Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 22 Απριλίου Ελληνική Οικονομία

Transcript

1 Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 22 Απριλίου 2016 Ελληνική Οικονομία Η πολιτική δημοσιονομικής σταθεροποιήσεως έχει συνήθως δύο αντίθετα μεταξύ τους αποτελέσματα: Το πρώτο αποτέλεσμα αφορά στη συσταλτική επίδραση επί της οικονομικής δραστηριότητας, καθώς η απαραίτητη δημοσιονομική προσαρμογή για την διασφάλιση των στόχων οδηγεί σε συμπίεση της εγχώριας ζητήσεως. Δεύτερον, η δημοσιονομική προσαρμογή δύναται να έχει επεκτατική διάσταση μέσω της ενισχύσεως της εμπιστοσύνης και της σταθεροποιήσεως των επιχειρηματικών προσδοκιών. Βασικός σκοπός του σχεδιασμού της οικονομικής πολιτικής είναι ο περιορισμός της αρνητικής επιπτώσεως του πρώτου αποτελέσματος και η ενδυνάμωση του δεύτερου. Η εμπειρία των τελευταίων ετών έχει δείξει ότι το μείγμα δημοσιονομικής προσαρμογής που ακολουθείται έχει οδηγήσει την οικονομία σε παρατεταμένη ύφεση. Συγκεκριμένα, από το 2009 έως το 2015 παρατηρείται δραματική αύξηση των φορολογικών συντελεστών, τόσο στην άμεση φορολογία επιχειρήσεων και νοικοκυριών, όσο και στην έμμεση φορολογία. Ωστόσο, η αύξηση αυτή δεν έχει συνοδευθεί από αντίστοιχη αύξηση των φορολογικών εσόδων. Αντιθέτως, όπως παρατηρείται στο Γράφημα 1, από το 2011 και εντεύθεν τα έσοδα αυτά διαμορφώνονται σε πολύ χαμηλό επίπεδο, ως αποτέλεσμα, τόσο της έντονης υφέσεως στην οικονομία και της υψηλής ανεργίας, όσο και της πολιτικής αυξήσεως φορολογικών συντελεστών που συνήθως ευνοούν το φαινόμενο της φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής. Το 2015, παρατηρήθηκε μικρή αύξηση των εσόδων της γενικής κυβερνήσεως κατά 1,3%, εξέλιξη που αποδίδεται στην απροσδόκητη αύξηση του ΦΠΑ που επιβλήθηκε τον Αύγουστο του Σε δεύτερο χρόνο, η αύξηση αυτή έχει αρνητική επίδραση στην ιδιωτική κατανάλωση και το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και κατά συνέπεια στον ρυθμό αναπτύξεως, αντισταθμίζοντας εντέλει μερικώς ή πλήρως την αρχική αυξητική επίπτωση επί των φορολογικών εσόδων. Σημειώνεται ότι στο δίμηνο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2016, τα έσοδα από ΦΠΑ διαμορφώθηκαν χαμηλότερα έναντι των στόχων του Προϋπολογισμού 2016 κατά 136 εκατ. Συνολικά το 2015, το πρωτογενές ισοζύγιο της γενικής κυβερνήσεως, με βάση το σύστημα εθνικών λογαριασμών ESA2010 ήταν ελλειμματικό στο 3,4% του ΑΕΠ, έναντι πλεονάσματος 0,4% του ΑΕΠ το Ωστόσο, αν αφαιρεθεί η επίπτωση της υποστηρίξεως των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που υπολογίζεται σε 4,1% του ΑΕΠ το 2015, το πρωτογενές ισοζύγιο είναι πλεονασματικό στα 0,7% του ΑΕΠ. Στην παρούσα φάση, η λήψη των δημοσιονομικών μέτρων που απαιτείται είναι συνάρτηση του μείγματος της δημοσιονομικής πολιτικής. Όπως έδειξε η εμπειρία κατά την περίοδο της κρίσεως τα πρόσθετα φορολογικά μέτρα χαρακτηρίζονται από φθίνουσες αποδόσεις κλίμακας. Όσο ανέρχονται οι φορολογικοί συντελεστές, η βλάβη που προκαλείται στην οικονομική δραστηριότητα και η ενίσχυση της φοροδιαφυγής οδηγούν σε ολοένα λιγότερα έσοδα. Αντίθετα, μια ενδεδειγμένη πολιτική περιστολής δημοσίων δαπανών που θα στηριζόταν στον αποτελεσματικό έλεγχο του κόστους και την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας είναι λιγότερο υφεσιακή. Ο εκσυγχρονισμός στον δημόσιο τομέα, εφόσον επιχειρηθεί, μπορεί να οδηγήσει σε βελτίωση της αποτελεσματικότητάς του και κατά συνέπεια σε εξοικονόμηση πόρων. Επιπροσθέτως, η βελτίωση της λειτουργικής αποδοτικότητας της κρατικής μηχανής μπορεί να οδηγήσει σε αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση των κινήτρων για φοροδιαφυγή και ενίσχυση της φορολογικής συνειδήσεως των πολιτών που θα αντιλαμβάνονται ότι η κρατική μηχανή «επιστρέφει» την αξία των φόρων που υποχρεώνονται να πληρώνουν. Το δεύτερο αποτέλεσμα, δηλαδή η βελτίωση των επιχειρηματικών και επενδυτικών προσδοκιών και των επασφαλίστρων κινδύνου λόγω της επιτεύξεως πρωτογενών πλεονασμάτων στην οικονομία κρίνεται καθοριστικής σημασίας. 30% Γράφημα 1. Φορολογικά Έσοδα και Φορολογικοί Συντελεστές Γράφημα 2. Έσοδα - Πρωτογενείς Δαπάνες και Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% του ΑΕΠ) 5 25% 20% % % 5% % Πηγή: Eurostat, Υπουργείο Οικονομικών Έσοδα (σε δισ.), δεξ.άξονας Φορολογικός Συντελεστής Επιχειρήσεων ΦΠΑ Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Έσοδα Γενικής Κυβέρνησης, αριστ.άξονας Πρωτογενείς Δαπάνες, αριστ.άξονας Πρωτογενές Ισοζύγιο, δεξ. άξονας

2 Το μείγμα πολιτικής, ωστόσο, επηρεάζει και αυτό το αποτέλεσμα. Η σταθεροποίηση των επενδυτικών προσδοκιών μπορεί να έχει ισχυρότερη αναπτυξιακή επίδραση όταν καθιστά το δημόσιο χρέος πιο διαχειρίσιμο σε μακρύτερο χρονικό ορίζοντα. Τούτο προϋποθέτει ότι η περικοπή των δαπανών έχει μόνιμα χαρακτηριστικά μέσω ενός εκτεταμένου προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, της εισαγωγής ενός συστήματος ελέγχου δαπανών και της αναδιαρθρώσεως των υπηρεσιών με σκοπό την εξοικονόμηση πόρων και όχι γενικευμένες οριζόντιες μισθολογικές μειώσεις. Επιπροσθέτως, η αστάθεια εξαιτίας των συχνών μεταβολών στη φορολογική πολιτική τιμολογείται, ενισχύοντας τα επασφάλιστρα κινδύνου κατά τη λήψη των επενδυτικών αποφάσεων. Τέλος, σημαντικός παράγοντας για την μείωση της αβεβαιότητας και την μείωση του επασφαλίστρου κινδύνου είναι η υιοθέτηση εμπροσθοβαρούς στρατηγικής στη διαδικασία της προσαρμογής. Αυτό ήταν μία από τις δομικές αρετές του τρίτου προγράμματος προσαρμογής (MoU) που είχε εκτιμηθεί από την επενδυτική κοινότητα. Αυτός ο θετικός αντίκτυπος κινδυνεύει, ωστόσο, να χαθεί εξαιτίας της καθυστερήσεως στην πρώτη αξιολόγηση. Οποιεσδήποτε καθυστερήσεις ή ματαιώσεις υποσκάπτουν αυτήν τη δυναμική θέτοντας σε αμφιβολία την προσήλωση στην εφαρμογή του προγράμματος και συνεπώς αποθαρρύνουν την προσέλκυση επενδύσεων και αναστέλλουν τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας. Εξελίξεις στο Ισοζύγιο Εξωτερικών Πληρωμών: Βελτιώθηκε η εικόνα των εξωτερικών συναλλαγών της Ελλάδος στο πρώτο δίμηνο του Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος το έλλειμμα του Ισοζυγίου των Τρεχουσών Συναλλαγών (ΙΤΣ) μειώθηκε κατά 10,9%, σε ετήσια βάση, στο πρώτο δίμηνο του 2016, έναντι αύξησης κατά 15,0% στο αντίστοιχο διάστημα του Η ευνοϊκή αυτή εξέλιξη προήλθε πρωτίστως από την συρρίκνωση του εμπορικού ελλείμματος, αλλά και από τη βελτίωση των ισοζυγίων των πρωτογενών, δευτερογενών εισοδημάτων και του ισοζυγίου των κεφαλαίων, ισοζύγια που αναφέρονται σε εισροές πόρων από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το έλλειμμα του ισοζυγίου των αγαθών και υπηρεσιών παρουσίασε οριακή αύξηση κατά 0,5% στο πρώτο δίμηνο του 2016, έναντι μείωσης κατά 17,3% στο αντίστοιχο διάστημα του Αναλυτικότερα: Το έλλειμμα του ισοζυγίου των αγαθών μειώθηκε κατά 14,3% στο πρώτο δίμηνο του 2016 (πρώτο δίμηνο 2015: -15,8%), δεδομένου ότι, οι εισαγωγές αγαθών μειώθηκαν κατά 10,9% και οι αντίστοιχες εξαγωγές μειώθηκαν κατά 8,2%. Το έλλειμμα του ισοζυγίου των καυσίμων συρρικνώθηκε κατά 38,4% (πρώτο δίμηνο 2015: -43,9%) ενώ το έλλειμμα του ισοζυγίου των πλοίων περιορίσθηκε στα 8,5 εκατ. Επισημαίνεται η μείωση των εισπράξεων από εξαγωγές εκτός καυσίμων κατά 2,1% στο πρώτο δίμηνο του 2016, έναντι αισθητής αύξησης κατά 6,9% στην αντίστοιχη περίοδο του Παράλληλα, οι εξαγωγές χωρίς καύσιμα και πλοία μειώθηκαν οριακά κατά 0,7% στο πρώτο δίμηνο του 2016, έναντι αύξησης κατά 7,4% στο πρώτο δίμηνο του Ισοζύγιο Πρωτογενών Εισοδημάτων Ισοζύγιο Δευτερογενών Εισοδημάτων Ισοζύγιο Υπηρεσιών Εμπορικό Ισοζύγιο εκτός Καυσίμων Ισοζύγιο Καυσίμων Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών, Ιανουάριος-Φεβρουάριος, σε δισ. Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών Το πλεόνασμα του ισοζυγίου των υπηρεσιών περιορίσθηκε στο πρώτο δίμηνο του 2016, καθώς σημειώθηκε κάθετη πτώση των καθαρών εισπράξεων από μεταφορές κατά 56,2%, έναντι μείωσης κατά 7,4% στο αντίστοιχο διάστημα του 2015, που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων και αφετέρου στη στασιμότητα των τιμών των ναύλων. Η εξέλιξη αυτή μερικώς αντισταθμίσθηκε από τη βελτίωση του ταξιδιωτικού ισοζυγίου. Πάντως οι εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες μειώθηκαν κατά 5,6% στο πρώτο δίμηνο του 2016, έναντι αύξησης κατά 7,5% στην αντίστοιχη περίοδο του Προστίθεται ότι σύμφωνα με το ΣΕΤΕ, οι συνολικές αφίξεις τουριστών μειώθηκαν κατά 8,2%, σε ετήσια βάση, στο πρώτο τρίμηνο του 2016, έναντι σημαντικής αύξησης κατά 29,4% στην αντίστοιχη περίοδο του Συνολικά η αξία των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών μειώθηκε κατά 22,2%, λόγω κυρίως του περιορισμού των εισπράξεων από υπηρεσίες μεταφορών, ενώ η αξία των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών μειώθηκε κατά 16,7%. Το ισοζύγιο των πρωτογενών εισοδημάτων του ισοζυγίου πληρωμών παρουσίασε πλεόνασμα μεγαλύτερο εκείνου του αντίστοιχου διαστήματος του 2015 (πρώτο δίμηνο 2016: 612,6 εκατ. πρώτο δίμηνο 2015: 483,3 εκατ.), εξαιτίας της μείωσης των καθαρών πληρωμών για τόκους, αμοιβές και μισθούς. Βελτίωση παρουσίασε και το ισοζύγιο των δευτερογενών εισοδημάτων, λόγω της αύξησης των εισπράξεων από την ΕΕ για άμεσες ενισχύσεις και επιδοτήσεις στο πλαίσιο της ΚΑΠ και για τα προγράμματα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου. 4,2 3,2 2,2 1,2 0,2-0,8-1,8-2,8-3,8-4,8 2

3 Το ισοζύγιο κεφαλαίων, στο οποίο καταγράφονται κυρίως εισροές από το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της ΕΕ, παρουσίασε σημαντικό πλεόνασμα 631,9 εκατ. στο πρώτο δίμηνο του 2016, έναντι πλεονάσματος 159,1 εκατ. στην αντίστοιχη περίοδο του 2015, ένεκα της εντονότερης απορρόφησης των διαρθρωτικών κονδυλίων προερχόμενη από την επανεκκίνησης των μηχανιών έργων βασικής υποδομής. Σημειώνεται ότι στο πρώτο τρίμηνο του 2016 οι εισροές πόρων από την ΕΕ ανήλθαν σε 2,3 δισ. εκ των οποίων 1,3 δισ. αναφέρονται σε πόρους από τα Διαρθρωτικά Ταμεία και το υπόλοιπο 1,0 δισ. σε αγροτικές επιχορηγήσεις. Οι εμπορευματικές συναλλαγές στις αρχές του 2016: α. Εξαγωγές χωρίς καύσιμα Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο 12-μηνος ρυθμός αύξησης των εξαγωγών εκτός καυσίμων αυξήθηκε κατά 3,7%, σε ετήσια βάση, τον Φεβρουάριο 2016, έναντι μείωσης κατά 4,4% τον προηγούμενο μήνα και σημαντικής αύξησης κατά 12,8% τον Φεβρουάριο του Διάρθρωση Εξαγωγών εκτός Καυσίμων, Ιαν.- Φεβ Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Μηχα νήματα 14% Βιομ. Είδη 32% Τρόφιμα 21% Χημικά 15% Ποτά /Καπνός 4% Πρώτες Ύλες 5% Ελαια 6% Οι μεταπτώσεις των εξαγωγών από μήνα σε μήνα φανερώνουν περιβάλλον αβεβαιότητας υπό την εντύπωση των ανακοινώσεων για νέα φορολογικά μέτρα και επιβαρύνσεις επί των επιχειρήσεων, που εκ των πραγμάτων εμποδίζονται να προγραμματίσουν την διείσδυση στις διεθνείς αγορές. Σε όρους πρώτου διμήνου 2016, οι εξαγωγές χωρίς καύσιμα μειώθηκαν οριακά κατά 0,3%, έναντι αύξησης κατά 10,8% την αντίστοιχη περίοδο του Αναφορικά με την κατεύθυνση των εξαγωγών, οι εξαγωγές προς την Ευρωπαϊκή Ένωση αυξήθηκαν κατά 3,4%, ενώ αντίθετα οι εξαγωγές προς τις τρίτες χώρες μειώθηκαν σημαντικά κατά 8,0%. Κατά συνέπεια, το 70% των εξαγωγών απορροφάται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το λοιπό 30% από τις τρίτες χώρες. Η ενίσχυση του ρυθμού μεγέθυνσης των οικονομιών της Ζώνης του Ευρώ το 2016 (+1,5%, ΔΝΤ Απρίλιος 2016) θα διαμορφώσει πιο ευνοϊκές συνθήκες για την εξέλιξη της ζήτησης των ελληνικών εξαγώγιμων προϊόντων. β. Εξαγωγές με καύσιμα Οι εξαγωγές μαζί με τα πετρελαιοειδή μειώθηκαν κατά 7,6% στο πρώτο δίμηνο του 2016, έναντι πτώσης κατά 6,8% στην αντίστοιχη περίοδο του 2015, αφού οι εξαγωγές των πετρελαιοειδών στην περίοδο αυτή παρουσίασαν κάθετη πτώση κατά 26,5%. 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% -30% -40% 8,7% 25,7% Τρόφιμα Ποτά /Καπνός Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Εξαγωγές Αγαθών, Ιαν.- Φεβ % ετήσιες μεταβολές -21,1% -26,5% -6,1% Αναφορικά με τις εξαγωγές ανά κλάδο στο δίμηνο 2016, σύμφωνα με την μονοψήφια ανάλυση του εξωτερικού εμπορίου της ΕΛΣΤΑΤ, εκτός των πετρελαιοειδών και ο κλάδος και πρώτων υλών υπέστη σημαντική μείωση κατά 21,1%. Απεναντίας, οι κλάδοι που αύξησαν τις εξαγωγές σε σχέση με πέρυσι, ήσαν ο κλάδος τροφίμων (+8,7), τα ποτάκαπνός (+25,7%), και τα χημικά προϊόντα (+6,5%). Τον Φεβρουάριο 2016 οι συνολικές εξαγωγές μειώθηκαν κατά 7,0%, έναντι μικρής μείωσης κατά 0,9% τον Φεβρουάριο 2015, εξαιτίας της πτώσης κατά 32,2% (πηγή ΠΣΕ) της αξίας των εξαγωγών πετρελαιοειδών (ορυκτέλαιων και άλλων προϊόντων διύλισης) από τα ελληνικά διυλιστήρια. γ. Εισαγωγές χωρίς καύσιμα Μηχα νήματα 28% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 6,5% Πρώτες Καύσιμα Ελαια Χημικά Βιομ. Ύλες Είδη -2,1% -3,2% Διάρθρωση Εισαγωγών εκτός Καυσίμων, Βιομ. Είδη 22% Μηχα νήματα Ιαν.- Φεβ Τρόφιμα 15% Ποτά /Καπνός 2% Πρώτες Ύλες 3% Ελαια 1% Χημικά 21% -22,7% Λοιπά Οι εισαγωγές χωρίς τα καύσιμα αυξήθηκαν κατά 6,6% στο πρώτο δίμηνο του 2016, έναντι μείωσης κατά 2,0% στην αντίστοιχη περίοδο του Η άνοδος των εισαγωγών εκτιμάται ότι θα επιβαρύνει τις εξωτερικές συναλλαγές, όταν ανακάμψει η οικονομική δραστηριότητα. Αξίζει να επισημανθεί ότι το 50% περίπου των εισαγωγών αναφέρονται σε 3

4 μηχανήματα, βιομηχανικά αγαθά και πρώτες ύλες, γεγονός που καθιστά αναγκαία την περαιτέρω ενίσχυση της εξωστρέφειας των ελληνικών επιχειρήσεων. Η αύξηση των εισαγωγών χωρίς τα καύσιμα οφείλεται στην αύξηση των πληρωμών για εισαγωγές ποτών και προϊόντων καπνού (+17,4%), μηχανημάτων (+25,0%) και Λοιπών προϊόντων (+67,7%). Από την ανάλυση των εισαγωγών προκύπτει ότι τα βιομηχανικά είδη, τα μηχανήματα και τα χημικά προϊόντα αντιπροσωπεύουν την πλειονότητα των ελληνικών εισαγωγών εκτός καυσίμων (22%, 28% και 21% αντίστοιχα). Ακολουθεί σε σημασία η συμμετοχή των τροφίμων και ποτών στο εισαγωγικό εμπόριο (16%). Σχετικά με την προέλευση των εισαγωγών, σε αντίθεση με τις εξαγωγές, η αύξηση των εισαγωγών προήλθε από τρίτες χώρες κατά 22,9%, έναντι οριακής μείωσης κατά 0,4% από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρά ταύτα, ο κύριος όγκος των ελληνικών εισαγωγών προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (65,6%). Επίσης, τον Φεβρουάριο 2016, οι εισαγωγές χωρίς τα καύσιμα, αυξήθηκαν κατά 13,7%, σε ετήσια βάση, έναντι μείωσης κατά 6,7% στον αντίστοιχο μήνα του δ. Εισαγωγές με καύσιμα Οι ελληνικές εισαγωγές με τα καύσιμα μειώθηκαν κατά 2,4% στο πρώτο δίμηνο του 2016, έναντι πτώσης κατά 16,1% στο αντίστοιχο δίμηνο του Σημειώνεται ότι οι εισαγωγές καυσίμων, που περιλαμβάνουν κυρίως το αργό πετρέλαιο, σημείωσαν στο δίμηνο 2016 κάθετη πτώση κατά 29,9%. δίμηνο του 2016, έναντι μείωσης κατά 26,8% στην αντίστοιχη περίοδο του Παράλληλα, έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου χωρίς τα καύσιμα διευρύνθηκε κατά 15,2% στο πρώτο δίμηνο του 2016, έναντι ελάττωσης κατά 14,6% στην αντίστοιχη περίοδο του Το έλλειμμα του ισοζύγιο των καυσίμων συρρικνώθηκε στο πρώτο δίμηνο του 2016 σε 313,3 εκατ. έναντι 510,4 εκατ. στο πρώτο δίμηνο του 2015 (πτώση κατά 38,6% σε 12μηνη βάση). Ο περιορισμός του ελλείμματος του ισοζυγίου των καυσίμων οφείλεται στην μεγάλη μείωση των τιμών του πετρελαίου και στην πτώση της αξίας των εισαγωγών και εξαγωγών καυσίμων. Δείκτης Κύκλου Εργασιών στη Βιομηχανία: Ο δείκτης κύκλου εργασιών της βιομηχανίας (ΕΛΣΤΑΤ), στο σύνολο της αγοράς (τρέχουσες τιμές) και χωρίς την αρνητική επίπτωση των καυσίμων, μειώθηκε κατά 1,6% στο πρώτο δίμηνο του 2016, έναντι μικρής αύξησης κατά 0,6% στην αντίστοιχη περίοδο του Σημειώνεται ότι ο δείκτης κύκλου εργασιών στη βιομηχανία είχε αυξηθεί κατά 1,2% συνολικά το 2015 έναντι μείωσης κατά 0,5% το Η μείωση του κύκλου εργασιών στο πρώτο δίμηνο του 2016 οφείλεται στη μείωση κατά 2,8% του κύκλου εργασιών στη βιομηχανία για την εγχώρια αγορά, καθώς και του κύκλου εργασιών για την εξωτερική αγορά κατά 1,0%. Πωλήσεις της Μεταποίησης στο Εξωτερικό, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016 (% ετήσια μεταβολή) Τσιμεντοβιομηχανία Σιδηρουργία Βιομ. Πλαστικών Φαρμακοβιομηχανία -11,8% 0,8% 6,6% 23,2% Συμπληρώνεται ότι τον Φεβρουάριο 2016 η συνολική αξία των εισαγωγών αυξήθηκε κατά 1,9%, έναντι πτώσης κατά 15,0% τον Φεβρουάριο του Βιομ. Καυσίμων-36,1% Ποτοποιϊα Βιομ.Τροφίμων 0,8% 8,1% 60% Εισαγωγές Αγαθών, Ιαν.- Φεβ % ετήσιες μεταβολές 67,7% Καπνοβιομηχανία Ηλεκτρονικά Προϊόντα Χαρτοβιομηχανία -12,3% 2,2% 23,4% 40% 20% 0% -20% -40% 0,3% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 17,4% Τρόφιμα Ποτά /Καπνός -13,4% ε. Εμπορικό Ισοζύγιο -29,9% -4,7% 0,4% 3,7% Πρώτες Καύσιμα Ελαια Χημικά Βιομ. Ύλες Είδη 25,0% Μηχα νήματα Λοιπά Η μείωση των εισαγωγών με τα καύσιμα (-2,4%) στο πρώτο δίμηνο του 2016 σε συνάρτηση με την πτώση των αντίστοιχων εξαγωγών (-7,6%), διεύρυνε σημαντικά το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου εξωτερικών πληρωμών κατά 5,2% στο πρώτο Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Ωστόσο, εάν προστεθεί η αρνητική επίδραση του κλάδου των καυσίμων, τότε ο κύκλος εργασιών με τα καύσιμα στο σύνολο της αγοράς μειώνεται σημαντικά στο πρώτο δίμηνο του 2016 κατά 14,5%,(πρώτο δίμηνο 2015: -12,5%), κατά 13,0% (πρώτο δίμηνο 2015: -9,5%) στην εσωτερική αγορά και 16,5% (πρώτο δίμηνο 2015: -16,2%) στην εξωτερική αγορά. Σημειώνεται ότι ο κλάδος των παραγώγων πετρελαίου και άνθρακα, εξαιτίας της πτώσης των τιμών πετρελαίου και επειδή κατέχει σημαντική βαρύτητα στην κατάρτιση του δείκτη κύκλου εργασιών (συντελεστές στάθμισης: σύνολο αγοράς 33,96 και 31,51 και 39,47 της εσωτερικής και εξωτερικής αγοράς αντίστοιχα), παρουσίασε 4

5 σημαντική πτώση της αξίας των πωλήσεων και στο πρώτο δίμηνο του 2016 (σύνολο αγοράς -34,2%, εγχώρια αγορά -32,40%, εξωτερική αγορά -36,1%). Κατά συνέπεια επήλθε πτώση του κύκλου εργασιών στα προϊόντα εξωτερικής αγοράς, εξαιτίας της αρνητικής επίπτωσης του κλάδου των καυσίμων κατά 15,5 εκατοστιαίες μονάδες και αντίστοιχες μειώσεις στην εσωτερική και στο σύνολο της αγοράς κατά 10,9 και 12,9 εκατοστιαίες μονάδες. Επομένως οι αρνητικές μεταβολές του κύκλου εργασιών του κλάδου των παραγώγων πετρελαίου και επηρεάζουν καθοριστικά το σύνολο της αξίας του κύκλου εργασιών της μεταποιητικής βιομηχανίας, επισκιάζοντας την δυναμική αναπτυξιακή επίδοση (παρά τα εμπόδια των κεφαλαιακών περιορισμών) ιδίως στο εξωτερικό σημαντικών κλάδων της ελληνικής βιομηχανίας. Ειδικότερα, από την ανάλυση των κλάδων της ελληνικής βιομηχανίας, εκ των 24 μεταποιητικών κλάδων οι 14 σημείωσαν σημαντικές εξαγωγικές επιδόσεις στο πρώτο δίμηνο του Εξ αυτών την μεγαλύτερη αύξηση των πωλήσεων στο εξωτερικό είχαν οι κλάδοι, της τσιμεντοβιομηχανίας, της φαρμακοβιομηχανίας, της καπνοβιομηχανίας και ποτοποιίας, του εξοπλισμού μεταφορών, της βιομηχανίας επίπλων, των εκτυπώσεων και αναπαραγωγής προεγγγεγραμμένων μέσων, της ξυλουργίας και χαρτοβιομηχανίας, της βιομηχανίας πλαστικών, της βιομηχανίας χημικών και της κατασκευής μεταλλικών προϊόντων. Σημειώνεται και η συγκρατημένη πολιτική τιμών των εγχώριων βιομηχανικών επιχειρήσεων (εις βάρος των περιθωρίων κέρδους τους) σε σημαντικούς κλάδους παραγωγής εξαγώγιμων κυρίως προϊόντων. Συγκεκριμένα σύμφωνα με τον δείκτη τιμών παραγωγού στη βιομηχανία (ΕΛΣΤΑΤ) οι τιμές των τελικών προϊόντων που διατίθενται στην εξωτερική αγορά παρουσίασαν μηδαμινή άνοδο κατά 0,8% (κατά μέσο όρο) σε ετήσια στο πρώτο δίμηνο του 2016, έναντι οριακής αντίστοιχης μείωσης κατά 1,0% στο πρώτο δίμηνο του Οι εκπρόσωποι των χωρών-μελών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) που συγκεντρώθηκαν στις ΗΠΑ για την Εαρινή Σύνοδο, διαπίστωσαν ότι οι κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομία έχουν ενταθεί από τον Οκτώβριο του 2015, αυξάνοντας την πιθανότητα μιας γενικευμένης επιβράδυνσης και μιας αιφνιδιαστικής υποχώρησης των κεφαλαιακών ροών. Ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες έχουν υψηλό εσωτερικό και εξωτερικό δανεισμό, με αποτέλεσμα να είναι ευάλωτες στις απότομες διακυμάνσεις των νομισμάτων τους και στις εκροές κεφαλαίων. Ωστόσο, οι κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομία έχουν σταθεροποιηθεί σε σχέση με τις εκτιμήσεις του περασμένου Φεβρουάριου στη συνάντηση της Σαγκάης. Εντούτοις, ορισμένοι εκτιμούν ότι η σταθερότητα μπορεί να ανατραπεί ανά πάσα στιγμή, εάν υπάρξει έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει βραχυπρόθεσμη αστάθεια, είτε ξεσπάσει μια πολιτική κρίση στη Βραζιλία, είτε η οικονομική επιβράδυνση στην Κίνα είναι μεγαλύτερη της εκτιμωμένης. Στους κινδύνους αυτούς μπορούν να προστεθούν η κλιμακούμενη γεωπολιτική ένταση, η προσφυγική κρίση στην Ευρώπη, καθώς και το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ. Οι υπουργοί Οικονομικών και οι επικεφαλής των κεντρικών τραπεζών, δεσμεύθηκαν να χρησιμοποιήσουν όλα τα μέσα νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής, αλλά και να προβούν στις αναγκαίες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται κατά περίπτωση, προκειμένου να στηριχθεί η ζήτηση και να ενισχυθεί η αναπτυξιακή διαδικασία. Όσον αφορά τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, η ανάγκη υιοθέτησης τους κρίνεται επιτακτική, καθώς έχει διαπιστωθεί ότι μόνο η νομισματική πολιτική δεν μπορεί να προσφέρει μια ισομερώς κατανεμημένη ανάπτυξη. Απαιτείται μια ισχυρή και ισορροπημένη αναπτυξιακή πολιτική, προκειμένου να τονωθεί η παγκόσμια οικονομία και να αποφευχθεί ο αποπληθωρισμός. Παράλληλα, οι χώρες-μέλη της ομάδας G-20 επανέλαβαν τη δέσμευση για αποφυγή νομισματικών υποτιμήσεων, προκειμένου να αποκτηθεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Στο οικονομικό ημερολόγιο της εβδομάδας που διανύουμε ξεχωρίζει η συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ την Πέμπτη, με την αγορά να μην προσδοκά κάποια αλλαγή σε επίπεδο νομισματικής πολιτικής. Η ΕΚΤ αφού ανακοίνωσε ήδη μια σειρά μέτρων τόνωσης της πραγματικής οικονομίας στις 10 Μαρτίου, συμπεριλαμβανομένου της επέκτασης του προγράμματος αγορών περιουσιακών στοιχείων (QE), των αγορών εταιρικών ομολόγων και ενός νέου προγράμματος τεσσάρων στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (ΣΠΠΜΑ ΙΙ), διάρκειας 4 ετών η καθεμία. Το νέο πρόγραμμα θα ξεκινήσει τον Ιούνιο του με αρνητικά επιτόκια, η ΕΚΤ είναι πιθανό να διατηρήσει την υφιστάμενη πολιτική της τουλάχιστον κατά τους προσεχείς μήνες. Τα πρόσφατα μακροοικονομικά δεδομένα της Ευρωζώνης και οι χρηματοοικονομικές εξελίξεις εμφανίζουν μια μικτή εικόνα, ωστόσο οι κίνδυνοι παραμένουν, με τον σημαντικότερο, τον δομικό πληθωρισμό να παραμένει σταθερός. Εντούτοις, ο Πρόεδρος της ΕΚΤ θα κληθεί να απαντήσει μετά το πέρας της συνεδρίασης του Διοικητικού Συμβουλίου, σε πιθανές ερωτήσεις που 5

6 θα αφορούν τις λεπτομέρειες του προγράμματος αγοράς εταιρικών ομολόγων, αλλά και την κατάσταση των ιταλικών τραπεζών. Οι εξελίξεις στην περιφέρεια της Ευρωζώνης είναι σχετικά πολλές στην παρούσα συγκυρία, με τον πολιτικό κίνδυνο να αυξάνεται με υψηλό ρυθμό. Σημαντική αξιολογείται η περίπτωση της Ιταλίας, λόγω της σημασίας του τραπεζικού κλάδου για την ίδια την Ιταλία αλλά και την συμβολή της στην οικονομική ανάκαμψη στην ευρύτερη Ζώνη του Ευρώ. Σημειώνεται, ότι υφίσταται σημαντική αβεβαιότητα ως προς το πώς ακριβώς θα λειτουργήσει το πρόσφατα ανακοινωθέν, ιδιωτικό Ταμείο Atlante, σχετικά με τη δυνατότητα μόχλευσης του και το σχήμα των αγορών των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPL). Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι πιθανό αυτή την εβδομάδα να ψηφισθεί στην Ιταλία σε σχέση με το ταμείο Atlante, νέο πτωχευτικό δίκαιο που θα αποσκοπεί στη μείωση των διαδικασιών εκκαθάρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες έχουν προχωρήσει σε μια ιστορικά υψηλή ενίσχυση της ρευστότητας, μέσω διαφόρων προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης, χωρίς ωστόσο η αποτελεσματικότητα της κίνησης να αξιολογείται ως ιδιαιτέρως ικανοποιητική. Οι μη συμβατικές νομισματικές πολιτικές των κεντρικών τραπεζών αδυνατούν να αποδώσουν τα αναμενόμενα, καθώς η περιορισμένη ονομαστική ζήτηση συμπιέζει τις τιμές και κατά συνέπεια εντείνει το φαινόμενο του αποπληθωρισμού. Το υποτονικό επενδυτικό κλίμα, η υψηλή ανεργία και οι σχετικά αδύναμοι εταιρικοί ισολογισμοί θα αναγκάσουν τις κεντρικές τράπεζες να εξετάσουν τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης εκ νέου. και 75,8% τον Ιανουάριο, το χαμηλότερο επίπεδο από τα τέλη του Στο άμεσο μέλλον δεν αναμένεται να ενισχυθούν οι επενδύσεις σε κεφαλαιουχικό εξοπλισμό, όσο υπάρχει σημαντικό αναξιοποίητο εργοστασιακό δυναμικό είτε δεν δημιουργούνται πιέσεις για άνοδο των μισθών, οι οποίες θα παρακινούσαν τους επιχειρηματίες να υποκαταστήσουν την εργασία με κεφάλαιο. Λιανικές πωλήσεις Οι λιανικές πωλήσεις μειώθηκαν τον Μάρτιο κατά 0,3%, σε μηνιαία βάση. Οι αναλυτές ανέμεναν άνοδο των λιανικών πωλήσεων κατά 0,1%, ενισχυμένες και από τις αγορές του Πάσχα (27 Μαρτίου). Συνεπώς, η σημειούμενη μείωση εγείρει ανησυχίες για τη διατήρηση του ρυθμού ανόδου της καταναλωτικής δαπάνης. Εδικά στην παρούσα συγκυρία, που οι εξαγωγές παρουσιάζουν κάμψη, η καταναλωτική δαπάνη διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση του ΑΕΠ σε ικανοποιητικό επίπεδο. Σε ετήσια βάση ο ρυθμός αύξησης των λιανικών πωλήσεων επιβραδύνθηκε στο 1,7% τον Μάρτιο, από 3,7% τον Φεβρουάριο. Τα στοιχεία των λιανικών πωλήσεων ενδεχομένως να οδηγήσουν την Fed να αναθεωρήσει προς τα κάτω τις προοπτικές της αμερικανικής οικονομίας. ΗΠΑ Βιομηχανική παραγωγή Η βιομηχανική παραγωγή τον Μάρτιο συρρικνώθηκε περαιτέρω σε μηνιαία βάση, κατά 0,6% μετά από μείωση 0,6% τον Φεβρουάριο, περισσότερο από όσο ανέμεναν οι αναλυτές (-0,1%). Η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής για δεύτερο συνεχόμενο μήνα, προήλθε από τη μείωση της μεταποιητικής παραγωγής, κατά 0,3% σε μηνιαία βάση, αλλά και των άλλων επιμέρους κατηγοριών βιομηχανικών προϊόντων. Η βιομηχανική παραγωγή φαίνεται να πλήττεται από το ανατιμημένο δολάριο, τη χαμηλή τιμή του πετρελαίου και την ασθενή ζήτηση του εξωτερικού, ενώ σε ετήσια βάση καταγράφεται μείωση της τάξεως του 2%. Συνεπεία των ανωτέρω ήταν η περαιτέρω, σημαντική μείωση του ποσοστού χρησιμοποίησης της εργοστασιακού δυναμικού (capacity utilization) της βιομηχανίας, για τρίτο κατά σειρά μήνα. Πιο συγκεκριμένα, διαμορφώνεται στο 74,8% τον Mάρτιο από 75,3% τον Φεβρουάριο Πληθωρισμός Σύμφωνα με τα μη εποχικά διορθωμένα στοιχεία, ο ΔΤΚ επιβραδύνθηκε περαιτέρω, στο 0,9% τον Μάρτιο σε ετήσια βάση, από 1,0% τον Φεβρουάριο, ενώ είχε φθάσει το 1,4% τον Ιανουάριο. Επιπλέον, ο δομικός πληθωρισμός σημείωσε κάμψη, διαμορφούμενος στο 2,2% τον Μάρτιο, από 2,3% τον Φεβρουάριο. Η ανάσχεση της αυξητικής τάσης του πληθωρισμού, ο οποίος αποτελεί ένα από τους δύο στόχους του καταστατικού της Fed, αυξάνει την αβεβαιότητα για τις επόμενες κινήσεις της. 6

7 ενέργειας, να αυξηθούν στο 1,0% τον Μάρτιο, από 0,8% τον Φεβρουάριο. Παρά την παροδική άνοδο του πληθωρισμού, χαμηλά επίπεδα πληθωρισμού, είτε ακόμη και αρνητικά, είναι αναπόφευκτα τους επόμενους μήνες εξαιτίας της τιμής χαμηλής τιμής του πετρελαίου, όπως επεσήμανε και ο Πρόεδρος της ΕΚΤ. Δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης του University of Michigan Όσον αφορά στις προσδοκίες των νοικοκυριών, ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης του University of Michigan μειώθηκε για τέταρτο συνεχόμενο μήνα, στις 89,7 μονάδες τον Απρίλιο, από 91,0 μονάδες τον Μάρτιο, το χαμηλότερο επίπεδο από τον Σεπτέμβριο του Τα στοιχεία της έρευνας δείχνουν ότι τα νοικοκυριά αναπροσάρμοσαν προς τα κάτω τις προσδοκίες τους για την αύξηση των μισθών και τον πληθωρισμό. Επίσης, εκφράζουν ανησυχία ότι ενδεχόμενη επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας μπορεί να ανακόψει τον ρυθμό δημιουργίας νέων θέσεων απασχόλησης. Τα στοιχεία της έρευνας προοιωνίζονται επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης της καταναλωτικής δαπάνης, στο 2,5% για το 2016, ενώ εκτιμάτο σε 2,7% τον Μάρτιο. Βιομηχανική παραγωγή Η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε κατά 0,8%, τον Φεβρουάριο σε μηνιαία βάση, μετά από αύξηση 1,9% τον Ιανουάριο. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μηνιαία μείωση των τελευταίων 18 μηνών και οφείλεται κυρίως στην κάμψη της παραγωγής μη διαρκών καταναλωτικών αγαθών και ενέργειας. Σε ετήσια βάση, η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε κατά 0,8%, με όλους τους επιμέρους κλάδους να καταγράφουν άνοδο, εξαιρουμένης της παραγωγής ενέργειας. Σε επίπεδο κράτους-μέλους, η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε στις μεγαλύτερες οικονομίες όπως τη Γερμανία (0,9%), την Ιταλία (1,2%), τη Γαλλία (0,6%) και την Ισπανία (2,2%). Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ) Πληθωρισμός Τον Mάρτιο ο πληθωρισμός σε ετήσια βάση εγκατέλειψε το αρνητικό πεδίο και διαμορφώθηκε στο 0,0%, έναντι -0,2% τον Φεβρουάριο. Σημειώνεται ότι, εκτός του κλάδου της ενέργειας, οι υπόλοιπες κατηγορίες αγαθών (τρόφιμα-ποτάκαπνός, βιομηχανικά αγαθά εκτός ενέργειας, υπηρεσίες) κατέγραψαν άνοδο του ρυθμού μεταβολής των τιμών. Αξιοσημείωτη ήταν η άνοδος των τιμών των υπηρεσιών, από 0,9% τον Φεβρουάριο σε 1,4% τον Μάρτιο. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά, αφενός την αποτελεσματικότητα της ενισχυμένης «ένεσης» ρευστότητας από την ΕΚΤ και αφετέρου τηn αυξημένη κατανάλωση την περίοδο του Πάσχα (27 Μαρτίου). Επίσης σημειώνεται η περαιτέρω πτώση των τιμών της ενέργειας κατά 8,7% τον Μάρτιο, έναντι μείωσης 8,1% τον Φεβρουάριο (σε ετήσια βάση), η οποία ενίσχυσε εκ νέου τις αποπληθωριστικές πιέσεις. Εντούτοις, οι ισχυρές πληθωριστικές πιέσεις από τον κλάδο των υπηρεσιών αντιστάθμισαν τις εντεινόμενες αποπληθωριστικές πιέσεις από την τιμή της ενέργειας, με αποτέλεσμα, τόσο ο δομικός πληθωρισμός, όσο και ο ΔΤΚ εξαιρουμένης της Εξωτερικός τομέας Σύμφωνα με τα εποχικά διορθωμένα στοιχεία της Eurostat, το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου μειώθηκε, στα 20,2 δισ. τον Φεβρουάριο έναντι 22,8 δισ. τον Ιανουάριο. Σε ετήσια βάση, το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου ήταν μειωμένο κατά 12,9%. Σημειώνεται ότι, ενισχύθηκε η ήδη σημαντική θέση της Γερμανίας στο εμπορικό ισοζύγιο καθώς συμμετέχει κατά 14,8 δισ. (73,3% του συνολικού πλεονάσματος της ΖτΕ), ενώ οι εξαγωγές αγαθών της ανέρχονται στα 41,1 δισ. που αντιστοιχεί στο 24,5% του συνόλου των εξαγωγών αγαθών της ΖτΕ. 7

8 Γερμανία Δείκτης εμπιστοσύνης των επενδυτών (ZEW) Ο δείκτης εμπιστοσύνης των επενδυτών (ZEW) για τις προοπτικές ανάπτυξης της γερμανικής οικονομίας τους επόμενους 6 μήνες, αυξήθηκε για δεύτερο συνεχόμενο μήνα, στις 11,2 μονάδες τον Απρίλιο από 4,3 μονάδες τον Μάρτιο, ενώ οι αναλυτές ανέμεναν άνοδο αλλά στο επίπεδο των 8,0 μονάδων. Στις προσδοκίες των επενδυτών, θετικά επέδρασαν τα στοιχεία για το ΑΕΠ της Κίνας, αλλά αρνητικά βαραίνει η γενικότερη επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας και η πορεία άλλων αναδυομένων αγορών όπως και το ενδεχόμενο εξόδου της Μ. Βρετανίας από την ΕΕ. Επιπλέον, η έρευνα δείχνει ότι η σημαντική ενίσχυση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ βελτίωσε ιδιαίτερα την εμπιστοσύνη των επενδυτών για τις προοπτικές ανάπτυξης της ΖτΕ, φθάνοντας τις 21,5 μονάδες τον Απρίλιο, από 10,6 μονάδες τον Μάρτιο. Εντούτοις, μείωση κατέγραψε ο επιμέρους δείκτης για την τρέχουσα οικονομική συγκυρία της Γερμανίας. ΚΙΝΑ Θετική είναι η εικόνα για την οικονομία της Κίνας, καθώς το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 6,7%, σε ετήσια βάση, στο πρώτο τρίμηνο 2016, έναντι 6,8% στο τέταρτο τρίμηνο Η αύξηση είναι αυτή που ανεμένετο από τις αγορές και συμπλέει με τον στόχο της κυβέρνησης για ανάπτυξη 6,5%-7% για το 2016, αν και είναι η χαμηλότερη από την κορύφωση της χρηματοοικονομικής κρίσης στο πρώτο τρίμηνο Προς επιβεβαίωση των ευνοϊκών προοπτικών της κινεζικής οικονομίας, ανακοινώθηκαν και τα ευνοϊκότερα από αυτά που αναμένονταν στοιχεία που αφορούν στη βιομηχανική παραγωγή, τις λιανικές πωλήσεις και τις επενδύσεις που υποδεικνύουν ότι η εσωτερική ζήτηση ενδυναμώνεται. Επίσης, θετικά ήταν τα στοιχεία για το εμπορικό πλεόνασμα, καθώς οι εξαγωγές αυξήθηκαν με τον υψηλότερο ρυθμό εδώ και 12 μήνες, κάτι που τεκμηριώνει ότι η εξωτερική ζήτηση αυξάνεται, ενώ οι εισαγωγές μειώθηκαν με μικρότερο ρυθμό, γεγονός που προμηνύει εντονότερη εσωτερική ζήτηση. Φαίνεται ότι τα μέτρα νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής προς ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας που έχουν ληφθεί τους τελευταίους 15 μήνες αποδίδουν καρπούς και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των αγορών στις προοπτικές της οικονομίας της Κίνας. Βέβαια, οι αναλυτές προσδοκούν και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ώστε να προχωρήσει η διαδικασία μετεξέλιξης της κινεζικής οικονομίας σε μία οικονομία που να στηρίζεται λιγότερο στις επενδύσεις και περισσότερο στην κατανάλωση προκειμένου να σταθεροποιηθεί ο ρυθμός ανάπτυξης. 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας αντανακλούν τα μεγέθη της κινεζικής οικονομίας Μαρ-15 Απρ-15 Μαϊ-15 Ιουν-15 Ιουλ-15 Αυγ-15 Σεπ-15 Οκτ-15 Νοε-15 Δεκ-15 Ιαν.- Φεβ.16 Μαρ-16 Βιομηχανική παραγωγή Λιανικές πωλήσεις Επενδύσεις Πηγή: Στατιστική αρχή Ισοτιμίες Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου του Σικάγο, οι τοποθετήσεις στο δολάριο ΗΠΑ (USD+DXY) για μη εμπορικές συναλλαγές (specs) την εβδομάδα που έληξε στις μειώθηκαν, ενώ οι συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις παρέμειναν σε θετικό επίπεδο για 101 η εβδομάδα. Ενισχύθηκε το αγοραστικό ενδιαφέρον για το ευρώ με αποτέλεσμα η καθαρή θέση υπέρ του δολαρίου να διαμορφωθεί στα $ 2,74 δισ. Οι τοποθετήσεις κατά του ευρώ για μη εμπορικές συναλλαγές (specs), την εβδομάδα που έληξε στις , μειώθηκαν κατά συμβόλαια, με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις να διαμορφωθούν στα συμβόλαια από την προηγούμενη εβδομάδα. Σημειώνεται ότι πρόκειται για την τέταρτη εβδομαδιαία μείωση από την 1 Μαρτίου. Αναμένεται σταθεροποίηση των specs θέσεων εναντίον (short) του ευρώ δισ. Ιαν-00 Ιαν-15 Μαρ-15 Μαϊ-15 Ιουλ-15 Σεπ-15 Νοε-15 Ιαν-16 Μαρ-16 Πηγή: CFTC,IMM, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank Ευρώ: Το ευρώ, εμφανίζεται ενισχυμένο στην αρχή της εβδομάδας, έναντι του δολαρίου-ηπα. Η ισοτιμία δολαρίου-ευρώ στις 18 Απριλίου διαμορφωνόταν περί τα 1,1309 USD/EUR από 1,1395 USD/EUR που ήταν στις 11 Απριλίου, με αποτέλεσμα το ευρώ να καταγράφει από την αρχή του έτους κέρδη 4,2%, έναντι του δολαρίου. Ωστόσο, το δολάριο παρά τα πρόσκαιρα κέρδη του εμφανίζεται αδύναμο όπως αποτυπώνεται και στην πορεία του σταθμισμένου δείκτη Dollar Index-DXY, ο οποίος μετράει την αξία του δολαρίου, έναντι των έξι σημαντικότερων νομισμάτων (ευρώ, γιεν, στερλίνα, δολάριο Καναδά, κορώνα Σουηδίας, φράγκο Ελβετίας). Ειδικότερα, ο σταθμισμένο δείκτης καταγράφει σωρευτικές απώλειες από την αρχή του έτους 4,3%. -6,5 8

9 Ελβετικό φράγκο: Το ευρώ, εμφανίζεται ενισχυμένο στην αρχή της εβδομάδας, κινούμενο στην περιοχή των 1,0920 φράγκων. Σημειώνεται, ότι το ευρώ καταγράφει απώλειες από την αρχή του έτους έναντι του φράγκου, περί το 0,3%. Σύμφωνα με τα δημοσιευθέντα νομισματικά στοιχεία της ΤτΕλβετίας (SNB), την προηγούμενη εβδομάδα, δεν υπήρξε κάποια παρέμβαση της στην αγορά συναλλάγματος για αποτροπή ενίσχυσης του φράγκου, ωστόσο το ποσό των μετρητών που οι εμπορικές τράπεζες της Ελβετίας είχαν καταθέσει στην SNB, αυξήθηκε την εβδομάδα που έληξε στις 15 Απριλίου στα 489,2 δισ. φράγκα από 486,4 δισ. φράγκα, που ήταν την προηγούμενη εβδομάδα. Στερλίνα: Μικτή εμφανίζεται η εβδομαδιαία εικόνα της στερλίνας, καθώς στις 18 Απριλίου, καταγράφει απώλειες έναντι του δολαρίου-ηπα (1,4173 USD/GBP) και κέρδη έναντι του ευρώ (0,7966 GBP/EUR). Σημειώνεται, ότι η στερλίνα διαπραγματεύεται από την αρχή του έτους χαμηλότερα κατά 8,2% έναντι του ευρώ και 3,8% έναντι του δολαρίου. Η στερλίνα δέχεται πιέσεις, καθώς διατηρείται η αβεβαιότητα για την προοπτική του Ηνωμένου Βασιλείου όσον αφορά στην ΕΕ, αλλά και την επιδείνωση της διάθεσης για ανάληψη επενδυτικού κινδύνου. Οι επενδυτές ανησυχούν ότι εάν το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρήσει από την ΕΕ θα επιβαρυνθεί οικονομικά, καθώς εμφανίζει εμπορικό έλλειμμα 10,3 δισ. (Ιανουάριος 2016) και έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών που το τελευταίο τρίμηνο του 2015, άγγιζε το 7% του ΑΕΠ. Επιπροσθέτως, ο υπουργός της Σκωτίας, Nicola Sturgeon, έδωσε μια άλλη διάσταση στη συζήτηση για πιθανόν Brexit, τονίζοντας ότι η έξοδος από την ΕΕ θα απαιτήσει ένα νέο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας. Η ανησυχία των επενδυτών αποτυπώνεται και στο CDS (credit default swaps) του Ηνωμένου Βασιλείου το οποίο διαμορφώνεται στα 45,0 bps από 43,1 bps που ήταν την περασμένη εβδομάδα και 21,4 bps στην αρχή του έτους. Αγορές ομολόγων Η πορεία του προγράμματος QE της ΕΚΤ Η νέα αναμενόμενη έκδοση 20-ετούς ομολόγου στην Ιταλία και η αυξημένη πιθανότητα νέας εκλογικής αναμέτρησης τον Ιούνιο στην Ισπανία, εξαιτίας αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης, αναμένεται να πιέσουν τις τιμές των ομολόγων, κυρίως στην περιφέρεια της Ευρωζώνης. Οι αγορές κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ την εβδομάδα μέχρι 15 Απριλίου στα πλαίσια εφαρμογής του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), διαμορφώθηκαν στα 670,841 δισ. με αποτέλεσμα ο μέσος εβδομαδιαίος όρος να διαμορφωθεί στα 11,8 δισ. Παράλληλα, στην ίδια περίοδο, η ΕΚΤ προέβη σε αγορές καλυμμένων ομολόγων, ύψους εκ. και ABS ύψους 45 εκ. δισ Πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων ΕΚΤ Εφαρμογή προγράμματος: 58 εβδομάδες Πηγή: Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα, Διεύθυνση Oικονομικών Μελετών-Alpha Bank Στην Ελληνική αγορά ομολόγων, το εύρος τιμών (αγορά) του 10-ετούς ομολόγου λήξης 2025 στις 18 Απριλίου διαμορφωνόταν σε τιμές μεταξύ 64,48-65,97 ή με απόδοση 8,92%-9,23%. Υπενθυμίζεται ότι στις το 10-ετές ομόλογο είχε καταγράψει χαμηλό αποδόσεως 5,475% και στις υψηλό αποδόσεως 19,27%. Σταθεροποιητικές τάσεις στις ομολογιακές αγορές της ΖτΕ Γερμανία Ολλανδία Γαλλία Πορτογαλία Ιταλία Ισπανία Ελλάδα 0,12 0,15 0,34 0,37 0,47 0,50 1,31 1,35 1,49 1,51 3,21 2,98 8,99 8, /4/ /4/2016 Πηγή: Reuters, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank Η διαφορά απόδοσης μεταξύ των ελληνικών 10-ετών και γερμανικών ομολόγων (spread) υποχώρησε στις 881 μονάδες βάσης. Η απόδοση του 10-ετούς γερμανικού ομολόγου, το σημείο αναφοράς για το κόστος δανεισμού της ζώνης του ευρώ, υποχώρησε στο 0,15%. Η 10-ετία της Πορτογαλίας στις 18 Απριλίου εμφάνιζε απόδοση 2,98%, της Ισπανίας 1,51% και της Ιταλίας 1,35%. Η διαφορά απόδοσης του 10-ετούς πορτογαλικού ομολόγου σε σχέση με την αντίστοιχη του γερμανικού, υποχώρησε σε εβδομαδιαία βάση, στις 283 μ.β. από 310 μ.β., ενώ του 10-ετούς ιταλικού ομολόγου ανήλθε οριακά στις 120 μ.β. από 119 μ.β. Στις ΗΠΑ, η απόδοση του 10- ετούς ομολόγου διαμορφωνόταν στο 1,78% στις Όσον αφορά την προσφορά στην πρωτογενή αγορά την τρέχουσα εβδομάδα, υπολογίζεται περί τα 18 δισ. Οι σημαντικότερες εκδόσεις εστιάζονται σε Βέλγιο (18 Απριλίου), Γερμανία (20 Απριλίου), Γαλλία και Ισπανία (21 Απριλίου). Ειδικότερα, το Γερμανικό δημόσιο θα δανεισθεί εκ νέου μεταξύ 4 δισ. στην υφιστάμενη έκδοση DBR λήξεως 2/2026. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο μέσος δανεισμός για την συγκεκριμένη εβδομάδα τα τελευταία τρία έτη ανέρχεται στα 8 δισ. 9

10 είχε η μείωση του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών. Βουλγαρία Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε, για δεύτερο στη σειρά μήνα, σε αρνητικό επίπεδο και υποχώρησε στο -1,5% τον Μάρτιο από -0,5% τον Φεβρουάριο, ενώ στο πρώτο τρίμηνο 2016, διαμορφώθηκε, κατά μέσο όρο, στο -0,7%. Σε μηνιαία βάση, ο πληθωρισμός ήταν -0,7% τον Μάρτιο, έναντι -0,3% τον Φεβρουάριο, με τη μεγαλύτερη μείωση να έχει παρουσιασθεί στις τιμές των τηλεπικοινωνιών (- 1,9%) και των μεταφορών (-1,7%). Ο εναρμονισμένος πληθωρισμός συνέχισε να είναι αρνητικός, για 31 κατά σειρά μήνες, και υποχώρησε στο -1,9% τον Μάρτιο από -1,0% τον Φεβρουάριο, ενώ στο πρώτο τρίμηνο 2016, διαμορφώθηκε, κατά μέσο όρο, στο -1,1%. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (Απρίλιος 2016), ο εναρμονισμένος πληθωρισμός από -1,1% το 2015, θα διαμορφωθεί σε θετικό επίπεδο το 2016 (0,2%) και θα αυξηθεί σε 1,2% το Κύπρος Τουριστικές αφίξεις Οι τουριστικές αφίξεις αυξήθηκαν τον Μάρτιο κατά 40,6%, σε ετήσια βάση, σε , έναντι τον Μάρτιο Τον Μάρτιο, οι αφίξεις τουριστών από το Ηνωμένο Βασίλειο, που αποτελούσαν το 43,3% των συνολικών τουριστικών αφίξεων, ανήλθαν σε , παρουσιάζοντας αύξηση κατά 44,1%, σε ετήσια βάση. Παράλληλα, οι αφίξεις από τη Γερμανία (9,4% συνολικών τουριστικών αφίξεων) αυξήθηκαν κατά 73,5% σε ετήσια βάση και οι αφίξεις από τη Ρωσία (9,4% συνολικών τουριστικών αφίξεων) αυξήθηκαν, έναντι του 2015, κατά 63,4%. Αντιθέτως, μείωση παρουσίασαν οι αφίξεις τουριστών από τη Γαλλία, την Ολλανδία και τη Σουηδία Οι τουριστικές αφίξεις διαμορφώθηκαν σε υψηλό μηνός των τελευταίων έντεκα ετών 0,0-0,5-1,0-1,5 Ο εναρμονισμένος πληθωρισμός υποχώρησε σε χαμηλό 14 μηνών Μαρ-15 Ιουν-15 Σεπ-15 Δεκ-15 Μαρ-16 Πηγή: Στατιστική Αρχή -2,0 Μαρ-15 Ιουν-15 Σεπ-15 Δεκ-15 Μαρ-16 Πηγή: National Statistical Institute Ρουμανία Ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών Το ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε πλεόνασμα κυρίως λόγω μείωσης του εμπορικού ελλείμματος (εκατ. ευρώ) 194,6 163,8 206,2 324,0 675, , , ,4 Το ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε πλεόνασμα 168,3 εκατ. στο πρώτο δίμηνο του 2016 (0,4% του ΑΕΠ), έναντι ελλείμματος 318,1 εκατ. στην αντίστοιχη περίοδο του 2015 (0,7% του ΑΕΠ). Αυτό ήταν κυρίως αποτέλεσμα της μείωσης του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου, καθώς οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 4,7%, ενώ οι εισαγωγές μειώθηκαν κατά 5,5%, αλλά και της μείωσης του ελλείμματος του ισοζυγίου εισοδημάτων και της αύξησης του πλεονάσματος του ισοζυγίου τρεχουσών μεταβιβάσεων. Αντιθέτως, αρνητική επίδραση στο ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών 789,5 541,6 165,5 168, ,1-500 Ιαν.-Φεβ.15 Ιαν.-Μάι.15 Ιαν.-Αύγ.15 Ιαν.-Νοέμ.15 Ιαν.-Φεβ.16 Πηγή: Bulgarian National Bank Ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών Το ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε υψηλότερο έλλειμμα κυρίως λόγω της αύξησης του εμπορικού ελλείμματος (εκατ. ευρώ) Ιαν.-Φεβ.15 Ιαν.-Μάι.15 Ιαν.-Αύγ.15 Ιαν.-Νοέμ.15 Ιαν.-Φεβ.16 Πηγή: National Bank of Romania Το ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε μεγάλη αύξηση του ελλείμματος στα 337 εκατ. στο πρώτο δίμηνο του 2016, έναντι 42 εκατ. στην αντίστοιχη περίοδο του Η αύξηση ήταν αποτέλεσμα κυρίως του υψηλότερου ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου και δευτερευόντως του ισοζυγίου εισοδημάτων. Αντιθέτως, αύξηση σημείωσε το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών μεταβιβάσεων, ενώ το πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (Απρίλιος 2016), το 10

11 έλλειμμα του ισοζυγίου των τρεχουσών συναλλαγών ως ποσοστό του ΑΕΠ θα αυξηθεί σε 1,7% το 2016 και σε 2,5% το 2017 από 1,1% το Σερβία Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός υποχώρησε στο 0,6% τον Mάρτιο από 1,5% τον Φεβρουάριο και ήταν πολύ χαμηλότερος από το κατώτατο όριο του στόχου της Τράπεζας της Σερβίας (2,5%-5,5%), ενώ στο πρώτο τρίμηνο 2016, διαμορφώθηκε, κατά μέσο όρο, στο 1,5%. Σε μηνιαία βάση, ο πληθωρισμός παρέμεινε αμετάβλητος στο -0,1% τον Μάρτιο, με τη μεγαλύτερη μείωση να έχει παρουσιασθεί στις τιμές της διασκέδασης και του πολιτισμού (-1,3%) και τη μεγαλύτερη αύξηση να έχει σημειωθεί στις τιμές της υγείας (0,8%). Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (Απρίλιος 2016), ο πληθωρισμός από 1,4% το 2015 θα αυξηθεί το 2016 στο 1,7% με περαιτέρω αύξηση το 2017 στο 3,1%. 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Μαρ-15 Ιουν-15 Σεπ-15 Δεκ-15 Μαρ-16 Πηγή: Στατιστική Αρχή Ο πληθωρισμός υποχώρησε σε χαμηλό 14 μηνών 11

12 Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 22 Απριλίου 2016 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές αγοράς) -4,3-5,5-9,2-7,3-3,1 0,7-0,2 Ιδιωτική Κατανάλωση -1,6-6,4-9,9-7,9-2,5 0,7 0,3 Δημόσια Κατανάλωση 2,1-4,2-7,0-7,2-5,5-2,4 0,0 Ακαθάριστες Επενδύσεις -13,8-19,3-20,7-23,4-9,3-2,6 0,7 Εξαγωγές -18,2 4,4 0,8 1,1 1,7 7,4-3,8 Εισαγωγές -20,2-3,4-8,2-9,4-2,9 7,8-6,9 Ανεργία (%) 9,6 12,7 17,9 24,4 27,5 26,5 24,9 Συνολική Απασχόληση -1,2-3,6-7,6-8,9-4,9 0,7 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (μέσα επίπεδα) 1,2 4,7 3,3 1,5-0,9-1,3-1,7 Χρηματοδότηση Ιδιωτικού Τομέα 4,2 0,0-3,1-4,0-3,9-3,1-2,0 Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) -10,1-5,4-3,0-3,7-8,4 0,4 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 126,7 146,2 172,0 159,4 177,0 178,6 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -12,4-11,4-10,0-3,8-2,1-2,1 0,0 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας Τελευταία διαθέσιμη έτος έτος Q1 Q2 Q3 Q4 περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικών Πωλήσεων (εκτός καυσίμων & λιπαντικών) -8,4-0,7 1,4 0,6-2, ,5 (12μηνο) Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων 3,1 30,1 19,2 33,2-2,2 2,1 5,5 (Ιαν. 2016) Ιδιωτική Οικοδομική Δραστηριότητα -25,6-5,8 29,2-5,6-22,2-0,2 (12μηνο) Μεταποίηση -1,1 1,8 5,2-1,0-0,2 1,2 5,8 (Ιαν. 2016) Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 46,0 49,9 48,5 47,1 37,5 48,6 49,0 (Μαρ. 2016) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 90,6 99,5 96,8 91,6 79,9 86,7 90,1 (Μαρ. 2016) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία 87,8 94,6 87,1 85,6 71,9 82,9 94,8 (Μαρ. 2016) Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών -69,0-54,0-37,0-44,0-61,0-62,0-71,9 (Μαρ.2016) Πιστωτική Επέκταση (τέλος περιόδου) Ιδιωτικός Τομέας -3,9-3,1-2,5-1,7-1,9-2,0-2,3 (Φεβ.) Επιχειρήσεις -4,9-3,7-2,2-0,5-0,8-0,9-1,9 (Φεβ.) - Βιομηχανία -2,8-3,3-0,9 2,7 2,8 2,4 0,0 (Φεβ.) - Κατασκευές 0,6-1,2 0,5 0,9 0,0-0,9-0,4 (Φεβ.) - Τουρισμός -2,6-0,6-1,2 0,4 0,6 0,6 0,8 (Φεβ.) Νοικοκυριά -3,5-2,9-3,0-3,1-3,2-3,1-2,9 (Φεβ.) - Καταναλωτικά Δάνεια -3,9-2,8-2,5-2,3-2,8-2,3-1,9 (Φεβ.) - Στεγαστικά Δάνεια -3,3-3,0-3,3-3,4-3,5-3,5-3,4 (Φεβ.) Τιμές Δείκτης Τιμών Καταναλωτή -0,9-1,3-2,4-2,1-1,8-0,6-0,5 (Φεβ.) Δομικός Πληθωρισμός -1,7-0,7-0,7-0,9-0,5 0,3 0,8 (Φεβ.) Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων -10,9-7,5-3,9-5,0-6,1-5,4-5,4 (4ο 3μηνο) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές -3,1 0,7 0,3 0,9-1,7-0,8-0,8 (4ο 3μηνο) Ιδιωτική Κατανάλωση -2,5 0,7 0,7 1,7-0,3-0,9-0,9 (4ο 3μηνο) Δημόσια Κατανάλωση -5,5-2,4 0,4-1,5-2,0 2,8 2,8 (4ο 3μηνο) Επενδύσεις -9,3-2,6 9,9 0,1-11,4 5,7 5,7 (4ο 3μηνο) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 1,7 7,4 3,3 1,5-10,3-8,8-8,8 (4ο 3μηνο) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -2,9 7,8 9,3-3,3-19,8-12,5-12,5 (4ο 3μηνο) Ισοζύγιο Πληρωμών σε δισ. Εξαγωγές Αγαθών 26,9 26,8 6,1 6,5 6,0 6,2 1,7 (Ιαν.2016) Εισαγωγές Αγαθών 47,7 49,1 11,1 11,1 9,2 10,6 2,8 (Ιαν.2016) Εμπορικό Ισοζύγιο -20,8-22,3-5,0-4,6-3,3-4,4-1,1 (Ιαν.2016) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών -3,7-3,8-3,2-0,4 5,6-1,7-0,7 (Ιαν.2016) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, ΕΛΣΤΑΤ, ΙΟΒΕ Το παρόν δελτίο έχει αποκλειστικά ενημερωτικό χαρακτήρα. Οι πληροφορίες που περιέχει προέρχονται από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες αλλά δεν έχουν επαληθευτεί από την Alpha Bank. Το παρόν δεν αποτελεί συμβουλή ή σύσταση ούτε προτροπή για την διενέργεια οποιασδήποτε συναλλαγής. Επίσης δεν συνιστά έρευνα στον τομέα των επενδύσεων κατά την έννοια της ισχύουσας νομοθεσίας και ως εκ τούτου δεν έχει συνταχθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Η Alpha Bank δεν υποχρεούται να επικαιροποιεί ή να αναθεωρεί το δελτίο αυτό ούτε να προβαίνει σε ανακοινώσεις ή ειδοποιήσεις σε περίπτωση που οποιοδήποτε στοιχείο, γνώμη, πρόβλεψη ή εκτίμηση που περιέχεται σε αυτό μεταβληθεί ή διαπιστωθεί εκ των υστέρων ως ανακριβής. Η Alpha Bank και οι θυγατρικές της, καθώς επίσης τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τα στελέχη και οι υπάλληλοι αυτών δεν παρέχουν καμία διαβεβαίωση ούτε εγγυώνται την ακρίβεια, την πληρότητα και την ορθότητα των πληροφοριών που περιέχονται και των απόψεων που διατυπώνονται στο παρόν ή την καταλληλότητά τους για συγκεκριμένη χρήση και δεν φέρουν καμία ευθύνη για οποιανδήποτε άμεση ή έμμεση ζημία θα μπορούσε τυχόν να προκύψει σε σχέση με οποιανδήποτε χρήση του παρόντος και των πληροφοριών που περιέχει εν όλω ή εν μέρει. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση αυτού του δελτίου ή τμήματος του πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρει την Alpha Bank ως πηγή προελεύσεώς του.