Η συμβολή της ασφάλισης στην κοινωνία και την οικονομία

Transcript

1 1

2 Η Ελληνική ασφαλιστική αγορά συμβάλλει πολλαπλά στην προαγωγή της Εθνικής Οικονομίας αλλά και στην κοινωνική σταθερότητα μέσω της παροχής των ασφαλιστικών καλύψεων. Οι Ασφαλιστικές Επιχειρήσεις σημειώνουν ετήσια παραγωγή ασφαλίστρων περίπου 4 δισ. και παρέχουν αποζημιώσεις της ταξης 2,5-3 δισ. ετησίως. Απασχολούν περίπου μισθωτούς εργαζόμενους και άλλους συνεργάτες και διατηρούν επενδύσεις της τάξης των 12 δισ.. ΕΑΕΕ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2015

3 Περιεχόμενα Μήνυμα Προέδρου Μήνυμα Γενικής Διευθύντριας Η συμβολή της ασφάλισης στην κοινωνία και την οικονομία Η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος Οικονομικό περιβάλλον στην Ελλάδα Η ασφάλιση στην Ευρώπη και την Ελλάδα βασικά μεγέθη Θέματα ειδικού ενδιαφέροντος: - Η τραπεζική αργία και οι έλεγχοι κίνησης κεφαλαίων - Η εποπτεία της ασφαλιστικής αγοράς - Φορολογικά και οικονομικά θέματα - Ασφάλιση ζωής - συντάξεων - Ασφάλιση υγείας - Ασφάλιση αυτοκινήτου - Καταστροφικοί κίνδυνοι - Θέματα καταναλωτή - Τροποποίηση καταστατικού ΕΑΕΕ - Συλλογικές διαπραγματεύσεις για τους όρους αμοιβής και εργασίας των εργαζομένων στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις - ΤΕΑ-ΕΑΠΑΕ -Ταμείο επαγγελματικής ασφάλισης - επικούρησης ασφαλιστών και προσωπικού ασφαλιστικών επιχειρήσεων Έρευνες και στατιστικές μελέτες Εκδόσεις ΕΑΕΕ Εκδηλώσεις δράσεις ΕΑΕΕ Τα μέλη της ΕΑΕΕ Φορείς της ασφαλιστικής αγοράς 3

4 Μήνυμα Προέδρου Το 2015 ήταν μια ιδιαίτερα δύσκολη χρονιά για την Ελλάδα. Η χώρα συμπλήρωσε 7 χρόνια κρίσης και συνεχούς ύφεσης της οικονομίας. Αμφισβητήθηκε η ικανότητα συμμετοχής της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ, επετεύχθη ακόμα μια δύσκολη συμφωνία με τους εταίρους, μπήκαμε στο 3ο μνημόνιο και σε καθεστώς κεφαλαιακών περιορισμών. Τα προβλήματα της κοινωνίας και της οικονομίας πολλά, όμως, η κρίση είναι αφορμή για να υλοποιηθούν μια σειρά από δύσκολες μεν, απαραίτητες δε μεταρρυθμίσεις με στόχο τη δημοσιονομική εξυγίανση και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας. Κρίσιμο στοίχημα για το μέλλον είναι η αντιμετώπιση του μεγάλου ποσοστού της ανεργίας με πρωτοβουλίες αύξησης της απασχόλησης αλλά και η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος η οποία ξεκινά στις αρχές του Στο περιβάλλον αυτό η ελληνική ασφαλιστική αγορά άντεξε αλλά όπως είναι λογικό επηρεάστηκε δυσμενώς. Στο α εξάμηνο του 2015, μέχρι δηλαδή την εφαρμογή των capital controls, οι Ασφαλίσεις Ζωής σημείωναν σωρευτική αύξηση 15% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους. Στο β εξάμηνο η αρνητική επίδραση των κεφαλαιακών περιορισμών ήταν εμφανής με τις Ασφαλίσεις Ζωής να μειώνονται πάνω από 24% σε σχέση με το α εξάμηνο του Οι Ασφαλίσεις Ζημιών που είναι στενά συνδεδεμένες με την πορεία της οικονομικής δραστηριότητας, κινήθηκαν αρνητικά καθ όλη τη διάρκεια του έτους περιοριζοντας όμως σημαντικά το ρυθμό των απωλειών τους. Ως αποτέλεσμα η συνολική παραγωγή ασφαλίστρων του 2015 παρουσιάζει αρνητικό πρόσημο -5,8%. Παρά τις δυσμενείς συνθήκες ο ασφαλιστικός κλάδος συνέχισε να καταβάλλει αποζημιώσεις στους ασφαλισμένους που κυμαίνονται από 2,5 έως 3 δισ. ετησίως και να διατηρεί επενδύσεις που αγγίζουν τα 12 δισ. Επιπλέον, ως κλάδος με πραγματική προοπτική ανάπτυξης αρχίζει να προσελκύει ξένες επενδύσεις που τόσο ανάγκη έχει η χώρα. Επιτυχημένα παραδείγματα από τέτοιου είδους συμφωνίες είδαμε μέσα στο έτος που πέρασε, καθώς εταιρίες με υψηλή κεφαλαιακή επάρκεια, ικανοποιητική κερδοφορία, ευρύτητα προϊόντων, επαρκή αντασφαλιστική κάλυψη και αποδεδειγμένες προοπτικές συνεχούς ανάπτυξης, κατάφεραν να προσελκύσουν επενδυτές διεθνούς διαμετρήματος, ακόμα και μέσα σε ένα οικονομικό περιβάλλον, που ακόμα δεν μπορεί να εμπνεύσει εμπιστοσύνη στους εκτός Ελλάδας. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό του 2015 ήταν η εντατικοποίηση της προσαρμογής των ασφαλιστικών επιχειρήσεων στο νέο αυστηρότατο ευρωπαϊκό νομοθετικό καθεστώς Solvency II, το οποίο τίθεται σε εφαρμογή από Σε στενή συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος, την εποπτική αρχή του κλάδου οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις προχωρούν στις ποιοτικές και ποσοτικές αλλαγές που επιβάλλει η Οδηγία προκειμένου να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις λειτουργίας. Η μετάβαση στο νέο καθεστώς είναι μια ιδιαίτερα απαιτητική και δύσκολη διαδικασία που απαιτεί κόπο, χρόνο, τεχνογνωσία και κεφάλαια για τις εταιρίες. Όμως, το Solvency II θα θωρακίσει τη φερεγγυότητα του κλάδου και θα λειτουργήσει ως εχέγγυο αξιοπιστίας. Μπαίνοντας στο νέο έτος, το βλέμμα όλων, σε όποιο τομέα και αν δραστηριοποιούμαστε, στρέφεται στο πώς θα κερδίσουμε το χαμένο έδαφος και θα επιστρέψουμε σε ρυθμούς ανάπτυξης. Πώς θα απομακρυνθούμε οριστικά από τα σενάρια της εξόδου της χώρας από το ευρώ, θα σταθεροποιηθούμε, θα λύσουμε προβλήματα και θα αυξήσουμε το ΑΕΠ. Η ασφαλιστική αγορά μπορεί να προσφέρει βιώσιμες λύσεις σε κρίσιμα ζητήματα όπως το συνταξιοδοτικό μέσω του συμπληρωματικού της ρόλου, να προσελκύσει περισσότερες επενδύσεις και να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας. Στόχος μας για το 2016 μέσω της ΕΑΕΕ, του θεσμικού εκπροσώπου της ασφαλιστικής αγοράς είναι να συνεχίσουμε το έργο της διάδοσης της Ιδιωτικής Ασφάλισης και να ενισχύσουμε το διάλογο με τους εκπροσώπους της Πολιτείας και τους άλλους θεσμικούς παράγοντες της χώρας για τα θέματα που αφορούν στον κλάδο και απασχολούν την κοινωνία και την οικονομία. Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου Πρόεδρος ΕΑΕΕ ΕΑΕΕ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2015

5 Mήνυμα Γενικής Διευθύντριας Αφήσαμε πίσω μας μία χρονιά με μεγάλες προκλήσεις για την ελληνική ασφαλιστική αγορά. Τα τελευταία χρόνια λειτουργούμε σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον με κύριο χαρακτηριστικό την ύφεση, την οποία δεν έχουμε ακόμα κατορθώσει να ξεπεράσουμε ως χώρα. Η αύξηση της ανεργίας και η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών είναι από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ως κοινωνία και σε συνδυασμό με την πολιτική και οικονομική αστάθεια του 2015, επηρέασαν άμεσα την πορεία της ασφαλιστικής αγοράς στη χώρα, οδηγώντας την τελικά σε μείωση στην παραγωγή ασφαλίστρων. Από την άλλη, το θετικό μήνυμα είναι πως ο ασφαλιστικός κλάδος δείχνει προσαρμοστικότητα στους κραδασμούς της κρίσης. Είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον καθώς εκπροσωπούμε έναν κλάδο με πραγματικές προοπτικές ανάπτυξης, που παρέχει πολύτιμες υπηρεσίες στο σύγχρονο πολίτη, την οικογένεια και τον επιχειρηματία. Πλέον οι πολίτες αντιλαμβάνονται πως δεν μπορούν να βασίζονται αποκλειστικά στο Κράτος για τη διασφάλιση της σύνταξης και της υγείας τους και αναζητούν λύσεις στην ιδιωτική ασφάλιση που μπορεί να διαδραματίσει συμπληρωματικό ρόλο. Η προσαρμογή των ασφαλιστικών επιχειρήσεων στα οικονομικά δεδομένα της εποχής, η διερεύνηση πεδίων που μπορούν να οδηγήσουν την αγορά σε ρυθμούς ανάπτυξης, η αντιμετώπιση εξελίξεων όπως ήταν η επιβολή των κεφαλαιακών περιορισμών το καλοκαίρι του 2015 αλλά και η προετοιμασία για τη μετάβαση στο νέο ευρωπαϊκό εποπτικό πλαίσιο Solvency II ήταν από τις κύριες προτεραιότητες του κλάδου κατά το έτος που πέρασε. Το Solvency II, το οποίο εφαρμόζεται από , έχει στόχο τη μεγαλύτερη δυνατή διασφάλιση της προστασίας των ασφαλισμένων και εισάγει μία νέα εποχή αξιοπιστίας στον ευρωπαϊκό ασφαλιστικό κλάδο, επιβάλλοντας αυστηρότατους κανόνες στη λειτουργία των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Βέβαια, είναι ένα ακριβό στην εφαρμογή του και απαιτητικό στη λειτουργία του θεσμικό πλαίσιο που απαιτεί από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις κεφάλαια, υψηλά καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό και δομικές αλλαγές στην εταιρική διακυβέρνηση. Τη χρονιά που πέρασε η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος εκπληρώνοντας την αποστολή της για την υποστήριξη των μελών της παρακολούθησε σειρά φακέλων μαζί με την ευρωπαϊκή ασφαλιστική ομοσπονδία (Insurance Europe) και προώθησε τα αντίστοιχα θέματα στη Ελληνική ασφαλιστική αγορά. Στις επόμενες σελίδες μπορείτε να ενημερωθείτε για τα κύρια θέματα που απασχόλησαν την ΕΑΕΕ κατά το 2015, τα βασικά μεγέθη που διαμορφώνουν την εικόνα της ελληνικής αλλά και της ευρωπαϊκής αγοράς αλλά και να πληροφορηθείτε για τις δραστηριότητες της ΕΑΕΕ. Για αναλυτικότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκέπτεστε στον ιστοχώρο της ΕΑΕΕ και να απευθύνεστε στις υπηρεσίες μας. Μαργαρίτα Αντωνάκη Γενική Διευθύντρια ΕΑΕΕ 5

6 Η συμβολή της ασφάλισης στην κοινωνία και την οικονομία ΕΑΕΕ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2015

7 Οι σύγχρονες και ανεπτυγμένες κοινωνίες δεν νοούνται χωρίς ασφαλιστική προστασία. Η ασφάλιση συμβάλλει εξ ορισμού στη διατήρηση συνθηκών σταθερότητας και συνέχειας στις επαγγελματικές, επιχειρηματικές και κοινωνικές δραστηριότητες, προστατεύοντας από κινδύνους, ζημιές και απώλειες. Αποτελεί δίχτυ προστασίας των νοικοκυριών και βασική προϋπόθεση για την οικονομική δραστηριότητα και την πρόοδο. Η ασφάλιση είναι ένας κλάδος με ουσιαστικό ρόλο και καθοριστική συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη, αλλά και στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Αποκαθιστά πολύτιμους πόρους και παράλληλα δημιουργεί αποταμιευτικά κεφάλαια για τη χρηματοδότηση παραγωγικών επενδύσεων. Στηρίζει και ενθαρρύνει την επιχειρηματική δράση μέσα σε ένα περιβάλλον που γίνεται όλο και πιο ρευστό και πολύπλοκο. Ο σύγχρονος άνθρωπος ζει σε έναν κόσμο όπου οι αγωνίες και οι φόβοι για το αύριο μεγαλώνουν. Η ασφάλιση αποτελεί τη μόνη λύση για την προστασία ιδιωτών και επιχειρήσεων ιδιαίτερα σήμερα, που οι κίνδυνοι που απειλούν τις επιχειρήσεις, τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους πολίτες έχουν πολλαπλασιαστεί ενώ διαρκώς προστίθενται νέοι. Απάντηση σε όλες αυτές τις ανασφάλειες και τους πραγματικούς κινδύνους, αποτελεί ο θεσμός της ασφάλισης που συμβάλλει καθοριστικά στη μείωση της ανάγκης για πρόσθετα αποθεματικά στην οικονομική αποκατάσταση των ζημιών, στην προστασία της επιχειρηματικής δραστηριότητας και στη μείωση του πιστωτικού κινδύνου. Παράλληλα αποτελεί πηγή επενδυτικών κεφαλαίων που τόσο έχει ανάγκη η χώρα. Οικονομική συμβολή Απασχόληση χιλιάδων εργαζομένων Πηγή φορολογικών εσόδων του Κράτους Αποκατάσταση ζημιών Χρηματοδότηση επενδύσεων Ενθάρρυνση και προαγωγή αποταμίευσης Ενθάρρυνση επιχειρηματικής πρωτοβουλίας Ανάπτυξη έρευνας και τεχνολογίας Διάσωση προσωπικών, οικογενειακών και εθνικών πόρων Κοινωνική συμβολή Ψυχική και πνευματική Υγεία Ποιότητα Ζωής Διατήρηση περιουσίας και εσόδων 7

8 ΕΑΕΕ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2015

9 Ταυτότητα ΕΑΕΕ Η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος (ΕΑΕΕ) είναι ο κεντρικός φορέας εκπροσώπησης των ασφαλιστικών εταιριών στην Ελλάδα. Είναι αναγνωρισμένο επαγγελματικό σωματείο με μέλη Ασφαλιστικές Επιχειρήσεις που λειτουργούν στην Ελλάδα. Αριθμεί 55 Μέλη που προσφέρουν όλο το φάσμα των σύγχρονων ασφαλιστικών προϊόντων και αντιπροσωπεύουν πάνω από το 95% της παραγωγής ασφαλίστρων στην ελληνική αγορά. Ως η κύρια και ενιαία φωνή της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς, η ΕΑΕΕ εργάζεται αδιάλειπτα για την προβολή συλλογικών θέσεων και προτάσεων προς την πολιτεία, τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τους Διεθνείς Ασφαλιστικούς Οργανισμούς με στόχο τον εκσυγχρονισμό του κλάδου και την ενίσχυση της ασφαλιστικής συνείδησης της ελληνικής κοινωνίας. Το όραμά μας: Μια ασφαλιστική αγορά αξιόπιστη για τους ασφαλισμένους, με έμφαση στην άριστη παροχή υπηρεσιών, την καινοτομία και την απλότητα και ελκυστική για τους μετόχους και τους επενδυτές κεφαλαίων. Μια αγορά που συμβάλλει στην κοινωνία παρέχοντας υψηλής ποιότητας προστασία και ασφάλεια στους πολίτες και στην οικονομία και την ανάπτυξη ως σημαντικός επενδυτής, εργοδότης και διαχειριστής κινδύνου με υψηλή τεχνογνωσία. Η αποστολή μας: Η ουσιαστική συμβολή στη διάδοση του θεσμού της Ιδιωτικής Ασφάλισης. Η ουσιαστική συμβολή στη βιώσιμη ανάπτυξη, τον εκσυγχρονισμό και τη διαφάνεια της ασφαλιστικής αγοράς στην Ελλάδα. Η παροχή άρτιων υπηρεσιών προς τις εταιρίες - μέλη με συνεχή ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών 9

10 Δραστηριότητες Υπηρεσίες προς τα μέλη: Παροχή έγκυρης και έγκαιρης ενημέρωσης στα μέλη σχετικά με κάθε θέμα που προκύπτει και συγκρότηση προτάσεων για τη λύση προβλημάτων. Παρακολούθηση της ασφαλιστικής νομοθεσίας και των αρχών που ισχύουν για την ασφαλιστική αγορά και ενημέρωση των εταιριών - μελών. Συνεχής ενημέρωση σε θέματα ιδιωτικής ασφάλισης με διενέργεια ερευνών, επιστημονικών διαλέξεων και σεμιναρίων. Παροχή υποδομής και συγκεντρωτικής εμπειρίας προς τις εταιρίες - μέλη για ανταλλαγή πληροφοριών. Ενθάρρυνση των εταιριών - μελών στην υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών. Στατιστικά αρχεία, μελέτες: Δημιουργία και τήρηση στατιστικών αρχείων για τη διαχρονική αποτύπωση της κατάστασης της αγοράς και την απεικόνιση τάσεων. Εξειδικευμένες επιστημονικές μελέτες. Στενή συνεργασία με την πολιτεία και τα κέντρα λήψης αποφάσεων: ιδιωτικής ασφάλισης και για τη δημιουργία του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της αγοράς. Στενή συνεργασία με τους διεθνείς ασφαλιστικούς οργανισμούς και τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υιοθέτηση αντίστοιχων βέλτιστων πρακτικών. Έκφραση των απόψεων της ελληνικής αγοράς προς τους διεθνείς ασφαλιστικούς οργανισμούς και τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενημέρωση: Ενημέρωση του κοινού για το θεσμό της ιδιωτικής ασφάλισης και το έργο που επιτελεί. Ενημέρωση των ΜΜΕ και των διαμορφωτών κοινής γνώμης. Δράσεις: Διοργάνωση εκδηλώσεων που προβάλλουν τις θέσεις και το θεσμικό ρόλο της ιδιωτικής ασφάλισης. Συγκροτημένη και συστηματική συνεργασία με την εποπτική αρχή (Τράπεζα της Ελλάδος) και την πολιτεία για την προβολή των θέσεων της αγοράς και την επίλυση των θεμάτων του κλάδου. Ανάπτυξη πρωτοβουλιών για συνεργασία μεταξύ πολιτείας και ιδιωτικού τομέα στα θέματα ΕΑΕΕ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2015

11 Οργάνωση και Δομή H Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος διοικείται από το Διοικητικό Συμβούλιο και την Εκτελεστική Επιτροπή. Οι αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου και της Εκτελεστικής Επιτροπής υλοποιούνται από τη Γενική Διεύθυνση που προΐσταται των υπηρεσιών της ΕΑΕΕ. ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ & ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ & ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ 11

12 Οργάνωση και Δομή H Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος διοικείται από το Διοικητικό Συμβούλιο και την Εκτελεστική Επιτροπή. Οι αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου και της Εκτελεστικής Επιτροπής υλοποιούνται από τη Γενική Διεύθυνση που προΐσταται των υπηρεσιών της ΕΑΕΕ. Διοικητικό Συμβούλιο Έχει διετή θητεία και αποτελείται από 19 μέλη τα οποία εκλέγονται από τη Γενική Συνέλευση. Το Διοικητικό Συμβούλιο χαράσσει τη στρατηγική της ΕΑΕΕ και συγκροτεί Επιτροπές ορίζοντας πρόεδρο για κάθε μία ξεχωριστά. Εκτελεστική Επιτροπή Η Εκτελεστική Επιτροπή είναι αρμόδια για να αποφασίζει για τα τρέχοντα θέματα της ΕΑΕΕ και να προετοιμάζει θέματα αρμοδιότητας του Διοικητικού συμβουλίου. Tα μέλη της είναι οι κύριοι: Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, Γιώργος Κώτσαλος, Σπύρος Μαυρόγαλος, Φωκίων Μπράβος, Δημήτρης Ζορμπάς, Γιάννης Λαπατάς, Δημήτρης Μαζαράκης. Πρόεδροι επιτροπών Ζωής - Συντάξεων και Υγείας Δημήτριος Μαζαράκης Solvency II & Οικονομικών Παναγιώτης Δημητρίου Διεθνών & Δημοσίων Σχέσεων Ερρίκος Μοάτσος Αυτοκινήτων Δημήτριος Ζορμπάς Διαφάνειας & Πρόληψης Αναστάσιος Κασκαρέλης Περιουσίας, Αντασφαλίσεων, Μεταφορών & Σκαφών Παναγιώτης Βαγιακάκος Αστικής Ευθύνης & Επαγγελματικών Ευθυνών Giuseppe Zorgno Νομικής Προστασίας Νάντια Σταυρογιάννη Γενική Διεύθυνση Οι αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου υλοποιούνται από τη Γενική Διεύθυνση που προϊσταται των υπηρεσιών της ΕΑΕΕ. Επιτροπές ΕΑΕΕ Στη συγκρότηση των επιτροπών συμμετέχουν ως εκπρόσωποι, στελέχη των εταιριών - μελών. Έργο τους είναι η επεξεργασία, μελέτη και διαχείριση κάθε εξειδικευμένου ζητήματος που εμπίπτει στον τομέα της αρμοδιότητάς τους. Μαργαρίτα Αντωνάκη Γενική Διευθύντρια ΕΑΕΕ ΕΑΕΕ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2015

13 Διοικητικό Συμβούλιο Πρόεδρος Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου Αντιπρόεδρος Γεώργιος Κώτσαλος Γεν. Γραμματέας Σπύρος Μαυρόγαλος Ταμίας Φωκίων Μπράβος Παναγιώτης Βαγιακάκος Κωνσταντίνος Βερτόπουλος Παναγιώτης Δημητρίου Γεώργιος Ζάχος Giuseppe Ζorgno Δημήτριος Ζορμπάς Luis Miquel Gomez Αναστάσιος Kασκαρέλης Θεόδωρος Κοκκάλας Ιωάννης Λαπατάς Δημήτριος Μαζαράκης Ερρίκος Μοάτσος Κωνσταντίνα Σταυρογιάννη Ιορδάνης Χατζηιωσήφ Bertrand Woirhaye 13

14 Οικονομικό περιβάλλον στην Ελλάδα ΕΑΕΕ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2015

15 Η παρούσα Έκθεση υποβάλλεται σε μία περίοδο που οι διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης με τους ευρωπαίους εταίρους της διεξάγονται ομαλά, ενώ ολοκληρώθηκε με επιτυχία η ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων συστημικών τραπεζών. Αυτοί οι παράγοντες δημιουργούν εύλογες προοπτικές επιτυχίας της συμφωνίας και επιστροφής στην οικονομική ανάπτυξη. Η Ελληνική Οικονομία σήμερα και στο μέλλον* Η νέα συμφωνία με τους ευρωπαίους εταίρους εστιάζεται στην ισχυροποίηση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της οικονομίας καθώς στηρίζεται σε τέσσερις βασικούς πυλώνες που καλύπτουν τις σημερινές και μελλοντικές ανάγκες της οικονομίας. Οι βασικοί αυτοί πυλώνες είναι: 1. Η διατήρηση και ενίσχυση της δημοσιονομικής ισορροπίας. 2. Η αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. 3. Η εφαρμογή διαρθρωτικών αλλαγών που θα βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα και θα ενισχύσουν την ανάπτυξη. 4. Ο εκσυγχρονισμός του κράτους και της δημόσιας διοίκησης. Οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων οδήγησαν σε αντίστοιχες καθυστερήσεις στην εμφάνιση των θετικών επιδράσεων, ενώ το κόστος ήταν άμεσο. Η αβεβαιότητα, αλλά και οι επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία κορυφώθηκαν με την τραπεζική αργία και την επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων. Οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων είχαν άμεσες και ορατές αρνητικές επιπτώσεις - τουλάχιστον την πρώτη περίοδο - στις συναλλαγές εξωτερικού και εσωτερικού, οι οποίες απαλύνονται όσο χαλαρώνουν οι έλεγχοι. Οι στρεβλώσεις όμως που επέφεραν στις αγορές κεφαλαίων, προϊόντων και υπηρεσιών έχουν έμμεσες επιπτώσεις που δεν μπορούν ακόμη να αποτιμηθούν με ακρίβεια. Ωστόσο, όπως φαίνεται και από τα προσωρινά στοιχεία για το γ τρίμηνο του 2015, στη διάρκεια του δεύτερου εξαμήνου, και σε συνάρτηση με τις επιπτώσεις των κεφαλαιακών περιορισμών στη χρηματοδότηση της οικονομίας αφενός αλλά και της φορολογικής επιβάρυνσης των νοικοκυριών αφετέρου, η δραστηριότητα εκτιμάται ότι θα σημειώσει κάμψη, οδηγώντας την οικονομία σε ύφεση. Η ύφεση πάντως, σύμφωνα με όλες τις υφιστάμενες ενδείξεις, αναμένεται να είναι περιορισμένη στο σύνολο του έτους. Για το 2016, ο ρυθμός μεταβολής του πραγματικού Α.Ε.Π. εκτιμάται ότι, τουλάχιστον το πρώτο εξάμηνο, θα παραμείνει σε αρνητικό έδαφος λόγω της υψηλής μεταφερόμενης επίδρασης από το Η πορεία της οικονομικής δραστηριότητας το 2016 συνδέεται άρρηκτα με το ρυθμό υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων που προβλέπονται στη συμφωνία, αλλά και με το βαθμό ευρύτερης αποδοχής τους. Απαραίτητες προϋποθέσεις για τη σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας είναι, μετά την επιτυχή ανακεφαλαιοποίηση των σημαντικών τραπεζών, η περαιτέρω χαλάρωση των κεφαλαιακών ελέγχων και τελικώς η άρση τους, η βελτίωση της ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος και η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης. Συμπερασματικά, παρά την αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα που επέδειξε η οικονομία το πρώτο εξάμηνο του 2015, το δεύτερο εξάμηνο του έτους η οικονομία επανήλθε στην ύφεση. Στο βαθμό ωστόσο που περιορίζεται η αβεβαιότητα, χαλαρώνουν περαιτέρω οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων και κυρίως εφαρμόζονται με συνέπεια οι όροι της συμφωνίας, η ύφεση θα γίνεται ηπιότερη και θα αυξάνονται οι πιθανότητες ανάκαμψης το δεύτερο εξάμηνο του

16 Τα μακροοικονομικά δεδομένα και οι προβλέψεις Το πραγματικό Α.Ε.Π., αφού αυξήθηκε το 2014, παρουσίασε θετικό ρυθμό μεταβολής 0,7% και το α εξάμηνο του 2015, ενώ υποχώρησε κατά 1,1% το γ τρίμηνο ως αποτέλεσμα των κεφαλαιακών ελέγχων. Σύμφωνα με τα αναλυτικά στοιχεία του εννεαμήνου Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου, η οικονομική δραστηριότητα υποστηρίχθηκε από την εγχώρια καταναλωτική ζήτηση, την άνοδο του τουρισμού και τις εξαγωγές αγαθών. Αντίθετα, οι επενδύσεις, τα έσοδα από τη ναυτιλία αλλά και οι εισαγωγές επηρεάστηκαν άμεσα από τους κεφαλαιακούς ελέγχους, τους χρηματοδοτικούς περιορισμούς των επιχειρήσεων και από την επιβάρυνση του επιχειρηματικού κλίματος. Η ιδιωτική κατανάλωση συνέχισε να αυξάνεται τα δυο πρώτα τρίμηνα του 2015 αντανακλώντας τη βελτίωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, τη ρευστοποίηση αποταμιευτικών πόρων και την αποκλιμάκωση των πιέσεων στην αγορά εργασίας. Το γ τρίμηνο η καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών περιορίστηκε σε χαμηλότερους ρυθμούς αύξησης (0,3%) εξαιτίας του δημοσιονομικού φόρτου και των κεφαλαιακών ελέγχων. Η επενδυτική δαπάνη της οικονομίας το γ τρίμηνο έπεσε κατά 12,9%, ύστερα από δύο εξάμηνα θετικών επιδόσεων. Οι εξαγωγές αγαθών αυξήθηκαν το εννεάμηνο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου, αλλά με επιβραδυνόμενο ρυθμό, κυρίως λόγω της επιδείνωσης του επιχειρηματικού κλίματος καθώς και λόγω των χρηματοδοτικών περιορισμών των επιχειρήσεων. Αντίθετα, σε αρνητικό έδαφος κινήθηκαν οι εξαγωγές υπηρεσιών εξαιτίας της πτώσης των εσόδων από τη ναυτιλία και παρά την άνοδο της τουριστικής κίνησης. Η απασχόληση αυξήθηκε το πρώτο εξάμηνο του 2015 ως αποτέλεσμα της διατήρησης θετικών ρυθμών ανάπτυξης σε επιμέρους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας και κυρίως του τουρισμού. Η συνεχής αύξηση της απασχόλησης από το γ τρίμηνο του 2014 έως και το β τρίμηνο του 2015 και η μείωση του αριθμού των ανέργων συνοδεύθηκαν από σταδιακή αποκλιμάκωση της ανεργίας. Το μέσο ποσοστό ανεργίας μειώθηκε από 27,2% το α εξάμηνο του 2014 σε 24,6% το β τρίμηνο του 2015, παραμένοντας ωστόσο σε ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο σε σύγκριση με το μέσο όρο στην ΕΕ-28 (9,5%). Όμως, οι απώλειες του δεύτερου εξαμήνου του 2015 στην απασχόληση ενδέχεται να μετριάσουν τη βελτίωση των πρώτων μηνών. Ο πληθωρισμός, όπως μετρείται από τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, καταγράφει από την αρχή του τρέχοντος έτους έντονους αρνητικούς ετήσιους ρυθμούς μεταβολής. Έντονη επιβράδυνση του αποπληθωρισμού όμως παρατηρήθηκε κυρίως από τον Αύγουστο λόγω της μετάταξης σημαντικού αριθμού επεξεργασμένων ειδών διατροφής αλλά και υπηρεσιών από το μειωμένο συντελεστή Φ.Π.Α. (13%) στον κανονικό συντελεστή (23%). Το 2015 ο εναρμονισμένος πληθωρισμός αναμένεται να καταγράψει για τρίτη συνεχόμενη χρονιά αρνητικό μέσο ετήσιο ρυθμό, αλλά με σαφή επιβράδυνση λόγω της αυξημένης έμμεσης φορολογίας. Το 2016 εκτιμάται ότι θα περάσει σε θετικό έδαφος, καθώς θα γίνει αισθητό το βάρος ΕΑΕΕ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2015

17 των αυξήσεων στους έμμεσους φόρους. Στη διάρκεια του 2015 συνεχίστηκαν, αν και με μικρότερη ένταση, οι πιέσεις στις εμπορικές αξίες, τις τιμές και τα μισθώματα τόσο των κατοικιών όσο και των επαγγελματικών ακινήτων. Οι πιο πρόσφατες εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος αλλά και των εθνικών λογαριασμών που καταρτίζει η ΕΛΣΤΑΤ επιβεβαιώνουν ότι το 2014 οι ρυθμοί μείωσης των μέσων ονομαστικών αποδοχών και του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος στο σύνολο της οικονομίας επιβραδύνθηκαν δραστικά σε σύγκριση με τη διετία Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, εκτιμάται ότι το 2015 οι μέσες ονομαστικές ακαθάριστες αποδοχές στο σύνολο της οικονομίας θα αυξηθούν κατά 0,4%, ενώ η αντίστοιχη πραγματική αύξηση θα φθάσει το 1,4%, λόγω του συνεχιζόμενου αρνητικού πληθωρισμού. Προκλήσεις για το μέλλον Η σωρευτική απώλεια διεθνούς ανταγωνιστικότητας (κατά 21,7%) με βάση το σχετικό κόστος εργασίας την οποία υπέστη η ελληνική οικονομία την περίοδο ανακτήθηκε την περίοδο λόγω των μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας και της παρατεταμένης ύφεσης. Για το 2015 εκτιμάται ότι η ονομαστική σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία θα υποχωρήσει κατά 2,6%, υποδηλώνοντας περαιτέρω βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας ως προς το κόστος εργασίας κατά 3,8% έναντι των κύριων εμπορικών εταίρων και κατά 0,7% έναντι της ευρωζώνης. Η βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται να συνεχιστεί με την καταγραφή πλεονάσματος (0,3% του ΑΕΠ) στο τέλος του έτους. Το περιβάλλον για τις ελληνικές εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών είναι αρκετά ευνοϊκό, καθώς αναμένεται να ενισχυθεί σταδιακά η ζήτηση 17 από τις αγορές των προηγμένων οικονομιών (κυρίως της ΕΕ) και διατηρούνται τα οφέλη που προέκυψαν από την αποκατάσταση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας, καθώς και από την πτώση των τιμών του πετρελαίου και την υποτίμηση του ευρώ. Η αποκατάσταση του κλίματος εμπιστοσύνης για την προοπτική ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας είναι απαραίτητη για την προσέλκυση όχι μόνο εγχώριων αλλά και ξένων επενδύσεων, οι οποίες μπορούν να ενισχύσουν ακόμη περισσότερο την εξαγωγική επίδοση της ελληνικής οικονομίας. Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με τις πρόσφατες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το ποσοστό ανεργίας εκτιμάται ότι, από 26,5% το 2014, θα διαμορφωθεί σε περίπου 25,7% το 2015, ενώ προβλέπεται οριακή αύξηση σε 25,8% το Όπως γίνεται αντιληπτό, η διατήρηση της ανεργίας σε αυτά τα επίπεδα υπονομεύει τις μεσο-μακροπρόθεσμες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, καθώς οδηγεί σε απώλεια ανθρώπινου κεφαλαίου και επιβαρύνει σημαντικά το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και τα δημόσια οικονομικά της χώρας. Τέλος, η νέα Σύμβαση Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης που υπογράφηκε στις 19 Αυγούστου 2015 μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (εκ μέρους του Ευρωπαϊκου Μηχανισμού Σταθερότητας) και της Ελλάδος για τριετές πρόγραμμα χρηματοοικονομικής βοήθειας από τον Ε.Μ.Σ. δημιουργεί θετικές προοπτικές για την χώρα. Το επόμενο χρονικό διάστημα είναι κρίσιμο για την επιτυχή ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης. Η ευρύτερη αποδοχή του προγράμματος είναι η βασικότερη προϋπόθεση για να προχωρήσουν άμεσα οι επιμέρους ενέργειες που θα οδηγήσουν στην επιτυχή υλοποίησή του. * Κείμενο βασισμένο στην έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για το έτος 2014, την Ενδιάμεση Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής της Τ.τ.Ε. Δεκεμβρίου 2015 και στα δημοσιεύματα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.

18 Η ασφάλιση στην Ευρώπη & την Ελλάδα βασικά μεγέθη ΕΑΕΕ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2015

19 Η Ευρωπαϊκή Ασφαλιστική Αγορά To ευρωπαϊκό αλλά και το διεθνές περιβάλλον επηρεάζει τη χώρα αλλά και την αγορά μας. Η ΕΑΕΕ παρακολουθεί στενά τις ευρωπαϊκές εξελίξεις που αφορούν στον ασφαλιστικό κλάδο προκειμένου να καταγράψει και να ενημερώσει έγκαιρα τα μέλη της για τις συνέπειες που επιφέρουν στην λειτουργία των ασφαλιστικών επιχειρήσεων-μελών της. Παράλληλα η ΕΑΕΕ προωθεί τις θέσεις της αγοράς για συγκεκριμένους ευρωπαϊκούς φακέλους στα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η μεγαλύτερη ανάπτυξη και ενθάρρυνση των επενδύσεων στην Ευρώπη είναι ένας από τους βασικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το φιλόδοξο επενδυτικό πλάνο του Πρόεδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Juncker ήρθε την κατάλληλη στιγμή καθώς περιλαμβάνει μέτρα για την κινητοποίηση των επενδύσεων συμπεριλαμβανομένης και της δημιουργίας της Ένωσης Κεφαλαιαγορών (Capital Markets Union) που θα ενισχύσει τη σύνδεση μεταξύ αποταμίευσης και ανάπτυξης. Στόχος είναι η τόνωση της ανάπτυξης μέσω προσέλκυσης κεφαλαίων που θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας (π.χ. με μεγάλα έργα υποδομής), δηλαδή μακροπρόθεσμες επενδύσεις οι οποίες όμως προϋποθέτουν ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία θα είναι ελκυστική για τους δυνητικούς επενδυτές. Στο πλαίσιο της αύξησης των μακροπρόθεσμων επενδύσεων στην Ευρώπη εντάσσεται και η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημιουργία εσωτερικής αγοράς όσον αφορά στα ατομικά συνταξιοδοτικά προϊόντα (PEPP). Ειδικότερα, οι τελευταίες νομοθετικές πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αφορούν στον ασφαλιστικό κλάδο έχουν στόχο την ενίσχυση της προστασίας του καταναλωτή. Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες είναι: Το Solvency II το οποίο οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις εφαρμόζουν από 1ης Ιανουαρίου Η οδηγία για τη διανομή ασφαλιστικών προϊόντων που δημοσιεύθηκε πρόσφατα με στόχο την επίτευξη ίσων όρων ανταγωνισμού μεταξύ των καναλιών διανομής και ίδιο επίπεδο προστασίας για τους καταναλωτές ανεξαρτήτως μέσου διανομής. Το σχέδιο Κανονισμού για την προστασία προσωπικών δεδομένων Ο Κανονισμός Ε.Ε. αρ. 1286/2014 για τα έγγραφα βασικών πληροφοριών για τα επενδυτικά προϊόντα με στόχο τη διαφάνεια στην ενημέρωση κατά την πώληση ασφαλιστικών προϊόντων και υποχρέωση εφαρμογής από τα κράτη μέλη από 31 Δεκεμβρίου Στο πλαίσιο της προστασίας του καταναλωτή αξίζει να γίνει σύντομη αναφορά στην έκθεση που δημοσιεύει σε ετήσια βάση η Ευρωπαϊκή Εποπτική Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA) για τις τάσεις των καταναλωτών. Η έκθεση αυτή επικεντρώνεται κυρίως στα παράπονα των καταναλωτών αν και φέτος συμπεριέλαβε, έστω και σε περιορισμένη έκταση, κάποιες θετικές και καινοτόμες πρωτοβουλίες των ευρωπαίων ασφαλιστών που αφορούν στην προστασία του καταναλωτή. Τέλος, η αναθεώρηση του καθεστώτος λειτουργίας των τριών ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών (ΕSAs) προκαλεί προβληματισμό στους ευρωπαίους ασφαλιστές καθώς εξετάζεται, μεταξύ άλλων, αν η διατήρηση της αυτοτέλειας της εποπτείας ανά τομέα είναι αποτελεσματική, η αλλαγή του μοντέλου χρηματοδότησης και η μεταβίβαση του βάρους χρηματοδότησης αποκλειστικά στις εθνικές αγορές όπως επίσης και η ενδυνάμωση του ρόλου των αρμοδιοτήτων και το ζήτημα της λογοδοσίας των ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών. 19

20 Η Ευρωπαϊκή Ασφαλιστική Αγορά σε Αριθμούς* Ενώ η Ευρωπαϊκή οικονομία επέστρεψε στην ανάπτυξη το 2013 και συνέχισε να αναπτύσσεται κατά το 2014, το οικονομικό περιβάλλον παρέμεινε γενικά αβέβαιο. Παρά τις επιμέρους διαφορές από χώρα σε χώρα, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (Α.Ε.Π.) των 28 χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) αυξήθηκε κατά 3,0% το 2014 μετά από ανάπτυξη κατά 0,1% το Παραγωγή ασφαλίστρων Η συνολική παραγωγή ασφαλίστρων έφθασε το 1,2 τρισεκατομμύρια το 2014, αυξημένη κατά 3,5%, ενώ είχε επίσης αυξηθεί κατά 2,1% το Στις ασφαλίσεις Ζωής, οι οποίες αποτελούν το 61% της συνολικής παραγωγής ασφαλίστρων στην Ευρώπη, διαπιστώθηκε σαφής αύξηση κατά 5,5% το 2014 στα 714 δισ.. Αυτό συνέβη μετά από μία επίσης αύξηση κατά 3,1% την προηγούμενη χρονιά. Οι Ευρωπαϊκές ασφαλίσεις κατά Ζημιών έφθασαν στα 455 δισ. το 2014, δείχνοντας μικρή αύξηση κατά 0,4%, ενώ είχαν αναπτυχθεί κατά 0,7% το Ακόμη και σε περιόδους οικονομικής αβεβαιότητας, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι καταναλωτές ακόμη συνάπτουν ασφαλιστήρια συμβόλαια για να προστατεύσουν ότι θεωρούν σημαντικό, όπως την υγεία τους, τα σπίτια τους και τα αυτοκίνητά τους. Αυτό φαίνεται από την γενικά σταθερή πορεία της ασφαλιστικής παραγωγής. Στην ασφάλιση Υγείας, η παραγωγή έφθασε τα 119 δισ., αυξημένη κατά 2,2% σε σχέση με το Πλήθος επιχειρήσεων Το 2014, συνέχισε η μείωση του πλήθους των ασφαλιστικών επιχειρήσεων που λειτουργούσαν στην Ευρώπη φθάνοντας στις Στα 131 δισ. ανήλθαν τα Ευρωπαϊκά ασφάλιστρα αυτοκινήτων το 2014 μένοντας σταθερά σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Η ασφάλιση αυτοκινήτων παραμένει ο μεγαλύτερος κλάδος ασφάλισης στις ασφαλίσεις κατά Ζημιών, λογίζοντας το 28% της συνολικής παραγωγής. Τέλος, τα ασφάλιστρα περιουσίας έφθασαν στα 91 δισ. το 2014, αυξημένα κατά 2% συγκρινόμενα με το ΕΑΕΕ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2015

21 Πληρωθείσες αποζημιώσεις Οι συνολικές πληρωθείσες αποζημιώσεις από τις Ευρωπαϊκές ασφαλιστικές επιχειρήσεις έφθασαν στα 943 δισ., γνωρίζοντας μικρή μείωση σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Οι πληρωθείσες αποζημιώσεις για ασφαλίσεις Ζωής στην Ευρώπη μειώθηκαν κατά 1,1% στα 630 δισ. το Οι συνολικές πληρωθείσες αποζημιώσεις στις ασφαλίσεις κατά Ζημιών μειώθηκαν κατά 3,5% το 2014, φθάνοντας τα 313 δισ.. Από αυτά, 99 δισ. κατευθύνθηκαν σε αποζημιώσεις ασφαλίσεων Αυτοκινήτου (μειωμένες κατά 4,5%), 94 δισ. στις ασφαλίσεις Υγείας (μειωμένες κατά 0,9%) και 54 δισ. στην ασφάλιση Περιουσίας (μείωση κατά 10,3%). Ασφαλιστική διείσδυση και κατά κεφαλήν ασφάλιστρα Το 2014, στις χώρες μέλη του Insurance Europe, τα κατά κεφαλήν ασφάλιστρα ήταν Από αυτά, αφορούσαν σε ασφαλίσεις Ζωής και τα υπόλοιπα 765 σε ασφαλίσεις κατά Ζημιών. Η μέση ασφαλιστική διείσδυση (ως ποσοστό του Α.Ε.Π.) μειώθηκε ελαφρώς από το 7,52% το 2013 στο 7,46% το Αυτή γνωρίζει μεγάλη διακύμανση καθώς είναι 1,2% στην Ρουμανία ενώ στην Ολλανδία και στην Φινλανδία είναι 11,3%. Επενδυτικό χαρτοφυλάκιο Στο τέλος του 2014, οι Ευρωπαϊκές ασφαλιστικές επιχειρήσεις είχαν επενδύσεις της τάξης των δισ. σε ομόλογα, μετοχές και άλλα περιουσιακά στοιχεία εκ μέρους εκατομμυρίων μελλοντικών συνταξιούχων και πελατών τους στις ασφαλίσεις Ζημιών. Οι συνολικές επενδύσεις είχαν αυξηθεί κατά 9,4% σε σχέση με το Οι εξελίξεις σχετικά με τις επενδύσεις οδηγούνται κυρίως από τις ασφαλίσεις Ζωής καθώς αυτές αποτελούν πάνω από το 80% των συνολικών επενδύσεων. Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Γερμανία αθροιστικά κατέχουν πάνω από 60% των παραπάνω επενδύσεων. Γενικά, το μεγαλύτερο μέρος του επενδυτικού χαρτοφυλακίου αφορά σε ομόλογα (52,4%), δάνεια (13,6%) και μετοχές (13%). *Κείμενο και γραφήματα είναι βασισμένα στις πρόσφατες εκδόσεις της Insurance Europe με τίτλο European Insurance in figures, No 50, Ιανουάριος 2015 και European Insurance Key facts, Αύγουστος

22 Η Ελληνική Ασφαλιστική Αγορά σε Αριθμούς Η ΕΑΕΕ, σύμφωνα με τις καταστατικές αρχές της, καταγράφει συστηματικά προς όφελος των ασφαλιστικών επιχειρήσεων - μελών της, τις οικονομικές εξελίξεις και τις τάσεις που διαμορφώνονται από τη λειτουργία τους στην Ελλάδα. Βασικές πηγές πληροφόρησης και άντλησης δεδομένων, αποτελούν οι δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις των ασφαλιστικών επιχειρήσεων (ισολογισμοί και καταστάσεις λογαριασμών εκμεταλλεύσεως και αποτελεσμάτων χρήσεως), αλλά και οι απαντήσεις σε εξειδικευμένα ερωτηματολόγια που τους απευθύνονται. Μία αγορά υπό πίεση Οι εξελίξεις στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, τόσο σε οικονομικό όσο και σε θεσμικό επίπεδο, σαφώς επηρεάζουν και την πορεία της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς. Η οικονομική κρίση και η επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων, επηρέασαν τα τελευταία χρόνια τόσο τα παραγωγικά μεγέθη των εταιριών, όσο και την κεφαλαιακή δομή τους. Όμως οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις όχι μόνο αντέχουν στις πιέσεις αλλά κατάφεραν να εξορθολογίσουν τους ισολογισμούς τους και να αυξήσουν τα κεφάλαιά τους, ανταποκρινόμενες στις απαιτήσεις της εποπτικής αρχής για διασφάλιση της φερεγγυότητάς τους σύμφωνα με τη νομοθεσία, προς όφελος των ασφαλισμένων. Επίσης είναι ήδη σε εξέλιξη η διαδικασία της αναδιοργάνωσης της εταιρικής διακυβέρνησης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, ώστε να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις του νέου πλαισίου ελέγχου της φερεγγυότητας Solvency II. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η πλήρης εφαρμογή από 1/1/2015 των Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (I.F.R.S.) για το σύνολο των ασφαλιστικών επιχειρήσεων με έδρα την Ελλάδα, σύμφωνα με τον Νόμο 4308/2014 σχετικά με τα «Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα και συναφείς ρυθμίσεις». Πλήθος ασφαλιστικών επιχειρήσεων Από τις 62 ασφαλιστικές επιχειρήσεις οι οποίες δραστηριοποιήθηκαν στην Ελλάδα το 2015, οι 39 δραστηριοποιήθηκαν μόνο στις ασφαλίσεις κατά ζημιών, οι 12 μόνο στις ασφαλίσεις ζωής και 11 ήταν μικτές επιχειρήσεις (ζωής και ζημιών). Ως προς το καθεστώς εγκατάστασης και λειτουργίας στην Ελλάδα, οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις χωρίζονται σε 41 ανώνυμες ασφαλιστικές εταιρίες, 18 υποκαταστήματα αλλοδαπών ασφαλιστικών επιχειρήσεων και 3 πανελλαδικούς αλληλασφαλιστικούς συνεταιρισμούς. Παραγωγή Ασφαλίστρων 2015 Τα ασφάλιστρα από πρωτασφαλιστικές εργασίες (εγγεγραμμένα ασφάλιστρα και δικαιώματα συμβολαίων) εκτιμάται να φθάσουν το 2015 τα 3,7 δισ., μειωμένα σε σχέση με το Παράλληλα με τη μείωση ΕΑΕΕ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2015

23 της παραγωγής ασφαλίστρων, το Α.Ε.Π. της χώρας προβλέπεται επίσης ελαφρά μειωμένο την αντίστοιχη περίοδο, με αποτέλεσμα το ποσοστό συμμετοχής της ιδιωτικής ασφάλισης στην ελληνική οικονομία να παραμείνει στα ίδια επίπεδα με το 2014 (περί το 2,2%). Από τα ασφάλιστρα αυτά, τα 1,9 δισ. αφορούν στις ασφαλίσεις κατά ζημιών (51% του συνόλου) ενώ το 1,8 δισ. στις ασφαλίσεις ζωής (49%). Το ποσοστό μείωσης των ασφαλίσεων κατά ζημιών εκτιμάται στο -8%, ενώ το ποσοστό μείωσης των ασφαλίσεων ζωής εκτιμάται στο -3,9% αντίστοιχα. Από τους κλάδους ασφάλισης ζωής, μεγάλη μείωση σε σχέση με το 2014 καταγράφουν οι ασφαλίσεις ζωής συνδεδεμένες με επενδύσεις (άνω του 10%), ενώ η παραγωγή των παραδοσιακών ασφαλίσεων ζωής παρουσιάζει μικρότερη κάμψη. Οικονομικά Μεγέθη Το σύνολο του ενεργητικού των ασφαλιστικών επιχειρήσεων ξεπερνά πλέον τα 15 δισ., ενώ οι επενδύσεις ξεπερνούν τα 12 δισ.. Τέλος οι ασφαλιστικές προβλέψεις παραμένουν σχετικά σταθερές τα τελευταία χρόνια σε ύψος περίπου 12 δισ.. Παρόλα αυτά, η μείωση της αξίας των επενδύσεων σε ελληνικά κρατικά ομόλογα και η συμμετοχή των ασφαλιστικών επιχειρήσεων στο πρόγραμμα ανταλλαγής τους, είχαν σαν αποτέλεσμα το πέρασμα της ασφαλιστικής αγοράς σε ζημιογόνες χρήσεις μετά το 2010, όπως απεικονίστηκε στους ισολογισμούς των ετών 2011 και Από το έτος 2013 η αγορά επανήλθε σε κερδοφόρες χρήσεις, με χαμηλότερο όμως ύψος κερδών. Από τις ασφαλίσεις κατά ζημιών, η ασφάλιση αυτοκινήτων καταγράφει μείωση της τάξης του 13%, ενώ οι λοιποί κλάδοι πλην αυτοκινήτων μειώνονται κατά 2%. Αποζημιώσεις Οι αποζημιώσεις που καταβάλλονται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους ζημιωθέντες κυμαίνονται ετησίως περί τα 2,5 έως 3 δισ. τα τελευταία χρόνια. Από αυτές 1 δισ. περίπου κατευθύνονται σε αποζημιώσεις ασφαλίσεων κατά ζημιών (περίπου 35% του συνόλου των αποζημιώσεων) και άνω του 1,5 δισ. σε αποζημιώσεις ασφαλίσεων ζωής (65% του συνόλου). 23

24 Θέματα ειδικού ενδιαφέροντος ΕΑΕΕ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2015

25 Η τραπεζική αργία και οι έλεγχοι κίνησης κεφαλαίων Στις εκδόθηκε Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (Π.Ν.Π.) με την οποία επιβλήθηκε τραπεζική αργία βραχείας διάρκειας (από 28.6 έως ) και η οποία με σειρά μεταγενέστερων Αποφάσεων των αρμόδιων Υπουργών Οικονομικών παρατάθηκε μέχρι τις Με την ίδια Π.Ν.Π. συστάθηκε στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους Επιτροπή Έγκρισης Τραπεζικών Συναλλαγών, ενώ με απόφαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς ανεστάλη η εξαγορά μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων. Η υιοθέτηση των ρυθμίσεων αυτών σήμαινε ότι μέχρι τις τράπεζες και χρηματιστήριο ήταν κλειστά. Οι συναλλαγές στο εσωτερικό ήταν δυνατές με πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες απεριόριστα, οι αναλήψεις μετρητών πολύ περιορισμένες και οι πληρωμές στο εξωτερικό κατ ουσίαν αδύνατες. Η επαναλειτουργία τραπεζών και χρηματιστηρίου δεν διαφοροποίησε ιδιαίτερα τις συναλλαγές, καθ όσον οι απαγορεύσεις στις κινήσεις κεφαλαίων εσωτερικού και εξωτερικού διατηρήθηκαν επί της αρχής με σχετική χαλάρωση των ποσοτικών περιορισμών. Οι συνέπειες της τραπεζικής αργίας και των ελέγχων κίνησης κεφαλαίων για την ασφαλιστική δραστηριότητα ήταν δυσμενέστατες καθ όσον σταμάτησε στην πράξη οποιαδήποτε συναλλαγή σχετική με τα ασφαλιστήρια συμβόλαια ζωής συνδεδεμένα με επενδύσεις εσωτερικού ή εξωτερικού μια και δεν υπήρχε διαπραγμάτευση μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων εσωτερικού ούτε δυνατότητα εξαγωγής χρήματος εκτός Ελλάδας για την αγορά μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων εξωτερικού. επέβαλε στην πράξη αδυναμία είσπραξης εκ μέρους των ασφαλιστικών επιχειρήσεων των περιοδικώς καταβαλλόμενων ασφαλίστρων. Παράλληλα σταμάτησε και η έκδοση νέων τέτοιων ασφαλιστηρίων συμβολαίων. Οι έλεγχοι της κίνησης κεφαλαίων δημιούργησαν πρόσθετα προβλήματα στις καταβολές αντασφαλίστρων στο εξωτερικό, στις καταβολές αποζημιώσεων ή ασφαλισμάτων σε κατοίκους του εξωτερικού καθώς και στην άσκηση της επενδυτικής πολιτικής των ασφαλιστικών επιχειρήσεων στο βαθμό που οι επενδύσεις τους γινόταν εκτός Ελλάδας. Με την πάροδο του χρόνου και μετά από επίμονες και συνεχείς παρεμβάσεις της ΕΑΕΕ προς όλους τους αρμόδιους φορείς υπήρξαν αλλαγές και βελτιώσεις έτσι ώστε τα συγκεκριμένα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις λόγω των περιοριστικών μέτρων στην κίνηση κεφαλαίων να έχουν αμβλυνθεί, χωρίς βέβαια να έχουν εξαλειφθεί. Έτσι, στο τέλος του 2015 οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις μπορούν πλέον να εξυπηρετούν τα υφιστάμενα στις ασφαλιστήρια συμβόλαια ζωής συνδεδεμένα με επενδύσεις εσωτερικού ή εξωτερικού, μπορούν να εκδίδουν και νέα ασφαλιστήρια συμβόλαια ζωής συνδεδεμένα με επενδύσεις εσωτερικού, ασκούν την επενδυτική πολιτική τους εκτός Ελλάδας, υπό την προϋπόθεση ότι η αξία του χαρτοφυλακίου που έχει επενδυθεί στο εξωτερικό δεν θα υπερβαίνει την αξία που είχε στις και τέλος μπορούν να εκπληρώνουν συμβατικές υποχρεώσεις εκτός Ελλάδας, μετά από έγκριση των συνεργαζόμενων πιστωτικών ιδρυμάτων. Η αδυναμία εξυπηρέτησης των υφιστάμενων ασφαλιστηρίων συμβολαίων ζωής συνδεδεμένων με επενδύσεις είτε εσωτερικού είτε εξωτερικού 25

26 Η εποπτεία της ασφαλιστικής αγοράς Φερεγγυότητα ΙΙ (Solvency II) Το 2015 υπήρξε για την αγορά η χρονιά κορύφωσης των διεργασιών και διαδικασιών όλων των δραστηριοποιούμενων στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον ευρωπαϊκό χώρο ασφαλιστικών επιχειρήσεων προκειμένου να ανταποκριθούν με επάρκεια στις απαιτήσεις της οδηγίας 2009/138/ΕΚ για τη Φερεγγυότητα ΙΙ. Ενόψει της έναρξης ισχύος της οδηγίας από , στο επίκεντρο της εποπτικής δράσης βρέθηκε και το 2015 η ενίσχυση και παρακολούθηση από την ΤτΕ των προσπαθειών των ασφαλιστικών επιχειρήσεων για τη μετάβαση στο νέο καθεστώς. Υπό το βάρος της προετοιμασίας των εταιριών και εν μέσω ενός περιπλεγμένου πολιτικού σκηνικού, το σχέδιο νόμου για την ενσωμάτωση της οδηγίας 2009/138/ΕΚ στην εθνική νομοθεσία κατατέθηκε προς ψήφιση στη Βουλή μόλις τις πρώτες ημέρες του Ιανουαρίου Πρόκειται, παρά την καθυστέρηση, για θετική εξέλιξη καθώς αίρει την ασάφεια που είχε δημιουργηθεί για το νομικό περιβάλλον στο οποίο θα ασκούσαν εφεξής τις εργασίες τους οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Στις 31 Δεκεμβρίου 2015, εξάλλου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε στην Εφημερίδα της Ε.Ε. τα Εκτελεστικά Τεχνικά Πρότυπα που αφορούν στην εξειδίκευση θεμάτων του 3ου πυλώνα της οδηγίας 2009/138/ΕΚ σχετικά με τη διαφάνεια και τη δημοσιοποίηση στοιχείων εποπτικής και οικονομικής φύσης. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες συμπιεσμένου χρόνου, η ΕΑΕΕ ενήργησε έχοντας ως μέριμνα να βοηθήσει με τρόπο ουσιαστικό τις εταιρίες-μέλη της στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που δημιουργεί η έλευση των νέων κανόνων φερεγγυότητας. Ανταποκρίθηκε ενεργά και με εμπεριστατωμένο σχολιασμό στη δημόσια διαβούλευση του σχεδίου νόμου για την ενσωμάτωση της οδηγίας 2009/138/ ΕΚ στην εθνική νομοθεσία που έθεσε το Υπουργείο Οικονομικών τον Ιούνιο του Για την ευρύτερη διαμόρφωση των θέσεών της η ΕΑΕΕ συνέστησε ad hoc ομάδα εργασίας αποτελούμενη από διακεκριμένα στελέχη της αγοράς. Από την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης του σχετικού σχεδίου νόμου έως σήμερα η ΕΑΕΕ παρακολουθούσε στενά την πορεία της νομοθετικής του προώθησης επισημαίνοντας με συνεχείς παρεμβάσεις την ανάγκη για την επίσπευση της ψήφισής του πριν τουλάχιστον το τέλος του 2015 αλλά και για περαιτέρω βελτιώσεις επί του περιεχομένου του. Παράλληλα, αντιμετώπισε αποτελεσματικά εξειδικευμένα ζητήματα για τα οποία εταιρίες-μέλη της διαπίστωσαν και προέβαλαν ως προβληματικά κατά την προσαρμογή τους στους νέους κανόνες, ενώ συνέχισε τη συστηματική ενημέρωση των εταιριών σε σχέση με τις εξελίξεις που διέτρεξαν το Solvency II σε ευρωπαϊκό επίπεδο το Με σκοπό, τέλος, τον εξορθολογισμό των φορολογικών επιπτώσεων του Solvency II στα αποτελέσματα των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, η ΕΑΕΕ προχώρησε στη συγκρότηση ειδικής ομάδας για την επεξεργασία νομοθετικής ρύθμισης σχετιζόμενης με την έκπτωση των τεχνικών αποθεμάτων από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων μετά τη θέση σε εφαρμογή της οδηγίας για το Solvency II. Η πρόταση που θα προκύψει ως προϊόν των σχετικών εργασιών θα προωθηθεί άμεσα στο Υπουργείο Οικονομικών. Αναμφίβολα το Solvency II συνιστά ένα άκρως σύνθετο περιβάλλον για τις ασφαλιστικές ΕΑΕΕ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2015

27 επιχειρήσεις, συγχρόνως όμως αποτελεί ένα βήμα παραπέρα για την προστασία των ασφαλιζομένων και δικαιούχων από ασφάλιση και σε τελική ανάλυση ένα εχέγγυο για την αξιοπιστία και φερεγγυότητα του κλάδου και την ικανότητα αυτού να διαδραματίσει ένα δυναμικότερο ρόλο μέσα στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Καθ ολη τη διάρκεια του 2015 και παρά τις αντίξοες οικονομικές συνθήκες το σύνολο της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς κατέβαλε εντατικές προσπάθειες προκειμένου από να είναι πλήρως έτοιμη να λειτουργήσει με τους κανόνες του Solvency II. Επανεκπαίδευση ασφαλιστικών διαμεσολαβητών Με απόφασή της στα τέλη του 2014, η ΤτΕ, ορμώμενη από ανάλογες συζητήσεις που γινόντουσαν εκείνη την εποχή σε ευρωπαϊκό επίπεδο στο πλαίσιο της αναθεώρησης της οδηγίας 2002/92/ΕΚ για την ασφαλιστική διαμεσολάβηση, γνωστή πλέον ως IDD, προχώρησε στη θέσπιση υποχρέωσης επανεκπαίδευσης για τους ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές. Επρόκειτο για απόφαση με ουσιώδεις προεκτάσεις και για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις, καθώς τις καθιστούσε υποχρεωτικά παρόχους προγραμμάτων επανεκπαίδευσης για την προϊοντική κατάρτιση των συνεργαζόμενων με αυτές διαμεσολαβητών (είτε με το καθεστώς του συνδεδεμένου ασφαλιστικού διαμεσολαβητή είτε της αποκλειστικής συνεργασίας). Ενόψει τούτου και με το δεδομένο ότι η πράξη δημιουργούσε πλήθος ερωτημάτων κατά την εφαρμογή της, η ΕΑΕΕ ζήτησε τη συνδρομή της ΤτΕ προκειμένου να δοθούν οι απαραίτητες διευκρινίσεις για την ορθή συμμόρφωση των εταιριών στις προβλεπόμενες απαιτήσεις. Επιπλέον, ζήτησε, μεταφέροντας σχετικό αίτημα εταιριώνμελών της, την παροχή παράτασης της προθεσμίας υποβολής των προς αξιολόγηση σεμιναρίων για το έτος 2015, η οποία και δόθηκε από την αρμόδια αρχή αναγνωρίζοντας τις αντικειμενικές δυσκολίες των εν γένει παρόχων σεμιναρίων επανεκπαίδευσης. Θετική, εξάλλου, ήταν η παρέμβαση της ΕΑΕΕ για την παροχή διευκρινίσεων από την ΤτΕ σχετικά με τον έλεγχο εκ μέρους των Επιμελητηρίων των πιστοποιητικών επιτυχούς παρακολούθησης των σεμιναρίων των 15 ωρών για το έτος Φορολογικά και οικονομικά θέματα Στον απόηχο των αλλαγών που επήλθαν με τον νέο Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος η ΕΑΕΕ εστίασε το 2015 τις δράσεις της προς δύο κατευθύνσεις: την προβολή και ανάδειξη προς τη φορολογική διοίκηση προβληματικών ρυθμίσεων της φορολογικής νομοθεσίας, με σκοπό την ομαλή διευθέτηση διαπιστούμενων αδικιών ή δυσλειτουργιών την τακτική ενημέρωση των εταιριών-μελών πάνω σε θέματα φορολογικής επικαιρότητας. Για την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών, η ΕΑΕΕ με την υποστήριξη της Επιτροπής Solvency ΙΙ και Οικονομικών κατέθεσε το 2015 σειρά επιστολών, επιδιώκοντας παράλληλα συναντήσεις και επαφές με τα αρμόδια στελέχη και υπηρεσιακούς παράγοντες του Υπουργείου Οικονομικών. Στο ίδιο πλαίσιο, η ΕΑΕΕ συμμετείχε ενεργά στην ειδική ομάδα εργασίας του Υπουργείου Οικονομικών για τη FATCA και την οδηγία 2014/107/ΕΕ για την αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών σχετικών με χρηματοοικονομικούς λογαριασμούς, αλλά και 27

28 ενήργησε με συστηματικότητα για την επίλυση διαφόρων θεμάτων που άπτονταν της εφαρμογής του νόμου για το «πόθεν έσχες» στον τομέα της ιδιωτικής ασφάλισης. Φορολογικές ρυθμίσεις Αποτέλεσμα των ενεργειών που υλοποιήθηκαν από την ΕΑΕΕ στο φορολογικό πεδίο ήταν να δοθούν διοικητικές λύσεις σε προβλήματα που αντιμετώπισαν εντός του 2015 οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις. Προϊόν επιτυχούς παρέμβασης της ΕΑΕΕ υπήρξε αναμφίβολα η έκδοση της ΠΟΛ. 1113/2015, με την οποία εν τέλει αποκαταστάθηκε το ερμηνευτικό κενό που είχε δημιουργηθεί μετά την ψήφιση του νέου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 4172/2013) σχετικά με το εκπεστέο των τεχνικών αποθεμάτων των ασφαλιστικών επιχειρήσεων από τα ακαθάριστα έσοδά τους. Ελλείψει συγκεκριμένης πρόβλεψης στον ν.4172/2013, με την ΠΟΛ. 1113/2015 προβλέφθηκε ρητά ότι τα σχηματιζόμενα κατά το ν.δ.400/70 τεχνικά αποθέματα εκπίπτουν προκειμένου για τον προσδιορισμό των κερδών των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Στη δράση αυτή εντάσσεται και η διευθέτηση του προβλήματος που είχε προκαλέσει η ΠΟΛ. 1104/2014. Συγκεκριμένα, το πρόβλημα συνίστατο στη μη συμπερίληψη στην εν λόγω ΠΟΛ. ρητής πρόβλεψης για εξαίρεση από το εισόδημα από μισθωτή εργασία, των ασφαλίστρων που καταβάλλονται για λογαριασμό των εργαζομένων στο πλαίσιο ομαδικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων του άρθρου 14 του ν.4172/2013. Με την έκδοση της ΠΟΛ. 1072/2015 κατέστη ξεκάθαρο ότι τα ποσά αυτά εξαιρούνται από τον υπολογισμό του εισοδήματος από μισθωτή εργασία. FATCA & οδηγία 2014/107/ΕΕ Υπό το φως των αποφάσεων των G20 και G8 σε διεθνές επίπεδο δημοσιεύθηκε το 2014 η οδηγία 2014/107/ΕΕ για την τροποποίηση της οδηγίας 2011/16/ΕΕ σε σχέση με την αυτόματη ανταλλαγή χρηματοοικονομικών πληροφοριών μεταξύ των κρατών-μελών. Στόχος της οδηγίας 2014/107/ΕΕ, κατ αντιστοιχία με το παγκόσμιο πρότυπο του ΟΟΣΑ και της FATCA, ήταν η εδραίωση της ανταλλαγής πληροφοριών σχετικών με χρηματοοικονομικούς λογαριασμούς ως εργαλείου για την καταπολέμηση της διασυνοριακής φορολογικής απάτης και διαφυγής. Η ΕΑΕΕ στο πλαίσιο της συμμετοχής της στην ομάδα εργασίας του Υπουργείου Οικονομικών για τα θέματα της εν λόγω οδηγίας επεδίωξε και πέτυχε την πλήρη εξαίρεση των ομαδικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων που συνάπτουν επιχειρήσεις για τους εργαζόμενούς τους από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας. Μέσω της ίδιας, εξάλλου, ομάδας εργασίας παρακολούθησε μέσω εκπροσώπων της, και τις εξελίξεις αναφορικά με την υπογραφή διακρατικής συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Η.Π.Α. για την εφαρμογή της FATCA, για την οποία ωστόσο δεν σημειώθηκε ουσιώδης πρόοδος. Νομοθεσία «πόθεν έσχες» Μετά την τροποποίηση του ν.3213/2003 από το ν. 4281/2014, οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις εμπίπτουν πλέον, ως χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, στις απαιτήσεις του νόμου αυτού. Συγκεκριμένα, καθιερώνεται υποχρέωση υποβολής δήλωσης της περιουσιακής κατάστασης των Προέδρων, Αντιπροέδρων, των Διευθυνόντων Συμβούλων, των εκτελεστικών μελών του Δ.Σ. των ασφαλιστικών επιχειρήσεων ως και των γενικών του διευθυντών. Η ΕΑΕΕ, ανταποκρινόμενη σε εκφρασθείσες ανησυχίες των εταιριών-μελών της, ενημέρωσε με σειρά εγκυκλίων της σχετικά με διάφορα θέματα εφαρμογής του εν λόγω νόμου, ενώ μετά από επίπονες προσπάθειες κατόρθωσε να χορηγηθούν από την αρμόδια Επιτροπή της Βουλής οι αναγκαίες διευκρινίσεις για την ορθή μεταχείριση των αλλοδαπών προσώπων σύμφωνα τις διατάξεις του ν.3213/2003, δίνοντας τέλος σε ένα ζήτημα που είχε εντόνως απασχολήσει μερίδα εταιριών-μελών της. ΕΑΕΕ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2015

29 Ασφάλιση Ζωής Συντάξεων Οι οικονομικές συνθήκες που είχαν διαμορφωθεί έως την επιβολή στα μέσα Ιουνίου του 2015 των capital controls, είχαν ευνοήσει τον κλάδο ζωής, καθώς η παραγωγή ασφαλίστρων ζωής κατά τη χρονική περίοδο Ιανουαρίου- Ιουνίου 2015 σε σύγκριση με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2014 σημείωνε αύξηση κατά 15%. Η καταγραφή αυτή οφειλόταν κατά κύριο λόγο στην πώληση unit linked προϊόντων, ασφαλιστική εργασία, η οποία κατέστη αδρανής και παροπλισμένη εξαιτίας των μετέπειτα απαγορεύσεων στην κίνηση κεφαλαίων. Η μέχρι τότε ανοδική τους πορεία καταδεικνύει την εδραίωση μιας ολοένα αυξανόμενης εμπιστοσύνης των πολιτών στη μακροχρόνια αποταμιευτική λειτουργία των ασφαλίσεων ζωής. Την ίδια στιγμή η υποχώρηση του κοινωνικού κράτους σε συνδυασμό με τις ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις που υλοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια αλλά και με τον ήδη κυοφορούμενο νόμο για το ασφαλιστικό που προωθεί το Υπουργείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων δημιουργούν το έδαφος για μια ευρύτερη συμμετοχή του κλάδου στο πεδίο της συνταξιοδοτικής αποταμίευσης μέσα στα επόμενο χρονικό διάστημα. Ασφαλιστικό και συμμετοχή των ασφαλιστικών επιχειρήσεων στη συμπληρωματική συνταξιοδοτική αποταμίευση. Εν μέσω των συζητήσεων που έλαβαν χώρα υπό το βάρος του Μνημονίου για το ασφαλιστικό, της συγκρότησης Ομάδας Σοφών και της κατάθεσης σχετικού πορίσματός της τον Οκτώβριο του 2015, η ΕΑΕΕ μέσω της Επιτροπής Ζωής, Συντάξεων & Υγείας διατύπωσε και ανέδειξε με κάθε δυνατό μέσο και προς πάσα κατεύθυνση τη δυνατότητα των ασφαλιστικών επιχειρήσεων να συμμετέχουν, κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, με ευρύτερο ρόλο στο συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας. Επιδίωξη της ΕΑΕΕ ήταν να καταστεί κατανοητό ότι μια μεταρρυθμιστική παρέμβαση στο ασφαλιστικό απαιτεί μια καθολική προσέγγιση που θα «ακουμπάει» και τους τρεις πυλώνες σύνταξης (κοινωνική ασφάλιση, επαγγελματική ασφάλιση και ιδιωτική ασφάλιση). Η ευρωπαϊκή αλλά και εν γένει διεθνής εμπειρία υποδεικνύουν ότι οι διορθώσεις δεν εξαντλούνται στον πυλώνα της κοινωνικής ασφάλισης αλλά πρέπει να συνοδεύονται από ένα συντονισμένο σχεδιασμό των άλλων δύο συμπληρωματικών πηγών σύνταξης με στόχο την εξασφάλιση ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης για τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας. Παρά την κυρίαρχη ευρωπαϊκή πρακτική που συνίσταται στην ενεργό ανάμειξη των ασφαλιστικών επιχειρήσεων στην ανάπτυξη συμπληρωματικών σχημάτων συνταξιοδότησης/ αποταμίευσης, τόσο το πόρισμα των Σοφών όσο και το πρόσφατο σχέδιο νόμου που ήρθε στο φως της δημοσιότητας το πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου 2016 δεν απομακρύνονται από τη μέχρι σήμερα πάγια τακτική της Πολιτείας να αντιμετωπίζει το ασφαλιστικό ως μεμονωμένο πρόβλημα του πρώτου πυλώνα. Παραμένοντας προσηλωμένη στο στόχο της η ΕΑΕΕ θα εντείνει ακόμη περισσότερο τις προσπάθειές της εντός του 2016, ενώ ήδη ετοιμάζεται να επικαιροποιήσει τις θέσεις της υπό το πρίσμα των αλλαγών που θα προκύψουν μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου για το ασφαλιστικό, το οποίο αναμένεται να γίνει έως τα τέλη Ιανουαρίου αλλά και των πλέον σύγχρονων τάσεων και πρακτικών όπως αποτυπώνονται στην τρέχουσα διεθνή βιβλιογραφία. Στατιστική έρευνα ασφαλίσεων ζωής Μέσω της Επιτροπής Ζωής, Συντάξεων και Υγείας η ΕΑΕΕ το 2015 συνέχισε τη συλλογή και επεξεργασία στατιστικών στοιχείων του κλάδου ζωής σε βελτιωμένη μορφή προκειμένου να αποτελέσουν ένα χρήσιμο εργαλείο σε επίπεδο αγοράς. Συγχρόνως, επιχειρήθηκε η επεξεργασία των σχετικών δεδομένων σε τριμηνιαία βάση με σκοπό την πιο τακτική παρακολούθηση των αποτελεσμάτων του ασκούμενου στην Ελλάδα κλάδου ζωής. 29