'ίδιο ἀποτέλεσμα, γιά τους κατωτέρω λόγους: α) Ή δομή τῆς συμφωνίας εἶναι ανάλογη μέ ἐκείνη τῆς συνθήκης τῆς Ρώμης, ῶς πρός τόν τρόπο διατυπώσεως των κανόνων περί ἐλεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων. β) Ή συμφωνία περιλαμβάνει τό άρθρο 23, τό όποιο εἶναι παρόμοιο μέ τό άρθρο 36 τῆς συνθήκης ΕΟΚ καί πού ἀναφέρεται ρητώς στην προστασία τῆς βιομηχανικῆς Ιδιοκτησίας, ἀναφορά πού δέν θά ήταν καθόλου ἀναγκαία, ἄν τό άρθρο 14 δέν κάλυπτε ρητές διατάξεις οἱ ὁποιες ἀπαγορεύουν τήν κατά παράβαση εἰσαγωγή εμπορευμάτων. γ) Ή συμφωνία υπεγράφη μετά τήν ἀπόφαση τοῦ Δικαστηρίου στην προαναφερθείσα υπόθεση Deutsche Grammophon ἄν υπήρχε πρόθεση ώστε τό άρθρο 14 νά μή καλύπτει ρητές διατάξεις πού ἀπαγορεύουν τήν κατά παράβαση εἰσαγωγή εμπορευμάτων, θά ήταν ἁπλό νά διατυπωθεί ἡ συμφωνία μέ μή ἀμφίβολους ὅρούς. δ) Ρητές διατάξεις πού ἀπαγορεύουν πλήρως τήν κατά παράβαση εἰσαγωγή εμπορευμάτων θά ἀποτελούσαν έναν πολύ αυστηρό περιορισμό στό εμπόριο μεταξύ τῶν Κρατῶν μελών, καί θά ἐδημιούργει έκπληξη ἡ διαπίστωση ὅτι αυτοί πού διεπραγματεύθησαν τήν συμφωνία είχαν κατά νοῦ τόν ἀποκλεισμό τους. ε) Στην υπόθεση Bresciani (παρετέθη ήδη), τό Δικαστήριο ἑρμήνευσε τους ὅρούς «επιβαρύνσεις Ισοδυνάμου ἀποτελέσματος» πρός εἰσαγωγικούς δασμούς, πού χρησιμοποιούνται στή σύμβαση II τῆς Yaoundé, κατά τρόπο ταυτόσημο μέ τήν ἑρμηνεία πού τό Δικαστήριο έδωσε, στην ἴδια υπόθεση, στους ἀντιστοίχους ὅρους τοῦ ἄρθρου 13 παράγραφος 2 τῆς συνθήκης ΕΟΚ. Όσον άφορᾶ τό άρθρο 23 τῆς συμφωνίας, οἱ Harlequin καί Simons παρατηρούν ὅτι πρέπει νά ἑρμηνευθεί καί εφαρμοσθεί κατά τόν 'ίδιο τρόπο, ὁπως τό άρθρο 36 τῆς συνθήκης ΕΟΚ. Αυτό προκύπτει ἀπό τήν σχεδόν ταυτότητα τῶν ὅρον πού χρησιμοποιούνται στά ἀντίστοιχα άρθρα καί ἀπό τά παρόμοια πλαίσια στά όποια βρίσκονται στά δύο κείμενα. Οἱ Harlequin καί Simons υποστηρίζουν ὅτι ἐν πάση περιπτώσει, βάσει τῶν περιστατικών τῆς υποθέσεως, ἡ ρητή διάταξη πού ζητείται δέν «δικαιολογείται» κατά τήν έννοια τοῦ ἄρθρου 23 τῆς συμφωνίας καί άποτελεῖ «μέσο αυθαίρετης διακρίσεως ή συγκαλυμμένο περιορισμό στό εμπόριο» μεταξύ Πορτογαλίας καί ΕΟΚ. Τά περιστατικά στά ὁποῖα οἱ Harlequin καί Simons βασίζονται, γιά νά στηρίξουν τήν άποψη τους, εἶναι τά ἀκόλουθα: α) Οἱ ἐν λόγω δίσκοι κατασκευάζονται νομίμως στην Πορτογαλία. 6) Κατασκευάζονται καί διανέμονται στην Πορτογαλία ἀπό ἀδελφές εταιρίες τῆς Polydor, οἱ όποιες ενεργούν ὑπό τήν κάλυψη παράλληλης ἀδείας τῆς RSO. Ἐν συμπεράσματι, οἱ Harlequin καί Simons προτείνουν στό Δικαστήριο νά ἀπαντήσει στά υποβληθέντα ερωτήματα ὡς έξῆς: «1. Ή άσκηση βρετανικών δικαιωμάτων τοῦ δημιουργού κατά τῆς εἰσαγωγῆς στό 'Ηνωμένο Βασίλειο δίσκων γραμμοφώνου, πού κατασκευάζονται καί πωλούνται νομίμως στην Πορτογαλία ἀπά ἀδειούχο εκμεταλλεύσεως βάσει 335

7 ἀντιστοίχου πορτογαλικοῦ δικαιώματος τοῦ δημιουργοῦ ἀποτελεί μέτρο ισοδυνάμου αποτελέσματος πρός ποσοτικούς περιορισμούς ἐπί τῶν εισαγωγών κατά τήν έννοια τοῦ άρθρου 14 παράγραφος 2 τῆς συμφωνίας. ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 270/80 2. Μιά τέτοια άσκηση δέν δικαιολογείται κατά τήν έννοια τοῦ ἄρθρου 23 τῆς ἐν λόγω συμφωνίας καί ἀποτελεί μέσο αὐθαίρετης διακρίσεως ἡ συγκαλυμμένο περιορισμό στό εμπόριο μεταξύ Πορτογαλίας καί ΕΟΚ. 3. Τά άρθρα 14 παράγραφος 2 καί 23 της ἐν λόγω συμφωνίας παρέχουν στους πολίτες δικαιώματα, πού τά δικαστήρια των Κρατών μελῶν ὁφείλουν νά προστατεύουν. 4. Κατά συνέπεια, ένας εἰσαγωγεύς παρομοίων δίσκων στό Ἡνωμένο Βασίλειο δύναται νά ἐπικαλεσθεί τό ἐν λόγω άρθρο 14 παράγραφος 2 ὡς μέσο ἀμύνης, εναντίον μιᾶς ἀγωγῆς ἐπί παραποιήσει πού ἠσκήθη ἀπό βρετανούς δικαιούχους δικαιωμάτων τοῦ δημιουργοῦ.» Οἱ Polydor καί RSO, εφεσίβλητοι στην κυρία δίκη (ἐφεξῆς: Polydor ), θεωρούν ὅτι τά τέσσερα ερωτήματα πού υπεβλήθησαν στό Δικαστήριο θέτουν στην πραγματικότητα δυό προβλήματα καί δύνανται ἑπομένως νά ἀναχθοῦν σέ δύο ερωτήματα διατυπωμένα ὡς έξης: 1) Οἱ συνδυασμένες διατάξεις τοῦ άρθρου 14 παράγραφος 2 καί τοῦ ἄρθρου 23 τῆς συμφωνίας πρέπει νά ἐρμηνευθοῦν ὑπό τήν έννοια ώστε ἡ νομολογία τοῦ Δικαστηρίου περί τῆς ἀναλώσεως των δικαιωμάτων βιομηχανικῆς καί πνευματικῆς Ιδιοκτησίας εντός τῆς Κοινότητος νά έχει εφαρμογή καί στίς ἀνταλλαγές μεταξύ Κοινότητος καί Πορτογαλίας; 2) Τό άρθρο 14 παράγραφος 2 καί τό άρθρο 23 τῆς συμφωνίας παρέχουν 336 δικαιώματα δεκτικά ἐπικλήσεως ενώπιον τῶν ἐθνικῶν δικαστηρίων τῆς Κοινότητος; Ή Polydor θεωρεῖ ὅτι τά δύο αυτά ερωτήματα πρέπει νά τύχουν ἀρνητικῆς ἀπαντήσεως. Ὑπογραμμίζει, κατ' ἀρχάς, ὅτι ὑπάρχει μιά θεμελιώδης διαφορά μεταξύ τῶν κανόνων πού ἐφαρμόζονται στήν ἑρμηνεία της συνθήκης ΕΟΚ καί εκείνων πού εφαρμόζονται στην ἑρμηνεία τῶν κλασσικών δεθνῶν συνθηκών. Ή θεμελιώδης διαφορά προσεγγίσεως μεταξύ τοῦ κλασσικού διεθνούς δικαίου καί τοῦ κοινοτικού δικαίου, ὅσον άφορᾶ τό άμεσο ἀποτέλεσμα, σαφώς ἐτονίσθη ἀπό τό Δικαστήριο στην υπόθεση Van Gend en Loos (ἀπόφαση τῆς 5ης Φεβρουαρίου 1963, 26/62, ECR σ. 1). Ἡ διάκριση μεταξύ κλασσικού διεθνούς δικαίου καί κοινοτικού δικαίου ἐπεβεβαιώθη μέ τήν υπόθεση Costa κατά Enel (απόφαση τῆς 15ης Ἰουλίου 1964, 6/64, ECRo. 1141). Οἱ μέθοδοι ερμηνείας τοῦ κοινοτικού δικαίου καί τοῦ διεθνούς δικαίου διαφέρουν ὄχι μόνο ὡς πρός τό άμεσο ἀποτέλεσμα, ἀλά καί ὡς πρός τήν εκτίμηση τοῦ ουσιαστικού περιεχομένου μιας συνθήκης. 'Αντίθετα πρός τήν παραδοσιακή προσέγγιση τοῦ διεθνοῦς δικαίου, τό Δικαστήριο, γιά τήν ερμηνεία τῶν διατάξεων τῆς συνθήκης ΕΟΚ, ἐφήρμοσε δυναμικές μεθόδους ερμηνείας, πού έχουν χαρακτηρισθεί «τελολογική» προσέγγιση. Κατά συνέπεια, ἡ ἑρμηνεία ἀπό τό Δικαστήριο μιᾶς συγκεκριμένης διατάξεως της συνθήκης τῆς Ρώμης, πού συνεπάγεται, ἀνάλογα μέ τήν περίπτωση, τήν ἀναγνώριση τοῦ χαρακτῆρος τοῦ ἀπ ευθείας εφαρμοστέου τῆς διατάξεως αὐτης, δέν θά ἠδύνατο νά μεταφερθεί αυτόματα σέ διατάξεις μέ παρόμοια διατύπωση οἱ ὁποίες ἐπαναλαμβάνονται σέ διεθνεῖς συμφωνίες πού έχουν συναφθεί μεταξύ Κοινότητος καί τρίτων χωρών. Αυτή ἡ ἀρχή ἐπιβεβαιώθη ἀπό τό

8 POLYDOR / HARLEQUIN RECORD SHOPS Δικαστήριο στην υπόθεση International Fruit (ἀπόφαση τῆς 12ης Δεκεμβρίου 1972, συνεκδικασθεῖσεις υποθέσεις 21 μέχρι 24/72, ECR σ. 1219) και στην υπόθεση Bouhelier (ἀπόφαση τῆς 11 'Οκτωβρίου 1979, ἀνωτέρω). 57/80, Musikvertrieb Membran GmbH καί K-tel κατά GEMA, Συλλογή τῆς Νομολογίας 1981, σ. 147). Ή ratio αυτή δέν θά ἠδύνατο νά μετατεθεί στην συμφωνία, ἡ ὁποία ἀποβλέπει ἀποκλειστικά στην καθιέρωση ζώνης ἐλευθέρων ἀνταλλαγών μεταξύ τῶν συμβαλλομένων μερών. Μιά σύγκριση μεταξύ τῆς συμφωνίας καί τῆς συνθήκης τῆς Ρώμης ἐμφαίνει ὅτι υπάρχει διαφορά θεμελιώδους φύσεως μεταξύ τῶν δύο συνθηκῶν. Ἀπ' αὐτό προκύπτει ὅτι ἡ συμφωνία ἀνήκει στην κατηγορία τῶν κλασσικών διευθνῶν συνθηκῶν. Περιορίζεται στην επιβολή ἀμοιβαίων υποχρεώσεων ἐπί τῶν συμβαλλομένων μερων, χωρίς νά περιέχει καμιά μεταφορά κυριαρχικῶν εξουσιών σέ κοινά όργανα. Κατά συνέπεια, ἡ συμφωνία θά πρέπει νά ἑρμηνευθεί σύμφωνα μέ τους κανόνες ἑρμηνείας τοῦ διεθνούς δικαίου. Όσον άφορᾶ τήν ερμηνεία τοῦ ἄρθρου 14 παράγραφος 2 καί τοῦ ἄρθρου 23 τῆς συμφωνίας, ἡ Polydor υποστηρίζει ὅτι ή νομολογία τοῦ Δικαστηρίου περί ἀναλώσεως τῶν δικαιωμάτων βιομηχανικής καί πνευματικής ἰδιοκτησίας ἐντός τῆς Κοινότητος δέν δύναται νά επεκταθεί στίς εμπορικές ἀνταλλαγές μεταξύ Κοινότητος καί Πορτογαλίας. Ή «ratio» τῆς νομολογίας τοῦ Δικαστηρίου, τῆς σχετικής μέ τήν άσκηση δικαιωμάτων βιομηχανικής καί πνευματικής ἰδιοκτησίας, βάσει τῶν άρθρων 30 καί 36 τῆς συνθήκης ΕΟΚ, εἶναι ἡ προαγωγή τῆς ὁλοκληρώσεως τῶν εθνικών ἀγορών σέ μιά ἑνιαία ἀγορά καί ἡ παρεμπόδιση τῆς «στεγανοποιήσεως» τῆς κοινής ἀγοράς (ἀπόφαση τῆς 8ης 'Ιουνίου 1971, 78/70, Deutsche Grammophon κατά Metro Großmärkte, ἀνωτέρω ἀπόφαση τῆς 31ης 'Οκτωβρίου 1974, 15/74, Centrafarm κατά Sterling Drug, ECR σ ἀπόφαση τῆς 31ης 'Οκτωβρίου 1974, 16/74, Centrafarm κατά Winthrop, ECR σ ἀπόφαση τῆς 3ης 'Ιουλίου 1974, 192/73, Van Zuylen Frères κατά Hag, ECR σ. 731 ἀπόφαση τῆς 20ής 'Ιανουαρίου 1931, συνεκδικασθεῖσες υποθέσεις 55 καί Ἐπί πλέον, στό κείμενο τῆς συμφωνίας τίποτε δέν φανερώνει ὅτι ἡ έννοια τῶν «μέτρων Ισοδυνάμου ἀποτελέσματος προς ποσοτικούς περιορισμούς ἐπί τῶν εισαγωγών», πού προβλέπεται στό άρθρο 14 παράγραφος 2 πρέπει νά ερμηνευθεί ἀκριβώς ὁπως τό άρθρο 30 τῆς συνθήκης ΕΟΚ. Σχετικώς υπάρχει μιά καταφανής διαφορά μεταξύ τῶν όρων τοῦ ἄρθρου 14 παράγραφος 2 τῆς συμφωνίας καί τοῦ άρθρου 2 παράγραφος 1 τῆς συμβάσεως τῆς Yaoundé τοῦ 1963, πού υπήρξε ἀντικείμενο τῆς ἀποφάσεως τοῦ Δικαστηρίου στην υπόθεση Bresciani (ἀνωτέρω). Πράγματι, αυτό τό άρθρο παρέπεμπε ρητώς στίς διατάξεις τῶν άρθρων 12, 13, 14 καί 17 τῆς συνθήκης ΕΟΚ. Αυτός εἶναι ô λόγος γιά τόν όποιο τό Δικαστήριο ἀπεφάνθη ὅτι τό άρθρο 2 παράγραφος 1 τῆς συμβάσεως τῆς Yaoundé έπρεπε νά έχει τήν 'ίδια έννοια μέ εκείνη τοῦ ἄρθρου 13 τῆς συνθήκης ΕΟΚ. 'Αντιθέτως, τίποτε τό ἀνάλογο δέν ὑπάρχει στην διατύπωση τοῦ ἄρθρου 14 παράγραφος 2 τῆς συμφωνίας. 'Εξ άλλου, ἡ έννοια τῶν «μέτρων Ισοδυνάμου ἀποτελέσματος πρός ποσοτικούς περιορισμούς ἐπί τῶν εἰσαγωγῶν» δέν υπάρχει μόνο στό άρθρο 30 τῆς συνθήκης, άλλά καί στό άρθρο 10 τῆς συμβάσεως ΕΖΕΑ (Εὐρωπαϊκή Ζώνη 'Ελευθέρων 'Ανταλλαγών) καί στό άρθρο ΧΙ τῆς ΓΣΔΕ. Ούτε στά πλαίσια τῆς ΕΖΕΑ ἡ τῆς ΓΣΔΕ ή έννοια αυτή θά ἑρμηνεύετο έτσι ώστε νά περιλαμβάνει τή θεωρία τῆς ἀναλώσεως τῶν δικαιωμάτων. Δέν υπάρχει λοιπόν κανένας λόγος νά ἀποδοθεί ἡ θεωρία αυτή στό άρθρο 14 παράγραφος 2, πολύ περισσότερο ὅταν ἡ σύμβαση ΕΖΕΑ καί ή συμφωνία ἀποβλέπουν στον ίδιο σκοπό: τήν δημιουργία ζώνης ελευθέρων ἀνταλλαγών. Είναι ἑπομένως πιθανότερο ή 337

9 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 270/80 ἔννοια τοῦ ἄρθρου 14 παράγραφος 2 νά πλησιάζει περισσότερο πρός ἐκείνη τοῦ άρθρου 10 τῆς συμβάσεως ΕΖΕΑ παρά πρός την ἔννοια τοῦ ἄρθρου 30 τῆς συνθήκης τῆς Ρώμης. Ή Polydor παρατηρεί ὅτι τό προοίμιο τῆς συμφωνίας διακηρύσσει στην τελευταία του αἰτιολογική σκέψη ὅτι «καμία διάταξη της συμφωνίας δέν δύναται νά ἑρμηνευθεί ως ἀπαλλακτική τῶν συμβαλλομένων μέρων ἀπό τίς ὑποχρεώσεις πού έχουν ἀναλάβει δυνάμει άλλων διεθνῶν συμφωνιών». "Αν ληφθούν υπόψη οἱ διατάξεις αυτές, τό άρθρο 14 παράγραφος 2 τῆς συμφωνίας πρέπει νά ερμηνευθεί ὑπό τό φως των διεθνών συμβάσεων περί τῶν δικαιωμάτων τοῦ δημιουργού. Ή Polydor Ισχυρίζεται πώς τό γεγονός ὅτι τά δύο συμβαλλόμενα μέρη ουδέποτε είχαν τήν πρόθεση νά προσδώσουν στό άρθρο 14 παράγραφος 2 καί στό άρθρο 23 της συμφωνίας τήν 'ίδια έννοια μέ εκείνη των άρθρων 30 καί 36 τῆς συνθήκης τῆς Ρώμης, ὅσον άφορα τήν άσκηση τῶν δικαιωμάτων βιομηχανικής πνευματικής ιδιοκτησίας, ἐπεβεβαιώθη ἀπό τήν συμπεριφορά πού υιοθέτησαν ἐν συνεχεία κατά τήν εφαρμογή τῆς συμφωνίας. Ούτε ἡ Κοινότητα καί τά Κράτη μέλη της ούτε ἡ Πορτογαλία καί τά Κράτη μέλη τής ΕΖΕΑ θά ἐλάμβαναν μέτρα γιά νά τροποποιήσουν τίς νομοθεσίες τους περί των δικαιωμάτων τοῦ δημιουργοῦ καί των άλλων δικαιωμάτων βιομηχανικής καί πνευματικής Ιδιοκτησίας. 'Επιπροσθέτως, ἡ ἑρμηνεία τῶν επιδίκων διατάξεων, πού προτείνεται ἀπό τους ἐφεσείοντες στην κυρία δίκη, δέν θά ἐγίνετο δεκτή ἀπό ὁρισμένα ἀνώτατα δικαστήρια τῶν χωρών τῆς ΕΖΕΑ (Ἀνώτατο Δικαστήριο τῆς Αὐστρίας, 10 'Ιουλίου 1979, Rev. Int. Dr. Aut. 1979, ἀρ. 104, υπόθεση Austro- Mechana κατά Gramola Winter et Co 'Ομοσπονδιακό Δικαστήριο τῆς Ελβετίας, ἀπόφαση τῆς 25ης 'Ιανουαρίου 1979, C Μ. L. R. 1980, 3, σ. 664, Sunlight AG κατά Bosshard 338 Partners Intertrading, έξ ἴσου γνωστή επίσης ὡς ὑπόθεση «Omo»). Όσον ἀφορᾶ τό ἀποτέλεσμα, ἡ Polydor υποστηρίζει ὅτι τά άρθρα 14 παράγραφος 2 καί 23 τῆς συμφωνίας δέν εἶναι δυνατό νά δημιουργήσουν δικαιώματα δεκτικά ἀμεσου ἐπικλήσεως ἐνώπιον τῶν δικαστηρίων. Κατ' ἀρχάς, στους ὅρούς τῆς συμφωνίας τίποτε δέν φανερώνει ὅτι τά συμβαλλόμενα μέρη είχαν πρόθεση κατευθυνόμενη πρός τήν έννοια ὅτι οἱ πολίτες ἠδύναντο νά είναι άμεσα ενδιαφερόμενοι. 'Αντιθέτως, ή χρησιμοποίηση τοῦ ρήματος «καταργούνται» στό άρθρο 14 παράγραφος 2 σημαίνει ὅτι ἀπαιτείται μεταγενέστερη επέμβαση τῶν συμβαλλομένων μερῶν γιά τήν θέση σέ ἐφαρμογή τῆς διατάξεως. Κατά συνέπεια, υπάρχει καταφανής διαφορά διατυπώσεως μέ τό άρθρο 30 τῆς συνθήκης ΕΟΚ, καθ' ὅσον αυτό προβλέπει ὅτι οἱ ποσοτικοί περιορισμοί καί τά μέτρα ισοδυνάμου ἀποτελέσματος «ἀπαγορεύονται» (ἀπόφαση τῆς 22ας Μαρτίου 1977, Ianelli καί Volpi κατά Meroni, ECR σ. 557, ἰδίως σ. 575). Ἐν συνεχεία, στό θεσμικό πλαίσιο τῆς συμφωνίας, οἱ διατάξεις περί καταργήσεως των «μέτρων ισοδυνάμου ἀποτελέσματος πρός ποσοτικούς περιορισμούς ἐπί των εισαγωγών» (άρθρο 14 παράγραφος 2) καί των «συγκαλυμμένων περιορισμών τοῦ ἐμπορίου» (άρθρο 23) θά ἠδύναντο νά εφαρμοσθούν ὡς έχουν ἀπό τά δικαστήρια τῶν συμβαλλομένων μερών. 'Ελλείψει κοινών ὀργανώσεων ἐπιφορτισμένων μέ τήν ἐξασφάλιση ὁμοιόμορφης ερμηνείας, πού επιβάλλεται σέ ὅλα τά συμβαλλόμενα μέρη, οἱ έννοιες αυτές εἶναι πολύ ἀόριστες γιά νά εἶναι δυνατή ή επίκληση τους ενώπιον τῶν ἐθνικών δικαστηρίων τῶν συμβαλλομένων μερών. Ἡ Polydor θεωρεί ὅτι ἡ άποψη, κατά τήν ὁποία δέν εἶναι δυνατό νά γίνει επίκληση τοῦ ἄρθρου 14 παράγραφος 2 καί τοῦ άρθρου 23 τῆς συμφωνίας ενώπιον τῶν

10 εθνικών δικαστηρίων, εἶναι σύμφωνη μέ την νομολογία τοῦ Δικαστηρίου τήν σχετική μέ τα άμεσα ἀποτελέσματα τῶν διεθνών συμφωνιών (ἀπόφαση τῆς 12ης Δεκεμβρίου 1982, υπόθεση International Fruit, ἀνωτέρω ἀπόφαση τῆς 24ης 'Οκτωβρίου 1973, 9/73, Schlüter, ECR σ ἀπόφαση τῆς 5ης Φεβρουαρίου 1976, Bresciani, ἀνωτέρω). POLYDOR / HARLEQUIN RECORD SHOPS 'Επί πλέον, Ισοδύναμες διατάξεις πρός τό άρθρο 14 παράγραφος 2 καί πρός τό άρθρο 23 τῆς συμφωνίας ἐθεωρήθησαν ἀπό τό 'Ομοσπονδιακό Δικαστήριο τῆς 'Ελβετίας ὅτι δέν έχουν άμεσο ἀποτέλεσμα (ἀπόφαση της 25ης 'Ιανουαρίου 1977, Sunlight, παρε τέθη ήδη). Τό γεγονός, τέλος, ὅτι ἡ συμφωνία συνήφθη ἐπ' ὀνόματι τῆς Κοινότητος ὑπὁ μορφή «κανονισμοῦ» δέν εἶναι ἀποφασιστικό, γιά νά προσδιορισθεί ἄν δύναται νά γίνει επίκληση τοῦ ἄρθρου 14 παράγραφος 2 ενώπιον τῶν εθνικῶν δικαστηρίων. Μολονότι ἡ συνθήκη δέν προβλέπει Ιδιαίτερη διαδικασία στόν τομέα αυτό, μιά εξέταση τῆς πρακτικῆς πού ἀκολουθεί ἡ Κοινότητα θά ἔδείχνε ὅτι, πρίν ἀπό τήν έναρξη Ισχύος της, κάθε διεθνής συμφωνία, στην ὁποία μετέχει ἡ Κοινότης, ἀποτελεί ἀντικείμενο πράξεως τοῦ Συμβουλίου «πού συνιστά σύναψη» τῆς ἐν λόγω συμφωνίας. Ή πράξη στην ὁποία τό κείμενο τῆς συμφωνίας επισυνάπτεται, δημοσιεύεται στην 'Επίσημη 'Εφημερίδα. Ή πράξη πού συνιστά σύναψη τῆς συμφωνίας δύναται νά είναι εἴτε «κανονισμός» εἴτε «ἀπόφαση». 'Οποιοσδήποτε καί νά εἶναι ὁ τύπος τῆς πράξεως πού συνιστά σύναψη τῆς συμφωνίας, ή πράξη αύτη δέν έχει καμιά σχέση μέ τό πρόβλημα τῆς ἀπ' εὐθείας εφαρμογῆς της συμφωνίας. Τό ουσιαστικό τῆς ἀντικείμενο εἶναι, προεχόντως, ἡ έγκριση τῆς συμφωνίας ἐν ὀνόματι τῆς Κοινότητος. "Ενα άλλο ἀντικείμενο συνδεόμενο μέ τήν πράξη αυτή θά ήταν νά ἐξουσιοδοτηθεί ὁ πρόεδρος τοῦ Συμβουλίου νά γνωστοποιήσει στα άλλα συμβαλλόμενα μέρη ὅτι οἱ ἀναγκαίες διαδικασίες για τήν θέση σέ ισχύ τῆς συμφωνίας ἐξεπληρώθησαν ἀπό τήν Κοινότητα ή, γιά τίς συμφωνίες ἀπλουστευμένης μορφής, νά επιτραπεί στόν πρόεδρο νά ὁρίσει ένα άτομο γιά τήν υπογραφή τῆς συμφωνίας. Σέ ὁρισμένες επίσης περιπτώσεις, ἡ πράξη πού συνιστά σύναψη τῆς συμφωνίας προβλέπει μέτρα γιά τήν θέση σέ εφαρμογή τῆς συμφωνίας. 'Η προσέγγιση πού ἀκολούθησε τό Δικαστήριο σέ προηγούμενες υποθέσεις, πού ἀφοροῦσαν τό ζήτημα αυτό, εμφαίνει ἐπίσης ὅτι ἡ μορφή τῆς πράξεως, εἴτε πρόκειται γιά κανονισμό εἴτε γιά ἀπόφαση πού συνιστά σύναψη διεθνοῦς συμφωνίας ἐν ὀνόματι τῆς Κοινότητος δέν εἶναι ἀποφασιστική γιά νά κριθεί τό ζήτημα τῆς ἀπ' ευθείας εφαρμογής. Σέ καμιά ἀπό τίς υποθέσεις αυτές, τό Δικαστήριο δέν ἐξήτασε τήν μορφή τῆς πράξεως πού συνιστά σύναψη τῆς συμφωνίας. Σέ ὅλες τίς περιπτώσεις, τό Δικαστήριο περιώρισε τήν έρευνά του στό «πνεῦμα, στην οικονομία καί στην διατύπωση» τῆς οικείας συμφωνίας (ἀπόφαση τῆς 12ης Δεκεμβρίου 1972, International Fruit, ἀνωτέρω ἀπόφαση τῆς 24ης 'Οκτωβρίου 1973, Schlüter, ἀνωτέρω ἀπόφαση τῆς 5ης Φεβρουαρίου 1976, Bresciani, ἀνωτέρω). Ή Polydor παρατηρεί ὅτι ἡ επέκταση τῆς κοινοτικῆς θεωρίας τῆς «ἀναλώσεως» στό πλαίσιο συμφωνιών ελευθέρων ἀνταλλαγών θά παραχωρούσε στους παραγωγούς τρίτων χωρών ένα μονομερές πλεονέκτημα εἰς βάρος τῆς κοινοτικής βιομηχανίας. Οἱ κάτοχοι διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, δικαιωμάτων τοῦ δημιουργοῦ καί άλλων δικαιωμάτων βιομηχανικής καί πνευματικῆς ιδιοκτησίας, εντός τῆς Κοινότητος, δέν θά είχαν τήν δυνατότητα νά θέσουν σέ εφαρμογή τά δικαιώματά τους, γιά νά ἀντιταχθοῦν σέ εἰσαγωγές προελεύσεως χωρών της ΕΖΕΑ, χωρίς νά δύνανται νά τύχουν τῆς ἰδίας μεταχειρίσεως στίς χώρες αυτές. Ἐν συμπεράσματι, ἡ Polydor θεωρεί ὅτι στά ερωτήματα πού υπεβλήθησαν ἀρμόζουν οἱ ἀκόλουθες ἀπαντήσεις: 339

11 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 270/80 «1. Ἡ ἀπάντηση στό πρώτο ερώτημα πρέπει νά εἶναι ἀρνητική. Ή άσκηση, ἀπό μιά εταιρία Α, τῶν δικαιωμάτων της τοῦ δημιουργοῦ ἐντός τοῦ Ἡνωμένου Βασιλείου εναντίον δίσκου γραμμοφώνου πού κατασκευάζεται καί πωλείται νομίμως στην Πορτογαλική Δημοκρατία ἀπό πορτογάλους ἀδειούχους εκμεταλλεύσεως βάσει ἀντιστοίχων πορτογαλικῶν δικαιωμάτων τοῦ δημιουργού, δέν ἀποτελεί μέτρο ἰσοδυνάμου ἀποτελεσματος πρός ποσοτικούς περιορισμούς ἐπί τῶν εἰσαγωγῶν, κατά τήν έννοια τοῦ ἄρθρου 14 παράγραφος 2 τῆς συμφωνίας μέ τήν Πορτογαλία. 2. Ἀπό τήν ἀπάντηση στό πρώτο ερώτημα ἀπορρέει ὅτι τό δεύτερο ερώτημα εἶναι άνευ ἀντικειμένου, ἐφ ὅσον ἐτέθη μόνο γιά τήν περίπτωση πού ή ἀπάντηση στό πρώτο ερώτημα θα ήταν καταφατική. 3. Οἱ ἀπαντήσεις στό τρίτο καί τέταρτο ερώτημα πρέπει νά εἶναι ἀρνητικές. Τό άρθρο 14 παράγραφος 2 τῆς ἐν λόγω συμφωνίας δέν δημιουργεί γιά τους πολίτες δικαιώματα, τά όποια δύνανται ἀπ ευθείας νά προβάλουν ενώπιον τῶν εθνικών δικαστηρίων εντός τῆς Κοινότητος.» πράγματι διατύπωση, σέ ὅλες τίς συμφωνίες πού ἡ Κοινότητα έχει συνάψει μέ τίς Ή κνβέρνηση τοῦ Ἡνωμένου Βασιλείου, ή κνβέρνηση τῆς 'Ομοσπονδιακῆς Δημοκρα μεσογειακέτίας τῆς Γερμανίας, ἡ κνοέρνηση τον Βασι Maghreb καί Mashrag, τίς εμπορικές χώρες (π.χ. τίς συμφωνίες λείου τῆς Δανίας, ἡ κνβέρνηση τῆς Γαλλικής Δημοκρατίας, καθώς καί ἡ κυοέρνηση Μάλτα καί τήν 'Ισπανία, καθώς επίσης τίς συμφωνίες μέ τήν Κύπρο, τό 'Ισραήλ, τή τοῦ Βασιλείου τῶν Κάτω Χωρών υποστηρίζουν ὅτι τό άρθρο 14 παράγραφος 2 καί τό κοσλαβία). "Ενα τέτοιο κείμενο υπάρχει συμφωνίες μέ τήν Τουρκία καί τή Γιουγ άρθρο 23 τῆς συμφωνίας δέν πρέπει νά στην ἴδια τή Γενική Συμφωνία (ΓΣΔΕ ερμηνευθούν κατ' αυτή τήν ἔννοια: άρθρα ΧΙ καί ΧΧ). 1) ὅτι ἀπαγορεύουν ὅπως ένας δικαιοῦχος δικαιώματος τοῦ δημιουργοῦ ἡ κάτοχος ἀδείας του εκμεταλλεύσεως δύνανται νά προβάλουν τά δικαιώματα τους γιά νά εμποδίσουν τήν εισαγωγή δίσκων, πού κατασκευάζονται καί πωλούνται νομίμως στην Πορτογαλία, ἀπό ἀδειούχο εκμεταλλεύσεως κατά τό πορτογαλικό δίκαιο 340 2) ὅτι δημιουργούν δικαιώματα τά όποια οἱ πολίτες δύνανται νά επικαλεσθούν ἐνώπιον τῶν εθνικών δικαστηρίων εντός τῆς Κοινότητος. Οἱ παρατηρήσεις τους συμπίπτουν μέ τά ἐπιχειρήματα πού προέβαλε ἡ Polydor. Τονίζουν ὅτι, σύμφωνα μέ τήν δομή τῆς συμφωνίας καί κατά τίς προθέσεις τῶν συντακτών της, ἡ παραβίαση μιας διατάξεως τῆς συμφωνίας πρέπει νά δίδει ἀφορμή σέ διαβουλεύσεις μεταξύ τῶν δύο συμβαλλομένων μερών, τήν Κοινότητα καί τήν Πορτογαλία, ή, ενδεχομένως, στην ἐφαρμογή μέτρων διασφαλίσεως ἐκ μέρους τοῦ ενός ἀπό τά δύο μέρη. Μιά τέτοια πρόθεση σαφώς προκύπτει, μεταξύ άλλων, ἀπό τίς συνδυασμένες διατάξεις τῶν άρθρων 26, παράγραφος 1 καί 30, παράγραφος 3, στοιχείο α τῆς συμφωνίας. Ὑπό τίς συνθήκες αυτές, θά ήταν ἀντίθετο πρός τήν γενική οἰκονομία τῆς συμφωνίας νά ἀναγνωρισθεί άμεσο ἀποτέλεσμα σέ διατάξεις αὐτοῦ τοῦ εἴδους. 'Η κυβέρνηση τοῦ 'Ηνωμένου Βασιλείου προσθέτει σχετικά ὅτι ἡ ἀπαγόρευση τῶν μέτρων ἰσοδυνάμου ἀποτελέσματος προς ποσοτικούς περιορισμούς δέν υπάρχει μόνο στίς επτά συμφωνίες ἐλευθέρων ἀνταλλαγών πού συνήφθησαν μέ τίς χώρες μέλη τῆς ΕΖΕΑ, ἀλλά επίσης, καί μέ τήν ἴδια Ἡ 'Επιτροπή παρατηρεί ὅτι εἴτε οἱ ὅροι τῆς ἐν λόγω συμφωνίας καί τῆς συνθήκης ΕΟΚ εἶναι ταυτόσημοι εἴτε ὄχι, τό πνεῦμα τους καί ἡ οἰκονομία τους διαφέρουν. 'Από αυτό προκύπτει ὅτι μιά απλή ταυτότης διατυπώσεως δέν επιτρέπει τήν συναγωγή ἀποφασιστικών συμπερασμάτων ὅσον άφορα τήν φύση ἡ τό περιεχόμενο τῶν ἀνειλημμένων υποχρεώσεων, οὔτε επίσης ὅσον ἀφορᾶ τήν έκταση εφαρμογής καί τά

12 POLYDOR / HARLEQUIN RECORD SHOPS ἔννομα ἀποτελέσματα τῶν ἐν λόγω διατάξεων. ΕΟΚ. Συνεπάγονται εκτίμηση στην ὁποία οἱ περιστασιακές θεωρήσεις παίζουν μεγάλο ρόλο. Ὅσον άφορᾶ τό άμεσο ἀποτέλεσμα τοῦ άρθρου 14 παράγραφος 2 καί του" άρθρου Ἀπό αυτό προκύπτει ὅτι ἡ 'Επιτροπή έχει 23 τῆς συμφωνίας, ἡ Ἐπιτροπή παρατηρεί ἀμφιβολίες ὡς πρός τό άμεσο ἀποτέλεσμα ὅτι, ὅταν γίνεται επίκληση τῆς ἀπαγορεύσεως τῶν μέτρων ἰσοδυνάμου ἀποτελέ τοῦ ἄρθρου 14 παράγραφος 2, Ιδίως ὅσον ἀφορᾶ τά μέτρα πού, στό ενδοκοινοτικό σματος σέ θέματα περιορισμῶν πού συνδέονται μέ τήν βιομηχανική καί ἐμπορική ἐμπόριο, δύνανται νά χαρακτηρισθούν ὡς «ἀδιακρίτως» εφαρμοστέα. Θεωρεί ὅτι τό Ιδιοκτησία, εἶναι δύσκολο νά διαχωρισθεί άρθρο 14 παράγραφος 2, εξεταζόμενο σέ ή έκταση εφαρμογῆς καί τό ἀποτέλεσμα σχέση μέ τό άρθρο 23 τῆς συμφωνίας, δέν της ἀπαγορεύσεως ἀπό τήν έκταση εφαρμογῆς καί τό ἀποτέλεσμα τῶν δικαιολο έχει άμεσο ἀποτέλεσμα ὅσον ἀφορᾶ τά μέτρα περί προστασίας τῆς βιομηχανικῆς γιῶν. καί εμπορικής ἰδιοκτησίας. Σχετικῶς, εἶναι σημαντικό τό ὅτι ἡ νομολογία τοῦ Δικαστηρίου πού ἀναφέρεται στό ενδοκοινοτικό εμπόριο δημιουργεί έναν πολύ στενό σύνδεσμο μεταξύ τῶν άρθρων 30 καί 36 ΕΟΚ καί ὅτι τό Δικαστήριο άπαντα σέ ερωτήματα ἑρμηνείας, πού τοῦ υποβάλλονται ἐπί τοῦ θέματος, εξετάζοντας «συνολικά» τίς δύο αυτές διατάξεις. Γιά νά κριθεῖ μέχρι ποιό βαθμό ένας περιορισμός, πού βασίζεται στην προστασία της βιομηχανικῆς καί εμπορικῆς ἰδιοκτησίας, είναι δικαιολογημένος ὑπό τό πρίσμα τῆς επιταγής τῆς ελεύθερης κυκλοφορίας τῶν ἀγαθών, θά πρέπει νά σταθμισθοῦν δύο ἀντιτιθέμενα συμφέροντα. Στό πλαίσιο τῶν συμφωνιών πού έχει συνάψει ἡ Κοινότητα, ή ἐκτίμηση αυτών τῶν συμφερόντων συνδέεται στενότατα μέ τους σκοπούς πού επιδιώκουν οἱ συμφωνίες αυτές. Οἱ σκοποί πού ἐπιδιώκει ἡ συμφωνία δηλαδή «ή εξάλειψη προοδευτικά τῶν εμποδίων στό ουσιώδες μέρος τῶν ἀνταλλαγών τους» καί «ή ἁρμονική ἀνάπτυξη τοῦ εμπορίου τους» εἶναι συγχρόνως λιγότερο φιλόδοξοι καί λιγότερο συγκεκριμένοι ἀπό τους σκοπούς τῆς συνθήκης Ὅσον άφορα τήν ἑρμηνεία τοῦ ἄρθρου 14, παράγραφος 2, καί 23 τῆς συμφωνίας, ή 'Επιτροπή παρατηρεί ὅτι ἡ νομολογία τοῦ Δικαστηρίου, ἡ σχετική μέ τήν ερμηνεία τῶν άρθρων 30 καί 36 τῆς συνθήκης ΕΟΚ, δέν δύναται νά μεταφερθεί ὡς έχει στην ἑρμηνεία τῶν επιδίκων διατάξεων. Ή αιτιολογία πού ἀποτελεί τήν βάση τῶν ἀποφάσεων αυτών τοῦ Δικαστηρίου στηρίζεται στην θεμελιώδη ἀρχή σύμφωνα μέ τήν ὁποία ἡ συνθήκη ΕΟΚ ἐδημιούργησε, καί ήταν προορισμένη νά δημιουργήσει, μιά κοινή ἡ ἑνιαία ἀγορά. Ἐξ άλλου, ἡ κοινή ἀγορά πού ἐδημιουργήθη ἀπό τήν συνθήκη ΕΟΚ χαρακτηρίζεται ἀπό τό γεγονός ὅτι ή συνθήκη δημιουργεί επίσης τό θεσμικό πλαίσιο καί μηχανισμό πού επιτρέπουν, ενεργώντας ὑπό τήν ἰδιότητά τῆς αυτή, νά εξαλείφει τίς διαφορές μεταξύ τῶν ἐθνικών νομοθεσιών ἡ νά ἐξουδετερώνει τίς ἀποκλίσεις πού παρατηροῦνται στίς ἐθνικές πολιτικές. Ἡ 'Επιτροπή ἀμφιβάλλει κατά πόσον ή υποχρέωση νά καταργηθούν τά «μέτρα ἰσοδυνάμου ἀποτελέσματος πρός ποσοτικούς περιορισμούς ἐπί τῶν εἰσαγωγῶν» δύναται νά ἑρμηνευθεί, στό διεθνές δίκαιο, ὡς παρεμποδίζουσα τους δικαιούχους δικαιωμάτων τοῦ δημιουργοῦ καί τους ἀδειούχους τῶν δικαιωμάτων αὐτών εντός τῆς Κοινότητος νά επικαλεσθούν τά δικαιώ- 341

13 ματά τους εναντίον τῆς εισαγωγής προϊόντων πού κατεσκευάσθησαν κατόπιν ἀδείας στην Πορτογαλία. ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 270/80 Τό σύστημα προστασίας ἑνός τέτοιου δικαιώματος σέ διεθνές επίπεδο εἶναι συνάρτηση τῆς προστασίας πού παρέχεται ἀπό τό εσωτερικό δίκαιο τῶν κυριάρχων κρατῶν. Ό περιορισμός τῶν δικαιωμάτων στό έδαφος τοῦ κράτους πού παρέχει τήν προστασία (ή στους υπηκόους τοῦ κράτους αὐτοῦ) ἀποτελεί ἀναπόσπαστο τμῆμα τοῦ συστήματος διεθνούς προστασίας. Ἐπί πλέον, τό υπάρχον σύστημα διεθνούς προστασίας θά ἐδημιούργει ὡς πρός τους δικαιούχους ἑνός κληρονομικού δικαιώματος, ὅπως τό δικαίωμα τοῦ δημιουργού, τήν δικαιολογημένη προσδοκία ὅτι θά τους ἀναγνωρισθούν τά δικαιώματα. Μέσα σ' ένα τέτοιο πλαίσιο, δέν εἶναι καθόλου πιθανό ὅτι τό διεθνές δίκαιο επιτρέπει, κατά τρόπο ἀποκλειστικά έμμεσο, νά ἑρμηνευθεί μιά διμερής συμφωνία ἐλευθέρων ἀνταλλαγών, έτσι ώστε νά περιορίζει τήν άσκηση δικαιωμάτων τέτοιου είδους, ὅταν ἡ ἐν λόγω άσκηση εἶναι γενικά ἀναγνωρισμένη ὡς νόμιμη καί σύμφωνη προς τήν προσδοκία τῶν δικαιούχων τῶν ἐν λόγω δικαιωμάτων. Ἐπί πλέον, τό σύστημα διεθνοῦς προστασίας τοῦ δικαιώματος τοῦ δημιουργού στηριζόμενο τό ἴδιο σέ διεθνείς συμβάσεις πού προϋποθέτουν πολύπλοκες καί παρατεταμένες διαπραγματεύσεις, δέν θά ήταν δυνατό τό διεθνές δίκαιο νά επιδέχεται σιωπηρά μιά τέτοια παρέκκλιση ἀπό τίς καθιερωμένες ἀπό τέτοιες συμβάσεις ἀρχές. νότητος, νά ἀσκούν τά δικαιώματά τους κατά τρόπο πού νά εμποδίζει τήν εἰσαγωγή στην Κοινότητα προϊόντων τά ὁποῖα κατασκευάζονται δυνάμει ἀδείας στην Πορτογαλία. ΙΙΙ Προφορική διαδικασία Κατά τήν ἐπ' ἀκροατηρίου συζήτηση τῆς 13ης 'Οκτωβρίου 1981, ἡ Polydor, εκπροσωπούμενη ἀπό τόν R. Α. Morritt Q.C., τοῦ Lincoln's Inn, επικουρούμενο ἀπό τους Ivo Van Bael καί Jean-Francois Bellis, δικηγόρους Βρυξελλών, οἱ Harlequin καί Simons, εκπροσωπούμενες ἀπό τόν Α. Wilson τοῦ δικηγορικού συλλόγου 'Αγγλίας καί Ουαλίας, ἡ κυβέρνηση τοῦ 'Ηνωμένου Βασιλείου, εκπροσωπούμενη ἀπό τήν G. Dagto glou, επικουρούμενη ἀπό τόν Robin Jacob Q.C., τοῦ Gray's Inn, ἡ κυβέρνηση τῆς 'Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας τῆς Γερμανίας, εκπροσωπούμενη ἀπό τόν Μ. Seidl, ή κυβέρνηση τῆς Γαλλικής Δημοκρατίας, εκπροσωπούμενη ἀπό τόν G. Guillaume, καί ή 'Επιτροπή τῶν Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εκπροσωπούμενη ἀπό τόν C. F. Ehlermann, γενικό διευθυντή τῆς νομικής υπηρεσίας, καί τόν J. Bourgeois, νομικό σύβουλο τῆς 'Επιτροπής, ἐπικουρουμένους ἀπό τόν D.A.O. Edward, Q.C., τοῦ δικηγορικοί) συλλόγου Σκωτίας, ἀνέπτυξαν τίς παρατηρήσεις τους προφορικώς. Κατά τήν συνεδρίαση, ἡ 'Επιτροπήδιευκρίνισε τήν άποψη τῆς ὡς έξῆς: Σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση τῆς 12ης Δεκεμβρίου 1972 (International Fruit Company Ἐν συμπεράσματι, ἡ Ἐπιτροπή τείνει στό νά θεωρεί ὅτι ἡ υποχρέωση πού ἀνέλαβε ή N.V. κλπ. κατά Produktschap voor Groenten Κοινότητα, κατά τους ὅρους τῶν άρθρων en Fruit, συνεκδικασθεῖσες υποθέσεις καί 23 τῆς ἐν λόγω συμφωνίας, δέν έως 24/72, ECR 1972 σ. 1219), ὁ πολίτης ἀπαιτεί ὅπως τό δίκαιο τῶν Κρατῶν μελών δύναται νά ἐπικαλεσθεί διάταξη τοῦ διεθνούς δικαίου κατά τῆς Ισχύος πράξεως τῆς ἀπαγορεύει στους δικαιούχους τῶν δικαιωμάτων τοῦ δημιουργού καί στους ἀδειούχους εκμεταλλεύσεως τέτοιων δικαιω τήν Κοινότητα καί, δεύτερον, ἄν ἡ διάταξη Κοινότητος ἄν, πρώτον, ἡ διάταξη δεσμεύει μάτων, οἱ οποῖοι διαμένουν εντός τῆς Κοι αὐτή έχει άμεσο ἀποτέλεσμα. Ὑπό τίς περι- 342

14 POLYDOR / HARLEQUIN RECORD SHOPS στάσεις αυτές, τό ζήτημα τοῦ ἀμεσου ἀποτελέσματος εἶναι θεμελιώδους σημασίας γιά τήν θέση τῆς Κοινότητος στίς διεθνείς της σχέσεις, γιά την αυτονομία της, την ταυτότητα τῆς καί τήν δυνατότητα νά υπερασπίζεται τά συμφέροντά τῆς καί τά συμφέροντα τῶν Κρατών μελών, γιά τά ὁποια έχει ἀναλάβει ευθύνη. Ὑπό μία άλλη άποψη, τό πρόβλημα τοῦ ἀμεσου ἀποτελέσματος εγείρει τό ζήτημα τῆς κατάλληλης κατανομής τῶν εξουσιών εντός τοῦ νομικοῦ συστήματος τῆς Κοινότητος μεταξύ, ἀφ ἑνός, τῆς νομοθετικής καί τῆς εκτελεστικής καί, ἀφ ἑτερου, τῆς δικαστικής εξουσίας. Ἡ 'Επιτροπή θεωρεί ὅτι ἡ έννοια τοῦ ἀμεσου ἀποτελέσματος, ὅπως ἀνεπτύχθη στό κοινοτικό δίκαιο, δέν πρέπει νά μεταφερθεί ὡς τοιαύτη στό πεδίο τῶν διεθνῶν σχέσεων τῆς Κοινότητος, γιά δύο λόγους. Ό πρῶτος βασίζεταιἐπί τῆς διαφορετικής φύσεως καί τῶν σκοπών τῶν διεθνών συμφωνιών. Ό δεύτερος λόγος συνίσταται στό ὅτι εἶναι ἀναγκαία ἡ διατήρηση μιᾶς ισορροπίας μεταξύ τῶν πλεονεκτημάτων καί τῶν μειονεκτημάτων, τά ὁποῖα δύνανται νά υπάρχουν μεταξύ τῶν μερών σέ μία διεθνή συνθήκη, στό πλαίσιο τῶν συμφωνιών αὐτών περί ελευθέρου εμπορίου. Ὅσον ἀφορᾶ τήν διαφορετική φύση καί τους σκοπούς τῶν διεθνών συμφωνιών, ή 'Επιτροπή υπογραμμίζει ὅτι στίς συμφωνίες αὐτές δέν προβλέπεται εναρμόνιση τοῦ δικαίου ἡ κοινή πολιτική. Οὔτε προβλέπονται κανόνες γιά τόν δικαστικό διακανονισμό τῶν διαφορών, δυνάμει τῶν ὁποίων οἱ διατάξεις τῶν συνθηκών αυτών θά ερμηνεύονται κατά τρόπο δεσμευτικό γιά ὅλα τά συμβαλλόμενα μέρη. μερών σέ μία συμφωνία, ἡ Ισορροπία αυτή εἶναι κατ' οὐσία διαφορετική, ἄν οἱ πολίτες δύνανται νά επικαλούνται μία διεθνή συμφωνία εντός τῆς Κοινότητος, ἐνῶ δέν δύνανται νά τό πράξουν εντός τῶν άλλων συμβαλλομένων κρατών. Πράγματι, θά ήταν δυνατό γιά τίς τρίτες χώρες νά φθάσουν σ ένα στάδιο ώστε νά δύνανται νά ἀποκτήσουν ὅλα τά δικαιώματα τοῦ μέλους τῆς Κοινότητος, χωρίς, ἐν τούτοις, νά ἀναλάβουν τίς ἀντίστοιχες υποχρεώσεις. Τέτοια θά ήταν Ιδίως ἡ περίπτωση ὅσον άφορᾶ τίς συμφωνίες μεταξύ τῆς Κοινότητος καί τίς πρώην χώρες τῆς ΕΖΕΑ. Στην περίπτωση μιας ἀμοιβαίας συμφωνίας, τό Δικαστήριο πρέπει νά ἀναγνωρίζει τό άμεσο ἀποτέλεσμα μόνο στίς περιπτώσεις ὅπου οἱ διατάξεις έχουν διατυπωθεῖ κατά τρόπο ἀπόλυτα σαφή γιά ὅλα τά μέρη ή ὅπού οἱ διατάξεις, οἱ ὁποίες ἀφήνουν περιθώρια πρός ἑρμηνεία, έχουν ἀποσαφηνισθεῖ ἀπό τά συμβαλλόμενα μέρη. Ἡ 'Επιτροπή υπενθυμίζει, σχετικώς, ὅτι τό Δικαστήριο έχει ἀναγνωρίσει τό άμεσο ἀποτέλεσμα τῶν διατάξεων πού ἀναφέρονται στίς κρατικές ενισχύσεις μόνο κατά τό μέτρο πού τό άρθρο 92 τῆς συνθήκης ΕΟΚ έχει εφαρμοσθεί σύμφωνα μέ τό άρθρο 93 παράγραφος.2. Ἐξ άλλου, στην υπόθεση Defrenne ἀριθ. 2 (ἀπόφαση τῆς 8ης 'Απριλίου 1976, υπόθεση 43/75, G. Defrenne κατά Sabena [1976] ECR σ. 455), τό Δικαστήριο έκρινε ὅτι, προκειμένου νά διαπιστωθεί τό άμεσο ἀποτέλεσμα, πρέπει νά γίνεται διάκριση μεταξύ τοῦ «κεντρικού πυρήνα» τοῦ ἄρθρου 119, πού έχει άμεσο ἀποτέλεσμα, καί αὐτοῦ πού ὀνομάζεται ή περιβάλλουσα φαιά ζώνη, ὅπου εἶναι ἀναγκαία προηγουμένη νομοθετική πράξη. Ὅσον άφορᾶ τήν ἀνάγκη διατηρήσεως κατάλληλης Ισορροπίας μεταξύ τῶν πλεονεκτημάτων καί μειονεκτημάτων τῶν Ἐπί τῆ βάσει τῆς διακρίσεως αυτής, ἡ Ἐπιτροπή καταλήγει στό συμπέρασμα, πρώτον, ὅτι τό άρθρο 14 τῆς συμφωνίας δέν έχει άμεσο ἀποτέλεσμα, ἐξαιρέσει ἴσως τοῦ 343

15 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 270/80 «κεντρικοῦ πύρῆνος», καί δεύτερον, ὅτι τό ή πιθανή εξέλιξη μιας τέτοιας ερμηνείας άρθρον 14, σέ συνδυασμό μέ τό άρθρο 23, στά συμβαλλόμενα μέρη, στό πλαίσιο τῶν ἀναμφιβόλως δέν έχει άμεσο ἀποτέλεσμα. τακτικών τους συναντήσεων, παρά νά Πράγματι, ἀκόμη καί ἄν ἐγίνετο δεκτή μία επιβληθεί δικαστικώς μιά τέτοια ἑρμηνεία, ἑρμηνεία τῶν διατάξεων αυτῶν, οἱ ὁποιες σ ἕνα μόνο ἀπό τά μέρη, ήτοι τήν Κοινότητα. ἀναφέρονται στην άσκηση τῶν δικαιωμάτων βιομηχανικῆς καί εμπορικῆς Ιδιοκτησίας, ἀναμφιβόλως δέν θά ενέπιπτε Ὁ γενικός εἰσαγγελεύς ἀνέπτυξε τίς προτάσεις του κατά τήν συνεδρίαση τῆς 1ης στόν «κεντρικό πυρήνα» τοῦ ἄρθρου 14. Θά ἦταν, ἐξ άλλου, προτιμότερο νά ἀφεθεί Δεκεμβρίου Σκεπτικό 1 Μέ διάταξη τῆς 15ης Μαΐου 1980, πού περιῆλθε στό Δικαστήριο τήν 8η Δεκεμβρίου τοῦ ἰδίου έτους, τό Court of Appeal τῆς Ἀγγλίας καί Οὐαλλίας υπέβαλε, δυνάμει τοῦ ἄρθρου 177 τῆς συνθήκης ΕΟΚ, τέσσερα προδικαστικά ερωτήματα ὡς πρός τήν ερμηνεία τῶν άρθρων 14, παράγραφος 2 καί 23 τῆς συμφωνίας μεταξύ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Κοινότητος καί τῆς Πορτογαλικής Δημοκρατίας, ή ὁποία ὑπεγράφη στίς Βρυξέλλες τήν 22α 'Ιουλίου 1972, συνήφθη δέ καί ενεκρίθη ἐν ὀνόματι τῆς Κοινότητος μέ τόν κανονισμό 2844/72 τοῦ Συμβουλίου, τῆς 19ης Δεκεμβρίου 1972 (ΕΕ εἰδ. ἔκδ. Ν 301, τομ. 11/004 σ. 166). 2 Ἡ διαφορά στήν κυρία δίκη άφορᾶ ἀγωγή περί προσβολής τοῦ δικαιώματος τοῦ δημιουργοῦ, στρεφομένη κατά δύο βρετανικῶν επιχειρήσεων, τῶν Harlequin Record Shops Limited καί Simons Records Limited, (ἐφ έξης ἀναφερομένων ὡς Harlequin καί Simons),, ειδικευμένων στήν εισαγωγή καί πώληση δίσκων φωνογράφου, οἱ όποιες εισήγαγαν ἀπό τήν Πορτογαλία καί προσέφεραν πρός πώληση στό Ἡνωμένο Βασίλειο δίσκους λαϊκῆς μουσικῆς τοῦ συγκροτήματος «The Bee Gees», χωρίς τήν άδεια τοῦ κατόχου τῶν δικαιωμάτων τοῦ δημιουργοῦ ή τοῦ ἀποκλειστικοί) του αδειούχου εκμεταλλεύσεως στό Ηνωμένο Βασίλειο. 3 Ἡ RSO Records Inc., (ἐφ έξης ἀναφερομένη ὡς RSO), κάτοχος τῶν δικαιωμάτων τοῦ δημιουργοῦ ἐπί τῶν λόγω ἠχογραφήσεων, ἐχορήγησε σέ μία θυγατρική τῆς εταιρία, τήν Polydor Limited (ἐφ έξης ἀναφερομένη ὡς Polydor), ἀποκλειστική άδεια κατασκευῆς καί διανομής στό Ἡνωμένο Βασίλειο δίσκων καί κασεττῶν πού ἀναπαράγουν τίς ἠχογραφήσεις αυτές. Δίσκοι καί κασέττες πού ἀναπαράγουν τίς 'ίδιες ηχογραφήσεις κατεσκευάσθησαν καί προσεφέρθησαν πρός πώληση στην Πορτογαλία ἀπό δύο εταιρίες διεπόμενες ἀπό τό πορτογαλικό δίκαιο, οἱ όποιες ήταν ἀδειούχοι τῆς RSO στήν Πορτογαλία. Ή Simons ἀγό- 344

16 POLYDOR / HARLEQUIN RECORD SHOPS ρασε, στην Πορτογαλία, δίσκους πού περιείχαν τίς ηχογραφήσεις αυτές, γιά νά τους εἰσαγάγει πρός πώληση στό Ἡνωμένο Βασίλειο ἡharlequin ἀγόρασε ἀπό την Simons ὁρισμένους ἀπό τους ἐν λόγω δίσκους, γιά νά τους πωλήσει λιανικῶς. 4 Το Court of Appeal διεπίστωσε ὅτι, κατά τό ἀγγλικό δίκαιο, οἱ Harlequin καί Simons παρέβησαν κατ' αυτόν τόν τρόπο τό άρθρο 16 παράγραφος 2 τοῦ Copyright Act, 1956 [νόμος περί τῶν δικαιωμάτων τοῦ δημιουργοί)]. Ή διάταξη αυτή ὁρίζει ὅτι τό δικαίωμα τοῦ δημιουργοῦ προσβάλλεται ἀπό κάθε πρόσωπο τό όποῖο, χωρίς άδεια τοῦ κατόχου τοῦ δικαιώματος τοῦ δημιουργοῦ, εἰσάγει ένα είδος στό Ἡνωμένο Βασίλειο γνωρίζοντας ὅτι ἡ κατασκευή τοῦ είδους αὐτοῦ συνιστᾶ παράβαση τοῦ ἐν λόγω δικαιώματος τοῦ δημιουργοῦ ἡ θά συνιστοῦσε τέτοια παράβαση ἄν τό ἀντικείμενο εἶχε κατασκευασθεί στην χώρα στην ὁποία ἔχει εἰσαχθεῖ. 5 Οἱ Harlequin καί Simons υπεστήριζαν, πάντως, ὅτι ὁ κάτοχος δικαιώματος τοῦ δημιουργοῦ δέν ἠδύνατο νά επικαλεσθεί τό δικαίωμα αυτό, γιά νά εμποδίσει τήν εἰσαγωγή ενός προϊόντος σέ Κράτος μέλος τῆς Κοινότητος, ἄν τό προϊόν αυτό εἶχε νομίμως διατεθεί στό εμπόριο, ἀπό τόν ἴδιο ἤ μέ τήν συναίνεση του, εντός τῆς Πορτογαλίας. Πρός τοῦτο, οἱ εταιρίες αυτές ἐστηρίχθησαν ἐπί τῶν άρθρων 14, παράγραφος 2, καί 23 τῆς συμφωνίας τοῦ 1972 μεταζύ τῆς ΕΟΚ καί τῆς Πορτογαλικής Δημοκρατίας (ἐφ ἑξῆς: ἡ συμφωνία), ἰσχυρισθεῖσες ὅτι οἱ διατάξεις αυτές ἐβασίζοντο στίς ίδιες ἀρχές, ὅπως τά άρθρα 30 καί 36 τῆς συνθήκης ΕΟΚ καί έπρεπε, κατά συνέπεια, νά ερμηνευθούν κατά παρόμοιο τρόπο. 6 Τό Court of Appeal, προκειμένου νά δυνηθεί νά εκτιμήσει τόν ισχυρισμό αυτό τῆς υπερασπίσεως, υπέβαλε τά ἀκόλουθα προδικαστικά ερωτήματα: «1. Ἡ άσκηση, ἀπό μιά εταιρία Α, τῶν δικαιωμάτων τῆς τοῦ δημιουργοῦ εντός τοῦ Ἡνωμένου Βασιλείου εναντίον δίσκου γραμμοφώνου πού κατασκευάζεται καί πωλείται νομίμως εντός τῆς Πορτογαλικής Δημοκρατίας ἀπό πορτογάλους κατόχους ἀδείας εκμεταλλεύσεως τῶν ἀντιστοίχων δικαιωμάτων τοῦ δημιουργοί), ἀποτελεί μέτρο ἰσοδυνάμου ἀποτελέσματος πρός ποσοτικούς περιορισμούς ἐπί τῶν εἰσαγωγῶν, κατά τήν ἔννοια τοῦ ἄρθρου 14 παράγραφος 2 τῆς ἀπό 22 'Ιουλίου 1972 συμφωνίας μεταξύ τῆς Ευρωπαϊκῆς Οικονομικῆς Κοινότητος καί τῆς Πορτογαλικής Δημοκρατίας; 2. Ἄν ἡ ἀπάντηση στό πρῶτο ερώτημα εἶναι καταφατική: (α) Ἡ ἐν λόγω άσκηση ἀπό τήν εταιρία Α δικαιολογείται κατά τήν έννοια τοῦ ἄρθρου 23 τῆς ἀπό 22 'Ιουλίου 1972 ἀνωτέρω συμφωνίας γιά λόγους προστασίας τῶν δικαιωμάτων τοῦ δημιουργοί) εντός τοῦ 'Ηνωμένου Βασιλείου; 345

17 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 270/80 (β) Ἡ ἐν λόγω άσκηση ἀπό την εταιρία Α ἀποτελεί μέσο αυθαίρετης διακρίσεως ἤ συγκαλυμμένο περιορισμό τοῦ εμπορίου μεταξύ τῆς Πορτογαλικῆς Δημοκρατίας καί τῆς Ευρωπαϊκής Οικονομικῆς Κοινότητος; 3. Τό άρθρο 14 παράγραφος 2 τῆς ἀνωτέρω ἀπό 22 'Ιουλίου 1972 συμφωνίας ἀπονέμει ἀπ ευθείας δικαιώματα στους πολίτες εντός τῆς Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος, ἰδίως ἄν ληφθεί ὑπ ὅψη ὁ κανονισμός τοῦ Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Οικονομικῆς Κοινότητος, τῆς 19ης Δεκεμβρίου 1972, ὁ όποιος θέτει σέ εφαρμογή την ἐν λόγω συμφωνία; 4. Ἕνας πού εισάγει στό 'Ηνωμένο Βασίλειο δίσκους φωνογράφου, πού ἀναφέρονται στό πρῶτο ερώτημα, δύναται νά επικαλεσθεί τό άρθρο 14 παράγραφος 2 τῆς ἀπό 22 'Ιουλίου 1972 ἀνωτέρω συμφωνίας, ως μέσο ἀμύνης, ὅταν αυτός διώκεται ἀπό την εταιρία Α γιά προσβολή τῶν δικαιωμάτων της τοῦ δημιουργοῦ στό Ἡνωμένο Βασίλειο;» 7 Κατά παγία νομολογία τοῦ Δικαστηρίου, ἡ ἐκ μέρους τοῦ κατόχου δικαιώματος βιομηχανικής καί εμπορικῆς ιδιοκτησίας άσκηση τοῦ δικαιώματος του πού περιλαμβάνει τήν εμπορική εκμετάλλευση δικαιώματος τοῦ δημιουργοῦ μέ σκοπό νά εμποδίζει τήν εισαγωγή σέ Κράτος μέλος προϊόντος ἀπό άλλο Κράτος μέλος, ὅπου τό προϊόν αυτό ἔχει νομίμως κυκλοφορήσει στην ἀγορά ἀπό τόν κάτοχο τοῦ δικαιώματος ἤ μέ τήν συναίνεση του, συνιστά μέτρο ισοδυνάμου ἀποτελέσματος πρός ποσοτικό περιορισμό, κατά τήν έννοια τοῦ ἄρθρου 30 της συνθήκης, πού δέν δικαιολογείται ἐκ λόγων προστασίας τῆς βιομηχανικῆς καί εμπορικῆς ιδιοκτησίας, κατά τήν έννοια τοῦ ἄρθρου 36 τῆς συνθήκης. 8 Μέ τά δύο πρῶτα ερωτήματα, τά όποια δύνανται νά ἐξετασθοῦν ἀπό κοινοῦ, ερωτᾶται κυρίως ἄν πρέπει νά δοθεί ἡ 'ίδια ερμηνεία στά άρθρα 14, παράγραφος 2, καί 23 τῆς συμφωνίας. Γιά νά δοθεί ἀπάντηση στά ερωτήματα αυτά, πρέπει νά ἀναλυθούν οἱ διατάξεις αυτές ὑπό τό φῶς τόσο τοῦ ἀντικειμένου καί τοῦ σκοποῦ τῆς συμφωνίας, ὅσο καί τοῦ ὅλου περιεχομένου της. 9 Ἡ συμφωνία έχει ὡς ἀποτέλεσμα, δυνάμει τοῦ ἄρθρου 228 τῆς συνθήκης, νά δεσμεύει ἐξ ἴσου τήν Κοινότητα καί τά Κράτη μέλη της. Οἱ σχετικές διατάξεις τῆς συμφωνίας έχουν ὡς έξης: 346