Αλήθειες και ψέμματα για τα led

Transcript

1 Αλήθειες και ψέμματα για τα led 1

2 2

3 3

4 4

5 5

6 Όσα πρέπει να ξέρετε για το φωτισμό. Για το κοινό πολίτη δεν αρκεί πια η «δια βίου μόρφωση» στον επαγγελματικό χώρο αλλά οφείλει να ενημερώνεται και για την καθημερινότητα. Πόσοι από εσάς γνωρίζουν ότι από 1η Σεπτεμβρίου 2009 οι κλασσικές μας λάμπες πυρακτώσεως (αρχικά των χαμηλών watt και σταδιακά οι υπόλοιπες.) απαγορεύτηκαν και πρέπει να αποσυρθούν από την χρήση; Θα πρέπει να αντικαθίστανται από λαμπτήρες αποδοτικότερους δηλαδή περισσότερο φως με λιγότερη κατανάλωση. Προς αυτόν τον σκοπό, οι καινούριοι λαμπτήρες θα πρέπει να φέρνουν ετικέτα η οποία δεν θα περιορίζεται απλώς στην αναγραφή της ενεργειακής κλάσης, όπως γίνεται με τις λευκές συσκευές αλλά θα πρέπει να αναφέρει μια σειρά από καινούρια χαρακτηριστικά τα οποία πρέπει πλέον να μάθουμε, και τα οποία θα μας βοηθούν ώστε να εντοπίζουμε την καταλληλότερη για τη χρήση που θέλουμε. 6

7 Πρώτη διάκριση, το γυαλί που περιβάλει τους λαμπτήρες πυρακτώσεως. Οι ημιδιαφανείς (γαλακτεροί) πρέπει να είναι ενεργειακής κατηγορίας Α ενώ οι διαφανείς κατηγορίας C. Σε πρώτη φάση καταργήθηκαν σταδιακά οι λαμπτήρες εώς 100 watt (75 watt το 2010, 60 watt το 2011 και κάτω των 40 watt το 2012). Έτσι σήμερα οι κοινές λάμπες θεωρούνται «αντίκες» και μόνο σε κανένα απομακρυσμένο σημείο θα μπορεί να τους βρει. Ίσως οι περισσότεροι να μην το έχουν αντιληφθεί και να νομίζουν ότι οι καινούριες λάμπες που αγοράζουν είναι ίδιες με τις παλιές αλλά αν τις προσέξουν καλύτερα θα δουν ότι στο εσωτερικό τους υπάρχει μια δεύτερη λυχνία αλογόνου ίδια με αυτές που έχουμε συνηθίσει σε κάποια φωτιστικά ή στα αυτοκίνητα και αυτό διότι οι αλογόνου (και αυτές πυρακτώσεως είναι όπου με τον όρο αυτό εννοούμε τους λαμπτήρες που παράγουν φως μέσα από ένα πυρακτωμένο νήμα) είναι αποδοτικότερες από τις απλές έστω και για λίγο. 7

8 Αριστερά παλαιού τυπου πυρακτώσεως και δεξία νέου αλογόνου. Η δεύτερη διάκριση, έχει να κάνει με το πόσο συχνά ανάβουμε ή σβήνουμε μια λάμπα. Υπάρχουν λαμπτήρες οι οποίοι δεν αντέχουν τα συχνά αναβοσβησίματα και θα πρέπει να ήμαστε πολλοί προσεκτικοί στην επιλογή τους. Τέτοιες, είναι οι εναλλακτικές φθορισμού, αυτές δηλαδή που ενώ έχουν την εμφάνιση μιας κοινής λάμπας διαθέτουν ένα ηλεκτρονικό σύστημα και μια σωλήνα (ο οποίος μπορεί να έχει διάφορα σχήματα) φθορισμού. Τις ονομάζουμε λαμπτήρες φθορισμού μικρού μεγέθους (CFL). Οι συγκεκριμένοι έχουν από εώς κύκλους λειτουργίας και κατά συνέπεια είναι ακατάλληλοι για χώρους όπου ήμαστε αναγκασμένοι να τους αναβοσβήνουμε συχνά όπως ένα μπάνιο, ένας διάδρομος, σύνδεση με φωτοκύτταρο κ.λ.π. Βέβαια, υπάρχουν και εξειδικευμένοι που αντέχουν και αναβοσβησίματα αλλά θα πρέπει να είναι πολύ ακριβοί για τέτοια χρήση. Μια τρίτη διάκριση έχει να κάνει με το χρόνο προθέρμανσης, όπου κι εδώ οι συμπαγείς φθορισμού όχι μόνο καθυστερούν να ανάψουν αλλά και αργούν να φτάσουν στο μέγιστο της φωτεινότητας τους. (Δυο δευτερόλεπτα για το άναμμα και 60 δευτερόλεπτα για να φτάσουν στο 60% της φωτεινότητας τους.). Κι εδώ υπάρχουν βελτιωμένοι που ανάβουν εξίσου γρήγορα αλλά συνήθως δεν προσφέρονται για την κατάσταση των κλασσικών πυρακτώσεως. Μια τέταρτη διάκριση έχει να κάνει με την δυνατότητα αυξομειώσεως της εντάσεως του φωτός (ντιμάρισμα). Οι περισσότεροι φθορισμού και led δεν επιδέχονται λειτουργία με τους συνηθισμένους ροοστάτες (dimmer) όπως οι κλασσικοί πυρακτώσεως αλλά είναι αρκετά εύκολο να βρείτε αυτούς που μπορούν να ρυθμίζονται. Πέμπτη διάκριση είναι το χρώμα του λαμπτήρα που μετριέται σε βαθμούς Κέλβιν (Κ) και ονομάζεται θερμοκρασία χρώματος και αυτό διότι χρησιμοποιούν ένα λεγόμενο «μαύρο σώμα» το οποίο θερμαίνουν και το οποίο ανάλογα με τη θερμοκρασία αλλάζει χρώμα φτάνοντας περίπου να γίνει κόκκινο (φως κεριού) γύρω στις Κ, το συνηθισμένο του σπιτιού (κιτρινωπό) από εώς Κ ενώ φτάνει στο φως του ήλιου στα Κ και μετά περνάει σε ελαφρύ μπλε (8.000 εώς Κ σε συννεφιά ή σκιά αντίστοιχα μια και τότε δεν φωτίζεται από τον ήλιο, αλλά από το γαλάζιο του ουρανού. Έτσι λοιπόν έχουμε τα λεγόμενα «θερμά» χρώματα (αποχρώσεις του κόκκινου και κίτρινου) σε χαμηλά Κέλβιν (2.000 εώς Κ) ή «ψυχρού» ( Φως ήλιου). Εδώ θα πρέπει να κάνουμε μια πολύ σημαντική διευκρίνηση για την οποία ελάχιστη μιλούν. Δεν αρκεί ο διαχωρισμός «ψυχρού-θερμού» χρώματος που είναι αναγκασμένοι οι κατασκευαστές να αναγράφουν στις συσκευασίες τους αλλά θα πρέπει κάποια στιγμή να αναφέρουν και το φάσμα. Και αυτό διότι το φως του ήλιου ή του υπό διωγμού λαμπτήρα πυρακτώσεως έχουν πλήρες φάσμα, 8

9 δηλαδή όλα τα χρώματα ασχέτως εάν ο πρώτος έχει πιο πολύ μπλε και ο δεύτερος περισσότερο κίτρινο. Όλοι οι άλλοι οι οικιακοί λαμπτήρες (led ή φθορισμού) και οι βιομηχανικοί (HQI, και οι διάφοροι άλλοι τύποι εκκενώσεως) δεν έχουν συνεχές φάσμα. Αυτό δημιουργεί ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα στο πως φαίνονται τα αντικείμενα. Θα πρέπει να ξέρουμε πλέον ότι με τον τεχνικό φωτισμό που θα κυριαρχήσει τα επόμενα χρόνια θα έχουμε διαφορά σε αυτά που βλέπουμε με φως ημέρας και φως νύχτας. Οι λαμπτήρες φθορισμού πχ. έχουν ένα κενό στο κόκκινο με αποτέλεσμα να αντικείμενα να είναι πράσινα. Ο εγκέφαλος, που ξέρει τα πραγματικά χρώματα μέσα στο χώρο μας, σε εμάς δίνει την αντίληψη ότι είναι σωστά, σε περίπτωση όμως έντονης αντίθεσης δεν μπορεί να διορθώσει. Με απλά λόγια, ένα κόκκινο σπυράκια στην επιδερμίδα που με το θερμό χρώματα του λαμπτήρα πυρακτώσεως εξαφανίζεται, με το λαμπτήρα φθορισμού φαίνεται πολύ πιο έντονο απ ότι στην πραγματικότητα (φως ημέρας). Αντίστοιχο πρόβλημα έχουν και τα φωτιστικά led χωρίς όμως να είναι εύκολα προσδιορισμένο το χρωματικό τους αποτέλεσμα μιας κι αλλάζουν από κατασκευαστή σε κατασκευαστή. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν έχουν συνεχές φάσμα και ο προσδιορισμός της θερμοκρασίας σώματος του κατασκευαστή αναφέρεται στη γενική απόχρωση. Έκτη διάκριση είναι η δυνατότητα κάποιων λαμπτήρων να λειτουργούν σε χαμηλές ή και καμιά φορά σε ψηλές θερμοκρασίες. Κι εδώ το μεγαλύτερο πρόγραμμα το έχουν οι συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού αλλά και τα led ενώ οι πυρακτώσεως δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα. Έτσι λοιπόν θα πρέπει να είστε προσεκτικοί για την επιλογή του λαμπτήρα για τους εξωτερικούς χώρους, ειδικά το χειμώνα. Η τελευταία διάκριση έχει να κάνει με το μέγεθος και την υποδοχή του λαμπτήρα. Έτσι ώστε αυτός να μπορεί να αντικαταστήσει τον ενεργοβόρο πυρακτώσεως χωρίς να χρειαστούν μετατροπές. Θα μιλήσουμε χωρίς τα πιο κάτω για τις διάφορες επαφές. Με βάση λοιπόν όλα αυτά, θα αρχίσετε να ψάχνετε ποίος είναι καταλληλότερος λαμπτήρας για το σπίτι σας ή για τα όχημα αναψυχή σας (camper-τροχόσπιτο-και γιατί όχι και για τη σκηνή σας) και αφού βρείτε διαβάζοντας τα παρακάτω και τον αποδοτικότερο. Τα νέα στοιχεία που πρέπει να μάθετε. 9

10 πίνακας 1 Μέχρι τώρα ξέραμε σαν στοιχείο ενός λαμπτήρα τα watt και με βάση αυτά την φωτεινότητα του, παρ όλου που οι λαμπτήρες φθορισμού ήταν μαζί μας πάντα. Σήμερα όμως τα watt δεν αρκούν και θα πρέπει να μάθουμε καινούριους όρους όπως τα lumen(lm), τα lux(lux), τα κεριά(cd-candles)l, θερμοκρασία χρώματος (Κ-Kelvin), τις επαφές και μια σειρά από άλλα που θα τα δούμε πιο κάτω. Το πρώτο βασικό είναι η «φωτεινή ροή» που μετριέται σε lumen (lm) και μας δείχνει πόσο φως παράγει ο λαμπτήρας ασχέτως του πόσα watt καταναλώνει. Πρόκειται για μια μονάδα μέτρηση πολύ πιο αντικειμενική από τα συνήθη watt, αλλά στην πράξη ούτε αυτή είναι τελείως αντικειμενική και αυτό είναι ένα κομμάτι που θέλω να προσέξετε γιατί εδώ ακριβώς στηρίζεται ο τίτλος του άρθρου «αλήθεια και ψέμματα για τα led». To φως μας χρειάζεται άλλοτε σε όλο το χώρο που κινούμαστε και άλλοτε στο σημείο που εργαζόμαστε. Στην πρώτη περίπτωση, τα lumen είναι αντικειμενικά όταν ο λαμπτήρας φωτίζει όλο το χώρο. Όταν όμως ο λαμπτήρας βγάζει φως συγκεντρωμένο ή εκεί που το θέλουμε (spot) τότε τα lumen δεν αρκούν αλλά χρειαζόμαστε μια άλλη μονάδα που μας δείχνει πόσο φως («φωτεινότητα») έχουμε στο επίπεδο εργασίας (στην κουζίνα μας, στο τραπέζι του φαγητού στο βιβλίο που διαβάζουμε και λοιπά). Στην περίπτωση αυτή η μονάδα που μας χρειάζεται είναι τα lux, που ορίζεται ως μέτρηση της φωτεινότητας. Επειδή όμως η φωτεινότητα, είναι αντιστρόφως ανάλογη της αποστάσεως της φωτεινής πηγής από το επίπεδο εργασίας τότε τα lux για να γίνουν αντικειμενικά θα πρέπει να οριστεί σε πόση απόσταση μετριούνται. Έτσι λοιπόν έχουμε τα κεριά(cd) τα οποία είναι τα lux ενός φωτιστικού (Προσοχή! Όχι λυχνίας αλλά ενός συστήματος που μπορεί να αποτελείται από λυχνία συν κάτοπτρο 10

11 ή φακό και πολλές φορές και τα δυο μαζί.) σε απόσταση ενός μέτρου. Πολλές φορές οι σοβαροί κατασκευαστές λαμπτήρων με ενσωματωμένο καθρέφτη (διχροϊκές λυχνίες) ή κάτοπτρο (led) αναφέρουν τα lux/m που αντιστοιχούν σε κεριά (cd) αλλά κάποιες φορές μας έχει τύχει να βρούμε lux τα οποία σε υποσημείωση με μικρά γράμματα στο κάτω μέρος του πίνακα να αναφέρονται σε μισό μέτρο. Εδώ ο κατασκευαστής αναφέρει λυχνίες φθορισμού 3 και 5 watt.σε κανέναν όμως κατασκευαστή λυχνιών δεν βρήκαμε τέτοιες αλλά 4 και 6 watt.δηλώνει δηλαδή ότι τον συμφέρει!!! (βλέπε πίνακα 1) Θα πρέπει λοιπόν να είστε πολύ προσεκτικοί και να μην εμπιστεύεστε αυτούς τους κατασκευαστές που δεν αναφέρουν αυτά τα στοιχεία (lumen ή lux) στις τεχνικές προδιαγραφές των λαμπτήρων τους. Οι περισσότεροι φτηνοί και αμφιβόλου ποιότητας κατασκευαστές περιορίζονται να δηλώσουν ότι η λάμπα τους αντιστοιχεί σε τόσα watt κανονικής (πυρακτώσεως). Εκεί που παρουσιάζεται σημαντική έλλειψη στοιχείων είναι στις αγγελίες μέσω internet όπου οι πωλητές δεν είναι ίσως υποχρεωμένοι να αναγράφουν αυτά που ο κατασκευαστής πρέπει να εμφανίζει στην συσκευασία, πολλές φορές δε εμφανίζονται και πλασματικά στοιχεία μια κι εκεί δεν υπάρχει καμιάς 11

12 μορφής έλεγχος. Σε γενικές γραμμές θα πρέπει να ξέρετε ότι ένας κλασσικός λαμπτήρας πυρακτώσεως έδινε λιγότερα από 10 lumen/watt. Ένας πιο σύγχρονος αλογόνου δίνει ανάλογα με την κατηγορία που ανήκει (θα μιλήσουμε πιο κάτω για αυτές) από lm/w, όσο αφορά τις συνήθεις χρήσεις διότι, για ειδικές χρήσεις (φωτογραφία-κινηματογράφος) μπορεί να φτάσει και 30 με 35 lm/w. Σημειώνουμε όμως ότι στην περίπτωση αυτή περιορίζεται η διάρκεια ζωής του. Θα λέγαμε λοιπόν ότι ένας παλιάς τεχνολογίας είναι κατηγορίας Ε ενώ ένας νέας από D εώς Β. Εδώ έχουμε δυο κατηγορίες που ξεχωρίζουν την B και την C όπου βρίσκονται και οι περισσότεροι λαμπτήρες εμπορίου. Για αυτήν την κατηγορία των λαμπτήρων θα λέγαμε ότι η κατηγορία Α είναι για >60 lm/w, η κατηγορία Β lm/w, η C lm/w, D lm/w, E lm/w, F lm/w και G <12 lm/w, σύμφωνα με τον πίνακα που βρήκαμε στο Wikipedia. Δεν τον θεωρούμε όμως απόλυτα ακριβή αλλά νομίζουμε ότι ο διαχωρισμός αυτός αφορά λαμπτήρες πυρακτώσεως διότι, μελετώντας τους καταλόγους των μεγάλων εταιρειών του χώρου (Philips, Osram, Sylvania) είδαμε ότι οι λαμπτήρες φθορισμού χαρακτηρίζονται κατηγορία Β, η <75 lm/w ενώ η Α >75 lm/w. Θα το μεταφράζαμε ότι αυτή η ενεργειακή κλάση έχει να κάνει με την κάθε κατηγορία ξεχωριστά και όχι με απόλυτη φωτεινή απόδοση.ένας πυρακτώσεως δηλαδή για να είναι κατηγορίας Β πρέπει να είναι από 25 εώς 60 lm/w ενώ ένας φθορισμού που από τη φύση του είναι πολύ πιο οικονομικότερος με την ίδια απόδοση θεωρείται κατηγορίας C. 12

13 Οι λάμπες φθορισμού τώρα χωρίζονται σε δυο κατηγορίες, τις γραμμικές (σωληνωτές) και τις συμπαγείς(clf). Οι πρώτες έχουν μεγαλύτερη απόδοση και μπορούν να φτάσουν από 90 εώς 114 lm/w ενώ η φωτεινή απόδοση των συμπαγών οι οποίες είναι λάμπες διαφόρων σχημάτων αλλά με κάλυκα τέτοιο ώστε να μπορούν να αντικαταστήσουν τις κλασσικές οικιακές πυρακτώσεως (Ε27 και Ε14- βιδωτές καθώς και τις Β-μπαγιονέτ), κυμαίνεται από 45 εώς 68 lm/w ενώ για τις ειδικού κάλυκα PL από 70 εώς 90 lm/w. Οι συγκεκριμένες PL δεν παρουσιάζονται τα μειονεκτήματα των CLF που αναφέραμε παραπάνω (καθυστέρηση και πρόβλημα στις χαμηλές θερμοκρασίες) αλλά χρειάζονται ειδικό φωτιστικό και δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τις οικιακές, βιδωτές ή μπαγιονέτ.στην κατηγορία των σωληνωτών ανήκουν και οι κυκλικές,που τις βρίσκουμε σε φωτιστικά κουζίνας (σπίτι 220 V),ή σε φωτιστικά οροφής σε κάμπερ-τροχόσπιτα (12 V) Ένας 16mm διαμέτρου 220 mm,που έχουν τα φωτιστικά του κάμπερ μας δίνει lm με κατανάλωση 22 watt,λιγότερο απο ta 25 watt που δίνει ένας αντίστοιχος με LED σύμφωνα με τον κατάλογο της Philips,η οποία τον διαφημίζει ότι χρειάζεται 54% λιγώτερη ενέργεια!!!! 13

14 Οι ανωτέρω πίνακες δείχνουν ένα "ψέμα",ότι ο LED πού καταναλώνει 25 W είναι 54% οικονομικότερος από τον αντίστοιχο φθορισμού που καταναλώνει 22 W Ίσως όμως να υπάρχει και μια αλήθεια.τον προτείνει ως ιδανικό για ψυγεία,και θυμηθείτε ότι οι απλοί λαμπτήρες φθορισμού και οι λαμπτήρες led χάνουν σημαντικό μέρος της φωτεινοτητάς τους σε χαμηλές θερμοκρασίες και υπάρχουν ειδικα μοντέλα για τέτοιους χώρους.ισως να μιλούν για αυτή την οικονομία.στον καταναλωτή όμως περνάνε το μύνημα ότι πρέπει να αλλάξει τις παλιές του λάμπες με νέες Διάφοροι τύποι led που αντικαθιστούν τους κοινούς 12 V στα αυτοκίνητα 14

15 Σποτάκια Led Τα led τώρα και τα οποία μας ενδιαφέρουν περισσότερο, στη συνήθεις περιπτώσεις, έχουν φωτεινή απόδοση από 36 εώς 65 lm/w αν και βρίσκουμε με πολύ ψηλότερη απόδοση.η μέση τιμή τους κυμαίνεται από 40 εώς 55 lm/w. Έτσι λοιπόν έχουμε το πρώτο μεγάλο ψέμα ότι η τεχνολογία led προσφέρει πολύ μεγαλύτερη οικονομία από οποιαδήποτε άλλη. Βλέπουμε ότι υπολείπεται των λαμπτήρων φθορισμού και υπερέχει των πυρακτώσεως. Παράλληλα όμως έχουμε και μια αλήθεια ότι προσφέρουν πολύ περισσότερο φως από τις πυρακτώσεως και απλά περισσότερο από τις φθορισμού. Εάν σας φαίνεται παράδοξο σας πληροφορούμε ότι δεν είναι αλλά ισχύουν και τα δυο και αυτό γιατί τις περισσότερες φορές δεν είναι τα lumen που μας ενδιαφέρουν αλλά τα lux. Τα led διαθέτουν ενσωματωμένο συγκεντρωτικό φακό έτσι ώστε να κατευθύνουν τη δέσμη τους προς τα εμπρός, κάτι που μόνο οι διχροϊκές αλογόνου ή οι κοινές καθρέφτου μπορούν να κάνουν. Οι φθορισμού έχουν περισσότερη φωτεινή απόδοση δηλαδή περισσότερο φως αλλά το διαχέουν σε όλο το χώρο ενώ οι led τον κατευθύνουν εκεί που μας χρειάζεται, προσφέροντας μας περισσότερη φωτεινότητα στο επίπεδο εργασίας. Προς το σκοπό αυτό θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας έναν άλλο παράγοντα που λέγεται δέσμη και αναγράφεται σε μοίρες επάνω στη συσκευασία όταν αυτή αφορά λαμπτήρες στενής δέσμης. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν έχουν νόημα τα lumen αλλά τα lux ή για πιο αντικειμενική σύγκριση τα κεριά (cd). Είναι μεγάλο λάθος λοιπόν ένας κατασκευαστής ή στο Internet ένας πωλητής να μας αναφέρει τα lumen όταν πρόκειται για led. Θα μιλήσουμε πιο κάτω για αυτό. 15

16 Εκεί πού τα led δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους είναι σε δημιουργία ατμόσφαιρας και διακόσμησης. Αν λοιπόν, χρειαζόμαστε να φωτίσουμε όλον τον εσωτερικό μας χώρο του οχήματος αναψυχής (camper-τροχόσπιτο), οι φθορισμού έχουν καλύτερη απόδοση. Όταν όμως πρόκειται να φωτίσουμε επιφάνειες (εξωτερικές, διάβασμα, τραπέζι κλπ.) τότε η συγκεντρωμένης δέσμης (led ή spot αλογόνου) είναι προτιμότερες. Για να μπορούμε να επιλέξουμε τον σωστό φωτισμό όχι μόνο στο camper ή το τροχόσπιτο αλλά και στο σπίτι μας ή το γραφείο μας θα πρέπει να μάθουμε τους καινούριους τεχνικούς όρους. V(volt)-τάση έχουμε από 210 εώς 240 για τις οικιακές λάμπες και 12 για το όχημα. Στη συσκευασία αναγράφεται η ακριβής τάση που μπορεί να ποικίλει εώς και 30 V και είναι πολύ σημαντική η επιλογή στις πυρακτώσεως διότι μία των 210V θα έχει χαμηλότερη φωτεινή απόδοση αλλά μεγαλύτερη διάρκεια ζωής από μια των 240V. Στα led ισχύει κάτι αντίστοιχο αλλά μπορούν να λειτουργήσουν από λίγα Volt (7-8) εώς πολύ περισσότερα (15-18) χωρίς να κινδυνεύουν να καούν αλλά επηρεάζεται κι εδώ η φωτεινή απόδοση τους. W(watt)- ισχύς που καταναλώνει μια λάμπα και δεν θα πρέπει να μπερδεύουμε την πραγματική κατανάλωση με την αντίστοιχη φωτεινή απόδοση όπως συνηθιζόταν μέχρι τώρα. Θα πρέπει δηλαδή να προσέχετε ποια είναι τα watt που καίει και όχι τα πόσα φωτίζουν. Για τους ειδικούς, αρκούν τα Α(amper) αλλά δεν αναγράφονται στη συσκευασία. 16

17 Εδώ έχουμε cd (κεριά) αντί γιά lm και την γωνία σε μοίρες γιατί το φώς είναι συγκεντρομένο (σπότ).gu 5.3 σημαίνει κάλυκας με 2 καρφιά που απέχουν 5.3 χιλιοστά Lm(lumen)- Lux-cd (κεριά)- Φωτεινή απόδοση-φωτεινότητα-φωτεινότητα στο 1m. Είναι το σημαντικότερο ίσως στοιχείο που μας δείχνει το πόσο φως έχουμε. Lumen για τις χωρίς καθρέφτη ενώ lux ή κεριά για τις καθρέφτου και τα led. Κ(Kelvin)- Θερμοκρασία χρώματος από 2.000Κ για το κόκκινο, 3.000Κ για το κίτρινο, Κ για το λευκό του ήλιου και πάνω από Κ για το μπλε. CRI(Δείκτης χρωματικής απόδοσης) Από 0 εώς 100CRI όπου 100 είναι το σωστό φως του λαμπτήρα πυρακτώσεως και του ήλιου όπου έχει πλήρες χρωματικό φάσμα. Οι σύγχρονοι φθορισμού καταφέρνουν να φτάνουν ακόμα και 93CRI ενώ οι παλιότεροι όχι πάνω 60CRI. Μοίρες(γωνία) Δείχνουν όταν πρόκειται για λάμπες καθρέφτου ή led το εύρος της δέσμης. h (Hour) Διάρκεια ζωής σε ώρες. Πολλές φορές αναφέρονται και τα χρόνια μια δηλαδή κατά προσέγγιση εκτίμηση της ζωής ενός λαμπτήρα. Υπολογίζοντας 3 ώρες την ημέρα λειτουργία. 17

18 Διάφοροι τύποι κάλυκες ΕS (Επαφή-κάλυκας) Αναφέρεται στον κάλυκα της λάμπας, όπου συχνά παραλείπεται το ES και αναφέρεται μόνο ο τύπος του κάλυκα. Έχουμε Ε για τις βιδωτές (Edisson) που συνοδεύεται από 27 για τις μεγάλες και 14 για τις minion (Ε27 και Ε14), Β για τις μπαγιονέτ και κατόπιν ακολουθούν άλλοι τύποι όπως R7S για τις σωληνωτές δύο άκρων, G4 τα γνωστά μικρά με τα δύο καρφιά που τα συναντάμε στα camper-τροχόσπιτα, G6,35 το ίδιο αλλά πιο μεγάλο σε σπιτικές εφαρμογές και πολλά άλλα για κάθε τύπο λάμπας. Τα G4, G6,35, G5,35 κ.λ.π αφορούν λάμπες χαμηλής τάσης (6,12,24 Volt) ενώ συχνά οι ίδιες λάμπες υπάρχουν με διαφορετικό κάλυκα, GU10 (ίδιο με αυτό των starter του φθορισμού) και που είναι 220V. Πυρακτώσεως που ρυθμίζονται με ροοστάτη (Dimmer) Led RGB που αλλάζουν χρώματα Μπορούμε να συναντήσουμε ακόμα άλλα στοιχεία όπως Dimmable για λάμπες που μπορούν να ντιμαριστούν, RGB για led που μπορούν να αλλάξουν χρώμα. Αυτά είναι τα βασικότερα που ενδιαφέρουν τον απλό χρήστη ενώ υπάρχουν πλήθος άλλα στοιχεία για το πιο προχωρημένο. Στις λάμπες φθορισμού αναφέρονται συχνά και οι θερμοκρασίες στις οποίες αποδίδουν τη μέγιστη φωτεινότητα τους. Και τώρα λίγα ακόμα για τα led. Πρόκειται για σχετικά μια καινούρια τεχνολογία αλλά πολλά έχουν αλλάξει από το 2005 όταν έκαναν την πρώτη εμφάνιση τους στα οχήματα αναψυχής. Αφού κατάφερε να αλλάξει τον κόσμο του 18

19 φωτισμού όχι μόνο στα camper τα τροχόσπιτα και εν γένει στο camping, τώρα μπαίνει και στα σπίτια μας. Τα σημαντικά του χαρακτηριστικά που το καθιστούν τόσο ελκυστικό είναι η πολύ ψηλή φωτεινή ικανότητα με χαμηλή κατανάλωση για μια καλύτερη εκμετάλευση της μπαταρίας. Η παντελής έλλειψη υπεριώδους (UV) και υπέρυθρης (IR) ακτινοβολίας που είναι η κυρία αιτία, της ελάχιστης θερμοκρασίας που αναπτύσουν προστατεύοντας έτσι το χώρο στον οποίο τοποθετούνται. Η πολύ μεγάλη διάρκεια ζωής τους, που τα καθιστούν σοβαρή επένδυση θεωρητικά ένα led μπορεί να δουλέψει για ώρες σε ένα περιβάλλον 25οC, στην πράξη όμως το ηλεκτρονικό τμήμα που το συνοδεύει και που είναι απαραίτητο για τη λειτουργία του δεν μπορεί να ζήσει τόσο πολύ και για αυτό θεωρούμε ότι η διάρκεια τους είναι με ώρες. Υπάρχει δυνατότητα ο συνδυασμός 3 χρωματιστών led (RGB=κόκκινο,πράσινο,μπλε) να μας δώσει χρωματιστό φώς και μάλιστα κατ' επιλογή κάτι που δεν έχει να κάνει με την οικονομία μαι και το χρωματιστό φως είναι κατά πολύ ασθενέστερο από το λευκό αλλά με τη διακόσμηση και την ατμόσφαιρα που μπορούμε να δημιουργήσουμε σε ένα χώρο. Η δυνατότητα να έχουμε πολύς χαμηλής φωτεινότητας led τα καθιστούν μοναδικά για να σηματοδοτούν χώρους ειδικά στο όχημα αναψυχής κατά της νυκτερινές ώρες με αμελητέα κατανάλωση ρεύματος. Στην κατασκευή τους δεν υπάρχουν στοιχεία φυσικά ή χημικά επικίνδυνα για το περιβάλλον παρά σκόνη πυριτίου (silicio). Ούτε τοξικά στοιχεία ούτε δηλητηριώδη αέρια σε αντίθεση με τις λάμπες φθορισμού που είναι τρομερό επικίνδυνο αν σπάσουν στο χώρο που βρισκόμαστε. Η πραγματικότητα τώρα γύρω από τη φωτεινή τους ένταση, είναι ότι θεωρητικά μπορούν να μετατρέψουν σε φως 683 lm για κάθε watt ενέργειας που καταναλώνουν. Στην πραγματιότητα όμως η φωτεινή τους απόδοση βρίσκεται ανάμεσα στα 10 και 150 lm/w και αυτό έχει να κάνει με την τεχνολογία και τα υλικά που χρησιμοποιούνται. Όσο ακριβά κι αν είναι δύσκολα θα βρείτε led που να μπορεί να μας δώσει περισσότερο από αυτή την τιμή που ήδη θα είναι πανάκριβο. Το μεγάλο όφελος ειδικά για το καλοκαίρι και για χώρους μεγάλους που χρειάζονται πολύ μεγάλη ένταση φωτισμού, έρχεται από την έλειψη θερμότητας που μειώνει τις ανάγκες του κλιματισμού της αίθουσας. Μεγάλο του μειονέκτημα είναι η χρωματική του πιστότητα η οποία απέχει πολύ από το να 19

20 πλησιάσει το πλήρες φάσμα του ήλιου ή των λαμπτήρων πυρακτώσεως. Σε περιπτώσεις που χρειάστηκε να το πετύχουν για να φωτίσουν χώρους όπως οι γκαλερί καταφεύγουν σε συνδυασμό τουλάχιστον 5 διαφορετικών led ώστε να έχουμε ένα πλήρες φάσμα, κάτι τέτοιο φυσικά είναι απαγορευτικό για τη συνηθισμένη χρήση. Βέβαια πρόκειται για μια τεχνολογία, πολύ πρόσφατη και η οποία εξελίσεται συνεχώς. ας ελπίσουμε ότι μαζί με την πτώση των τιμών ( Και δεν μιλάμε για τα φτηνά χαμηλής απόδοσης αλλά για τα πανάκριβα πολύ υψηλής γιατί εκεί έχουμε πραγματική οικονομία ρεύματος) θα έχουμε βελτίωση και της χρωματικής απόδοσης (CRI) όπως συνέβη πρόσφατα και με τους λαμπτήρες φθορισμού. Πλαφονιέρες. Με κάλυκα Ε 27 Παραδείγματα led με επαφές κατάλληλες να αντικαταστήσουν πολλούς λαμπτήρες πυρακτώσεως απλές ή αλογόνου. Οι λεντοταινίες προσφέρονται για πολλές ενδιαφέρουσες κατασκευές μια και μπορούν να κοπούν στις διαστάσεις που θέλουμε, έχουν αυτοκόλλητη ταινία στο πίσω μέρος για να κολληθούν και μπορούν ακόμα να είναι και αδιάβροχες. Με την ελάχιστη θερμοκρασία που παράγουν μπορούν να τοποθετηθούν οπουδήποτε και με τις μικρές διαστάσεις τους να κρυφτούν σε οποιαδήποτε σχισμή. Αυτό που πρέπει να προσέξετε είναι όταν τις αγοράζετε να δείτε την γωνία της δέσμης και να την κατευθύνετε προς το σημείο που θέλετε. 20

21 Βρίσκονται σε ταινίες 24 ή 12 Volt και με κατανάλωση 4,8, 7,2 και 14,4 w/m. Σε 3.000, 4.000, Κ. Πρακτικά πάντως, μια δωδεκάβολτη μπορεί να λειτουργήσει με πολύ λιγότερα εώς και πολύ περισσότερα volt χωρίς να κινδυνεύει να καταστραφεί. RGB Αδιάβροχο από σιλικόνη Τό αδιάβροχο (εξωτερικού χώρου) είναι ίδιο με το απλό,τοποθετημένο σε θήκη Οι ταινίες είναι 12 V και μπορούν να κοπούν ανά 3 διόδους (υπάρχουν σημάδια),,οπως και για την πολικότητα (αν συνδεθούν ανάποδα δεν καίγονται,απλώς δεν ανάβουν).κόβεις, κολάς 2 καλώδια και συνδέεις ένα μετασχηματιστή (προσοχή) συνεχούς ρέυματος Όσα περισσότερα led έχει ανά μέτρο,τόσο πιό ισχυρό είναι.πωλούνται σε μήκη ενός ή πέντε μέτρων.προσοχή στά lumen ανά μέτρο,σε σχέση με τα Watt. Τα σποτάκια που μπορούν να αντικαταστήσουν τις διχροϊκές λάμπες αλογόνου βρίσκονται σε πολύ μεγάλες ποικιλίες με 25, 30 και 40 μοίρες δέσμη, με δυνατότητα πρόσθετων φακών που τις μετατρέπουν από 5 εώς 60 υπάρχουν ακόμα και 120 μοιρών. Το χρώμα τους ποικίλει από τα K εώς τα K. Υπάρχουν σε 12 V σε απλή μορφή ή ρυθμιζόμενα (dimmable). Φυσικά υπάρχουν και σε 220 V. Σε αυτά τα volt βρίσκονται με όποιο κάλυκα επιθυμείτε έτσι ώστε να μπορούν να αντικαταστήσουν οποιαδήποτε λάμπα χρησιμοποιείται σε σπίτι, ακόμα και σωληνωτή φθορισμού. Όσο γραφόταν το άρθρο διαβάσαμε την είδηση ότι η Philips κατασκεύασε νέο τύπου λυχνία led πολύ πιο αποδοτική (200 lm/w) και η οποία θα είναι έτοιμη για την παραγωγή σε ένα με δυο χρόνια. Επειδή η τεχνολογία καλπάζει το άρθρο αυτό θα διαμορφώνεται (συμπληρώνεται) κάθε φορά που θα υπάρχουν νέα στοιχεία ώστε να μην γράφεται ξανά από την αρχή. Εάν κάποιες από τις τεχνικές μας εκφράσεις δεν είναι απολύτως κατανοητή από τον αναγνώστη μην διστάσετε να ζητήσετε να το διευκρινίσουμε γράφωντας στα σχόλια κάτω από το άρθρο ή στον τομέα της εποικινωνίας. 21

22 Συγγραφέας: admin Δημιουργήθηκε: 18/5/2013-6:51:06 μμ Τροποποιήθηκε: 21/5/2013-3:47:02 μμ Δημοσιεύτηκε: 18/5/2013-6:51:06 μμ Αναγνώστηκε: φορές Εκτυπώθηκε 7810 φορές 22