Η προσέγγιση PSP (Process-Stage-Praxis)

Transcript

1 1 Η προσέγγιση PSP (Process-Stage-Praxis).. Πρόγραµµα Βασικής Εκπαίδευσης στην προσέγγιση... Σκιαγραφώντας την PSP PSP : Πέτρος Θεοδώρου, Διαλέττη 17, Θεσσαλονίκη petrosthu@gmail.com fb (personal page): Petros Theodorou fb (professional page): Embodied Interaction

2 2 Εξερευνώντας την ενσώµατη αλληλεπίδραση Πρόγραµµα Βασικής Εκπαίδευσης στην προσέγγιση PSP (Process-Stage-Praxis) για επαγγελµατίες και σπουδαστές του χώρου της ψυχικής υγείας (βλ. παρακάτω) έναρξη: Οκτώβριος 2016, Θεσσαλονίκη (100 ώρες, σε 6 16ωρες συναντήσεις, περίπου ανά 6 εβδοµάδες) Η PSP είναι µία προσέγγιση για την ενσώµατη αλληλεπίδραση, που έχτισε από το 2006 ο ψυχοθεραπευτής Gestalt Πέτρος Θεοδώρου. Είναι ένα επιπρόσθετο εργαλείο σε κάθε είδους δουλειά µε τη διαδικασία και την επίγνωση. Δεν υποκαθιστά κανενός είδους ψυχοθεραπευτική σπουδή, ούτε τα ήδη υπάρχοντα εργαλεία κάποιου που την ενσωµατώνει κατά βούληση στον τρόπο δουλειάς του - απλώς τα εµπλουτίζει. (Η επίγνωση είναι η ικανότητά µας να αντιλαµβανόµαστε πολυεπίπεδα ό,τι συµβαίνει στην υποκειµενική φυσική και ψυχολογική µας πραγµατικότητα - ένα βασικό µέσον προσωπικής ανάπτυξης). Στο you-tube, υπάρχει ένα βίντεο µε µία εισαγωγική περιγραφή της άσκησης του µοτίβου, η οποία είναι κεντρική ιδέα της PSP: Για συµµετοχή στο Πρόγραµµα και λεπτοµέρειες, επικοινωνήστε: petrosthu@gmail.com fb (personal page): Petros Theodorou fb (professional page): Embodied Interaction

3 3 Η δοµή του Προγράµµατος Το συγκεκριµένο Πρόγραµµα απευθύνεται σε σπουδαστές και επαγγελµατίες του χώρου της ψυχικής υγείας και συναφών πεδίων: ψυχοθεραπευτές, συµβούλους, ψυχιάτρους, ψυχολόγους, ψυχοθεραπευτές µέσω τέχνης, κοινωνικούς λειτουργούς, και σε όποιον άλλον εργάζεται ή σπουδάζει σε συναφή πεδία (όσους πραγµατοποιούν παρεµβάσεις στον χώρο της εργασίας και των Οργανισµών, όπως και σε εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές, coaches, κλπ). Το Πρόγραµµα δεν υποκαθιστά καµία απολύτως εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία ή ψυχολογία, και δεν παρέχει τίτλο ψυχοθεραπευτή ή ψυχολόγου ή δικαίωµα ανάλογης εργασίας, ούτε δικαίωµα εργασίας που περιλαµβάνει οποιουδήποτε είδους παρέµβαση σε οποιοδήποτε πλαίσιο. Αυτό που παρέχει το Πρόγραµµα, είναι κάποιες επιπλέον δυνατότητες και προοπτικές σε όποιον είναι ήδη εκπαιδευµένος να εργάζεται στον χώρο της ψυχικής υγείας ή στα άλλα συναφή πεδία όπου µπορεί να εφαρµοστεί η PSP. Ένα µεγάλο µέρος του θεωρητικού µέρους της PSP και η φιλοσοφική της βάση προέρχονται από το αµάλγαµα ιδεών στο οποίο στηρίζεται και η θεραπεία Gestalt. Αυτό όµως ΔΕΝ σηµαίνει ότι το Πρόγραµµα απευθύνεται µόνο σε ανθρώπους του χώρου της θεραπείας Gestalt. Κι αυτό, γιατί η PSP δεν είναι η ίδια ένα σύστηµα ψυχοθεραπείας, αλλά ένα συµπληρωµατικό εργαλείο που µπορεί να φανεί χρήσιµο σε πολλές εφαρµογές. Ειδικά όσον αφορά τον ψυχοθεραπευτικό χώρο, η προσέγγιση µε την οποία δουλεύει κάποιος συµµετέχων µη προερχόµενος από τον χώρο της θεραπείας Gestalt, µπορεί να είναι οποιαδήποτε, αρκεί να είναι συµβατή µε έναν ανθρωπιστικό και υπαρξιακό προσανατολισµό. Το Πρόγραµµα αρθρώνεται µε 100 ώρες εκπαίδευσης σε 6 16ωρες συναντήσεις, περίπου ανά 6 εβδοµάδες, στη Θεσσαλονίκη. Όλες οι συναντήσεις απαρτίζουν µία συνέχεια και συνδέονται µεταξύ τους, παρά τη σχετική θεµατική αυτονοµία της κάθε µιας. Η οµάδα των συµµετεχόντων θα είναι κλειστή. Προηγείται µία µικρή συνέντευξη µε κάθε ενδιαφερόµενο. Το Πρόγραµµα δεν εξελίσσεται ως µία τάξη θεωρητικού χαρακτήρα, ούτε ως µία οµάδα ψυχοθεραπείας, αλλά ως σειρά βιωµατικών εργαστηρίων (σεµιναρίων) εκπαιδευτικού χαρακτήρα. Τα εργαστήρια αυτά, στο σύνολό τους, καλύπτουν µία συγκεκριµένη ύλη (τις διάφορες θεωρητικές και πρακτικές περιοχές της PSP), το οποίο θα ολοκληρωθεί µε το τέλος των συναντήσεων. Η ύλη αυτή αναπτύσσεται σε κάθε συνάντηση από τον Πέτρο Θεοδώρου, µε αλληλοεξαρτώµενες και εναλλασσόµενες ζώνες (κύκλους εργασίας) που περιλαµβάνουν: θεωρία, ασκήσεις, πρακτική, ανακεφαλαιώσεις, επιδείξεις, µοίρασµα της όλης εµπειρίας και συζητήσεις, βασική δυναµική της εκπαιδευτικής οµάδας, εξοικείωση µε το σώµα, την κίνηση και την έννοια του αυτοσχεδιασµού, περαιτέρω επεξεργασία εφαρµογής των ιδεών της PSP που ενδιαφέρουν τους συµµετέχοντες για την επαγγελµατική τους ζωή. Το Πρόγραµµα από τη φύση του περιλαµβάνει κίνηση και αλληλεπίδραση των συµµετεχόντων. Παρότι όλες οι θεµατικές περιοχές της εκπαίδευσης είναι συγκεκριµένες θεωρητικά και πρακτικά, ο τρόπος παρουσίασης τους είναι ευέλικτος: εξαρτάται από τον συντονιστή και τους συµµετέχοντες. Έτσι, οι διάφορες όψεις του εκπαιδευτικού αντικειµένου µπορεί να συνδέονται πολλαπλά µεταξύ τους, να επαναλαµβάνονται ή και να αναπτύσσονται σε βαθύτερο επίπεδο καθώς προχωρούν οι συναντήσεις. Γενικότερα, είναι δυνατή η µε κάθε έννοια πιθανή αναπροσαρµογή του προγράµµατος - εφόσον προκύψει µία τέτοια ανάγκη. Σε κάθε περίπτωση, παρότι προβλέπονται ανακεφαλαιώσεις προηγούµενης δουλειάς από συνάντηση σε συνάντηση, η αφοµοίωση του υλικού κάθε φάσης είναι ευθύνη του συµµετέχοντα, και θεωρείται ως δεδοµένη για την επόµενη, ώστε να έχει νόηµα η σταδιακή κάλυψη ολόκληρου του εκπαιδευτικού αντικειµένου από βήµα σε βήµα. Τα θεωρητικά µέρη: Αφορούν την όλη φιλοσοφία επάνω στην οποία στηρίζεται η PSP - ειδικότερα, όσον αφορά την εφαρµογή της στα πεδία των συγκεκριµένων συµµετεχόντων.

4 Παρουσιάζονται προφορικά και επίσης καλύπτονται από αποσπάσµατα σχετικού βιβλίου του συντονιστή. Ωστόσο, ο κάθε συµµετέχων είναι υπεύθυνος για τις σηµειώσεις που κρατά (εφόσον το επιθυµεί) σε κάθε όψη της εκπαίδευσης, όπως και για την αφοµοίωση της θεωρίας και της πράξης της. Δεν ζητείται από τον συµµετέχοντα να µελετήσει τίποτα ως προετοιµασία απαραίτητη ανάµεσα στις συναντήσεις - το ζήτηµα αυτό όπως και αν, πώς και πόσο επηρεάζει την παρακολούθηση κάθε επόµενης φάσης του προγράµµατος, επαφίεται στην προσωπική του ευθύνη: κατά τις συναντήσεις, το µόνο που ζητείται είναι συνέπεια και αυθεντική παρουσία. Και φυσικά, στις συναντήσεις, είναι καλοδεχούµενες και επιθυµητές προσωπικές απόψεις και εµπειρία των συµµετεχόντων, καθώς και συγγενές υλικό όσον αφορά όλα τα θέµατα αυτής της εκπαίδευσης. Τα πρακτικά µέρη:...(α) Σε βιωµατικό επίπεδο, έχουν να κάνουν µε την περαιτέρω ανάπτυξη της επίγνωσης του συµµετέχοντα, έτσι ώστε και να διευρυνθεί σε όλο της το φάσµα (νους, σώµα, συναίσθηµα), αλλά και να επεκτείνεται στον σχεσιακό χώρο που διαµορφώνουν οι κάθε είδους ενσώµατες αλληλεπιδράσεις µας µε τους Άλλους. Προβλέπονται ιδιότυπες ασκήσεις κίνησης, ενσώµατης διάδρασης, αυτοσχεδιασµού, στη βάση των χαρακτηριστικών ιδεών της PSP....(β) Επίσης, το πρακτικό κοµµάτι, σε επίπεδο εξάσκησης, περιλαµβάνει συνεργασίες µεταξύ των συµµετεχόντων, προσοµοιώσεις εφαρµογών της PSP, καθώς και ενδεικτικό σχεδιασµό εφαρµογής της PSP σε προγράµµατα που τυχόν ήδη τρέχει κάποιος συµµετέχων. Στο Πρόγραµµα υπάρχει: (α) απόλυτη εχεµύθεια για τη διαδικασία της εκπαίδευσης, (β) απόλυτος σεβασµός στην προσωπική πραγµατικότητα και τα όρια του κάθε συµµετέχοντα, καθώς και (γ) προστασία της πνευµατικής ιδιοκτησίας του εκπαιδευτικού αντικειµένου. Αυτοί είναι οι λόγοι που ζητείται ενυπόγραφη συγκατάθεση του συµµετέχοντα όσον αφορά:...(α) την απόλυτη εχεµύθεια κάθε προσωπικής πληροφορίας που θα αναδυθεί κατά την εξέλιξη του προγράµµατος,...(β) τα όρια και τον τρόπο χρήσης οποιουδήποτε υλικού (θεωρία, πράξη-ασκήσεις) της PSP,...(γ) τη σύνταξη του ακριβούς κειµένου της βεβαίωσης παρακολούθησης που θα παραλάβει ο κάθε συµµετέχων µε την ολοκλήρωση του προγράµµατος (το τι θα περιλαµβάνει η βεβαίωση θα οριστεί και από τον συντονιστή και από τον κάθε ένα συµµετέχοντα). Τα οφέλη που µπορεί να αποκοµίσει ο συµµετέχων είναι πολλαπλά (στις γενικές τους γραµµές αναφέρονται και σε άλλο µέρος αυτού του πληροφοριακού υλικού, εκεί όπου παρουσιάζεται η PSP). Ενδεικτικά έχουν κάνουν µε τα εξής σηµεία:...(1) Τον εµπλουτισµό της επίγνωσής του κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, άρα και πιθανό προχώρηµα της αποτελεσµατικότητας, αυθεντικότητας και δηµιουργικότητας σε ό,τι κάνει ή πρόκειται να κάνει στο επάγγελµά του....(2) Ο συµµετέχων που µαθαίνει να χρησιµοποιεί την PSP ως ένα συµπληρωµατικό µέσον (ανεξάρτητα από τους εκάστοτε στόχους της δουλειάς του), µπορεί να χτίζει έτσι τις παρεµβάσεις του, ώστε αυτοί µε τους οποίους δουλεύει να αναπτύσσουν σηµαντικά την επίγνωσή τους και ως προς την δική τους αυτοσυναίσθηση και ως προς τις σχέσεις...(3) Ο συµµετέχων αναπτύσσει δεξιότητες παρεµβάσεων στις οποίες ενέχεται το σώµα και η σωµατική επίγνωση κατά την ατοµική και οµαδική δουλειά. Καλλιεργεί τη δηµιουργική του φαντασία ώστε µε την εξάσκηση, τέτοιες παρεµβάσεις γεννιούνται άµεσα, στη στιγµή, όποτε και όσο χρειάζονται κατά την κρίση του, ώστε να διεγείρεται µε λεπτό τρόπο η όλη διαδικασία κάποιας δράσης που συντονίζει (ακόµη και στο εισαγωγικό άνοιγµα µιας οµάδας ή τα µοιράσµατα των µελών της)....(4) Ο συµµετέχων εξερευνά το πώς µπορεί να κινητοποιεί διαδραστικά σε κάποια προσωπική δουλειά ενός µέλους µιας οµάδας την ενσώµατη συµµετοχή ολόκληρης της οµάδας ή µελών της, ώστε να προχωρεί και να βαθαίνει αυθόρµητα η συνολική διαδικασία της οµάδας....(5) Τέλος, ο συµµετέχων µαθαίνει να προσχεδιάζει µία επερχόµενη δράση του µε τρόπους που να φέρνουν στο προσκήνιο τον αυτοσχεδιασµό και την ενσώµατη διαδραστική δουλειά - πάντα ανάλογα µε τους εκάστοτε στόχους της δράσης. Όσον αφορά τις ασκήσεις της PSP, σηµειώνεται πως το Πρόγραµµα αυτό δεν στοχεύει στην εκµάθηση κάποιας συλλογής τεχνικών ούτε συνιστά πρόταση δέκα, είκοσι ή εκατό έτοιµων ασκήσεων που θα χρησιµοποιηθούν στο µέλλον ως τυφλοσούρτης. Το Πρόγραµµα είναι µία εισαγωγή στο όλο πνεύµα της µεθόδου PSP, ένα µέρος της οποίας είναι και η σύνθεση µοντέλων ενσώµατης αλληλεπίδρασης σύµφωνα µε το όλο πνεύµα της PSP. Το Πρόγραµµα έχει τέσσερις ελεύθερα κατανεµηµένες και αλληλοεπικαλυπτόµενες θεµατικές ενότητες....(α) Χαρακτηριστικά σηµεία της ανθρωπιστικής βάσης της προοπτικής Gestalt: Η διάδραση στο ενσώµατο πεδίο και η φαινοµενολογική µέθοδος, η έννοια της επίγνωσης, ο υπαρξιακός διάλογος, το συντακτικό της επαφής, η φύση της αλλαγής, ο Εαυτός και ο µέσος τρόπος. 4

5 ...(Β) Η σύνθεση της εµπειρίας και η σηµασία του σώµατος: Το σώµα-αντικείµενο και το σώµα-βίωµα. Χρονικότητα - µικροδοµή της ανθρώπινης εµπειρίας και η ενσώµατη βάση τους. Χρόνος, εγκέφαλος, συναισθήµατα. Η σύνθεση του νοήµατος, τα γνωστικά και σωµατικά του στοιχεία. Η αυτοσχεδιαστική φύση της ζωής και των αλυσίδων της ανθρώπινης εµπειρίας. Η πολυφωνική, πολυρυθµική και πολυχρονική φύση των εµπειριών µας. Η έννοια της σχεσιακής προόδου και η διαστρωµάτωση και συνάρθρωση των µικροµονάδων και των κρίκων της εµπειρίας µας. Η αφήγηση ως εξελισσόµενη διαδικασία: νοητικά, συγκινησιακά και σωµατικά στοιχεία. Ο δια-υποκειµενικός χώρος και η δια-υποκειµενική συνείδηση. Ενσυναίσθηση και σώµα....(γ) Ιδιότυπες έννοιες που επινοήθηκαν ειδικά για να γεφυρώσουν το θεωρητικό κοµµάτι της PSP µε την πράξη της: (α) το προσωπικό φιλµ, (β) το µοτίβο, (γ) η σωµατική πρόθεση (η απόκριση στην ενσώµατη συνήχηση ), (δ) ένα ευέλικτο µοντέλο σχεδιασµού ασκήσεων για τις εφαρµογές της PSP ( ασκήσεις για την αυτοσχεδιαστική ενσώµατη αλληλεπίδραση )....(Δ) Διεξοδική παρουσίαση χαρακτηριστικών διαδραστικών µοντέλων της PSP (συνοδεύεται από πρακτική). 5

6 6 Σκιαγραφώντας την PSP. Τι είναι η PSP. Η PSP είναι µία προσέγγιση για την ενσώµατη αυτοσχεδιαστική αλληλεπίδραση. Ο στόχος της είναι να υποστηρίξει την ανάπτυξη της ικανότητας του ατόµου να αντιλαµβάνεται πολυεπίπεδα αυτό που συµβαίνει στη δική του υποκειµενική φυσική και ψυχολογική πραγµατικότητα, καθώς συντίθεται στιγµή-στιγµή η ροή της προσωπικής του εµπειρίας (η ικανότητα αυτή λέγεται επίγνωση ). Έτσι, η PSP είναι ένα συµπληρωµατικό εργαλείο για κάθε είδους δουλειά που σχετίζεται µε το ρεύµα της εµπειρίας (µε τη διαδικασία σχηµατισµού των βιωµάτων µας), και τον εµπλουτισµό της επίγνωσής της. Κάτι τέτοιο σηµαίνει πως η PSP µπορεί εν δυνάµει να φανεί µε πολλούς τρόπους, λιγότερο ή περισσότερο χρήσιµη, σε πεδία όπου κατάλληλα εκπαιδευµένοι άνθρωποι αναλαµβάνουν την ευθύνη να δουλεύουν µε άλλους. Οι άνθρωποι αυτοί, τους οποίους ας ονοµάσουµε εδώ µε τον γενικό όρο συντονιστές, διαντιδρούν συστηµατικά µε άλλους ανθρώπους, βοηθώντας τους ψυχολογικά ή/και φυσικά, υποστηρίζοντας ή µεταδίδοντας γνώση, εµπειρία. Σε τέτοιες δράσεις συντονιστών ατοµικής ή οµαδικής δουλειάς, συνήθως περιλαµβάνονται διαδικασίες εµπλουτισµού της επίγνωσης σε διαφορετικό βαθµό και µε διάφορους στόχους. Και η PSP µπορεί να έρθει να εµπλουτίσει τέτοιου είδους δουλειά σε χώρους όπως: ψυχοθεραπεία και συµβουλευτική, ψυχολογία, αυτογνωσία και προσωπική ανάπτυξη, εκπαίδευση, Οργανισµοί και εργασιακός χώρος, τέχνη, κοινωνικές παρεµβάσεις, υγεία, κοκ. Η PSP είναι στην ουσία ένα µάλλον απλό, συµπληρωµατικό εργαλείο, και έτσι αυτή η προσέγγιση έχει ένα ευρύ δυναµικό για πολλές εφαρµογές. Βασίζεται σε µία υπαρξιακή - σχεσιακή προοπτική χρησιµοποιώντας στον πυρήνα των εφαρµογών της την αυτοσχεδιαστική ενσώµατη αλληλεπίδραση και τις εγγενείς δηµιουργικές µας ικανότητες. Ωστόσο, η PSP, σε καµία περίπτωση δεν υποκαθιστά τα ήδη υπάρχοντα εργαλεία κάποιου που δουλεύει στους παραπάνω χώρους και την ενσωµατώνει κατά βούληση στον τρόπο δουλειάς του - µόνο τα εµπλουτίζει. Επίσης, δεν υποκαθιστά κανενός είδους ψυχοθεραπευτική σπουδή, ούτε η εκπαίδευση σε αυτήν παρέχει τίτλο ψυχοθεραπευτή ή ψυχολόγου ή δικαίωµα ανάλογης εργασίας ή εργασίας που περιλαµβάνει οποιουδήποτε είδους παρέµβαση σε οποιοδήποτε πλαίσιο. Η PSP, είναι απλώς ένα εργαλείο που παρέχει κάποιες επιπλέον δυνατότητες και προοπτικές σε όποιον είναι ήδη εκπαιδευµένος να εργάζεται στους χώρους που σηµειώθηκαν. Σήµερα, η PSP συνιστά µία συστηµατοποιηµένη ενσώµατη προσέγγιση ανάπτυξης της επίγνωσης, που εµπίπτει στον γενικότερο ανθρωπιστικό χώρο. Περιλαµβάνει θεωρία, πράξη (εφαρµογές) και εκπαίδευση, χωρίς όµως να είναι κάποιο είδος ψυχοθεραπείας µέσω τέχνης. Η PSP έχει δύο λειτουργικά επίπεδα: (α) αυτό των διάφορων εφαρµογών της, και (β) αυτό της εκπαίδευσης στη θεωρία και την πράξη της.

7 7 Το θεωρητικό κοµµάτι της PSP. Αυτό το είδος διαδραστικής πράξης βασισµένης στο ρεύµα της προσωπικής εµπειρίας, µπορεί να νοηθεί ως προσέγγιση, όταν τη δούµε να είναι µία πορεία - κίνηση προς κάποιον στόχο, µέσα από συγκεκριµένες αρχές, συγκεκριµένα µέσα και κατάλληλα οργανωµένες σειρές διαδικασιών. Ωστόσο, αυτή η πορεία χαρακτηρίζεται από µία ευρύτητα πνεύµατος στον τρόπο της πραγµάτωσής της, γι αυτό και τελικά η PSP ονοµάστηκε προσέγγιση και όχι µέθοδος, ύστερα από µία γόνιµη συζήτηση µε τη Susan Gregory (2015, προσωπική επικοινωνία). Έτσι, εφόσον ο στόχος της PSP είναι η περαιτέρω ανάπτυξη της επίγνωσης, τότε η πράξη της, αφορά τους τρόπους µε τους οποίους επιχειρεί να πραγµατώσει αυτόν τον στόχο. Οι τρόποι αυτοί περιλαµβάνουν δύο θεωρητικά κοµµάτια....(1) Από τη µία µεριά, έχουµε το αµάλγαµα θεωρητικών και πρακτικών ιδεών, ψυχολογικών εννοιών και φιλοσοφικών ρευµάτων που συγκροτούν αυτό που σήµερα λέγεται προοπτική της θεραπείας Gestalt. Σηµειώνεται πως η προοπτική Gestalt προέρχεται από τη θεραπεία Gestalt, όµως σταδιακά, αυτό το σύνολο αρχών και ιδεών ξεπέρασε ως δυνατότητα εφαρµογής τον χώρο της ψυχοθεραπείας. Σήµερα, η προοπτική της θεραπείας Gestalt έγινε ήδη ένας τρόπος να βλέπει κάποιος όχι µόνο τα πράγµατα, τον κόσµο και την έσω πραγµατικότητα του ανθρώπου, αλλά και τους διάφορους σχεσιακούς χώρους στους οποίους κινείται ο άνθρωπος όντας µέσα στον κόσµο: τον χώρο της εκπαίδευσης, της εργασίας και των Οργανισµών, την οικογένεια, τις κάθε λογής σχέσεις, την τέχνη, την κοινωνική οργάνωση, και ένα σωρό άλλους τοµείς ανθρώπινης διάδρασης. Έτσι, η PSP δανείζεται στη θεωρία της την προοπτική της θεραπείας Gestalt πέρα από την αυστηρά ψυχοθεραπευτική της εφαρµογή. (2) Από την άλλη µεριά, η θεωρία της PSP περιλαµβάνει και κάποιες ιδιότυπες έννοιες που επινοήθηκαν ειδικά για να αποτελέσουν τη µεθοδολογική βάση της PSP: (α) το προσωπικό φιλµ, (β) το µοτίβο, (γ) η σωµατική πρόθεση, (δ) ένα ευέλικτο µοντέλο σχεδιασµού ασκήσεων για τις εφαρµογές της PSP ( ασκήσεις για την αυτοσχεδιαστική ενσώµατη αλληλεπίδραση ), (ε) τις ιδέες της PSP για τις αυτοσχεδιαστικές διαδικασίες που εµπλέκονται στις άµεσες, ζωντανές συναντήσεις µας µε τον Άλλον (ιδέες που βασίζονται στις προσεγγίσεις της νευροφυσιολογίας για τη µικροδοµή της ενσώµατης εµπειρίας και το φαινόµενο της ενσυναίσθησης). Όλες αυτές οι ιδιότυπες έννοιες, παρά την αυτοτέλειά τους, βασίζονται επίσης στη φιλοσοφία της θεραπείας Gestalt. Έτσι, κατά µία έννοια, η PSP δεν είναι ακριβώς µια νέα προσέγγιση, όσον αφορά το πρώτο θεωρητικό της κοµµάτι, τα συστατικά στοιχεία του οποίου έχουν να κάνουν άµεσα µε την προοπτική της θεραπείας Gestalt. Ωστόσο, είναι όντως νέα : (α) ως προς τις ιδιότυπες έννοιες που γεφυρώνουν τη θεωρία µε την πράξη της (αυτές οι ιδέες αποτελούν το δεύτερο θεωρητικό κοµµάτι της PSP, και παρότι βασίζονται επίσης στην προοπτική Gestalt, διαθέτουν εννοιολογική αυτονοµία), και (β) ως προς τις δυνατότητές της να εµπλουτίσει ως συµπληρωµατικό εργαλείο πολλά είδη βιωµατικής δουλειάς µε την επίγνωση. Οι ρίζες της PSP και το τωρινό της πλαίσιο (σε α πρόσωπο). Η PSP προέκυψε από την εδώ και 17 χρόνια προσπάθειά µου να συναντηθούν δύο µεγάλοι κύκλοι της προσωπικής µου διαδροµής. Ο ένας, βρίσκεται στο πολύ µακρινό µου παρελθόν, και σχετίζεται µε τον χώρο της καλλιτεχνικής δηµιουργίας. Ο άλλος, είναι παροντικός και αφορά την αποκλειστική πλέον σχέση µου µε τη θεραπεία και την προοπτική Gestalt. Σε όλο αυτό το διάστηµα, οι δύο αυτοί κύκλοι πλησίασαν σταδιακά µεταξύ τους µε διάφορους τρόπους, ώσπου, από το 2006, η ενσωµάτωσή τους βρήκε το σχήµα της στην PSP. Εδώ, όσον αφορά αυτήν την ενσωµάτωση, κρίσιµο ρόλο έπαιξε η περίοδος που κατανόησα ουσιαστικά πως η προοπτική Gestalt αποτελεί µια ολοκληρωµένη αντίληψη για τον άνθρωπο µέσα στο πεδίο ζωής του, ξεπερνώντας την ψυχοθεραπευτική της εφαρµογή (βλ ). Σήµερα, η προοπτική της θεραπείας Gestalt θεωρείται όλο και περισσότερο, πέρα από ψυχοθεραπεία, επίσης µία πραγµατιστική φιλοσοφική επιλογή για µία ανθρώπινα αληθινή ζωή, και εφαρµόζεται πλέον εκτεταµένα και σε µη-ψυχοθεραπευτικά πλαίσια. Έτσι, για να δώσω µορφή στην PSP, προσανατολίστηκα στην προοπτική της θεραπείας Gestalt (ή στάση, φιλοσοφία Gestalt), και όχι στην ψυχοθεραπευτική της εφαρµογή. Όµως τονίζεται πως από τη στιγµή που η PSP εφαρµόζεται ως ένα συµπληρωµατικό, δευτερεύον εργαλείο σε διάφορα πεδία, µπορεί ασφαλώς να χρησιµοποιηθεί, και πάλι ως δευτερεύον επικουρικό µέσον, επίσης σε διάφορες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις (όπως είναι η θεραπεία Gestalt ή και άλλες).

8 Το τωρινό πλαίσιο µέσα από το οποίο παίρνουν πρακτικά µορφή διάφορες δραστηριότητες σχετικές µε την PSP, είναι το PSP-studio (το οποίο γενικά χαρακτηρίζεται ως ένα Κέντρο Δηµιουργικής Επιµόρφωσης & Εκπαίδευσης - βλ. Παράρτηµα ΙΙ). Στο πλαίσιο αυτό σχεδιάζονται και υλοποιούνται, συχνά µέσα από διάφορες συνεργασίες, βιωµατικά προγράµµατα εφαρµογών και εκπαίδευσης κάθε διάρκειας και είδους, τα οποία ενέχουν µε οποιονδήποτε τρόπο την PSP. Από το 2010 η PSP υπεισέρχεται θεµατικά και µεθοδολογικά, πάντα ως συµπληρωµατικό εργαλείο, όλο και περισσότερο στις Gestalt δραστηριότητές µου, στην ψυχοθεραπεία και άλλα πεδία. Για το 2017 είναι προγραµµατισµένος να λειτουργήσει µε συµµετοχές από και εκτός Ελλάδας ο πρώτος εκπαιδευτικός κύκλος (θεωρία και πρακτική) στην PSP, µε 5-9 διήµερες ή τριήµερες συναντήσεις. Τέλος, σηµειώνεται ότι η κύρια βάση της έµπνευσης για την ιδέα της PSP, ήταν η γνωριµία µου µε το όλο οικοδόµηµα Gestalt κατά την ψυχοθεραπευτική µου εκπαίδευση στο Gestalt Foundation (Θεσσαλονίκη). Όµως επίσης, γενική αλλά καθοριστική σηµασία για τα θεµέλια της PSP, έχουν:...η από το 1989 ανεκτίµητη συνεργασία µου µε την ηθοποιό και σκηνοθέτιδα Τίνα Στεφανοπούλου, στο εργαστήρι Πολύτεχνο, µε αντικείµενο τον δηµιουργικό συνδυασµό µουσικής, κίνησης, θεατρικής πράξης, καθώς και τη σκηνική συνδηµιουργία....ο χωρίς κείµενο αυτοσχεδιασµός στο Playback Θέατρο, και οι ανάλογες πολύτιµες εµπειρίες µου: από τη διδασκαλία του Playback στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, από τη σύµπραξή µου µε την οµάδα Playback Θεάτρου T!NG, από την πολύ κοντινή σχέση µου µε τις οµάδες AquNa This, Meta Playback Theatre, και Hellenic Playback Theatre, από πολλούς κύκλους εκπαίδευσης, εποπτείας και δηµιουργικών ανταλλαγών που πραγµατοποίησα ως εκπαιδευτής προσκαλεσµένος από ανθρώπους και οµάδες από τη Ρωσία, Ιταλία, Ουκρανία, Ουγγαρία, Γερµανία, Σερβία, FYROM, Γαλλία. 8 Τα Λατινικά αρχικά της PSP. Η λέξη Process (το αρχικό P ), που σηµαίνει διαδικασία, παραπέµπει στην αντίληψη της προοπτικής Gestalt για την ασταµάτητη κίνηση, σχέση και αλλαγή των πάντων. Η λέξη Stage (το αρχικό S ), που κυριολεκτικά σηµαίνει σκηνή, νοείται πέρα από τη συνήθη συσχέτισή της µε το θέατρο (σαν ένας γεωγραφικά οριοθετηµένος χώρος στον οποίο εξελίσσονται καλλιτεχνικά δρώµενα). Στην PSP, η σκηνή αναφέρεται µάλλον σε ένα σχεσιακό πεδίο : οποιαδήποτε κατάσταση όπου, µέσα από τις αλληλεπιδράσεις µας αναπτύσσεται ένα δίκτυο διαρκώς µεταβαλλόµενων και αλληλοεξαρτώµενων σχεσιακών δυνάµεων. Και επειδή στην προοπτική Gestalt κάθε βήµα οποιασδήποτε αλληλεπίδρασής µας προκύπτει αυτοσχεδιαστικά (από το αµέσως προηγούµενο ενσωµατώνοντας ό,τι προηγήθηκε), η λέξη σκηνή στην PSP µας παραπέµπει τελικά στο αυτοσχεδιαζόµενο χτίσιµο κάθε σχεσιακής διαδικασίας. Μία γέφυρα ανάµεσα στις δύο αυτές έννοιες, τη διαδικασία και τη σκηνή ως το αυτοσχεδιαστικά αναπτυσσόµενο σχεσιακό πεδίο, συνιστά η λέξη πράξη ( Praxis - το τελευταίο P ), αφού σε κάθε διαδικασία και στον κάθε αυτοσχεδιασµό είναι η Αριστοτελική πράξη που παράγει την υποκειµενική πραγµατικότητα. Πράγµατι, από τη µία µεριά, υπάρχει πάντα πράξη στον αυτοσχεδιασµό, η οποία και τον προχωρά βήµα-βήµα. Πειραµατισµός στο εδώ και τώρα, δράση, άµεση και αυθεντική απόκριση στα τρέχοντα γεγονότα, είναι οι διαδικασίες που οδηγούν σε κάθε µία επόµενη φάση του αυτοσχεδιασµού. Και από την άλλη µεριά, κάτι που βρίσκεται σε µια διαδικασία εξέλιξης διαπνέεται από την αίσθηση του διαρκούς γίγνεσθαι, της πράξης µέσα από την οποία συµβαίνουν τα καθηµερινά γεγονότα και ρέει η ζωικότητα στο πεδίο ζωής του καθενός µας. Μάλιστα, θα λέγαµε ότι βιώνουµε το πεδίο αυτό ως ένα όλον, ακριβώς µέσα από τη διάσταση της πράξης. Ας πούµε, βλέπω, στην προοπτική της θεραπείας Gestalt, είναι µια διαδικασία, µια πράξη. Και αυτή η διαδικασία - πράξη του να βλέπω, διαφέρει από αυτό το οποίο βλέπω (το περιεχόµενο). Στη φιλοσοφία Gestalt δεν µας ενδιαφέρει µόνο τι γίνεται στο νου µας, αλλά εξίσου (και κυρίως) η πράξη, το πώς, ο τρόπος µε τον οποίο τα γεγονότα της ζωής µας γίνονται προσωπική εµπειρία. Βιώνω είναι η ίδια η ασταµάτητα εξελισσόµενη διαδικασία της ζωής, οπότε σηµαίνει πράττω στη ζωή, αντί µόνο να σκέφτοµαι περί αυτής. Σηµαίνει ότι υπεύθυνα ανα-δηµιουργώ ξανά και ξανά τον Εαυτό µου, πράττοντας µέσα στη ζωή µου. Τέλος, µπορούµε να δούµε τη λέξη πράξη και ως εξής. Σε κάθε διαδικασία διαντίδρασης προσώπων η οποία είναι συστηµατική (έχει κάποιον στόχο και προϋποθέτει συγκεκριµένους ρόλους), υπάρχει µία θεωρία η οποία οδηγεί µία µέθοδο. O συνδυασµός τους παράγει µία συγκεκριµένη πράξη (Brownell, 2010), η οποία είναι η διαδικασία µε την οποία ζωντανεύει η θεωρία καθώς δρουν, πράττουν, αυτοί που την εφαρµόζουν. Στην PSP υπάρχει η θεωρία του συστήµατος Gestalt, και επίσης κάποιες ιδιότυπες έννοιες που αποτελούν τη µεθοδολογική βάση της PSP. Όταν όλα αυτά ζωντανεύουν στις εφαρµογές της PSP, έχουµε τη συγκεκριµένη πράξη της να στηρίζει κάθε δουλειά µε σκοπό τον εµπλουτισµό της επίγνωσης.

9 9 Τι ΔΕΝ είναι η PSP και πώς λειτουργεί στις εφαρµογές της; Η PSP:...δεν αποτελεί κάποιο σύστηµα ψυχοθεραπείας,...ούτε σύστηµα σωµατικής ψυχοθεραπείας,...ούτε κάποιας µορφής θεραπεία µέσω τέχνης,...δεν είναι κάποια παραλλαγή της θεραπείας Gestalt...δεν είναι µια θεωρία θεάτρου και δραµατουργίας,...δεν είναι ταυτόσηµη, ως προσέγγιση, στη δοµή, τη µεθοδολογία και τους στόχους της, µε τη δραµατοθεραπεία, τη χοροθεραπεία, τη µουσικοθεραπεία, το ψυχόδραµα, την εµψύχωση και το θεατρικό παιχνίδι,...ούτε συνιστά µία παραλλαγή του Playback Θεάτρου (µία ξεχωριστή µορφή σκηνικού αυτοσχεδιασµού που δηµιουργήθηκε στη δεκαετία του 1970 από τον Jonathan Fox και τους συνεργάτες του), παρόλο τον σηµαντικό ρόλο που το Playback έπαιξε στη δηµιουργία της. Από όλους αυτούς τους χώρους η PSP αντλεί διάφορα στοιχεία, τα οποία ενοποιεί και συνδυάζει, µετασχηµατίζοντάς τα στα συστατικά της. Όµως υπογραµµίζεται πως η PSP µπορεί επίσης να χρησιµοποιηθεί στους ίδιους αυτούς τους χώρους, βλέποντάς τους ως πεδία εφαρµογής της. Οπότε, σε τέτοιες περιπτώσεις:...(α) Τους εµπλουτίζει µε τη συµβολή της ως συµπληρωµατικό εργαλείο. Η ίδια η προοπτική και η θεραπεία Gestalt, το φιλοσοφικό - θεωρητικό υπόστρωµα των οποίων βρίσκεται µε διάφορες ιδέες και αρχές στον πυρήνα της PSP, µπορούν να τη χρησιµοποιήσουν ως ένα ακόµη µέσον ενσώµατης δουλειάς. Το ίδιο ισχύει για κάθε προσέγγιση που δεν διαφωνεί µε το γενικότερο πνεύµα των ιδεών αυτών. Με αυτόν τον σκοπό, συγκροτήθηκε από το 2012 ένα πρόγραµµα συνεχιζόµενης εκπαίδευσης ψυχοθεραπευτών διαφόρων προσεγγίσεων, µε αντικείµενο την ίδια την PSP. Το πρόγραµµα αυτό είναι ιδιαιτέρως ευέλικτο, σχετικά σύντοµο (στην πλήρη του εκδοχή καλύπτεται µε 5-9 διήµερες συναντήσεις), και έχει ήδη προταθεί και λειτουργεί κατά τµήµατα ή και ολόκληρο, σε διάφορα πλαίσια. Η ήδη προϋπάρχουσα εκπαίδευση των ψυχοθεραπευτών που συµµετέχουν εκλαµβάνεται ως βάση των διάφορων εκδοχών του προγράµµατος, ώστε να δοµείται η εκάστοτε λειτουργικότερη ενσωµάτωση της PSP στο ήδη υπάρχον ρεπερτόριο των εργαλείων των συµµετεχόντων....(β) Σε κάποιους από τους παραπάνω χώρους - πεδία εφαρµογής της PSP, οι οποίοι ήδη χαρακτηρίζονται κυρίως ή αποκλειστικά από πράξη ενσώµατης αυτοσχεδιαστικής αλληλεπίδρασης, συµβαίνει το εξής µε το παράθυρο της PSP: εµπλουτίζει όχι µόνο την πράξη αυτή αλλά ακόµη και την ίδια τη θεωρητική τους βάση, φέρνοντας µαζί της συστατικά της προοπτικής Gestalt και τις δικές της ιδέες περί ενσώµατης αλληλεπίδρασης. Μία τέτοια περίπτωση είναι το Playback Θέατρο. Το ίδιο το Playback έπαιξε σηµαντικό ρόλο ως πηγή έµπνευσης στη σύνθεση της PSP. Ωστόσο, όταν πλέον εφαρµόζουµε την προσέγγιση αυτή στο Playback, ίσως η θεωρία, η πράξη και η εκπαίδευσή του βρίσκουν νέα και πιθανώς σηµαντικά ερείσµατα στις ιδέες της PSP. Άλλωστε, στη συγκεκριµένη µελέτη, ολόκληρος ο Τόµος ΙΙ στην ουσία πραγµατεύεται µία εφαρµογή της PSP, που έχει να κάνει µε την ανάγνωση όλων των όψεων του Playback Θεάτρου µέσα από τη θεωρία και την πράξη της. Το σώµα και η σωµατική δουλειά στην πράξη της PSP. Στις εφαρµογές της PSP, η σωµατική µας διάσταση είναι µία σηµαντική αφετηρία. Κι αυτό γιατί η διαδικασία, το άµεσο γίγνεσθαι των πραγµάτων, βρίσκεται στον πυρήνα της PSP. Όµως διαδικασία σηµαίνει αέναη αλλαγή. Οπότε, σηµαίνει επίσης κίνηση, αφού η αλλαγή φέρνει τα πράγµατα σε νέες θέσεις και σχέσεις µεταξύ τους. Και κινούµενοι, αναπόφευκτα σχετιζόµαστε, σε κάθε επίπεδο, τόσο ψυχολογικό όσο και φυσικό. Με µία τέτοια λοιπόν ολιστική µατιά, η σχεσιακή σκηνή (ο χώρος, το πεδίο) βιώνεται πάντα ενσώµατα και πάντα στο εδώ και τώρα αυτού του πεδίου, όπως άλλωστε συµβαίνει και µε όλη µας την ύπαρξη. Έτσι, η δυναµική σχεσιακή προοπτική της PSP δεν περιορίζεται στο ψυχολογικό επίπεδο, αλλά αφορά επίσης άµεσα και το σώµα µας. Και λέγοντας σώµα στην PSP, δεν εννοούµε µόνο τις αισθήσεις ή τη µετατόπιση στον φυσικό χώρο, ούτε κάποια πρόταση σωµατικής θεραπείας, ή ότι κάποιος παίζει θέατρο και ρόλους ή µπαίνει σε καταστάσεις έκστασης και σωµατικού διαλογισµού. Εννοούµε ότι στην πράξη της PSP:...(α) Εστιάζουµε στην ενσώµατη όψη της εµπειρίας και της κάθε είδους σχεσιακής δυναµικής.

10 ...(β) Το δρων σώµα είναι η φωνή µε την οποία τόσο αντιλαµβανόµαστε όσο και εκφράζουµε την αυτοσυναίσθησή µας. Ή, αλλιώς, µέσα από το πώς είµαστε στο σώµα µας, προσεγγίζουµε και επικοινωνούµε µεταξύ µας όλες τις όψεις της ανθρώπινης εµπειρίας: τις αισθητηριακές, τις συναισθηµατικές/συγκινησιακές, τις νοητικές....(γ) Η σωµατική µας διάσταση βιώνεται και σε επίπεδο του πώς είµαι στο σώµα µου, αλλά και στο γίγνεσθαι της καθηµερινής αυτοσχεδιαστικής διάδρασής µας µε Άλλους. Ή, αλλιώς, στην PSP, το άτοµο δεν παραµένει εστιασµένο στον έσω σωµατικό του κόσµο αλλά εξίσου στρέφεται δυναµικά προς το υποκειµενικά αισθητό έξω, συνδηµιουργώντας, εν τω γεννάσθε και σωµατικά, εµπειρία µαζί µε τους Άλλους. Το µοντέλο των ασκήσεων και το όλο πνεύµα λειτουργίας της PSP στις εφαρµογές της, εµπλέκει το σώµα µε κατάλληλους και διαδραστικούς τρόπους. Παραπάνω, σηµειώσαµε ότι ο γενικός στόχος της PSP είναι η υποστήριξη της ανάπτυξης της ικανότητας του ατόµου να αντιλαµβάνεται πολυεπίπεδα αυτό που συµβαίνει στην προσωπική του φυσική και ψυχολογική πραγµατικότητα καθώς συντίθεται στιγµή-στιγµή η προσωπική του εµπειρία (η ικανότητα αυτή λέγεται επίγνωση ). Οπότε, οι τρόποι µε τους οποίους το σώµα εµπλέκεται στην PSP στοχεύουν σε ό,τι υπαγορεύει αυτός ακριβώς ο γενικός στόχος: ο εµπλουτισµός της επίγνωσης σε όλες τις ζώνες της - νοητικά, συναισθηµατικά, σωµατικά/αισθητηριακά. Τονίζεται ότι οι ασκήσεις και ό,τι αφορά το σώµα στην PSP, δεν έχουν το ίδιο το σώµα µας ως αυτοσκοπό. Δεν περιορίζονται στην ανάπτυξη µόνο της σωµατικής επίγνωσης αλλά βλέπουν την επίγνωση ως ένα αδιάσπαστο όλον στο οποίο η σωµατική µας όψη υπάρχει αδιαχώριστα µαζί µε το νου και τις συγκινήσεις µας. Κι ακόµη, οι ασκήσεις αυτές δεν είναι µία παραλλαγή καλής γυµναστικής ή εκφραστικού χορού (χωρίς διόλου να υποτιµούµε αυτές τις δράσεις), και δεν αποσκοπούν στην αύξηση της ευεξίας µέσω των ενδορφινών. Ο τρόπος σκέψης ο οποίος βρίσκεται κάτω από όλα τα µοντέλα των ασκήσεων της PSP και µέσα από τον οποίο διαγράφονται οι παραπάνω συγκεκριµένοι στόχοι της, είναι ο εξής. Οι καθηµερινές συνηθισµένες στάσεις, χειρονοµίες, εκφράσεις, κινήσεις, διαδράσεις, συµπεριφορές, φτιάχνουν µάλλον ένα περιορισµένο ζωτικό χώρο στη φυσική πραγµατικότητά µας. Το στενό αυτό ενεργειακό µας αυγό συνήθως επιτρέπει µία επίσης περιορισµένη γκάµα συλλογικά αποδεκτών κινήσεων, στάσεων και µία λίγο πολύ στερεότυπη αίσθηση του σώµατός µας. Μια τέτοια περιορισµένη συµµετοχή της φυσικής µας διάστασης στην εµπειρία µας, τη φτωχαίνει συνολικά. Γίνεται ένας διαβρωτικός παράγοντας που επιδρά στην εµπειρία µας αρνητικά ώστε αυτή να περιορίζεται στα νοητικά µας όρια, να καθίσταται αυτοµατοποιηµένη και µηχανιστική, µία φτωχή έκφραση των εν δυνάµει άπειρων όψεων του Εαυτού. Έτσι, οι περιορισµοί της συνηθισµένης αποδεκτής σωµατικότητάς µας, συµβάλλουν στην απουσία µας από ό,τι συµβαίνει στο εδώ και τώρα µας. Αν τώρα έρθουµε στην ενσώµατη διαδραστική δουλειά µε την PSP, δρώντας και αλληλεπιδρώντας, δηµιουργούνται νέα σωµατικά µηνύµατα, διαφορετικά από τα συνηθισµένα της καθηµερινότητας, καθώς διαρκώς νέα αγγεία, τένοντες και µυικές δεσµίδες συστέλλονται και διαστέλλονται. Παράλληλα, η εστίαση στην δρώσα φυσική µας διάσταση εµποδίζει το νου να υπερδιογκώσει τη λειτουργία του και να καταπνίξει τα υπόλοιπα επίπεδα της εµπειρίας µας: συγκίνηση/συναισθήµατα και αισθήσεις. Επίσης, καθότι είµαστε όντα ολιστικά, αυτά τα νέα σωµατικά µηνύµατα επιδρούν σε όλη µας την ύπαρξη και πυροδοτούν νέα συναισθήµατα, νέες αντιλήψεις της φυσικής µας υπόστασης, καθώς και νέες σκέψεις, εµπλουτίζοντας την εµπειρία µας και οξύνοντας όλο το φάσµα της επίγνωσής µας. Ταυτόχρονα, καθώς η ολόκληρη παρουσία µας στη φυσική πραγµατικότητά µας γεννά πλούσια και ολόκληρη εµπειρία, ενεργοποιείται και το αντίστροφης φοράς ρεύµα: ό,τι δράση τείνει να γεννήσει η εµπειρία µας, καθώς γίνεται πράξη, είναι καλά γειωµένη στη φυσική πραγµατικότητα. Έτσι, οι πολλαπλοί αυτοί κύκλοι ανατροφοδότησης πράξης-ολόκληρης εµπειρίας - νέας πράξης-νέας ολόκληρης εµπειρίας συµβάλλουν στο να γινόµαστε ολόκληροι παρόντες στον ίδιο µας τον ζώντα Εαυτό. Με αυτόν τον τρόπο, πιθανά εκδηλώνουµε όψεις που ούτε καν φανταζόµασταν ότι υπήρχαν, πάντα ανάλογα µε το βασικό πλαίσιο της δράσης της οποίας τους στόχους υποστηρίζει συµπληρωµατικά η PSP. 10 Πώς µπορεί η εκπαίδευση στην PSP να ωφελήσει τον συντονιστή δράσεων όπου εµπλέκεται η διαδικασία και η επίγνωση. Τα εργαλεία που παρέχει η PSP, υποστηρίζουν και δεν επηρεάζουν διόλου τους κύριους στόχους της δράσης στην οποία εφαρµόζεται η PSP. Αν δηλαδή η PSP εφαρµόζεται σαν συµπληρωµατικό εργαλείο στον συντονισµό µιας οµάδας γονέων, η χρήση της από τον συντονιστή δεν επηρεάζει τους ίδιους τους στόχους της οµάδας αυτής. Φυσικά, όταν σε κάποια δράση εφαρµόζεται µε οποιονδήποτε τρόπο η PSP, δεν υπάρχει καµία ύλη µε την οποία θα έπρεπε να είναι εξοικειωµένοι αυτοί στους οποίους απευθύνεται η δράση (κάτι που φυσικά δεν ισχύει για τον συντονιστή της, ο οποίος οφείλει να γνωρίζει καλά τι, γιατί, πότε και πώς κάνει ό,τι κάνει µε τη θεωρία και την πράξη της PSP). Η εκπαίδευση στη PSP αφορά δύο επίπεδα: ένα βασικό και ένα προχωρηµένο. Ωστόσο, σε γενικές γραµµές, η πιθανή χρησιµότητα της PSP για συντονιστές δράσεων σχετικών µε την ανάπτυξη της επίγνωσης, συνοψίζεται στα εξής σηµεία.

11 ...(1) Πρώτα-πρώτα, έχουµε τα διάφορα οφέλη για τον ίδιο τον συντονιστή, κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης στην PSP. Όπως, περαιτέρω ανάπτυξη της επίγνωσης όσον αφορά τη δική του ουσιαστική φυσική παρουσία σε ό,τι κάνει, κάτι που σηµαίνει αυξηµένη αποτελεσµατικότητα στη δουλειά του. Επίσης, κάποιος µαθαίνει πώς να παρακολουθεί και να υποστηρίζει τη ροή της δικής του εµπειρίας, κάτι που οδηγεί σε εµπλουτισµό της αυθεντικότητας και της δηµιουργικότητας στον σχεδιασµό και την πραγµάτωση αυτού που κάνει....(2) Ο συντονιστής που µαζί µε τα άλλα εργαλεία του χρησιµοποιεί και την PSP, µπορεί να υποστηρίξει ακόµη πιο αποτελεσµατικά τους στόχους οποιασδήποτε δουλειάς του, άσχετα µε τη φύση αυτών των στόχων. Οι παρεµβάσεις του έχουν πιθανά τα εξής αποτελέσµατα σε αυτούς στους οποίους τις απευθύνει: (α) Αναπτύσσεται το εύρος της επίγνωσής τους ώστε να ενσωµατώνει όλες τις όψεις της εµπειρίας (νόηση, συναίσθηµα, αισθήσεις). (β) Υποστηρίζεται η πολυεπίπεδη έκφραση του κάθε προσώπου (το δυναµικό του), ώστε κάποιος να γίνεται όλο και πληρέστερα παρών στα γεγονότα της ζωής του. (γ) Υποστηρίζεται µε τους ξεχωριστούς τρόπους της PSP η αβίαστη ροή της εµπειρίας τους. (δ) Ανοίγουν την επίγνωση και προς τον συνολικό σχεσιακό χώρο (το πεδίο) που διαγράφει κάθε ζωντανή συνάντηση και αλληλεπίδρασή µας µε τον Άλλον....(3) Μία ακόµη πιθανή χρησιµότητα της PSP στον συντονιστή, είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων παρεµβάσεων στις οποίες ενέχεται το σώµα και η σωµατική επίγνωση κατά την ατοµική και οµαδική δουλειά. Η συνέπεια είναι η καλλιέργεια της κατάλληλης οπτικής του συντονιστή στη ζωντανή εξέλιξη κάποιας δράσης που συντονίζει, έτσι ώστε µε τη δηµιουργική του φαντασία να επινοεί άµεσα, στη στιγµή, όποτε και όσο χρειάζονται, και ασκήσεις και αυτοστιγµεί παρεµβάσεις που εκπηγάζουν από το όλο πνεύµα της PSP (µην ξεχνώντας ότι η PSP δεν είναι ένα σύστηµα σωµατικής θεραπείας αλλά απλώς ένα εν δυνάµει συµπληρωµατικό µέσον δουλειάς µε την επίγνωση). Πολλά ευαίσθητα εργαλεία που παράγονται από την PSP µπορούν να χρησιµοποιηθούν για να διεγείρεται µε λεπτό τρόπο η προσωπική διαδικασία ακόµη και στο εισαγωγικό άνοιγµα µιας οµάδας, όπου απλά συστήνονται οι συµµετέχοντες, ή ακόµη και στα διάφορα λεγόµενα ζεστάµατα (βιωµατικές ασκήσεις για να ανακινηθεί το υλικό και τα θέµατα των συµµετεχόντων). Επίσης το ίδιο ισχύει σε κάθε µικρή στιγµή της δουλειάς της οµάδας, όπως και στα διάφορα µοιράσµατα των µελών της....(4) Επίσης, κάτι ακόµη από την PSP που ενδεχοµένως θα χρησιµέψει στον συντονιστή, είναι η εξάσκηση στον σχεδιασµό βιωµατικών µοντέλων ασκήσεων PSP, οι οποίες βασίζονται στον αυτοσχεδιασµό και την ενσώµατη διαδραστική δουλειά - πάντα ανάλογα µε τους εκάστοτε στόχους της δράσης στην οποία πρόκειται να εφαρµοστεί η PSP....(5) Τέλος, η PSP συµβάλλει στη διεύρυνση της γενικότερης λογικής του συντονιστή όσον αφορά τον αδρύ προσχεδιασµό κάποιας δράσης. Το αποτέλεσµα είναι ότι ο συντονιστής, εάν το επιθυµεί, µπορεί κατά την προετοιµασία του στο θέµα της δράσης, να δηµιουργεί και να διαµορφώνει προοπτικές που περιλαµβάνουν γενικότερα κίνηση, σώµα, αλληλεπίδραση. Μία οµάδα γονέων, εφήβων, εκπαιδευτικών, στελεχών επιχειρήσεων, µία οµάδα ψυχοθεραπείας, ζωντανεύουν αλλιώς µόλις αρχίσουν να δουλεύουν έστω και µε ελάχιστη ενσώµατη διάδραση. Ωστόσο σηµειώνεται πως η έµφαση στην ενσώµατη διάδραση είναι απλά µία πρόταση. Και η πρόταση αυτή συµπληρώνει και δεν υποκαθιστά τη βασική αντίληψη και µεθοδολογία µε την οποία προετοιµάζεται και δουλεύει οποιοσδήποτε συντονιστής, ούτε βέβαια υποτιµά τη χρήση της λεκτικής επικοινωνίας κατά τη δράση και κατά τα διάφορα µοιράσµατα µεταξύ των µελών της οµάδας, σχετικά µε αυτό που βιώνουν. 11 Για τις ασκήσεις της PSP. Σηµειώνεται πως η PSP, σε οποιαδήποτε εφαρµογή της, δεν προτείνει ειδικές έτοιµες ασκήσεις. Η PSP δεν είναι ένα σύνολο συγκεκριµένων τεχνικών, αλλά είναι ένας τρόπος δουλειάς µε την επίγνωση. Και ως τέτοια, αποτελεί µία ολόκληρη προοπτική περί διαδραστικής δουλειάς µε το σώµα, εστιάζοντας στο συνολικό πνεύµα της θεωρίας, της φιλοσοφίας και της πράξης που της δίνουν προοπτική, καθιστώντας την προσέγγιση και όχι µια απλή συλλογή τεχνικών. Αυτό που περιλαµβάνεται στο όλο πνεύµα της PSP µαζί µε πολλά άλλα στοιχεία, είναι κυρίως ένας τρόπος σύνθεσης και χρήσης µοντέλων ενσώµατης αλληλεπίδρασης. Η πρώτη ύλη τους µπορεί να γεννιέται αυτούσια ή και να προέρχεται από κυριολεκτικά οποιονδήποτε χώρο που χρησιµοποιεί βιωµατική αλληλεπίδραση (θέατρο, χορό, ψυχόδραµα, εµψύχωση, παιχνίδι, κοκ). Στη συνέχεια, το υλικό αυτό µεταπλάθεται σε εντελώς νέα αυτόνοµη µορφή, µέσα από τους θεωρητικούς άξονες της PSP, και µπορεί να οδηγήσει σε πλήθος επί µέρους ασκήσεων. Οι ασκήσεις που προκύπτουν από το µοντέλο φτιάχνονται, χρησιµοποιούνται και παραλλάσσονται ελεύθερα, ανάλογα µε τον σκοπό και τη φύση της εκάστοτε εφαρµογής στην οποία χρησιµοποιούνται.

12 Έτσι, δεν µιλούµε για δέκα, είκοσι, εκατό συγκεκριµένες και έτοιµες ασκήσεις µε προκαθορισµένο σχήµα και χρήση: από µια τέτοια άποψη, θα λέγαµε πως το επίπεδο εφαρµογών (πράξης) της PSP δεν προ-υπάρχει, αλλά µάλλον δηµιουργείται σε κάθε µία περίπτωση εφαρµογής. Ουσιαστικά, αυτό που συµβαίνει σχετικά µε την πράξη της PSP, είναι πως κάποιος που έχει αφοµοιώσει ο ίδιος θεωρητικά και βιωµατικά την PSP, δηµιουργεί µόνος του το πρακτικό της µέρος κατά περίσταση και σκοπό εφαρµογής. Ας υποθέσουµε, για παράδειγµα, ότι έχουµε διαφορετικές περιπτώσεις οµάδων: µία µε παιδιά, µία άλλη µε στελέχη επιχειρήσεων, µια οµάδα θεραπείας, µια οµάδα εκπαιδευόµενων στον χορό, το θέατρο, ή το Playback. Στον συντονισµό όλων αυτών των οµάδων, µπορούν θαυµάσια να χρησιµοποιηθούν ασκήσεις από τον χώρο της PSP, αρκεί να σµιλευτούν κατάλληλα, ανάλογα µε τις ανάγκες της κάθε οµάδας. Έτσι, στην οµάδα θεραπείας, ας πούµε ότι µία άσκηση PSP διαµορφώνεται µόνο για το αρχικό άνοιγµα της οµάδας, και µετά η οµάδα εξελίσσεται µε την όποια διαδικασία της. Στα παιδιά, η ίδια άσκηση, αλλιώς διαµορφωµένη, βοηθά τη συνδηµιουργία και τη µεταξύ τους επαφή, γιατί αυτός είναι ο στόχος της εφαρµογής. Στα στελέχη, παραλλάσσεται έτσι που να συµβάλλει στην εξερεύνηση των σχέσεών τους. Ενώ, στους ηθοποιούς µπορεί να φανεί χρήσιµη ακόµη και στην εκπαίδευσή τους (πάντα κατάλληλα διαµορφωµένη). Ή, ακόµη, στις ίδιες οµάδες, χωρίς να γίνει καµία απολύτως άσκηση PSP, ο συντονιστής µπορεί να χρησιµοποιήσει σιωπηλά, για τον ίδιο, στοιχεία της ευρύτερης PSP οπτικής µόνο και µόνο για να εµπλουτίσει σε πολλά σηµεία µε στιγµιαίες παρεµβάσεις ενσώµατα στηριγµένες, όσο, όπου και όπως αυτός θέλει, τον συνολικό τρόπο που συντονίζει την οµάδα. Τέλος, σηµειώνεται πως κάποιο από το υλικό της PSP µπορεί ίσως να φανεί εξαιρετικά χρήσιµο σαν εφαρµογή και στην ατοµική ψυχοθεραπεία, κάτι που ισχύει και για άλλες ανάλογες ιδέες της PSP, όπως είναι: η ιδέα του προσωπικού φιλµ, του µοτίβου, της σωµατικής πρόθεσης. 12 Η εκπαίδευση στην PSP, σε ποιους απευθύνεται και τι χώρους αφορά. Η εκπαίδευση στην PSP έχει ως αντικείµενο τις θεωρητικές και πρακτικές της όψεις. Πραγµατώνεται µε πολλές παραλλαγές προγραµµάτων που είναι εξαιρετικά ευέλικτα ως προς τους στόχους, τη διάρκεια και τη δοµή τους, καθώς και προσαρµόσιµα στις ανάγκες, το υπόβαθρο και τους στόχους των συµµετεχόντων. Τα προγράµµατα αυτά δεν εφοδιάζουν κάποιον µε έτοιµα εργαλεία που θα χρησιµοποιούνται σαν τυφλοσούρτης, αλλά στόχος τους είναι να τον εισάγουν στην όλη λογική του τρόπου δουλειάς της PSP µε την επίγνωση. Η εκπαιδευτική αυτή διαδικασία εξελίσσεται στο πλαίσιο µιας βιωµατικής οµάδας, κατάλληλα δοµηµένης, ανάλογα µε την εκάστοτε εκδοχή του προγράµµατος. Τονίζεται ότι συµµετέχοντες που προέρχονται από διαφορετικούς χώρους, και άρα έχουν διαφορετικά κίνητρα εκπαίδευσης στην PSP, δεν εντάσσονται στο ίδιο εκπαιδευτικό πρόγραµµα, εκτός εάν είναι ιδιαίτερα συγγενείς οι επαγγελµατικοί χώροι και τα κίνητρα συµµετοχής. Για να γνωρίσει κάποιος την PSP, γενικά, δεν προϋποτίθεται προηγούµενη σχετική εµπειρία. Φυσικά, οποιαδήποτε εξοικείωση µε τα πεδία από στοιχεία των οποίων συντίθεται η PSP είναι µία πολύ σηµαντική υποστηρικτική βάση, ενώ θεωρείται δεδοµένο ότι κάποιος αποδέχεται τα ευρύτερα ανθρωπιστικά και υπαρξιακά στοιχεία που τη διαπνέουν. Έτσι, τα όποια εκπαιδευτικά προγράµµατα της PSP, πάντα κατάλληλα προσαρµοσµένα, απευθύνονται σε:...(1) Πρώτα-πρώτα, επαγγελµατίες ή σπουδαστές στην ψυχοθεραπεία, ψυχολογία (κλινική ή µη) και συµβουλευτική, που επιθυµούν να αναπτύξουν περαιτέρω την επίγνωσή τους, να καλλιεργήσουν ακόµη περισσότερο κάποιες δεξιότητες που ήδη διαθέτουν, ή να εξοικειωθούν µε επιπλέον συµπληρωµατικά εργαλεία, που εν δυνάµει θα εµπλουτίζουν ό,τι ήδη κάνουν ή εκπαιδεύονται να κάνουν. Και βέβαια, είναι ευνόητο ότι η PSP, από τη φύση της, αν και απευθύνεται σε ψυχοθεραπευτές οποιασδήποτε προσέγγισης, µπορεί να αφορά ιδιαίτερα και µε πολλούς τρόπους τους ψυχοθεραπευτές Gestalt. Υπογραµµίζεται και πάλι, ότι σε καµία περίπτωση η PSP δεν υποκαθιστά τα εργαλεία που ο ψυχοθεραπευτής αναπτύσσει κατά την όποια εκπαίδευσή του στην ψυχοθεραπευτική προσέγγιση της επιλογής του, αλλά απλά τα συµπληρώνει. Ο ψυχοθεραπευτής επαγγελµατίας ή σπουδαστής, γνωρίζοντας την PSP, µπορεί να κερδίσει και κάτι ακόµη. Άσχετα αν δουλεύει µε τη θεραπεία Gestalt ή όχι, έχει την ευκαιρία να γνωρίσει, βιωµατικά και έµπρακτα, µε τρόπο ξεχωριστό και πέρα από τη θεωρία, ανάγλυφες πολλές από τις θεµελιώδεις αρχές που διαπνέουν τις σύγχρονες ανθρωπιστικές υπαρξιακές προσεγγίσεις στην ψυχοθεραπεία....(2) Κάποιον του οποίου το επάγγελµα τον εµπλέκει µε οποιονδήποτε τρόπο µε άλλους ανθρώπους σε οποιοδήποτε πλαίσιο: σύµβουλοι ( advisors ), προπονητές ( coaches ), άνθρωποι που δουλεύουν σε διάφορα πεδία παροχής βοήθειας,

13 γνώσης, υπηρεσίας, κοκ. Για παράδειγµα, ένας εκπαιδευτικός κύκλος στην PSP (κατάλληλα σχεδιασµένος) µπορεί να ενδιαφέρει τον κλινικό γιατρό, κοινωνικό λειτουργό, εκπαιδευτικό, κάποιον που είναι υπεύθυνος για τη δουλειά µιας οµάδας ανθρώπων από µία συντονιστική ή διευθυντική θέση, και γενικότερα οποιονδήποτε κινείται στην εργασία, την εκπαίδευση, την τέχνη, καθώς και σε χώρους σχετικούς µε αυτογνωσία και προσωπική ανάπτυξη, ή σχετικούς µε παιδιά, µε έφηβους, µε ηλικιωµένους, µε την εµψύχωση, µε οµάδες εποπτείας, µε εκπαίδευση εκπαιδευτών άλλων οµάδων, µε πολλά πλαίσια αποκατάστασης και κοινωνικών παρεµβάσεων, µε πληθυσµούς που έχουν ξεχωριστά χαρακτηριστικά και ανάγκες, κλπ....(3) Κάποιον που ασχολείται µε τις παραστατικές τέχνες και ιδιαίτερα µε το Playback Θέατρο και επιθυµεί να εµβαθύνει ή να ανανεώσει την προοπτική του. Επίσης, σε αυτόν που ξεκινά να γνωρίζει κάποια από αυτές τις τέχνες, και επιθυµεί να εισαχθεί σε αυτές µε µια γερά θεµελιωµένη φιλοσοφία και βάση εµπειρίας....(4) Κάποιον που επιθυµεί για οποιονδήποτε δικό του προσωπικό λόγο να γνωρίσει θεωρητικά και έµπρακτα τις βασικές αρχές της προοπτικής Gestalt, άσχετα από την ψυχοθεραπευτική τους εφαρµογή....(5) Κάποιον που απλά επιθυµεί να διευρύνει τα όρια της προσωπικής του µόρφωσης και εµπειρίας, δουλεύοντας µε τον Εαυτό του σε µία ασφαλή βάση ενσώµατης αυτοσχεδιαστικής διάδρασης µε τους Άλλους. 13 Στο fb, υπάρχει ένα βίντεο µε µία εισαγωγική περιγραφή της άσκησης του µοτίβου, η οποία είναι κεντρική ιδέα της PSP: Το ίδιο βίντεο υπάρχει και στο you-tube: ΠΕΤΡΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΥ: Ψυχοθεραπευτής Gestalt, µε το φάσµα της δουλειάς του στην Ελλάδα και το εξωτερικό να περιλαµβάνει ενδεικτικά: άτοµα, ζευγάρια, Οργανισµούς, διάφορα εκπαιδευτικά - επιµορφωτικά προγράµµατα, οµάδες αυτογνωσίας - ψυχοθεραπείας - εκπαίδευσης (είτε σε αυτόνοµα σεµινάρια είτε σε περιοδικές συναντήσεις). Στο παρελθόν, το πρώτο του πτυχίο αφορούσε την ιατρική επιστήµη, ενώ για µία µεγάλη περίοδο υπήρξε συνθέτης. Εδώ και πολλά χρόνια ολοκλήρωσε δεύτερες σπουδές στην ψυχολογία. Ως ψυχοθεραπευτής αποφοίτησε από το Gestalt Foundation, και είναι αποκλειστικά επικεντρωµένος στην ψυχοθεραπεία Gestalt. Είναι µέλος της E.A.G.T. - του σχετικού Ευρωπαϊκού θεσµικού οργάνου. Συµπράττει ως εξωτερικός συνεργάτης σε εκπαιδευτικά και άλλα προγράµµατα µε τα κέντρα εκπαίδευσης και ψυχοθεραπείας: GESTALT FOUNDATION, INTEGRA- TIVE GESTALT TRAINING INSTITUTE, SINERGIA, ISTOK. Αξιοποιώντας τις διαδροµές του στον χώρο της καλλιτεχνικής δηµιουργίας σε συνδυασµό µε την τωρινή του ταυτότητα, ανέπτυξε τη δική του προσέγγιση ενσώµατης αλληλεπίδρασης, PSP (Process-Stage-Praxis), η οποία µπορεί να εφαρµοστεί σε πολλούς χώρους: ψυχοθεραπεία, εκπαίδευση, εργασία, τέχνη, κλπ. Η βιωµατική βάση των οµάδων που συντονίζει, στηρίζεται στην PSP, και συνδυάζει κίνηση, διαδραστικά µοντέλα, και αυτοσχεδιασµό. Η PSP είναι και η δική του µατιά στη διδασκαλία του αυτοσχεδιαστικού θεάτρου Playback, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Προς το τέλος του 2016 θα εκδοθεί το 1ο από 4 συνολικά βιβλία του (σε Ελληνική και ως τα µέσα του 2017 σε Αγγλική έκδοση), όλα κάτω από τον γενικό τίτλο: Τοπία αυτοσχεδιασµού: Εισαγωγή στις βασικές αρχές της προοπτικής της θεραπείας Gestalt, Η προσέγγιση PSP, Το Playback Θέατρο. Εστιάζεται στις υπαρξιακές - σχεσιακές όψεις της προοπτικής Gestalt (απώλεια, µοναξιά, µαταιότητα, ευθύνη, επιλογή), όπως και στις σχέσεις έρωτα - αγάπης - επιθυµίας. Για τα θέµατα αυτά, από το 2006, πραγµατοποιεί διαλέξεις και βιωµατικές οµάδες αυτογνωσίας και ψυχοθεραπείας στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το βιβλίο του...στους αιρετικούς της αγάπης: τα µάτια που µε κοίταξαν, θα ολοκληρωθεί στα τέλη του 2018 (και πάλι σε δύο γλώσσες). PSP : Πέτρος Θεοδώρου, Διαλέττη 17, Θεσσαλονίκη

14 fb (personal page): Petros Theodorou fb (professional page): Embodied Interaction 14