ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΟΡΕΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΤΟ 2011

Transcript

1 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΣΕΟΥΛ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ-ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ YΠΟΘΕΣΕΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΟΡΕΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΤΟ 2011 Αθανάσιος Καραπέτσας Σύµβουλος ΟΕΥ Α

2 2 Π ε ρ ι ε χ ό µ ε ν α 1. Γενικές Πληροφορίες για τη Χώρα 1.1. Έκταση Κλίµα 1.2. ηµογραφικά Στοιχεία 1.3. Πολίτευµα ιοίκηση 1.4. Ιστορική Αναδροµή 1.5. Γλώσσα Θρησκεία 1.6. Περιβάλλον 1.7. Εκπαίδευση και Τεχνολογική Έρευνα 1.8. ικαιώµατα Πνευµατικής Ιδιοκτησίας 1.9. Χρήσιµες Πληροφορίες 2. Η Κορεατική Οικονοµία 2.1. Επιτεύγµατα της Κορεατικής Οικονοµίας 2.2. Οικονοµικές Εξελίξεις 2.3. Εθνικοί Λογαριασµοί 2.4. ιάρθρωση της Κορεατικής Οικονοµίας 3. Επενδύσεις 3.1. Κορεατικές Άµεσες Επενδύσεις στο Εξωτερικό 3.2 Άµεσες Ξένες Επενδύσεις στην Κορέα 4. Εξωτερικό Εµπόριο 5. Οικονοµικές & Εµπορικές Σχέσεις Ελλάδας και Κορέας 6. Οικονοµικές & Εµπορικές Σχέσεις µε Βασικούς Εταίρους 6.1. Σχέσεις µε τις ΗΠΑ 6.2. Σχέσεις µε την Κίνα 6.3. Σχέσεις Βόρεια Κορέα 6.4. Σχέσεις µε την Ευρωπαϊκή Ένωση 7. Εµπορική Πολιτική 7.1. Συµφωνίες Ελευθέρου Εµπορίου 7.2. ασµολογικά και Μη ασµολογικά Εµπόδια 8. Η Κορεατική Αγορά 9. Προτάσεις για τη ιµερή Οικονοµική Συνεργασία 10. Πρωτοβουλίες και ράσεις το 2011

3 3 1. Γενικές Πληροφορίες για τη Χώρα 1.1. Έκταση - Κλίµα Η συνολική έκταση της Ν. Κορέας είναι τετραγωνικά χιλιόµετρα Η χώρα είναι αρκετά ορεινή και διαθέτει µικρά αποθέµατα ορυκτών, όπως ανθρακίτη, ουράνιο, βολφράµιο, σίδηρο, ασβεστόλιθο, µολυβδαίνιο, καολινίτη, µόλυβδο και γραφίτη. Σηµαντικό είναι το δυναµικό της χώρας σε υδροηλεκτρική ενέργεια. Η Καλλιεργήσιµη γη αντιστοιχεί στο 16,58% της συνολικής έκτασης της χώρας. Το κλίµα της Ν. Κορέας είναι εύκρατο. Η άνοιξη αρχίζει στα τέλη Μαρτίου και τελειώνει τον Μάιο. Το καλοκαίρι (Ιούνιος - αρχές Σεπτεµβρίου) είναι ζεστό (θερµοκρασία µέχρι 35 βαθµούς) και υγρό (80% υγρασία) µε πολλές βροχοπτώσεις (µουσώνες). Το φθινόπωρο (Σεπτέµβριος - Νοέµβριος) έχει ευχάριστο και ήπιο καιρό. Ο χειµώνας ( εκέµβριος - µέσα Μαρτίου) είναι ψυχρός και ξηρός µε πολλές διακυµάνσεις στη θερµοκρασία. Οι ετήσια βροχόπτωση κυµαίνεται από 1000 mm έως 1800 mm, το 50 έως 60% της οποίας αντιστοιχεί στους καλοκαιρινούς µήνες. Από τους 28 τυφώνες που αναπτύσσονται κατά µέσο όρο στον Βορειοδυτικό Ειρηνικό Ωκεανό δύο ή τρείς επηρεάζουν την κορεατική χερσόνησο ηµογραφικά Στοιχεία Ο πληθυσµός της Ν. Κορέας το 2011 ανήλθε σε 48,87 εκατ. κατοίκους. Η πληθυσµιακή πυκνότητα είναι από τις µεγαλύτερες παγκοσµίως και ανέρχεται σε 496 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόµετρο. Πλέον του 80% του πληθυσµού κατοικεί σε αστικές περιοχές. Το προσδόκιµο ζωής αυξάνεται συνεχώς και το 2011 ήταν 80,3 χρόνια, το οποίο αναλύεται σε 76,8 χρόνια για τους άνδρες και σε 83,8 χρόνια για τις γυναίκες. Τα τελευταία χρόνια εκδηλώθηκε ραγδαία επιδείνωση της γεννητικότητας, η οποία ήδη είναι η χαµηλότερη µεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Όµως, πρόσφατα παρουσιάστηκε µικρή βελτίωση και το 2010 η υπογεννητικότητα ήταν 1,23 παιδιά ανά γυναίκα. Το 15,7% του πληθυσµού είναι νεώτερο των 15 ετών, ενώ το 10,7% είναι µεγαλύτερο των 65 ετών. Παρατηρείται συνεχής άνοδος του προσδόκιµου ζωής, η οποία οφείλεται στη βελτίωση της υγειονοµικής περίθαλψης και στην στροφή του πληθυσµού σε πιο υγιεινό τρόπο ζωής Πολίτευµα - ιοίκηση Στη ηµοκρατία της Κορέας ισχύει το προεδρικό σύστηµα διακυβερνήσεως. Επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας είναι ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας, ο οποίος εκλέγεται ανά πενταετία και διορίζει τον Πρωθυπουργό (µε σύµφωνη γνώµη της Βουλής), τους Υπουργούς (οι οποίοι δεν είναι απαραίτητο να είναι βουλευτές) και τους επικεφαλείς των λοιπών αρχών ή οργανισµών ασκήσεως εκτελεστικής εξουσίας. Ο Πρόεδρος είναι επίσης επικεφαλής των ενόπλων δυνάµεων της χώρας. Από το Φεβρουάριο 2008 Πρόεδρος της χώρας είναι o κ. Lee Myung Bak. Η Κορεατική Κυβέρνηση αποτελείται από τα εξής Υπουργεία: Ministry of Culture, Sports and Tourism Ministry of Education, Science and Technology

4 4 Ministry of Environment Ministry for Food, Agriculture, Forestry and Fisheries Ministry of Foreign Affairs and Trade Ministry of Gender Equality Ministry of Government Legislation Ministry for Health, Welfare and Family Affairs Ministry of Justice Ministry of Knowledge Economy Ministry of Labor Ministry of Land, Transport and Maritime Affairs Ministry of National Defense Ministry of Patriots and Veterans Affairs Ministry of Public Administration and Security Ministry of Strategy and Finance Ministry of Unification Επίσης υπάρχουν οι παρακάτω ανεξάρτητες αρχές: Advisory Council on Democratic and Peaceful Unification Presidential Council on Science and Technology Presidential Commission on Small and Medium Business Truth Commission on Suspicious Deaths Board of Audit and Inspection National Intelligence Service Fair Trade Commission Anti-Corruption and Civil Rights Commission National Tax Service National Statistical Office Supreme Public Prosecutor Military Manpower Administration National Police Agency Korea Meteorological Administration Cultural Properties Administration Rural Development Administration Korea Forest Service Small and Medium Business Administration Korean Intellectual Property Office Korea Food and Drug Administration National Maritime Police Agency Η Βουλή αποτελείται από 299 βουλευτές, εκλεγοµένους ανά τετραετία. Από αυτούς, 243 εκλέγονται µε την λαϊκή ψήφο, ενώ οι υπόλοιποι 56 κατανέµονται αναλογικά στα κόµµατα σύµφωνα µε µία δεύτερη µυστική ψηφοφορία. Η δικαστική εξουσία ασκείται από τα δικαστήρια, η ανεξαρτησία των οποίων είναι συνταγµατικά κατοχυρωµένη. ιοικητικά η Ν. Κορέα περιλαµβάνει 9 επαρχίες, οι οποίες είναι οι εξής: Gyeonggi, Gangwon, South Chungcheong, North Chungcheong, South Jeolla, North Jeolla, South Gyeongsang, North Gyeongsang και Jeju. Τα σηµαντικότερα αστικά κέντρα είναι η πρωτεύουσα Σεούλ που αριθµεί περίπου 10,4 εκατ. κατοίκους, το Busan (3,6 εκατ.), το Inchon (2,7 εκατ.), το Daegu (2,5 εκ), το Daejeon (1,5 εκατ.), η Gwangju (1,4 εκατ.), και το Ulsan (1,1 εκατ.).

5 5 Στην ευρύτερη περιοχή γύρω της Σεούλ έχουν συγκεντρωθεί περί τα 20 εκατ. κάτοικοι, µε αποτέλεσµα να αποτελεί ένα τα πλέον πυκνοκατοικηµένα αστικά κέντρα µεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. To 2007 αποφασίσθηκε η δηµιουργία ενός διοικητικού κέντρου, εκτός Σεούλ, στην περιοχή Chungcheongnam-do, στο οποίο θα µεταφέρονταν εννέα υπουργεία και τέσσερες ανεξάρτητες αρχές. H νέα αυτή πόλη θα ονοµάζονταν Sejong City. Η Κυβέρνηση Lee Myung Back επιχείρησε να περάσει νοµοσχέδιο για την εγκατάλειψη του σχεδίου αυτού και τη µετατροπή της περιοχής σε επιχειρηµατικό και επιστηµονικό κέντρο. Όµως, το νοµοσχέδιο αυτό απερρίφθη από το κοινοβούλιο Ιστορική Αναδροµή Το πρώτο Κορεάτικο κράτος αναπτύχθηκε προ Χριστού κατά µήκος του ποταµού Daejong και ονοµάσθηκε Jeoson που σηµαίνει Γη της πρωινής γαλήνης. Το 2 ο αιώνα µ. Χ. ορισµένες κορεάτικες φυλές ενώθηκαν και σχηµάτισαν το κράτος του Koguryo στο Β.Α. µέρος της χερσονήσου της Κορέας. ύο άλλα κράτη (Paekche και Silla) ιδρύθηκαν στα νότια το 200µ.χ. Επικρατήσασα θρησκεία στα τρία προαναφερόµενα κράτη ήταν ο Βουδισµός. Το βασίλειο της Silla κατέκτησε αργότερα τα βασίλεια του Koguryo και Paekche (600 µ.χ.) και απέκτησε πλήρη έλεγχο της χερσονήσου. Την εποχή αυτή διαδόθηκε ο Κοµφουκιανισµός, που ακόµη και σήµερα, επηρεάζει τη σκέψη, τη συµπεριφορά και τη νοοτροπία των Κορεατών. Το 800 µ.χ. το Βασίλειο της Silla άρχισε να αποσυντίθεται, αλλά ξαναενώθηκε το 932 υπό τον στρατηγό Wang Kon, µε τη νέα ονοµασία Koryo. Το 1259 µ.χ. µογγολικές φυλές κατέλαβαν το Koryo, το οποίο απελευθερώθηκε 1368 µ.χ. Το 1392 µ.χ. Ο στρατηγός Yi Seonggye ανακηρύχθηκε βασιλιάς και µετονόµασε τη χώρα σε Choson, ονοµασία που διατήρησε µέχρι το Οι Ιάπωνες κατέλαβαν τη χώρα το 1590, αλλά σύντοµα απωθήθηκαν. Το 1600, απαγορεύθηκε για δύο αιώνες η είσοδος ξένων στη χώρα. Το 1876 οι Ιάπωνες επέβαλαν το άνοιγµα των λιµανιών της χώρας. Το 1910 η Ιαπωνία κατέλαβε την Κορέα και τη διατήρησε υπό την κατοχή της µέχρι το 1945, οπότε το βόρειο τµήµα της κορεάτικης χερσονήσου κατελήφθη από τους Ρώσους και το νότιο από τους Αµερικανούς. Ακολούθως ανατέθηκε η ενοποίηση της χώρας στα Ηνωµένα Έθνη (1947). Το 1948, υπό την επίβλεψη των Ηνωµένων Εθνών διεξήχθησαν εκλογές στο νότο και αναδείχθηκε Πρόεδρος της ηµοκρατίας ο Syngman Rhee, ενώ στο βορά δηµιουργήθηκε η Λαϊκή ηµοκρατία της Κορέας. Τον Ιούνιο του 1950 στρατεύµατα της Βόρειας Κορέας εισέβαλαν στη Νότια Κορέα και αυτό υπήρξε η απαρχή του κορεάτικου εµφυλίου πολέµου ( ). Μέχρι σήµερα δεν έχει υπογραφεί συνθήκη ειρήνης και υφίσταται καθεστώς ανακωχής Γλώσσα Θρησκεία Η Κορεάτικη γλώσσα ανήκει στην ουραλοαλταϊκή γλωσσική οικογένεια και συγγενεύει µε τα Ιαπωνικά και τα Μογγολικά, ενώ έχει σηµαντική κινεζική επιρροή. Το κορεατικό αλφάβητο (Hangeul) χρονολογείται από το 15 ο αιώνα. Η αγγλική γλώσσα διδάσκεται ως δεύτερη γλώσσα στην πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Η Κινεζική και Ιαπωνική παραδίδονται ευρέως στα δευτεροβάθµιας εκπαιδεύσεως ιδρύµατα.

6 6 Το ήµισυ του πληθυσµού είναι θρησκευτικά ενεργό. Εξ αυτών το ¼ είναι βουδιστές, το ¼ προτεστάντες, το 8% καθολικοί, το 0,8% άλλες θρησκείες και οι υπόλοιποι είναι χωρίς θρησκεία. Οι Κορεάτες ανεξαρτήτως θρησκείας είναι βαθύτατα επηρεασµένοι από τις αρχές του κοµφουκιανισµού ενώ εξακολουθεί να επιβιώνει η πανάρχαια λατρεία των πνευµάτων6 (Σαµανισµός) Περιβάλλον Η Κορέα εφαρµόζει ένα προηγµένο σύστηµα διαχείρισης απορριµµάτων και ανακύκλωσης. Μετά το 2003 ο συνολικός όγκος των απορριµµάτων µειώνεται συνεχώς. Σήµερα πάνω από το 60% των απορριµµάτων ανακυκλώνεται. Η κορεατική κυβέρνηση έχει υιοθετήσει µια πολιτική πράσινης ανάπτυξης, µέσω της οποίας επιδιώκει όχι µόνο την µείωση της µόλυνσης του περιβάλλοντος, αλλά και την ενίσχυση της οικονοµικής ανάπτυξης της χώρας. Άµεση προτεραιότητα αποτελεί η ανάπτυξη των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και της πυρηνικής ενέργειας, η οποία για στην Κορέα θεωρείται ως πράσινη µορφή ενέργειας. Η Κορέα συγκαταλέγεται µεταξύ των ελάχιστων χωρών που διαθέτουν δική τους τεχνολογία πυρηνικών αντιδραστήρων και ήδη πραγµατοποιεί εξαγωγές. H Ν. Κορέα έχει υπογράψει την συµφωνία του Kyoto, αλλά ταυτόχρονα έχει ένα πολύ υψηλό ποσοστό εκποµπής ρύπων, το οποίο δεν δικαιολογείται από το επίπεδο της ανάπτυξής της Εκπαίδευση και Τεχνολογική Έρευνα Το εκπαιδευτικό σύστηµα της Κορέας, σε όλες τις βαθµίδες του, χαρακτηρίζεται από τη σχεδόν καθολική συµµετοχή του πληθυσµού, την εντατικοποίηση των σπουδών και τη στενή διασύνδεσή του µε τις ανάγκες της οικονοµίας της χώρας και της τεχνολογικής της προόδου. Στην ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση υπάρχουν περισσότερα από 400 εκπαιδευτικά ιδρύµατα, στα οποία φοιτά ένα ποσοστό άνω του 70% των νέων. Βασική προτεραιότητα αποτελεί η δηµιουργία µιας οικονοµίας της γνώσης και η εξειδίκευση σε τοµείς υψηλής τεχνολογίας. Χαρακτηριστικά παραδείγµατα της εµβέλειας των κορεατικών επενδύσεων στην έρευνα είναι η ύπαρξη µεγαλόπνοων κορεατικών ερευνητικών προγραµµάτων εξερεύνησης του διαστήµατος (σε συνεργασία µε τη Ρωσία), αποκωδικοποίησης του DNA, κλωνοποίησης, κλπ. Η έρευνα στην Κορέα επικεντρώνεται στην εφαρµοσµένη έρευνα και διενεργείται στη πλειοψηφία της από τον ιδιωτικό τοµέα. Το 2011 η Κορέα δαπάνησε για έρευνα και ανάπτυξη το 3,74% του ΑΕΠ της και κατέχει την Τρίτη θέση µεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Για το 2012 ο στόχος είναι η δαπάνη αυτή να φτάσει το 5% του ΑΕΠ. Η συνολική δαπάνη για έρευνα και ανάπτυξη το 2010 ανήλθε σε $ 38 δις, εκ των οποίων τα $ 6,9% δις, δηλαδή το 18,2%, αφορούσαν σε έρευνα στη βασικές επιστήµες. Τα τελευταία χρόνια καταβάλλεται προσπάθεια να αναπτυχθεί και η έρευνα στις βασικές επιστήµες, στην οποία η χώρα έχει υστερήσει. Η αύξηση της δαπάνης στον τοµέα αυτό είναι εµφανής, καθώς το αντίστοιχο ποσό το 2000 ήταν µόλις $ 1,5 δις. Η δηµόσια δαπάνη για έρευνα και ανάπτυξη το 2011 ανήλθε σε $ 8,9 δις.

7 7 Η έρευνα επικεντρώνεται κυρίως σε ορισµένους τοµείς, στους οποίους η Κορέα θεωρείται πλέον βιοµηχανικά και τεχνολογικά προηγµένη, όπως ναυπηγική βιοµηχανία, χαλυβουργία, βιοτεχνολογία, ηλεκτρονικά, τηλεπικοινωνίες, πληροφορική, ηµιαγωγοί, ροµποτική, πυρηνική ενέργεια, ιατρικός εξοπλισµός, όργανα ακριβείας, κλπ ικαιώµατα Πνευµατικής Ιδιοκτησίας Στην Κορέα υπάρχει νοµοθεσία προστασίας των πνευµατικών δικαιωµάτων, αλλά σε πολλές περιπτώσεις εφαρµόζονται ιδιάζουσες πρακτικές που δηµιουργούν προβλήµατα. Ένα σηµείο που πρέπει να προσέχουν οι ξένες επιχειρήσεις είναι να µην παραχωρούν τη διαχείριση των πνευµατικών δικαιωµάτων τους στους αντιπροσώπους τους, γιατί σε περίπτωση άρσης της συνεργασίας θα αντιµετωπίσουν προβλήµατα. Οι ξένες επιχειρήσεις που θέλουν να κατοχυρώσουν εµπορικά σήµατα ή ευρεσιτεχνίες πρέπει να τα καταχωρήσουν στο Korea Intellectual Property Office (KIPO), η ιστοσελίδα του οποίου είναι: Η συνεργασία µε δικηγορικό γραφείο που έχει άδεια λειτουργίας στην Κορέα είναι απαραίτητη για την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Για τα συγγραφικά δικαιώµατα ισχύει αντίστοιχη διαδικασία καταχώρησης στο Ministry of Culture, Sports and Tourism (MCST), η ιστοσελίδα του οποίου είναι: Χρήσιµες Πληροφορίες Ο διεθνής τηλεφωνικός κωδικός της χώρας είναι +82, στον οποίο για κλήση από το εξωτερικό πρέπει να προστεθεί ο κωδικός πόλης (χωρίς το 0). Οι σηµαντικότεροι κωδικοί πόλεων είναι οι εξής: Σεούλ 2, Busan 51, Taegu 53, Taejon 42, Inchon 32 και Kwangju 62. Οι επίσηµες αργίες είναι οι εξής: πρωτοχρονιά 1/1, πρωτοχρονιά του σεληνιακού έτους (τριήµερο) κινητή εορτή, ηµέρα της εξέγερσης για την ανεξαρτησία 1/3, ηµέρα της δενδροφύτευσης 5/4, πρωτοµαγιά 1/5, ηµέρα των παιδιών 5/5, τα γενέθλια του Βούδα η 8 η ηµέρα του 4 ου µήνα του σεληνιακού ηµερολογίου, ηµέρα των πεσόντων 6/6, ηµέρα του Συντάγµατος 17/7, ηµέρα ανεξαρτησίας 15/8, Chuseok (ηµέρα µνήµης για τους νεκρούς) η 15 η ηµέρα του 8 ου µήνα του σεληνιακού ηµερολογίου, ηµέρα ιδρύσεως του έθνους 3/10 (εορτάζεται η ηµεροµηνία ιδρύσεως του κορεατικού έθνους από τον Dangun το π.χ.), Χριστούγεννα 25/12. Το βασικό ωράριο εργασίας είναι από 9 π.µ. 6 µ.µ. Τα πολυκαταστήµατα ανοίγουν 10:30 π.µ. και κλείνουν 7:30 µ.µ. κατά την διάρκεια ολόκληρης της εβδοµάδας. Τα µικρότερα καταστήµατα εργάζονται συνήθως από 9 π.µ., έως 9 µ.µ. όλη την εβδοµάδα. Οι τράπεζες αρχίζουν τις εργασίες τους από 9:30 π.µ. και τελειώνουν 4:30 µ.µ. ( ευτέρα - Παρασκευή). Το ωράριο των δηµοσίων υπηρεσιών είναι από 9 π.µ-6 µµ, ευτέρα µέχρι Παρασκευή για τους µήνες Μάρτιο-Οκτώβριο και 9π.µ-5µ.µ. τις ίδιες ηµέρες, για το διάστηµα Νοεµβρίου - Φεβρουαρίου. 2. Η Κορεατική Οικονοµία 2.1. Επιτεύγµατα της Κορεατικής Οικονοµίας

8 8 Η Νότια Κορέα, η οποία το 1960 ήταν καθαρά γεωργική χώρα, κατάφερε να µετατραπεί σε µια από τις πιο ανταγωνιστικές βιοµηχανικές χώρες παγκοσµίως, µε σηµαντικές επιδόσεις σε τοµείς υψηλής τεχνολογίας. Σήµερα η Κορέα έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά χρηστών Internet παγκοσµίως, ηγείται στη διεθνή παραγωγή ηµιαγωγών, συγκαταλέγεται µεταξύ των πρωτοπόρων χωρών στη βιοµηχανία ηλεκτρονικών συσκευών και αποτελεί την πρώτη ναυπηγική δύναµη στον κόσµο. Άλλοι σηµαντικοί κλάδοι της κορεατικής οικονοµίας είναι η πληροφορική, οι τηλεπικοινωνίες, η αυτοκινητοβιοµηχανία, η χαλυβουργία, τα πετροχηµικά, κλπ. Η κορεατική στρατηγική ανάπτυξης επικεντρώνεται στη δηµιουργία µιας οικονοµίας της γνώσης και στην εξειδίκευσή της σε δυναµικούς κλάδους υψηλής προστιθέµενης αξίας. Όπως ήδη αναφέραµε, οι κορεατικές δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη είναι µεταξύ των µεγαλύτερων παγκοσµίως και αντιστοιχούν στο 3,37% του ΑΕΠ και επικεντρώνονται κυρίως στην εφαρµοσµένη έρευνα του ιδιωτικού τοµέα. Η τεχνολογική πρόοδος της χώρας φαίνεται από την ανάπτυξη τοµέων τεχνολογίας αιχµής, στους οποίους δραστηριοποιούνται µόνο οι κατ εξοχήν αναπτυγµένες χώρες. Π.χ. πυρηνικοί αντιδραστήρες, τραίνα υψηλής ταχύτητας, συστηµάτων διαχείρισης αεροδροµίων, πολεµική βιοµηχανία, κλπ. Ένα από τα σηµαντικότερα χαρακτηριστικά της Νότιας Κορέας είναι η οικονοµική και όχι µόνο κυριαρχία των ελεγχόµενων από συγκεκριµένες οικογένειες µεγάλων οµίλων επιχειρήσεων (chaebols), όπως οι Samsung, Hyundai, LG, SK, Lotte, Hanwha (που παραδοσιακά έχει σχέσεις µε την Ελλάδα), κλπ.. Οι όµιλοι αυτοί συνέβαλαν τα µέγιστα στο κορεατικό οικονοµικό θαύµα και αποτελούν το δυναµικότερο και πλέον πρωτοπόρο τµήµα της οικονοµίας της χώρας. Ταυτόχρονα όµως, συχνά αποτέλεσαν πηγή διαφθοράς, λόγω των διαπλεκόµενων συµφερόντων τους µε την πολιτική ηγεσία, όπως φαίνεται και από την πληθώρα των σκανδάλων τους που κατά καιρούς απασχόλησαν τη δικαιοσύνη. Λόγω και της κυριαρχίας των µεγάλων οµίλων επιχειρήσεων, οι οποίοι απορροφούν τη µερίδα του λέοντος της χρηµατοδότησης και έχουν προνοµιακές σχέσεις µε την εκάστοτε κυβέρνηση. Οι µικροµεσαίες επιχειρήσεις έχουν πολύ χαµηλότερη παραγωγικότητα και κερδοφορία σε σχέση µε τις µεγάλες επιχειρήσεις, όµως η σηµασία τους για την οικονοµία είναι πολύ µεγάλη, δεδοµένου ότι απασχολούν το 85% του εργατικού δυναµικού. Για το λόγο αυτό, αυξάνονται οι πιέσεις για περιορισµό της δύναµης των µεγάλων οµίλων και ενίσχυση των µικροµεσαίων επιχειρήσεων. Ο περιορισµός της δύναµης των chaebols, η ενίσχυση των µικροµεσαίων επιχειρήσεων και η διαµόρφωση δίκαιου και ευνοϊκού νοµοθετικού πλαισίου για την ανάπτυξη ξένων επενδύσεων είναι προκλήσεις που αντιµετωπίζει η κορεάτικη κυβέρνηση. Πολύ σηµαντικό θέµα είναι και η ανάγκη να µειωθεί η εξάρτηση από τις εξαγωγές. Για το σκοπό αυτό, χρειάζεται η ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης και η αύξηση της παραγωγικότητας στον κλάδο των υπηρεσιών, συµπεριλαµβανόµενου του τουρισµού, στον οποίο το ταξιδιωτικό ισοζύγιο είναι αρνητικό, αλλά τα τελευταία χρόνια

9 9 παρατηρείται ραγδαία αύξηση των εισερχόµενου τουρισµού. Ιδιαίτερη σηµασία έχει η αύξηση της ανταγωνιστικότητας του εµπορικού τοµέα και του συστήµατος διανοµής. Σοβαρότατο κίνδυνο για την κορεατική οικονοµία, συνιστά και η ραγδαία αύξηση του χρέους των νοικοκυριών, σε µια εποχή µάλιστα, που επιβάλλεται η στροφή στην εσωτερική ζήτηση, λόγω των αβεβαιοτήτων στο εξωτερικό. Το Σεπτέµβριο 2011 το συνολικό χρέος των νοικοκυριών, συµπεριλαµβανόµενων των δανείων και των αγορών µε πίστωση, ανήλθε σε won 911,9 τρις, δηλαδή $ 822,9 δις και αντιστοιχεί στο 73,7% του ΑΕΠ, ποσοστό που προσεγγίζει το µέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ. Όµως, παρατηρείται µια ταχύτατη άνοδος του χρέους αυτού, το οποίο σηµείωσε αύξηση 9,8% εντός του Η αντιµετώπιση του προβλήµατος επιδιώκεται µε µια πολιτική µείωσης του κόστους δανεισµού και περιορισµού των νέων χορηγήσεων. Τα τελευταία χρόνια η Κίνα έχει µετατραπεί στον σηµαντικότερο εµπορικό εταίρο της Κορέας. Αυτό συνέβαλε τα µέγιστα στην ταχύτατη ανάπτυξη της κορεατικής οικονοµίας. Παράλληλα, όµως, επήλθε εντονότατη εξάρτηση από την Κίνα, η οποία µπορεί να οδηγήσει σε αστάθεια την οικονοµία, σε περίπτωση µεγάλης επιβράδυνσης του κινεζικού ρυθµού ανάπτυξης. Άλλοι αστάθµητοι παράγοντες για την κορεατική οικονοµία είναι οι τιµές του πετρελαίου και των πρώτων υλών, τυχόν υπερβολική περαιτέρω ισχυροποίηση του κορεατικού νοµίσµατος και οι σχέσεις µε τη Βόρεια Κορέα. Μακροχρόνια, πολύ σηµαντικό είναι το πρόβληµα της υπογεννητικότητας, το οποίο σε συνδυασµό µε την µεγάλη άνοδο του προσδόκιµου ζωής, οδηγεί σε ταχύτατη γήρανση του πληθυσµού. Αν συνεχιστούν οι υπάρχουσες δηµογραφικές τάσεις, η έντονη ανάπτυξη της χώρας δεν θα είναι διατηρήσιµη µακροχρονίως Οικονοµικές Εξελίξεις Η Κορέα, µετά την οικονοµική κρίση της περιόδου , που την οδήγησε σε οικονοµική κατάρρευση και προσφυγή στο ΝΤ, προέβη σε ριζικές µεταρρυθµίσεις και στράφηκε σε τοµείς υψηλής προστιθέµενης αξίας και τεχνολογίας αιχµής. Ως αποτέλεσµα, η οικονοµία της σήµερα συγκαταλέγεται µεταξύ των πλέον εξωστρεφών και ανταγωνιστικών παγκοσµίως. Η διεθνής χρηµατοπιστωτική κρίση, που κορυφώθηκε µετά την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008, έπληξε έντονα την κορεατική οικονοµία, λόγω της µεγάλης εξάρτησής της από το εξωτερικό εµπόριο. Ως αποτέλεσµα, η αύξηση του ΑΕΠ το 2008 έπεσε στο 2,3% και το 2009 στο 0,3%. Όµως, χάρη στην υψηλή ανταγωνιστικότητα, το χαµηλό δανεισµό, τα πολύ υψηλά συναλλαγµατικά αποθέµατά της και την ταχεία διολίσθηση της ισοτιµίας του νοµίσµατός της, η Κορέα ήταν µεταξύ των πρώτων χωρών που ανέκαµψαν µετά την κρίση. Το 2010 η κορεατική οικονοµία παρουσίασε πολύ θετικές επιδόσεις, κυρίως στις εξαγωγές, µε αποτέλεσµα το ΑΕΠ της να αυξηθεί κατά 6,3%. Όµως το 2011, ο ρυθµός ανάπτυξης της οικονοµίας επιβραδύνθηκε και η αύξηση του ΑΕΠ έπεσε σε 3,6%, λόγω του αρνητικού διεθνούς οικονοµικού κλίµατος, που επιδεινώθηκε από τις δυσµενείς εξελίξεις στην κρίση χρέους της Ευρωζώνης, την υποβάθµιση της αξιολόγησης της οικονοµίας των ΗΠΑ και τη στασιµότητα σε σηµαντικές αγορές και ειδικά στην κινεζική.

10 10 Επιπλέον, η εσωτερική ζήτηση δεν παρουσίασε ανάλογη µε τις εξαγωγές δυναµικότητα, καθώς τα οφέλη από την ισχυροποίηση της οικονοµίας, επικεντρώνονται στις µεγάλες εξαγωγικές επιχειρήσεις και δεν διαχέονται επαρκώς στην υπόλοιπη οικονοµία και στην κοινωνία. Σηµαντικότατος ανασταλτικός παράγοντας που οδηγεί σε στασιµότητα την ιδιωτική κατανάλωση είναι και η υπερχρέωση των νοικοκυριών. Οι εξαγωγές το 2011 αυξήθηκαν κατά 19% και έφτασαν τα $ 555,2 δις. Αντίστοιχα, οι εισαγωγές αυξήθηκαν επίσης σηµαντικά κατά 23,3% σε $ 524,4 δις. Το εµπορικό πλεόνασµα ήταν έφτασε τα $ 30,8 δις, ενώ το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε πλεόνασµα $ 26,5 δις. Χάρη στις εισροές κεφαλαίου και το µεγάλο εµπορικό πλεόνασµά της, τα συναλλαγµατικά αποθέµατα της Κορέας στο τέλος του 2011 έφτασαν τα $ 306,4 δις και η χώρα κατέχει την 7 η θέση παγκοσµίως. Η Κορέα αποδίδει µεγάλη σηµασία στο ύψος των συναλλαγµατικών αποθεµάτων της, λόγω της τραυµατικής εµπειρίας της από την ασιατική κρίση του Το 2011 η κορεατική οικονοµία ήλθε αντιµέτωπη µε έντονες πληθωριστικές πιέσεις, µε αποτέλεσµα την άνοδο του δείκτη τιµών καταναλωτού κατά 4%, σε σύγκριση µε 2,9% το προηγούµενο έτος. Για την αντιµετώπιση του πληθωρισµού, η Τράπεζα της Κορέας αύξησε το βασικό επιτόκιο σε 3,25%. Ειδικά στο τελευταίο τρίµηνο του 2011, ο ρυθµός ανάπτυξης έπεσε σε 0,4% σε σύγκριση µε το προηγούµενο τρίµηνο και σε 3,4% σε ετήσια βάση. Ενόψει του 2012, η κορεατική οικονοµία εξακολουθεί να είναι ισχυρή, αλλά αντιµετωπίζει σηµαντικούς κινδύνους, όπως η κρίση στην Ευρωζώνη, υπερχρέωση των νοικοκυριών και ο πληθωρισµός. Ως αποτέλεσµα, η Τράπεζα της Κορέας αναθεώρησε προς τα κάτω τις προβλέψεις της για το Η αύξηση του ΑΕΠ προβλέπεται να είναι 3,7%, σε σύγκριση µε προγενέστερη πρόβλεψή για 4,6%. Οι εξαγωγές προβλέπεται ότι το 2012 θα συνεχίσουν να αυξάνονται, αλλά µε πολύ πιο αργό ρυθµό, της τάξεως του 5%. Για τον πληθωρισµό, η Τράπεζα της Κορέας προβλέπει ότι το 2012 θα πέσει στο 3,3%. Παρόλα αυτά, οι πληθωριστικές πιέσεις εξακολουθούν να επιµένουν, ενώ ορισµένες διεθνείς εξελίξεις (π.χ. κρίση στο Ιράν) µπορεί να οδηγήσουν σε µεγάλη άνοδο των τιµών των καυσίµων και να ανατρέψουν την πρόβλεψη αυτή. Στο άµεσο µέλλον η Κεντρική Τράπεζα αναµένεται να διατηρήσει τα επιτόκια αµετάβλητα. Όµως, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα µείωσης των επιτοκίων, σε περίπτωση σοβαρής επιβράδυνσης της οικονοµίας. Ο σεισµός στην Ιαπωνία είχε σηµαντικές επιπτώσεις στην οικονοµία της Κορέας. Στην αρχή υπήρξε φόβος ότι οι κορεατικές επιχειρήσεις θα αντιµετωπίσουν προβλήµατα από έλλειψη ενδιάµεσων προϊόντων που εισάγουν από την Ιαπωνία. Όµως, τα προβλήµατα αυτά ξεπεράστηκαν σχετικά εύκολα. Αντιθέτως, η Κορέα επωφελήθηκε σηµαντικά από τη µείωση της παραγωγής των Ιαπώνων ανταγωνιστών της, µε αποτέλεσµα να αυξήσει τα µερίδιά της στις διεθνείς αγορές, ενώ σε ορισµένες περιπτώσεις πραγµατοποιήθηκαν απευθείας εξαγωγές κορεατικών προϊόντων στην Ιαπωνία, για να καλυφτούν οι ελλείψεις που παρουσιάστηκαν λόγω του σεισµού. Στον παρακάτω πίνακα συνοψίζονται οι βασικοί δείκτες της κορεατικής οικονοµίας: ΑΕΠ σε δις δολάρια 834, , ,3

11 11 Ετήσια Μεταβολή % Αύξηση ΑΕΠ 0,3 6,3 3,6 Κατανάλωση 1,2 4,1 2,2 Ιδιωτική Κατανάλωση 0,0 4,4 2,3 ηµόσια Κατανάλωση 5,6 2,9 2,1 Ακαθάριστος σχηµατισµός παγίου κεφαλαίου -1 5,8-1,1 Ποσοστό % Ανεργία 3,6 3,7 3,0 είκτης Τιµών Καταναλωτή 2,8 3,0 4,0 Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών σε εκατ. $ Ισοζύγιο Τρεχουσών , , ,3 Συναλλαγών Εξαγωγές Εισαγωγές Εµπορικό Ισοζύγιο Ισοζύγιο Υπηρεσιών Ταξιδιωτικό Ισοζύγιο Μέση Ισοτιµία Won/USD ηµογραφικοί είκτες Πληθυσµός Έκταση Πυκνότητα Πληθυσµού Προσδόκιµο ζωής Γεννήσεις παιδιών Χρήστες διαδικτύου Πηγή: Τράπεζα της Κορέας 2.3. Εθνικοί Λογαριασµοί 48,87 εκατ. κάτοικοι τετρ.χιλ. 496 κάτοικοι / τετρ. χιλ. 80,3 έτη 1,23 ανά γυναίκα 39,5 εκατ. Το 2011 το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (GDP) σε τρέχουσες τιµές ανήλθε σε τρις κορεατικά won, το οποίο αντιστοιχεί σε $ Η ετήσια µεταβολή του ΑΕΠ σε σταθερές τιµές (µε βάση το 2005) για το έτος 2011 ήταν 3,6%, σε σύγκριση µε 6,3% το Το κατά κεφαλή Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδηµα (GNI) το 2007 υπερέβη για πρώτη φορά τα δολάρια και έφτασε τα δολάρια. Όµως, το 2008 και το 2009 λόγω της παγκόσµιας χρηµατοοικονοµικής κρίσεως και της µεγάλης υποτίµησης του νοµίσµατος της χώρας, το κατά κεφαλή GNI µειώθηκε σε δολάρια , αντιστοίχως. Από το 2010 παρατηρείται ταχύτατη οικονοµική ανάπτυξη, κυρίως χάρη στις ισχυρές εξαγωγές. Ως αποτέλεσµα, το κατά κεφαλή Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδηµα, χάρη και στην ανατίµηση του νοµίσµατος, το 2010 έφτασε τα $ και το 2011 τα $ Το κατά κεφαλή εθνικό εισόδηµα µε όρους αγοραστικής δύναµης είναι πολύ υψηλότερο, καθώς το 2010 ανήλθε σε & , σε σύγκριση µε το που ήταν το αντίστοιχο µέγεθος για την Ιαπωνία, µε τη οποία η διαφορά µειώνεται συνεχώς. Το 2011 η συνολική κατανάλωση αυξήθηκε κατά 2,2%, σε σύγκριση µε αύξηση 4,1% το προηγούµενο έτος. Η µεταβολή της ιδιωτικής κατανάλωσης ήταν αύξηση 2,3% το 2011 και 4,4% το Αντίστοιχα η δηµόσια κατανάλωση αυξήθηκε κατά 2,1% το 2011 και 2,9% για το 2010.

12 12 Το 2011 το ποσοστό επί του ΑΕΠ για την κατανάλωση ήταν 68,33% και για τις επενδύσεις 27,44%. Αντίστοιχα, οι εξαγωγές αντιστοιχούσαν στο 56,16% του ΑΕΠ και οι εισαγωγές στο 54,14%. Στον παρακάτω πίνακες φαίνονται οι µεταβολές και η σύνθεση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος και Εισοδήµατος. Σε δις κορεατικά Won ιάρθρωση της απάνης επί του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (σε τρέχουσες τιµές) Ιδιωτική Κατανάλωση 561, , , , ηµόσια Κατανάλωση 156, , , , Ακαθάριστος σχηµατισµός παγίου κεφαλαίου 300, , , , Μείον Μεταβολή Αποθεµάτων 19, , , , Εξαγωγές Αγαθών και Υπηρεσιών 544, , , , Μείον Εισαγωγές Αγαθών και Υπηρεσιών 556, , , , Στατιστικές ιαφορές , , απάνη επί του ΑΕΠ 1,026, ,065, ,173, ,237, Καθαρή εισροή εισοδήµατος από τον υπόλοιπο κόσµο 7, , , , Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδηµα 1,174,753. 1,034, ,069, Εθνικό ιαθέσιµο Εισόδηµα 898, , Πηγή: Korea Statistical Information Service 00 1,240, ,020, ,076, Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν ανά οικονοµική ραστηριότητα το έτος 2010 Σε τρέχουσες τιµές Σε τιµές 2005 Ποσοστό % του ΑΕΠ ΑΕΠ σε τρέχουσες τιµές αγοράς 1,175,201,201 1,064,815,214 Φόροι επί των προϊόντων µείον επιδοτήσεις 117,930, ,986,330 Ακαθάριστη Προστθέµενη Αξία σε βασικές τιµές 1,057,270, ,828, % Γεωργία, ασοπονία, Αλιεία 26,481,467 28,104, % Ορυχεία, Μεταλλεία 2,272,688 1,834, % Μεταποίηση 322,569, ,784, % Ηλεκτρισµός, Υγραέριο, Ύδρευση 20,555,828 21,583, % Κατασκευές 66,840,513 59,811, % Χονδρεµπόριο, Λιανεµπόριο 97,016,080 82,906, % Μεταφορές 43,617,260 43,307, % Ενδιαίτηση και Παρεµφερείς Υπηρεσίες 23,186,803 19,822, % Πληροφορική, Τηλεπικοινωνίες 42,962,749 43,454, % Χρηµατοοικονοµικές Υπηρεσίες, Ασφάλειες 73,041,762 70,376, % Εκµετάλευση Ακινήτων 76,280,252 68,937, % ηµόσια ιοίκηση, Άµυνα, Κοινωνικές Ασφαλίσεις 67,877,214 58,196, % Κρατική Υποχρεωτική Κοινωνική Ασφάλιση 64,974,846 53,522, % Επιχειρηµατικές Υπηρεσίες 52,535,097 42,779, %

13 13 Υγεία και Κοινωνικές ραστηριότητες 40,890,084 34,678, % Αθλητισµός, Τέχνη, Αναψυχή 12,655,174 11,679, % Λοιπές Υπηρεσίες 23,513,013 21,049, % Πηγή: Korea Statistical Information Service Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν ανά Περιοχή το έτος 2010 Σε τρέχουσες τιµές Σε τιµές 2005 Ποσοστό % του ΑΕΠ Συνολικό ΑΕΠ 1,175,201,201 1,064,815, % Seoul 274,778, ,107, % Busan 60,834,815 53,956, % Daegu 36,307,413 32,386, % Incheon 56,517,888 51,132, % Gwangju 24,428,136 22,458, % Daejeon 26,646,718 23,210, % Ulsan 59,059,022 45,360, % Gyeonggi-do 230,854, ,399, % Gangwon-do 29,147,108 26,061, % Chungcheongbuk-do 35,988,833 33,833, % Chungcheongnam-do 74,444,347 76,030, % Jeollabuk-do 34,546,940 29,958, % Jeollanam-do 56,520,027 49,719, % Gyeongsangbuk-do 79,443,817 68,889, % Gyeongsangnam-do 85,365,621 73,228, % Jeju-do 10,317,516 9,080, % Πηγή: Korea Statistical Information Service 2.4. ιάρθρωση της Κορεατικής Οικονοµίας Η συµµετοχή στο ΑΕΠ είναι για τη γεωργία-αλιεία 2,6%, για τη βιοµηχανία-ορυχείαλατοµεία 28%, για την ενέργεια-ύδρευση 1,8%, για τις κατασκευές 6,9% και για τις υπηρεσίες 60,7%. Η σύνθεση της απασχόλησης του εργατικού δυναµικού είναι 7,2% στον πρωτογενή τοµέα, 17,4% στο δευτερογενή και 75,4% στον τριτογενή. Οι απασχολούµενοι στον τριτογενή τοµέα τα τελευταία χρόνια αυξάνονται συνεχώς. Ραγδαία αύξηση παρατηρείται και στα επίπεδα µισθών. Οι σηµαντικότεροι κλάδοι της κορεατικής οικονοµίας είναι τα ηλεκτρονικά, οι ηµιαγωγοί, η χαλυβουργία, η αυτοκινητοβιοµηχανία, τα ναυπηγεία, και η χηµική βιοµηχανία, και οι κατασκευές. Ιδιαίτερη έµφαση δίδεται στην ανάπτυξη κλάδων υψηλής προστιθέµενης αξίας και στη δηµιουργία µιας οικονοµίας που να στηρίζεται στην τεχνολογία και τη γνώση. Τα κορεατικά προϊόντα πλέον έχουν αποκτήσει υψηλή αναγνωρισιµότητα παγκοσµίως. Κορυφαίο παράδειγµα της τεχνολογικής προόδου της χώρας αποτελεί η ανάληψη από κορεατική κοινοπραξία, µε επικεφαλής την Korea Electric Power Corporation (KEPCO), της κατασκευής και λειτουργίας τεσσάρων αντιδραστήρων στα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα. Πρόκειται για συµφωνία ύψους $ 40 δις, η οποία επιτεύχθηκε παρά τα αυξηµένα µέσα πολιτικής πίεσης που διέθεταν οι αντίπαλοι της κορεατικής κοινοπραξίας από τις ΗΠΑ και τη Γαλλία. Η Κορέα θεωρεί ότι η εν λόγω συµφωνία θα αποτελέσει την απαρχή για τις εξαγωγές κορεατικής πυρηνικής τεχνολογίας και

14 14 προετοιµάζεται για προσφορές σε ανάλογους διαγωνισµούς σε χώρες όπως η Τουρκία και η Ανατολική Ευρώπη. Ανάλογη προσπάθεια καταβάλλεται και για την εξαγωγή τραίνων υψηλής ταχύτητας, συστηµάτων διαχείρισης αεροδροµίων και άλλων προηγµένης τεχνολογίας προϊόντων. Ήδη οι κορεατικές επιχειρήσεις φιλοδοξούν να αναλάβουν την κατασκευή τραίνων υψηλής ταχύτητας στην Καλιφόρνια, την Κίνα, κλπ. Η Κορέα αποτελεί την 10η χώρα διεθνώς σε κατανάλωση ενέργειας, λόγω της ανάπτυξης ενεργοβόρων κλάδων, όπως τα πετροχηµικά, η βιοµηχανία χάλυβα, κλπ.. Η ενεργειακή πολιτική της Κορέας επικεντρώνεται στην ανάπτυξη εκµεταλλεύσεων άντλησης πετρελαίου στο εξωτερικό και την αύξηση της παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, υγραερίου και ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, µε στόχο τη µείωση της συµµετοχής του πετρελαίου κάτω του 35%. Η πράσινη ανάπτυξη, στην οποία οι Κορεάτες εντάσσουν και την πυρηνική ενέργεια, αποτελεί υψηλή προτεραιότητα. Για τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, δεν επιδιώκεται απλά η αύξηση της παραγωγικής δυναµικότητας, αλλά και η ανάπτυξη εγχώριας εξαγώγιµης τεχνολογίας. Ιδιαίτερη σηµασία έχει η ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας, δεδοµένου ότι η Κορέα ήδη αποτελεί τον 6ο µεγαλύτερο παραγωγό πυρηνικής ενέργειας, ενώ έχει αναπτύξει δική της πυρηνική τεχνολογία και συγκαταλέγεται µεταξύ των ελάχιστων χωρών που έχουν τη δυνατότητα κατασκευής πυρηνικών αντιδραστήρων. Οι πυρηνικές εγκαταστάσεις της χώρας έχουν προηγµένη τεχνολογία και υψηλές προδιαγραφές ασφαλείας. Η κορεατική οικονοµία είναι έντονα προσανατολισµένη στο εξωτερικό εµπόριο, πράγµα που κάνει ιδιαίτερα σηµαντική την ανάπτυξη της ναυτιλίας, των λιµενικών εγκαταστάσεων και του διαµετακοµιστικού συστήµατος, καθώς συµβάλλουν τα µέγιστα στην ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών και δηµιουργούν σηµαντική προστιθέµενη αξία. Στις προτεραιότητες της κορεατικής κυβέρνησης είναι η ανάπτυξη του τουρισµού, ο οποίος γνώρισε σηµαντική αύξηση το 2009, χάρη στην υποτίµηση του νοµίσµατος. Το ταξιδιωτικό ισοζύγιο πάντως εξακολουθεί να είναι αρνητικό καθώς ο αριθµός των κορεατών ταξιδιωτών στο εξωτερικό είναι σταθερά µεγαλύτερος των εισερχόµενων τουριστών. Το έλλειµµα του ταξιδιωτικού ισοζυγίου το 2009 ήταν µειωµένο στα $ 3,5 δις, αλλά το 2010 υπολογίζεται ότι θα εκτιναχθεί εκ νέου στα $ 7,5 δις, καθώς 14 εκατ. άτοµα αναµένεται να ταξιδέψουν στο εξωτερικό. 3. Επενδύσεις 3.1. Κορεατικές Άµεσες Επενδύσεις στο Εξωτερικό Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Korea Import Export Bank, οι συνολικές σωρευµένες άµεσες επενδύσεις της Κορέας στο εξωτερικό το 2011 έφτασαν τα $ 199,3 δις. Οι κορεατικές επενδύσεις στο εξωτερικό µακροχρόνια ακολουθούν ανοδική πορεία. Το 2011 οι άµεσες επενδύσεις στο εξωτερικό αυξήθηκαν κατά 5,6% και ήταν $ 25,6 δις.

15 15 Στον πίνακα και το διάγραµµα που ακολουθούν παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη των κορεατικών άµεσων επενδύσεων στο εξωτερικό για την περίοδο Έτος Ετήσιες Άµεσες Επενδύσεις Σε χιλ. $ Μεταβολή % Συνολικές Άµεσες Επενδύσεις 196,585, , , % , % , % , % , % , % , % , % , % ,068, % ,319, % ,352, % ,450, % ,366, % ,217, % ,531, % ,833, % ,791, % ,387, % ,252, % ,299, % ,989, % ,710, % ,492, % ,202, % ,739, % ,231, % ,817, % ,326, % ,244, % ,594, % Πηγή: Korea Import Export Bank

16 16 Άµεσες Επενδύσεις στο Εξωτερικό 30,000,000 25,000,000 20,000, $ 15,000,000 10,000,000 5,000, Πηγή: Korea Import Export Bank Το 44,7% των συνολικών σωρευµένων κορεατικών άµεσων επενδύσεων στο εξωτερικό κατευθύνθηκαν προς τις ασιατικές χώρες. Ακολουθεί η Βόρεια Αµερική µε 23,5% και η Ευρώπη µε 17,4%. Η γεωγραφική κατανοµή των συνολικών κορεατικών άµεσων επενδύσεων στο εξωτερικό φαίνεται από τον πίνακα και το διάγραµµα που ακολουθούν. Γεωγραφική Περιοχή Ποσό σε χιλ. $ Ποσοστό % Σύνολο 196,585, % Ασία 87,883, % Μέση Ανατολή 3,329, % Βόρεια Αµερική 46,146, % Κεντρική και Νότια Αµερική 15,915, % Ευρώπη 34,187, % Αφρική 2,836, % Ωκεανία 6,287, % Πηγή: Korea Import Export Bank

17 17 Γεωγραφική κατανοµή κορεατικών άµεσων επενδύσεων στο εξωτερικό 1% 3% 17% 8% 46% Ασία Μέση Ανατολή Βόρεια Αµερική Κεντρική και Νότια Αµερική Ευρώπη Αφρική Ωκεανία 23% 2% Η Κίνα και οι ΗΠΑ είναι οι σηµαντικότεροι αποδέκτες κορεατικών άµεσων επενδύσεων, µε την Κίνα να αποκτά πολύ µεγάλη σηµασία τα τελευταία χρόνια. Στην Ελλάδα έχουν πραγµατοποιηθεί συνολικά επενδύσεις µόλις $ 7,8 εκατ., οι οποίες αφορούν κυρίως σε εµπορικά δίκτυα. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι συνολικές άµεσες κορεατικές επενδύσεις στις κυριότερες χώρες. Χώρα Επενδύσεις σε χιλ. $ Σύνολο 199,285,410 ΗΠΑ 39,821,766 Κίνα 37,705,194 Χονγκ-Κονγκ 12,738,114 Βιετνάµ 7,695,819 Αυστραλία 4,602,697 Καναδάς 6,607,859 Ηνωµένο Βασίλειο 9,031,320 Ινδονησία 5,877,198 Κάτω Χώρες 6,369,992 Νησιά Κέιµαν 3,197,743 Βραζιλία 4,354,036 Ιαπωνία 4,020,434 Σιγκαπούρη 4,430,412 Μαλαισία 3,087,261 Ιράκ 314,209 Μιανµάρ 1,194,904 Γερµανία 3,723,641 Καµπότζη 1,811,418 Φιλιππίνες 2,598,629 Ινδία 2,556,149 Ιρλανδία 1,483,867 Καζακστάν 1,956,666

18 18 Βερµούδες 2,611,008 Ρωσία 1,937,735 Ταϊλάνδη 1,789,802 Παναµάς 1,591,534 Μεξικό 1,204,144 Περού 840,750 Γαλλία 1,299,427 Υεµένη 1,295,300 Πολωνία 1,358,258 Νορβηγία 1,660,035 Τσεχία 1,054,565 Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα 694,019 Μαδαγασκάρη 1,086,606 Ουζµπεκιστάν 593,790 Σλοβακία 947,954 Βέλγιο 984,109 Παρθένοι Νήσοι 640,972 Τουρκία 736,384 Νησιά Μάρσαλ 612,263 Ισπανία 458,138 Οµάν 491,421 Κύπρος 386,702 Ελλάδα 7,797 Λοιπές Χώρες 9,823,369 Πηγή: Korea Import Export Bank Οι κορεατικές επενδύσεις στο εξωτερικό αποσκοπούν στη παραγωγή βιοµηχανικών προϊόντων µε χαµηλότερο κόστος, στην εξασφάλιση πρόσβασης σε ξένες αγορές, στην δηµιουργία εµπορικών δικτύων, στην εξασφάλιση πρώτων υλών, στη διευκόλυνση της χρηµατοδότησης των κορεατικών επιχειρήσεων στο εξωτερικό και στην αξιοποίηση επιστηµονικού δυναµικού για έρευνα και ανάπτυξη. Σηµαντικό µέρος των κορεατικών επενδύσεων σε βιοµηχανικές δραστηριότητες κατευθύνεται σε χώρες φθηνού κόστους όπως η Κίνα, οι Ασιατικές Χώρες και οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Επίσης, πραγµατοποιούνται µεγάλες επενδύσεις στην Κεντρική Ασία, τη Μέση Ανατολή, τη Νότια-Κεντρική Αµερική και σε αφρικανικές χώρες, οι οποίες αποσκοπούν στην εξασφάλιση πρώτων υλών. Το βασικό κίνητρο για επενδύσεις σε αναπτυγµένες χώρες είναι η εξασφάλιση πρόσβασης στην αγορά. Το 38,3% των συνολικών κορεατικών άµεσων επενδύσεων στο εξωτερικό αφορά σε βιοµηχανικές δραστηριότητες και ακολουθούν τα ορυχεία-λατοµεία µε 16,9% και το εµπόριο µε 12,7%. Αναλυτικότερα η κατανοµή των κορεατικών επενδύσεων στο εξωτερικό ανά κλάδο φαίνεται από τον πίνακα και το διάγραµµα που ακολουθούν. Κλάδος Επενδύσεις σε χιλ $ Ποσοστό Σύνολο 196,585, % Γεωργία Αλιεία 1,150, % Ορυχεία Λατοµεία 33,234, %

19 19 Βιοµηχανία 75,314, % Ενέργεια Ύδρευση 1,985, % Κατασκευές 4,545, % Χονδρεµπόριο - Λιανεµπόριο 24,975, % Μεταφορές 3,604, % Υπηρεσίες ιαµονής και Εστίασης 2,854, % Πληροφορική και Τηλεπικοινωνίες 4,476, % Τράπεζες - Ασφαλιστικές 15,859, % Ακίνητα 12,544, % Επιστήµη και Τεχνολογία 12,967, % Λοιπά 3,072, % Πηγή: Korea Import Export Bank Επενδύσεις ανά κλάδο Γεωργία Αλιεία Ορυχεία - Λατοµεία Βιοµηχανία Ενέργεια Ύδρευση Κατασκευές Χονδρεµπόριο - Λιανεµπόριο Μεταφορές Υπηρεσίες ιαµονής και Εστίασης Πληροφορική και Τηλεπικοινωνίες Τράπεζες - Ασφαλιστικές Ακίνητα Επιστήµη και Τεχνολογία Λοιπά 3.2. Άµεσες Ξένες Επενδύσεις στην Κορέα Οι άµεσες ξένες σωρευµένες επενδύσεις στην Κορέα το 2011 έφτασαν τα $ 187,3 δις. Το 2011 στην Κορέα πραγµατοποιήθηκαν ξένες άµεσες επενδύσεις ύψους $ 13,7 δις, αυξηµένες κατά 4,6% σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. Η τάση των άµεσων ξένων επενδύσεων στην Κορέα φαίνεται από τον πίνακα και το διάγραµµα που ακλουθούν. Έτος Περιπτώσεις Επενδύσεις σε 1000 $ Ετήσια Μεταβολή % ,419 11,291, ,441 9,102, % ,597 6,468, % ,102 12,785, % ,668 11,565, % ,107 11,240, % ,559 10,509, % ,744 11,710, %

20 ,131 11,483, % ,107 13,070, % ,706 13,669, % Total ( ) 52, ,254,425 - Πηγή: Ministry of Knowledge Economy Αµέσες ξένες επενδύσεις στην Κορέα 16,000,000 14,000,000 12,000,000 10,000,000 8,000,000 6,000,000 4,000,000 2,000, $ Η διαχρονική κατανοµή των άµεσων ξένων επενδύσεων µεταξύ βιοµηχανίας, υπηρεσιών και λοιπών δραστηριοτήτων φαίνεται από τον παρακάτω πίνακα: 1962 έως 1990 Περιπτώ σεις Σύνολο Βιοµηχανία Υπηρεσίες Λοιπά Εκατ. $ Εκατ. $ Εκατ. $ Εκατ. $ 5,337 7,874 4,636 2, , , , ,948 1, ,203 1,673 1, ,055 6,971 2,508 4, ,401 8,853 5,830 2, ,105 15,542 8,356 6, ,140 15,217 6,848 8, ,341 11,292 2,911 7,236 1, ,408 9,103 2,336 5,132 1, ,564 6,468 1,697 4, ,068 12,785 6,210 6, ,668 11,565 3,078 8,

21 ,107 11,240 4,246 6, ,559 10,509 2,688 7, ,744 11,711 3,007 8, ,131 11,484 3,725 7, ,107 13,070 6,657 6, ,706 13,670 5,653 7, Πηγή: Ministry of Knowledge Economy Οι άµεσες επενδύσεις από τις σηµαντικότερες χώρες το 2011 και το ποσοστό συµµετοχής τους εµφανίζονται στο διάγραµµα που ακολουθεί. Κατανοµή άµεσων επενδύσεων ΗΠΑ, 2,372, 17% Λοιπά, 3,981, 29% Ιαπωνία, 2,284, 17% Ευρωπαϊκή Ένωση, 5,032, 37% ΗΠΑ Ευρωπαϊκή Ένωση Ιαπωνία Λοιπά Αναλυτικότερα, οι άµεσες επενδύσεις από τις σηµαντικότερες χώρες διαχρονικά είναι οι εξής: ΗΠΑ Ευρωπαϊκή Ένωση Ιαπωνία Λοιπά Σύνολο Μερίδιο Μερίδιο Μερίδιο Εκατ. Μερίδιο Εκατ. $ Εκατ. $ Εκατ. $ % % % $ % ,874 2, ,

22 , , , , , , ,971 3, , , ,853 2, , , ,542 3, , , , ,217 2, , , , ,292 3, , , ,103 4, , , , ,468 1, , , ,785 4, , , , ,565 2, , , , ,240 1, , , , ,509 2, , , ,711 1, , , , ,484 1, , , , ,070 2, , , , ,670 2, , , , Πηγή: Ministry of Knowledge Economy Η Ευρωπαϊκή Ένωση τα τελευταία χρόνια είναι ο µεγαλύτερος επενδυτής στην Κορέα, µε σωρευµένες επενδύσεις $ 64,7 δις. Στον πίνακα που ακολουθεί εµφανίζονται οι άµεσες ξένες επενδύσεις ανά γεωγραφική περιοχή και χώρα Περιπτ ώσεις Εκατ. $ Περιπτώ σεις Εκατ. $ Σύνολο ( ) Περιπτ ώσεις Εκατ. $ ιεθνείς Οργανισµοί

23 23 Αµερική 540 2, ,747 11,700 59,173 ΗΠΑ 382 1, ,372 9,550 46,155 Καναδάς ,154 Λοιπές Χώρες ,470 7,864 Ασία 1,844 6,892 1,615 4,394 30,345 58,595 Ιαπωνία 422 2, ,284 11,714 28,258 Σιγκαπούρη ,273 7,300 Χονγκ Κονγκ ,365 4,701 Μαλαισία ,245 Κίνα ,531 3,737 Ταϊβάν ,159 Λοιπές Χώρες 546 3, ,151 6,196 Ευρωπαϊκή Ένωση European Union 397 3, ,032 6,695 64,696 Γερµανία ,471 1,639 10,713 Ηνωµένο Βασίλειο ,290 11,619 Γαλλία ,202 Βέλγιο ,389 Ολλανδία 83 1, ,011 1,271 21,045 Ιρλανδία ,652 Λοιπές Χώρες ,321 1,187 9,076 Υπόλοιπος Κόσµος ,521 4,519 Σύνολο 3,107 13,070 2,706 13,670 52, ,254 Πηγή: Ministry of Knowledge Economy 4. Εξωτερικό Εµπόριο To 2011 οι κορεατικές εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 19% και έφτασαν τα $ 555,2 δις δολάρια. Αντίστοιχα, οι εισαγωγές έφτασαν τα $ 524,4 δις, αυξηµένες κατά 23,3%. Ως αποτέλεσµα το εµπορικό πλεόνασµα διαµορφώθηκε σε $ 30,8 δις. Το µεγάλο εµπορικό πλεόνασµα οφείλεται στη ραγδαία ισχυροποίηση της ανταγωνιστικότητας των κορεατικών προϊόντων, σε κλάδους όπως τα αυτοκίνητα, οι ηµιαγωγοί, τα ηλεκτρονικά, οι ναυπηγήσεις, κλπ. Σηµαντικό ρόλο παίζει και η σχετικά χαµηλή ισοτιµία του κορεατικού νοµίσµατος, ιδιαίτερα απέναντι στο ιαπωνικό. Τόσο οι εξαγωγές, όσο και οι εισαγωγές, τα τελευταία χρόνια έχουν σαφέστατα ανοδική τάση και η εξέλιξή τους φαίνεται από τον πίνακα και το διάγραµµα που ακολουθούν. Πηγή: Korea International Trade Association Ετος Εξαγωγές Εισαγωγές Ισοζύγιο 1000 $ Μεταβολή % 1000 $ Μεταβολή % 1000 $ ,015, ,843, ,827, ,870, ,524, ,654, ,631, ,775, ,143, ,235, ,800, ,564, ,013, ,348, ,334,938

24 ,057, ,118, ,060, ,715, ,339, ,623, ,164, ,616, ,452, ,313, ,281, ,031, ,685, ,752, ,933, ,267, ,481, ,786, ,439, ,097, ,341, ,470, ,126, ,344, ,817, ,826, ,990, ,844, ,462, ,381, ,418, ,238, ,180, ,464, ,382, ,082, ,489, ,845, ,643, ,007, ,274, ,267, ,533, ,084, ,449, ,383, ,212, ,171, ,213, ,413, ,800,566 Πηγή: Korea International Trade Association Κορεατικό Εξωτερικό Εµπόριο 600,000, ,000, ,000, $ 300,000, ,000, ,000, ,000, Έτος Εξαγωγές Εισαγωγές Ισοζύγιο Μεταξύ των σηµαντικότερων εµπορικών της εταίρων, το 2011 η Κορέα είχε µεγάλο εµπορικό πλεόνασµα µε την Κίνα, το Χόνγκ-Κόνγκ, τις ΗΠΑ, την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη Σιγκαπούρη, την Ταϊβάν, την Ινδία και τη Βραζιλία. Αντίθετα, είχε µεγάλα εµπορικά ελλείµµατα µε την Ιαπωνία και τη Γερµανία, από τις οποίες προµηθεύεται κεφαλαιουχικά αγαθά, καθώς και από τη Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ, το Κατάρ, την Αυστραλία και την Ινδονησία από τις οποίες προµηθεύεται πετρέλαιο και πρώτες ύλες. Ο µεγαλύτερος εµπορικός εταίρος είναι η Κίνα µε 20% του εξωτερικού εµπορίου και ακολουθούν η Ευρωπαϊκή Ένωση µε 10%, η Ιαπωνία µε 10% και οι ΗΠΑ µε 9%. Στους 5 σηµαντικότερους εµπορικούς εταίρους αντιστοιχεί το ήµισυ περίπου των εµπορικών

25 25 ανταλλαγών της χώρας, όπως φαίνεται από την απεικόνιση των στοιχείων του 2011 στο διάγραµµα που ακολουθεί. Το εξωτερικό εµπόριο της Κορέας µε τους σηµαντικότερους εταίρους της 20% 51% 10% 9% 10% Κίνα Ιαπωνία ΗΠΑ Ευρωπαϊκή Ένωση Λοιπές Χώρες Στους παρακάτω πίνακες φαίνονται οι εξαγωγές και οι εισαγωγές της Κορέας, σε σχέση µε τους µεγαλύτερους εµπορικούς της εταίρους: Εξαγωγές ανά χώρα Εκατ. $ Μεταβολή % Εκατ. $ Μεταβολή % Total 466, , Κίνα 116, , ΗΠΑ 49, , Ιαπωνία 28, , Χογκ Κογκ 25, , Σιγκαπούρη 15, , Ταϊβάν 14, , Ινδονησία 8, , Βιετνάµ 9, , Ινδία 11, , Βραζιλία 7, , Ρωσία 7, , Μεξικό 8, , Γερµανία 10, , Ταϊλάνδη 6, , Αυστραλία 6, , Λιβερία 5, , Φιλιππίνες 5, , Η.Α.Ε 5, , Νησιά Μάρσαλ 4, , Πηγή: Korea International Trade Association Εισαγωγές ανά χώρα

26 Εκατ. $ Μεταβολή % Εκατ. $ Μεταβολή % 425, , Κίνα 71, , Ιαπωνία 64, , ΗΠΑ 40, , Σαουδική 26, , Αραβία Αυστραλία 20, , Κατάρ 11, , Ινδονησία 13, , Γερµανία 14, , Κουβέιτ 10, , Η.Α.Ε. 12, , Ταϊβάν 13, , Ιράν 6, , Ρωσία 9, , Μαλαισία 9, , Ιράκ 4, , Σιγκαπούρη 7, , Ινδία 5, , Καναδάς 4, , Βραζιλία 4, , Πηγή: Korea International Trade Association Στους πίνακες που ακολουθούν φαίνονται οι εξαγωγές και οι εισαγωγές της Κορέας προς και από τις σηµαντικότερες οικονοµικές περιοχές: Κορεατικές εξαγωγές από τις σηµαντικότερες οικονοµικές περιοχές ή ενώσεις Εκατ. $ Μεταβολή % Εκατ. $ Μεταβολή % Σύνολο 466, , Αναπτυσσόµενες Χώρες 334, , APEC 319, , ASEM 234, , ΟΟΣΑ 155, , BRICs 143, , Βιοµηχανικές Χώρες 131, , ASEAN 53, , NAFTA 62, , Ευρωπαϊκή Ένωση 53, , OPEC 30, , Συµβούλιο Συνεργασίας του 12, , Κόλπου (GCC) CIS 11, , MERCOSUR 8, , EFTA 3, ,

27 27 Πηγή: Korea International Trade Association Κορεατικές εισαγωγές από τις σηµαντικότερες οικονοµικές περιοχές Εκατ. $ Μεταβολή % Εκατ. $ Μεταβολή % Total 425, , Αναπτυσσόµενες Χώρες 251, , APEC 278, , ASEM 216, , ΟΟΣΑ 176, , Βιοµηχανικές Χώρες 173, , OPEC 88, , BRICs 91, , Συµβούλιο Συνεργασίας του 66, , Κόλπου (GCC) NAFTA 46, , ASEAN 44, , Ευρωπαϊκή Ένωση 38, , CIS 11, , MERCOSUR 5, , EFTA 5, , Πηγή: Korea International Trade Association Τα σηµαντικότερα εξαγόµενα κορεατικά προϊόντα είναι: πλοία, κινητά τηλέφωνα, πετρελαιοειδή, αυτοκίνητα και ανταλλακτικά, ηλεκτρονικά ολοκληρωµένα κυκλώµατα, οθόνες LCD, ραδιοτηλεοπτικός εξοπλισµός και είδη γραφείου. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται οι εξαγωγές της Κορέας ανά προϊόν: ΤΤ Ε ΠΡΟΪΟΝ Μεταβολή Μεταβολή 1000 $ 1000 $ % % ΣΥΝΟΛΟ 466,383, ,213, ΠΛΟΙΑ 46,735, ,133, ΕΛΑΙΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ 30,163, ,371, ΛΥΧΝΙΕΣ, ΗΜΙΑΓΩΓΟΙ, 43,291, ,211, ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ. 781 ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ 31,781, ,909, ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΣ 35,927, ,068, ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ. 871 ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΣΥΣΚΕΥΕΣ 30,124, ,700,714-8 ΟΠΤΙΚΗΣ. 784 ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ 17,903, ,647, ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ 778 ΛΟΙΠΕΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ 10,279, ,540, ΜΗΧΑΝΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΚΕΥΕΣ, Μ.Α.Κ 511 Υ ΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ 7,580, ,261, ΠΛΑΤΕΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΕΛΑΣΕΩΣ 7,962, ,164, ΑΠΟ ΣΙ ΗΡΟ Η' ΧΑΛΥΒΑ. 728 ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ. 7,001, ,439,