ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2016) 700 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πρώτη έκθεση προόδου για το πλαίσιο εταιρικής σχέσης με τρίτες χώρες βάσει του ευρωπαϊκού προγράμματος δράσης για τη μετανάστευση EL EL

2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εξωτερική δράση αποτελεί καίριας σημασίας στοιχείο της συνολικής στρατηγικής της ΕΕ για τη διαχείριση της μεταναστευτικής πρόκλησης, η οποία καθορίζεται στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση 1. Οι κινητήριοι παράγοντες των σημερινών μεταναστευτικών ροών δεν είναι παροδικοί. Για αυτόν τον λόγο η ΕΕ χρειάζεται μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση. Ήδη είχε πραγματοποιηθεί σημαντικό βήμα μέσω της διάσκεψης κορυφής της Βαλέτας τον Νοέμβριο του Στη συνέχεια, τον Ιούνιο του 2016, η Επιτροπή πρότεινε νέο πλαίσιο εταιρικής σχέσης με τρίτες χώρες βάσει του ευρωπαϊκού προγράμματος δράσης για τη μετανάστευση 2 3. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου 2016 ενέκρινε το πλαίσιο εταιρικής σχέσης και ζήτησε την ταχεία εφαρμογή του, αρχής γενομένης από περιορισμένο αριθμό χωρών. Τον Σεπτέμβριο, με τον χάρτη πορείας της Μπρατισλάβας υπογραμμίστηκε ότι η διαδικασία αυτή αναμένεται να οδηγήσει στη «μείωση των ροών παράνομων μεταναστών και την αύξηση του ποσοστού επιστροφών», ενώ υπενθυμίστηκε ότι η σχετική πρόοδος θα αξιολογηθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Δεκέμβριο 4. Το πλαίσιο εταιρικής σχέσης αποτελεί φιλόδοξη και μακρόπνοη ευρωπαϊκή προσέγγιση για την εμβάθυνση της συνεργασίας με τις χώρες καταγωγής, διέλευσης και προορισμού. Η επιτυχία θα εξαρτηθεί από την πλήρη δέσμευση όλων των μερών. Αυτό σημαίνει κοινή προσπάθεια της ΕΕ και των κρατών μελών, με αξιοποίηση ολόκληρου του φάσματος των μοχλών της ΕΕ για την εξεύρεση βραχυπρόθεσμων λύσεων στην άμεση μεταναστευτική πίεση και για την εντονότερη συμμετοχή στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης μετανάστευσης, με την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και της σταθερότητας, καθώς και με την παροχή ευκαιριών για νόμιμη μετανάστευση. Τα παραπάνω πρέπει να συνδυάζονται με γνήσια εταιρική σχέση με κάθε τρίτη χώρα, ειδικά προσαρμοσμένη ώστε να λαμβάνονται υπόψη ειδικές ανάγκες και συμφέροντα, και προσανατολισμένη σε αποτελέσματα. Σε όλες τις περιπτώσεις, οι επιταγές της πολιτικής της ΕΕ για τον ανθρωπισμό και τον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων πρέπει να παραμείνουν στον πυρήνα της προσέγγισης. Στο πλαίσιο αυτό, η παρούσα πρώτη έκθεση παρουσιάζει την πρόοδο που έχει σημειωθεί και περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο η Ύπατη Εκπρόσωπος, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη εργάστηκαν από κοινού για την εφαρμογή του πλαισίου εταιρικής σχέσης 5. Αν και η επίτευξη σωστής διαχείρισης της μετανάστευσης αποτελεί μακροπρόθεσμη επιδίωξη, η επιτακτική ανάγκη για διάσωση ανθρώπινων ζωών, εξάρθρωση του επιχειρηματικού μοντέλου των παράνομων διακινητών και έλεγχο της παράτυπης μετακίνησης ανθρώπων απαιτεί επίσης άμεσα αποτελέσματα. Κατά την πρώτη φάση δόθηκε αναπόφευκτα προτεραιότητα στη δημιουργία των νέων δομών και των μέσων που χρειάζονται για την επίτευξη των στόχων του πλαισίου εταιρικής σχέσης, αλλά σημειώθηκαν 1 COM(2015)240 final της COM(2016) 385 final της Τον Ιούνιο, η Ύπατη Εκπρόσωπος παρουσίασε τη συνολική στρατηγική, σημαντική πτυχή της οποίας αποτελεί η διαχείριση της μετανάστευσης σε συνεργασία με τρίτες χώρες Έχουν δημιουργηθεί νέες δομές για την υλοποίηση της εταιρικής σχέσης. Στην Επιτροπή, έχει συσταθεί ειδική ομάδα έργου Επιτρόπων υπό την Ύπατη Εκπρόσωπο στον ρόλο της ως Αντιπροέδρου. Έχει κινητοποιηθεί το δίκτυο σέρπα για να εξασφαλιστεί ταχεία και άμεση επιχειρησιακή συνεργασία με τις πρωτεύουσες των κρατών μελών. Με την ισχυρή υποστήριξη της Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, μέσω της ΕΜΑ και των τακτικών συνεδριάσεων της ομάδας υψηλού επιπέδου για το άσυλο και τη μετανάστευση, το Συμβούλιο έχει διαδραματίσει βασικό συντονιστικό ρόλο. Οι αντιπροσωπείες της ΕΕ έχουν επίσης κινητοποιηθεί πλήρως για τον τοπικό συντονισμό. 2

3 επίσης και απτά αποτελέσματα. Η παρούσα έκθεση προσδιορίζει τις βασικές εκκρεμείς προκλήσεις και τα επόμενα βήματα στην εφαρμογή της εταιρικής σχέσης για τον μήνα Δεκέμβριο και μετά από αυτόν ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ Τα σύμφωνα Η προσέγγιση του πλαισίου εταιρικής σχέσης συνεπάγεται την αλλαγή του τρόπου με τον οποίο η ΕΕ, μαζί με τα κράτη μέλη της, διαχειρίζεται τις σχέσεις ως προς τη μετανάστευση με τρίτες χώρες καταγωγής και διέλευσης. Βασικό στοιχείο αυτής της προσέγγισης αποτελεί η έννοια των «συμφώνων». Τα σύμφωνα αποτελούν πολιτικό πλαίσιο για συνεχή και επιχειρησιακή συνεργασία, με το οποίο συγκεντρώνονται οι διάφοροι άξονες εργασίας για την ανάπτυξη συνολικής εταιρικής σχέσης με τρίτες χώρες, με συνδυασμό των μέσων, εργαλείων και ικανοτήτων μόχλευσης που διαθέτουν η ΕΕ και τα κράτη μέλη ώστε να υλοποιηθούν σαφείς στόχοι και κοινές δεσμεύσεις. Από τη διαδικασία των συμφώνων μπορούν να προκύπτουν επίσημες διεθνείς συμφωνίες, όπως συμφωνίες επανεισδοχής. Αλλά με τη προσέγγιση των συμφώνων αποφεύγεται ο κίνδυνος να καθυστερούν απτά αποτελέσματα λόγω τεχνικών διαπραγματεύσεων για ολοκληρωμένη επίσημη συμφωνία. Καθώς τα στοιχεία της αμοιβαία επωφελούς σχέσης για τη διαχείριση της μετανάστευσης προσδιορίζονται σταδιακά, αυτή η αμοιβαία κατανόηση αποκτά επιχειρησιακή μορφή εν είδει συμφώνων, προσαρμοσμένων στην ειδική κατάσταση κάθε χώρας εταίρου. Τα σύμφωνα αυτά θα κατευθύνουν, στη συνέχεια, τη βιώσιμη επίτευξη των από κοινού συμφωνημένων στόχων. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου θα αξιολογήσει την πρόοδο προς την επίτευξη αυτών των συμφώνων. Η εταιρική σχέση αποτελεί την κεντρική έννοια. Πρώτον, η κοινή προσέγγιση από την ΕΕ και τα κράτη μέλη έχει καίρια σημασία για την επιτυχία των συμφώνων. Το πλαίσιο εταιρικής σχέσης θα μπορεί να αποδώσει πλήρως μόνο μέσω της συμμετοχής των κρατών μελών, όσον αφορά τόσο την πολιτική δέσμευση ώστε να τονιστεί η προτεραιότητα αυτής της δράσης όσο και την πρακτική υποστήριξη ιδίως σχετικά με την επανεισδοχή και την επιστροφή, αλλά επίσης και σε τομείς όπως η νόμιμη μετανάστευση. Δεύτερον, είναι ουσιώδης η κοινή αντίληψη των συμφερόντων της ΕΕ και των χωρών εταίρων. Για τη διαχείριση της μετανάστευσης χρειάζεται να συμβιβάζονται τα συμφέροντα και οι προτεραιότητες και των δύο μερών ώστε να επιτυγχάνεται αμοιβαίο όφελος. Το έργο των χωρών εταίρων για τη διατήρηση της δυναμικής στην επίτευξη των στόχων θα παράσχει στην ΕΕ τη δυνατότητα να συνεχίσει την εμβάθυνση των σχέσεων και της συνεργασίας με χώρες εταίρους στο πλήρες φάσμα των πολιτικών της ΕΕ. Θα πρέπει να ενσωματωθούν όλα τα κίνητρα ώστε να δημιουργηθεί η αναγκαία ώθηση για συνεργασία, να είναι σε ετοιμότητα ώστε να παρέχεται μεγαλύτερη στήριξη στις χώρες εταίρους που καταβάλλουν τις μεγαλύτερες προσπάθειες, αλλά και σε ετοιμότητα ώστε να επισύρονται συνέπειες αν η πρόοδος δεν είναι αρκετή. Γενικότερα, η μεταναστευτική πρόκληση απαιτεί συνολική προσέγγιση. Η διακήρυξη της Νέας Υόρκης για τους πρόσφυγες και μετανάστες 7 υπογράμμισε την ανάγκη για παγκόσμιο επιμερισμό των ευθυνών. Θα είναι σημαντική η συνεχής ηγετική δράση της ΕΕ, ώστε να καταδεικνύεται ότι η προσέγγιση του πλαισίου εταιρικής σχέσης και οι ληφθείσες πρωτοβουλίες αποτελούν πρωτοπόρα παραδείγματα κατά τη διαδικασία συνέχειας που δίνεται στη διάσκεψη κορυφής του ΟΗΕ. 6 Βλ. παράρτημα. 7 Εγκρίθηκε κατά τη διάσκεψη κορυφής του ΟΗΕ για την αντιμετώπιση μεγάλων μετακινήσεων προσφύγων και μεταναστών (refugeesmigrants.un.org/). 3

4 Λειτουργία του νέου πλαισίου εταιρικής σχέσης στην πράξη εφαρμογή νέας αρχιτεκτονικής Ως πρώτο βήμα, η ΕΕ και τα κράτη μέλη συνεργάστηκαν για να καθορίσουν λεπτομερώς προσαρμοσμένες σε κάθε χώρα προσεγγίσεις με τις χώρες πρώτης προτεραιότητας που προσδιορίστηκαν στην ανακοίνωση του Ιουνίου 8. Σε αυτές τις δέσμες μέτρων δόθηκε ώθηση με σημαντική πολιτική και διπλωματική προσπάθεια, τόσο από την ΕΕ όσο και από τα κράτη μέλη, προσέγγισης χωρών εταίρων προτεραιότητας. Η προσπάθεια αυτή ήταν συντονισμένη, και με την πλήρη συμμετοχή των αντιπροσωπειών της ΕΕ και των πρεσβειών των κρατών μελών, ώστε να εξασφαλίζεται η συνοχή του μηνύματος. Έχει σημειωθεί αναβάθμιση στο επίπεδο συντονισμού μεταξύ θεσμικών οργάνων της ΕΕ και κρατών μελών, με στρατηγικό σχεδιασμό των επισκέψεων υψηλού επιπέδου σε χώρες προτεραιότητας, εκπομπή συνεκτικών μηνυμάτων μέσω κοινών ενημερώσεων για ουσιώδεις ευκαιρίες, όπως η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, κοινές παρατηρήσεις και υποβολή εκθέσεων. Ως αποτέλεσμα, τα ζητήματα μετανάστευσης βρίσκονται πλέον στο επίκεντρο των συνολικών σχέσεων με τους εταίρους προτεραιότητας δίπλα σε άλλα βασικά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής όπως η ασφάλεια, το εμπόριο και η μείωση της φτώχειας. Η σημασία που αποδίδει η ΕΕ σε ζητήματα μετανάστευσης έχει καταστεί πλέον κατανοητή από τις εμπλεκόμενες χώρες προτεραιότητας. Αυτή η εξωτερική προσπάθεια πρέπει να συνοδεύεται από βελτιώσεις των διαδικασιών και επιχειρήσεων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για παράδειγμα, από την αντιμετώπιση πιθανών εμποδίων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο, τα οποία θα μπορούσαν να παρεμποδίσουν τις ταχείες διαδικασίες επιστροφής και επανεισδοχής, και από την αποκλειστική διάθεση πόρων για τον εντοπισμό και την καταδίωξη ομάδων παράνομης διακίνησης μεταναστών. Οι νέες αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής θα προσφέρουν περαιτέρω ευκαιρίες για τον σκοπό αυτό. Η πρόσληψη ευρωπαίων αξιωματικών συνδέσμων μετανάστευσης προκειμένου να τοποθετηθούν σε βασικές τρίτες χώρες αποτέλεσε βασική συμβολή των κρατών μελών για την υλοποίηση αυτού του πλαισίου. Οι αξιωματικοί αυτοί θα ενεργούν ως σημεία επαφής κρίσιμης σημασίας και οι πρώτοι αξιωματικοί σύνδεσμοι προβλέπεται να αναλάβουν καθήκοντα πριν από το τέλος του έτους. Σε συνεργασία με αξιωματικούς συνδέσμους μετανάστευσης των κρατών μελών, οργανισμούς της ΕΕ, αρμόδιες εθνικές και περιφερειακές αρχές και διεθνείς οργανισμούς, θα λειτουργήσουν ως συντονιστικά σημεία κρίσιμης σημασίας στις αντιπροσωπείες της ΕΕ ώστε να διατηρήσουν τη δυναμική, να έρθουν σε επαφή και να συνεργαστούν με τους εταίρους μας, και να στηρίξουν την επίτευξη απτών αποτελεσμάτων. Η προσέγγιση του πλαισίου εταιρικής σχέσης παρέχει σταθερή πορεία για την μακροπρόθεσμη επίτευξη αποτελεσμάτων. Αλλά οι προσπάθειες αυτές έχουν ήδη αρχίσει να αποδίδουν τα πρώτα αποτελέσματα. Το πλαίσιο εταιρικής σχέσης έχει δημιουργήσει νέα δυναμική στον διάλογό μας με χώρες εταίρους, καθιστώντας δυνατή την καλύτερη κατανόηση των προτεραιοτήτων της ΕΕ και τη μεγαλύτερη προθυμία για συνεργασία. Έχει σημειωθεί πιο απτή πρόοδος κατά τους τελευταίους μήνες από ό,τι είχε προηγουμένως επιτευχθεί εδώ και πολλά έτη, μεταξύ άλλων σε θέματα επιστροφής και επανεισδοχής. Οργανώνονται αποστολές ταυτοποίησης για την απεμπλοκή περιπτώσεων στις οποίες δεν πραγματοποιούνταν επιστροφές 9. Οι συζητήσεις σχετικά με τυποποιημένες σε επίπεδο ΕΕ επιχειρησιακές διαδικασίες για ταυτοποίηση και επιστροφή προχωρούν. Πρόκειται να 8 Οι προτεραιότητες που καθορίστηκαν τον Ιούνιο αφορούσαν τον Νίγηρα, τη Νιγηρία, τη Σενεγάλη, το Μάλι και την Αιθιοπία. 9 Τα κράτη μέλη που συμμετέχουν σε αυτές τις αποστολές είναι έως τώρα το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ιταλία, η Μάλτα, οι Κάτω Χώρες και η Ισπανία. 4

5 αρχίσουν διαπραγματεύσεις επανεισδοχής με σημαντικούς εταίρους, μετά από χρόνια στασιμότητας. Παρέχεται χρηματοδοτική και τεχνική βοήθεια για την υποστήριξη του πολιτικού διαλόγου, με συνοδευτικά μέτρα και στοχευμένη στήριξη ώστε να διασφαλίζεται η ανθεκτικότητα των κοινοτήτων όπου η μετανάστευση και η παράνομη διακίνηση είναι πλέον διαδεδομένες και να εντείνεται το έργο για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων. 3. ΧΩΡΕΣ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ 3.1 Χώρες προτεραιότητας Η μετανάστευση βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο των σχέσεων ΕΕ-Αφρικής. Η διάσκεψη κορυφής της Βαλέτας, τον Νοέμβριο του 2015, απέβη επιτυχής όσον αφορά την ευθυγράμμιση των συμφερόντων όλων σε ένα κοινό πρόγραμμα δράσης, με τη συμφωνία των ηγετών 35 αφρικανικών κρατών και των κρατών μελών της ΕΕ για κοινό σύνολο αρχών σχετικά με τη διαχείριση της μετανάστευσης. Οι ηγέτες εξέδωσαν συνολική πολιτική δήλωση και δεσμεύθηκαν να εφαρμόσουν ένα φιλόδοξο σχέδιο δράσης, συμφωνώντας να συνεργαστούν με συνολικό και ισορροπημένο τρόπο, με δράσεις διεξαγόμενες παράλληλα στο πλαίσιο πέντε πεδίων δράσης 10. Η ικανότητα συνδυασμού γενικών λύσεων, αποδεκτών και εφαρμοστέων σε όλα τα συμμετέχοντα κράτη, με τη δυνατότητα στενότερης συνεργασίας μεταξύ χωρών, έθεσε τις βάσεις για το πλαίσιο εταιρικής σχέσης. Οι χώρες που προσδιορίστηκαν ως οι πρώτες προτεραιότητες για δράση είναι σημαντικές χώρες καταγωγής ή διέλευσης παράτυπης μετανάστευσης, ενώ ορισμένες φιλοξενούν επίσης και μεγάλο αριθμό προσφύγων και βρίσκονται αντιμέτωπες με καταστάσεις εσωτερικών εκτοπίσεων πληθυσμών. Επιπλέον, οι περισσότερες αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις ανάπτυξης και ασφάλειας. Νίγηρας Ο Νίγηρας αποτελεί σημαντική χώρα διέλευσης στην οδό της Κεντρικής Μεσογείου για μετανάστες από τη Δυτική Αφρική. Στο σταυροδρόμι για τη διέλευση της ερήμου της Σαχάρας, η περιοχή Agadez αποτελεί κεντρικό κόμβο για δεκάδες χιλιάδες παράτυπους μετανάστες που προσπαθούν να φτάσουν στη Μεσόγειο και την Ευρώπη, κυρίως μέσω της Λιβύης. Οι μετανάστες αυτοί αντιμετωπίζουν τεράστιους κινδύνους και πολλοί πεθαίνουν κατά τη διαδρομή. Ταυτόχρονα, ο Νίγηρας είναι εξαιρετικά φτωχή χώρα και είναι εκτεθειμένος σε σοβαρές απειλές για την ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της Μπόκο Χαράμ, οι οποίες απομυζούν τους πολύ περιορισμένους δημοσιονομικούς του πόρους. Η δραστηριότητα των εγκληματικών δικτύων που εμπλέκονται στην παράνομη διακίνηση μεταναστών και την εμπορία ανθρώπων προς τα βόρεια σύνορά του εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση. Ο Νίγηρας έχει επιδείξει σημαντική προσήλωση στην ανάπτυξη στενότερης συνεργασίας με την ΕΕ όσον αφορά τη μετανάστευση. Το έργο αυτό ήταν ήδη σε εξέλιξη πριν από το πλαίσιο εταιρικής σχέσης. Οι επισκέψεις της Ύπατης Εκπροσώπου/Αντιπροέδρου στον Νίγηρα, τον Σεπτέμβριο του 2015, και ακολούθως του Επιτρόπου κ. Mimica, τον Νοέμβριο του 2015, ήταν καθοριστικής σημασίας για την έναρξη διαλόγου, ο οποίος έχει οδηγήσει σε συγκεκριμένη δράση για την ανάσχεση της ροής παράτυπων μεταναστών μέσω του Νίγηρα. Οι υπουργοί Εξωτερικών της Γερμανίας και της Γαλλίας διεξήγαγαν επίσης διάλογο υψηλού επιπέδου, τον Μάιο του 2016, ο οποίος κατέληξε σε κοινή δήλωση για τη μετανάστευση. Η 10 Αναπτυξιακά πλεονεκτήματα της μετανάστευσης και καταπολέμηση των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης μετανάστευσης και της αναγκαστικής εκτόπισης πληθυσμών νόμιμη μετανάστευση και κινητικότητα προστασία και άσυλο πρόληψη και καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης, της παράνομης διακίνησης μεταναστών και της εμπορίας ανθρώπων και επιστροφή, επανεισδοχή και επανένταξη. 5

6 προσέγγιση αυτή προωθήθηκε με τη συνάντηση της Ύπατης Εκπροσώπου/Αντιπροέδρου με τον υπουργό Εξωτερικών του Νίγηρα στο περιθώριο της υπουργικής διάσκεψης G5 της ΕΕ τον Ιούνιο. Από τον Ιούνιο του 2016, το πλαίσιο εταιρικής σχέσης έχει προσδώσει σημαντική πρόσθετη δυναμική στη συνεργασία. Η μετανάστευση αποτέλεσε βασικό θέμα κατά τη διάρκεια της αποστολής του Επιτρόπου κ. Στυλιανίδη τον Ιούλιο, το οποίο παρακολουθείται σε τεχνικό επίπεδο. Αυτό προσέδωσε τη δυναμική για τη δημιουργία τοπικού πλαισίου συντονισμού για τη μετανάστευση («Cadre de Concertation»), συμπροεδρευόμενου από τον υπουργό Εσωτερικών και τον επικεφαλής της αντιπροσωπείας της ΕΕ στο Νίγηρα, το οποίο συνεδρίασε για πρώτη φορά στις 6 Οκτωβρίου 2016, με τη συμμετοχή ανώτατων υπαλλήλων από κράτη μέλη. Οι αρχές του Νίγηρα έχουν δημιουργήσει ειδικό οργανισμό για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, στον οποίο μπορεί να επικεντρωθεί η στήριξη της ΕΕ. Η μετανάστευση ήταν επίσης βασικό θέμα κατά τη διάρκεια των επισκέψεων του γερμανού ομοσπονδιακού υπουργού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, τον Αύγουστο, και της γερμανίδας καγκελαρίου, τον Οκτώβριο. Σε στενή συνεργασία με την ΕΕ, οι αρχές του Νίγηρα οριστικοποιούν επίσης σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης, τη μείωση της παράτυπης μετανάστευσης και την παροχή εναλλακτικών οικονομικών δυνατοτήτων στις κοινότητες που εμπλέκονται περισσότερο σε επιχειρήσεις παράνομης διακίνησης. Από τον Αύγουστο, η κυβέρνηση του Νίγηρα έχει εντείνει σημαντικά τη δράση της κατά της παράνομης διακίνησης μεταναστών. Ως αποτέλεσμα, έχουν συλληφθεί περίπου 47 ύποπτοι για παράνομη διακίνηση και περιμένουν πλέον να δικαστούν, ενώ έχουν κατασχεθεί περισσότερα από 63 οχήματα. Η κυβέρνηση του Νίγηρα εφαρμόζει αυστηρότερα μέτρα για τον έλεγχο των παράτυπων μεταναστών με κατεύθυνση τη Λιβύη ή την Αλγερία χωρίς έγκυρα έγγραφα και πραγματοποιεί εκστρατείες ευαισθητοποίησης προκειμένου να αποθαρρύνει ανθρώπους από το επικίνδυνο ταξίδι προς την Ευρώπη. Αρκετές εκατοντάδες παράτυπων μεταναστών έχουν επιστραφεί στο Agadez και έχουν αφεθεί ελεύθεροι ή παραδοθεί στο κέντρο διέλευσης του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης για οικειοθελή επιστροφή στις χώρες καταγωγής τους. Από την πλευρά της ΕΕ, κινητοποιούνται διάφορα μέσα. Η υφιστάμενη αποστολή ΚΠΑΑ στον Νίγηρα (EUCAP Sahel Niger) έχει συστήσει μόνιμο τοπικό γραφείο (Antenna) στο Agadez, το οποίο διαθέτει διεθνές προσωπικό δέκα ατόμων και παρέχει ειδική κατάρτιση (μεταξύ άλλων για την πλαστογράφηση εγγράφων, την εμπορία ανθρώπων, καθώς και μεθόδους ποινικής έρευνας) και συμβουλές στις δυνάμεις ασφαλείας ασφάλειας και τους εισαγγελείς του Νίγηρα. Το τοπικό γραφείο θα φθάσει σε πλήρη επιχειρησιακή ικανότητα έως το τέλος του έτους. Η ΕΕ έχει εντείνει σημαντικά τη στήριξή της για τη διαχείριση των συνόρων και τη δράση για την καταπολέμηση εγκληματικών δικτύων, καθώς και την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης μετανάστευσης, π.χ. με τη δημιουργία θέσεων εργασίας για νέους. Το Καταπιστευματικό Ταμείο έκτακτης ανάγκης της ΕΕ για τη σταθερότητα και την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης μετανάστευσης και του εκτοπισμού ατόμων στην Αφρική 11 («Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική») υλοποιεί επίσης δράσεις για τη βελτίωση της διαχείρισης της μετανάστευσης, την ασφάλεια και τη διαχείριση των συνόρων στον Νίγηρα. Μεταξύ των έργων περιλαμβάνεται μηχανισμός συγκέντρωσης πόρων και απόκρισης στη μετανάστευση, ανάπτυξη ικανοτήτων και στήριξη στην τοπική οικονομία του Agadez, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα έσοδα που δημιουργούνται από τη ροή διερχόμενων μεταναστών. Στη στήριξη των κρατών μελών περιλαμβάνεται η παροχή βασικού εξοπλισμού για να βοηθηθούν οι αρχές του Νίγηρα. 11 C(2015) 7293 final της

7 Σχήμα: Τάση εξερχόμενων και εισερχόμενων μεταναστών από και προς τον Νίγηρα (πηγή: Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης) Είναι ακόμη νωρίς για να εκτιμηθούν πλήρως οι επιπτώσεις της ενισχυμένης συνεργασίας της ΕΕ με τον Νίγηρα σε θέματα μετανάστευσης από τον Ιούνιο Ωστόσο, οι μέχρι τώρα προσπάθειες έχουν συμβάλει στην αισθητή μείωση των εξερχόμενων ροών που έχει παρατηρηθεί στις αρχές Οκτωβρίου, όταν η προηγούμενη τάση είχε αντιστραφεί. Σημειώθηκε επίσης σημαντική αύξηση στις οικειοθελείς επιστροφές, από το 2015 σε πάνω από κατά τους πρώτους 8 μήνες του Τα τέσσερα κέντρα διέλευσης για μετανάστες στον Νίγηρα που υποστηρίζονται από την ΕΕ, με θέσεις συνολικά, έχουν βοηθήσει πάνω από μετανάστες από τον Νοέμβριο του 2015 έως τον Ιούλιο του Αυτές οι θετικές εξελίξεις λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο της δύσκολης κατάστασης ασφάλειας σε μια χώρα που μαστίζεται από ακραία φτώχεια. Η ΕΕ έχει δεσμευθεί να αξιοποιήσει την πρόοδο αυτή και να συνεχίσει να παρέχει συνδρομή στον Νίγηρα για την αντιμετώπιση των ποικίλων προκλήσεων. Βασικές προκλήσεις και επόμενα βήματα Συνεχής προσπάθεια μέσω της «Cadre de Concertation» και με επισκέψεις υψηλού επιπέδου Πλήρης επιχειρησιακή ικανότητα για το τοπικό γραφείο στο Agadez και ενισχυμένη συνεργασία στο πλαίσιο της ΚΠΑΑ Ανάπτυξη του Ευρωπαίου Αξιωματικού Συνδέσμου Μετανάστευσης Στήριξη σε κοινότητες και άτομα που πλήττονται από τις επιχειρήσεις παράνομης διακίνησης και εμπορίας, με την παροχή εναλλακτικών δυνατοτήτων βιοπορισμού Στήριξη της εφαρμογής του σχεδίου δράσης για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης στην περιοχή του Agadez, μεταξύ άλλων για την επιτήρηση των συνόρων και τη συνεργασία για την επιβολή του νόμου Συνεχής παροχή εκπαίδευσης και εξοπλισμού Σύσταση ειδικής υπηρεσίας για την ενίσχυση των εθνικών ικανοτήτων ανάλυσης κινδύνου και της περιφερειακής συνεργασίας και ανταλλαγής πληροφοριών Αύξηση της χρηματοδοτικής βοήθειας για την επανένταξη των μεταναστών που επιστρέφουν και των κοινοτήτων υποδοχής. Νιγηρία 7

8 Η Νιγηρία είναι η πολυπληθέστερη χώρα της Αφρικής, με ταχέως αυξανόμενο πληθυσμό 12. Είναι επίσης σημαντική χώρα καταγωγής παράτυπων μεταναστών προς την ΕΕ, με περισσότερες από περιπτώσεις παράτυπης διέλευσης των συνόρων το 2015 και σχεδόν τον ίδιο αριθμό (22.800) κατά τους πρώτους οκτώ μήνες του Το φαινόμενο της εμπορίας ανθρώπων αποτελεί πηγή σοβαρής ανησυχίας. Το ποσοστό επιστροφής μειώνεται τα τελευταία έτη, ωστόσο, ανερχόμενο σε άνω του 34 % το 2015, αντικατοπτρίζει την υφιστάμενη συνεργασία. Μολονότι έχει γνωρίσει σημαντική οικονομική ανάπτυξη τα τελευταία έτη, η Νιγηρία αντιμετωπίζει πολλαπλές προκλήσεις, μεταξύ άλλων και στον τομέα της ασφάλειας (με την εξέγερση της Μπόκο Χαράμ). Αποτελεί σημαντικό κέντρο για την απόκτηση πλαστών διαβατηρίων και άλλων εγγράφων ταυτότητας, γεγονός το οποίο συνιστά μείζονα ανησυχία τόσο της Νιγηρίας όσο και της ΕΕ. Η Νιγηρία είναι επίσης βασική χώρα καταγωγής θυμάτων της εμπορίας ανθρώπων. Κατά συνέπεια, η εντατικοποίηση της συνεργασίας θα πρέπει να τεθεί ιδιαιτέρως στο επίκεντρο κατά τις προσεχείς εβδομάδες. Τον Μάρτιο του 2015 είχε υπογραφεί μεταξύ της Νιγηρίας και της ΕΕ Κοινό Θεματολόγιο για τη Μετανάστευση και την Κινητικότητα (το πρώτο με τρίτη χώρα), το οποίο παρείχε σταθερό πλαίσιο για ενισχυμένη συνεργασία. Το εν λόγω θεματολόγιο κάλυπτε ζητήματα μεταξύ των οποίων οι νόμιμες οδοί μετανάστευσης προς την ΕΕ, ιδίως μέσω της αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων και της κυκλικής μετανάστευσης, η διευκόλυνση της ενδοαφρικανικής κινητικότητας, οι επενδύσεις σε υποδομές ζωτικής σημασίας και η δημιουργία οικονομικών ευκαιριών και απασχόλησης σε βασικούς τομείς όπως η γεωργία. Το πλαίσιο εταιρικής σχέσης έδωσε νέο βάθος σε αυτήν τη συνεργασία. Επισπεύστηκαν οι διαπραγματεύσεις για συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ-Νιγηρίας, με την επίσημη έγκριση της εντολής για διαπραγματεύσεις από το Συμβούλιο, τον Σεπτέμβριο του 2016, και την έναρξη των διαπραγματεύσεων που σχεδιάζεται για τις 25 Οκτωβρίου. Η Νιγηρία ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την απλούστευση της συνεργασίας σχετικά με την επανεισδοχή με τη σύναψη συμφωνίας σε επίπεδο ΕΕ. Οι υπουργοί Εξωτερικών της Ιταλίας και της Γερμανίας έχουν επισκεφτεί τη Νιγηρία και έχουν υπογραμμίσει τη σημασία της δέσμευσης σχετικά με τη μετανάστευση. Η πρακτική συνεργασία έχει συμπεριλάβει τον ορισμό σημείων επαφής σε τομείς όπως η επανεισδοχή και η παράνομη διακίνηση, καθώς και τις προσπάθειες για ενίσχυση των βέλτιστων πρακτικών που αφορούν κοινές επιχειρήσεις επιστροφής. Στο μεταξύ, η επιχειρησιακή συνεργασία σχετικά με την επιστροφή έχει επίσης σημειώσει πρόοδο, με συμμετοχή της Νιγηρίας σε εκδήλωση της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής με θέμα την επιστροφή και με τον προγραμματισμό αποστολών ταυτοποίησης σε κράτη μέλη για τον Νοέμβριο, θα απαιτηθεί όμως η πλήρης συνεργασία των κρατών μελών για να επιτύχει. Παράλληλα με τη συνεχιζόμενη συνεργασία στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης, το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική έχει κινητοποιήσει έργα για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων ζητημάτων διαχείρισης της μετανάστευσης, καθώς και των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης μετανάστευσης. Ένα έργο που συμβάλλει στην καλύτερη διαχείριση της μετανάστευσης και τη διευκόλυνση της επιστροφής και της βιώσιμης επανένταξης βρίσκεται στο στάδιο της προετοιμασίας. Βασικές προκλήσεις και επόμενα βήματα Επίτευξη προόδου όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία επανεισδοχής με σκοπό την ταχεία ολοκλήρωσή τους Περαιτέρω βελτίωση της επιχειρησιακής συνεργασίας όσον αφορά την επιστροφή και την επανεισδοχή, μεταξύ άλλων μέσω αποστολών ταυτοποίησης εκατομμύρια το 2015, πρόβλεψη για 400 εκατομμύρια το

9 Ενίσχυση του έργου για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και της παράνομης διακίνησης Αύξηση των πρωτοβουλιών στον τομέα της επιχειρηματικής συνεργασίας, με σκοπό επίσης την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων Ανάπτυξη του Ευρωπαίου Αξιωματικού Συνδέσμου Μετανάστευσης Δρομολόγηση πλαισίου συνεργασίας της ΕΕ σχετικά με την παράνομη διακίνηση μεταναστών Αξιοποίηση των ευκαιριών που προσφέρονται για διαύλους νόμιμης μετανάστευσης, ευκαιριών στο πλαίσιο του ERASMUS και άλλων πολιτικών και εργαλείων. Σενεγάλη Η Σενεγάλη είναι βασικός πολιτικός εταίρος της ΕΕ στην περιοχή της Δυτικής Αφρικής. Έχει σημαντικό επίπεδο παράτυπης μετανάστευσης προς την ΕΕ (άνω των παράτυπων εισόδων το 2015) και το ποσοστό επιστροφών είναι ανεπαρκές (22,4% το 2015). Η μετανάστευση εντός της Αφρικής αλλά και προς την ΕΕ έχει μακρά παράδοση στη Σενεγάλη και είναι από οικονομικής πλευράς σημαντική, με εμβάσματα που ανέρχονται χονδρικά σε 10% του ΑΕΠ. Υπάρχουν ήδη σημαντικές νόμιμες οδοί: το 2014, περισσότεροι από Σενεγαλέζοι διέμεναν νόμιμα στην ΕΕ, ενώ κατά μέσον όρο με νέες άδειες διαμονής εκδίδονται κατ έτος από τα κράτη μέλη της ΕΕ σε υπηκόους της Σενεγάλης. Η Σενεγάλη έχει διαδραματίσει ενεργό ρόλο στη Διαδικασία του Ραμπάτ, καθώς και στη διάσκεψη κορυφής και στο σχέδιο δράσης της Βαλέτας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη νόμιμη μετανάστευση, στην καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης μεταναστών και στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης μετανάστευσης. Με το πλαίσιο εταιρικής σχέσης, βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη εντατικός διάλογος με τη Σενεγάλη για τα θέματα της μετανάστευσης. Ο Επίτροπος κ. Αβραμόπουλος επισκέφθηκε το Ντακάρ τον Ιούλιο του 2016 για να προτείνει την ανάπτυξη συνεργασίας σε όλες τις πτυχές της διαχείρισης της μετανάστευσης. Η ανωτέρω επίσκεψη ήταν καθοριστικής σημασίας για την προώθηση αποστολών ταυτοποίησης που έχουν προγραμματιστεί τώρα για το τέλος Νοεμβρίου. Στο πλαίσιο της συνολικής προσέγγισης της ΕΕ, ορισμένα κράτη μέλη έχουν καθιερώσει ή προτείνει τη διαπραγμάτευση διμερών ρυθμίσεων για την επιστροφή και την επανεισδοχή. Από τον Ιούλιο πραγματοποιήθηκαν αρκετές επισκέψεις υψηλού επιπέδου. Ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης μετέβη στη Σενεγάλη τον Αύγουστο και ο Γάλλος Υπουργός Εσωτερικών πραγματοποίησε επίσκεψη τον Οκτώβριο. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής και των αρχών της Σενεγάλης σχετικά με βελτιωμένες ρυθμίσεις συνεργασίας για την επιστροφή βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο. Οι πρωτοβουλίες αυτές θα συμβάλουν στην ενίσχυση της συνεργασίας σε θέματα μετανάστευσης, εκτός των άλλων και σε θέματα επιστροφής και παραλαβής των ταξιδιωτικών εγγράφων. Προς υποστήριξη των προσπαθειών της Σενεγάλης για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης μετανάστευσης, έχουν εγκριθεί έργα για τη δημιουργία θέσεων εργασίας για τους νέους στο πλαίσιο του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την Αφρική. Η Σενεγάλη επωφελείται επίσης από ένα περιφερειακό έργο για τη στήριξη των φορέων επιβολής του νόμου, ενώ βρίσκονται στο στάδιο της προετοιμασίας έργα που συμβάλλουν στην καλύτερη διαχείριση της μετανάστευσης και διευκολύνουν την επιστροφή, που στηρίζουν την ενοποίηση των ληξιαρχικών συστημάτων και δημιουργούν ευκαιρίες οικονομικής δραστηριότητας και απασχόλησης σε περιοχές με υψηλό μεταναστευτικό δυναμικό. Βασικές προκλήσεις και επόμενα βήματα Πραγματοποίηση προγραμματισμένων αποστολών ταυτοποίησης στα κράτη μέλη 9

10 Συνεργασία όσον αφορά τα ταξιδιωτικά έγγραφα. Ενίσχυση των δυνατοτήτων διμερούς συνεργασίας στο πλαίσιο της ΕΕ Ανάπτυξη του Ευρωπαίου Αξιωματικού Συνδέσμου Μετανάστευσης Στήριξη της περαιτέρω ενίσχυσης των ληξιαρχείων και των βιομετρικών στοιχείων Σύναψη των συμφωνιών συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή Αξιοποίηση των ευκαιριών που προσφέρονται για διαύλους νόμιμης μετανάστευσης, ευκαιριών στο πλαίσιο του ERASMUS και άλλων πολιτικών και εργαλείων. Μάλι Το Μάλι είναι σημαντική χώρα καταγωγής και διέλευσης. Η χώρα έχει μακρά παράδοση μετανάστευσης, με εμβάσματα που φθάνουν έως και στο 7,7% του ΑΕΠ (2014). Εκτιμάται ότι υπάρχουν 1,5 εκατομμύριο μετανάστες από το Μάλι στη Δυτική Αφρική. Οι υπήκοοι του Μάλι περιλαμβάνονται στις σημαντικότερες ομάδες παράτυπων μεταναστών από τη Δυτική Αφρική που εισέρχονται στην Ευρώπη, με άνω των παράτυπων συνοριακών διελεύσεων κατά το Η επιστροφή των παράτυπων μεταναστών στο Μάλι μέχρι στιγμής δεν αποδίδει, με ποσοστό επιστροφής μόλις 11,4% το Τα τελευταία τέσσερα έτη το Μάλι αντιμετωπίζει κρίση και εσωτερικές ταραχές λόγω της παρουσίας ορισμένων ένοπλων ομάδων. Τον Ιούνιο του 2015 υπεγράφη συμφωνία ειρήνης. Η εν εξελίξει ειρηνευτική διαδικασία σημειώνει πολύ μικρή πρόοδο, δημιουργώντας ασταθή πολιτική κατάσταση και κατάσταση ασφάλειας. Οι εξελίξεις δημιουργούν κίνδυνο παρεμπόδισης των προσπαθειών διαχείρισης της μετανάστευσης. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη παρέχουν εκτεταμένη στήριξη, πολιτική, διπλωματική και στον τομέα της ασφάλειας, με στόχο τη σταθεροποίηση της χώρας. Η διάσκεψη κορυφής της Βαλέτας και ο επακόλουθος πρώτος διάλογος υψηλού επιπέδου για τη μετανάστευση, ο οποίος διεξήχθη από τον Ολλανδό Υπουργό Εξωτερικών εξ ονόματος της ΕΕ τον Απρίλιο του 2016, ήταν καθοριστικής σημασίας για την ενίσχυση της συνεργασίας με το Μάλι σχετικά με τις διάφορες πτυχές της μετανάστευσης. Με το πλαίσιο εταιρικής σχέσης, το έργο αυτό έχει ενισχυθεί. Έχουν πραγματοποιηθεί διάφορες αποστολές υψηλού επιπέδου στο Μάλι, πιο πρόσφατα από τον Πρωθυπουργό της Εσθονίας στις αρχές Σεπτεμβρίου, από τον Επίτροπο κ. Mimica στο τέλος Σεπτεμβρίου και από την Γερμανίδα Καγκελάριο τον Οκτώβριο. Το Μάλι έχει ορίσει ένα συντονιστικό κέντρο για θέματα μετανάστευσης, το οποίο θα είναι ενιαίο σημείο επαφής και συντονιστής του επιχειρησιακού διαλόγου για τη μετανάστευση. Τυποποιημένες επιχειρησιακές διαδικασίες βρίσκονται στο στάδιο της οριστικοποίησής τους, με στόχο τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των προξενείων του Μάλι και των αρχών μετανάστευσης των κρατών μελών, καθώς και την επιτάχυνση των διαδικασιών ταυτοποίησης και επιστροφής. Επιπλέον, στα τέλη Νοεμβρίου θα πραγματοποιηθεί μια αποστολή ταυτοποίησης. Αυτά τα συγκεκριμένα μέτρα έχουν διατηρήσει τη δυναμική μέσω διπλωματικών προσπαθειών, συμπεριλαμβανομένων των επισκέψεων του Επιτρόπου κ. Mimica τον Σεπτέμβριο του 2016 και της Γερμανίδας Καγκελαρίου τον Οκτώβριο. Το Μάλι είναι μέχρι στιγμής μια από τις σημαντικότερες δικαιούχους έργων που χρηματοδοτούνται από το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική. Έξι έργα έχουν ήδη εγκριθεί, μεταξύ άλλων στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων. Περαιτέρω έργα που συμβάλλουν στην καλύτερη διαχείριση της μετανάστευσης και διευκολύνουν την επιστροφή και τη βιώσιμη επανένταξη, που στηρίζουν την ενοποίηση των ληξιαρχικών συστημάτων και δημιουργούν ευκαιρίες οικονομικής δραστηριότητας και απασχόλησης σε περιοχές με υψηλό μεταναστευτικό δυναμικό βρίσκονται στο στάδιο της προετοιμασίας. Βασικές προκλήσεις και επόμενα βήματα 10

11 Οριστικοποίηση της συμφωνίας σχετικά με τις τυποποιημένες επιχειρησιακές διαδικασίες και έναρξη της εφαρμογής τους Πραγματοποίηση προγραμματισμένων αποστολών ταυτοποίησης στα κράτη μέλη Ενίσχυση της συμμετοχής των οργανισμών της ΕΕ επί τόπου (Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή και Ευρωπόλ) Ανάπτυξη του Ευρωπαίου Αξιωματικού Συνδέσμου Μετανάστευσης Αξιοποίηση των ευκαιριών που προσφέρονται για διαύλους νόμιμης μετανάστευσης, ευκαιριών στο πλαίσιο του ERASMUS και άλλων πολιτικών και εργαλείων. Αιθιοπία Η Αιθιοπία είναι μια από τις σημαντικότερες χώρες καταγωγής και διέλευσης μεταναστών από το Κέρας της Αφρικής και φιλοξενεί τη μεγαλύτερη κοινότητα προσφύγων στην Αφρική (πάνω από πρόσφυγες). Οι παράγοντες που ωθούν στη μετανάστευση περιλαμβάνουν την επισιτιστική ανασφάλεια σε συνδυασμό με την ταχεία αύξηση του πληθυσμού, την πίεση που ασκείται στους φυσικούς πόρους, την έλλειψη ευκαιριών απασχόλησης και την έλλειψη διακυβέρνησης και πολιτικών ελευθεριών. Μετά από αύξηση των βίαιων διαμαρτυριών, η Αιθιοπία κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για διάστημα έως έξι μηνών στις 9 Οκτωβρίου. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη συνεργάζονται εντατικά μέσω διπλωματικών διαύλων με τους εταίρους στην Αιθιοπία για να βοηθήσουν στην εξεύρεση λύσεων για την σημερινή κατάσταση. Με πληθυσμό άνω των 100 εκατομμυρίων, η Αιθιοπία είναι επίσης πηγή παράτυπων μεταναστών προς την Ευρώπη 13. Παρά το γεγονός ότι το 2015 καταγράφηκαν μόνο περιπτώσεις παράτυπης διέλευσης των συνόρων, εκτιμάται ότι ο αριθμός των παράτυπων μεταναστών της Αιθιοπίας θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερος, δεδομένων των υπονοιών ότι πολλοί ισχυρίζονται ότι κατάγονται από την Ερυθραία (που έχει υψηλότερο ποσοστό αναγνώρισης ασύλου). Τα εμβάσματα αποτελούν σημαντικό μέρος των εσόδων της Αιθιοπίας (εκτιμάται ότι συνεισφέρουν στην οικονομία της Αιθιοπίας τρεις φορές περισσότερο από την αναπτυξιακή συνεργασία). Το ποσοστό επιστροφής είναι πολύ μικρό (12,2% το 2015). Τον Οκτώβριο του 2015 εγκαινιάστηκε διάλογος υψηλού επιπέδου για τη μετανάστευση και τον Νοέμβριο του 2015 υπογράφηκε Κοινό Θεματολόγιο για τη Μετανάστευση και την Κινητικότητα. Καθώς η προσπάθεια εντεινόταν, η στρατηγική δέσμευση ΕΕ/Αιθιοπίας τον Ιούνιο του 2016 καθιέρωσε τομεακό διάλογο για τη μετανάστευση. Τέλος, η Αιθιοπία θα αναλάβει μελλοντικά την Προεδρία της διαδικασίας του Χαρτούμ και θα διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στις περιφερειακές προσπάθειες για την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων και της παράνομης διακίνησης ανθρώπων. Βάσει του πλαισίου εταιρικής σχέσης, δόθηκε έμφαση στη χρησιμοποίηση του εν λόγω διαλόγου για την προώθηση συγκεκριμένων εκκρεμών περιπτώσεων επιστροφής ως παραδείγματος αποτελεσματικής εταιρικής σχέσης, ενώ πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις υψηλού επιπέδου και επισκέψεις των κρατών μελών, ιδίως του Σλοβάκου Υπουργού Εξωτερικών και της Γερμανίδας Καγκελαρίου τον Οκτώβριο. Οι διπλωματικές προσπάθειες θα συνεχιστούν με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας σχετικά με διάφορες πτυχές της μετανάστευσης και ειδικότερα για την επιστροφή, όπου η συνεργασία δεν έχει ακόμη αποφέρει απτά αποτελέσματα. Η ανακοίνωση της αιθιοπικής κυβέρνησης ότι είχε προβεί σε ταυτοποιήσεις στην πλειονότητα των υποθέσεων που υποβλήθηκαν νωρίτερα κατά το τρέχον έτος αποτελεί, ως εκ τούτου, ένα σημαντικό πρώτο βήμα. Οι αιθιοπικές αρχές 13 Παρά το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος των Αιθιόπων μεταναστών κατευθύνεται προς τα ανατολικά (σε χώρες όπως η Υεμένη ή Σαουδική Αραβία). 11

12 όρισαν ένα σημείο επαφής για τη συνεργασία με τα κράτη μέλη σε θέματα ταυτοποίησης και επιστροφής. Η ΕΕ παρέχει χρηματοδοτική στήριξη για τη βελτίωση της διαχείρισης των μεικτών μεταναστευτικών ροών στην Αιθιοπία. Το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική ενέκρινε μια σειρά έργων, επιπλέον των περιφερειακών προγραμμάτων. Η προετοιμασία έργων στους τομείς των βιομετρικών στοιχείων και της επανένταξης βρίσκεται σε εξέλιξη. Η Αιθιοπία, με τη στήριξη της ΕΕ, σημειώνει πρόοδο όσον αφορά τη στήριξη των ευκαιριών βιοπορισμού για τους πρόσφυγες, κυρίως με την εξαγγελία της τον Σεπτέμβριο του 2016 ότι θα προσφέρει θέσεις εργασίας στους πρόσφυγες μέσω της δημιουργίας δύο βιομηχανικών περιοχών (με στόχο συνολικά θέσεις εργασίας). Βασικές προκλήσεις και επόμενα βήματα Ολοκλήρωση της διαδικασίας για τις υποθέσεις που εκκρεμούν Θέση σε εφαρμογή συμπεφωνημένης διαδικασίας για την έγκριση και εκτέλεση επιστροφών Επαύξηση της συνδρομής για έργα που βελτιώνουν τα μέσα διαβίωσης και τις ευκαιρίες απασχόλησης για πρόσφυγες Επαύξηση της συνδρομής για την ενίσχυση των ληξιαρχικών εγγράφων/των εγγράφων ταυτότητας Ανάπτυξη του Ευρωπαίου Αξιωματικού Συνδέσμου Μετανάστευσης Αξιοποίηση των ευκαιριών που προσφέρονται για διαύλους νόμιμης μετανάστευσης, ευκαιριών στο πλαίσιο του ERASMUS και άλλων πολιτικών και εργαλείων. 3.2 Ιορδανία και Λίβανος Στην ανακοίνωση του Ιουνίου υπογραμμίστηκε ότι τόσο η Ιορδανία όσο και ο Λίβανος αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις όσον αφορά τη διαχείριση των επιπτώσεων της κρίσης στη Συρία. Η Ιορδανία φιλοξενεί περίπου 1,4 εκατομμύριο Σύρους, αριθμός που αντιστοιχεί περίπου στο 20% του πληθυσμού Σύροι πρόσφυγες έχουν καταγραφεί από την UNHCR, εκ των οποίων ποσοστό άνω του 70% είναι γυναίκες και παιδιά. Ο Λίβανος είναι η χώρα με το υψηλότερο κατά κεφαλήν ποσοστό προσφύγων στον κόσμο: φιλοξενεί σήμερα περισσότερους από 1 εκατομμύριο Σύρους πρόσφυγες που έχουν καταγραφεί από την UNHCR (τον Ιούνιο 2016). Ωστόσο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της UNHCR, ο πραγματικός αριθμός των Σύρων προσφύγων μπορεί να φθάνει το 1,3 εκατομμύριο. Η τρέχουσα κατάσταση σημαίνει μεγάλη επιβάρυνση των φυσικών πόρων όπως το νερό, επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ των προσφύγων και των κοινοτήτων υποδοχής τους και μειούμενη πρόσβαση στην εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη και την απασχόληση 14. Η αναθεωρημένη ευρωπαϊκή πολιτική γειτονίας θέτει ένα νέο πλαίσιο που θα καθορίζει τις διμερείς σχέσεις με τους εταίρους. Οι σχέσεις αυτές αποτυπώνονται επίσης στις «προτεραιότητες της εταιρικής σχέσης» που θέτουν τις βάσεις των σχέσεων με τη συγκεκριμένη χώρα, μέσω συμφωνίας σχετικά με ένα περιορισμένο σύνολο στοχευμένων προτεραιοτήτων για τα επόμενα έτη. Συμφωνήθηκε μεταξύ της ΕΕ και του Λιβάνου, καθώς και της Ιορδανίας, ότι το έγγραφο για τις προτεραιότητες της εταιρικής σχέσης θα έχει ως παράρτημα ένα έγγραφο που περιγράφεται επίσης ως «σύμφωνο», στο οποίο θα καθορίζονται οι αντίστοιχες δεσμεύσεις της ΕΕ, του Λιβάνου και της Ιορδανίας σχετικά με την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κρίσης στη Συρία. Τα έγγραφα αυτά είναι πλέον έτοιμα 14 Η Επιτροπή προωθεί μια εταιρική σχέση στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας στην περιοχή της Μεσογείου (PRIMA), με στόχο να αναπτυχθούν κοινές καινοτόμες λύσεις για βιώσιμη παραγωγή τροφίμων και ύδρευση στην περιοχή της Μεσογείου. 12

13 για επίσημη έγκριση από τα αντίστοιχα Συμβούλια Σύνδεσης. Η ΕΕ έχει ήδη συνάψει εταιρική σχέση κινητικότητας με την Ιορδανία και επιδιώκει να ολοκληρώσει σύντομα τις διαπραγματεύσεις για την εταιρική σχέση κινητικότητας με το Λίβανο. Στις 8 Νοεμβρίου, θα αρχίσουν διαπραγματεύσεις σχετικά με συμφωνία επανεισδοχής με την ΕΕ, παράλληλα με τις διαπραγματεύσεις για τη σύναψη συμφωνίας διευκόλυνσης της έκδοσης θεωρήσεων. Οι σχετικές εργασίες ήταν ήδη σε εξέλιξη τη στιγμή της ανακοίνωσης για το πλαίσιο εταιρικής σχέσης, λόγος για τον οποίο η μορφή τους είναι διαφορετική, ενώ ήδη αντικατοπτρίζουν την προσέγγιση. Βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις προτεραιότητες που προσδιορίζονται και από τις δύο χώρες και αξιοποιούν διάφορες πολιτικές από διάφορους τομείς για την παροχή περαιτέρω στήριξης και στις δύο χώρες. Εστιάζουν στην ενίσχυση της θεσμικής και οικονομικής ανθεκτικότητας αμφοτέρων των χωρών, με παράλληλη αύξηση των υπηρεσιών και των οικονομικών ευκαιριών για τους Σύρους πρόσφυγες και τις κοινότητες υποδοχής, μέσω μεγαλύτερης προστασίας και πρόσβασης στην απασχόληση, σε ποιοτική εκπαίδευση και σε βασικές υπηρεσίες. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβανόταν μια συμφωνία με την Ιορδανία τον Ιούλιο για την απλούστευση των κανόνων καταγωγής που χρησιμοποιούν οι Ιορδανοί εξαγωγείς στις εμπορικές συναλλαγές τους με την ΕΕ, διευκολύνοντας την πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ και βοηθώντας ταυτόχρονα την Ιορδανία να βρει απασχόληση για τους Σύρους πρόσφυγες στη χώρα. Οι δράσεις προτεραιότητας θα χρηματοδοτηθούν μέσω των πρόσθετων κονδυλίων της ΕΕ για τα οποία έχουν δοθεί υποσχέσεις για τον Λίβανο και την Ιορδανία κατά τη διάσκεψη του Λονδίνου 15, στα οποία περιλαμβάνονται τουλάχιστον 1 δισεκατομμύριο EUR που θα διατεθεί το 2016 και το 2017 και πρόσθετα κονδύλια που η ΕΕ ενδέχεται να διαθέσει στο μέλλον, ιδίως μέσω του Περιφερειακού Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την αντιμετώπιση της συριακής κρίσης. Βασικές προκλήσεις και επόμενα βήματα Έγκριση των συμφώνων από τα Συμβούλια Σύνδεσης Έναρξη των διαπραγματεύσεων για τις συμφωνίες επανεισδοχής και διευκόλυνσης της έκδοσης θεωρήσεων μεταξύ ΕΕ και Ιορδανίας Ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για την εταιρική σχέση κινητικότητας ΕΕ- Λιβάνου. 3.3 Πορεία των εργασιών με άλλες χώρες Παράλληλα με την εντατική προσπάθεια που καταβάλλεται με τις χώρες πρώτης προτεραιότητας, η προσέγγιση του πλαισίου εταιρικής σχέσης προωθήθηκε σε ευρύ φάσμα χωρών υψηλής σημασίας για την υλοποίηση μιας αποτελεσματικής πολιτικής μετανάστευσης. Αυτό έχει οδηγήσει σε συγκεκριμένα βήματα προς την κατεύθυνση της επίτευξης των στόχων του πλαισίου εταιρικής σχέσης. Ένα βασικό παράδειγμα είναι η «κοινή πορεία σε θέματα μετανάστευσης μεταξύ του Αφγανιστάν και της ΕΕ», η οποία υπεγράφη στις 2 Οκτωβρίου. Πρόκειται για σαφή ένδειξη της δέσμευσης του Αφγανιστάν να δώσει νέα προτεραιότητα στη συνεργασία σε αυτόν τον τομέα, με ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο που θα είναι επωφελές και για τα δύο μέρη και θα βοηθήσει τα μέρη να υπερπηδήσουν τα εμπόδια που δυσχέραναν την επίτευξη προόδου στο παρελθόν. Η ΕΕ προσβλέπει στη στενή συνεργασία με το Αφγανιστάν για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή. 15 Κατά τη διάσκεψη του Λονδίνου της 4ης Φεβρουαρίου 2016, η ΕΕ υποσχέθηκε να χορηγήσει 2,39 δισ. EUR για τη στήριξη της Συρίας και των γειτονικών χωρών που επλήγησαν ιδιαίτερα από την προσφυγική κρίση. 13

14 Σε άλλες περιπτώσεις αυξήθηκαν οι επαφές της ΕΕ με τους εταίρους της, προκειμένου να υπογραμμιστεί η νέα θέση της μετανάστευσης στις εξωτερικές σχέσεις. Η αντιμετώπιση των επίμονων δυσχερειών ως προς την εφαρμογή της συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ-Πακιστάν απέκτησε νέα βαρύτητα κατά τις τακτικές συνεδριάσεις της μεικτής επιτροπής επανεισδοχής και, τον Ιούλιο, δημιουργήθηκε η στοχοθετημένη πλατφόρμα συνεργασίας για την αντιμετώπιση της παράνομης διακίνησης μεταναστών. Οι βελτιώσεις πρέπει τώρα να προωθηθούν ως θέμα επείγουσας προτεραιότητας. Ομοίως, τα μέτρα που συμφωνήθηκαν με το Μπανγκλαντές τον Απρίλιο του 2016 αποτέλεσαν ένα σημαντικό βήμα προόδου, με τη δέσμευση για κατάρτιση τυποποιημένων επιχειρησιακών διαδικασιών για την επιστροφή, αποστολές ταυτοποίησης, ενημερωτικές εκστρατείες και έργα επανένταξης. Αλλά η απτή πρόοδος έκτοτε υπήρξε βραδεία. Άλλες χώρες στις οποίες πρέπει να προωθηθούν νέες διαδικασίες για την επίτευξη αποτελεσμάτων περιλαμβάνουν το Ιράν, χώρα καταγωγής, διέλευσης και προορισμού, όπου έχει προγραμματιστεί ευρύς διάλογος για τη μετανάστευση. Η Αλγερία και το Μαρόκο απαιτούν επίσης ιδιαίτερη προσοχή. Τα θέματα που αφορούν τη μετανάστευση διαδραματίζουν πλέον πρωτεύοντα ρόλο στη χορήγηση χρηματοδοτικής βοήθειας της ΕΕ στους βασικούς εταίρους. Μολονότι οι αριθμοί παραμένουν μικροί, υπήρξαν ενδείξεις αύξησης των δραστηριοτήτων παράνομης διακίνησης μεταναστών από την Αίγυπτο 16. Οι επαφές έχουν ενταθεί, πιο πρόσφατα με την επίσκεψη του Επιτρόπου κ. Hahn. Έχουν διοχετευθεί κονδύλια σε έργα σχετικά με τη δημιουργία ικανοτήτων, τη στήριξη ευπαθών και άλλων επιρρεπών στη μετανάστευση ομάδων, καθώς και σε κοινές δράσεις για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης, με πόρους τόσο του Περιφερειακού Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την αντιμετώπιση της συριακής κρίσης όσο και του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την Αφρική. Αυτός ο τρόπος καθορισμού στόχων θα αποτελέσει επίσης βασική πτυχή της νέας σχέσης με την Τυνησία 17, για τη δημιουργία ανθεκτικότητας σε ένα εύθραυστο πλαίσιο από κοινωνικοοικονομική άποψη και από την άποψη της ασφάλειας. Έχουν αρχίσει διαπραγματεύσεις για συμφωνίες διευκόλυνσης της έκδοσης θεωρήσεων και επανεισδοχής με την Τυνησία: η ταχεία σύναψη των συμφωνιών αυτών θα πρέπει να έχει προτεραιότητα. Η Λιβύη διαδραματίζει καίριο ρόλο ως το πρωταρχικό σημείο αναχώρησης της διαδρομής της Κεντρικής Μεσογείου. Μια σταθερή και ενωμένη λιβυκή κυβέρνηση που θα μπορούσε να έχει υπό τη διοίκησή της όλες τις δυνάμεις ασφαλείας θα συνέβαλε τα μέγιστα στη διαχείριση της κατάστασης, όχι μόνο στις παράκτιες περιοχές, αλλά και από την άποψη της ικανότητας να υιοθετήσει μια πιο προληπτική προσέγγιση στη διαχείριση της μετανάστευσης στη χώρα. Η Επιχείρηση EUNAVFOR MED Sophia βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ευρωπαϊκής ανταπόκρισης στη μεταναστευτική κρίση στη Μεσόγειο 18. Υποστηρίζεται επίσης μέσω της αποστολής συνδρομής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Λιβύη για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων, με σχέδια για μια μη στρατιωτική αποστολή δημιουργίας ικανοτήτων για 16 Μέχρι στιγμής, το 2016, έχει καταγραφεί η άφιξη περίπου ατόμων στην Ιταλία από την Αίγυπτο, ήτοι αύξηση άνω του 25% από το Οι μετανάστες που διασχίζουν τη Μεσόγειο από την Αίγυπτο είναι τόσο Αιγύπτιοι όσο και υπήκοοι τρίτων χωρών. Οι Αιγύπτιοι αποτελούσαν τη μεγαλύτερη εθνική ομάδα μεταναστών από τη Λιβύη κατά την περίοδο Αυγούστου-Σεπτεμβρίου Η ανακοίνωση με τίτλο «Ενίσχυση της στήριξης της ΕΕ προς την Τυνησία» που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2016 (JOIN(2016) 47) υπογραμμίζει τη σημασία της έντασης της συνεργασίας με την Τυνησία στον τομέα της μετανάστευσης, ειδικότερα, όσον αφορά τη συνεργασία για την πρόληψη της παράτυπης μετανάστευσης και την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της μετανάστευσης. Η Τυνησία φιλοξενεί μεγάλο αριθμό προσφύγων από τη Λιβύη. 18 Από την έναρξή της το 2015, η επιχείρηση Sophia έχει σώσει περισσότερες από ζωές, συνέβαλε στη διάσωση άλλων μεταναστών και εξουδετέρωσε 189 σκάφη παράνομων διακινητών στην ανοικτή θάλασσα. Τον Ιούνιο, το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων παρέτεινε την επιχείρηση Sophia έως τον Ιούλιο 2017 και διεύρυνε την εντολή της, ώστε να περιλαμβάνει την εκπαίδευση της Λιβυκής Ακτοφυλακής και την εφαρμογή του εμπάργκο όπλων των Ηνωμένων Εθνών στην ανοικτή θάλασσα, στα ανοικτά των ακτών της Λιβύης. 14

15 διαχείριση κρίσεων, συμπεριλαμβανομένης μιας Επιτροπής ΕΕ-Λιβύης σχετικά με την ολοκληρωμένη διαχείριση των χερσαίων συνόρων. Έχουν διατεθεί 30 εκατ. EUR σε έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη ή ολοκληρώθηκαν πρόσφατα. Τα έργα αυτά επικεντρώνονται κυρίως στην παροχή προστασίας και βοήθειας σε ευάλωτους μετανάστες και εκτοπισμένους στο εσωτερικό της χώρας σε κοινότητες και σε κέντρα κράτησης, καθώς και στην ενίσχυση της σταθεροποίησης των κοινοτήτων και της καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης μεταναστών. Συνεχίζονται επίσης οι εργασίες για την ενίσχυση του επαναπατρισμού για ανθρωπιστικούς λόγους και της επανένταξης. Σε περιφερειακό επίπεδο, ως συνέχεια της τριμερούς συνάντησης των Υπουργών Εξωτερικών της Λιβύης, του Νίγηρα και του Τσαντ για τη διαχείριση των συνόρων 19, καταρτίζεται ένα πλαίσιο συνεργασίας με την υποστήριξη της ΕΕ. Πρέπει να σημειωθεί ότι αυξάνονται οι αναφορές για σημαντική επιδείνωση των ανθρωπιστικών συνθηκών για τους μετανάστες που έχουν αποκλειστεί στη Λιβύη. 3.4 Οριζόντια πλαίσια συνεργασίας Η προσέγγιση του πλαισίου εταιρικής σχέσης στηρίχθηκε στην υφιστάμενη συνεργασία της ΕΕ στον τομέα της μετανάστευσης και επιτάχυνε την υλοποίησή της. Το σχέδιο δράσης της Βαλέτας αποτέλεσε το πρώτο βήμα για την ενισχυμένη συνεργασία σε θέματα μετανάστευσης με τις αφρικανικές χώρες. Έχοντας λάβει εντολή από τη διάσκεψη κορυφής της Βαλέτας, ο Ευρωαφρικανικός Διάλογος για τη Μετανάστευση και την Ανάπτυξη («Διαδικασία του Ραμπάτ») και η Διαδικασία του Χαρτούμ παρακολουθούν την εφαρμογή του σχεδίου δράσης της Βαλέτας. Η Διαδικασία του Ραμπάτ υλοποιεί ένα έργο για την προώθηση των επενδύσεων της διασποράς στις χώρες καταγωγής της μετανάστευσης. Οι εργασίες της Διαδικασίας της Βουδαπέστης τροφοδότησαν επίσης το πλαίσιο εταιρικής σχέσης. Το έργο της «εταιρικής σχέσης για τη μετανάστευση με τις χώρες των Δρόμων του Μεταξιού» έχει οδηγήσει στα εγκαίνια δύο Κέντρων Μεταναστευτικών Πόρων στο Πακιστάν. Σύντομα, η Επιτροπή θα εγκρίνει τη νέα «Διευκόλυνση των Δρόμων του Μεταξιού» με ενωσιακή χρηματοδότηση ύψους 12 εκατ. EUR, με στόχο τη διευκόλυνση του πολιτικού διαλόγου, τη δημιουργία ικανοτήτων και την ανάπτυξη εμβληματικών πρωτοβουλιών για τη μετανάστευση με τις χώρες των Δρόμων του Μεταξιού. 3.5 Χρηματοδοτικά εργαλεία: το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική Η ΕΕ έχει δημιουργήσει ένα ευρύ φάσμα χρηματοδοτικών μέσων για τη στήριξη του πλαισίου εταιρικής σχέσης, στα οποία περιλαμβάνονται ιδίως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης 20, ο Μηχανισμός Αναπτυξιακής Συνεργασίας 21, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Γειτονίας 22 και ο Μηχανισμός συμβολής στη σταθερότητα και την ειρήνη 23. Το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική διαδραματίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο. Ιδρύθηκε κατά τη διάσκεψη κορυφής της Βαλέτας με αντικείμενο τη σταθερότητα και την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της μετανάστευσης στις περιοχές του Σαχέλ και της 19 Η Ύπατη Εκπρόσωπος/Αντιπρόεδρος συγκάλεσε τη συνάντηση αυτή του Ιουνίου 2016 που πραγματοποιήθηκε στο περιθώριο της συνόδου της Ομάδας των 5 (G5) Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης ιδρύθηκε στο πλαίσιο διεθνούς συμφωνίας μεταξύ της ΕΕ και των χωρών εταίρων. Η εν λόγω συμφωνία εταιρικής σχέσης ΕΕ-ΑΚΕ γνωστή και ως «συμφωνία του Κοτονού» συνήφθη το 2000 και αναθεωρείται κάθε πέντε έτη. 21 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 233/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαρτίου 2014, περί μηχανισμού χρηματοδότησης της αναπτυξιακής συνεργασίας την περίοδο , ΕΕ L 77 της , σ Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 232/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαρτίου 2014, για τη θέσπιση Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας, ΕΕ L 77 της , σ Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 230/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαρτίου 2014, για τη θέσπιση μηχανισμού συμβολής στη σταθερότητα και την ειρήνη, ΕΕ L 77 της , σ

16 λίμνης Τσαντ, του Κέρατος της Αφρικής και της Βόρειας Αφρικής καλύπτοντας συνολικά 23 χώρες 24. Η ΕΕ έχει κρατήσει συνολική συνεισφορά ύψους 1,8 δισ. EUR για το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική 25. Από την έναρξη λειτουργίας του, ήτοι σε διάστημα μικρότερο από ένα έτος, έχουν εγκριθεί συνολικά 59 προγράμματα ύψους 927 εκατ. EUR. Σε λιγότερο από ένα έτος, έχουν υπογραφεί συμβάσεις για τη στήριξη των δράσεων που προβλέπονται στο σχέδιο δράσης της Βαλέτας για ποσό σχεδόν 400 εκατ. EUR, μέχρι δε το τέλος του 2016 θα έχουν ανατεθεί συμβάσεις για ποσοστό άνω του 90% των κονδυλίων που ενέκριναν μέχρι στιγμής οι Επιχειρησιακές Επιτροπές. Η προσέγγιση του Καταπιστευματικού Ταμείου είναι ιδιαίτερα επωφελής για το νέο πλαίσιο εταιρικής σχέσης, αποτελώντας ένα ταχύ και ευέλικτο εργαλείο ικανό να κατευθύνεται με ακρίβεια στους στόχους που αφορούν τη μετανάστευση. Έως το τέλος του 2016, θα έχουν δρομολογηθεί στις πέντε χώρες προτεραιότητας 24 έργα χρηματοδοτούμενα από το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική, τα οποία αντιστοιχούν σε πάνω από 425 εκατ. EUR. Η Επιτροπή έχει εκδώσει, κατόπιν συμφωνίας με τα κράτη μέλη, απόφαση για την αύξηση της χρηματοδότησης για το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική κατά επιπλέον 0,5 δισ. EUR από το αποθεματικό του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης, με σκοπό τη χρηματοδότηση δράσεων των εν λόγω εταιρικών σχέσεων στον τομέα της μετανάστευσης. Μέχρι στιγμής, οι συνεισφορές των κρατών μελών της ΕΕ και άλλων χορηγών ανήλθαν μόλις σε 81,8 εκατ. EUR. Το ποσό αυτό υπολείπεται της έκκλησης, στο πλαίσιο της ανακοίνωσης για το πλαίσιο εταιρικής σχέσης, τα κράτη μέλη να συνεισφέρουν το ισόποσο της συνεισφοράς της ΕΕ. 4. ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Όπως υποσχέθηκε τον Ιούνιο η Επιτροπή, τον Σεπτέμβριο παρουσίασε ένα νέο Εξωτερικό Επενδυτικό Σχέδιο 26. Πρόκειται για μια νέα προσέγγιση του τρόπου με τον οποίο η Ένωση υποστηρίζει τη βιώσιμη ανάπτυξη, την χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και την περιφερειακή ολοκλήρωση εκτός Ευρώπης. Το Σχέδιο διαθέτει ευρεία εστίαση στην ανάπτυξη, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζει ειδικότερα τα βαθύτερα αίτια της μετανάστευσης. Το Εξωτερικό Επενδυτικό Σχέδιο θα τονώσει τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης, ενεργώντας ως καταλύτης για επενδύσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα με στόχο τη δημιουργία αξιοπρεπούς και βιώσιμης απασχόλησης. Προσφέρει επίσης νέες επενδυτικές ευκαιρίες με πραγματικό αναπτυξιακό δυναμικό στις χώρες εταίρους, μέσω της παροχής εγγυήσεων για την αντιστάθμιση των δυνητικά μεγαλύτερων κινδύνων πολλών επενδύσεων στις ενδιαφερόμενες χώρες. Θα δημιουργήσει αποτελεσματικότερες εταιρικές σχέσεις που θα συνδέσουν ενισχύσεις, επενδύσεις, εμπόριο, κινητοποίηση εγχώριων πόρων και χρηστή διακυβέρνηση συμπληρωματικά προς την παραδοσιακή στήριξη μέσω επιχορηγήσεων, με στόχο να πολλαπλασιαστεί ο αντίκτυπος επί τόπου, με την μόχλευση κεφαλαίων από την ΕΕ, τους χορηγούς, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τον ιδιωτικό τομέα, ενώ τα κράτη μέλη θα 24 Οι γειτονικές χώρες αυτών των επιλέξιμων χωρών μπορούν επίσης να ωφεληθούν από έργα που έχουν περιφερειακή διάσταση, δεδομένου του περιφερειακού και διασυνοριακού χαρακτήρα που έχει η πρόκληση της μετανάστευσης. 25 Πρόσθετη χρηματοδότηση ύψους 100 εκατομμυρίων EUR από το Ειδικό Μέτρο για το Σουδάν πρόκειται επίσης να διοχετευθεί μέσω του καταπιστευματικού ταμείου της ΕΕ για την Αφρική. 26 COM(2016) 581 final της