Πρώιµη ωοθηκική ανεπάρκεια 1

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Πρώιµη ωοθηκική ανεπάρκεια 1"

Transcript

1 19 Πρώιµη ωοθηκική ανεπάρκεια 1 Ε. ΛΑΜΠΡΙΝΟΥΔΑΚΗ, 2 Δ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 1 Ενδοκρινολόγος, Επίκουρη Καθηγήτρια Γυναικολογικής Ενδοκρινολογίας Β Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Αρεταίειο Νοσοκομείο, 2 Ιατρός, Επιστημονική Συνεργάτις του Τμήματος Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης Β Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Αρεταίειο Νοσοκομείο 1. Εισαγωγή Πρώιμη Ωοθηκική Ανεπάρκεια (ΠΩΑ, Premature Ovarian Failure) είναι ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από διαταραχές κύκλου, χαμηλά επίπεδα οιστρο- Η γόνων σε συνδυασμό με υψηλά επίπεδα γοναδοτροφινών σε γυναίκες <40 ετών, δηλαδή σε ηλικία μικρότερη κατά δύο σταθερές αποκλίσεις από τη μέση ηλικία εμμηνόπαυσης. Ο αγγλικός όρος «failure» έχει χαρακτηρισθεί από πολλούς συγγραφείς ως ατυχής, δεδομένου ότι η ωοθηκική λειτουργία είναι μεν προβληματική, δεν έχει όμως διακοπεί ολοκληρωτικά όπως συμβαίνει στην εμμηνόπαυση. Γυναίκες με ΠΩΑ είναι δυνατόν σε ένα ποσοστό έως και 50% να ανακτούν σε άλλοτε άλλο βαθμό, απρόβλεπτα και προσωρινά την ωοθηκική τους λειτουργία. Επιπλέον, 5-10% των γυναικών που έχουν διαγνωστεί με ΠΩΑ μπορούν να συλλάβουν και να γεννήσουν φυσιολογικά. Για τους λόγους αυτούς, όπως επίσης και για λόγους αποφυγής «στιγματισμού» έχει προταθεί ο όρος «Premature Ovarian Insufficiency, ο οποίος αποδίδει σωστότερα και τον ελληνικό όρο. Το σύνδρομο αυτό επηρεάζει το 0,01% των γυναικών κάτω των 20 ετών, το 0,1% των γυναικών κάτω των 30 ετών και το 1% των γυναικών κάτω των 40 ετών. 2. Αιτιολογία - Παθογένεση Η πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια μπορεί να είναι πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων (90%), ωστόσο, δεν ανευρίσκεται συγκεκριμένο αίτιο και η ΠΩΑ θεωρείται ιδιοπαθής. Ιδιαίτερη βαρύτητα τελευταία δίδεται στην ΠΩΑ μετά από χημειο-/ακτινο-θεραπεία, η οποία απαντάται όλο και συχνότερα λόγω της εξέλιξης των εν λόγω μεθόδων στην αντιμετώπιση κακοηθειών σε νεαρές γυναίκες. Ταυτόχρονα, γίνονται περισσότερο κατανοητές οι μεταλλάξεις που εμπλέκονται στην εκδήλωση της ΠΩΑ. Υπάρχουν δύο βασικοί μηχανισμοί που εμπλέκονται στην εμφάνιση του συν

2 ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΑ: 13ΟΣ ΚΥΚΛΟΣ - ΓΟ ΝΑΔΕΣ δρόμου. Ο πρώτος αφορά τη μείωση των αρχέγονων ωοθυλακίων, τα οποία είτε απουσίαζαν εξαρχής (π.χ. FOXL2 μετάλλαξη), είτε ενώ αρχικά αναπτύχθηκαν φυσιολογικά μετά ακολούθησε η απόπτωση τους (π.χ. Σύνδρομο Turner). O δεύτερος μηχανισμός αφορά τη λειτουργικότητα των ωοθυλακίων, η οποία διαταράσσεται λόγω γενετικών ανωμαλιών σε ένζυμα και υποδοχείς (π.χ. μετάλλαξη στον υποδοχέα της FSH) Ανωμαλίες στα φυλοσύνδετα χρωμοσώματα Οι συχνότερες ανωμαλίες των φυλοσύνδετων χρωμοσωμάτων που συσχετίζονται με την εκδήλωση ΠΩΑ είναι το σύνδρομο Turner και το σύνδρομο του εύθραυστου Χ. To σύνδρομο Turner αποτελεί τη συχνότερη χρωμοσωματική ανωμαλία στους ανθρώπους και χαρακτηρίζεται από την έλλειψη του ενός φυλετικού χρωμοσώματος Χ (45, ΧΟ). Είναι δυνατό να υπάρχουν και τα 46 χρωμοσώματα, το ένα όμως φυλετικό χρωμόσωμα Χ φέρει δομικές ανωμαλίες, όπως εξαλείψεις μακρών ή βραχέων σκελών ή δακτυλιοειδή απεικόνιση. Η συχνότητα του συνδρόμου είναι 1.5% στο σύνολο των συλλήψεων και 1/2500 στο σύνολο των γεννήσεων. Οι πάσχουσες από αυτό το σύνδρομο φέρουν κατά πλειοψηφία ωοθήκες με μικρή ποσότητα συνδετικού ιστού και καθόλου ή ελάχιστα ωοθυλάκια που έχουν υποστεί ατρησία. Στο σύνδρομο Turner κατά την εμβρυική ανάπτυξη τα αρχέγονα ωοθυλάκια αναπτύσσονται κανονικά, ακολουθεί όμως η σταδιακή απώλεια τους μέσω απόπτωσης, με αποτέλεσμα κατά την εφηβεία ουσιαστικά να έχουν εξαντληθεί. Ο φαινότυπος καθώς και η ωοθηκική λειτουργία των κοριτσιών με σύνδρομο Turner ποικίλλουν. Στην πλειοψηφία τους οι γυναίκες αυτές δεν αναπτύσσουν τα χαρακτηριστικά του φύλου κατά την εφηβεία και πάσχουν από πρωτοπαθή αμηνόρροια. Είναι δυνατόν ωστόσο, να αναπτυχθούν φυσιολογικά και κατόπιν να εμφανίσουν δευτεροπαθή αμηνόρροια. Έχουν καταγραφεί περιπτώσεις γυναικών με γονότυπο ΧΟ ή με μερικές απώλειες στο Χ χρωμόσωμα που έχουν συλλάβει και γεννήσει φυσιολογικά πριν αναπτύξουν δευτεροπαθή αμηνόρροια. Απώλεια του μακρού σκέλους του Χ χρωμοσώματος έχει συσχετιστεί περισσότερο με ωοθηκική ανεπάρκεια, ενώ απώλεια του βραχέος σκέλους του Χ χρωμοσώματος έχει συσχετιστεί με κοντό ανάστημα και σωματικές ανωμαλίες. ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΕΥΘΡΑΥΣΤΟΥ Χ : Αποτελεί μια από τις συχνότερες αιτίες νοητικής υστέρησης παγκοσμίως. Τα άτομα που πάσχουν φέρουν πάνω από 200 επαναλήψεις της αλληλουχίας CGG στην περιοχή 5 του γονιδίου FMR1. Άτομα με λιγότερο από 40 επαναλήψεις αυτή της ακολουθίας θεωρούνται φυσιολογικά, ενώ όταν υπάρχουν επαναλήψεις τότε θεωρείται ότι πρόκειται για προμετάλλαξη. Η προμετάλλαξη μπορεί να εξελιχθεί σε πλήρη μετάλλαξη όταν μεταβιβάζεται από -242-

3 ΕΙΡΗΝΗ ΛΑΜΠΡΙΝΟΥΔΑΚΗ, ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: ΠΡΩΙΜΗ ΩΟΘΗΚΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ θήλεα άτομα. Οι φορείς των προμεταλλάξεων δεν αναπτύσσουν την πλήρη νευρολογική εικόνα που εμφανίζουν οι φορείς την πλήρους μετάλλαξης, πάσχουν όμως από ΠΩΑ και μπορεί να εκδηλώσουν σύνδρομο με τρόμο και αταξία (Fragile X tremor-ataxia syndrome) ή διαταραχές στη συμπεριφορά. Περίπου το ένα τρίτο των ασθενών με προμετάλλαξη παρουσιάζει ΠΩΑ και θεωρείται ότι ο αριθμός των επαναλήψεων της αλληλουχίας CGG επηρεάζει την χρονική έλευση της παύσης της ωοθηκικής λειτουργίας. Το υπόλοιπο ποσοστό των φορέων των προμεταλλάξεων, παρόλο που διατηρεί φυσιολογικό εμμηνορρυσιακό κύκλο, φέρει σημεία ωοθηκικής γήρανσης, όπως φαίνεται από τη διάρκεια της ωοθυλακικής φάσης του κύκλου και από τα επίπεδα της οιστραδιόλης, της προγεστερόνης και των γοναδοτροπινών. Σε μία μελέτη, το ποσοστό των γυναικών με ΠΩΑ χωρίς οικογενειακό ιστορικό που έφεραν μια τέτοια προμετάλλαξη έφτανε το 3.3%, ενώ όταν στην οικογένεια υπήρχε τουλάχιστον μία γυναίκα με πρώιμη εμμηνόπαυση(<40 ετών) παρατηρήθηκε ότι η προμετάλλαξη του γονιδίου FMR1 υπήρχε σε ποσοστό 12-16%. Ο μηχανισμός με τον οποίο οι προμεταλλάξεις του γονιδίου FMR1 προκαλούν ωοθηκική ανεπάρκεια παραμένει άγνωστος. 2.2 Ανωμαλίες στα αυτοσωματικά χρωμοσώματα Ανωμαλίες στα αυτοσωματικά χρωμοσώματα έχουν επίσης συσχετιστεί με ΠΩΑ, όπως η μετάλλαξη στο γονίδιο του υποδοχέα της FSH ή του υποδοχέα της LH και η μετάλλαξη στο FOXL2 γονίδιο που οδηγεί στην εμφάνιση δύο τύπων ενός συνδρόμου (blepharophimosis/ptosis/epicanthus inversus syndrome-bpes), o δεύτερος εκ των οποίων συσχετίζεται με πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια. Επίσης, η μετάλλαξη του γονιδίου GALT, που οδηγεί στην εκδήλωση γαλακτοζαιμίας έχει συσχετιστεί με την εμφάνιση ΠΩΑ. Τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα, καθώς και η ακτινοθεραπεία, αποτελούν κοινές αιτίες ΠΩΑ. Λοιμώδη αίτια, επίσης, έχουν συσχετιστεί με την εκδήλωση ΠΩΑ, με κύριο αίτιο την παρωτίτιδα, η οποία σε περιόδους έξαρσης μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη στις ωοθήκες σε ποσοστό 2-8% των γυναικών. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η ωοθηκική λειτουργία επανέρχεται στο φυσιολογικό μετά την ανάρρωση. Η ΠΩΑ έχει συσχετιστεί με αυτοάνοσες διαταραχές άλλων ενδοκρινών αδένων, όπως με αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα σε ποσοστό 25%, με νόσο Αddison σε ποσοστό 3% και με σακχαρώδη διαβήτη σε ποσοστό 2.5%. Παρατηρείται επίσης στο πλαίσιο του αυτοάνοσου πολυαδενικού συνδρόμου τύπου Ι και ΙΙ

4 ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΑ: 13ΟΣ ΚΥΚΛΟΣ - ΓΟ ΝΑΔΕΣ 3. Διάγνωση H έγκαιρη διάγνωση της ΠΩΑ είναι εξαιρετικά σημαντική για την πρόληψη επιπλοκών, όπως είναι η οστεοπόρωση και η καρδιαγγειακή νόσος. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 25% των γυναικών με το σύνδρομο αυτό αναφέρει καθυστέρηση στη διάγνωση έως και 5 χρόνια. Μια νεαρή γυναίκα, η οποία αναφέρει αμηνόρροια 3 μηνών ή λιγότερους από 9 κύκλους ανά έτος πρέπει να διερευνηθεί, αφού βέβαια αποκλεισθεί το ενδεχόμενο κύησης. Οι γυναίκες με ΠΩΑ αναφέρουν ευρέος φάσματος διαταραχές του κύκλου όπως αμηνόρροια, αραιομηνόρροια, πολυμηνόρροια ή ακόμη και μητρορραγίες. Η αμηνόρροια μπορεί να εκδηλωθεί ξαφνικά ή να προηγηθεί ένα χρονικό διάστημα αραιομηνόρροιας που εξελίσσεται σταδιακά σε αμηνόρροια. Επιπλέον, η ΠΩΑ μπορεί να εκδηλωθεί μετά από διακοπή των από τους στόματος αντισυλληπτικών ή μετά από τοκετό. Τα συμπτώματα που βιώνουν οι πάσχουσες από ΠΩΑ είναι αποτέλεσμα της οιστρογονικής ανεπάρκειας και περιλαμβάνουν αγγειοκινητικά συμπτώματα, όπως εξάψεις και νυκτερινούς ιδρώτες, διαταραχές ύπνου, εναλλαγές του συναισθήματος και δυσπαρεύνια λόγω της κολπικής ξηρότητας. Εντούτοις, τα συμπτώματα αυτά ενδέχεται να απουσιάζουν, ή να είναι διαλείποντα, καθώς εξαρτώνται από τα επίπεδα των οιστρογόνων, τα οποία ποικίλουν. Επίσης, θα πρέπει να ερωτηθεί η γυναίκα για προηγηθείσες γυναικολογικές χειρουργικές επεμβάσεις, χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία, καθώς και για ύπαρξη αυτοάνοσων νοσημάτων που συσχετίζονται με την ΠΩΑ, όπως υποθυρεοειδισμός, υποπαραθυρεοειδισμός, νόσος Αddison, νόσοςgraves, λεύκη, ΣΕΛ, ΣΔ τύπου Ι, μυασθένιαgravis, ρευματοειδής αρθρίτιδα, τόσο στο ατομικό όσο και στο οικογενειακό αναμνηστικό. Εξαιρετικής σημασίας είναι η λήψη οικογενειακού ιστορικού, καθώς στο 10%- 15% των περιπτώσεων ΠΩΑ υπάρχει συγγενής πρώτου βαθμού με ΠΩΑ. Εκτός από τα αυτοάνοσα νοσήματα που προαναφέρθηκαν, πρέπει να διερευνάται η ύπαρξη στην οικογένεια συνδρόμου εύθραυστου Χ, που μπορεί να εκδηλωθεί με καθυστέρηση ανάπτυξης, διανοητική υστέρηση, τρόμο ή αταξία. Είναι χαρακτηριστικό ότι 6% των περιπτώσεων με ΠΩΑ συσχετίζονται με προμεταλλάξεις του FMR1 γονιδίου, που είναι υπεύθυνο για το σύνδρομο του εύθραυστου Χ. Επιπλέον, η απώλεια ακοής σε μέλη της οικογένειας πρέπει να εγείρει υποψίες για το σύνδρομο Perrault, το οποίο προκαλεί ΠΩΑ κληρονομούμενη κατά τον αυτοσωματικό υπολειπόμενο χαρακτήρα. Κατά την αντικειμενική εξέταση μπορεί να μην υπάρχουν ευρήματα, καθώς οι περισσότερες γυναίκες με ΠΩΑ έχουν φυσιολογική εμμηναρχή και σωματική ανάπτυξη κατά την εφηβεία. Είναι δυνατόν, ωστόσο, να ανευρεθούν αντικειμενικά σημεία που υποδηλώνουν σύνδρομο Τurner, όπως κοντό ανάστημα, χαμηλή πρόσφυση κώμης, δερματικές πτυχές αυχένος, θολωτή υπερώα, μεγάλη απόσταση των θηλών των μαστών, υποπλαστικό 4ο μετακάρπιο. Ακόμη, μπορεί να υπάρχει λεύκη ή υπέρχρωση του δέρματος και ορθοστατική υπόταση, που συνάδουν με νόσο -244-

5 ΕΙΡΗΝΗ ΛΑΜΠΡΙΝΟΥΔΑΚΗ, ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: ΠΡΩΙΜΗ ΩΟΘΗΚΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Addison ή βρογχοκήλη, που υποδηλώνουν νόσο Hashimoto ήgraves. Ο εργαστηριακός έλεγχος για τη διερεύνηση ΠΩΑ περιλαμβάνει αρχικά έλεγχο κυήσεως και εφόσον αποκλειστεί αυτό το ενδεχόμενο, πρέπει να μετρηθούν στον ορό οι ορμόνες: FSH, LH, ΤSH, οιστραδιόλη και προλακτίνη. Σε περιπτώσεις αμηνόρροιας από stress, τα επίπεδα της FSH είναι είτε χαμηλά είτε εντός των φυσιολογικών ορίων. Εφόσον η FSH βρεθεί αυξημένη και κυμαίνεται στα εμμηνοπαυσιακά επίπεδα, τότε η FSH και η οιστραδιόλη πρέπει να επανεκτιμηθούν σε 4-6 εβδομάδες. Η FSH θεωρείται πιο αξιόπιστη συγκριτικά με την οιστραδιόλη για τη διάγνωση της ΠΩΑ. Tιμές FSH πάνω από 30mIU/ml υποδεικνύουν ωοθηκική ανεπάρκεια, ενώ επίπεδα οιστραδιόλης κάτω από 50 pg/ml υποδηλώνουν απουσία ωοθυλακίων ή μη λειτουργικά ωοθυλάκια. Συμπερασματικά, μία γυναίκα μικρότερη από 40 ετών που αναφέρει αμηνόρροια διάρκειας 3 ή περισσοτέρων μηνών, αραιομηνόρροια ή μητρορραγίες και έχει υψηλά επίπεδα FSH (>30mIU/ml) ως επί εμμηνόπαυσης πληρεί τα διαγνωστικά κριτήρια της ΠΩΑ. H δοκιμασία προγεστερόνης δεν χρησιμοποιείται πλέον, καθώς πολλές γυναίκες με ΠΩΑ έχουν υπολειπόμενη ωοθηκική λειτουργία, και ως εκ τούτου παρουσιάζουν αιμόρροια από απόσυρση (θετική δοκιμασία), καθυστερώντας έτσι την διάγνωση. Τελευταία, ενδιαφέρον συγκεντρώνει η μέτρηση πεπτιδίων ωοθηκικής προέλευσης, όπως η ινχιμπίνη Β και η αντιμυλλέριος ορμόνη (Αnti-Mullerian hormone) ως δείκτες της υπολειπόμενης ωοθηκικής λειτουργίας, ειδικά όταν επιδιώκεται εγκυμοσύνη. Ειδικά η ΑΜΗ θεωρείται ο πιο αξιόπιστος δείκτης για τον σκοπό αυτό αφού δεν επηρεάζεται από τη φάση του εμμηνορρυσιακού κύκλου. Στο πλαίσιο του ελέγχου θα πρέπει επίσης να διερευνάται η συνύπαρξη άλλων αυτοάνοσων ενδκρινοπαθειών. Ειδικά η επινεφριδική ανεπάρκεια μπορεί να αποβεί μοιραία κατά τη διάρκεια μιας κύησης, τόσο για τη μητέρα όσο και για το έμβρυο. Επομένως, σε γυναίκες με ΠΩΑ που θα προβούν σε προσπάθεια σύλληψης πρέπει να διερευνάται η παρουσία αντι-επινεφριδικών αντισωμάτων στον ορό. Επί θετικών αντισωμάτων πρέπει να εκτελείται έλεγχος επινεφριδικής λειτουργίας. Η μέτρηση αυτό-αντισωμάτων εναντίον των ωοθηκών έχει πτωχή διαγνωστική αξία και δεν χρησιμοποιείται στην πράξη. Επιπλέον, λόγω της συσχέτισης της ΠΩΑ με την αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα πρέπει να μετρώνται εκτός της ΤSH, η FΤ4 και τα αντιθυρεοειδικά αντισώματα. Ο έλεγχος του καρυοτύπου θα πρέπει να πραγματοποιείται σε κάθε γυναίκα με ΠΩΑ, καθώς το 50% των περιπτώσεων με πρωτοπαθή αμμηνόρροια και το 13% των περιπτώσεων με δευτεροπαθή αμηνόρροια φέρουν κάποια καρυοτυπική ανωμαλία. Επιπλέον, οι γυναίκες με ΠΩΑ που επιθυμούν κύηση θα πρέπει να διερευνώνται για την ύπαρξη της προμετάλλαξης FMR1. Τέλος, το διακολπικό υπερηχογράφημα παρέχει πληροφορίες για την σύσταση και την μορφολογία των ωοθηκών, καθώς και για το πάχος του ενδομητρίου και βοηθάει στη διάγνωση. Αντίθετα, η βιοψία των ωοθηκών δεν χρησιμοποιείται για τη διάγνωση και την παρακολούθηση της -245-

6 ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΑ: 13ΟΣ ΚΥΚΛΟΣ - ΓΟ ΝΑΔΕΣ ΠΩΑ, με εξαίρεση ίσως τις περιπτώσεις που απαιτείται ωοθηκεκτομή λόγω υψηλού κινδύνου κακοήθειας, όπως επί παρουσίας Υ χρωμοσώματος. Η παρακολούθηση των γυναικών με ΠΩΑ πρέπει να γίνεται ανά έτος με τον απαραίτητο ενδοκρινολογικό έλεγχο και με μέτρηση οστικής πυκνότητας με μέθοδο DXA. 4. Θεραπευτική προσέγγιση Η διάγνωση της ΠΩΑ προκαλεί έντονη συναισθηματική φόρτιση στην πάσχουσα γυναίκα, κυρίως λόγω της υπογονιμότητας που συνοδεύει το σύνδρομο αυτό. Ο θεράπων ιατρός οφείλει να αφιερώσει τον απαραίτητο χρόνο για να εξηγήσει την κατάσταση και να προσφέρει την απαραίτητη συναισθηματική στήριξη. Αξίζει να τονιστεί ότι η ΠΩΑ είναι μια κατάσταση διαφορετική από την εμμηνόπαυση και ότι αν και μειωμένες, οι πιθανότητες για μια φυσιολογική σύλληψη και εγκυμοσύνη εξακολουθούν να υπάρχουν (5-10%). Ακόμη και εάν ο θεράπων ιατρός είναι απόλυτα βέβαιος για τη διάγνωση, σκόπιμο θα ήταν η ενημέρωση της ασθενούς να γίνεται σταδιακά, σε 2 ή περισσότερες επισκέψεις, έτσι, ώστε η ασθενής να έχει τον απαραίτητο χρόνο να προσαρμοστεί ψυχολογικά και να αφομοιώσει σωστά τις πληροφορίες που θα πάρει από τον γιατρό. Η θεραπευτική προσέγγιση αφορά δύο σκέλη: την θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης και την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας. Οι γυναίκες με ΠΩΑ, λόγω της οιστρογονικής ανεπάρκειας, έχουν αυξημένες πιθανότητες να εκδηλώσουν οστεοπόρωση, ισχαιμική καρδιακή νόσο και κλιμακτηριακή συμπτωματολογία, όπως εξάψεις, νυκτερινούς ιδρώτες και κολπική ξηρότητα. Για να προληφθούν οι επιπλοκές αυτές, οι γυναίκες με ΠΩΑ πρέπει να λαμβάνουν συνδυασμένη ΘΟΥ με οιστρογόνο και προγεσταγόνο (το δεύτερο για την πρόληψη της υπερπλασίας του ενδομητρίου) μέχρι την ηλικία που θα αναμενόταν φυσιολογικά η εμμηνόπαυση. Τα οφέλη από τη μακρόχρονη λήψη ΘΟΥ σε γυναίκες με ΠΩΑ υπερσκελίζουν σαφώς τους πιθανούς κινδύνους, δεδομένου ότι η συχνότητα καρκίνου του μαστού και θρομβοεμβολικών επεισοδίων είναι μικρή στην ηλικιακή αυτή ομάδα. Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό, τόσο από το γιατρό, όσο και από την ίδια την ασθενή είναι ότι τα αποτελέσματα της μελέτης WHI, όσον αφορά τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού και καρδιαγγειακών επεισοδίων δεν έχουν καμία κλινική χρησιμότητα στην συμβουλευτική των γυναικών με ΠΩΑ. Η συνδυασμένη ΘΟΥ μπορεί να είναι κυκλική, οπότε προκαλείται μηνιαία έμμηνος ρύση από απόσυρση (withdrawal bleeding) ή συνεχής, χωρίς την πρόκληση εμμηνορρυσίας. Στην πρώτη περίπτωση το οιστρογόνο χορηγείται συνεχώς, ενώ το προγεσταγόνο κυκλικά (15 ημέρες οn / off ). Στην δεύτερη περίπτωση, τόσο το οιστρογόνο, όσο και το προγεσταγόνο χορηγούνται συνεχώς

7 ΕΙΡΗΝΗ ΛΑΜΠΡΙΝΟΥΔΑΚΗ, ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: ΠΡΩΙΜΗ ΩΟΘΗΚΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Ο στόχος της ΘΟΥ είναι να αποκαταστήσει τα επίπεδα οιστρογόνων εντός του φυσιολογικού εύρους. Ο μέσος όρος της οιστραδιόλης του ορού κατά τη διάρκεια ενός κύκλου είναι περίπου 100 pg/ml. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί χορηγώντας 100 μg 17-β οιστραδιόλης ανά ημέρα μέσω διαδερμικού επιθέματος. Τα πλεονεκτήματα αυτής της οδού χορήγησης είναι η περαιτέρω μείωση του ήδη χαμηλού κινδύνου θρομβοεμβολικών επεισοδίων, δεδομένου ότι δεν επηρεάζονται οι παράγοντες πήξης, αφού το φάρμακο περνάει κατευθείαν στην κυκλοφορία, χωρίς να διέρχεται από το ήπαρ. Εναλλακτικά μπορεί να χορηγηθεί 17β-οιστρδιόλη από του στόματος σε ημερήσια δόση 2mg. Όσον αφορά το προγεσταγόνο, μπορεί να χορηγηθεί ταυτόχρονα, στο ίδιο επίθεμα (250γ οξεική νοερθιστερόνη) ή ξεχωριστά, από του στόματος. Διαθέσιμα από του στόματος προγεσταγόνα είναι η φυσική προγεστερόνη 200mg, η δυδρογεστερόνη 10mg και η οξεική νορεθιστερόνη 1mg. Η ΘΟΥ στην ΠΩΑ δεν παρέχει αντισυλληπτική προστασία. Οι γυναίκες που δεν επιθυμούν εγκυμοσύνη πρέπει να λαμβάνουν επιπλέον μέτρα, όπως τοποθέτηση ενδομήτριας συσκευής αντισύλληψης, δεδομένου ότι υπάρχει έστω και μικρή πιθανότητα κύησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι έχουν αναφερθεί σποραδικές περιπτώσεις κύησης σε γυναίκες με ΠΩΑ υπό αγωγή με από του στόματος αντισυλληπτικά. Μια πιθανή εξήγηση είναι η αδυναμία καταστολής των πολύ υψηλών επιπέδων γοναδοτροφινών που συνήθως απαντώνται σε γυναίκες με ΠΩΑ. Παράλληλα με την ΘΟΥ, θα πρέπει να συστήνεται υγιεινός τρόπος ζωής που να περιλαμβάνει άσκηση, υγιεινή διατροφή και αποφυγή του καπνίσματος. Επίσης, συνιστάται η πρόσληψη mg ασβεστίου και ΙU βιταμίνης D3 την ημέρα για την πρόληψη της οστικής απώλειας. Η υπογονιμότητα είναι η μόνη διαταραχή που δεν μπορεί να αποκατασταθεί με φαρμακευτικά μέσα στην ΠΩΑ. Όπως αναφέρθηκε, οι πιθανότητες αυτόματης σύλληψης στις γυναίκες αυτές είναι 5-10%. Η ΘΟΥ που χορηγείται σε γυναίκες με ΠΩΑ δεν επαναφέρει την ωοθηκική λειτουργία και δεν αυξάνει την συχνότητα ωοθυλακιορρηξίας. Τα ποσοστά ωοθυλακιορρηξίας και κύησης μετά από εξωγενή χορήγηση γοναδοτροπινών είναι μικρά. Σε περίπτωση που μια γυναίκα με ΠΩΑ επιθυμεί να τεκνοποιήσει μπορεί να καταφύγει σε εξωσωματική γονιμοποίηση με ωάρια ή έμβρυα δότριας, μέθοδος που συγκεντρώνει ικανοποιητικά ποσοστά επιτυχίας. Η υιοθεσία, επίσης, αποτελεί μια εναλλακτική επιλογή. Σημαντικό ρόλο στην απόφαση διαδραματίζει και το υπόβαθρο της ΠΩΑ. Σε μια γυναίκα με σύνδρομο Turner πρέπει να αποφεύγεται η εγκυμοσύνη λόγω υψηλού κινδύνου ρήξης της αορτής και σε αυτές τις περιπτώσεις καλό είναι η υποψήφια μητέρα να επιλέξει τη λύση της υιοθεσίας. Επίσης, σε γυναίκες με προμετάλλαξη FMR1 πρέπει να εξετάζεται πολύ προσεκτικά το ενδεχόμενο εγκυμοσύνης, καθώς υπάρχει κίνδυνος να μεταβιβα

8 ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΑ: 13ΟΣ ΚΥΚΛΟΣ - ΓΟ ΝΑΔΕΣ στεί η προμετάλλαξη ή να εξελιχθεί σε πλήρη μετάλλαξη. Ενδιαφέρον συγκεντρώνει τελευταία η χορήγηση δεϋδροεπιανδροστερόνης (DHEA) σε γυναίκες με ΠΩΑ που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν. Μέχρι σήμερα πάντως δεν έχουν πραγματοποιηθεί τυχαιοποιημένες μελέτες και ως εκ τούτου η χορήγησή της είναι καθαρά εμπειρική. Συμπερασματικά, η μέθοδος εκλογής για μια γυναίκα με ΠΩΑ που επιθυμεί να τεκνοποιήσει είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση με ωάρια δότριας. Στην περίπτωση αυτή η γυναίκα δεν χρειάζεται να βιαστεί, εφόσον βέβαια βρίσκεται σε ΘΟΥ, δεδομένου ότι η πιθανότητα επιτυχίας της μεθόδου δεν επηρεάζεται από την ηλικία της γυναίκας. Βιβλιογραφία 1. Nelson LM. Primary Ovarian Insufficiency. N Engl J Med. 2009;360(6): Rebar RW. Premature Ovarian Failure. Obstet Gynecol 2009;113(6): Panay N, Kalu E. Management of premature ovarian failure. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol 2009;23(1): Mamas L, Mamas E. Dehydroepiandrosterone supplementation in assisted reproduction: rationale and results. Curr Opin in Obstet Gynecol 2009;21(4): Rebar RW. Premature ovarian failure. Obstet Gynecol Jun;113(6):

9 ΕΙΡΗΝΗ ΛΑΜΠΡΙΝΟΥΔΑΚΗ, ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: ΠΡΩΙΜΗ ΩΟΘΗΚΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Η πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια χαρακτηρίζεται από: Α. Χαμηλή FSH και χαμηλή 17β-Ε2 ορού Β. Χαμηλή FSH και υψηλή 17β-Ε2 ορού Γ. Υψηλή FSH και χαμηλή 17β-Ε2 ορού Δ. Υψηλή FSH και υψηλή 17β-Ε2 ορού 2. Η πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια χαρακτηρίζεται από Α. Δευτεροπαθή αμηνόρροια Β. Αραιομηνόρροια Γ. Λειτουργικές αιμορραγίες μήτρας Δ. Όλα τα παραπάνω 3. Η πιθανότητα αυτόματης σύλληψης στην πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια είναι Α. 1-2% Β. 5-10% Γ % Δ % 4. Η πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια μπορεί να συνυπάρχει με Α. αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα Β. επινεφριδική ανεπάρκεια Γ. σακχαρώδη διαβήτη-1 Δ. Όλα τα παραπάνω 5. Τι από τα παρακάτω δεν είναι σωστό, σχετικά με την μακροχρόνια θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης στην πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια Α. αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού Β μειώνει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου Γ. μειώνει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης Δ. παρέχει ποιότητα ζωής 6. Η πιο αποτελεσματική μέθοδος υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στην πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια είναι: Α. Η ωοθηκική διέγερση με γοναδοτροφίνες Β. Η χορήγηση κιτρικής κλομιφαίνης Γ. Η δωρεά ωαρίου Δ. Η χορήγηση DHEA Σωστές απαντήσεις κατά σειρά γ,δ,β,δ,α,γ -249-

Διαταραχές της έμμηνης ρύσης Από το σύμπτωμα στην αιτιολογία και την αντιμετώπιση

Διαταραχές της έμμηνης ρύσης Από το σύμπτωμα στην αιτιολογία και την αντιμετώπιση Α Μαιευτική - Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ Ιατρική Σχολή Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Διαταραχές της έμμηνης ρύσης Από το σύμπτωμα στην αιτιολογία και την αντιμετώπιση Δημήτριος Γ. Γουλής Ενδοκρινολόγος

Διαβάστε περισσότερα

Αν. Καθηγήτρια Ε. Λαμπρινουδάκη

Αν. Καθηγήτρια Ε. Λαμπρινουδάκη Αν. Καθηγήτρια Ε. Λαμπρινουδάκη upadate swfobject.embedswf('/plugins/content/avreloaded/mediaplayer.swf','avreloaded0','400',' 320','7.0.14','/plugins/content/avreloaded/expressinstall.swf', {file:'http://www.aretaieio-obgyn.com/images/stories/videos/emino.flv',width:'400',height:'

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση του ζευγαριού που θέλει να τεκνοποιήσει

Διαχείριση του ζευγαριού που θέλει να τεκνοποιήσει Διαχείριση του ζευγαριού που θέλει να τεκνοποιήσει Υπογονιµότητα: αδυναµία σύλληψης µετά από 1 χρόνο ελεύθερων σεξουαλικών επαφών Ικανότητα σύλληψης/µήνα: ~20% 10-15% των ζευγαριών: πρόβληµα υπογονιµότητας

Διαβάστε περισσότερα

1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία;

1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία; Γράφει: Χρήστος Μαρκόπουλος, Αν. Καθηγητής Χειρουργικής Ιατρικής Σχολής Αθηνών, Διευθυντής Κλινικής Μαστού Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Πρόεδρος Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού 1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία;

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Αναπαραγωγικής Υγείας στην Προεφηβεία & Εφηβεία. Φλώρα Μπακοπούλου Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής

Θέματα Αναπαραγωγικής Υγείας στην Προεφηβεία & Εφηβεία. Φλώρα Μπακοπούλου Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής Θέματα Αναπαραγωγικής Υγείας στην Προεφηβεία & Εφηβεία Φλώρα Μπακοπούλου Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής Ενήβωση - Εφηβεία Puberty - Adolescence Puberty vs. Adolescence Ενήβωση vs. Εφηβεία 12-15 y 12- >>15

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή διερεύνηση υπογονιμότητας στις γυναίκες

Εργαστηριακή διερεύνηση υπογονιμότητας στις γυναίκες Εργαστηριακή διερεύνηση υπογονιμότητας στις γυναίκες Δημήτριος Ρίζος Αναπληρωτής Καθηγητής Κλινικής Χημείας Υπεύθυνος Ορμονολογικού Εργαστηρίου, Αρεταίειο Νοσοκομείο Περίληψη παρουσίασης Προϋποθέσεις γυναικείας

Διαβάστε περισσότερα

Πρόκληση ωορρηξίας. Νεοκλής Α. Γεωργόπουλος. Επίκουρος Καθηγητής Ενδοκρινολογίας. Μαιευτικής-Γυναικολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Πατρών

Πρόκληση ωορρηξίας. Νεοκλής Α. Γεωργόπουλος. Επίκουρος Καθηγητής Ενδοκρινολογίας. Μαιευτικής-Γυναικολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Πατρών Πρόκληση ωορρηξίας Κριτήρια επιλογής ασθενών Νεοκλής Α. Γεωργόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής Μαιευτικής-Γυναικολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Πατρών Ερωτηματολόγιο πρόκλησης ωορρηξίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΜΣ Έρευνα στη Γυναικεία Αναπαραγωγή

ΠΜΣ Έρευνα στη Γυναικεία Αναπαραγωγή ΠΜΣ Έρευνα στη Γυναικεία Αναπαραγωγή Μεθοδολογία και πρακτικές εφαρμογές της έρευνας στην προεμφυτευτική διάγνωση Φαρμακολογία στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή Ορμονικά σχήματα Προετοιμασία IVF Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

Ενδοκρινολογία Αναπαραγωγής Υπογονιµότητα Αντισύλληψη

Ενδοκρινολογία Αναπαραγωγής Υπογονιµότητα Αντισύλληψη Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής Α Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Ενδοκρινολογία Αναπαραγωγής Υπογονιµότητα Αντισύλληψη Δηµήτριος Γ. Γουλής Αναπληρωτής καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ ΒΑΣ. ΣΙΔΕΡΗΣ, ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 6, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ 115 27, ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ: 210 7777.654, FAX

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ ΒΑΣ. ΣΙΔΕΡΗΣ, ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 6, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ 115 27, ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ: 210 7777.654, FAX ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Μικροβιολογικό & Ερευνητικό Εργαστήριο Καθ έξιν Αποβολές Οι καθ 'έξιν αποβολές είναι μια ασθένεια σαφώς διακριτή από τη στειρότητα, και που ορίζεται ως δύο ή περισσότερες αποτυχημένες

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Καθ' έξιν Αποβολών

Τμήμα Καθ' έξιν Αποβολών Τμήμα Καθ' έξιν Αποβολών Αν. Καθηγητής Σ. Δενδρινός 1 / 7 Το Τμήμα Επανειλημμένων Αποβολών αποτελεί ειδικό Τμήμα της Β Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών με αντικείμενο τη

Διαβάστε περισσότερα

Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής. Το θαύµα... της ζωής!

Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής. Το θαύµα... της ζωής! Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής Το θαύµα... της ζωής! Οι Υπέρηχοι Εγκυμοσύνης... Τμήμα Υπερήχων & Εμβρυομητρικής Ιατρικής Στο Τμήμα Υπερήχων & Εμβρυομητρικής Ιατρικής της ΡΕΑ Μαιευτικής Γυναικολογικής

Διαβάστε περισσότερα

Υπογονιμότητα Δημήτριος Γ. Γουλής

Υπογονιμότητα Δημήτριος Γ. Γουλής Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής Α Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Υπογονιμότητα Δημήτριος Γ. Γουλής Αναπληρωτής καθηγητής Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής Αριστοτέλειο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Α. ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΣΕ ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ (ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ): ΗΛΙΚΙΑ < 50 ΕΤΩΝ: Κατάγματα χαμηλής βίας

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘ. Α.

ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘ. Α. ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘ. Α. ΑΝΤΣΑΚΛΗΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ Η ανικανότητα σύλληψης μετά από ένα χρόνο σεξουαλικών

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΘΕΜΑ: ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ

ΥΠΟΘΕΜΑ: ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ 13 ΓΕΛ ΠΕΙΡΑΙΑ ΜΑΘΗΜΑ:ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ-PROJECT ΘΕΜΑ:ΥΓΕΙΑ-ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-14 ΤΑΞΗ Α1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: 1)ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΗΤΡΑΣ- ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ 2)AIDS 3)ΜΗΝΙΣΚΟΣ 4)ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ ΥΠΟΘΕΜΑ: ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Γενική Ιατρική Διερεύνηση υπογονιμότητας Υπεύθυνη μαθήματος: Επίκ. Καθηγήτρια Α. Τατσιώνη Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική γενετικών νοσημάτων και σπάνια νοσήματα

Κλινική γενετικών νοσημάτων και σπάνια νοσήματα Κλινική γενετικών νοσημάτων και σπάνια νοσήματα Πέμπτη 10 Μαρτίου 2010 Για την συμμαχία Κυπρίων ασθενών με σπάνια νοσήματα CARD Δρ Bιολέττα Χριστοφίδου Αναστασιάδου MD, PhD Κλινική Γενετική Δράση: 1994-έως

Διαβάστε περισσότερα

Υπεύθυνος επιστημονικής εκπαίδευσης. Επ. καθηγητής Ν. Πανουλής B MAIEYTIKH KAI ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΑΡΕΤΑΙΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

Υπεύθυνος επιστημονικής εκπαίδευσης. Επ. καθηγητής Ν. Πανουλής B MAIEYTIKH KAI ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΑΡΕΤΑΙΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Υπεύθυνος επιστημονικής εκπαίδευσης Επ. καθηγητής Ν. Πανουλής B MAIEYTIKH KAI ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΑΡΕΤΑΙΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΔΕΥΤΕΡΑ 1 / 25 12.00-13.00 Συγγενείς ανωμαλίες

Διαβάστε περισσότερα

Χαιρετισμός. Αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι,

Χαιρετισμός. Αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι, Χαιρετισμός Αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι, Με ιδιαίτερη χαρά σας προσκαλούμε στο 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης, που θα πραγματοποιηθεί στις 4 και 5 Απριλίου

Διαβάστε περισσότερα

Υπεργοναδοτροφικός υπογοναδισµός περιφερικά αίτια. 12 Ενδοκρινολόγος

Υπεργοναδοτροφικός υπογοναδισµός περιφερικά αίτια. 12 Ενδοκρινολόγος Υπεργοναδοτροφικός υπογοναδισµός περιφερικά αίτια Τ. ΤΣΙΛΧΟΡΟΖΙΔΟΥ 12 Ενδοκρινολόγος 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πρωτοπαθής υπογοναδισμός στις γυναίκες ορίζεται η ωοθηκική ανεπάρκεια που συνοδεύεται από υψηλά επίπεδα

Διαβάστε περισσότερα

«β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας»

«β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας» Εργαστήριο Κυτταρογενετικής ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» «β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας» Ζαχάκη Σοφία - Ουρανία Βιολόγος, MSc, PhD β μεσογειακή αναιμία Η θαλασσαιμία ή νόσος

Διαβάστε περισσότερα

Υποστηρίζοντας τα παιδιά με γενετικά νοσήματα - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Πέμπτη, 16 Ιούνιος :58

Υποστηρίζοντας τα παιδιά με γενετικά νοσήματα - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Πέμπτη, 16 Ιούνιος :58 Από: K-Life (Καθημερινή) Τα γενετικά νοσήματα είναι ιδιαίτερα σπάνιες ασθένειες που οφείλονται σε μεταλλάξεις γονιδίων. Τα παιδιά που πάσχουν από αυτά χρειάζονται φροντίδα, ψυχολογική στήριξη αλλά και

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχειώδεις παθολογικές μεταβολές του Γεννητικού Συστήματος

Στοιχειώδεις παθολογικές μεταβολές του Γεννητικού Συστήματος Στοιχειώδεις παθολογικές μεταβολές του Γεννητικού Συστήματος του Θήλεος ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Προσοχή: Οι παρουσιάσεις μαθημάτων αποτελούν βοήθημα παρακολούθησης των παραδόσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΤΟΓΕΝΕΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΘΑΛΑΜΟ-ΥΠΟΦΥΣΕΟ ΥΠΟΦΥΣΕΟ- ΘΥΡΕΟΕΙ ΙΚΟΥ ΑΞΟΝΑ ρ. Γεώργιος ΜΑΣΤΟΡΑΚΟΣ Ενδοκρινολόγος Β ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ, ΑΡΕΤΑΙΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Chromosome Location

Διαβάστε περισσότερα

Η εμμηνόπαυση και η αντιμετώπισή της

Η εμμηνόπαυση και η αντιμετώπισή της Η εμμηνόπαυση και η αντιμετώπισή της Πελοπίδας Κουτρουμάνης, MD, MRCOG Σαν εμμηνόπαυση ορίζεται η χρονική περίοδος που ακολουθεί την τελευταία έμμηνο ρύση και οφείλεται στην μη αναστρέψιμη, οριστική παύση

Διαβάστε περισσότερα

Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζεις

Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζεις Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζεις Επιστημονική Επιμέλεια: Χρήστος Μαρκόπουλος, Αναπλ. Καθηγητής Χειρουργικής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών για τον καρκίνο του μαστού Δεδομένα για τον καρκίνο του μαστού

Διαβάστε περισσότερα

Ζώντας με την εμμηνόπαυση

Ζώντας με την εμμηνόπαυση Ζώντας με την εμμηνόπαυση Dr. Παναγιώτης Παπαλάμπρος MD, DFFP, BMS, BSCCP, CCST Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος Εξειδικευμένος Λαπαροσκόπος Κολποσκόπος & Ειδικός στην Εμμηνόπαυση Εισαγωγή Κάνει ζέστη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Μετεµµηνοπαυσιακό Ορµονικό Προφίλ Εµµηνόπαυση καλείται η παύση της εµµήνου ρύσης µιας γυναίκας και σηµατοδότηση το τέλος της δυνατότητας τεκνοποίησης µε φυσιολογικό τρόπο. Αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα»

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Παρακάτω θα αναφερθούμε χωριστά στις επιπτώσεις και την αντιμετώπιση (α) του

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΕΣ ΧΡΩΜΟΣΩΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ

ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΕΣ ΧΡΩΜΟΣΩΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΕΣ ΧΡΩΜΟΣΩΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ 1) ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ ΣΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΧΡΩΜΟΣΩΜΑΤΩΝ ΕΥΠΛΟΕΙΔΙΑ: ΚΑΘΕ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΟ ΤΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ Ν (ΑΠΛΟΕΙΔΕΣ ΓΟΝΙΔΙΩΜΑ) 3Ν ΑΥΘΟΡΜΗΤΕΣ ΑΠΟΒΟΛΕΣ 4Ν τριπλοειδία Α) Γονιμοποίηση ωαρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ DOWN ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΊΔΑ ΤΗΣ ΙΕΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ. Μαλτέζος Ιωάννης

ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ DOWN ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΊΔΑ ΤΗΣ ΙΕΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ. Μαλτέζος Ιωάννης ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ DOWN ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΊΔΑ ΤΗΣ ΙΕΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ Μαλτέζος Ιωάννης Κληρονομικότητα Το σώμα μας αποτελείται από εκατομμύρια κύτταρα εκ των οποίων τα περισσότερα εξ αυτών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Αθήνα, 20/05/2015 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 13 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Μαιευτικής Γυναικολογίας στο Βόλο, 28-31 Μαΐου 2015 Στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 1 Ο ΘΕΜΑ 1. Η γέννηση ενός παιδιού με σύνδρομο Down συνήθως οφείλεται: α. στην προσβολή της μητέρας από ερυθρά κατά τη διάρκεια της κύησης, β. στην ανεπαρκή πρόσληψη ασβεστίου

Διαβάστε περισσότερα

gr

gr ΟΡΙΣΜΟΣ - ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Αδυναµία σύλληψης µετά από ένα έτος ελεύθερων επαφών. Αφορά το 10 15% όλων των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας. Η συχνότητα της υπογονιµότητας εξαρτάται από την ηλικία της γυναίκας.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΝΤΟ ΠΑΙΔΙ. Σαββίδου Αβρόρα

ΚΟΝΤΟ ΠΑΙΔΙ. Σαββίδου Αβρόρα ΚΟΝΤΟ ΠΑΙΔΙ Σαββίδου Αβρόρα Ως χαμηλό ανάστημα θεωρείται το ανάστημα ενός ατόμου όταν βρίσκεται μείον δύο σταθερές αποκλίσεις κάτω από τη μέση τιμή, δηλαδή κάτω από την 3η Εκατοστιαία Θέση στις καμπύλες.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΦΟΣ Θ.

ΣΤΕΦΟΣ Θ. Επηρεάζει την αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης Επηρεάζει τη μακροχρόνια διατήρηση των προσληφθέντων κιλών κατά τη διάρκεια της κύησης (5-9μήνες) Επηρεάζει την εμφάνιση παχυσαρκίας σε γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΙΑΤΡΟΥΣ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΙΑΤΡΟΥΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΙΑΤΡΟΥΣ Μετεµµηνοπαυσιακό Ορµονικό Προφίλ (Για µετεµµηνοπαυσιακούς και ακανόνιστους κύκλους) Η εµµηνόπαυση προκαλείται από σταδιακή µεταβολή της ευαισθησίας των ωοθηκών προς τις Γοναδοτροπίνες

Διαβάστε περισσότερα

Οστεοπόρωση. Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία. Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός

Οστεοπόρωση. Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία. Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός Οστεοπόρωση Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός Η οστεοπόρωση είναι πιο συχνή από τις παθήσεις της καρδιάς και των πνευμόνων Οστεοπόρωση: Η σιωπηλή επιδημία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΗ ΘΗΛΑΣΜΟ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΣΤ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α Π/Δ ΓΝΞΑΝΘΗΣ

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΗ ΘΗΛΑΣΜΟ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΣΤ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α Π/Δ ΓΝΞΑΝΘΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΗ ΘΗΛΑΣΜΟ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΣΤ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α Π/Δ ΓΝΞΑΝΘΗΣ ΑΜΕΣΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΕΠΙΛΟΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΑΝΑΙΜΙΑ ΜΗ ΓΡΗΓΟΡΗ ΕΠΑΝΑΦΟ- ΡΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ ΜΗ ΓΡΗΓΟΡΗ ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22 Δημήτρης Ι. Χατζηδάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας - Ενδοκρινολογίας, Υπεύθυνος Ενδοκρινολογικής Mονάδας Β' Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Οι ρευματικές παθήσεις είναι συχνές στην αναπαραγωγική ηλικία των γυναικών. Στην πρόσφατη πανελλήνια επιδημιολογική έρευνα για τις ρευματικές παθήσεις στο γενικό

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί µε κοντό ανάστηµα. Όλγα Φαφούλα Επιµελήτρια Α Παιδιατρικής Υπεύθυνη Ενδοκρινολογικού Ιατρείου Γενικό Νοσοκοµείο Παίδων Πεντέλης

Το παιδί µε κοντό ανάστηµα. Όλγα Φαφούλα Επιµελήτρια Α Παιδιατρικής Υπεύθυνη Ενδοκρινολογικού Ιατρείου Γενικό Νοσοκοµείο Παίδων Πεντέλης Το παιδί µε κοντό ανάστηµα Όλγα Φαφούλα Επιµελήτρια Α Παιδιατρικής Υπεύθυνη Ενδοκρινολογικού Ιατρείου Γενικό Νοσοκοµείο Παίδων Πεντέλης Ορισµός κοντού αναστήµατος Κοντό ανάστηµα: ύψος < 3η ΕΘ ή 2 SDS (σταθερές

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Τα γονίδια Ι Α και i που καθορίζουν τις ομάδες αίματος:

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήρια Οδηγία Νο 15 Μάρτιος 2014

Κατευθυντήρια Οδηγία Νο 15 Μάρτιος 2014 Κατευθυντήρια Οδηγία Νο 15 Μάρτιος 2014 Κλιµακτήριος Εισαγωγή - Ορισµός Εµµηνόπαυση ονοµάζεται η οριστική διακοπή εµµήνου ρύσεως, λόγω της εξάντλησης των ωοθυλακίων των ωοθηκών που οδηγεί σε παύση της

Διαβάστε περισσότερα

Περιορισμοί στη χρήση του Xeljanz ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) εξετάζει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων αίματος στους πνεύμονες

Περιορισμοί στη χρήση του Xeljanz ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) εξετάζει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων αίματος στους πνεύμονες 17 Μαίου 2019 ΕΜΑ/267216/2019 Περιορισμοί στη χρήση του Xeljanz ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) εξετάζει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων αίματος στους πνεύμονες Η Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London

Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London Στη διαδικασία της τεχνητής γονιμοποίησης (IVF) μεταφέρονται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Γυναικεία Ορµονικά Προφίλ (για την αναπαραγωγική και περιεµµηνοπαυσιακή ηλικία) Οι ωοθήκες βρίσκονται στο δεξιό και αριστερό τµήµα της πυελική κοιλότητας, πλησίον της µήτρας και

Διαβάστε περισσότερα

Τι χρειάζεται κάποιος να γνωρίζει για τον Συγγενή Υπογοναδοτροφικό Υπογοναδισμό (ΣΥΥ) & το Σύνδρομο Kallmann

Τι χρειάζεται κάποιος να γνωρίζει για τον Συγγενή Υπογοναδοτροφικό Υπογοναδισμό (ΣΥΥ) & το Σύνδρομο Kallmann Ελληνικά Τι χρειάζεται κάποιος να γνωρίζει για τον Συγγενή Υπογοναδοτροφικό Υπογοναδισμό (ΣΥΥ) & το Σύνδρομο Kallmann Τι είναι ο ΣΥΥ? Ο ΣΥΥ προκαλείται από αδυναμία έκκρισης της ορμόνης GnRH (gonadotropin-releasing

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ Τα καρδιαγγειακά νοσήματα παραδοσιακά θεωρούνται νοσήματα των ανδρών. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου στις γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΤΡΟΠΟΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΕΙΔΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗΣ Οικογενή υπερχοληστερολαιμία Αυτοσωμική επικρατής κληρονομικότητα Σχετίζεται με αυξημένο

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών. Πυελική μάζα

Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών. Πυελική μάζα Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών Πυελική μάζα Επιδημιολογία Η πυελική μάζα είναι ένα σχετικά συχνό κλινικό εύρημα. Σε αρκετές περιπτώσεις

Διαβάστε περισσότερα

-Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται από το θυρεοειδή αδένα -Ανοσοκατασταλτική δράση με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής

-Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται από το θυρεοειδή αδένα -Ανοσοκατασταλτική δράση με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής Άννα Ναξάκη Επιμελήτρια Α Γ Παθολογική Κλινική ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΘΕΙΟΥΡΙΑΣ(ΠΡΟΠΥΛΟ ΚΑΙ ΜΕΘΥΛΟΘΕΙΟΥΡΑΚΙΛΗ) ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΙΜΙΔΑΖΟΛΗΣ(ΚΑΡΒΙΜΑΖΟΛΗ ΚΑΙ ΘΕΙΑΜΑΖΟΛΗ) -Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι συχνοί και αποτελούν το συχνότερο ενδοκρινολογικό πρόβλημα σε πολλές χώρες. Οι πιθανότητες ότι κάποιος θα ανακαλύψει έναν τουλάχιστον όζο θυρεοειδούς είναι 1 στις 10 ενώ σε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 01-06-2004

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 01-06-2004 ΘΕΜΑ 1ο 1. δ, ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 01-06-2004 2. β, 3. β, 4. γ, 5. δ. ΘΕΜΑ2ο 1. Σχολικό βιβλίο, σελίδα 31: «Υπάρχουν τέσσερα είδη μορίων RNA και το μεταφέρει στη θέση της πρωτεϊνοσύνθεσης».

Διαβάστε περισσότερα

Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας, κάθε χρόνο υπάρχουν 1.38 εκατομμύρια καινούρια περιστατικά και περίπου 458 000 θάνατοι από τον καρκίνο του

Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας, κάθε χρόνο υπάρχουν 1.38 εκατομμύρια καινούρια περιστατικά και περίπου 458 000 θάνατοι από τον καρκίνο του 1 Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας, κάθε χρόνο υπάρχουν 1.38 εκατομμύρια καινούρια περιστατικά και περίπου 458 000 θάνατοι από τον καρκίνο του μαστού. Ο καρκίνος του μαστού είναι με μεγάλη διαφορά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΓΑΛΑΝΗΣ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΑΠ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΓΑΛΑΝΗΣ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΑΠ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΓΑΛΑΝΗΣ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦ.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. Αρχές αντισύλληψης 1 1.2. Ιστορία της αντισύλληψης 3 1.3. Δημογραφικά στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ. Γεώργιος Λ. Αντωνάκης Αν. Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας

ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ. Γεώργιος Λ. Αντωνάκης Αν. Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ Γεώργιος Λ. Αντωνάκης Αν. Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας Πρωτόκολλα πρόκλησης πολλαπλής ωοθυλακικής ωρίμανσης. Ασφάλεια των μεθόδων της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Πρόκληση

Διαβάστε περισσότερα

Παιδιά και νέοι με χρόνια προβλήματα υγείας και ειδικές ανάγκες. Σύγχρονες ιατρικές θεωρήσεις και ελληνική πραγματικότητα.

Παιδιά και νέοι με χρόνια προβλήματα υγείας και ειδικές ανάγκες. Σύγχρονες ιατρικές θεωρήσεις και ελληνική πραγματικότητα. Παιδιά και νέοι με χρόνια προβλήματα υγείας και ειδικές ανάγκες. Σύγχρονες ιατρικές θεωρήσεις και ελληνική πραγματικότητα. Μαρία Φωτουλάκη Επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής-Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Οστεοπενία και Οστεοπόρωση σε Αθλήτριες

Οστεοπενία και Οστεοπόρωση σε Αθλήτριες Οστεοπενία και Οστεοπόρωση σε Αθλήτριες Η άσκηση βοηθά τον οργανισμό δρώντας σε πολλά συστήματα οργάνων του σώματος. Οι ευεργετικές επιδράσεις της άσκησης είναι άμεσα ορατές στο καρδιαγγειακό και στο μυοσκελετικό

Διαβάστε περισσότερα

gr

gr ΑΠΟΣΤΟΛΟΒΑ Ε. - ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Α. - ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι Η παρουσία ανδρογόνων στη γυναίκα είναι φυσιολογική. Αναφερόµαστε σε Υπερανδρογοναιµία όταν τα ανδρογόνα ξεπερνούν τα φυσιολογικά για την ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

Εγκρίθηκαν κατά τη συνεδρίαση της PRAC στις 30 Νοεμβρίου 3 Δεκεμβρίου 2015

Εγκρίθηκαν κατά τη συνεδρίαση της PRAC στις 30 Νοεμβρίου 3 Δεκεμβρίου 2015 17 December 2015 EMA/PRAC/835773/2015 Pharmacovigilance Risk Assessment Committee (PRAC) Νέα διατύπωση των πληροφοριών του προϊόντος - Αποσπάσματα από τις συστάσεις της Επιτροπής Φαρμακοεπαγρύπνησης-Αξιολόγησης

Διαβάστε περισσότερα

Απάντηση. Συγχρονική μελέτη

Απάντηση. Συγχρονική μελέτη Ερώτηση Ποιο είδος μελέτης και γιατί θεωρείτε πως είναι το καταλληλότερο για την εκτίμηση της συχνότητας του διαβήτη τύπου 2 στον πληθυσμό μιας πόλης; Περιγράψτε συνοπτικά (εντός 100 λέξεων) τον σχεδιασμό

Διαβάστε περισσότερα

ΜΠΑΜΠΑΤΣΙΑΣ ΛΑΜΠΡΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ-ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ

ΜΠΑΜΠΑΤΣΙΑΣ ΛΑΜΠΡΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ-ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ ΚΑΘ` ΕΞΙΝ ΑΠΟΒΟΛΕΣ (πληροφορίες για το κοινό σύμφωνα με το Βρετανικό κολλέγιο μαιευτήρωνγυναικολόγων) για περισσότερες πληροφορίες η γυναίκα πρέπει να συμβουλεύεται το γυναικολόγο της. ΓΕΝΙΚΑ Αποβολή είναι

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Αλίκη Τσερκέζογλου, Γυναικολόγος Ογκολόγος, Τέως Συντονίστρια Διευθύντρια Νοσοκομείου «Ο Άγιος Σάββας», Συνεργάτις Ευρωκλινική Αθηνών

Γράφει: Αλίκη Τσερκέζογλου, Γυναικολόγος Ογκολόγος, Τέως Συντονίστρια Διευθύντρια Νοσοκομείου «Ο Άγιος Σάββας», Συνεργάτις Ευρωκλινική Αθηνών Γράφει: Αλίκη Τσερκέζογλου, Γυναικολόγος Ογκολόγος, Τέως Συντονίστρια Διευθύντρια Νοσοκομείου «Ο Άγιος Σάββας», Συνεργάτις Ευρωκλινική Αθηνών Ο καρκίνος του ενδομητρίου αναπτύσσεται στο ενδομήτριο, που

Διαβάστε περισσότερα

Πεδίο Εφαρμογής. Πρόληψη και Παράγοντες Κινδύνου

Πεδίο Εφαρμογής. Πρόληψη και Παράγοντες Κινδύνου Εξετάσεις λειτουργίας του θυρεοειδούς: διάγνωση και παρακολούθηση των διαταραχών λειτουργίας του θυρεοειδούς σε ενήλικες για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας Πεδίο Εφαρμογής Οι παρούσες κατευθυντήριες οδηγίες

Διαβάστε περισσότερα

AΣΘΜΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΣΘΜΑΤΟΣ & ΚΥΗΣΗΣ

AΣΘΜΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΣΘΜΑΤΟΣ & ΚΥΗΣΗΣ AΣΘΜΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ Το άσθμα είναι ένα από τις πιο συχνές νόσους που περιπλέκει την εγκυμοσύνη. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν πως περίπου 8-10% των εγκύων έχουν άσθμα και μπορεί να επηρεάσει την εγκυμοσύνη

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6: Μεταλλάξεις

Κεφάλαιο 6: Μεταλλάξεις Κεφάλαιο 6: Μεταλλάξεις ΕΛΕΓΧΟΣ ΓΝΩΣΕΩΝ 1. Τι ονομάζονται μεταλλάξεις και ποια τα κυριότερα είδη τους; 2. Ποιες οι διαφορές μεταξύ γονιδιακών και χρωμοσωμικών μεταλλάξεων; 3. Οι μεταλλάξεις στα σωματικά

Διαβάστε περισσότερα

Σχετιζομενος Με Το NLRP-12 Υποτροπιαζων Πυρετος

Σχετιζομενος Με Το NLRP-12 Υποτροπιαζων Πυρετος www.printo.it/pediatric-rheumatology/cy/intro Σχετιζομενος Με Το NLRP-12 Υποτροπιαζων Πυρετος Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΟΣ ΜΕ ΤΟ NLRP12 ΥΠΟΤΡΟΠΙΑΖΩΝ ΠΥΡΕΤΟΣ 1.1 Τι είναι; Ο σχετιζόμενος με

Διαβάστε περισσότερα

Αμηνόρροια: πλήρης απουσία εμμηνορρυσίας

Αμηνόρροια: πλήρης απουσία εμμηνορρυσίας Αμηνόρροια: πλήρης απουσία εμμηνορρυσίας -Φυσιολογική: παιδική ηλικία, εγκυμοσύνη, εμμηνόπαυση -Παθολογική: (α) πρωτοπαθής απουσία περιόδου στα 17 χρόνια (β) δευτεροπαθής αμηνόρροια >6 μηνών σε γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ. Πρωτοπαθή Μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση Οστεοπόρωση των ηλικιωμένων ή γεροντική οστεοπόρωση Δευτεροπαθή

ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ. Πρωτοπαθή Μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση Οστεοπόρωση των ηλικιωμένων ή γεροντική οστεοπόρωση Δευτεροπαθή ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Τι είναι η οστεοπόρωση; Η οστεοπόρωση είναι η συχνότερη πάθηση των οστών και χαρακτηρίζεται, πρώτον, από χαμηλή οστική μάζα ή, πιο απλά, από λιγότερη ποσότητα οστού και δεύτερον, από διαταραχή

Διαβάστε περισσότερα

Παιδική-Εφηβική Γυναικολογία & Επανορθωτική Χειρουργική. Υπεύθυνοι Ιατροί: Καθηγητής Γ. Κρεατσάς. Καθηγητής Ε. Δεληγεώρογλου 1 / 13

Παιδική-Εφηβική Γυναικολογία & Επανορθωτική Χειρουργική. Υπεύθυνοι Ιατροί: Καθηγητής Γ. Κρεατσάς. Καθηγητής Ε. Δεληγεώρογλου 1 / 13 Υπεύθυνοι Ιατροί: Καθηγητής Γ. Κρεατσάς Καθηγητής Ε. Δεληγεώρογλου / 3 Συνεργάτες: Παντελής Τσίμαρης, Μαιευτήρ-Γυναικολόγος, IFEPAGFellow Κωνσταντίνος Δημόπουλος, Μαιευτήρ-Γυναικολόγος, IFEPAGFellow Ευγενία

Διαβάστε περισσότερα

Με ποια συμπτώματα μπορεί να εκδηλώνεται η κοιλιοκάκη;

Με ποια συμπτώματα μπορεί να εκδηλώνεται η κοιλιοκάκη; ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ Σαββίδου Αβρόρα Η κοιλιοκάκη είναι η δυσανεξία (κάτι που ο οργανισμός δεν ανέχεται) στη γλουτένη, πρωτεΐνη που υπάρχει στο σιτάρι, το κριθάρι, τη βρώμη και τη σίκαλη. Η αντίδραση του οργανισμού

Διαβάστε περισσότερα

Ερώτηση Ποιο είδος μελέτης και γιατί θεωρείτε πως είναι το καταλληλότερο για την εκτίμηση της συχνότητας του διαβήτη τύπου 2 στον πληθυσμό μιας πόλης;

Ερώτηση Ποιο είδος μελέτης και γιατί θεωρείτε πως είναι το καταλληλότερο για την εκτίμηση της συχνότητας του διαβήτη τύπου 2 στον πληθυσμό μιας πόλης; είναι το καταλληλότερο για την εκτίμηση της συχνότητας του διαβήτη τύπου 2 στον πληθυσμό μιας πόλης; Μελέτες σε πειραματόζωα βρήκαν ότι η αυξημένη κατανάλωση πράσινου τσαγιού σχετίζεται με μειωμένη συχνότητα

Διαβάστε περισσότερα

αμινοξύ. Η αλλαγή αυτή έχει ελάχιστη επίδραση στη στερεοδιάταξη και τη λειτουργικότητα της πρωτεϊνης. Επιβλαβής

αμινοξύ. Η αλλαγή αυτή έχει ελάχιστη επίδραση στη στερεοδιάταξη και τη λειτουργικότητα της πρωτεϊνης. Επιβλαβής Κεφάλαιο 6: ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ -ΘΕΩΡΙΑ- Μεταλλάξεις είναι οι αλλαγές που συμβαίνουν στο γενετικό υλικό ενός οργανισμού, τόσο σε γονιδιακό επίπεδο (γονιδιακές μεταλλάξεις) όσο και σε χρωμοσωμικό επίπεδο (χρωμοσωμικές

Διαβάστε περισσότερα

Παρακαλώ δώστε τις ημερομηνίες των τελευταίων σας τεσσάρων περιόδων, συμπεριλαμβανομένων των ημερομηνιών έναρξης και λήξης.

Παρακαλώ δώστε τις ημερομηνίες των τελευταίων σας τεσσάρων περιόδων, συμπεριλαμβανομένων των ημερομηνιών έναρξης και λήξης. Προετοιμασία για την επίσκεψη σε έναν ειδικό σε θέματα γονιμότητας Κάντε άλλο ένα βήμα μπροστά Απαιτείται μεγάλη ικανότητα ώστε να προσδιοριστεί η πηγή των προβλημάτων γονιμότητας και να συστηθεί η κατάλληλη

Διαβάστε περισσότερα

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας.

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Ηλίας Κουρής - Ρευματολόγος Η κλινική εικόνα της πάθησης περιλαμβάνει την παρουσια γενικων συμπτωματων

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία στη Βιολογία

Εργασία στη Βιολογία Εργασία στη Βιολογία Τι είναι το χρωμόσωμα? Το χρωμόσωμα είναι μια οργανωμένη δομή DNA και πρωτεϊνών που βρίσκεται στα κύτταρα. Είναι ένα μοναδικό κομμάτι DNA που περιλαμβάνει πολλά γονίδια και άλλες ακολουθίες

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Θάνος Παπαθανασίου, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος. Νεότερες απόψεις και θεραπείες

Γράφει: Θάνος Παπαθανασίου, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος. Νεότερες απόψεις και θεραπείες Γράφει: Θάνος Παπαθανασίου, Μαιευτήρας Γυναικολόγος Νεότερες απόψεις και θεραπείες Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΩ) είναι η συχνότερη ορμονική πάθηση της σύγχρονης γυναίκας. Υπολογίζεται ότι περίπου

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ - ΥΣΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ - ΥΣΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ - ΥΣΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΕΛ. ΦΡΥΣΙΡΑ Επ. Καθηγήτρια Κλινικής Γενετικής ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΙ ΩΝ «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ» ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ κ.ε. ΚΑΝΑΒΑΚΗΣ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΠΑΙ ΙΩΝ ΤΗΣ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ. Μανουρά Αντωνία. Νεογνολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Κρήτης

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΠΑΙ ΙΩΝ ΤΗΣ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ. Μανουρά Αντωνία. Νεογνολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Κρήτης ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΠΑΙ ΙΩΝ ΤΗΣ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ Μανουρά Αντωνία Νεογνολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Κρήτης Σχεδόν τριάντα χρόνια έχουν περάσει από τη γέννηση του πρώτου «µωρού του σωλήνα». Από τότε,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ- ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Δρ. Ε.Τρακάκης

ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ- ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Δρ. Ε.Τρακάκης ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ- ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Δρ. Ε.Τρακάκης Οι ανιχνευτικές εξετάσεις (screening test) έχουν ευρεία εφαρμογή και μεγάλη πρακτική χρησιμότητα στον προγεννητικό έλεγχο. Ο προγεννητικός έλεγχος

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι οστεοπόρωση;

Τι είναι οστεοπόρωση; Τι είναι οστεοπόρωση; Η οστεοπόρωση είναι χρόνια πάθηση του μεταβολισμού των οστών, κατά την οποία παρατηρείται σταδιακή μείωση της πυκνότητας και της ποιότητάς τους, ώστε αυτά με την πάροδο του χρόνου

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ Α: ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΡΑ

ΜΕΡΟΣ Α: ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΡΑ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 12 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΑNAΠΑΡΑΓΩΓΗ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΜΕΡΟΣ Α: ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΡΑ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Ποιος είναι ο ρόλος της αναπαραγωγής και

Διαβάστε περισσότερα

Στα πτηνά το φύλο «καθορίζεται από τη μητέρα». Αυτό γιατί, το αρσενικό άτομο φέρει τα χρωμοσώματα ZZ ενώ το θηλυκό τα ZW. Έτσι εναπόκειται στο που θα

Στα πτηνά το φύλο «καθορίζεται από τη μητέρα». Αυτό γιατί, το αρσενικό άτομο φέρει τα χρωμοσώματα ZZ ενώ το θηλυκό τα ZW. Έτσι εναπόκειται στο που θα 1 Όπως όλοι γνωρίζουμε κάθε ζωντανός οργανισμός αποτελείται από κύτταρα. Μέσα στον πυρήνα των κυττάρων υπάρχουν τα χρωμοσώματα, τα οποία αποτελούν to γενετικό υλικό (DNA). Στα χρωμοσώματα αυτά βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΜΟΝΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ. ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΣΒΕΣΤΗ Δερματολόγος- Αφροδισιολόγος asvesmed@otenet. gr

ΟΡΜΟΝΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ. ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΣΒΕΣΤΗ Δερματολόγος- Αφροδισιολόγος asvesmed@otenet. gr ΟΡΜΟΝΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΣΒΕΣΤΗ Δερματολόγος- Αφροδισιολόγος asvesmed@otenet. gr ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΡΜΟΝΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΚΜΗ 1) Σε γυναίκες που η συνήθης τοπική ή αντιβιοτική per os αγωγή έχει

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ

ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ Μεσογείων 6, Αμπελόκηποι 115 27 ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ [1]/[6] ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ Εισαγωγή Περίπου το 15% των ζευγαριών δεν είναι σε θέση να συλλάβουν μετά από ένα χρόνο ελεύθερων σεξουαλικών επαφών.

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα Παράρτημα IV Επιστημονικά πορίσματα 1 Επιστημονικά πορίσματα Από τη στιγμή χορήγησης της άδειας κυκλοφορίας του Esmya έχουν αναφερθεί τέσσερις περιπτώσεις σοβαρής ηπατικής βλάβης που οδήγησαν σε μεταμόσχευση

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Α. ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΣΕ ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ (ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ): ΗΛΙΚΙΑ < 50 ΕΤΩΝ: Ø Κατάγµατα χαµηλής

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Προγεννητικός Μοριακός Καρυότυπος. Η τεχνολογία αιχμής στη διάθεσή σας για πιο υγιή μωρά

Προγεννητικός Μοριακός Καρυότυπος. Η τεχνολογία αιχμής στη διάθεσή σας για πιο υγιή μωρά Προγεννητικός Μοριακός Καρυότυπος Η τεχνολογία αιχμής στη διάθεσή σας για πιο υγιή μωρά Η νέα εποχή στον Προγεννητικό Έλεγχο: Μοριακός Καρυότυπος - array CGH - Συγκριτικός γενωμικός υβριδισμός με μικροσυστοιχίες

Διαβάστε περισσότερα

Διευθυντής: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ι. ΔΑΠΟΝΤΕ M.D., Dr Med (LMU Munich) F.C.O.G. (S.A.) Αν. Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας

Διευθυντής: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ι. ΔΑΠΟΝΤΕ M.D., Dr Med (LMU Munich) F.C.O.G. (S.A.) Αν. Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ MAIΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Πιστοποιημένο Ευρωπαϊκό Κέντρο Εκπαίδευσης στη Μαιευτική και Γυναικολογία από το Ευρωπαϊκό Κολλέγιο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ Αντωνίου Χαρά Διευθύντρια Β Χειρουργικής Κλινικής Γενικού Νοσοκομείου Χανίων ΣΕ ΤΙ ΘΑ ΑΝΑΦΕΡΘΟΥΜΕ??? Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του μαστού? Ποια αίτια τον προκαλούν?

Διαβάστε περισσότερα

«ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ. Μαρία Μαλιδάκη, Χαράλαμπος Ν. Βερβερίδης Κτηνιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

«ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ. Μαρία Μαλιδάκη, Χαράλαμπος Ν. Βερβερίδης Κτηνιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης «ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ Μαρία Μαλιδάκη, Χαράλαμπος Ν. Βερβερίδης Κτηνιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης «ΜΑΙΕΥΤΙΚΑ» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΘΗΛΥΚΗ ΓΑΤΑ Ο ωοθηκικός κύκλος και

Διαβάστε περισσότερα

Oρμονική θεραπεία στην εμμηνόπαυση: Νεώτερα δεδομένα

Oρμονική θεραπεία στην εμμηνόπαυση: Νεώτερα δεδομένα Oρμονική θεραπεία στην εμμηνόπαυση: Νεώτερα δεδομένα Ειρήνη Λαμπρινουδάκη Ενδοκρινολόγος Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών Τμήμα Κλιμακτηρίου - Εμμηνόπαυσης Β Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ: Το 3%-5% των καρκίνων μαστού έχουν κληρονομική βάση.

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ: Το 3%-5% των καρκίνων μαστού έχουν κληρονομική βάση. Από: ΤΑ ΝΕΑ Ένθετο Υγεία Ρεπορτάζ: Μαίρη Κατσανοπούλου Η υγεία των γυναικών από ορισμένους καρκίνους έως την οστεοπόρωση και τη νόσο Αλτσχάιμερ συχνά κληρονομείται από τις μητέρες τους, είτε μέσω γονιδίων

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή, απομόνωση και καθαρισμός της φαρμακευτικής πρωτεΐνης.

Παραγωγή, απομόνωση και καθαρισμός της φαρμακευτικής πρωτεΐνης. ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2004 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1o 1. δ 2. β 3. β 4. γ 5. δ ΘΕΜΑ 2o 1. Σχολικό βιβλίο, σελ.

Διαβάστε περισσότερα

27 /3 /2018 : Υπογονιμότητα Διερεύνηση & Αντιμετώπιση. ( Περισάκη Κυριακή /ΤΕ Μαία ) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Μαιευτική Γυναικολογική

27 /3 /2018 : Υπογονιμότητα Διερεύνηση & Αντιμετώπιση. ( Περισάκη Κυριακή /ΤΕ Μαία ) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Μαιευτική Γυναικολογική 27 /3 /2018 : Υπογονιμότητα Διερεύνηση & Αντιμετώπιση ( Περισάκη Κυριακή /ΤΕ Μαία ) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Μαιευτική Γυναικολογική Η αδυναμία ενός ζευγαριού να επιτύχει εγκυμοσύνη εντός της μέσης χρονικής διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα