Αιματολογικές διαταραχές που προκαλούνται από φάρμακα Α. Διαταραχές της ερυθράς σειράς

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Αιματολογικές διαταραχές που προκαλούνται από φάρμακα Α. Διαταραχές της ερυθράς σειράς"

Transcript

1 ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ REVIEW ÁÑ ÅÉÁ ÅËËÇÍÉÊÇÓ ÉÁÔÑÉÊÇÓ 2010, 27(3): Αιματολογικές διαταραχές που προκαλούνται από φάρμακα Α. Διαταραχές της ερυθράς σειράς Copyright Athens Medical Society ARCHIVES OF HELLENIC MEDICINE: ISSN ARCHIVES OF HELLENIC MEDICINE 2010, 27(3): Γ.Χρ. Μελέτης, Κ. Κωνσταντόπουλος... Α Παθολογική Κλινική, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Νοσοκομείο «Λαϊκό», Αθήνα Στην παρούσα ανασκόπηση γίνεται αναφορά στις διαταραχές της ερυθράς σειράς που μπορεί να προκληθούν μετά από χορήγηση διαφόρων φαρμάκων. Αναλύονται οι συστηματικές εκδηλώσεις και οι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί των διαταραχών της ερυθράς σειράς μετά από τη χορήγηση των ουσιών ή των φαρμάκων και παρατίθενται πίνακες με τα υπεύθυνα φαρμακευτικά προϊόντα, για ενημέρωση όσων τα χρησιμοποιούν. Hematologic dyscrasias caused by medication A. Dyscrasias of the red blood cell series Abstract at the end of the article Λέξεις ευρετηρίου Αιμολυτική αναιμία Απλαστική αναιμία Ερυθροβλαστοπενία Μακροκυτταρική αναιμία Μεθαιμοσφαιριναιμία Σιδηροβλαστική αναιμία Υπόχρωμη αναιμία Φάρμακα Υποβλήθηκε Εγκρίθηκε ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα διάφορα αιματολογικά νοσήματα οφείλονται σε ποικίλα αίτια και οι μηχανισμοί πρόκλησής τους είναι συχνά πολύπλοκοι και πολυπαραγοντικοί. Εκτός από τα πρωτογενή αιματολογικά νοσήματα κληρονομικά ή επίκτητα η θεραπευτική παρέμβαση για την αντιμετώπιση του αιματολογικού νοσήματος (κακοήθους ή όχι), αλλά και η χορήγηση διαφόρων φαρμάκων για νοσήματα της γενικής παθολογίας, τυχαίνει να συνοδεύεται συχνά από πολλές και, μερικές φορές, σημαντικές αιματολογικές διαταραχές. Οι διαταραχές αυτές αφορούν σε όλο σχεδόν το φάσμα των αιματολογικών νοσημάτων και μπορεί να επηρεάζουν τόσο την ερυθρά, την κοκκιώδη ή τη μεγακαρυοκυτταρική σειρά όσο και το σύστημα πήξης και αιμόστασης. Τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι αυτές οι διαταραχές καθίστανται συχνότερες με την εισαγωγή και χρήση νέων φαρμάκων, που χρησιμοποιούνται όλο και πιο συχνά από ιατρούς κάθε ειδικότητας. Έτσι, απαιτείται σαφής γνώση των συγκεκριμένων διαταραχών για καλύτερη αξιολόγηση, έγκαιρη διάγνωση και θεραπευτική αντιμετώπιση, καθώς και για αποφυγή τυχόν ανεπιθύμητων ενεργειών από τη χρήση φαρμάκων. 2. ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΥΘΡΑΣ ΣΕΙΡΑΣ 2.1. Υπόχρωμη αναιμία Πρόκειται για ανεπάρκεια παραγωγής του αναγκαίου αριθμού ερυθρών αιμοσφαιρίων και αιμοσφαιρίνης, συνήθως λόγω έλλειψης σιδήρου που είναι απαραίτητος για τη σύνθεσή της. Οι κυριότερες αιτίες είναι η χρόνια απώλεια αίματος, οι συχνές αιμοληψίες και η κακή διατροφή, ιδιαίτερα σε απόλυτα χορτοφάγους. Η αναιμία ανταποκρίνεται πολύ καλά στη χορήγηση σκευασμάτων σιδήρου από το στόμα. Η απορρόφηση του σιδήρου μειώνεται σε άλλοτε άλλο βαθμό από τη χορήγηση τρισθενούς σιδήρου, οργανικών ενώσεων σιδήρου, τετρακυκλινών, φωσφορικών αλάτων, αντιόξινων ή φαρμάκων που μειώνουν την οξύτητα του γαστρικού υγρού, καθώς και από την παρουσία φυτικών ινών. Σπάνια εμφανίζεται στη χρόνια δηλητηρίαση με αργίλιο (χρόνιοι ουραιμικοί, αναστολή ενζύμων βιοσύνθεσης πορφυρινών, διαταραχή μεταβολισμού σιδήρου) Μακροκυτταρική αναιμία Η ανεπάρκεια βιταμίνης Β 12 ή φυλλικού οξέος προκαλεί

2 440 Γ.Χ. Μελέτης και Κ. Κωνσταντόπουλος όμοιες διαταραχές στη μορφολογία των κυττάρων του μυελού και του περιφερικού αίματος. Το φυλλικό οξύ και η βιταμίνη Β 12 εμπλέκονται στη σύνθεση πουρίνης και πυριμιδίνης και επομένως στην παραγωγή DNA και RNA. Η μεγαλοβλαστική αναιμία χαρακτηρίζεται από υπερκυτταρικό μυελό πλούσιο σε κύτταρα της ερυθράς, με στροφή προς τ αριστερά και ασύγχρονη ωρίμανση πυρήνα/πρωτοπλάσματος (παρουσία μεγαλοβλαστών). Συχνά, εμφανίζεται ήπια λευκοπενία με παρουσία υπερκατάτμητων πολυμορφοπυρήνων και ήπια θρομβοπενία. Η νόσος σχετίζεται με την έλλειψη βιταμίνης Β 12 ή και φυλλικού οξέος, κυρίως ως αποτέλεσμα κακής θρέψης ή διαταραχής απορρόφησής τους ή σχετικής έλλειψης, ιδιαίτερα του φυλλικού οξέος, λόγω μακροχρόνιας υπερπλασίας της ερυθράς σειράς (χρόνιες αιμολυτικές αναιμίες). Συχνά, η μεγαλοβλαστική αναιμία προκαλείται από διάφορα φάρμακα. 1 3 Ευθύνονται κυρίως φάρμακα που εμπλέκονται στη σύνθεση DNA, όπως είναι οι αντιμεταβολίτες (υδροξυουρία κ.ά.), οι αλκυλιούντες παράγοντες, καθώς και φάρμακα κατά των νουκλεοτιδίων που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία του AIDS ή και άλλων ιώσεων. 4 Επίσης, μεγαλοβλαστική αναιμία μπορεί να προκαλέσουν, ιδιαίτερα σε άτομα με κίνδυνο εμφάνισης ανεπάρκειας φυλλικού οξέος, η λήψη τριμεθοπρίμης (μεγάλες δόσεις και παρατεταμένη χορήγηση), η πυριμεθαμίνη (ισχυρότερη σύνδεση με τη διυδροφυλλική ρεδουκτάση των μικροβίων), διάφορα αντιβιοτικά, όπως η σουλφασαλαζίνη και τα αντιεπιληπτικά, στα οποία περιλαμβάνοναι η φαινυτοΐνη και η διφαινυλυδαντοΐνη, πιθανότατα λόγω διαταραχής της απορρόφησης φυλλικών. Η βασική βιοχημική διαταραχή στη μεγαλοβλαστική αναιμία είναι η αναστολή της σύνθεσης DNA, ενώ συνεχίζεται η σύνθεση RNA και πρωτεϊνών. Τα φάρμακα που μπορεί να προκαλέσουν τέτοιου τύπου διαταραχές διακρίνονται σε τρεις κύριες ομάδες: Φάρμακα που εμπλέκονται στο μεταβολισμό των φυλλικών, όπως είναι η μεθοτρεξάτη (αναστολή της διυδροφυλλικής ρεδουκτάσης [DHFR], αναστολή πρόσληψης φυλλικού οξέος από τα κύτταρα, με ανταγωνισμό για το φορέα που μεταφέρει τα φυλλικά), η πυριμεθαμίνη, η τριαμτερένη, η τριμεθοπρίμη, η πενταμιδίνη (αναστολή διυδροφυλλικής ρεδουκτάσης), η παρατεταμένη χορήγηση αντιεπιληπτικών (αναστολή εντερικής απορρόφησης λόγω δράσης στην ανταλλαγή Νa ή τη δραστηριότητα της ATPάσης ή κυτταρική απομάκρυνση φυλλικών λόγω αυξημένης μικροσωμιακής δραστηριότητας του ενζύμου), τα αντισυλληπτικά (διαταραχή της απορρόφησης φυλλικών), καθώς και η χρόνια λήψη αλκοόλης (πτωχή σε φυλλικά δίαιτα, αναστολή απορρόφησης φυλλικών, ταχεία μείωση των φυλλικών του ορού πιθανόν λόγω αυξημένης ενζυμικής δράσης) (πίνακες 1, 2). 1 3 Φάρμακα που εμπλέκονται στο μεταβολισμό της βιταμίνης Β 12 λόγω διαταραχών του βλεννογόνου του ειλεού ή των υποδοχέων του ενδογενούς παράγοντα (μη σύνδεση συμπλέγματος IF-B 12 με τους υποδοχείς του ενδογενούς παράγοντα), με αποτέλεσμα δυσαπορρόφηση βιταμίνης Β 12, όπως η λήψη διγουανιδίων (μετφορμίνη κ.λπ.), κολχικίνης, PAS, νεομυκίνης και χολεστυραμίνης. Μείωση των κοβαλαμινών μπορεί να εμφανιστεί με μακροχρόνια χρήση ανταγωνιστών υποδοχέων ισταμίνης και αναστολέων αντλίας πρωτονίων (ομεπραζόλη κ.λπ.), καθώς και με το μονοξείδιο του αζώτου. 1 3,5,6 Φάρμακα που εμπλέκονται στη σύνθεση DNA με αναστολή άλλων οδών, όπως της σύνθεσης πουρινών ή πυριμιδινών (διάφορα κυτταροστατικά φάρμακα προκαλούν συχνά μεγαλοβλαστική αναιμία, όπως η υδροξυουρία, η 5-φθοριοουρακίλη και η αρασυτίνη, που είναι ανταγωνιστές της πυριμιδίνης και έχουν δράση στη σύνθεση DNA) (πίν. 2) Απλαστική αναιμία Ως μυελική απλασία ορίζεται μια βαριά και παρατεταμένη προσβολή της παραγωγής και των τριών μυελικών σειρών (σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από παγκυτταροπενία στο περιφερικό αίμα και πτωχό μυελό χωρίς την παρουσία διήθησης από ξένα κύτταρα ή ανάπτυξη ίνωσης). 1 3,7 9 Η νόσος χαρακτηρίζεται από εμφάνιση παγκυτταροπε- Πίνακας 1. Φάρμακα που προκαλούν μεγαλοβλαστική αναιμία από έλλειψη φυλλικών. Φάρμακα με ανταγωνιστική δράση Αμεθοπτερίνη Πενταμιδίνη Πυριμεθαμίνη Τριμεθοπρίμη Τριαμτερένη Ανεπαρκής κυτταρική χρησιμοποίηση Ανταγωνιστές φυλλικών (μεθοτρεξάτη) Φάρμακα (πολλαπλές δράσεις στο μεταβολισμό φυλλικών) Αντισυλληπτικά Βαρβιτουρικά Διφαινυλυδαντοΐνη Οινόπνευμα Πυριμεθαμίνη Σουλφασαλαζίνη Τριαμτερένη Τριμεθοπρίμη/σουλφαμεθοξαζόλη

3 ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΕΡΥΘΡΑΣ ΣΕΙΡΑΣ ΑΠΌ ΦΑΡΜΑΚΑ 441 Πίνακας 2. Μηχανισμός δράσης φαρμάκων που προκαλούν μακροκυτταρική αναιμία. Αναστολή μεταβολισμού του φυλλικού οξέος Μεθοτρεξάτη: Αναστολή διυδροφυλλικής ρεδουκτάσης (DHFR), αναστολή πρόσληψης φυλλικού από τα κύτταρα Πυριμεθαμίνη: Αναστολή DHFR Τριμεθοπρίμη: Αναστολή DHFR Αντιεπιληπτικά: Μειωμένη απορρόφηση φυλλικών, μειωμένη χρησιμοποίηση Αντισυλληπτικά: Αναστολή διάσπασης φυλλικών, διαταραχή απορρόφησης Οινόπνευμα: Διαταραχή απορρόφησης, αλληλεπίδραση με συνένζυμα φυλλικού, τοξική επίδραση στο μυελό Εμπλοκή στο μεταβολισμό της βιταμίνης Β 12 PAS: Πλημμελής απορρόφηση κοβαλαμίνης Nεομυκίνη: Δράση στην απορρόφηση της βιταμίνης Β 12 Κολχικίνη: Πλημμελής απορρόφηση κοβαλαμίνης Φενφορμίνη Ελαττωματική χρησιμοποίηση κοβαλαμίνης Υποξείδιο του αζώτου Επίδραση στη σύνθεση DNA Ανταγωνιστές πυριμιδίνης 5-φθοριοουρακίλη: Αναστολή σύνθεσης thymidylate Αρασυτίνη: Αναστολή ριβονουκλεοσιδικής ρεδουκτάσης και DNA πολυμεράσης, ενσωμάτωση στο DNA και στο RNA Υδροξυουρία: Αναστολή ριβονουκλεοσιδικής ρεδουκτάσης 6-αζαουριδίνη: Αναστολή αποκαρβοξυλάσης του οροτικού οξέος Φλοξουριδίνη, αζιδουριδίνη, ζιδοβουδίνη Ανταγωνιστές πουρίνης 6-μερκαπτοπουρίνη, 6-θειογουανίνη: Ενσωμάτωση στο DNA, αζαθειοπρίνη, ακυκλοβίρη Αλκυλιούντες παράγοντες Κυκλοφωσφαμίδη, βουσουλφάνη νίας άλλοτε άλλης βαρύτητας με υποκυτταρικό ή έρημο μυελό και μπορεί να είναι κληρονομική ή επίκτητη. Συχνά είναι ιδιοπαθής, μέσω ανοσολογικών μηχανισμών που στρέφονται κατά των αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων ή διαταραχών του μυελικού στρώματος, αλλά μπορεί να είναι και δευτεροπαθής λόγω έκθεσης σε τοξικούς παράγοντες, ακτινοβολία, ιούς και φάρμακα. Σε αυτή την περίπτωση, η μυελική βλάβη μπορεί να οφείλεται άμεσα στη βλαπτική δράση των συγκεκριμένων παραγόντων, αλλά είναι ενδεχόμενο να προκαλείται έμμεσα με τη μεσολάβηση ανοσολογικών μηχανισμών. 1,7 9 Συχνά, η διάκριση της δευτεροπαθούς από την ιδιοπαθή απλαστική αναιμία δεν είναι εύκολη, αφού η απουσία αντισωμάτων υποθέτει ότι τα διάφορα φάρμακα δεν δρουν μόνον ως απλές απτίνες για την έναρξη και την προαγωγή της μυελικής ανεπάρκειας. 10 Αρκετά φάρμακα προκαλούν συνήθως παροδική απλασία (κυτταροστατικά) ή δυνητικά οδηγούν σε μυελική απλασία. Τα πιο συχνά ενοχοποιούμενα φάρμακα είναι τα αντιθυρεοειδικά, τα αντιρευματικά, τα μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη, τα αντιφυματικά και τα αντιεπιληπτικά. Τα συχνότερα υπεύθυνα φάρμακα είναι η χλωραμφαινικόλη, η θειαμφαινικόλη, η αμφοτερικίνη Β, οι σουλφοναμίδες, η φαινυλοβουταζόνη, η αμινοπυρίνη και τα άλλα αντιφλεγμονώδη, η κινακρίνη και τα άλλα φάρμακα κατά των πρωτοζώων, τα άλατα χρυσού, η πενικιλαμίνη, η τριμεθοπρίμη/σουλφαμεθοξαζόλη, τα αντιθυρεοειδικά φάρμακα (καρβιμαζόμη, μεθιμαζόλη), οι υδαντοΐνες και τα υπόλοιπα αντιεπιληπτικά φάρμακα (φελμπαμάτη), η χλωροπρομαζίνη, τα διάφορα αντιφυματικά, η κολχικίνη, η σιμεθιδίνη, τα βαρβιτουρικά και τα άλατα χρυσού (πίν. 3). 1 3,7 9,11 14 Αρκετά από τα παραπάνω φάρμακα και τις ουσίες συνήθως συνοδεύονται από ήπια καταστολή της μυελικής λειτουργίας, αλλά σε μερικά άτομα είναι ενδεχόμενο να εμφανιστεί σοβαρότερη μυελοτοξικότητα μέσω κάποιας διαταραχής του μεταβολισμού του φαρμάκου, λόγω του ίδιου του φαρμάκου ή μέσω των ενδιάμεσων μεταβολιτών του. Η μυελοτοξική αυτή δράση οδηγεί με άλλοτε άλλη συχνότητα στην εμφάνιση απλαστικής αναιμίας (πίν. 3). 1 3,7 9,11 14 Τελικά, η πρόγνωση και η αντιμετώπιση τόσο της ιδιοπαθούς όσο και της δευτεροπαθούς νόσου είναι ίδιες Ερυθροβλαστοπενία Το σύνδρομο αυτό συνοδεύεται από έντονη μείωση ή εξαφάνιση των προβαθμίδων της ερυθράς σειράς στο μυελό των οστών, χωρίς την παρουσία εξωμυελικής αιμοποίησης και χωρίς επηρεασμό των άλλων μυελικών σειρών. Η ερυθροβλαστοπενία μπορεί να είναι συγγενής ή επίκτητη και χαρακτηρίζεται από ορθόχρωμη ορθοκυτταρική αναιμία, απουσία δικτυοερυθροκυττάρων και απουσία ή σημαντικότατη μείωση της ερυθράς σειράς στο μυελό των οστών, ενώ οι άλλες μυελικές σειρές είναι φυσιολογικές. Έτσι, σε αντίθεση με την απλαστική αναιμία, ο αριθμός των λευκών και των αιμοπεταλίων είναι φυσιολογικός. 1 3,15 Η επίκτητη μορφή μπορεί να είναι ιδιοπαθής ή δευτεροπαθής και ενδέχεται να εμφανίζει οξεία, απειλητική για τη ζωή πορεία λοίμωξη από παρβοϊό σε άτομα με χρόνια αιμολυτικά νοσήματα ή να έχει ηπιότερη χρόνια διαδρομή υπό τη μορφή ανθεκτικής αναιμίας. Συχνά, συνοδεύεται από παρουσία θυμώματος, λεμφώματος, ρευματοειδούς αρθρίτιδας, λοίμωξης από παρβοϊό Β19 ή

4 442 Γ.Χ. Μελέτης και Κ. Κωνσταντόπουλος Πίνακας 3. Φάρμακα που ενοχοποιούνται για την πρόκληση απλαστικής αναιμίας. Φάρμακα με βέβαιη μυελοτοξικότητα (συστηματικά, προκαλούν μυελική υποπλασία ή απλασία σε μια επαρκή δόση, ενώ έχουν αναφερθεί πολλές περιπτώσεις) Αντιμικροβιακά Χλωραμφαινικόλη (εξαρτώμενη από τη δόση [συχνά αναστρέψιμη] και μη έχουσα σχέση με τη δόση ή ιδιοστασιακή [μη αναστρέψιμη]) Οργανικές ενώσεις αρσενικού Κινακρίνη Αντιεπιληπτικά Παράγωγα υδαντοΐνης: Μεθυλφαινυλαιθυλυδαντοΐνη, τριμεθαδιόνη, πριμιδόνη Αναλγητικά Παράγωγα πυραζολόνης: Φαινυλβουταζόνη, οξυφαινυλβουταζόνη, αμινοπυρίνη Διάφορα Άλατα χρυσού Υπερχλωρικό κάλιο Κολχικίνη Φάρμακα που δυνητικά είναι μυελοτοξικά (λίγες αναφορές) Αντιμικροβιακά Στρεπτομυκίνη Πενικιλίνη Μεθικιλίνη Αντιφυματικά Αμπικιλίνη Οξυτετρακυκλίνη, τετρακυκλίνη Αμφοτερικίνη-Β Σουλφοναμίδες Σουλφαμεθοξυπυριδαζίνη Σουλφισοξαζόλη Σουλφαθειαζόλη Σουλφαδιμεθιξίνη Τριμεθοπρίμη/σουλφαμεθοξαζόλη Αναλγητικά Ακετυλοσαλικυλικό οξύ Σαλικυλαμίδη Ινδομεθακίνη Ιβουπροφαίνη Καρβαμαζεπίνη Αντιεπιληπτικά Παράγωγα υδαντοΐνης Μεθυλφαινυλυδαντοΐνη Φαινακεμίδη Διφαινυλυδαντοΐνη Αιθοσουξιμίδη Αντιθυρεοειδικά Καρβιμαζόλη Μεθυλμερκαπτοϊμιδαζόλη (ταπαζόλη) Μεθιμαζόλη Προπυλθειουρακίλη Μεθυλθειουρακίλη Βενζυλθειουρακίλη Υπερχλωρικό κάλιο Αντιδιαβητικά (σουλφονυλουρίες) Τολβουταμίδη Χλωροπροπαμίδη Καρβουταμίδη Αντιισταμινικά Τριπελεναμίνη (πυριβενζαμίνη) Χλωροφαινυραμίνη Πυριναμίδη Διουρητικά Ακεταζολαμίδη Χλωροθειαζίδη Υδροφθοριομεθειαζίδη Ηρεμιστικά Μεπροβαμάτη Βαρβιτουρικά Χλωροπρομαζίνη Προμαζίνη Χλωροδιαφελμπαμάτη Μεπαζίνη Methylprylon (Νoludar ) Διάφορα άλλα Αζιδοθυμιδίνη Άλατα βισμουθίου Αλλοπουρινόλη Αμοδιοκίνη Κολλοειδής άργυρος Δινιτροφαινόλη Θειαμφενικόλη Θειοκυανικά Κινιδίνη Μεθαζολαμίδη Μεθειαμίδη Μετολαζόνη Μικρές δόσεις μεθοτρεξάτης D-πενικιλαμίνη Σιμεθιδίνη Τετραχλωράνθρακας Φαινοθειαζίνη Φαινυλινδανενδιόνη Χλωροδιαζεποξείδη Υδράργυρος οφείλεται σε λήψη διαφόρων φαρμάκων. Οι καταστάσεις αυτές, συνήθως, αποτελούν παροδικές ανεπάρκειες της ερυθράς σειράς που περιγράφηκαν σε άτομα οικογενειών με κληρονομική σφαιροκυττάρωση. Κρίσεις οξείας ερυθροβλαστοπενίας έχουν αναφερθεί και κατά τη διάρκεια διαφόρων άλλων καταστάσεων, καθώς και σε λοιμώξεις από ιούς, οξεία νεφρική ανεπάρκεια, δήγματα εντόμων, στερητικές καταστάσεις, αναιμία Fanconi, κύηση και χορήγηση διαφόρων φαρμάκων. Τα φάρμακα που ενοχοποιούνται συχνότερα για την εμφάνιση αμιγούς απλασίας της ερυθράς σειράς είναι τα ανοσοκατασταλτικά (FK56, αντιθυμοκυτταρική/αντιλεμφοκυτταρική σφαιρίνη, αζαθειοπρίνη), τα αντιμικροβιακά (χλωραμφαινικόλη, ριφαμπικίνη, ισονιαζίδη, λινεζολίδη),

5 ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΕΡΥΘΡΑΣ ΣΕΙΡΑΣ ΑΠΌ ΦΑΡΜΑΚΑ 443 τα αντι-ιικά (α-ιντερφερόνη, ζιδοβουδίνη, λαμιβουδίνη), τα αντιεπιληπτικά (διφαινυλυδαντοΐνη, καρβαμαζεπίνη, βαλπροϊκό οξύ), καθώς και η φλουδαραβίνη, η χλωροκίνη, η αλλοπουρινόλη, η σουλφαδιαζόλη, η ριμπαβιρίνη και τα άλατα χρυσού, οι ενώσεις βισμουθίου και αρσενικού. Για τη χρόνια ερυθροβλαστοπενία, τα ενοχοποιούμενα φάρμακα είναι η φαινυτοΐνη, η ισονιαζίδη, η χλωροπροπαμίδη, η τολβουταμίδη, η αζαθειοπρίνη, η χλωραμβουκίλη και η φαινυλβουταζόνη. 1 3,15 17 Τα τελευταία χρόνια, έχουν αναφερθεί περιπτώσεις απλασίας της ερυθράς σειράς μετά από χορήγηση ανασυνδυασμένης ερυθροποιητίνης και δημιουργία αντισωμάτων κατά του σκευάσματος, κυρίως σε ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, που υπέστρεψε μετά από διακοπή του φαρμάκου και χορήγηση κυκλοσπορίνης Αιμολυτικές αναιμίες Με τον όρο αιμολυτικές αναιμίες ταξινομούνται καταστάσεις οι οποίες έχουν ως κοινή διαταραχή τη βράχυνση του χρόνου επιβίωσης των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Η αιμόλυση μπορεί να οφείλεται σε ενδοερυθροκυτταρικά αίτια (ανεπάρκειες ενζύμων, αιμοσφαιρινοπάθειες κ.λπ.) ή σε εξωερυθροκυτταρικές διαταραχές, όπως είναι οι τοξικές ουσίες (οξειδωτικοί παράγοντες, σουλφοναμίδες, σουλφόνες, νιτρικά, νιτροφουραντοΐνη, φαινακετίνη, βιταμίνη Κ στα νεογνά, βαριά μέταλλα, αρσενικό, χαλκός, μόλυβδος). Οι αναιμίες που προέρχονται από εξωερυθροκυτταρικά αίτια είναι επίκτητες διαταραχές και μπορεί να συνοδεύονται από θετική αντίδραση Coombs (ανοσολογικές αιμολυτικές αναιμίες [παρουσία αντισωμάτων ή συμπλεγμάτων αντιγόνου-αντισώματος στην επιφάνεια των ερυθρών]). Οι ανοσολογικές αιμολυτικές αναιμίες μπορεί να είναι αυτοάνοσες (θετική η άμεση αντίδραση Coombs), ανοσοαλλεργικές (συσχέτιση με φάρμακα) ή να οφείλονται σε αλλοανοσοποίηση (θετική η έμμεση αντίδραση Coombs). Οι αιμολυτικές αναιμίες με αρνητική την αντίδραση Coombs μπορεί να οφείλονται σε μηχανικά αίτια (προθέσεις, εξωσωματική κυκλοφορία, διαταραχές μηχανισμού πήξης), σε λοιμώξεις (αρνητικά κατά Gram μικρόβια, στρεπτόκοκκος, κλωστηρίδια κ.λπ.), καθώς και σε τοξικά αίτια (σουλφοναμίδες, φαινακετίνη, μόλυβδος, βενζόλιο, μανιτάρια κ.λπ.). Η τριμεθοπρίμη/σουλφαμεθοξαζόλη δεν προκαλεί αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε αιμόλυση ανοσολογικής αρχής, κατά την οποία τα αντισώματα έναντι των ερυθρών στον ορό δεν ανιχνεύονται παρά μόνο παρουσία του φαρμάκου, ενώ το αντίσωμα κατευθύνεται κατά του φαρμάκου. Επίσης, το συγκεκριμένο φάρμακο προκαλεί αιμόλυση σε άτομα με ανεπάρκεια G6PD (πίν. 4). 1 3 Η αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία (ΑΑΑ) χαρακτηρίζεται από καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων από αντισώματα (IgG ή IgM) κατά αντιγόνων της μεμβράνης τους. Εκδηλώνεται με αναιμία, αύξηση των δικτυοερυθροκυττάρων, της έμμεσης χολερυθρίνης και της LDH και θετική αντίδραση Coombs. Μπορεί να είναι ιδιοπαθής ή δευτεροπαθής οφειλόμενη σε λοιμώξεις, αυτοάνοσα νοσήματα, λεμφοϋπερπλαστικά νοσήματα ή σε διάφορα φάρμακα. Η λήψη L-dopa, α-μεθυλντόπα και μεφαιναμικού οξέος (καταστολή των Τ κατασταλτικών λεμφοκυττάρων) προκαλεί ΑΑΑ με IgG στην επιφάνεια των ερυθρών. Τα φάρμακα αυτά πιθανόν να μεταβάλλουν την κατασκευή της μεμβράνης των ερυθρών κατά την ωρίμανση σε τέτοιο βαθμό, ώστε να γίνεται «αντιγονική» και να διεγείρει την παραγωγή αντισωμάτων. Περίπου 20% των ασθενών που λαμβάνουν μεθυλντόπα για διάστημα >3 μηνών εμφανίζουν θετική άμεση αντίδραση Coombs. Ένα ποσοστό από αυτούς αναπτύσσει ΑΑΑ με θερμό αντίσωμα που έχει ειδικότητα Rhesus (κυρίως αντι-e και αρκετές φορές αντι-c). Απαιτείται διακοπή του φαρμάκου (η αιμόλυση υποχωρεί εντός μερικών εβδομάδων, ενώ για την αρνητικοποίηση της αντίδρασης Coombs απαιτείται πολύ μεγαλύτερος χρόνος, που μπορεί να φθάσει τους 18 μήνες). 1 3 Πίνακας 4. Φάρμακα και ουσίες που συνοδεύονται από εμφάνιση αιμολυτικής αναιμίας τοξικής αρχής (σε ασθενείς με φαινομενικά φυσιολογικά ερυθρά). Φαινακετίνη Σουλφόνες Φαιναζοπυρίνη Νιτροφουραντοΐνη Σαλικυλικά Φαινόλη Κρεζόλη (lysol) Nαφθαλίνη Νιτροβενζόλιο Ρεσορκίνη Ανιλίνη Αρσίνη (AsH 3) Πυρογαλικό οξύ Στιβίνη (SbH 3) Χαλκός Προπυλθειουρακίλη Μεφενεσίνη Οξειδωτικά φάρμακα και τοξίνες Φαινυλσεμικαρβαζίνη Φαινυλυδραζίνη Χλωρικά Νιτρικά Υδροξυλαμίνη Κυανό του μεθυλενίου (σε παιδιά) Αιματίνη Πενταχλωροφαινόλη Δηλητήρια φιδιών Τοξικά μανιτάρια Μη οξειδωτικές ουσίες Ενδοφλέβια γλυκερίνη Αποσταγμένο νερό Σουλφοναμίδες Βιταμίνη Κ (νεογνά) Μολυβδίαση

6 444 Γ.Χ. Μελέτης και Κ. Κωνσταντόπουλος H AAA από φάρμακα μπορεί να συνοδεύεται από ανάπτυξη αντισωμάτων που σχετίζονται ή όχι με την παρουσία του φαρμάκου. 1 3,22 Μερικά φάρμακα ενδέχεται να προκαλούν μη ανοσολογική προσρόφηση πρωτεΐνης σε ερυθρά αιμοσφαίρια μετά από επεξεργασία με το φάρμακο. Η α-μεθυλντόπα προκαλεί ΑΑΑ μέσω αυτοαντισωμάτων, ανεξάρτητων από το φάρμακο, ενώ η αιμολυτική αναιμία μπορεί να επιμένει ακόμη και μετά από τη διακοπή του. Αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία έχει παρατηρηθεί μετά από λήψη κεφαλοσπορινών, μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, λεβακίνης, οξαλιπλατίνης και τεϊκοπλανίνης. 22,23 Στις ανοσοαλλεργικές αιμολυτικές αναιμίες, η καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων γίνεται από κυκλοφορούντα αντισώματα, τα οποία είναι δραστικά μόνο παρουσία του υπεύθυνου φαρμάκου, που δρα ως απτίνη. Θα πρέπει να αναζητηθεί η λήψη του υπεύθυνου φαρμάκου (προηγούμενη ευαισθητοποίηση, μερικές φορές παλαιότερη λήψη του υπεύθυνου φαρμάκου που έχει λησμονηθεί και τις περισσότερες φορές λήψη του φαρμάκου τουλάχιστον πριν από μία εβδομάδα). Στην άμεση αντίδραση Coombs, τα αντισώματα που εκλούονται από τα ερυθρά δεν τα συγκολλούν παρά μόνο παρουσία του υπεύθυνου φαρμάκου. Μπορεί να διακριθούν δύο τύποι της νόσου, ανάλογα με τον τύπο του φαρμάκου (πίν. 5). 1 3 Η ενδοφλέβια χορήγηση Rh(D) ανοσοσφαιρίνης σε μη σπληνεκτομημένα Rh(D)-θετικά άτομα για την αντιμετώπιση της ανοσολογικής θρομβοπενικής πορφύρας προκαλεί ήπια αιμόλυση. Σπανίως η αιμόλυση είναι σημαντική, με εμφάνιση νεφρικής ανεπάρκειας, διάχυτης ενδαγγειακής πήξης και δυσμενή έκβαση. 24 Η χορήγηση φλουδαραβίνης μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει ΑΑΑ που συνοδεύει τη χρόνια λεμφογενή λευχαιμία. Ο κίνδυνος αυτός φαίνεται να μειώνεται με τη σύγχρονη χορήγηση κυκλοφωσφαμίδης και ριτουξιμάμπης. 25 Η αφυδρογονάση της 6-φωσφορικής γλυκόζης (G6PD) είναι ουσιώδες ένζυμο του κυκλώματος των πεντοζών, το οποίο μέσω του NADPH και της ρεδουκτάσης του γλουταθείου περιορίζει τα σχηματιζόμενα υπεροξείδια, με αποτέλεσμα την πρόληψη της οξείδωσης της αιμοσφαιρίνης και των λιπιδίων της μεμβράνης των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Φυσιολογικά, η ενζυμική δραστηριότητα της G6PD μειώνεται με τη γήρανση του ερυθροκυττάρου. Τα άτομα με χαμηλά επίπεδα του ενζύμου δεν προφυλάσσονται από τα φάρμακα που προκαλούν οξείδωση. Οι οξειδωτικές ουσίες στα ερυθρά αιμοσφαίρια αρχικά μετατρέπουν την αιμοσφαιρίνη σε μεθαιμοσφαιρίνη, η οποία τελικά μετουσιώνεται και καθιζάνει υπό μορφή σωματίων Heinz. Πίνακας 5. Τύποι ανοσοαλλεργικών αιμολυτικών αναιμιών από φάρμακα. Τύπος πενικιλίνης/κεφαλοσπορινών (προσρόφηση φαρμάκου, απτίνη) Αντισώματα (συνήθως IgG) κατά ενός φαρμακευτικού αντιγόνου που είναι καθηλωμένο στην επιφάνεια των ερυθρών. Προσκόλληση και φαγοκυττάρωση από το δικτυοενδοθηλιακό σύστημα (ΔΕΣ). Συχνά, η αιμόλυση συνδέεται με τη δόση (ενδοφλέβια χορήγηση πενικιλίνης σε πολύ υψηλές δόσεις) και είναι προοδευτική και εξωαγγειακή. Coombs: Θετική του τύπου αντι-igg. Υπεύθυνα φάρμακα: Κεφαλοσπορίνες, πενικιλίνη, τετρακυκλίνες Τύπος ριφαμπικίνης-κινίνης-σουλφοναμιδών-φαινακετίνηςστιβοφαίνης (ανοσοσυμπλέγματα, αντιγόνα σε κυκλοφορούντα συμπλέγματα αντιγόνου-αντισώματος) Το σύμπλεγμα φαρμάκου-αντισώματος (IgG ή IgM) καθηλώνεται στην επιφάνεια των ερυθρών. Η αιμόλυση δεν συνδέεται με τη δόση ακόμη και ελάχιστη ποσότητα μπορεί να προκαλέσει αιμόλυση και είναι οξεία και ενδαγγειακή με τη μεσολάβησή του. Coombs: Θετική του τύπου του αντι-συμπληρώματος. Κατά κανόνα επέρχεται πλήρης ίαση, χωρίς συνέπειες από τους νεφρούς, λίγες ημέρες μετά από τη διακοπή του υπεύθυνου φαρμάκου. Όταν το φάρμακο επαναχορηγηθεί, προκαλεί εκ νέου αιμόλυση. Υπεύθυνα φάρμακα: Αμινοπυρίνη Παρα-αμινοσαλικυλικό οξύ Ανταζολίνη Ριφαμπικίνη Γλαφενίνη Στιβοφαίνη Διπυρόνη Σουλφοναμίδες Δοξεπίνη Σουλφονυλουρίες Θειαζίδες Στρεπτομυκίνη Ισονιαζίδη Τενιποσίδη Κεφοταξίμη Φθοριο-ουρακίλη Κεφταζιδίμη Φαινακετίνη Κεφτριαξόνη Χλωραμβουκίλη Κινίνη Χλωροπρομαζίνη Κινιδίνη Τύπος μεθυλντόπα (αυτοάνοση) Σχηματισμός αντιερυθροκυτταρικού αντισώματος, πιθανότατα με καταστολή της λειτουργίας των Τ-λεμφοκυττάρων. Σύνδεση με τη θέση του Rh στη μεμβράνη των ερυθρών, προσκόλληση και φαγοκυττάρωση από τα μακροφάγα του ΔΕΣ. Coombs: Θετική με IgG. Υπεύθυνα φάρμακα: α-μεθυλντόπα, λεβοντόπα, μεφαιναμικό οξύ, προκαϊναμίδη Κατά τον ίδιο τρόπο προσβάλλονται και άλλες πρωτεΐνες των ερυθρών αιμοσφαιρίων, με αποτέλεσμα τα κύτταρα να χάνουν την ακεραιότητά τους και να καταστρέφονται. Στις περιπτώσεις ανεπάρκειας του ενζύμου, ο χρόνος ημίσειας ζωής του είναι πάρα πολύ ελαττωμένος. Στα πιο γηρασμένα ερυθρά αιμοσφαίρια, η οξειδωμένη αιμοσφαιρίνη καθιζάνει υπό τη μορφή των σωματίων Heinz,

7 ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΕΡΥΘΡΑΣ ΣΕΙΡΑΣ ΑΠΌ ΦΑΡΜΑΚΑ 445 τα οποία διατασσόμενα περιφερικά προσκολλώνται στη μεμβράνη και την καθιστούν εύθραυστη, με τελικό αποτέλεσμα την αιμόλυση του ερυθροκυττάρου. Η έλλειψη της G6PD είναι η συχνότερη έλλειψη ενζύμου των ερυθρών που συνοδεύεται από αιμόλυση, η οποία προκαλείται συνήθως μετά από λοιμώξεις, βρώση κυάμων, καθώς και λήψη διαφόρων φαρμάκων. Υπάρχουν πολλές ποικιλίες του ενζύμου που διαφέρουν ηλεκτροφορητικά, αλλά έλλειψη ενζυμικής δράσης έχουν ελάχιστα. Η ευαισθησία στα φάρμακα φαίνεται ότι εξαρτάται από το είδος της παθολογικής μετάλλαξης και το βαθμό ενζυμικής ανεπάρκειας. Λόγω του Χ-φυλοσύνδετου τρόπου κληρονομικότητας της διαταραχής οι άνδρες νοσούν περισσότερο. Τα κυρίως ενοχοποιούμενα φάρμακα είναι διάφορα ανθελονοσιακά (πριμακίνη), αναλγητικά (φαινακετίνη, φαιναζοπυριδίνη), η νιτροφουραντοΐνη, οι βιταμίνες Κ και C, αρκετές σουλφοναμίδες, καθώς και η ναφθαλίνη. 1 3,26 Ο κατάλογος των φαρμάκων που μπορεί να προκαλέσουν αιμόλυση σε έλλειψη του ενζύμου αυξάνει συνεχώς (πίν. 6), ενώ υπάρχουν φάρμακα που μπορούν να χορηγηθούν με σχετική ασφάλεια στις συνήθως θεραπευτικές δόσεις σε άτομα με ανεπάρκεια G6PD (πίν. 7). 1 Η ριμπαβιρίνη, η οποία χορηγείται σε συνδυασμό με Πίνακας 6. Παράγοντες που ευθύνονται για την πρόκληση αιμόλυσης σε άτομα με έλλειψη G6PD. Αζαταδίνη (azatadine) Ακετανιλίδη (acetanilide) Ακετυλοσαλικυλικό οξύ (acetylsalicylic acid, ASA) Ακετυλφαινυλυδραζίνη (2-phenylacetohydrazine) Αλδεσουλφόνη νατριούχος (sulfoxone) 5-αμινοσαλικυλικό οξύ (para-aminosalicylic acid) Αμινοφαιναζόνη (aminopyrine) Ανταζολίνη (antistine) Αρσίνη (arsine) Ασκορβικό οξύ (vitamin C) Αστεμιζόλη (astemizole) β-ναφθόλη (2-naphthol) Βρωμοφενιραμίνη (brompheniramine) Γλιβενκλαμίδη (glibenclamide) Γλυκοσουλφόνη (glucosulfone sodium) Δαψόνη (diaphenylsulfone) Διμεντιδίνη (dimentidene) Διμερκαπρόλη (dimercaprol) Διφαινυδραμίνη (diphenhydramine) Δοξορουβικίνη (doxorubicin) Ελαστίνη (elastine) Θειαζοσουλφόνη (thiazolesulfone) Isobutyl nitrate Ισονιαζίδη (isoniazid) Κινιδίνη (quinidine) Κινίνη (quinine) Κολχικίνη (colchicine) Κυπροεπταδίνη (cyproheptadine) Κυανό του μεθυλενίου (methylene blue) Λοραταδίνη (loratadine) Μεκιταζίνη (mequitazine) Μεναδιόλη θειική Νa (vitamin K 4 Νa sulfate) Μεναδιόνη (menapthone) Μεναδιόνη Νa bisulfite (vitamin K 3 Νa bisulfite) Μεπακρίνη (quinacrine) Μεσαλαζίνη Ναλιδιξικό οξύ (nalidixic acid) Ναφθαλίνη Νιριδαζόλη (niridazole) Νιτροφοθράλη (nitrofurazone) Νιτροφουραντοΐνη (nitrofurantoin) Νορφλοξασίνη (norfloxacin) Ντοπαμίνη (L-dopa) Οξατομίδη (oxatomide) Οξειδάση ουρικού (urate oxidase) Παμακίνη (pamaquine) Παρα-αμινοβενζοϊκό οξύ (4-aminobenzoic acid) Παρακεταμόλη (paracetamol) Πεντακίνη (pentaquine) Πριμακίνη (primaquine) Προβενεσίδη (probenecid) Προκαϊναμίδη (procainamide) Προγουανίλη (chlorguanidine) Προμεθαζίνη (promethazine) Πυριμεθαμίνη (pyrimethamine) Σαλαζοσουλφαπυριδίνη (salazopyrin) Σετιριζίνη (cetirizine) Σιπροφλοξασίνη (ciprofloxacin) Στιβοφαίνη (stibophen) Στρεπτομυκίνη (streptomycin) Σουλφαγουανιδίνη (sulfaguanidine) Σουλφαδιαζίνη (sulfadiazine) Σουλφαδιμιδίνη (sulfadimidine) Σουλφακεταμίδη (sulfacetamide) Σουλφαμεραζίνη (sulfamerazine) Σουλφαμεθοξαζόλη (sulfamethoxazole) Σουλφαμεθοξυπυριδαζίνη (sulfamethoxypyridazine) Σουλφανιλαμίδη (sulfanilamide) Σουλφαπυριδίνη (sulfapyridine) Σουλφασαλαζίνη (sulphasalazine) Σουλφασυτίνη (sulfacytine) Σουλφαφουραζόλη (sulfafurazole) Σουλφισοξαζόλη (sulfisoxazole) Τερφεναδίνη (terfenadine) Τιαπροφενικό οξύ (tiaprofenic acid) Tριεξυφενιδίλη (benzhexol) Τριμεθοπρίμη (trimethoprim) Τρινιτροτολουόλη (trinitrotoluene) Τριπελεναμίνη (tripelennamine) Υδροξυζίνη (hydroxyzine) Φαινακετίνη (acetophenetidin) Φαιναζόνη (antipyrine) Φαιναζοπυριδίνη (phenazopyridine) Φαινυλβουταζόνη (phenylbutazone) Φαινυλυδραζίνη (phenylhydrazine) Φαινυτοΐνη (phenytoin) Φυτομεναδιόνη (vitamin K 1) Φουραζολιδόνη (furazolidone) Χλωριούχο τολόνιο (toluidine blue) Χλωροκίνη (chloroquine) Χλωρφαινυραμίνη (chlorpheniramine) Κουκιά (αρκετές φορές πρόκληση αιμόλυσης μετά από εισπνοή της γύρης). Η δραστική ουσία που ενοχοποιείται για την αιμόλυση είναι άγνωστη. Μερικοί προτείνουν αποφυγή κόκκινου κρασιού, οσπρίων, βατόμουρων (γιαουρτιού που τα περιέχει), προϊόντων σόγιας, tonic water και καμφοράς. Μερικά εξωτικά σκευάσματα (cattle gallstone bezoar, honeysuckle, Chimonanthus flower, pearl powder).

8 446 Γ.Χ. Μελέτης και Κ. Κωνσταντόπουλος την ιντερφερόνη για την αντιμετώπιση της ηπατίτιδας C, ενοχοποιείται για την εμφάνιση αναιμίας. Φαίνεται ότι η ριμπαβιρίνη προκαλεί μείωση του ATP στα ερυθρά, προάγοντας την αιμόλυση μέσω οξείδωσης της μεμβράνης των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Η αιμόλυση βελτιώνεται με μείωση της δόσης ή με διακοπή του φαρμάκου. Αρκετές περιπτώσεις βελτιώνονται με χορήγηση ερυθροποιητίνης Σιδηροβλαστική αναιμία Οι σιδηροβλαστικές αναιμίες είναι κληρονομικές ή επίκτητες διαταραχές της βιοσύνθεσης της αίμης και χαρακτηρίζονται από την παρουσία δακτυλιοειδών σιδηροβλαστών στο μυελό. Επίσης, εμφανίζονται σε διαταραχές σύνθεσης του δ-αla (ανεπάρκεια Β 12, παθολογικός μεταβολισμός Β 12 από φάρμακα ή τοξίνες, ανεπάρκεια της ALA-συνθετάσης). Οι περισσότερες περιπτώσεις είναι επίκτητες κλωνικές διαταραχές της ερυθροποίησης. Δακτυλιοειδείς σιδηροβλάστες Πίνακας 7. Φάρμακα που μπορεί να δοθούν με σχετική ασφάλεια σε συνήθεις θεραπευτικές δόσεις σε άτομα με ανεπάρκεια G6PD. Ακεταμινοφαίνη (paracetamol) Ακετοφαινετιδίνη (phenacetin) Ακετυλοσαλυκιλικό οξύ (aspirin) Αμινοπυρίνη (pyramidon, aminopyrine) Ανταζολίνη (antistine) Αντιπυρίνη (antipyrine) Ασκορβικό οξύ (vitamin C) Βενζεξόλη (Αrtane ) Βιταμίνη Κ Διφαινυδραμίνη (Benadryl) Ισονιαζίδη (isoniazid) Κινιδίνη (quinidine) Κινίνη (quinine) Κολχικίνη (colchicine) L-dopa Μεναδιόνη (vitamin K 3) Μεναφθόνη (menapthone) Παρα-αμινοβενζοϊκό οξύ Προβενεσίδη (probenecid, Benemid ) Προγουανίλη (proguanil, Paludrine ) Προκαϊναμίδη ΗCl (Pronestyl ) Πυριμεθαμίνη (Daraprim) Σουλφαγουανιδίνη (sulfaguanidine) Σουλφαδιαζίνη (sulfadiazine) Σουλφαμεθοξυπυριδαζίνη (Kynex ) Σουλφαμεραζίνη (sulfamerazine) Σουλφασυτίνη (sulfacytine) Σουλφισοξαζόλη (Gantrisin ) Στρεπτομυκίνη (streptomycin) Τριμεθοπρίμη (trimethoprim) Τριπελαναμίνη (Pyribenzamine) Υδροξυακετανιλίδη (hydroxyacetanilide) Φαινυλβουταζόνη (phenylbutazone) Φαινυτοΐνη (phenytoin) Χλωραμφαινικόλη (chloramphenicol) Χλωροκίνη (chloroquine) μπορεί να βρεθούν σε χρόνια λήψη οινοπνεύματος, κακή θρέψη, έλλειψη χαλκού και στη μολυβδίαση. 1 3,28 Σιδηροβλαστική αναιμία μπορεί να εμφανιστεί μετά από μακροχρόνια λήψη αντιφυματικών φαρμάκων, όπως κυκλοσερίνης, πυραζιναμίδης και ιδιαίτερα της ισονιαζίδης, η οποία ανταγωνίζεται την πυριδοξίνη. Στην τελευταία περίπτωση, η αναιμία αναστρέφεται μετά από διακοπή του φαρμάκου, ενώ κατά τη χορήγησή του συνιστάται η σύγχρονη λήψη υψηλών δόσεων πυριδοξίνης. 1 3,29 Η χορήγηση χλωραμφαινικόλης μπορεί επίσης να συνοδεύεται από παρουσία δακτυλιοειδών σιδηροβλαστών και αναστρεπτή καταστολή της ερυθροποίησης, 28 όπως και η λήψη λινεζολίδης, πενικιλαμίνης και ΤΤD (triethylene tetramine dihydrochloride), το οποίο χορηγείται στη νόσο του Wilson Μυελοδυσπλαστικά σύνδρομα και δευτεροπαθείς οξείες λευχαιμίες μετά από χημειοθεραπεία μπορεί να παρουσιάζουν και εκδηλώσεις τύπου σιδηροβλαστικής αναιμίας. 1 3, Μεθαιμοσφαιριναιμία To 3% περίπου της αιμοσφαιρίνης είναι μεθαιμοσφαιρίνη (οξείδωση του σιδήρου της αίμης) και μέσω του συστήματος της αναγωγάσης μετατρέπεται σε αιμοσφαιρίνη. Η μεθαιμοσφαιριναιμία κληρονομική ή επίκτητη συνοδεύεται από διαταραχή της μεταφοράς οξυγόνου, με αποτέλεσμα μειωμένο κορεσμό αίματος σε οξυγόνο, ανοξία, κυάνωση και σοκολατόχρωμη χροιά του αρτηριακού αίματος. Κυάνωση εμφανίζεται σε αύξηση του απόλυτου ποσού αναχθείσας αιμοσφαιρίνης >5 g/dl. Στη μεθαιμοσφαιρίνη, το ποσό αυτό ανέρχεται σε 1,5 g/dl και στη θειομεθαιμοσφαιρίνη σε 0,5 g/dl. Τα φάρμακα που οδηγούν σε μεθαιμοσφαιριναιμία, προκαλούν άμεσα ή μέσω διαφόρων μεταβολιτών τους οξείδωση της αιμοσφαιρίνης. 34 Τέτοια φάρμακα είναι η φαιναζοπυριδίνη, που προκαλεί οξειδωτική αιμόλυση, η δαψόνη (DDS), που προκαλεί μεθαιμοσφαιριναιμία μέσω του μεταβολίτη της υδροξυλαμίνη, η πριμακίνη, τα τοπικά αναισθητικά (βενζοκαΐνη, πριλοκαΐνη), το amyl nitrate και το isobutyl nitrate H αντιμετώπιση γίνεται με διακοπή του φαρμάκου και χορήγηση οξυγόνου ή και κυανού του μεθυλενίου.

9 ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΕΡΥΘΡΑΣ ΣΕΙΡΑΣ ΑΠΌ ΦΑΡΜΑΚΑ 447 ABSTRACT Hematologic dyscrasias caused by medication A. Dyscrasias of the red blood cell series J. Meletis, K. Konstantopoulos First Department of Internal Medicine, Laiko General Hospital of Athens, National and Kapodistrian University of Athens, Athens, Greece Archives of Hellenic Medicine 2010, 27(3): In this review the blood cell dyscrasias caused by medication administered for therapeutic purposes are discussed. The systemic presentation and the pathophysiological basis of red cell disturbances complicating the administration of various therapeutic agents are analyzed. Key words: Aplastic anemia, Erythroblastopenia, Hypochromic anemia, Macrocytic anemia, Medicines, Methemoglobinemia, Sideroblastic anemia Βιβλιογραφία 1. Μελέτης ΙΧ. Από το αιματολογικό εύρημα στη διάγνωση. 7η έκδοση. Εκδόσεις Νηρέας, Αθήνα, Μελέτης ΙΧ. Άτλας Aιματολογίας. 2η έκδοση. Εκδόσεις Νηρέας, Αθήνα, Meletis J. Atlas of Ηematology. 3rd ed. Nereus Publ, Ltd, Athens, Scott JM, Weir DG. Drug-induced megaloblastic change. Clin Haematol 1980, 9: Bellou Α, Aimone-Gastin Ι, De Korwin JD, Bronowicki JP, Moneret-Vautrin A, Nicolas JP et al. Cobalamin deficiency with megaloblastic anaemia in one patient under long-term omeprazole therapy. J Intern Med 1996, 240: Ruscin JM, Page RL 2nd, Valuck RJ. Vitamin B(12) deficiency associated with histamine(2)receptor antagonists and a proton-pump inhibitor. Ann Pharmacother 2002, 36: Μελέτης ΙΧ. Απλαστική αναιμία. Ιατρικές εκδόσεις Ζήτα, Αθήνα, Μελέτης ΙΧ. Απλαστική αναιμία. Παθολογία, από το διδακτικό και το ερευνητικό προσωπικό του τομέα Παθολογίας. Εκδόσεις Πασχαλίδης, Αθήνα, 2002: Μελeτης ΙΧ. Απλαστική αναιμία. Στο: Σεϊτανίδης Β και συν (Συντ.) Αναιμίες διάγνωση και θεραπεία. Εκδόσεις Ζήτα, Αθήνα, 1999: Young NS, Calado RT, Scheinberg P. Current concepts in the pathophysiology and treatment of aplastic anemia. Blood 2006, 108: Aksoy M, Erdem S, Dinçol G, Bakioğlu I, Kutlar A. Aplastic anemia due to chemicals and drugs: Α study of 108 patients. Sex Transm Dis 1984, 11(Suppl 4): Andrews R, Russell N. Aplastic anaemia associated with a non-steroidal anti-inflammatory drug: Relapse after exposure to another such drug. Br Med J 1990, 301: Alnigeniş MN, Nalçaci M, Pekçelen Y, Atamer T, Sargin D. Possible etiologic factors in 151 Turkish patients with aplastic anemia. Am J Hematol 2001, 68: Baumelou E, Guiguet M, Mary JY. Epidemiology of aplastic anemia in France: A case-control study. I. Medical history and medication use. The French Cooperative Group for Epidemiological Study of Aplastic Anemia. Blood 1993, 81: Μελέτης ΙΧ. Ερυθροβλαστοπενίες. Πρακτικά Σεμιναρίου Αιματολογίας «Φυσιοπαθολογία του ερυθροκυττάρου». Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία, Αθήνα, 1988: Smalling R, Foote M, Molineux G, Swanson SJ, Elliott S. Drug-induced and antibody-mediated pure red cell aplasia: A review of literature and current knowledge. Biotechnol Ann Rev 2004, 10: Tanaka N, Ishida F, Tanaka E. Ribavirin-induced pure red-cell aplasia during treatment of chronic hepatitis C. N Engl J Med 2004, 350: Casadevall N, Nataf J, Viron B, Kolta A, Kiladjian JJ, Martin- Dupont P et al. Pure red-cell aplasia and antierythropoietin antibodies in patients treated with recombinant erythropoietin. N Engl J Med 2002, 346: Summers SA, Matijevic A, Almond MK. Successful re-introduction of recombinant human erythropoietin fol lowing antibody induced pure red cell aplasia. Nephrol Dial Transplant 2004, 19: Verhelst D, Rossert J, Casadevall N, Krüger A, Eckardt KU, Macdougall IC. Treatment of erythropoietin-induced pure red cell aplasia: A retrospective study. Lancet 2004, 363: Bennett CL, Luminari S, Nissenson AR, Tallman MS, Klinge SA, McWilliams N et al. Pure red-cell aplasia and epoetin therapy. N Engl J Med 2004, 351: Arndt PA, Garratty G. The changing spectrum of drug-induced immune hemolytic anemia. Semin Hematol 2005, 42: Johnson ST, Fueger JT, Gottschall JL. One center s experience: The serology and drugs associated with drug-induced immune hemolytic anemia a new paradigm. Transfusion 2007, 47: Gaines AR. Disseminated intravascular coagulation associ-

10 448 Γ.Χ. Μελέτης και Κ. Κωνσταντόπουλος ated with acute hemoglobinemia or hemoglobinuria following Rh(0)(D) immune globulin intravenous administration for immune thrombocytopenic purpura. Blood 2005, 106: Borthakur G, O Brien S, Wierda WG, Thomas DA, Cortes JE, Giles FJ et al. Immune anaemias in patients with chronic lymphocytic leukaemia treated with fludarabine, cyclophosphamide and rituximab incidence and predictors. Br J Haematol 2007, 136: Beutler Ε. G6PD deficiency. Blood 1994, 84: McHutchison JG, Manns MP, Brown RS Jr, Reddy KR, Shiffman ML, Wong JB. Strategies for managing anemia in hepatitis C patients undergoing antiviral therapy. Am J Gastroenterol 2007, 102: Alcindor Τ, Bridges ΚR. Sideroblastic anaemias. Br J Haematol 2002, 116: Sharp RA, Lowe JG, Johnston RN. Anti-tuberculous drugs and sideroblastic anaemia. Br J Clin Pract 1990, 44: Montpetit MC, Shammo JL, Loew J, Dunlap S, Pamboukian SV, Heroux A. Sideroblastic anemia due to linezolid in a patient with a left ventricular assist device. J Heart Lung Transplant 2004, 23: Condamine L, Hermine O, Alvin P, Levine M, Rey C, Courtecuisse V. Acquired sideroblastic anaemia during treatment of Wilson s disease with triethylene tetramine dihydrochloride. Br J Haematol 1993, 83: Kandola L, Swannell AJ, Hunter A. Acquired sider oblastic anaemia associated with penicillamine therapy for rheumatoid arthritis. Ann Rheum Dis 1995, 54: Kitahara M, Cosgriff TM, Eyre HJ. Sideroblas tic anemia as a preleukemic event in patients treated for Hodgkin s disease. Ann Intern Med 1980, 92: Coleman MD, Coleman NA. Drug-induced methaemoglobinaemia. Treatment issues. Drug Saf 1996, 14: Daly JS, Hultquist DE, Rucknagel DL. Phenazopyridine induced methaemoglobinaemia associated with decreased activity of erythrocyte cytochrome b5 reductase. J Med Genet 1983, 20: Ward KE, McCarthy MW. Dapsone-induced methemoglobinemia. Ann Pharmacother 1998, 32: Ash-Bernal R, Wise R, Wright SM. Acquired methemoglobinemia: A retrospective series of 138 cases at 2 teaching hospitals. Medicine (Baltimore) 2004, 83: Collins JF. Methemoglobinemia as a complication of 20% benzocaine spray for endoscopy. Gastroenterology 1990, 98: Srikanth MS, Kahlstrom R, Oh KH, Fox SR, Fox ER, Fox KM. Topical benzocaine (Hurricaine) induced methemoglobinemia during endoscopic procedures in gastric bypass patients. Obes Surg 2005, 15: Kane GC, Hoehn SM, Behrenbeck TR, Mulvagh SL. Benzocaineinduced methemoglobinemia based on the Mayo Clinic experience from 28,478 transesophageal echocardiograms: Incidence, outcomes, and predisposing factors. Arch Intern Med 2007, 167: Corresponding author: J. Meletis, First Department of Internal Medicine, Laiko General Hospital, National and Kapodistrian University of Athens, Athens, Greece, Τel.: , Fax: imeletis@med.uoa.gr...

Αιμολυτικές Αναιμίες- Κληρονομικές και Επίκτητες. Ελενα Σολωμού Επικ. Καθηγήτρια Παθολογίας-Αιματολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπ.

Αιμολυτικές Αναιμίες- Κληρονομικές και Επίκτητες. Ελενα Σολωμού Επικ. Καθηγήτρια Παθολογίας-Αιματολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπ. Αιμολυτικές Αναιμίες- Κληρονομικές και Επίκτητες Ελενα Σολωμού Επικ. Καθηγήτρια Παθολογίας-Αιματολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπ. Πατρών Aίτια Αιμόλυσης Εξωαγγειακή Αιμόλυση Ενδογενή Αίτια: Διαταραχές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΜΙΓΗΣ ΑΠΛΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΡΥΘΡΑΣ ΣΕΙΡΑΣ ΥΠΟΠΛΑΣΤΙΚΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΕΛΛΟΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΟΣ

ΑΜΙΓΗΣ ΑΠΛΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΡΥΘΡΑΣ ΣΕΙΡΑΣ ΥΠΟΠΛΑΣΤΙΚΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΕΛΛΟΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΟΣ ΑΜΙΓΗΣ ΑΠΛΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΡΥΘΡΑΣ ΣΕΙΡΑΣ ΥΠΟΠΛΑΣΤΙΚΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΕΛΛΟΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΟΣ ΥΠΟΠΛΑΣΤΙΚΟΣ ΜΥΕΛΟΣ Κυτταροβρίθεια Μυελού = Αιμοποιητικά κύτταρα / Λιποκύτταρα Νεογνά ~ 100% Ενήλικες ~ 30% 70% Υποκυτταρικός

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΘΟΧΡΩΜΕΣΟΡΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ. ΑΗΔΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ Διευθυντής Αιματολογικού Εργαστηρίου Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός»

ΟΡΘΟΧΡΩΜΕΣΟΡΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ. ΑΗΔΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ Διευθυντής Αιματολογικού Εργαστηρίου Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός» ΟΡΘΟΧΡΩΜΕΣΟΡΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ ΑΗΔΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ Διευθυντής Αιματολογικού Εργαστηρίου Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός» ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΝΑΙΜΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Αιματολογικές διαταραχές που προκαλούνται απο φάρμακα Διαταραχέςτηςερυθράςσειράς

Αιματολογικές διαταραχές που προκαλούνται απο φάρμακα Διαταραχέςτηςερυθράςσειράς Αιματολογικές διαταραχές που προκαλούνται απο φάρμακα Διαταραχέςτηςερυθράςσειράς Λούλα Παπαγεωργίου, Ιωάννης Β. Ασημακόπουλος, Γεώργιος Μπούτσικας, Κυριακή Πέτεβη, Κατρίνα Κούτση, Αλέξανδρος Κανελλόπουλος,

Διαβάστε περισσότερα

Σύνοψη της προσέγγισης ασθενούς με πανκυτταροπενία. Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Πατρών Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία Αργύρης Συμεωνίδης

Σύνοψη της προσέγγισης ασθενούς με πανκυτταροπενία. Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Πατρών Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία Αργύρης Συμεωνίδης Σύνοψη της προσέγγισης ασθενούς με πανκυτταροπενία Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Πατρών Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία Αργύρης Συμεωνίδης Αρχική κλινική προσέγγιση Συμπτωματικός ή μη συμπτωματικός

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ-ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΝΑΙΜΙΑΣ

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ-ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΝΑΙΜΙΑΣ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ-ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΝΑΙΜΙΑΣ ΑΠΑΡΤΙΩΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 Αλ. Κουράκλη-Συμεωνίδου ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΑΝΑΙΜΙΑ Βαρύτητα αναιμίας Μικρή (Ηb >10 gr/dl)

Διαβάστε περισσότερα

-Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται από το θυρεοειδή αδένα -Ανοσοκατασταλτική δράση με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής

-Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται από το θυρεοειδή αδένα -Ανοσοκατασταλτική δράση με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής Άννα Ναξάκη Επιμελήτρια Α Γ Παθολογική Κλινική ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΘΕΙΟΥΡΙΑΣ(ΠΡΟΠΥΛΟ ΚΑΙ ΜΕΘΥΛΟΘΕΙΟΥΡΑΚΙΛΗ) ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΙΜΙΔΑΖΟΛΗΣ(ΚΑΡΒΙΜΑΖΟΛΗ ΚΑΙ ΘΕΙΑΜΑΖΟΛΗ) -Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΆΔΝΗ ΟΜΆΔΑ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗΣ ΑΣΘΕΝΏΝ ΜΕ ΧΛΛ. Εισαγωγή στην αιματολογία

ΑΡΙΆΔΝΗ ΟΜΆΔΑ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗΣ ΑΣΘΕΝΏΝ ΜΕ ΧΛΛ. Εισαγωγή στην αιματολογία ΑΡΙΆΔΝΗ ΟΜΆΔΑ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗΣ ΑΣΘΕΝΏΝ ΜΕ ΧΛΛ Εισαγωγή στην αιματολογία Αιματολογία Κλινική και εργαστηριακή Διαγνωστική και θεραπευτική Αυτόνομη και συνεργατική Αίμα-Λειτουργίες Μεταφορά οξυγόνου Απομάκρυνση

Διαβάστε περισσότερα

Ασθενής άρρεν 67 ετών προσήλθε λόγω ρινορραγίας από 4ημέρου, ενός επεισοδίου μέλαινας κένωσης προ 8ώρου, με συνοδό αδυναμία και καταβολή.

Ασθενής άρρεν 67 ετών προσήλθε λόγω ρινορραγίας από 4ημέρου, ενός επεισοδίου μέλαινας κένωσης προ 8ώρου, με συνοδό αδυναμία και καταβολή. Ασθενής άρρεν 67 ετών προσήλθε λόγω ρινορραγίας από 4ημέρου, ενός επεισοδίου μέλαινας κένωσης προ 8ώρου, με συνοδό αδυναμία και καταβολή. ΑΤΟΜΙΚΟ ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΟ Μικροκυτταρικός καρκίνος πνεύμονα από έτους(λόγω

Διαβάστε περισσότερα

Νεογνικές και παιδιατρικές μεταγγίσεις. Ελισάβετ Γεωργίου Αιματολόγος, Επίμ. Β Αιματολογικό Τμήμα Γ. Ν. Παπαγεωργίου

Νεογνικές και παιδιατρικές μεταγγίσεις. Ελισάβετ Γεωργίου Αιματολόγος, Επίμ. Β Αιματολογικό Τμήμα Γ. Ν. Παπαγεωργίου Νεογνικές και παιδιατρικές μεταγγίσεις Ελισάβετ Γεωργίου Αιματολόγος, Επίμ. Β Αιματολογικό Τμήμα Γ. Ν. Παπαγεωργίου Μεταγγίσεις σε νεογνά και παιδιά Μεταγγίσεις στον νεογνικό πληθυσμό Μεταγγίσεις στον

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΓΑΛΟΒΛΑΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ. Aπαρτιωμένη διδασκαλία στην Aιματολογία Λαμπροπούλου Βασιλική Αιματολόγος Επιμ. Β ΕΣΥ ΠΓΝΠ

ΜΕΓΑΛΟΒΛΑΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ. Aπαρτιωμένη διδασκαλία στην Aιματολογία Λαμπροπούλου Βασιλική Αιματολόγος Επιμ. Β ΕΣΥ ΠΓΝΠ ΜΕΓΑΛΟΒΛΑΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ Aπαρτιωμένη διδασκαλία στην Aιματολογία Λαμπροπούλου Βασιλική Αιματολόγος Επιμ. Β ΕΣΥ ΠΓΝΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΣΤΙΣ ΜΕΓΑΛΟΒΛΑΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ Κατανόηση της απορρόφησης και βιοκατανομής

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση περιστατικού : Σοβαρού βαθμού αναιμία σε ασθενή 18 ετών

Παρουσίαση περιστατικού : Σοβαρού βαθμού αναιμία σε ασθενή 18 ετών Παρουσίαση περιστατικού : Σοβαρού βαθμού αναιμία σε ασθενή 18 ετών Αιματολογική Κλινική Λεμφωμάτων Μ.Μ.Μ.Ο. Γ.Ν.Α Ευαγγελισμός Απρίλιος 2018 Κουνατίδης ημήτρης Αιτία προσέλευσης Νεαρή ενήλικας 18 ετών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ «ΔΙΑΒAΖΕΤΑΙ» Η ΓΕΝΙΚH AIΜΑΤΟΣ. Φυσιολογικές τιμές αιματολογικών παραμέτρων

ΠΩΣ «ΔΙΑΒAΖΕΤΑΙ» Η ΓΕΝΙΚH AIΜΑΤΟΣ. Φυσιολογικές τιμές αιματολογικών παραμέτρων ΠΩΣ «ΔΙΑΒAΖΕΤΑΙ» Η ΓΕΝΙΚH AIΜΑΤΟΣ Μ. Οικονόμου Εισαγωγή Η «γενική αίματος» αποτελεί τη συνηθέστερα χρησιμοποιούμενη εξέταση στην παιδιατρική κλινική πράξη. Ο προσδιορισμός των αιματολογικών παραμέτρων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Φυσιολογία Ι. Ανοσία - Αναιμία Διδάσκων: Αν. Καθηγήτρια Πατρώνα Βεζυράκη

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Φυσιολογία Ι. Ανοσία - Αναιμία Διδάσκων: Αν. Καθηγήτρια Πατρώνα Βεζυράκη ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Φυσιολογία Ι Ανοσία - Αναιμία Διδάσκων: Αν. Καθηγήτρια Πατρώνα Βεζυράκη Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Θρομβοπενίες και θρομβασθένειες. Α. Μούγιου Αιματολόγος ΠΓΝΠ 7-3-2014

Θρομβοπενίες και θρομβασθένειες. Α. Μούγιου Αιματολόγος ΠΓΝΠ 7-3-2014 Θρομβοπενίες και θρομβασθένειες Α. Μούγιου Αιματολόγος ΠΓΝΠ 7-3-2014 Αιμοπετάλια Φυσιολογικός αριθμός: 150-400.000/μL Ζουν περίπου 4 μέρες To μικρότερο (2-3 μ) απύρηνο κύτταρο του περιφερικού αίματος Παράγονται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤ 2007. Αντιφυµατικά Φάρµακα. Αργή ανάπτυξη Μακροχρόνια θεραπεία. Κατερίνα Τυλιγάδα Επίκουρη Καθηγήτρια Φαρµακολογίας

ΚΤ 2007. Αντιφυµατικά Φάρµακα. Αργή ανάπτυξη Μακροχρόνια θεραπεία. Κατερίνα Τυλιγάδα Επίκουρη Καθηγήτρια Φαρµακολογίας Αντιφυµατικά Φάρµακα Αργή ανάπτυξη Μακροχρόνια θεραπεία Κατερίνα Τυλιγάδα Επίκουρη Καθηγήτρια Φαρµακολογίας Φυµατίωση (ΤΒ) Νόσος κυρίως του ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ συστήµατος Μεταδίδεται µε πταρµό - βήχα Συσχέτιση

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΑΝΟΣΟΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΜΕΣΗ COOMBS

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΑΝΟΣΟΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΜΕΣΗ COOMBS ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΑΝΟΣΟΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΜΕΣΗ COOMBS ΑΜΕΣΗ COOMBS Θεμελιώδες γνώρισμα του κάθε οργανισμού είναι ότι αναγνωρίζει τα κύτταρα των άλλων οργανισμών ως ξένα Αντιδρά με σκοπό την καταστροφή ΑΝΟΣΟΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4 ο ΑΙΜΑ ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 1

Κεφάλαιο 4 ο ΑΙΜΑ ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 1 Κεφάλαιο 4 ο ΑΙΜΑ ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 1 Το αίμα Έχει όγκο περίπου 5 λίτρα Αποτελείται από Πλάσμα (55%) Είναι νερό και διαλυμένες ουσίες Πρωτεΐνες Ορμόνες Άλατα Άλλες θρεπτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ AΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ AΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ Ι 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ AΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ Παθησεις ερυθρων αιμοσφαιρίων 2 ΕΡΥΘΡΑ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΑ 5.000.000/mm3 αιματος Συγκεντρωση αιμοσφαιρίνης 14-16g/dl

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Φαρμακολογία ΙI Κυτταροτοξικά Διδάσκοντες: Μ. Μαρσέλος, Μ. Κωνσταντή, Π. Παππάς, Κ. Αντωνίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΠΑΛ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΠΑΛ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΠΑΛ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΠΑΝΕΛΛΑ ΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑ Α Α ) ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Η οδός των φωσφορικών πεντοζών

Η οδός των φωσφορικών πεντοζών Η οδός των φωσφορικών πεντοζών Η οδός των φωσφορικών πεντοζών Ανασκόπηση μεταβολισμού υδατανθρακών ΗΠΑΡ Γλυκόζη ΤΡΟΦΗ Κυκλοφορία ΓΛΥΚΟΓΟΝΟ Γλυκόζη ΗΠΑΡ Κυτταρόπλασμα ΗΠΑΡ (Οξέωση) NADH CO 2 ΟΞΕΙΔ. ΦΩΣΦ.

Διαβάστε περισσότερα

Παναγιώτα Κουτσογιάννη Αιµατολόγος ΝΥ Αιµοδοσίας Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισµός»

Παναγιώτα Κουτσογιάννη Αιµατολόγος ΝΥ Αιµοδοσίας Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισµός» ΑΙΜΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΕ ΜΑΚ ΜΕ ΜΙΚΤΗ ΑΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΑΒΟ Παναγιώτα Κουτσογιάννη Αιµατολόγος ΝΥ Αιµοδοσίας Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισµός» ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΑΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ (ΜΑΚ) Αποδεκτή θεραπεία για ασθενείς µε: συγγενείς

Διαβάστε περισσότερα

FILICINE ( FOLIC ACID )

FILICINE ( FOLIC ACID ) S.P.C ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ FILICINE ( FOLIC ACID ) 1. ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ FILICINE TAB. 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ & ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΕ ΔΡΑΣΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Δραστική ουσία

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ/ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ/ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΑΙΑΝΔΡΟΥ 15 11528 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ.: 2107298586 FAX: 2107237705 E-mail: nefreter@otenet.gr HELLENIC SOCIETY OF NEPHROLOGY 15 MEANDROU STR. ATHENS, 11528 GREECE TEL.: (+3021) 07298586

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4ο Αίµα. στην άµυνα του οργανισµού (µε τα λευκά αιµοσφαίρια και τα αντισώµατα) και. Τεχνητή. Φυσική

Κεφάλαιο 4ο Αίµα. στην άµυνα του οργανισµού (µε τα λευκά αιµοσφαίρια και τα αντισώµατα) και. Τεχνητή. Φυσική Κεφάλαιο 4ο Αίµα 4.1 Γενικά Το αίµα έχει όγκο περίπου 5 λίτρα. Αποτελείται από το πλάσµα (55%), το οποίο είναι νερό και µέσα του βίσκονται διαλυµένες πρωτεϊνες, ορµόνες, άλατα και άλλες θρεπτικές ουσίες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Γενικά Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν τους στόχους της

Διαβάστε περισσότερα

ΙΚΤΕΡΟΣ. Γεώργιος Καλαμπόκης Λέκτορας Παθολογίας

ΙΚΤΕΡΟΣ. Γεώργιος Καλαμπόκης Λέκτορας Παθολογίας ΙΚΤΕΡΟΣ Γεώργιος Καλαμπόκης Λέκτορας Παθολογίας Προέλευση ιδιότητες χολερυθρίνης [1] Καθημερινά παράγονται 4 mg/kg (250-350 mg) χολερυθρίνης στο δικτυοενδοθηλιακό σύστημα (ήπαρ, σπλήνας) Αιμοσφαιρίνη γηρασμένων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΥΤΟΑΝΟΣΗΣ ΑΙΜΟΛΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ. Μαρία Γκανίδου Νοσοκομειακή Υπηρεσία Αιμοδοσίας ΓΝΘ Γ.Παπανικολάου

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΥΤΟΑΝΟΣΗΣ ΑΙΜΟΛΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ. Μαρία Γκανίδου Νοσοκομειακή Υπηρεσία Αιμοδοσίας ΓΝΘ Γ.Παπανικολάου ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΥΤΟΑΝΟΣΗΣ ΑΙΜΟΛΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ Μαρία Γκανίδου Νοσοκομειακή Υπηρεσία Αιμοδοσίας ΓΝΘ Γ.Παπανικολάου Αυτοάνοση Αιμολυτική Αναιμία (ΑΑΑ) 1.Αυξημένη καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Ferrum Fol Hausmann 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Ferrum Fol Hausmann, Μασώμενα δισκία, (100 + 0,350) mg/δισκίο. 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ (σε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΙΜΙΕΣ. Αθ. ΖΩΜΑΣ Δ ΠΑΝ.ΠΑΘ.ΚΛΙΝΙΚΗ

ΑΝΑΙΜΙΕΣ. Αθ. ΖΩΜΑΣ Δ ΠΑΝ.ΠΑΘ.ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΕΣ Αθ. ΖΩΜΑΣ Δ ΠΑΝ.ΠΑΘ.ΚΛΙΝΙΚΗ Ορισμός Aναιμίας Αναιμία είναι η κατάσταση κατά την οποία η τιμή της Αιμοσφαιρίνης (και ίσως των Ερυθρών αιμοσφαιρίων) βρίσκονται κατά μονάδα όγκου αίματος, κάτω από

Διαβάστε περισσότερα

8 η Παρουσίαση Εισαγωγή στο Αίμα

8 η Παρουσίαση Εισαγωγή στο Αίμα ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ 8 η Παρουσίαση Εισαγωγή στο Αίμα ΠΗΓΕΣ :ADAM,AMERICAN SOCIETY OF HEMATOLOGY, www.blood.co.uk Συστατικά του κυκλοφορικού

Διαβάστε περισσότερα

Tοξικότητα. Αρτεμις Ντονά Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας. 6/3/2008 Αρτεμις Αγησ. Ντονά

Tοξικότητα. Αρτεμις Ντονά Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας. 6/3/2008 Αρτεμις Αγησ. Ντονά Tοξικότητα Αρτεμις Ντονά Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας Αντικείμενα του μαθήματος Να εξοικειωθεί με την έννοια της τοξικότητας, όργανο στόχος Να μπορεί να ξεχωρίσει την οξεία

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ. Σκούρα Μαγδαληνή Επιμ.Α Αιματολογικού εργαστηρίου «Κωνσταντοπούλειου Γ.Ν.Ν.Ιωνίας»

ΜΑΚΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ. Σκούρα Μαγδαληνή Επιμ.Α Αιματολογικού εργαστηρίου «Κωνσταντοπούλειου Γ.Ν.Ν.Ιωνίας» ΜΑΚΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ Σκούρα Μαγδαληνή Επιμ.Α Αιματολογικού εργαστηρίου «Κωνσταντοπούλειου Γ.Ν.Ν.Ιωνίας» ΜΑΚΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ MCV > 100 fl Μακροκυτταρικές Μεγαλοβλαστικές αναιμίες ( μεγαλοβλαστικός

Διαβάστε περισσότερα

Αναιμία. Σταυρούλα Τσιάρα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παθολογίας

Αναιμία. Σταυρούλα Τσιάρα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παθολογίας Αναιμία Σταυρούλα Τσιάρα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παθολογίας Αναιμία Μειωμένα ερυθροκύτταρα Μειωμένη αιμοσφαιρίνη Η αναιμία είναι Σύμπτωμα! Προσδιορισμός της υποκείμενης νόσου -αιτιολογίας Προσδιορισμός

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ Β12 ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ ΙΙ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟ. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΜΕΤΦΟΡΜΙΝΗΣ Ε.

Ο ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ Β12 ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ ΙΙ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟ. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΜΕΤΦΟΡΜΙΝΗΣ Ε. Ο ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ Β12 ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ ΙΙ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟ. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΜΕΤΦΟΡΜΙΝΗΣ Ε. Πάσχου, E. Γαβριηλάκη, Α. Καλαϊτζόγλου, Ε. Άμπλα, Ε. Παππάς,

Διαβάστε περισσότερα

Νεογνικές και παιδιατρικές μεταγγίσεις

Νεογνικές και παιδιατρικές μεταγγίσεις Νεογνικές και παιδιατρικές μεταγγίσεις Ελισάβετ Γεωργίου Αιματολόγος Αιματολογικό Τμήμα Γ. Ν. Παπαγεωργίου Ακαδημία Αιμοδοσίας, Ιούνιος 2014 Μεταγγίσεις σε νεογνά και παιδιά Μεταγγίσεις στον νεογνικό πληθυσμό

Διαβάστε περισσότερα

ITP Ιδιοπαθής/ αυτοάνοση θρομβοπενική πορφύρα

ITP Ιδιοπαθής/ αυτοάνοση θρομβοπενική πορφύρα ITP Ιδιοπαθής/ αυτοάνοση θρομβοπενική πορφύρα Αθανασία Μουζάκη, Καθηγήτρια Εργαστηριακής Αιματολογίας-Αιμοδοσίας, Αιματολογικό Τμήμα, Παθολογική Κλινική, Τμήμα Ιατρικής, Παν/ο Πατρών Τα είδη της ITP είναι:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ KAI ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ KAI ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑΣ ΑΚΑ ΗΜΙΑ ΑΙΜΟ ΟΣΙΑΣ ΕΒ ΟΜΑ Α ΑΙΜΟ ΟΣΙΑΣ ΓΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΟΥΣ ΑΘΗΝΑ, 31/5 4/6/2010 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 20/9 24/9/2010 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ KAI ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑΣ Ηλίας Σπ. Κυριάκου

Διαβάστε περισσότερα

Επιστημονικά Δεδομένα για τη βιοχημική δράση της αντιοξειδωτικής Βιταμίνης C.

Επιστημονικά Δεδομένα για τη βιοχημική δράση της αντιοξειδωτικής Βιταμίνης C. Βιταμίνη C - Ενισχύει το ανοσοποιητικό με 20 διαφορετικούς τρόπους - ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ CITY KALAMP Επιστημονικά Δεδομένα για τη βιοχημική δράση της αντιοξειδωτικής Βιταμίνης C. Η βιταμίνη C, γνωστή και ως ασκορβικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Καθώς η επιστημονική γνώση και κατανόηση αναπτύσσονται, ο μελλοντικός σχεδιασμός βιοτεχνολογικών προϊόντων περιορίζεται μόνο από τη φαντασία μας Βιοτεχνολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΑΝΑΙΜΙΕΣ. ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.

MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΑΝΑΙΜΙΕΣ. ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C. MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΑΝΑΙΜΙΕΣ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.S Αναιμία Γενετική αιτιολογία (ελαττωματικό γονίδιο για την δημιουργία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΛΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ 1 ΑΠΛΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ. Έκδοση του IΔPYMAΤΟΣ EΛΛHNIKHΣ AIMATOΛOΓIKHΣ ETAIPEIAΣ

ΑΠΛΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ 1 ΑΠΛΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ. Έκδοση του IΔPYMAΤΟΣ EΛΛHNIKHΣ AIMATOΛOΓIKHΣ ETAIPEIAΣ ΑΠΛΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ 1 ΑΠΛΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Έκδοση του IΔPYMAΤΟΣ EΛΛHNIKHΣ AIMATOΛOΓIKHΣ ETAIPEIAΣ Οκτώβριος 2016 ΑΠΛΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ 1 Πρόλογος Το Ίδρυμα της Ελληνικής Αιματολογικής

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/11/2015

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/11/2015 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/11/2015 ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: Α1. Η φαγοκυττάρωση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΣΠΛΗΝΟΜΕΓΑΛΙΑ. Λ. Β. Αθανασίου

ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΣΠΛΗΝΟΜΕΓΑΛΙΑ. Λ. Β. Αθανασίου ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΣΠΛΗΝΟΜΕΓΑΛΙΑ Λ. Β. Αθανασίου ΣΠΛΗΝΑΣ - Τοπογραφία ΣΠΛΗΝΑΣ - Τοπογραφία Σύνδεση με στόμαχο (γαστροσπληνικός σύνδεσμος) Θέση - Πλήρωση στομάχου Κενός στόμαχος Ενδοθωρακική μοίρα κοιλιακής

Διαβάστε περισσότερα

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Οι ρευματικές παθήσεις είναι συχνές στην αναπαραγωγική ηλικία των γυναικών. Στην πρόσφατη πανελλήνια επιδημιολογική έρευνα για τις ρευματικές παθήσεις στο γενικό

Διαβάστε περισσότερα

Αναιµία στην τρίτη ηλικία ιερεύνηση και θεραπεία. ρ Νίκη Βυρίδη MD PhD Κλινική Βυρίδη

Αναιµία στην τρίτη ηλικία ιερεύνηση και θεραπεία. ρ Νίκη Βυρίδη MD PhD Κλινική Βυρίδη Αναιµία στην τρίτη ηλικία ιερεύνηση και θεραπεία ρ Νίκη Βυρίδη MD PhD Κλινική Βυρίδη Συχνότητα Η αναιµία αποτελεί συχνό εύρηµα στους ηλικιωµένους και η επίπτωσή της αυξάνεται µε την ηλικία. Ωστόσο δεν

Διαβάστε περισσότερα

Κανένα για αυτήν την παρουσίαση. Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini,

Κανένα για αυτήν την παρουσίαση. Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini, Κανένα για αυτήν την παρουσίαση Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini, 2 Κυκλοσπορίνη-θεραπευτικές ενδείξεις 3 Θεραπεία σοβαρών μορφών

Διαβάστε περισσότερα

Μικροαγγειοπαθητικές Αιμολυτικές Αναιμίες Α Θ Η Ν A ΜΟY Γ Ι Ο Υ Α Ι Μ Α Τ Ο Λ O Γ Ο Σ Π Γ Ν Π

Μικροαγγειοπαθητικές Αιμολυτικές Αναιμίες Α Θ Η Ν A ΜΟY Γ Ι Ο Υ Α Ι Μ Α Τ Ο Λ O Γ Ο Σ Π Γ Ν Π Μικροαγγειοπαθητικές Αιμολυτικές Αναιμίες Α Θ Η Ν A ΜΟY Γ Ι Ο Υ Α Ι Μ Α Τ Ο Λ O Γ Ο Σ Π Γ Ν Π 17-03- 2 0 1 7 Μικροαγγειοπαθητικές Αιμολυτικές Αναιμίες Ετερογενής ομάδα νοσημάτων που χαρακτηρίζονται από

Διαβάστε περισσότερα

ΘΡΟΜΒΩΤΙΚΗ ΘΡΟΜΒΟΠΕΝΙΚΗ ΠΟΡΦΥΡΑ ΜΕ ΑΤΥΠΗ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

ΘΡΟΜΒΩΤΙΚΗ ΘΡΟΜΒΟΠΕΝΙΚΗ ΠΟΡΦΥΡΑ ΜΕ ΑΤΥΠΗ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΠΟΡΦΥΡΑ ΜΕ ΑΤΥΠΗ 1 Παθολογική Κλινική Νοσοκομείου Ξάνθης, 2 Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών Νοσοκομείου Ξάνθης, 3Αιματολογική Κλινική Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η θρομβωτική θρομβοπενική πορφύρα

Διαβάστε περισσότερα

Επίλυση προβλημάτων ασυμβατότητας. Νίκη Βγόντζα

Επίλυση προβλημάτων ασυμβατότητας. Νίκη Βγόντζα Επίλυση προβλημάτων ασυμβατότητας Νίκη Βγόντζα Βασικά στάδια ελέγχου συμβατότητας του αίματος μεταξύ δότη και λήπτη 1.Αίτηση αίματος (παραπεμπτικό) και δείγμα ασθενή 2.Ομάδα ABO,RhD στο δείγμα του ασθενή

Διαβάστε περισσότερα

ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ)

ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ) ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ) ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ) {Erythrocyte Sedimentation Rate (ESR)} η ταχύτητα με την οποία καθιζάνουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια μέσα στον εξεταστικό σωλήνα του μεγαλύτερου

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ Ι Μη Ναρκωτικά Αναλγητικά

ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ Ι Μη Ναρκωτικά Αναλγητικά ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ Ι Μη Ναρκωτικά Αναλγητικά Π. ΠΑΠΠΑΣ Εργαστήριο Φαρµακολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων Αντιµετώπιση του πόνου ΑΝΑΛΓΗΤΙΚΑ αίσθηµα πόνου Ναρκωτικά αναλγητικά Μη ναρκωτικά

Διαβάστε περισσότερα

Νόρα Βύνιου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αιματολογίας ΜΥΕΛΟΫΠΕΡΠΛΑΣΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Νόρα Βύνιου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αιματολογίας ΜΥΕΛΟΫΠΕΡΠΛΑΣΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Νόρα Βύνιου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αιματολογίας ΜΥΕΛΟΫΠΕΡΠΛΑΣΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ Μυελοϋπερπλαστικά νοσήματα (MΥΝ) Χρόνια Μυελογενής Λευχαιμία (ΧΜΛ), BCR-ABL1 + Χρόνια Ουδετεροφιλική Λευχαιμία (ΧΟΛ)

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Εισαγωγή Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

τα κύτταρα του αίματος στην καθημερινή ιατρική Κ. Κωνσταντόπουλος 2017

τα κύτταρα του αίματος στην καθημερινή ιατρική Κ. Κωνσταντόπουλος 2017 τα κύτταρα του αίματος στην καθημερινή ιατρική Κ. Κωνσταντόπουλος 2017 όλα τα κύτταρα του περιφερικού αίματος (ερυθρά-λευκά-αιμοπετάλια) προέρχονται από έναν κοινό πρόγονο, το αρχέγονο αιμοποιητικό κύτταρο

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογική Αιμοποίηση. Μαθήματα Παθοφυσιολογίας

Φυσιολογική Αιμοποίηση. Μαθήματα Παθοφυσιολογίας Φυσιολογική Αιμοποίηση Μαθήματα Παθοφυσιολογίας Εισαγωγή Μελέτη αίματος, αιμοποιητικών και λεμφικών οργάνων 1. αιματολογικές διαταραχές σε πληθώρα καταστάσεων και όχι μόνο σε αμιγή αιματολογικά νοσήματα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/11/2015

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/11/2015 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/11/2015 ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: Α1. Η φαγοκυττάρωση

Διαβάστε περισσότερα

Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι. gr

Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι.  gr Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη διάρκεια υποσιτισµού ή βαριάς µη θυρεοειδικής νόσου, παρατηρούνται µεταβολές των επιπέδων των θυρεοειδικών ορµονών στο αίµα, που

Διαβάστε περισσότερα

13. Ηωσινόφιλο κύτταρο στα επιχρίσματα περιφερικού αίματος και μυελού των οστών

13. Ηωσινόφιλο κύτταρο στα επιχρίσματα περιφερικού αίματος και μυελού των οστών 13. Ηωσινόφιλο κύτταρο στα επιχρίσματα περιφερικού αίματος και μυελού των οστών Γ.Χρ. Μελέτης 1, Α. Σαραντόπουλος 1, Σ. Μασουρίδη 1, Ε. Βαριάμη 1, Ε. Τέρπος 2 Τα ηωσινόφιλα παράγονται όπως όλα τα κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΨΥΧΡΟΣΥΓΚΟΛΛΗΤIΝΩΝ ΣΤΟΝ ΟΡΟ ΑΣΘΕΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΝΤΑΕΤΙΑ

ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΨΥΧΡΟΣΥΓΚΟΛΛΗΤIΝΩΝ ΣΤΟΝ ΟΡΟ ΑΣΘΕΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΝΤΑΕΤΙΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΨΥΧΡΟΣΥΓΚΟΛΛΗΤIΝΩΝ ΣΤΟΝ ΟΡΟ ΑΣΘΕΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΝΤΑΕΤΙΑ 2013-2017 Σπαθαράκη Παρασκευή επιμ. Α Αιματολογικό Εργαστήριο ΠΑΓΝΗ Απρίλιος 2018 1 Εισαγωγή Η νόσος των ψυχροσυγκολλητινών

Διαβάστε περισσότερα

Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία 2014 Αργύρης Σ. Συμεωνίδης

Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία 2014 Αργύρης Σ. Συμεωνίδης Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία 2014 Αργύρης Σ. Συμεωνίδης Λεμφοϋπερπλασία με παραγωγή IgM ανοσοσφαιρίνης Ταξινόμηση στα λεμφώματα οριακής ζώνης Υβριδικά χαρακτηριστικά μεταξύ λεμφώματος μυελώματος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΙΜΟΔΟΤΗ. Αθανάσιος Αναστασιάδης Επιμ. Β Ν.Υ. Αιμοδοσίας Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου»

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΙΜΟΔΟΤΗ. Αθανάσιος Αναστασιάδης Επιμ. Β Ν.Υ. Αιμοδοσίας Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου» ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΙΜΟΔΟΤΗ Αθανάσιος Αναστασιάδης Επιμ. Β Ν.Υ. Αιμοδοσίας Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου» Αναπάντητα ερωτήματα Αμφιβολίες όσον αφορά την ποιότητα των παραγώγων Έλλειψη ομοφωνίας μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

Αιματολογία για Ρευματολόγους Μυελοδυσπλαστικά Σύνδρομα : διάγνωση, πρόγνωση, αυτοάνοσες εκδηλώσεις

Αιματολογία για Ρευματολόγους Μυελοδυσπλαστικά Σύνδρομα : διάγνωση, πρόγνωση, αυτοάνοσες εκδηλώσεις 9 ο ΚΡΗΤΟΚΥΠΡΙΑΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ Αιματολογία για Ρευματολόγους Μυελοδυσπλαστικά Σύνδρομα : διάγνωση, πρόγνωση, αυτοάνοσες εκδηλώσεις Μαρία Ξημέρη Επικουρική Αιματολόγος Case presentation Παρουσίαση

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

Οξεία μυελογενής λευχαιμία

Οξεία μυελογενής λευχαιμία Οξεία μυελογενής λευχαιμία Γενικά στοιχεία Ταξινόμηση και τύποι Ενδείξεις και συμπτώματα Αίτια πρόκλησης Διάγνωση Παρουσίαση και επαναστόχευση από Βικιπαίδεια Οξεία μυελογενής λευχαιμία : Ζήσου Ιωάννης

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (AIDS)

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (AIDS) ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (AIDS) Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 εμφανίστηκε μία από τις σοβαρότερες ασθένειες ανεπάρκειας του ανοσοβιολογικού συστήματος Ανοσοβιολογική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Eρωτήσεις Εξέτασης στη Φαρµακολογία IΙ

Eρωτήσεις Εξέτασης στη Φαρµακολογία IΙ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ Πανεπιστηµιούπολη, Ζωγράφου 157 71, Αθήνα Πρόεδρος: Καθηγητής Παναγιώτης Μαχαίρας Τηλ.: 210 7274367, Φαξ: 210 7274027 Ονοµατεπώνυµο: Eρωτήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΠΑΓΚΥΤΤΑΡΟΠΕΝΙΑ ΚΑΙ ΠΥΡΕΤΟ. Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία 2014

ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΠΑΓΚΥΤΤΑΡΟΠΕΝΙΑ ΚΑΙ ΠΥΡΕΤΟ. Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία 2014 ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΠΑΓΚΥΤΤΑΡΟΠΕΝΙΑ ΚΑΙ ΠΥΡΕΤΟ Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία 2014 Ιστορικά ασθενών με σύνδρομα μυελικής ανεπάρκειας 1 ο ιστορικό: Ανδρας 65 ετών με ήπιο σακχαρώδη διαβήτη από 5-ετίας παρουσιάζει

Διαβάστε περισσότερα

Φλεγμονή. Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

Φλεγμονή. Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Φλεγμονή Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Μη ειδική ανοσολογική άμυνα ΑΝΑΤΟΜΙΚΟΙ ΦΡΑΓΜΟΙ Φυσικοί: δέρμα, βλεννογόνοι, βλέννα, βήχας Χημικοί: λυσοζύμη, αντιμικροβιακά

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 4 Η ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ 1 Η γλυκόζη ως «καύσιμο» Το βασικό καύσιμο του οργανισμού είναι η γλυκόζη. Είτε απορροφάται από την τροφή, είτε μετατρέπονται σε

Διαβάστε περισσότερα

Η απώλεια του καλίου μειώνει την διεγερσιμότητα των μυϊκών κυττάρων (μυϊκή κόπωση

Η απώλεια του καλίου μειώνει την διεγερσιμότητα των μυϊκών κυττάρων (μυϊκή κόπωση Ηλεκτρολύτες Η απώλεια του καλίου μειώνει την διεγερσιμότητα των μυϊκών κυττάρων (μυϊκή κόπωση Αυξάνεται με την οξεία, έντονη σωματική άσκηση (προσωρινή αύξηση), από υπερβολική χρήση νατρίου, ανεπαρκή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΑΜΙΝΟΞΕΩΝ & ΑΙΜΗ

ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΑΜΙΝΟΞΕΩΝ & ΑΙΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΑΜΙΝΟΞΕΩΝ & ΑΙΜΗ Ανασκόπηση μεταβολισμού πρωτεϊνών & αμινοξέων Ιστοί ΤΡΟΦΗ Αλανίνη & Γλουταμίνη Αμινοξέα Κυκλοφορία Πρωτεΐνες Αμινοξέα Βιοσύνθεση (Νουκλεοτίδια κλπ) ΝΗ 4 + + Κετοξέα ΗΠΑΡ Ακέτυλο-CoA

Διαβάστε περισσότερα

3. Με ποιο άλλο σύστημα είναι συνδεδεμένο το κυκλοφορικό σύστημα;

3. Με ποιο άλλο σύστημα είναι συνδεδεμένο το κυκλοφορικό σύστημα; ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Ποιος είναι ο ρόλος του κυκλοφορικού συστήματος;...... 2. Το κυκλοφορικό σύστημα αποτελείται από: i 3.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1(ΥΓΕΙΑ-ΑΝΘΡΩΠΟΣ)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1(ΥΓΕΙΑ-ΑΝΘΡΩΠΟΣ) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1(ΥΓΕΙΑ-ΑΝΘΡΩΠΟΣ) Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση ή στη φράση που συμπληρώνει σωστά την πρόταση: 1. Οι ιοί αποτελούνται

Διαβάστε περισσότερα

Θρομβωτική μικροαγγειοπάθεια στα αυτοάνοσα νοσήματα

Θρομβωτική μικροαγγειοπάθεια στα αυτοάνοσα νοσήματα Θρομβωτική μικροαγγειοπάθεια στα αυτοάνοσα νοσήματα Δέσποινα Αδαμίδου Αθήνα 2015 Ατζέντα Ορισμός TMA - Ταξινόμηση Επίπτωση στα αυτοάνοσα νοσήματα Παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί Διαφορική διάγνωση - Αλληλοεπικαλύψεις

Διαβάστε περισσότερα

«Πρόληψη υποτροπών και επιπλοκών της κοιλιοκάκης» 12 η Εκπαιδευτική Διημερίδα της ΕΠΕΓΕ Αθήνα 2014

«Πρόληψη υποτροπών και επιπλοκών της κοιλιοκάκης» 12 η Εκπαιδευτική Διημερίδα της ΕΠΕΓΕ Αθήνα 2014 «Πρόληψη υποτροπών και επιπλοκών της κοιλιοκάκης» 12 η Εκπαιδευτική Διημερίδα της ΕΠΕΓΕ Αθήνα 2014 Κοιλιοκάκη Ι Η κοιλιοκάκη είναι ανοσολογική πάθηση, που προκαλεί κυρίως βλάβες στο λεπτό έντερο αλλά και

Διαβάστε περισσότερα

Μορφολογία κυττάρων αίματος-ομάδες αίματος Παναγούλιας Ιωάννης, MSc,PhD

Μορφολογία κυττάρων αίματος-ομάδες αίματος Παναγούλιας Ιωάννης, MSc,PhD Άσκηση «Μορφολογία κυττάρων αίματος-ομάδες αίματος» Eρωτήσεις Αυτοαξιολόγησης 1. Το σύμπλοκο πρωτεΐνης-σιδήρου που παρουσιάζει μεγάλη συγγένεια με το Ο 2 και το CO 2 ονομάζεται: A) Αιματίνη B) Αιμοσιδερίνη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΨΗ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ. Αργύρης Σ. Συμεωνίδης Αναπλ. Καθηγητής Αιματολογίας Πανεπιστημίου Πατρών

ΣΥΝΟΨΗ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ. Αργύρης Σ. Συμεωνίδης Αναπλ. Καθηγητής Αιματολογίας Πανεπιστημίου Πατρών ΣΥΝΟΨΗ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ Αργύρης Σ. Συμεωνίδης Αναπλ. Καθηγητής Αιματολογίας Πανεπιστημίου Πατρών Βασικό γνωσιολογικό υπόστρωμα Το αίμα αποτελείται από: ερυθρά και λευκά αιμοσφαίρια, αιμοπετάλια και πλάσμα

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ νεφρά νεφρών Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) είναι ένα από τα δύο κύρια αίτια χρόνιας νεφρικής νόσου παγκοσμίως (το άλλο είναι ο διαβήτης). Επίσης, τα νεφρά έχουν βασικό ρόλο στη

Διαβάστε περισσότερα

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας.

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Ηλίας Κουρής - Ρευματολόγος Η κλινική εικόνα της πάθησης περιλαμβάνει την παρουσια γενικων συμπτωματων

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπεία λανθάνουσας και ενεργού ΤΒ. Σταματούλα Τσικρικά Πνευμονολόγος -Φυματιολόγος

Θεραπεία λανθάνουσας και ενεργού ΤΒ. Σταματούλα Τσικρικά Πνευμονολόγος -Φυματιολόγος Θεραπεία λανθάνουσας και ενεργού ΤΒ Σταματούλα Τσικρικά Πνευμονολόγος -Φυματιολόγος Λανθάνουσα φυματίωση Περισσότερο ευαίσθητες κατηγορίες ασθενών: Μικρά παιδιά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΜΟΛΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ. Ε. Ι. Γιαµαρέλλος-Μπουρµπούλης. Αναπλ. Καθηγητής Παθολογική Κλινική Ιατρική Σχολή Παν/µίου Αθηνών

ΑΙΜΟΛΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ. Ε. Ι. Γιαµαρέλλος-Μπουρµπούλης. Αναπλ. Καθηγητής Παθολογική Κλινική Ιατρική Σχολή Παν/µίου Αθηνών ΑΙΜΟΛΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ Ε. Ι. Γιαµαρέλλος-Μπουρµπούλης Αναπλ. Καθηγητής Παθολογική Κλινική Ιατρική Σχολή Παν/µίου Αθηνών ΟΡΙΣΜΟΣ Αναιµίες που χαρακτηρίζονται από βράχυνση του χρόνου ζωής των ερυθρών αιµοσφαιρίων

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα Βιολογίας: Βλαστοκύτταρα και η χρήση τους στη θεραπεία ασθενειών. Ζωή Σελά

Μάθημα Βιολογίας: Βλαστοκύτταρα και η χρήση τους στη θεραπεία ασθενειών. Ζωή Σελά Μάθημα Βιολογίας: Βλαστοκύτταρα και η χρήση τους στη θεραπεία ασθενειών Ζωή Σελά Τα βλαστοκύτταρα είναι ένα νέο θεραπευτικό εργαλείο στην Ιατρική διαφορετικό από τα φάρμακα που μέχρι σήμερα είχαμε συνηθίσει.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ. Εργαστήριο Γενετικής, ΓΠΑ

ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ. Εργαστήριο Γενετικής, ΓΠΑ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ Στάδια μικροβιακής λοίμωξης δημιουργία αποικίας σε εξωτερική επιφάνεια διείσδυση στον οργανισμό τοπική μόλυνση συστηματική (γενικευμένη) μόλυνση H σημασία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΙΜΙΑ ΧΡΟΝΙΑΣ ΝΟΣΟΥ (σύνδρομο)

ΑΝΑΙΜΙΑ ΧΡΟΝΙΑΣ ΝΟΣΟΥ (σύνδρομο) ΑΝΑΙΜΙΑ ΧΡΟΝΙΑΣ ΝΟΣΟΥ (σύνδρομο) ΟΡΙΣΜΟΣ Ήπια/μέτρια αναιμία που συνοδεύει αρκετές λοιμώξεις, φλεγμονώδεις καταστάσεις και αρκετές κακοήθειες, που διορθώνεται όταν αντιμετωπιστεί το υποκείμενο νόσημα (σιδηροαχρηστική

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΕΚΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ANCA(+) ΑΓΓΕΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ RITUXIMAB

ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΕΚΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ANCA(+) ΑΓΓΕΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ RITUXIMAB ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΕΚΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ANCA(+) ΑΓΓΕΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ RITUXIMAB Σ. Μαρινάκη, Χ. Σκαλιώτη, Ε. Κάψια, Ε. Ξαγάς, Ε. Καλαϊτζάκης, Κ. Βαλλιάνου, Ι.Ν. Μπολέτης

Διαβάστε περισσότερα

Αλλογενής Μεταµόσχευση Αρχέγονων Αιµοποιητικών Κυττάρων:βασικές αρχές, ενδείξεις και διαδικασία. Επιλεγόµενο Μάθηµα Αιµατολογίας

Αλλογενής Μεταµόσχευση Αρχέγονων Αιµοποιητικών Κυττάρων:βασικές αρχές, ενδείξεις και διαδικασία. Επιλεγόµενο Μάθηµα Αιµατολογίας Αλλογενής Μεταµόσχευση Αρχέγονων Αιµοποιητικών Κυττάρων:βασικές αρχές, ενδείξεις και διαδικασία Επιλεγόµενο Μάθηµα Αιµατολογίας Βασικές αρχές Η µεταµόσχευση αρχέγονων αιµοποιητικών κυττάρων αποτελεί σηµαντική

Διαβάστε περισσότερα

Mεγαλοβλαστική Αναιμία. Ελενα Σολωμού Αιματολόγος Επικ. Καθηγήτρια Παθολ.-Αιματολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπ. Πατρών

Mεγαλοβλαστική Αναιμία. Ελενα Σολωμού Αιματολόγος Επικ. Καθηγήτρια Παθολ.-Αιματολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπ. Πατρών Mεγαλοβλαστική Αναιμία Ελενα Σολωμού Αιματολόγος Επικ. Καθηγήτρια Παθολ.-Αιματολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπ. Πατρών Το αίμα αποτελέιται από ερυθρά αιμοσφαίρια λευκά αιμοσφαίρια αιμοπετάλια πλάσμα Όλα τα

Διαβάστε περισσότερα

YΠΟΔΕΙΓΜΑ Ι. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ Πανταζή Αλίνα ΠΕ04 ΙΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ/-ΤΡΙΩΝ

YΠΟΔΕΙΓΜΑ Ι. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ Πανταζή Αλίνα ΠΕ04 ΙΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ/-ΤΡΙΩΝ YΠΟΔΕΙΓΜΑ Ι ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ του Εκπαιδευτικού ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ Πανταζή Αλίνα ΠΕ04 ΙΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ/-ΤΡΙΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΝΑΙΜΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΝΗΛΙΚΑ

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΝΑΙΜΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΝΗΛΙΚΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΝΑΙΜΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΝΗΛΙΚΑ Α ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ 29/9/2014 ΣΙΑΚΑΝΤΑΡΗ ΜΑΡΙΝΑ Επίκ. Καθηγήτρια ΟΡΙΣΜΟΣ Αναιμία είναι η μείωση ενός ή περισσοτέρων παραμέτρων των ερυθρών αιμοσφαιρίων δηλ. αριθμού ερυθρών,

Διαβάστε περισσότερα

Written by Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Οδοντίατρος, Ωτορινολαρυγγολόγος, -

Written by Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Οδοντίατρος, Ωτορινολαρυγγολόγος, - Depon â (Paracetamol) (Bristol Myers Squibb) ΑΝΑΛΓΗΤΙΚΟ -ΑΝTIΠΥΡΕΤIΚΟ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΔΙΣΚΙΑ ΑΠΛΑ, ΑΝΑΒΡΑΖΟΝΤΑ 500mg, ΑΝΑΒΡΑΖΟΝΤΑ 1000mg (MAXIMUΜ) ΚΑΙ ΥΠΟΘΕΤΑ ΔΡΑΣΗ: Το DEPON περιέχει σαν δραστική ουσία

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ. ΥΓΙΗΣ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ ΓΙΑ ΥΓΙΕΙΣ ΝΕΦΡΟΥΣ

ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ. ΥΓΙΗΣ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ ΓΙΑ ΥΓΙΕΙΣ ΝΕΦΡΟΥΣ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ. ΥΓΙΗΣ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ ΓΙΑ ΥΓΙΕΙΣ ΝΕΦΡΟΥΣ Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού Η Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού εορτάζεται από το 2006 κάθε χρόνο τη δεύτερη Πέμπτη του Μαρτίου στοχεύοντας στην κινητοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ

ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ https://users.auth.gr/epontiki Ελένη Ποντίκη Θεσσαλονίκη 2018 Παρεντερικά διαλύματα Αποστειρωμένα διαλύματα που προορίζονται: για την στοιχείων αναπλήρωση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ NΟΥΚΛΕΟΤΙΔΙΩΝ

ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ NΟΥΚΛΕΟΤΙΔΙΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ NΟΥΚΛΕΟΤΙΔΙΩΝ Σύνοψη: Μεταβολισμός Noυκλεοτιδίων Δομή και ονοματολογία Πορείες περίσωσης Σύνδρομο Lesch-Nyhan Πορείες σύνθεσης de novo και ρύθμιση Νουκλεοτίδια πυριμιδίνης Νουκλεοτίδια πoυρίνης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΓΟΝΕΩΝ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΓΟΝΕΩΝ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΓΟΝΕΩΝ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ Η μεταμόσχευση αίματος από ομφάλιο λώρο και πλακούντα σε ασθενείς με Λευχαιμία και άλλες παθήσεις είναι μια νέα μέθοδος θεραπείας που άρχισε

Διαβάστε περισσότερα

Ιδιοσυγκρασιακή Φαρμακευτική Ηπατοτοξικότητα: Νεότερα δεδομένα

Ιδιοσυγκρασιακή Φαρμακευτική Ηπατοτοξικότητα: Νεότερα δεδομένα Ιδιοσυγκρασιακή Φαρμακευτική Ηπατοτοξικότητα: Νεότερα δεδομένα Κωνσταντίνος Μιμίδης Γαστρεντερολόγος Αν. Καθηγητής Παθολογίας Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Φαρμακευτική ηπατοτοξικότητα: το μέγεθος του

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΕς ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΚΕΣ

ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΕς ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΚΕΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΕς ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕς ΑΙΜΟΣΤΑΣΗΣ Α. Μούγιου Αιματολόγος ΠΓΝΠ 17-03-2017 ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΙΜΟΣΤΑΣΗΣ Κληρονομικές διαταραχές πρωτογενούς αιμόστασης Νόσος von Willebrand

Διαβάστε περισσότερα

ΧΟΛΟΛΙΘΙΑΣΗ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ: ΜΗΝ ΛΗΣΜΟΝΕΙΤΕ ΤΙΣ «ΑΘΩΕΣ» ΑΙΤΙΕΣ

ΧΟΛΟΛΙΘΙΑΣΗ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ: ΜΗΝ ΛΗΣΜΟΝΕΙΤΕ ΤΙΣ «ΑΘΩΕΣ» ΑΙΤΙΕΣ ΧΟΛΟΛΙΘΙΑΣΗ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ: ΜΗΝ ΛΗΣΜΟΝΕΙΤΕ ΤΙΣ «ΑΘΩΕΣ» ΑΙΤΙΕΣ Μιχαλάκου Μαρία, Φαρκωνή Χρυστάλλα, Κατσικάρη Μαρία Ευρωκλινική Παίδων, Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Οι λιθοι της χοληδόχου κύστεως στα παιδια είναι ασυνήθες

Διαβάστε περισσότερα