ιάθεση δηµευθέντων ζωντανών δειγµάτων ειδών που περιλαµβάνονται στα Παραρτήµατα

Transcript

1 Ψήφισµα Συνδιάσκεψης 10.7 (Rev. CoP15) Συνδ (Rev. CoP15)* ιάθεση δηµευθέντων ζωντανών δειγµάτων ειδών που περιλαµβάνονται στα Παραρτήµατα ΑΝΑΚΑΛΩΝΤΑΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ το Ψήφισµα Συνδ. 9.11, που υιοθετήθηκε από τη Συνδιάσκεψη των Μερών στην ένατη συνάντησή της (Fort Lauderdale, 1994), ΑΝΑΚΑΛΩΝΤΑΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ότι σύµφωνα µε το Άρθρο VIII, παράγραφος 4 (β), της Σύµβασης, τα δηµευθέντα ζωντανά δείγµατα, µετά από επικοινωνία µε το Κράτος εξαγωγής, θα επιστρέφονται σε αυτό το Κράτος µε έξοδα αυτού του Κράτους, ή σε ένα κέντρο διάσωσης ή άλλη τέτοια θέση που η ιαχειριστική Αρχή θεωρεί κατάλληλη και συνεπή µε τους σκοπούς της Σύµβασης, ΑΝΑΚΑΛΩΝΤΑΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ότι το Άρθρο VIII, παράγραφος 4 (γ), της Σύµβασης, αφήνει ανοικτή τη δυνατότητα της ιαχειριστικής Αρχής να αποκτήσει γνωµοδότηση κάποιας Επιστηµονικής Αρχής ή της Γραµµατείας, ΑΝΑΚΑΛΩΝΤΑΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ το Ψήφισµα Συνδ (Rev. CoP15), που υιοθετήθηκε στην ένατη συνάντησή της και τροποποιήθηκε στις 10 η, 13 η, 14 η και 15 η συναντήσεις της (Harare, 1997, Bangkok, 2004, The Hague, 2007, Doha, 2010), για τη ιάθεση των παράνοµα διακινούµενων, δηµευθέντων και συσσωρευθέντων δειγµάτων, που συνιστά στα Μέρη που δεν το έχουν ακόµη πράξει, να υιοθετήσουν νοµοθεσία έτσι ώστε να αναθέτουν στον ένοχο εισαγωγέα και/ή στο µεταφορέα τις δαπάνες επιστροφής των δηµευθέντων ζωντανών δειγµάτων στη χώρα προέλευσης ή επανεξαγωγής, ΣΗΜΕΙΩΝΟΝΤΑΣ ότι οι αποστολές ζώντων ζώων του Παραρτήµατος ΙΙ ή ΙΙΙ συχνά περιλαµβάνουν µεγάλες ποσότητες δειγµάτων για τα οποία δεν µπορεί να διατεθεί ικανοποιητικό κατάλυµα, και ότι γενικά δεν υπάρχουν λεπτοµερή στοιχεία για τη χώρα προέλευσης και τον τόπο σύλληψης αυτών των δειγµάτων, ΕΧΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ ότι η επιτυχής ανάκτηση των δαπανών δήµευσης και διάθεσης από το ένοχο Μέρος µπορεί να είναι αντικίνητρο για το παράνοµο εµπόριο, ΕΧΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ ότι τα δείγµατα που εισήλθαν έστω και µια φορά στο εµπόριο δεν µπορούν πλέον να αποτελέσουν µέρος του αναπαραγόµενου άγριου πληθυσµού του αναφερόµενου είδους, ΕΝΗΜΕΡΗ για τους κινδύνους της απελευθέρωσης δηµευθέντων δειγµάτων στην άγρια φύση, όπως η εισαγωγή παθογενετικών και παρασιτικών οργανισµών, η γενετική µόλυνση και οι αρνητικές επιπτώσεις στην τοπική πανίδα και χλωρίδα, ΕΧΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ ότι η απελευθέρωση στη φύση µπορεί να µην είναι πάντα η καλύτερη λύση για τη διατήρηση ενός είδους, ιδιαίτερα ενός που δεν βρίσκεται σε κίνδυνο εξαφάνισης, 1

2 ΑΝΑΚΑΛΩΝΤΑΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ότι η IUCN έχει αναπτύξει Κατευθυντήριες Οδηγίες για την ιάθεση των ηµευθέντων Ζώων και Οδηγίες για τις Επανεισαγωγές, ΠΕΠΕΙΣΜΕΝΗ ότι η ύστατη επιδίωξη της Σύµβασης είναι η διαρκής ύπαρξη άγριων πληθυσµών στους φυσικούς οικοτόπους τους, ΣΥΝΙΣΤΑ ότι: Η ΣΥΝ ΙΑΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΜΕΡΩΝ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ α) η ιαχειριστική Αρχή πριν λάβει απόφαση για τη διάθεση δηµευθέντων ζωντανών δειγµάτων ειδών των Παραρτηµάτων συνεργάζεται και αποκτά τη γνωµοδότηση της Επιστηµονικής Αρχής της και, αν είναι εφικτό, εκείνης του Κράτους εξαγωγής των δηµευθέντων δειγµάτων και άλλων σχετικών ειδικών όπως η Οµάδα Ειδικών της IUCN/SSC, β) κάθε µια Επιστηµονική Αρχή κατά την προετοιµασία της γνωµοδότησής της λαµβάνει υπόψη της τις κατευθυντήριες οδηγίες των Πινάκων 1 και 2, γ) η Γραµµατεία ενηµερώνεται για κάθε απόφαση που λαµβάνεται για τη διάθεση δηµευθέντων ζωντανών δειγµάτων ειδών που είτε περιλαµβάνονται στο Παράρτηµα Ι, είτε, αν περιλαµβάνονται στο Παράρτηµα ΙΙ ή ΙΙΙ, αφορούν εµπορικές ποσότητες, δ) στην περίπτωση που φθάνουν ζωντανά δείγµατα σε µια χώρα εισαγωγής χωρίς τις προβλεπόµενες άδειες εξαγωγής ή πιστοποιητικά επανεξαγωγής, και που κάποιος εισαγωγέας αρνείται να αποδεχτεί κάποιο φορτίο ζωντανών ζώων, το φορτίο δηµεύεται και τα δείγµατα διατίθενται σύµφωνα µε τις κατευθυντήριες οδηγίες που τίθενται στον Πίνακα 1 ή 2, και ε) δίνεται προτεραιότητα στη φροντίδα των κατασχεθέντων ή δηµευθέντων δειγµάτων που έχουν συλλεχθεί από τη φύση ειδών του Παραρτήµατος Ι και ειδών του Παραρτήµατος ΙΙ που µπορεί να κινδυνεύουν, ΠΑΡΟΤΡΥΝΕΙ τις ιαχειριστικές Αρχές, σε συνεργασία µε Επιστηµονικές Αρχές και άλλους ενδιαφερόµενους φορείς, να αναπτύξουν σχέδια δράσης που να ασχολούνται µε τα κατασχεµένα και τα δηµευθέντα ζωντανά δείγµατα σύµφωνα µε τις κατευθυντήριες οδηγίες που τίθενται στον Πίνακα 3, και ΚΑΤΑΡΓΕΙ το Ψήφισµα Συνδ (Fort Lauderdale, 1994) ιάθεση ηµευθέντων Ζώων Ειδών που Περιλαµβάνονται στα Παραρτήµατα... Πίνακας 1 Κατευθυντήριες Οδηγίες CITES για τη διάθεση δηµευθέντων ζωντανών ζώων ήλωση αρχής 2

3 Όταν δηµεύονται ζωντανά ζώα από κυβερνητικές αρχές, αυτές οι αρχές έχουν την ευθύνη να τα διαθέσουν κατάλληλα. Εντός των ορίων του νόµου, η τελική απόφαση για τη διάθεση δηµευθέντων ζώων πρέπει να επιτυγχάνει τρεις επιδιώξεις: 1) να µεγιστοποιεί το βαθµό διατήρησης των δειγµάτων χωρίς µε κανένα τρόπο να θέτει σε κίνδυνο την υγεία, τη συµπεριφορά ή την κατάσταση διατήρησης των άγριων ή των αιχµάλωτων πληθυσµών του είδους 1, 2) να αποθαρρύνει παραπέρα παράνοµο ή παράτυπο εµπόριο του είδους και 3) να παρέχει ανθρώπινη λύση, είτε αυτό εµπεριέχει τη διατήρηση των ζώων σε αιχµαλωσία, την επιστροφή τους στη φύση ή µετέρχεται την ευθανασία για την καταστροφή τους. ήλωση ανάγκης Η αυξηµένη ρύθµιση του εµπορίου άγριων φυτών και ζώων και η επιβολή αυτών των ρυθµίσεων έχει καταλήξει σε αύξηση του αριθµού των φορτίων άγριας ζωής που ανακόπτονται από κυβερνητικές αρχές ως αποτέλεσµα της µη συµµόρφωσης µε αυτές τις ρυθµίσεις. Κάποιες φορές η ανακοπή είναι αποτέλεσµα ολοφάνερα παράνοµου εµπορίου, σε άλλες αυτή οφείλεται σε άλλες παρατυπίες, όπως µη ικανοποιητική ή ανολοκλήρωτη γραφειοκρατία από την χώρα εξαγωγής ή ανεπαρκή συσκευασία που έχει εκθέσει σε κίνδυνο την ευζωία των ζωντανών ζώων του φορτίου. Ενώ σε µερικές περιπτώσεις ο αριθµός των ζώων σε ένα δηµευθέν φορτίο είναι µικρός, σε πολλές άλλες ο αριθµός είναι σε εκατοντάδες. Αν και, σε πολλές χώρες, τα δηµευθέντα ζώα συνήθως δωρίζονται σε ζωολογικούς κήπους ή ενυδρεία, αυτή η εναλλακτική λύση αποδεικνύεται λιγότερο εφικτή µε µεγάλους αριθµούς ζώων και, περισσότερο, µε κοινά είδη. Η διεθνής ζωολογική κοινότητα έχει αναγνωρίσει ότι το να τοποθετείς ζώα χαµηλής προτεραιότητας διατήρησης σε περιορισµένου χώρου κλουβί µπορεί να ωφελεί αυτά τα άτοµα όµως µπορεί επίσης να µειώνει τις προσπάθειες διατήρησης στο σύνολό τους. Γι αυτό θέτουν προτεραιότητες διατήρησης για το χώρο του κλουβιού. Υπό το φως αυτών των τάσεων, υπάρχει αυξανόµενη απαίτηση και επείγουσα ανάγκη- για πληροφόρηση και συµβουλές που θα καθοδηγούν τις δηµεύουσες αρχές για τη διάθεση των ζωντανών ζώων. Αν και έχουν διατυπωθεί ειδικές κατευθυντήριες οδηγίες για ορισµένες οµάδες οργανισµών, όπως οι παπαγάλοι και τα πρωτεύοντα, δεν υπάρχουν γενικές κατευθυντήριες οδηγίες. Όταν διαθέτουν δηµευθέντα ζώα, οι αρχές πρέπει να τηρούν την εθνική, περιφερειακή και διεθνή νοµοθεσία. Η Σύµβαση για το ιεθνές Εµπόριο των Ειδών της Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας που Κινδυνεύουν µε Εξαφάνιση (CITES) απαιτεί τα δηµευθέντα άτοµα ειδών που περιλαµβάνονται στα Παραρτήµατα της συνθήκης να επιστρέφονται στο Κράτος εξαγωγής ή σε ένα κέντρο διάσωσης ή άλλη τέτοια θέση που η ιαχειριστική Αρχή θεωρεί κατάλληλη και συνεπή µε τους σκοπούς της Σύµβασης (Άρθρο VΙΙΙ). Εν τούτοις, η συνθήκη δεν επεκτείνεται πάνω σε αυτές τις απαιτήσεις και οι ιαχειριστικές Αρχές CITES πρέπει να ενεργούν σύµφωνα µε τη δική τους ερµηνεία, όχι µόνο σ ότι αφορά στον επαναπατρισµό, αλλά και σ ότι έχει να κάνει µε ότι αποτελεί διάθεση που είναι κατάλληλη και συνεπής µε τη συνθήκη. Παρά το ότι οι παρούσες κατευθυντήριες οδηγίες προορίζονται να βοηθήσουν τις ιαχειριστικές Αρχές CITES να κάνουν αυτή την εκτίµηση, σχεδιάστηκαν ώστε να είναι γενικής εφαρµογής για όλα τα δηµευθέντα ζωντανά ζώα. 3

4 Η έλλειψη εξειδικευµένων κατευθυντήριων οδηγιών έχει καταλήξει στο να διατίθενται δηµευθέντα ζώα µε ποικιλία τρόπων, πολλοί ασυνεπείς µε τις επιδιώξεις διατήρησης. Σε µερικές περιπτώσεις, η απελευθέρωση δηµευθέντων ζώων µέσα σε υπάρχοντες άγριους πληθυσµούς έχει γίνει µετά από προσεκτική εκτίµηση και µε τη δέουσα προσοχή σε υπάρχουσες κατευθυντήριες οδηγίες. Σε άλλες περιπτώσεις, τέτοιες απελευθερώσεις δεν έχουν σχεδιαστεί καλά. Ανεπαρκώς σχεδιασµένες απελευθερώσεις δηµευθέντων ζώων µπορεί να καταδικάσουν αυτά τα ζώα σε αργό, βασανιστικό θάνατο. Τέτοιες απελευθερώσεις µπορεί επίσης να έχουν ισχυρή αρνητική αξία διατήρησης µε το να θέτουν σε απειλή υπάρχοντες άγριους πληθυσµούς. Οι απειλές στους υπάρχοντες πληθυσµούς µπορεί να πάρουν διάφορες µορφές: 1) ασθένειες και παράσιτα που αποκτήθηκαν από τα ζώα που απελευθερώνονται ενόσω διατηρούντο στην αιχµαλωσία µπορεί να διασπαρθούν µέσα σε υπάρχοντες άγριους πληθυσµούς, 2) άτοµα που απελευθερώνονται µέσα σε υπάρχοντες πληθυσµούς ή σε περιοχές πλησίον υπαρχόντων πληθυσµών µπορεί να µην ανήκουν στην ίδια φυλή ή υποείδος όπως εκείνα στον άγριο πληθυσµό, καταλήγοντας σε ανάµιξη ευδιάκριτων γενετικών ταξινοµικών µονάδων, 3) ζώα που διατηρούνται σε αιχµαλωσία, ιδίως νεαρά και ανώριµα, µπορεί να αποκτήσουν µια ακατάλληλη συνήθεια συµπεριφοράς από άτοµα άλλων συγγενών ειδών. Η απελευθέρωση αυτών των ζώων θα µπορούσε να καταλήξει σε εξειδικευµένο υβριδισµό. Η διάθεση τω δηµευθέντων ζώων δεν είναι απλή διαδικασία. Μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις τέτοιου τύπου απελευθέρωση είναι ευθυγραµµισµένη ή καταλήγει σε πράξη που έχει αξία για τη διατήρηση. Οι εναλλακτικές λύσεις για τη διάθεση δηµευθέντων ζώων έχουν έτσι αρκετά επηρεαστεί από την αντίληψη ότι το να επιστρέφεις ζώα στη φύση είναι η βέλτιστη λύση αναφορικά και µε την ευζωία των ζώων και µε τη διατήρηση. Μια µεγάλη µερίδα επιστηµονικών µελετών της επανεισαγωγής αιχµάλωτων ζώων προτείνει ότι τέτοιες δράσεις πρέπει να είναι µεταξύ των λιγότερο κατάλληλων εναλλακτικών λύσεων για αρκετούς λόγους. Αυτή η αναγνώριση απαιτεί να εξετάζονται προσεκτικά από τις δηµεύουσες αρχές οι διαθέσιµες εναλλακτικές για διάθεση των ζώων. ιαχειριστικές εναλλακτικές δυνατότητες Κατά την απόφαση για τη διάθεση δηµευθέντων ζώων, οι διαχειριστές πρέπει να διασφαλίζουν και την ανθρώπινη αντιµετώπιση των ζώων και τη διατήρηση και ευζωία των υπαρχόντων άγριων πληθυσµών του εµπλεκόµενου είδους. Οι εναλλακτικές λύσεις για απελευθέρωση υπάγονται σε τρεις κύριες κατηγορίες: 1) διατήρηση των ατόµων σε αιχµαλωσία, 2) επιστροφή των ατόµων του θέµατος σε κάποιας µορφής ζωής στη φύση, και 3) ευθανασία. Η τελευταία λύση µπορεί συχνά να αποδεικνύεται η πλέον κατάλληλη και πλέον ανθρώπινη. Απ την οπτική της διατήρησης, µέχρι τώρα η πιο σηµαντική έγνοια κατά την εξέταση των εναλλακτικών λύσεων για διάθεση είναι η κατάσταση διατήρησης του είδους που αφορά. Για δηµευθέντα ζώα ειδών που κινδυνεύουν ή απειλούνται µε εξαφάνιση, πρέπει να κατευθυνθούν ιδιαίτερες προσπάθειες προς την εκτίµηση εάν και πως αυτά τα ζώα θα µπορούσε να συνεισφέρουν σε ένα πρόγραµµα διατήρησης του είδους. Η απόφαση ως προς το πια εναλλακτική λύση να επιλέξεις για τη διάθεση των δηµευθέντων ζώων θα εξαρτηθεί από διάφορους νοµικούς, κοινωνικούς, οικονοµικούς και βιολογικούς παράγοντες. Το ένδρο Αποφάσεων που παρέχεται 4

5 στις παρούσες κατευθυντήριες οδηγίες προορίζεται για να διευκολύνει την εξέταση αυτών των εναλλακτικών λύσεων. Το δένδρο έχει γραφτεί µε τρόπο ώστε να µπορεί να χρησιµοποιείται και για απειλούµενα και για κοινά είδη, αν και αναγνωρίζεται ότι η κατάσταση διατήρησης του είδους θα είναι η κύρια εξέταση που θα επηρεάσει στο εάν ή όχι τα δηµευθέντα ζώα θα µπορούσε να ήταν χρήσιµα σε ένα ενεργό για τρη διατήρηση πρόγραµµα εκτροφής/επανεισαγωγής, και εάν ή όχι οι τοπικοί ή οι διεθνείς φορείς θα είναι πρόθυµοι να επενδύσουν σε δαπανηρά και δύσκολα ζητήµατα, όπως ο γενετικός προσδιορισµός της χώρας προέλευσης και ο τόπος σύλληψης ή η καθιέρωση επανεισαγωγής, ήπιας εισαγωγής ή ενδυνάµωσης υφιστάµενων άγριων πληθυσµών. ιεθνή δίκτυα ειδικών, όπως οι Οµάδες Ειδικών της Επιτροπής Επιβίωσης Ειδών της IUCN, πρέπει να δύνανται να βοηθούν τις δηµεύουσες αρχές, και τις ιαχειριστικές και Επιστηµονικές Αρχές CITES, κατά τις διερευνήσεις τους ως προς την κατάλληλη διάθεση των δηµευθέντων δειγµάτων. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ 1 - ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ Τα δηµευθέντα ζώα βρίσκονται ήδη σε αιχµαλωσία, υπάρχουν πολυάριθµες εναλλακτικές λύσεις για τη διατήρησή τους σε αιχµαλωσία. Ανάλογα µε τις περιστάσεις, τα ζώα µπορεί να δοθούν ως δωρεά, ως δάνειο ή να πουληθούν. Μπορεί να τοποθετηθούν σε ζωολογικούς κήπους ή άλλες εγκαταστάσεις, ή µε άτοµα ιδιωτών. Τέλος, µπορεί να τοποθετηθούν στη χώρα προέλευσης, τη χώρα εξαγωγής (αν είναι άλλη από τη χώρα προέλευσης), τη χώρα δήµευσης, ή µια χώρα µε ικανοποιητικές ή και εξειδικευµένες εγκαταστάσεις για το είδος του θέµατος. Εάν τα ζώα διατηρούνται σε αιχµαλωσία, κατά την προτίµηση του αν θα επιστραφούν στη φύση ή θα καταστραφούν, πρέπει να τους προσφέρονται ανθρώπινες συνθήκες και να διασφαλίζεται κατάλληλη φροντίδα για τη φυσιολογική διαβίωσή τους. Ζωολογικοί κήποι, ενυδρεία και πάρκα safari είναι πιο κοινά θεωρούµενες εγκαταστάσεις αιχµαλωσίας για διάθεση ζώων, όµως υπάρχει ποικιλία άλλων καταστάσεων αιχµαλωσίας. Αυτές περιλαµβάνουν τις ακόλουθες: α) Κέντα διάσωσης, που ιδρύονται ειδικά για να αντιµετωπίζουν τραυµατισµένα ή δηµευθέντα ζώα, που χορηγούνται από αριθµό ανθρωπιστικών οργανώσεων σε πολλές χώρες. β) Εγκαταστάσεις φροντίδας διαβίωσης που αφιερώνονται στη φροντίδα δηµευθέντων ζώων έχουν κτισθεί σε λίγες χώρες. γ) Εταιρείες ειδικών ή σύλλογοι που αφιερώνονται στη µελέτη και φροντίδα µεµονωµένων taxa ή ειδών (π.χ. ερπετά, αµφίβια, πτηνά) έχουν, µερικές φορές, παράσχει οδό για τη διάθεση δηµευθέντων ζώων χωρίς να αναµιγνύουν πώληση µέσω µεσαζόντων. δ) Ανθρωπιστικές οργανώσεις µπορεί να είναι πρόθυµες να διασφαλίσουν τοποθεσία για δηµευθέντα ζώα µε µεµονωµένους ιδιώτες που µπορούν να παράσχουν ανθρώπινη φροντίδα διαβίωσης. ε) Πανεπιστήµια και ερευνητικά εργαστήρια διατηρούν συλλογές ξενικών ζώων για πολλά είδη ερευνών (π.χ. συµπεριφοράς, οικολογικές, φυσιολογίας, ψυχολογίας, ιατρικές). Οι νοοτροπίες ως προς τη ζωοτοµία, ή ακόµη ως προς 5

6 τη µη κατακτητική χρήση των ζώων στα ερευνητικά εργαστήρια ως αιχµάλωτοι πληθυσµοί µελέτης, ποικίλουν ευρέως από χώρα σε χώρα. Κατά πόσο η µεταφορά δηµευθέντων ζώων σε ερευνητικά ιδρύµατα είναι κατάλληλη γεννά γι αυτό την αιτία κάποιων συζητήσεων, παρά το ότι η µεταφορά σε κάποιο ίδρυµα που διεξάγει έρευνα υπό ανθρώπινες συνθήκες µπορεί να προσφέρει µια εναλλακτική λύση, και µια λύση που µπορεί τελικά να συνεισφέρει σχετικές µε τη διατήρηση του είδους πληροφορίες. Σε πολλές περιπτώσεις, η έλλειψη γνωστής προέλευσης και η πιθανότητα το ζώο του θέµατος να έχει εκτεθεί σε άγνωστα παθογόνα θα κάνει τη µεταφορά σε ερευνητικό ίδρυµα µια µη επιθυµητή και µη πρακτική εναλλακτική λύση. στ) Η Πώληση δηµευθέντων δειγµάτων σε εµπόρους, εκτροφείς σε αιχµαλωσία για εµπορικούς σκοπούς ή άλλους που ασχολούνται µε εµπορικές δραστηριότητες µπορεί να παράσχει ένα µέσο διάθεσης που βοηθά στην αντιστάθµιση των δαπανών δήµευσης. Εν τούτοις, η πώληση µπορεί να εξετάζεται µόνο σε ορισµένες περιπτώσεις, όπως όπου τα ζώα του θέµατος δεν απειλούνται και δεν είναι αντικείµενο νόµιµης απαγόρευσης εµπορίου (π.χ. Παράρτηµα ΙΙ της CITES) και δεν υπάρχει κίνδυνος να διεγείρουν παραπέρα παράνοµο ή παράτυπο εµπόριο. Η πώληση σε εκτροφείς σε αιχµαλωσία για εµπορικούς σκοπούς µπορεί να συνεισφέρει στη µείωση της ζήτησης ατόµων που έχουν ληφθεί από τη φύση. Την ίδια στιγµή, εν τούτοις, αυτό µπορεί να αποδειχθεί ότι είναι µια ελλιπής εναλλακτική λύση που ενέχει στον κίνδυνο δηµιουργίας λαϊκής αντίληψης της Κρατικής διαιώνισης ή ωφέλειας από το παράνοµο ή παράτυπο εµπόριο. Τέλος, οι δηµεύουσες αρχές πρέπει να είναι ενήµεροι ότι, εκτός αν έχουν εφαρµογή ειδικές διατάξεις, είναι αδύνατο να διαβεβαιώσουν την ευζωία των ζώων ακολούθως της τοποθέτησης. Όπου τα ζώα µεταφέρονται από τη δηµεύουσα αρχή αλλά δεν πωλούνται, πρέπει να διευκρινίζεται η ιδιοκτησία ως ένας από τους όρους και τις προϋποθέσεις της µεταφοράς. Όπου η χώρα προέλευσης επιθυµεί την επιστροφή των ζώων, η επιθυµία αυτή πρέπει να γίνεται σεβαστή. Ο προστάτης (ζωολογικός κήπος, οργάνωση ευζωίας) δηµευθέντων ζώων οφείλει να µετακινεί τα ζώα µόνο σε κάποια άλλη εγκατάσταση για σύννοµους ανθρώπινους και αναπαραγωγικούς σκοπούς µε την εξουσιοδότηση της διοικητικής αρχής. Αιχµαλωσία Οφέλη και µειονεκτήµατα Τα οφέλη της τοποθέτησης δηµευθέντων ζώων σε µια εγκατάσταση που θα παρέχει φροντίδα διαβίωσης υπό ανθρώπινες συνθήκες περιλαµβάνουν: α) εκπαιδευτική αξία, β) πιθανότητα εκτροφής σε αιχµαλωσία για τελική επανεισαγωγή στη φύση, και γ) δυνατότητα στην δηµεύουσα αρχή να ανακτήσει, από την πώληση, τις δαπάνες δήµευσης. 6

7 Τα µειονεκτήµατα της τοποθέτησης ζώων σε µια εγκατάσταση που δεν ενέχεται σε καθορισµένο πρόγραµµα εκτροφής σε αιχµαλωσία και επανεισαγωγής στη φύση περιλαµβάνουν τα ακόλουθα: α) Πιθανότητα ενθάρρυνσης ανεπιθύµητου εµπορίου. Κάποιοι συγγραφείς εµµένουν ότι οποιαδήποτε µεταφορά είτε αυτή είναι εµπορική είτε µη εµπορική- δηµευθέντων ζώων ενέχει τον κίνδυνο να προάγει αγορά αυτών των ειδών και να δηµιουργήσει µια αντίληψη ανάµιξης του Κράτους στο παράνοµο ή παράτυπο εµπόριο. Η οργάνωση BirdLife International προτείνει ότι σε ορισµένες περιστάσεις η πώληση δηµευθέντων ζώων δεν προάγει απαραίτητα το ανεπιθύµητο εµπόριο. Προτείνουν να τηρούνται οι ακόλουθες απαιτήσεις έτσι ώστε η πώληση από τη δηµεύουσα αρχή να επιτρέπεται: 1) το προς πώληση είδος διατίθεται ήδη στη δηµεύουσα χώρα σε εµπορικές ποσότητες και 2) αποτρέπονται από την αγορά των ζώων του θέµατος οι έµποροι άγριας ζωής που διώκονται ή έχουν καταδικαστεί για εγκλήµατα που έχουν σχέση µε εισαγωγή άγριας ζωής. Η εµπειρία στην πώληση δηµευθέντων ζώων στις Ηνωµένες Πολιτείες προτείνει ότι είναι φανερά αδύνατο να διασφαλιστεί ότι οι εµπορικοί διακινητές που εµπλέκονται ή που είναι ύποπτοι εµπλοκής σε παράνοµο ή παράτυπο εµπόριο δεν εµπλέκονται, απευθείας ή πλαγίως, στην αγορά δηµευθέντων δειγµάτων. Αυτό σηµαίνει ότι η δήµευση καταλήγει σε αυξηµένες δαπάνες αλλά δεν είναι απαραίτητα αντικίνητρο αναφορικά µε τις πρακτικές και τα προβλήµατα που προκάλεσαν την δήµευση. Η τοποθέτηση απειλούµενων ειδών σε εµπορική διακίνηση δεν πρέπει να εξετάζεται εξαιτίας των κινδύνων του να διεγείρει ανεπιθύµητο εµπόριο. Τα είδη του Παραρτήµατος Ι µπορεί να πωλούνται προς µία καταγεγραµµένη στα µητρώα εµπορική επιχείρηση εκτροφής ειδών του Παραρτήµατος Ι, όµως αυτά τα δείγµατα δεν πρέπει να ξαναπωλούνται ή να εισέρχονται σε εµπορική διακίνηση. Καθώς οι απόγονοι των ειδών του Παραρτήµατος Ι που εκτράφηκαν σε αιχµαλωσία θεωρούνται δείγµατα ειδών του Παραρτήµατος ΙΙ, υπάρχει η πιθανότητα στους εµπορικούς εκτροφείς να εκτρέφουν ζώα σε αιχµαλωσία για να αντικαθιστούν ζώα που λήφθηκαν από τη φύση ως πηγή εµπορίου. Κατά συνέπεια η πώληση, σε ορισµένες περιπτώσεις (π.χ. προς εκτροφείς ειδών σε αιχµαλωσία για εµπορικούς σκοπούς), µπορεί να έχει µια καθαρότερη πιθανότητα για τη διατήρηση του είδους από ότι η µη εµπορική διάθεση ή η ευθανασία. Τέτοια προγράµµατα εκτροφής πρέπει να αξιολογούνται προσεκτικά και να προσεγγίζονται µε επιφυλακτικότητα. Μπορεί να είναι δύσκολο να παρακολουθήσεις αυτά τα προγράµµατα και τέτοια προγράµµατα µπορεί χωρίς πρόθεση, ή εσκεµµένα, να διεγείρουν το εµπόριο των άγριων ζώων. Είναι ουσιώδες που οι δηµεύουσες αρχές αναγνωρίζουν ότι υπάρχουν πολλά απειλούµενα είδη που δεν περιλαµβάνονται στα Παραρτήµατα της CITES, που όµως απαιτούν την ίδια αντιµετώπιση όπως τα είδη του Παραρτήµατος Ι της CITES. β) απάνη τοποθέτησης. Ενώ κάθε πληρωµή θα προσέδιδε αξία σε ένα ζώο, δεν υπάρχουν µαρτυρίες ότι το εµπόριο θα ενθαρρυνόταν αν το ίδρυµα που 7

8 δέχεται µια δωρεά δηµευθέντων ζώων αποζηµίωνε την δηµεύουσα αρχή για τις δαπάνες φροντίδας και µεταφοράς. Εν τούτοις, οι πληρωµές πρέπει να κρατούνται στο ελάχιστο και, όπου είναι εφικτό, η εγκατάσταση που δέχεται τα ζώα πρέπει να αποδίδει όλες τις δαπάνες απευθείας. γ) Ασθένεια. Τα δηµευθέντα ζώα µπορεί να λειτουργούν ως ξενιστές για ασθένειες και γι αυτό πρέπει να αποτελούν αντικείµενο εξαιρετικά αυστηρής καραντίνας. Η πιθανές επιπτώσεις από την είσοδο ξενικών ασθενειών σε µια εγκατάσταση αιχµαλωσίας είναι τόσο σοβαρή όσο εκείνες της εισαγωγής ασθενειών στους άγριους πληθυσµούς. δ) Τα αιχµάλωτα ζώα µπορούν να δραπετεύσουν από την αιχµαλωσία και να γίνουν οικόσιτα. Ατυχής είσοδος εξωτικών ειδών µπορεί να προκαλέσει τροµερή ζηµιά και σε µερικές περιπτώσεις, όπως η δραπέτευση του µινγκ Mustela vizon από εκτροφεία γουνοφόρων στο Ηνωµένο Βασίλειο, η είσοδος εξωτικών µπορεί να προκληθεί από την εισαγωγή ζώων για εκτροφή σε αιχµαλωσία. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ 2 ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΦΥΣΗ Παρά το ότι η CITES απαιτεί ότι ο επαναπατρισµός δηµευθέντων ζώων που περιλαµβάνονται στη CITES στη χώρα εξαγωγής να εξετάζεται ως εναλλακτική λύση διάθεσης από µια δηµεύουσα αρχή, η συνθήκη κατά κανένα τρόπο δεν απαιτεί τα ζώα να επιστραφούν στη φύση αυτής της χώρας. Οι παρούσες κατευθυντήριες οδηγίες προτείνουν ότι η επιστροφή στη φύση θα ήταν µια επιθυµητή εναλλακτική λύση σε ένα πολύ µικρό αριθµό περιπτώσεων και υπό πολύ εξαιρετικές περιστάσεις. Ο επαναπατρισµός για να αποφύγεις να αντιµετωπίσεις το ζήτηµα της διάθεσης δηµευθέντων ζώων είναι ανεύθυνος. Κατά την εξέταση του επαναπατρισµού, η δηµεύουσα αρχή πρέπει να διασφαλίζει ότι οι αποδέχτες των ζώων είναι πλήρως γνώστες των συνεπειών του επαναπατρισµού και των εναλλακτικών λύσεων διάθεσης, όπως τίθενται στις παρούσες κατευθυντήριες οδηγίες. Παραπέρα, η χώρα που επιστρέφει ένα ζώο στη χώρα προέλευσής του για απελευθέρωση, πρέπει να διασφαλίζει ότι η ιαχειριστική Αρχή στη χώρα προέλευσης είναι ενήµερη για την επιστροφή. Η αιτιολογία πίσω από πολλές από τις εναλλακτικές αποφάσεις σ αυτό το τµήµα συζητείται αναλυτικότερα στις Οδηγίες για Επανεισαγωγή της IUCN. Είναι σηµαντικό να σηµειωθεί ότι αυτές οι Οδηγίες κάνουν ξεκάθαρο διαχωρισµό ανάµεσα στις διαφορετικές εναλλακτικές λύσεις για την επιστροφή ζώων στη φύση. Αυτές αναλύονται στις επόµενες σελίδες. α) Επανεισαγωγή: η προσπάθεια να εγκαταστήσεις ένα πληθυσµό σε µια περιοχή που ήταν κάποτε µέρος της περιοχής εξάπλωσης του είδους, από όπου όµως αυτό έχει εκλείψει. Κάποιες από τις καλύτερα γνωστές επανεισαγωγές αφορούν είδη που είχαν εκλείψει στην άγρια φύση. Στα παραδείγµατα περιλαµβάνονται: Το ελάφι του Père David Elaphurus davidianus και ο Αραβικός όρυξ Oryx leucoryx. Άλλα προγράµµατα επανεισαγωγής αφορούσαν είδη που υπήρχαν σε µερικά µέρη 8

9 της ιστορικής τους περιοχής εξάπλωσης, που όµως είχαν εξαλειφθεί από άλλες περιοχές, σκοπός αυτών των προγραµµάτων είναι να επανεγκατασταθεί ένας πληθυσµός σ αυτή την περιοχή, ή την περιφέρεια, από την οποία το είδος είχε εξαφανιστεί. Παράδειγµα αυτού του τύπου επανεισαγωγής είναι η πρόσφατη επανεισαγωγή της ταχείας αλεπούς Vulpes velox του Καναδά. β) Ενδυνάµωση ενός υπάρχοντος πληθυσµού: η προσθήκη ατόµων της ίδιας ταξινοµικής βαθµίδας σε έναν υπάρχοντα πληθυσµό. Η ενδυνάµωση µπορεί να είναι ένα ισχυρό εργαλείο διατήρησης όταν οι φυσική πληθυσµοί µειώνονται µέσω διαδικασίας που, τουλάχιστον θεωρητικά, µπορεί να αντιστραφεί. Παράδειγµα επιτυχούς προγράµµατος ενδυνάµωσης είναι αυτό που αφορά τον χρυσό λεοντοπίθηκο Leontopithecus rosalia στη Βραζιλία. Η απώλεια βιοτόπων, συνοδευόµενη από τη σύλληψη ζωντανών ατόµων για κατοικίδια, είχε ως αποτέλεσµα την ταχεία παρακµή του χρυσού λεοντοπίθηκου. Όταν τα καταφύγια επεκτάθηκαν και χαλιναγωγήθηκε η σύλληψη για το εµπόριο κατοικίδιων, χρησιµοποιήθηκαν τότε αιχµάλωτοι χρυσοί λεοντοπίθηκοι για να συµπληρώσουν τους µειωµένους άγριους πληθυσµούς. Η ενδυνάµωση ακολουθείται κυρίως όταν τραυµατισµένα µεµονωµένα ζώα από ανθρώπινες δραστηριότητες απελευθερώνονται, αφού προηγουµένως τους έχει παρασχεθεί κτηνιατρική φροντίδα. Τέτοιες δραστηριότητες είναι συνήθεις σε πολλές δυτικές χώρες και υπάρχουν ειδικά προγράµµατα για ποικίλα είδη όπως οι ακανθόχοιροι και τα αρπακτικά. Παρά το πόσο κοινή δραστηριότητα είναι, η ενδυνάµωση µεταφέρει µαζί της τον πολύ σοβαρό κίνδυνο του ότι τα άτοµα που διατηρούνται σε αιχµαλωσία, ακόµη και περιστασιακά, είναι πιθανοί ξενιστές για επαναφορά ασθενειών στον άγριο πληθυσµό. Εξαιτίας των έµφυτων κινδύνων ασθενειών, η ενδυνάµωση πρέπει να χρησιµοποιείται µόνο σε περιπτώσεις όπου υπάρχει άµεσο και µετρήσιµο όφελος διατήρησης (δηµογραφικά ή γενετικά), όπως όταν η ενδυνάµωση είναι κρίσιµη για τη βιωσιµότητα του άγριου πληθυσµού στον οποίο τοποθετείται κάποιο άτοµο. Επιστροφή στη φύση Ανησυχίες και οφέλη Πριν να εξεταστεί η Επιστροφή στη φύση δηµευθέντων ζώων, πρέπει να ληφθούν υπόψη, σε γενικούς όρους, διάφορα θέµατα ενδιαφέροντος: ευζωία, αξία διατήρησης, δαπάνη και ασθένειες. α) Ευζωία. Ενώ η επιστροφή στη φύση µπορεί να φαίνεται ανθρώπινη, αυτή µπορεί να µην είναι τίποτα περισσότερο από µια καταδίκη σε αργό θάνατο. Οι ανθρώπινες αντιλήψεις απαιτούν κάθε προσπάθεια επιστροφής δηµευθέντων ζώων στη φύση να ερευνάται επισταµένως και να σχεδιάζεται προσεκτικά. Αυτού του τύπου οι επιστροφές απαιτούν επίσης µακρόχρονη δέσµευση αναφορικά µε την παρακολούθηση της τύχης των ατόµων που απελευθερώθηκαν. Κάποιοι συγγραφείς τάσσονται υπέρ της άποψης ότι οι προοπτικές επιβίωσης των ζώων που απελευθερώνονται πρέπει τουλάχιστον 9

10 να προσεγγίζουν εκείνες των άγριων ζώων του ίδιου φύλου και κλάσης ηλικίας για να θεωρηθεί σοβαρά η επιστροφή στη φύση. Καθώς τέτοια δηµογραφικά δεδοµένα για τους άγριους πληθυσµούς είναι, δυστυχώς, σπάνια διαθέσιµα, το πνεύµα αυτής της πρότασης πρέπει να γίνει σεβαστό, πρέπει να υπάρχει ανθρώπινη αντιµετώπιση των δηµευθέντων ζώων κατά την προσπάθεια επιστροφής τους στη φύση. β) Αξία διατήρησης και δαπάνη. Στις περιπτώσεις που το να επιστρέφεις δηµευθέντα ζώα στη φύση φαίνεται να είναι η πλέον ανθρώπινη εναλλακτική λύση, τέτοια ενέργεια πρέπει να αναλαµβάνεται µόνο αν αυτή δεν απειλεί υπάρχοντες πληθυσµούς άγριων φυτών και ζώων ή την οικολογική ακεραιότητα της περιοχής στην οποία αυτά ζουν. Η διατήρηση του είδους στο σύνολό του, και άλλων ζώων που ήδη ζουν ελεύθερα, πρέπει να παίρνει προβάδισµα από την ευζωία µεµονωµένων ζώων που ήδη βρίσκονται σε αιχµαλωσία. Πριν χρησιµοποιηθούν ζώα σε προγράµµατα όπου υπάρχοντες πληθυσµοί ενδυναµώνονται, ή νέοι πληθυσµού εγκαθίστανται, πρέπει να καθορίζεται ότι το να επιστέφεις αυτά τα άτοµα στη φύση θα έχει σηµαντική συνεισφορά στη διατήρηση του είδους. Οι µεγαλύτεροι πληθυσµοί είναι λιγότερο πιθανόν να εκλείψουν, ενώ το να ενδυναµώνεις υπάρχοντες πολύ µικρούς άγριους πληθυσµούς µπορεί να µειώσει την πιθανότητα εξαφάνισης. Σε πολύ µικρούς πληθυσµούς η έλλειψη αρσενικών ή θηλυκών µπορεί να οδηγήσει σε µειωµένη ανάπτυξη πληθυσµού ή σε παρακµή του πληθυσµού. Το να ενδυναµώσεις ένα πολύ µικρό πληθυσµό που στερείται ζώων ενός ειδικά φύλου, µπορεί επίσης να βελτιώσει τις προοπτικές επιβίωσης αυτού του πληθυσµού. Πρέπει να σηµειωθεί ότι όπου χρησιµοποιούνται για επανεισαγωγή (όπως ορίστηκε παραπάνω) δηµευθέντα άτοµα, αυτά θα σχηµατίζουν τον πυρήνα του νέου πληθυσµού. Για να επιτύχει ένα τέτοιο πρόγραµµα, θα απαιτηθεί ένας σχετικά µεγάλος αριθµός ατόµων. Κατά συνέπεια, µικρές οµάδες δηµευθέντων ζώων µπορεί να είναι ακατάλληλες για προγράµµατα επανεισαγωγής. Η δαπάνη της επιστροφής ζώων στη φύση µε κατάλληλο τρόπο µπορεί να είναι απαγορευτική για όλα εκτός από τα πιο κινδυνεύοντα είδη. Τα είδη για τα οποία τα οφέλη διατήρησης καθαρά αντισταθµίζουν αυτές τις δαπάνες εκπροσωπούν ένα πολύ µικρό ποσοστό των ειδών που περιλαµβάνονται στα Παραρτήµατα της CITES, παρά το ότι συµπεριλαµβάνουν πολυάριθµα είδη που δεν αποτελούν αντικείµενο της CITES. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι δαπάνες κατάλληλης, υπεύθυνης επανεισαγωγής θα καταστήσουν αδύνατη την επιστροφή στη φύση. Ελλιπώς σχεδιασµένα ή εκτελεσµένα προγράµµατα επανεισαγωγής είναι το ισοδύναµο της απόρριψης ζώων στη φύση και πρέπει να καταψηφίζονται σθεναρά και στα δυό επίπεδα, διατήρησης και ανθρώπινο. γ) Πηγή των ατόµων. Αν η χώρα προέλευσης και ο τόπος σύλληψης των ζώων δεν είναι γνωστός, ή αν υπάρχει οποιαδήποτε αµφιβολία για την πηγή των ζώων, η συµπλήρωση µπορεί να οδηγήσει σε ακούσια µόλυνση ξεχωριστών 10

11 γενετικών φυλών ή υποειδών. Εάν συγκεκριµένες τοπικές φυλές ή υποείδη δείχνουν ειδική προσαρµοστικότητα στο τοπικό περιβάλλον, η ανάµειξη µε ζώα από άλλες φυλές ή άλλα υποείδη µπορεί να είναι επιζήµια στον τοπικό πληθυσµό. Εισάγοντας ένα ζώο σε λάθος τύπο βιοτόπου µπορεί επίσης να το καταδικάσεις σε θάνατο. δ) Ασθένεια. Τα ζώα που κρατούνται σε αιχµαλωσία ή και µεταφέρονται, ακόµη και για πολύ µικρό διάστηµα, µπορεί να εκτεθούν σε ποικιλία παθογόνων. Η απελευθέρωση αυτών των ζώων στη φύση µπορεί να καταλήξει σε εισαγωγή ασθένειας σε συγκεκριµένα ή άσχετα είδη µε πιθανές καταστροφικές επιδράσεις. Ακόµη και αν υπάρχει πολύ µικρός κίνδυνος τα δηµευθέντα ζώα να έχουν προσβληθεί από εξωτικά παθογόνα, οι πιθανές επιπτώσεις των εισαγόµενων ασθενειών στους άγριους πληθυσµούς είναι τόσο µεγάλοι που αυτό συχνά θα αποκλείει την επιστροφή των δηµευθέντων ζώων στη φύση. Όπου διαπιστώνεται ότι τα δηµευθέντα ζώα είναι ακατάλληλα για επιστροφή στη φύση, η προληπτική εξέταση για ασθένεια και η κατάλληλη καραντίνα είναι, το δίχως άλλο, απαραίτητες για να εξασφαλισθεί ότι αυτά είναι ελεύθερα από ασθένεια, ή ότι οι ασθένειες και τα παράσιτα που φιλοξενούνται από αυτά τα ζώα βρίσκονται στους αιχµάλωτους πληθυσµούς τους οποίους τα ζώα µπορεί να µεταφερθούν. Οι εισαγόµενες ασθένειες µπορεί να είναι επικίνδυνες για τις εγκαταστάσεις αιχµαλωσίας, ιδιαίτερα στους ζωολογικούς κήπους όπου η µόλυνση µεταξύ των πολλών ειδών της συλλογής είναι µια σοβαρή απειλή. Όπου µια τέτοια καραντίνα δεν µπορεί να διασφαλίσει ότι το άτοµο είναι υγειές, πρέπει να διεξάγεται αποµόνωση για µια αόριστη περίοδο ή ευθανασία. Υπάρχουν ξεκάθαρα περιπτώσεις όπου η επιστροφή στη φύση δηµευθέντων ζώων πρέπει να θεωρείται εναλλακτική λύση για διάθεση. Η Πρώτη και σηµαντικότερη ερώτηση που πρέπει να απαντηθεί είναι: θα έχει σηµαντική συµβολή για τη διατήρηση του υπόψη είδους η επιστροφή του ζώου στη φύση; Η απελευθέρωση στη φύση οποιουδήποτε ζώου που έχει κρατηθεί σε αιχµαλωσία είναι παρακινδυνευµένη. Ενώ µπορούν να ελεγχθούν κάποιες ασθένειες, δεν υπάρχουν έλεγχοι για πολλές ζωικές ασθένειες. Παραπέρα, τα ζώα που κρατούνται σε αιχµαλωσία, εκτίθενται συχνά σε ασθένειες που συνήθως δεν καταµετρούνται στους φυσικούς βιοτόπους τους. Οι υπάλληλοι των κτηνιατρείων και των καραντινών, πιστεύοντας ότι το υπόψη είδος είναι ευάλωτο µόνο σε συγκεκριµένες ασθένειες, µπορεί να µην ελέγξουν για ασθένειες που αποκτήθηκαν στην αιχµαλωσία. οθέντος ότι κάθε απελευθέρωση επισύρει κάποιο κίνδυνο, πρέπει να υιοθετήσουµε την ακόλουθη προληπτική αρχή : αν δεν υπάρχει αξία διατήρησης κατά την απελευθέρωση δηµευθέντων δειγµάτων, η πιθανότητα ατυχούς εισαγωγής στο περιβάλλον µιας ασθένειας που δεν είναι ήδη παρούσα, όσο και αν είναι απίθανη, αποκλείει την επιστροφή δηµευθέντων δειγµάτων στη φύση. Υπάρχουν διάφορα οφέλη του να επιστρέφεις ζώα στη φύση, είτε µέσω επανεισαγωγής, είτε µέσω ενδυνάµωσης υπάρχοντος πληθυσµού. 11

12 α) Σε συνθήκες όπου οι υπάρχοντες πληθυσµοί απειλούνται διαφόρως, µια τέτοια ενέργεια θα µπορούσε να βελτιώσει την µακρόχρονη πιθανότητα διατήρησης του είδους στο σύνολό του, ή ενός τοπικού πληθυσµού του είδους (π.χ. χρυσός λεοντοπίθηκος). β) Η επιστροφή ζώων στη φύση προβαίνει σε ισχυρή πολιτική ή εκπαιδευτική δήλωση αναφορικά µε τη µοίρα των ζώων (π.χ. ουραγκοτάγκοι Pongo pygmaeus και χιµπαντζήδες Pan troglodytes) και µπορεί να εξυπηρετεί την προαγωγή τοπικών αξιών διατήρησης. Εν τούτοις, ως µέρος κάθε προγράµµατος εκπαίδευσης κα ευαισθητοποίησης του κοινού, πρέπει να δίνεται έµφαση στις δαπάνες και στις δυσκολίες που συνοδεύουν την επιστροφή στη φύση. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ 3 ΕΥΘΑΝΑΣΙΑ Η Ευθανασία η θανάτωση των ζώων που διενεργείται σύµφωνα µε ανθρώπινους κανόνες είναι απίθανο να είναι δηµοφιλής εναλλακτική µεταξύ των δηµευουσών αρχών για τη διάθεση των δηµευθέντων ζώων. Εν τούτοις, δεν µπορεί να υπερτονιστεί ότι η ευθανασία µπορεί συχνά να είναι η απλούστερη και πιο ανθρώπινη διαθέσιµη εναλλακτική λύση. Σε πολλές περιπτώσεις, οι αρχές που δηµεύουν ζωντανά ζώα θα καταµετρούν τις παρακάτω καταστάσεις. α) η επιστροφή στη φύση κατά κάποιο τρόπο είναι είτε περιττή (π.χ. στην περίπτωση ενός πολύ κοινού είδους), αδύνατη, ή απαγορευτικά ακριβή ως αποτέλεσµα της ανάγκης να ταιριάζει µε τους κανόνες της βιολογίας και της ευζωίας του ζώου. β) η τοποθέτηση σε εγκατάσταση αιχµαλωσίας είναι αδύνατη, ή υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες ότι η πώληση θα είναι προβληµατική ή αµφιλεγόµενη. γ) Κατά τη διάρκεια της µεταφοράς, ή ενώ κρατούνται σε αιχµαλωσία, τα ζώα έχουν κολλήσει κάποια χρόνια ασθένεια που είναι αθεράπευτη και, γι αυτό, κίνδυνος για κάθε αιχµάλωτο ή άγριο πληθυσµό. Η ευθανασία έχει µερικά ξεκάθαρα πλεονεκτήµατα. α) Από την άποψη της διατήρησης του εµπλεκόµενου είδους, και της προστασίας των υπαρχόντων αιχµάλωτων και άγριων πληθυσµών των ζώων, η ευθανασία µεταφέρει πάρα πολύ λιγότερους κινδύνους όταν συγκρίνεται µε την επιστροφή ζώων στη φύση. β) Η ευθανασία µπορεί επίσης να ενεργεί προς αποθάρρυνση των δραστηριοτήτων που έγειραν τη δήµευση, το λαθρεµπόριο ή άλλο ολοφάνερα παράνοµο εµπόριο ακατάλληλη γραφειοκρατία, πενιχρή συσκευασία, ή άλλα προβλήµατα, καθώς τα ζώα του θέµατος αποσύρονται πλήρως από το εµπόριο. γ) Η ευθανασία µπορεί να είναι για το καλύτερο συµφέρον της ευζωίας των δηµευθέντων ζώων. Εκτός και αν διατίθενται ικανοποιητικές πιστώσεις για 12

13 την ενδυνάµωση υπαρχόντων πληθυσµών ή την επανεισαγωγή, η απελευθέρωση στη φύση θα µεταφέρει πελώριους κινδύνους για τους υπάρχοντες άγριους πληθυσµούς και θα θέσει σε κίνδυνο ποικιλοτρόπως τις προοπτικές επιβίωσης των µεµονωµένων ζώων, που µπορεί, ως αποτέλεσµα, να πεθάνουν από πείνα ή να αρρωστήσουν. δ) Όταν τα ζώα θανατώνονται, ή όταν πεθαίνουν από φυσικό θάνατο ενώ βρίσκονται σε αιχµαλωσία, τα νεκρά δείγµατα πρέπει να τοποθετούνται στη συλλογή ενός µουσείου φυσικής ιστορίας, η σε µια άλλη ανάλογη συλλογή σε κάποιο πανεπιστήµιο ή ερευνητικό ίδρυµα. Τέτοιες ανάλογες συλλογές έχουν τεράστια σηµασία για µελέτες για τη βιοποικιλότητα. Αν τέτοιου είδους τοποθέτηση είναι αδύνατη, τα κουφάρια θα πρέπει να αποτεφρώνονται να να αποφευχθεί το παράνοµο εµπόριο µερών και παραγωγών των ζώων. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΕΝ ΡΟΥ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Για δένδρα αποφάσεων που ασχολούνται µε τις εναλλακτικές λύσεις Επιστροφή στη φύση και Αιχµαλωσία, το δηµεύον Μέρος πρέπει πρώτα να απαντά στο ερώτηµα: Ερώτηµα 1: θα έχει σηµαντική συµµετοχή η επιστροφή του ζώου στη φύση στη διατήρηση του είδους, συµπεριλαµβανοµένης αυτής µέσω της εκπαίδευσης και άλλων µέσων; Η πιο σηµαντική εξέταση κατά την απόφαση για τη διάθεση δηµευθέντων δειγµάτων είναι της διατήρησης του είδους του θέµατος. Επειδή δεν µπορεί ποτέ να υπάρξει απόλυτη βεβαιότητα ότι ένα δηµευθέν ζώο είναι απαλλαγµένο ασθενειών και παρασίτων, το να επιστρέφεις στη φύση ένα άτοµο που έχει κρατηθεί σε αιχµαλωσία θα εµπεριέχει πάντοτε κάποιο επίπεδο κινδύνου στους υπάρχοντες πληθυσµούς του ίδιου ή άλλου είδους στο οικοσύστηµα στο οποίο το ζώο επιστρέφεται. Όπου η απελευθέρωση δηµευθέντων ζώων στη φύση φαίνεται να είναι η πιο ανθρώπινη ενέργεια, πρέπει να βελτιώνει τις προοπτικές επιβίωσης του υπάρχοντος άγιου πληθυσµού. Τα ανθρωπιστικά και προστατευτικά ενδιαφέροντα εξυπηρετούνται καλύτερα µε την διασφάλιση της επιβίωσης όσο το δυνατό περισσότερων ατόµων, όχι απλά µε την βραχυχρόνια ανακούφιση λίγων ατόµων. Τα οφέλη της επιστροφής από άποψη αξίας διατήρησης πρέπει ξεκάθαρα να υπερβαίνουν τους πιθανούς κινδύνους. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα οφέλη της επιστροφής στη φύση θα υπερκεράζονται από τις δαπάνες και τους κινδύνους µιας τέτοιας ενέργειας. Εάν δεν έχει αξία από άποψη διατήρησης η επιστροφή των ζώων στη φύση, οι εναλλακτικές λύσεις Αιχµαλωσίας θέτουν λιγότερους κινδύνους και µπορεί να προσφέρουν περισσότερο ανθρώπινες εναλλακτικές. Απάντηση: Ναι: Εξέτασε εναλλακτικές Επιστροφής στη φύση. Όχι: Εξέτασε εναλλακτικές Αιχµαλωσίας ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΕΝ ΡΟΥ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ 13

14 Η απόφαση να παραµείνουν τα δηµευθέντα ζώα σε αιχµαλωσία εµπεριέχει ένα απλούστερο πακέτο εκτιµήσεων από ότι η απόφαση να τα επιστρέψεις στη φύση. Πρέπει να σηµειωθεί ότι η σειρά στην οποία τοποθετούνται οι εναλλακτικές στο παρόν δένδρο αποφάσεων δεν είναι απαραίτητα η πιο κατάλληλη για τις αρχές όλων των χωρών: αναµένεται ότι κάθε µια δηµεύουσα αρχή θα καθορίσει πια εναλλακτική λύση είναι πιο κατάλληλη βασιζόµενη στην ιδιαίτερη περίπτωση και στην ιδιαίτερή της κατάσταση. Ερώτηµα 2: Έχουν βρεθεί τα ζώα ελεύθερα ασθενειών από ενδελεχείς κτηνιατρικές εξετάσεις και καραντίνα; Εξαιτίας του κινδύνου εισαγωγής ασθενειών σε αιχµάλωτους πληθυσµούς, τα ζώα που µπορεί να µεταφερθούν σε πιστοποιηµένες εγκαταστάσεις αιχµαλωσίας πρέπει να έχουν ένα καθαρό βιβλιάριο υγείας. Αν τα δηµευθέντα ζώα δεν βρίσκεται να είναι υγειά, πρέπει να τοποθετούνται σε καραντίνα πριν να µεταφερθούν ή η εγκατάσταση στην οποία µεταφέρονται πρέπει να έχει ικανοποιητικές εγκαταστάσεις καραντίνας. Εάν, κατά τη διάρκεια της καραντίνας, βρεθεί ότι τα ζώα φιλοξενούν αθεράπευτες ασθένειες, αυτά πρέπει να θανατώνονται για να αποτραπεί να µολυνθούν άλλα ζώα. Απάντηση: Ναι: Προχώρησε στο ερώτηµα 3. Όχι: Καραντίνα, επανεκτίµησε το ερώτηµα 2 µετά την καραντίνα. Εάν η µόλυνση είναι χρόνια και αθεράπευτη, πρώτον πρόσφερε τα ζώα σε ερευνητικά ιδρύµατα. Άν είναι αδύνατο να τα τοποθετήσεις σε τέτοια ιδρύµατα, θανάτωσέ τα. Ερώτηµα 3: Υπάρχει διαθέσιµος χώρος σε µη εµπορική εγκατάσταση αιχµαλωσίας (π.χ. εγκατάσταση φροντίδας επιβίωσης, ζωολογικό κήπο ή κέντρο διάσωσης); Η µεταφορά ζώων είτε σε ζωολογικούς κήπους είτε σε εγκαταστάσεις φροντίδας διαβίωσης παρέχει γενικά ένα ασφαλές και αποδεκτό µέσο διάθεσης δηµευθέντων ζώων. Όταν πρόκειται να γίνει επιλογή µεταξύ διαφόρων τέτοιων ιδρυµάτων, η ύψιστη εξέταση θα πρέπει να είναι ποια εγκατάσταση µπορεί να παράσχει την πιο συνεπή φροντίδα και να διασφαλίσει την ευζωία των ζώων. Οι όροι και οι προϋποθέσεις της µεταφοράς πρέπει να συµφωνούνται µεταξύ της δηµεύουσας αρχής και του ιδρύµατος υποδοχής. Οι όροι και οι προϋποθέσεις για τέτοιες συµφωνίες πρέπει να περιλαµβάνουν: α) µια καθαρή δέσµευση για διασφάλιση φροντίδας εφ όρου ζωής ή, στην περίπτωση που αυτό καθίσταται αδύνατο, µεταφορά σε άλλη εγκατάσταση που µπορεί να διασφαλίσει φροντίδα εφ όρου ζωής, ή ευθανασία, β) εξαίρεση από την επαναπώληση των εµπλεκοµένων ζώων, και γ) ξεκάθαρη διευκρίνιση της ιδιοκτησίας των σχετικών δειγµάτων και, όπου µπορεί να συµβούν γεννήσεις, των απογόνων. Ανάλογα των περιστάσεων, η ιδιοκτησία µπορεί να εκχωρείται στη δηµεύουσα αρχή, στη χώρα προέλευσης, ή την εγκατάσταση υποδοχής. 14

15 Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, δεν θα υπάρχει διαθέσιµος χώρος εγκαταστάσεων ή ζωολογικών κήπων ή ενυδρείων στη χώρα όπου τα ζώα δηµεύθηκαν. Όπου συµβαίνει αυτό: 1) πρέπει να εξεταστούν άλλες εναλλακτικές λύσεις αιχµαλωσίας, 2) πρέπει να διερευνηθεί η µεταφορά σε εγκατάσταση αιχµαλωσίας εκτός της χώρας της δήµευσης, ή 3) τα ζώα πρέπει να θανατωθούν. Απάντηση: Ναι: Εκτέλεσε τη συµφωνία και µετάφερε. Όχι: Προχώρησε στο ερώτηµα 4. Ερώτηµα 4: Είναι ικανοί και πρόθυµοι µεµονωµένοι ιδιώτες να παράσχουν ανθρώπινη φροντίδα εφ όρου ζωής σε µη εµπορική βάση; Σε πολλές χώρες, υπάρχους δραστήριες εταιρίες ειδικών ή σύλλογοι ατόµων µε αξιοσηµείωτη εξειδίκευση στην κτηνοτροφία και εκτροφή µεµονωµένων ειδών ή οµάδων ειδών. Τέτοιου τύπου εταιρείες µπορούν να βοηθήσουν να βρεθούν καταλύµατα για δηµευθέντα ζώα χωρίς να εµπλέκουν πώληση µέσω µεσαζόντων. Σ αυτή την περίπτωση, οι ιδιώτες που δέχονται δηµευθέντα ζώα πρέπει να έχουν αποδεδειγµένη εξειδίκευση στην κτηνοτροφία των σχετικών ειδών και πρέπει να τους παρέχεται η κατάλληλη πληροφόρηση και οι κατάλληλες συµβουλές από τον σχετικό σύλλογο ή τη σχετική εταιρεία. Η µεταφορά σε εταιρείες ειδικών ή µεµονωµένα µέλη πρέπει να γίνεται σύµφωνα µε τους συµφωνηθέντες µε τη δηµεύσασα αρχή όρους και προϋποθέσεις. Τέτοιες συµφωνίες µπορεί να είναι ίδιες ή παρόµοιες µε εκείνες που εκτελούνται µε εγκαταστάσεις φροντίδας εφ όρου ζωής ή ζωολογικούς κήπους. Απάντηση: Ναι: Εκτέλεσε τη συµφωνία και µετάφερε. Όχι: Προχώρησε στο ερώτηµα 5. Ερώτηµα 5: Υπάρχουν ενδιαφερόµενα για ζώα ιδρύµατα για έρευνα διεξαγόµενη υπό ανθρώπινες συνθήκες; Πολλά πανεπιστήµια και ερευνητικά εργαστήρια διατηρούν συλλογές εξωτικών ζώων για έρευνα διεξαγόµενη υπό ανθρώπινες συνθήκες. Αν αυτά τα ζώα κρατούνται σε συνθήκες που διασφαλίζουν την ευζωία τους, η µεταφορά σε αυτά τα ιδρύµατα µπορεί να παράσχει αποδεκτή εναλλακτική άλλων εναλλακτικών λύσεων, όπως η πώληση ή η ευθανασία. Όπως στις προηγούµενες περιπτώσεις, αυτή η µεταφορά πρέπει να αποτελεί αντικείµενο όρων και προϋποθέσεων που θα συµφωνηθούν µε την δηµεύουσα αρχή, επιπροσθέτως εκείνων που ήδη προτάθηκαν, ίσως µπορεί να δοθεί συµβουλή να συµπεριληφθούν όροι που ορίζουν σαφώς τους τύπους έρευνας που η αρχή θεωρεί επιτρεπτές. Απάντηση: Ναι: Εκτέλεσε τη συµφωνία και µετάφερε. Όχι: Προχώρησε στο ερώτηµα 6. Ερώτηµα 6: περιλαµβάνεται το είδος στο Παράρτηµα Ι ή θεωρείται ως κινδυνεύον ή κρίσιµο; 15

16 Η εµπορική πώληση δειγµάτων ειδών του Παραρτήµατος Ι δεν πρέπει να επιτρέπεται καθώς είναι ανεπιθύµητη η υποκίνηση εµπορίου αυτών των ειδών. Στα είδη που δεν περιλαµβάνονται σε κανένα Παράρτηµα της CITES, που όµως είναι, το δίχως άλλο, σοβαρά απειλούµενα µε εξαφάνιση, πρέπει να παρέχεται η ίδια προφύλαξη. Απάντηση: Ναι: Προχώρησε στο ερώτηµα 7. Όχι: Προχώρησε στο ερώτηµα 8. Ερώτηµα 7: Υπάρχει εµπορική επιχείρηση εκτροφής αυτών των ειδών του Παραρτήµατος Ι και ενδιαφέρεται αυτή η επιχείρηση για τα δείγµατα; Όπως συζητήθηκε παραπάνω, οι εκτρεφόµενοι σε αιχµαλωσία απόγονοι ειδών του Παραρτήµατος Ι προσφέρουν την δυνατότητα στους εµπορικούς εκτροφείς να εκτρέφουν ζώα σε αιχµαλωσία προς αντικατάσταση συλλαµβανόµενων άγριων ζώων ως πηγή εµπορίου. Αυτά τα προγράµµατα εκτροφής πρέπει να αξιολογούνται προσεκτικά και να προσεγγίζονται µε επιφύλαξη. Μπορεί να είναι δύσκολο να παρακολουθήσεις αυτά τα προγράµµατα και µπορεί αυτά ηθεληµένα ή αθέλητα να υποκινήσουν το εµπόριο άγριων ζώων. Η πιθανότητα διατήρησης από αυτή τη µεταφορά, η το δανεισµό για εκτροφή, πρέπει προσεκτικά να ζυγίζεται έναντι του µικρότερου κινδύνου να υποκινηθεί το εµπόριο που θα µπορούσε παραπέρα να θέσει σε κίνδυνο τον άγριο πληθυσµό του είδους. Απάντηση: Ναι: Εκτέλεσε τη συµφωνία και µετάφερε. Όχι: Θανάτωσε, και διάθεσε το κουφάρι όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Ερώτηµα 8: Υπάρχει έδαφος ανησυχίας ότι η πώληση θα υποκινήσει παραπέρα παράνοµο ή παράτυπο εµπόριο; Η πώληση δηµευθέντων ζώων, όπου επιτρέπεται από το νόµο, είναι µια δύσκολη εναλλακτική λύση για εξέταση. Ενώ τα οφέλη της πώλησης έσοδα και ταχεία διάθεση είναι ξεκάθαρα, υπάρχον πολλά προβλήµατα που µπορεί να εγερθούν ως αποτέλεσµα παραπέρα εµπορικών δοσοληψιών των εµπλεκοµένων δειγµάτων. Εξ ίσου, πρέπει να σηµειωθεί ότι ίσως υπάρχουν περιπτώσεις όπου τέτοια προβλήµατα εγείρονται ως αποτέλεσµα µη εµπορικής συναλλαγής και ότι, αντίστροφα, πώληση σε εµπορικούς εκτροφείς σε αιχµαλωσία µπορεί να συµβάλει στην παραγωγή αντιστάθµισης σύλληψης από τη φύση. Πιο συχνά από ποτέ, η πώληση πρέπει να εξετάζεται µόνο για είδη που ούτε απειλούνται από εξαφάνιση ούτε προστατεύονται νόµιµα από την εµπορική διακίνηση (π.χ. είδη που περιλαµβάνονται στο Παράρτηµα ΙΙ της CITES). Ίσως υπάρχουν σπάνιες περιπτώσεις όπου µια εµπορική επιχείρηση εκτροφής σε αιχµαλωσία µπορεί να δεχθεί άτοµα για εκτροφή, που µπορεί να µειώσουν την πίεση στους άγριους πληθυσµούς αναφορικά µε το εµπόριο. Σ όλες τις περιστάσεις, η δηµεύουσα αρχή πρέπει να ικανοποιείται ότι: 1) αυτοί που εµπλέκονται στην παράνοµη ή παράτυπη συναλλαγή που έδωσε αφορµή στην κατάσχεση δεν µπορούν να αποκτήσουν τα ζώα, 2) η πώληση δεν δυσφηµίζει τους στόχους της δήµευσης, και τέλος, 3) η πώληση δεν θα αυξήσει το παράνοµο, παράτυπο ή άλλο ανεπιθύµητο εµπόριο του είδους. Προηγούµενη εµπειρία µε πώληση σε κάποιες χώρες (π.χ. στις 16

17 Η.Π.Α.) έχει καταδείξει ότι το να πουλάς δηµευθέντα ζώα βρίθει και από λογιστικά και από πολιτικά προβλήµατα και ότι, επιπροσθέτως του ότι είναι αµφιλεγόµενο, ίσως είναι επίσης αντιπαραγωγικό. Απάντηση: Ναι: Θανάτωσε, και διάθεσε το κουφάρι όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Όχι: πούλησε σε αγοραστές που έχουν τα κατάλληλα προσόντα. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΕΝ ΡΟΥ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΦΥΣΗ Ερώτηµα 2: Έχουν βρεθεί τα ζώα ελεύθερα ασθενειών από ενδελεχείς κτηνιατρικές εξετάσεις και καραντίνα; Εξαιτίας του κινδύνου εισαγωγής ασθενειών σε άγριους πληθυσµούς, τα ζώα που µπορεί να απελευθερωθούν πρέπει να τοποθετούνται σε καραντίνα πριν να εξετάζονται για επιστροφή στη φύσγη. Εάν, κατά τη διάρκεια της καραντίνας, βρεθεί ότι τα ζώα φιλοξενούν αθεράπευτες ασθένειες, αυτά πρέπει να θανατώνονται για να αποτραπεί να µολυνθούν άλλα ζώα. Απάντηση: Ναι: Προχώρησε στο ερώτηµα 3. Όχι: Καραντίνα, επανεκτίµησε το ερώτηµα 2 µετά την καραντίνα. Εάν η µόλυνση είναι χρόνια και αθεράπευτη, πρώτον πρόσφερε τα ζώα σε ερευνητικά ιδρύµατα. Άν είναι αδύνατο να τα τοποθετήσεις σε τέτοια ιδρύµατα, θανάτωσέ τα. Ερώτηµα 3: Μπορεί να καθοριστεί η χώρα προέλευσης και ο τόπος σύλληψης; Η γεωγραφική τοποθεσία από την οποία τα δηµευθέντα άτοµα αποσπάστηκαν από τη φύση πρέπει να καθορίζεται αν αυτά πρόκειται να επανεισαχθούν ή να χρησιµοποιηθούν για να ενισχύσουν υπάρχοντες πληθυσµούς. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα ζώα πρέπει να επιστρέφονται µόνο σε πληθυσµούς που έχουν όµοια γενετική σύνθεση µε αυτούς από τους οποίους αποσπάστηκαν. Αν δεν είναι γνωστή η χώρα προέλευσης και ο τόπος σύλληψης των ζώων, η απελευθέρωση για ενδυνάµωση µπορεί να οδηγήσει σε αθέλητο υβριδισµό ευδιάκριτων γενετικών φυλών ή υποειδών καταλήγοντας σε κατάπτωση εξωγαµίας Συγγενικά είδη ζώων που ζουν αρµονικά στη φύση και ποτέ δεν υβριδίζονται έχει γίνει γνωστό ότι υβριδίζονται όταν κρατούνται σε αιχµαλωσία ή αποστέλλονται σε πολυειδείς οµάδες. Αυτός ο τύπος κακο-συνήθειας µπορεί να καταλήξει σε προβλήµατα συµπεριφοράς εκθέτοντας σε κίνδυνο οποιαδήποτε µελλοντική απελευθέρωση και µπορεί επίσης να θέσει σε απειλή τους άγριους πληθυσµούς µε το να καταστρέφει τεχνητά την παραγωγική αποµόνωση που ελέγχεται από τη συµπεριφορά. Απάντηση: Ναι: Προχώρησε στο ερώτηµα 4. Όχι: Ακολούθησε εναλλακτικές Αιχµαλωσίας. 17

18 Ερώτηµα 4: Μπορεί τα ζώα να επανατοποθετηθούν γρήγορα στην συγκεκριµένη τοποθεσία προέλευσής τους και τα οφέλη από αυτή την ενέργεια να υπερκεράσουν τους κινδύνους; Απάντηση: Ναι: Επαναπάτρισε και ενδυνάµωσε τους πληθυσµούς στην (συγκεκριµένη τοποθεσία) προέλευσης ακολουθώντας τις Οδηγίες της IUCN. Όχι: Προχώρησε στο ερώτηµα 5. Ερώτηµα 5: Υπάρχει κάποιο γενικά αναγνωρισµένο πρόγραµµα εκτροφής σε αιχµαλωσία ή επανεισαγωγής για το είδος του θέµατος; Αν το είδος του θέµατος αποτελεί µέρος ενός συντονισµένου προγράµµατος εκτροφής σε αιχµαλωσία ή επανεισαγωγής, τα ζώα πρέπει να προσφερθούν σ αυτό το πρόγραµµα. Απάντηση: Ναι: Προχώρησε στο ερώτηµα 6. Όχι: Προχώρησε στο ερώτηµα 7. Ερώτηµα 6: Τα ζώα είναι από κάποιο κατάλληλο για κάποιο υπάρχον πρόγραµµα εκτροφής ή επανεισαγωγής πληθυσµό; Στην περίπτωση ειδών για τα οποία υπάρχουν ενεργά προγράµµατα εκτροφής σε αιχµαλωσία και επανεισαγωγής ή επανεισαγωγής και για τα οποία απαιτείται παραπέρα αναπαραγωγικό απόθεµα ή ιδρυτικό κεφάλαιο αναπαραγωγής, τα δηµευθέντα ζώα πρέπει να µεταφέρονται σ αυτά τα προγράµµατα µετά από διαβούλευση µε την κατάλληλη επιστηµονική αρχή. Αν τα είδη του θέµατος αποτελούν µέρος ενός προγράµµατος εκτροφής ε αιχµαλωσία, όµως τα ζώα είναι υποείδους ή φυλής που δεν αποτελεί µέρος αυτού του προγράµµατος, πρέπει να εξεταστούν άλλες µέθοδοι διάθεσης. Πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στον γενετικό προληπτικό έλεγχο για να αποφευχθεί η έκθεση σε κίνδυνο των προγραµµάτων εκτροφής σε αιχµαλωσία µέσω αθέλητου υβριδισµού. Απάντηση: Ναι: Μετάφερε σε υπάρχοντα προγράµµατα.. Όχι: Προχώρησε στο ερώτηµα 7. Ερώτηµα 7: Υπάρχει δέσµευση ίδρυσης ενός νέου προγράµµατος επανεισαγωγής ακολουθώντας τις οδηγίες της IUCN; Σε περιπτώσεις όπου τα ζώα δεν µπορούν να µεταφερθούν σε υπάρχοντα προγράµµατα, η επιστροφή τους στη φύση, ακολουθώντας τις κατάλληλες οδηγίες, θα είναι δυνατή µόνο υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις: 1) υπάρχει κατάλληλος βιότοπος για µια τέτοια επιχείρηση, 2) διατίθενται ικανοποιητικές πιστώσεις, ή µπορεί να διατεθούν, για να υποστηρίξουν ένα πρόγραµµα όλα τα χρόνια που θα απαιτήσει η επανεισαγωγή, και 3) είτε διατίθενται ικανοποιητικοί αριθµοί ζώων έτσι ώστε οι προσπάθειες επανεισαγωγής πιθανότατα να έχουν αξία, είτε εξετάζεται µόνο η ενδυνάµωση υπαρχόντων πληθυσµών. Στην πλειονότητα τω περιπτώσεων, 18

19 τουλάχιστον µια, αν όχι όλες, από αυτές τις προϋποθέσεις θα αποτύχουν να ικανοποιηθούν. Σε τέτοιες περιπτώσεις, πρέπει να εξεταστούν άλλες εναλλακτικές για διάθεση των ζώων. Πρέπει να δοθεί έµφαση στο ότι, αν δηµεύονται ζώα κάποιου ιδιαίτερου είδους ή taxon κατ επανάληψη, πρέπει να δοθεί προσοχή στο εάν θα πρέπει να ιδρυθεί ένα πρόγραµµα επανεισαγωγής ή ένα πρόγραµµα ενδυνάµωσης. Τα ζώα δεν πρέπει να κρατούνται από την δηµεύουσα αρχή επ αόριστο ενώ σχεδιάζονται τέτοια προγράµµατα, αλλά πρέπει να µεταφέρονται σε µια εγκατάσταση κράτησης µετά από επικοινωνία µε την οργάνωση που ιδρύει το νέο πρόγραµµα Απάντηση: Ναι: Μετάφερε στην εγκατάσταση κράτησης ή στο νέο πρόγραµµα. Όχι: Ακολούθησε εναλλακτικές Αιχµαλωσίας. 19

20 έντρο αποφάσεων για εναλλακτικές Αιχµαλωσίας Ε1. Θα έχει σηµαντική συµµετοχή η επιστροφή του ζώου στη φύση στη διατήρηση του είδους, συµπεριλαµβανοµένης αυτής µέσω της εκπαίδευσης και άλλων µέσων; Επικοινώνησε µε τοπικούς ειδικούς, την IUCN ή την κατάλληλη Οµάδα Ειδικών της IUCN/SSC Όχι Ε2. Έχουν βρεθεί τα ζώα ελεύθερα ασθενειών από ενδελεχείς κτηνιατρικές εξετάσεις και καραντίνα; Ναι Όχι Εξέτασε εναλλακτικές Επιστροφής στη φύση Καραντίνα και κτηνιατρική εξέταση. Είναι υγειά τα ζώα ή µπορεί να εφαρµοστεί θεραπεία για τη µόλυνσή τους; Ναι Ναι Όχι Σύναψε συµφωνία και µετάφερε Σύναψε συµφωνία και µετάφερε Ναι Ναι Ε3. Υπάρχει διαθέσιµος χώρος σε µη εµπορική εγκατάσταση αιχµαλωσίας (π.χ. εγκατάσταση φροντίδας επιβίωσης, ζωολογικό κήπο ή κέντρο διάσωσης); Όχι Ε4. Είναι ικανοί και πρόθυµοι µεµονωµένοι ιδιώτες να παράσχουν ανθρώπινη φροντίδα εφ όρου ζωής σε µη εµπορική βάση; Υπάρχουν ενδιαφερόµενα για ζώα ιδρύµατα για έρευνα διεξαγόµενη υπό ανθρώπινες συνθήκες; Για είδη του Παραρτήµατος Ι η έρευνα θα ωφελήσει τους αιχµάλωτους ή άγριους πληθυσµούς αυτού του είδους ή στενά συγγενών ειδών Σύναψε συµφωνία και µετάφερε Ναι Όχι Ε5. Υπάρχουν ενδιαφερόµενα για ζώα ιδρύµατα για έρευνα διεξαγόµενη υπό ανθρώπινες συνθήκες; Για είδη του Παραρτήµατος Ι η έρευνα θα ωφελήσει τους αιχµάλωτους ή άγριους πληθυσµούς αυτού του είδους ή στενά συγγενών ειδών Ναι Σύναψε συµφωνία και µετάφερε Σύναψε συµφωνία και µετάφερε Όχι Ναι Όχι Ε6. Περιλαµβάνεται το είδος στο Παράρτηµα Ι ή θεωρείται ως κινδυνεύον ή κρίσιµο; Ναι Ε7. Υπάρχει εµπορική επιχείρηση εκτροφής αυτών των ειδών του Παραρτήµατος Ι και ενδιαφέρεται αυτή η επιχείρηση για τα δείγµατα; Όχι Πούλησε σε κατάλληλους αγοραστές Όχι Ε8. Υπάρχει έδαφος ανησυχίας ότι η πώληση θα υποκινήσει παραπέρα παράνοµο ή παράτυπο εµπόριο; Ναι Ευθανασία ώρισε τα δείγµατα σε µουσείο ή ερευνητική συλλογή ή αποτέφρωσέ τα 20