ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ"

Transcript

1 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Το έγκλημα της τοκογλυφίας (άρθρο 404 του ΠΚ) Ιωάννης Πάλλας (ΑΜ 1778/2010)

2 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις Ι. Η τυποποίηση του Ποινικού Κώδικα.6 ΙΙ. Διάκριση από άλλα περιουσιακά εγκλήματα...7 ΙΙΙ. Όρια του αξιοποίνου της τοκογλυφίας που τυποποιείται στον Ποινικό Κώδικα 1. Οι τρεις βασικές μορφές τυποποίησης της τοκογλυφίας 9 2. Το προστατευόμενο έννομο αγαθό Δογματικοί προβληματισμοί για την τυποποίηση των μορφών τοκογλυφίας του Ποινικό Κώδικα 12 IV. Χαρακτηρολογικά γνωρίσματα του εγκλήματος της τοκογλυφίας..17 Β. Τα επιμέρους εγκλήματα τοκογλυφίας Ι. Τοκογλυφία με την ευρεία έννοια (άρθρο 404 παρ. 1 ΠΚ) Αντικειμενική υπόσταση...19 α. Η τοκογλυφική σύμβαση (πιστωτική δικαιοπραξία)..21 β. Η εκμετάλλευση...22 γ. Οι καταστάσεις μειονεξίας του παθόντος.23 δ. Τα τοκογλυφικά περιουσιακά ωφελήματα 26 ε. Η προφανή δυσαναλογία μεταξύ παροχής και αντιπαροχής 27 στ. Ο αιτιώδης σύνδεσμος Υποκειμενική υπόσταση Νομολογιακές εφαρμογές.30 ΙΙ. Τοκογλυφία με τη στενή έννοια του όρου (άρθρο 404 παρ. 2 εδ. α ΠΚ) Αντικειμενική υπόσταση Υποκειμενική υπόσταση Νομολογιακές εφαρμογές 40 2

3 ΙΙΙ. Η διαδοχική τοκογλυφία (άρθρο 404 παρ. 2 εδ. β ΠΚ) Αντικειμενική υπόσταση Υποκειμενική υπόσταση Νομολογιακές εφαρμογές...48 ΙV. Κακουργηματική Τοκογλυφία Η ρύθμιση του άρθρου 404 παρ. 3 του ΠΚ Νομολογιακές εφαρμογές.52 V. Ευθύνη διοικητών και διευθυντών νομικών προσώπων. 54 VI. Ποινική κύρωση. 54 VII. Παραγραφή. 54 VIII. Εξάλειψη του αξιοποίνου 56 Γ. Ειδικές μορφές εμφάνισης του εγκλήματος της τοκογλυφίας Ι. Απόπειρα..57 ΙΙ. Συμμετοχή Συναυτουργία Άμεση συνέργεια...59 ΙΙΙ. Συρροή Συρροή με άλλες διατάξεις Συρροή μεταξύ των τρόπων τέλεσης που τυποποιούνται στο άρθρο 404 παρ. 2 του ΠΚ α. Οι απόψεις της νομολογίας και της θεωρίας. 62 β. Νομολογιακές εφαρμογές.67 3

4 Δ. Ζητήματα δικονομικού δικαίου I. Δίωξη της πράξης. 69 ΙΙ. Πολιτική αγωγή.70 ΙΙΙ. Μεταβολή της κατηγορίας. 70 ΙV. Αυτοτελείς ισχυρισμοί 71 V. Τραπεζική επιταγή η οποία ενσωματώνει τοκογλυφικά ωφελήματα. Η τοκογλυφία ως προδικαστικό ζήτημα κατ άρθρο 59 του ΚΠΔ για την εφαρμογή του άρθρου 79 του ν. 5960/ VI. Αναιρετικός Έλεγχος Νομολογιακές εφαρμογές...77 Ε. H υπ αριθ. 1825/2013 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης, που αφορά το λεγόμενο «κύκλωμα τοκογλυφίας» της Θεσσαλονίκης Ι. Τοκογλυφία τελεσθείσα κατ εξακολούθηση, κατ επάγγελμα και κατά συνήθεια..78 ΙΙ. Συγκρότηση και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση 84 ΙΙΙ. Νομιμοποίηση εσόδων από τις ανωτέρω εγκληματικές δραστηριότητες 1. Η εφαρμογή του ν. 2331/ Η εφαρμογή του ν. 3424/ Η εφαρμογή του ν. 3691/ ΣΤ. Ζητήματα διαχρονικού δικαίου I. Η κατάργηση της έγκλησης ως όρου για την άσκηση ποινικής δίωξης για το έγκλημα της τοκογλυφίας 93 4

5 ΙΙ. Η μεταγενέστερη της πράξης της τοκογλυφίας αύξηση του θεμιτού ορίου τόκου 94 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

6 ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΤΗΣ ΤΟΚΟΓΛΥΦΙΑΣ Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις Ι. Η τυποποίηση του Ποινικού Κώδικα Στο άρθρο 404 του ΠΚ τυποποιείται το αδίκημα της τοκογλυφίας ως ακολούθως: Άρθρο 404. Τοκογλυφία 1. Όποιος σε δικαιοπραξία για την παροχή οποιασδήποτε πίστωσης, ανανέωσή της ή παράταση της προθεσμίας πληρωμής εκμεταλλεύεται την ανάγκη, την πνευματική αδυναμία, την κουφότητα, την απειρία ή την ψυχική έξαψη εκείνου που παίρνει την πίστωση, συνομολογώντας ή παίρνοντας για τον εαυτό του ή για τρίτον περιουσιακά ωφελήματα που ανάλογα με τις ειδικές περιστάσεις είναι προφανώς δυσανάλογα με την παροχή του υπαιτίου, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών και με χρηματική ποινή (Η φράση «με φυλάκιση μέχρι δύο ετών» της παρ.1 αντικαταστάθηκε με τη φράση «με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών» με το διάταξη του άρθρου 14 παρ. 8 α του ν. 2721/1999, ΦΕΚ Α 112/ ). 2. Με τις ίδιες ποινές τιμωρείται και: α) όποιος ανεξάρτητα από τους πιο πάνω όρους, κατά την παροχή ή την παράταση της προθεσμίας πληρωμής, κατά την ανανέωση ή την προεξόφληση δανείου, συνομολογεί ή παίρνει για τον εαυτό του ή για τρίτον περιουσιακά ωφελήματα που υπερβαίνουν το κατά νόμο θεμιτό ποσοστό του τόκου β) όποιος απαλλοτριώνει παραπέρα ή δίνει ως ενέχυρο κάποια απαίτηση που απέκτησε και που είναι του είδους που αναφέρεται στην παρ. 1 ή στην παρ. 2 στοιχ. α ή επιδιώκει την εκπλήρωση τοκογλυφικών ωφελημάτων που πηγάζουν από αυτήν την απαίτηση. 6

7 3. Αν ο υπαίτιος επιχειρεί κατ επάγγελμα ή κατά συνήθεια τοκογλυφικές πράξεις του είδους των παρ. 1 και 2, τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών και χρηματική ποινή (όπως η τελευταία φράση αντικαταστάθηκε από το άρθρο 14 παρ. 8β του ν. 2721/1999). 4. Αν οι πράξεις των πιο πάνω παραγράφων τελούνται από νομικά πρόσωπα, ποινική ευθύνη έχουν οι διοικητές και οι διευθυντές τους. 5. Η παρ. 5 καταργήθηκε με το άρθρο 34 στοιχ. β του ν. 3904/2010. ΙΙ. Διάκριση από άλλα περιουσιακά εγκλήματα Η διάταξη του άρθρου 404 ΠΚ αποδίδει το περιεχόμενο των ρυθμίσεων των άρθρων 434, 435, 435 α -435δ του προϊσχύσαντος Ποινικού Νόμου, όπως είχαν διαμορφωθεί με το νόμο ΓΩΛΖ/1911 περί συμβατικού τόκου, τον ΑΝ 520/1937 και το ΝΔ της 20 ης Απριλίου 1926 που κυρώθηκε με το ν. 3849/1929. H παρ. 4 του άρθρου 404 προϋπήρχε στο άρθρο 435 ΠΝ, παραλείφθηκε όμως από το σχεδ. ΠΚ 1933 και προστέθηκε κατά την Β αναθεώρηση του Σχ. ΠΚ 1. Τα εγκλήματα της τοκογλυφίας (άρθρο 404 ΠΚ) και της αισχροκέρδειας (άρθρο 405 ΠΚ) υπάγονται στην έννοια του γένους της αισχροκέρδειας υπό ευρεία έννοια 2. Η ποινική μεταχείριση της τοκογλυφίας κατά την ιστορική της διαδρομή πέρασε πολλές διακυμάνσεις, οι οποίες συνδέονταν άλλοτε με τις θρησκευτικοκοινωνικές αντιλήψεις και άλλοτε με τις οικονομικές μεταβολές. Έτσι συχνά η απαγόρευση της λήψης τόκων στο πλαίσιο των συναλλαγών δίνει τη θέση της σε μια απόλυτη ελευθερία των συμβάσεων ως προς τη συνομολόγηση τόκων. Ωστόσο διαπιστώθηκε ότι ο ανεξέλεγκτος αυτός φιλελευθερισμός εγκυμονούσε κινδύνους εκμετάλλευσης των αδύνατων μικροϊδιοκτητών. Για τον λόγο 1 βλ. Παπαθανασίου σε Χαραλαμπάκη, Ποινικός Κώδικας, 2014, Ερμηνεία κατ άρθρο, τόμος ΙΙ, άρθρο 404, αριθ. 1, σελ η διάκρισή τους σε αυτοτελείς εγκληματικές μορφές αντιστοιχεί στην αισχροκέρδεια περί τα χρήματα (Geldwucher) και την αισχροκέρδεια περί τα πράγματα (Sachwucher) του αυστριακού δικαίου (154 και 155 του ΑυστρΠΚ). 7

8 αυτό παγιώθηκε η αντίληψη της ποινικής αντιμετώπισης της τοκογλυφίας. Η τοκογλυφία εντάσσεται συστηματικά στο κεφάλαιο των προσβολών κατά της περιουσίας. Η ουσιαστική απαξία του εγκλήματος της τοκογλυφίας συνίσταται στην μέσω της εκμετάλλευσης πρόκληση ζημίας στην περιουσία άλλου προσώπου, το οποίο συναλλάσσεται με τον δράστη. Η περιουσιακή μετακίνηση λαμβάνει χώρα με την εκμετάλλευση της κατάστασης που χαρακτηρίζει το θύμα, το οποίο και σε μειονεκτική θέση μπορεί να βρίσκεται (ανάγκη, απειρία, αβουλία) και σε συναλλακτική υποχώρηση μπορεί να προβαίνει (αποδοχή υπέρογκου τόκου). Επομένως, συσχετίζοντας την τοκογλυφία με τα εγκλήματα της απάτης και της εκβίασης, παρατηρούμε ότι στην τοκογλυφία η βλάβη της περιουσίας είναι συνέπεια της πράξης εκμετάλλευσης, ενώ αντίθετα στην εκβίαση και την απάτη η περιουσιακή ζημία είναι συνέπεια του εξαναγκασμού και της εξαπάτησης, αντίστοιχα. Πάντως και στις τρεις περιπτώσεις ο δράστης με την συμπεριφορά του (εξαναγκασμός, εξαπάτηση, εκμετάλλευση) αποσπά περιουσιακά στοιχεία, καθιστώντας το θύμα φτωχότερο. Η διαφοροποίηση της ποινικής κύρωσης στα τρία αυτά εγκλήματα είναι αυτονόητα εύλογη, καθώς στην εκβίαση, η οποία τιμωρείται εν γένει αυστηρότερα, πλήττεται και η προσωπική ελευθερία (στην ιδιαίτερα διακεκριμένη μορφή της μάλιστα θίγεται τόσο η σωματική ακεραιότητα όσο και η ζωή), στην απάτη ο δράστης παρασύρει το θύμα με την δημιουργία μίας ψευδούς εικόνας των πραγμάτων, ενώ στην τοκογλυφία ο δράστης, χωρίς να επεμβαίνει στο πεδίο των επιλογών του θύματος, εκμεταλλεύεται προς ίδιον όφελος μια ήδη υπάρχουσα και κατά κανόνα μη οφειλόμενη σε αυτόν μειονεξία του παθόντος, που καθιστά τον τελευταίο πρόθυμο να προβεί σε αυτοβλάβη της περιουσίας του και 8

9 πετυχαίνει μετακίνηση των περιουσιακών στοιχείων από το θύμα στον ίδιο 3. ΙΙΙ. Όρια του αξιοποίνου της τοκογλυφίας που τυποποιείται στον Ποινικό Κώδικα 1. Οι τρεις βασικές μορφές τυποποίησης της τοκογλυφίας Στο άρθρο 404 του ΠΚ προβλέπονται τρία αυτοτελή πλημμελήματα τοκογλυφίας, τα οποία υπό τις προϋποθέσεις της παρ. 3 αναβαθμίζονται σε κακούργημα. Πρόκειται για: 1) την τοκογλυφία υπό ευρεία έννοια ή αισχροκέρδεια υπό στενή έννοια ή καταπλεονέκτηση (άρθρο 404 παρ. 1 ΠΚ), 2) την τοκογλυφία υπό στενή έννοια ή κυρίως τοκογλυφία (άρθρο 404 παρ. 2 εδ. α ΠΚ) και 3) την διαδοχική τοκογλυφία (άρθρο 404 παρ. 2 εδ. β ΠΚ). Τα εγκλήματα αυτά προσλαμβάνουν κακουργηματικό χαρακτήρα και τιμωρούνται με κάθειρξη έως δέκα έτη, εφόσον τελούνται κατ επάγγελμα ή κατά συνήθεια (άρθρο 404 παρ. 3 ΠΚ). Στην παρ. 4 προσδιορίζεται η ευθύνη επί δράσης νομικών προσώπων. Όλες αυτές οι διατάξεις αναφέρονται στη λεγόμενη ατομική τοκογλυφία (Individualwucher). Αντίθετα η κοινωνική τοκογλυφία ή ορθότερα η κοινωνική αισχροκέρδεια (Sozialwucher), δηλ. η ιδιοτελής εκμετάλλευση γενικότερων καταστάσεων κοινωνικής ανάγκης σε βάρος αόριστου αριθμού προσώπων, δεν εμπίπτει στην εξεταζόμενη εγκληματική συμπεριφορά 4. Τα στοιχεία που προσδιορίζουν τα όρια του αξιοποίνου της τοκογλυφίας με την ευρεία και την στενή έννοια είναι η συνομολόγηση ή η λήψη δυσανάλογων περιουσιακών ωφελημάτων ή υπέρογκων τόκων. Στην τοκογλυφία με την ευρεία έννοια (άρθρο 404 παρ. 1 ΠΚ) η συνομολόγηση ή η λήψη των τοκογλυφικών ωφελημάτων επιτυγχάνεται 3 βλ. Παπαδαμάκη, Τα περιουσιακά εγκλήματα, 2000, άρθρα ΠΚ, σελ βλ. Μυλωνόπουλο, Ποινικό Δίκαιο, Ειδικό Μέρος, β εκδ, 2007, Τα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας και της περιουσίας (άρθρα ΠΚ), αριθ. 739, σελ

10 με την εκμετάλλευση της οικονομικής ή προσωπικής κατάστασης του αντισυμβαλλομένου οφειλέτη στο πλαίσιο πιστωτικής δικαιοπραξίας. Στην τοκογλυφία με την στενή έννοια (άρθρο 404 παρ. 2 εδ. α ΠΚ) η συνομολόγηση ή η λήψη των τοκογλυφικών ωφελημάτων γίνεται κατά την σύναψη, την παράταση προθεσμίας ή την ανανέωση σύμβασης δανείου χρημάτων (και όχι άλλης πιστωτικής δικαιοπραξίας) με την υπέρβαση του κατά νόμο θεμιτού ποσοστού του τόκου, χωρίς να προσαπαιτείται στην περίπτωση αυτή η εκμετάλλευση της ανάγκης του λαμβάνοντος το δάνειο. Ενώ λοιπόν η κατ άρθρο 404 παρ. 1 του ΠΚ τοκογλυφία περιουσιακών ωφελημάτων συνδέεται με την εκμετάλλευση της κατάστασης αδυναμίας του αντισυμβαλλομένου, στην κυρίως τοκογλυφία του άρθρου 404 παρ. 2 α του ΠΚ το βάρος αποδίδεται στη σύναψη σύμβασης δανείου με υπέρογκα τοκογλυφικά ωφελήματα. Στην περίπτωση της διαδοχικής τοκογλυφίας (άρθρο 404 παρ. 2 εδ. β ΠΚ) τυποποιείται σε αυτοτελές έγκλημα η διάθεση και η επιδίωξη των τοκογλυφικών αποκτημάτων. Πρόκειται για ιδιότυπη μορφή αποδοχής και διάθεσης (υπό εκκόλαψη) προϊόντος εγκλήματος, η ουσιαστική απαξία της οποίας συνίσταται στη διατήρηση και διαιώνιση της προσβολής της περιουσίας του οφειλέτη που προκλήθηκε με τη συνομολόγηση και συνδέεται με την ανάγκη τιμώρησης του τρίτου αποδεχόμενου την απαίτηση, που έχει ως περιεχόμενο την πληρωμή τοκογλυφικών ωφελημάτων, ο οποίος λειτουργεί κατ ουσίαν ως νέος τοκογλύφος. Παράλληλα με τη διάταξη αυτή τιμωρείται και η επιδίωξη εκπλήρωσης των τοκοφλυφικών ωφελημάτων, η οποία ως συμπεριφορά μπορεί να τελεσθεί τόσο από τον αρχικό δράστη τοκογλυφίας (αυτόν που συνομολόγησε τα τοκογλυφικά ωφελήματα) όσο και από τον οποιονδήποτε τρίτο που απέκτησε αποδέχθηκε την σχετική απαίτηση. Η επιδίωξη λειτουργεί ως αρνητική εξέλιξη της συνομολόγησης, προλειαίνει το έδαφος για τη λήψη και κλονίζει την περιουσιακή κατάσταση του οφειλέτη, ο οποίος θα πρέπει να καταβάλει 10

11 μέρος της περιουσίας του, μειώνοντας το ενεργητικό της 5. Επιπροσθέτως με την κατάργηση της κατ έγκληση δίωξης του εγκλήματος της τοκογλυφίας και της αυτεπάγγελτης πλέον δίωξης αυτού ο νομοθέτης στοχεύει στην απευθείας από την πολιτεία δίωξη ενός εγκλήματος, που έχει ως αντικείμενο «την όλως αντικοινωνική και αήθη εκμετάλλευση από τους τοκογλύφους των συνανθρώπων τους που βρίσκονται σε στιγμές ανάγκης και μεγάλης οικονομικής αδυναμίας Οι αυστηρές ποινές θα αποτελέσουν ανασχετικό παράγοντα για ένα αδίκημα που έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις» Το προστατευόμενο έννομο αγαθό Σύμφωνα με την κρατούσα άποψη στην ελληνική θεωρία 7 και νομολογία 8, το έννομο αγαθό που προστατεύεται με τις διατάξεις του άρθρου 404 ΠΚ και προσβάλλεται με τις τοκογλυφικές πράξεις είναι η περιουσία ως σύνολο. Επιδιώκεται η αποφυγή υπέρμετρου πλουτισμού από την αδυναμία άλλου 9. Ωστόσο υποστηρίζεται ότι μαζί με την περιουσία προστατεύεται και η προσωπική ελευθερία 10, ενώ κατ άλλη άποψη επιπλέον προσβάλλεται ένα υπερατομικό έννομο αγαθό, όπως το πιστωτικό σύστημα καθαυτό 11 ή το γενικό συμφέρον της λειτουργίας του μηχανισμού της αγοράς ή η ομαλή λειτουργία της οικονομίας. Κατά 5 βλ. Παπαδαμάκη, ο.π., σελ βλ. την εισηγητική έκθεση του ν. 2721/1999 (άρθρο 15 παρ. 5). 7 βλ. Παπαθανασίου σε Χαραλαμπάκη, ο.π., άρθρο 404, αριθ. 2 σελ. 3324, Μανωλεδάκη, Η διαλεκτική των εννόμων αγαθών, 1973, σελ. 122 επ., Λ. Μαργαρίτη, Μελέτες Ποινικού Δικαίου 1996, σελ. 346, Παπαδαμάκη, ο.π., σελ. 237, Κωστάρα, Ειδικό Μέρος Ποινικού Κώδικα, 2014, άρθρο 404, αρ. 1, σελ. 1350, Παύλου, Οι αρχές της φαινόμενης συρροής, τ. Ι., 2003, σελ. 202, ιδίου, Παρατηρήσεις σε ΣυμβΠλημΚαρδ 130/1990, Υπερ 1991, 1178, Δημήτραινα, Παρατηρήσεις στην ΑΠ 1525/1994, Υπερ. 1995, 277, Γάφου, Ποινικόν Δίκαιον, Ειδικό Μέρος, τεύχ. Ζ (1969), σελ. 74, Πιλάλη, Πότε τελειούται το έγκλημα της τοκογλυφίας του άρθρου 404 παρ.2 εδ.α ΠΚ, ΠοινΧρ 1984, 237 και από την νομολογία ΣυμβΕφΘεσ. 70/2012, ΠοινΧρ 2013, βλ. ΑΠ 68/2000, ΠοινΧρον Ν (2000), 205, ΑΠ 623/1999, ΠοινΧρον. Ν (2000), 228, ΑΠ 21/1997, ΠοινΧρον. ΜΖ (1997), 480, ΑΠ 581/1995, ΠοινΧρον. ΜΕ (1995), βλ. Μ. Μαργαρίτη, Ποινικός Κώδικας, 2 η εκδ, 2009, άρθρο 404, σελ. 1246, αρ βλ. Συμεωνίδου Καστανίδου, Εγκλήματα κατά της ζωής, 2001, άρθρα ΠΚ, σελ βλ. Παύλου, ό.π., σελ

12 την ενδιαφέρουσα άποψη του Kindhauser 12, το αξιόποινο των τοκογλυφικών πράξεων δεν καθιερώνεται, προκειμένου να προστατευθεί η ομαλή λειτουργία της οικονομίας, αλλά για να αντιμετωπισθεί η εκμετάλλευση σε βάρος της προσωπικής αδυναμίας ορισμένων προσώπων, που γίνεται με σκοπό τον προσπορισμό υπέρμετρου πλουτισμού. Επομένως το προστατευόμενο έννομο αγαθό αφενός μεν θα πρέπει να εκπηγάζει από το γενικότερο συμφέρον (διαφορετικά θα ήταν αδιανόητος ο περιορισμός της ελευθερίας διάθεσης των συμβαλλομένων), αφετέρου δε θα πρέπει να ανταποκρίνεται ειδικότερα και προς το ατομικό συμφέρον. Με άλλες λέξεις θα πρέπει να παρεμποδίζεται κάποιος να προβεί σε μία μη δίκαιη ανταλλαγή αγαθών, εκμεταλλευόμενος την παρουσιαζόμενη ανισότητα ευκαιριών που του παρέχεται. Με το αξιόποινο των τοκογλυφικών πράξεων εξασφαλίζεται η σταθεροποίηση των χρηστών συναλλακτικών ηθών στην αγορά. Το θύμα των πράξεων αυτών δεν έχει μεν κάποια θετική αξίωση ισότητας ευκαιριών στις συναλλαγές, ωστόσο θα πρέπει να αποτρέπεται οποιοσδήποτε ήθελε αποκομίσει κέρδος από την συναλλακτική του θέση. Επομένως κατά τον Kindhauser η ποινική απαγόρευση των τοκογλυφικών πράξεων σημαίνει ότι η αδυναμία ή η ανάγκη δεν είναι δυνατό να αποτελούν παράγοντες προσδιοριστικούς της αξίας των αγαθών στις συναλλαγές και ο δράστης δεν πρέπει να δημιουργεί συνειδητά κεφάλαιο από την αδυναμία του θύματος. 3. Δογματικοί προβληματισμοί για την τυποποίηση των μορφών τοκογλυφίας του Ποινικό Κώδικα Η περιουσία προστατεύεται ποινικά ως έννομο αγαθό, επειδή αποτελεί όρο της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας του ατόμου στο οικονομικό πεδίο. Η προστασία της γίνεται πρωτογενώς μέσα από την τυποποίηση προσβολών που δεν είναι κοινωνικά 12 βλ. Kindhauser, Zur Struktur des Wuchertatbestandes (επί της δομής της αντικειμενικής υποστάσεως της τοκογλυφίας/αισχροκέρδειας), NStZ 1994, , (επιμέλεια Νικολάου Λίβου) ΠοινΧρον ΜΔ (1994),

13 ανεκτές. Βασικό προσδιοριστικό παράγοντα αποτελεί η ελευθερία των συμβάσεων (άρθρο 361 ΑΚ), η οποία περιλαμβάνει την ελευθερία σύναψης ή μη σύναψης μιας σύμβασης και την ελευθερία καθορισμού του περιεχομένου της. Η δεσμευτικότητα της όποιας σύμβασης αποτελεί την άμεση απόρροια της αρχής της ελευθερίας των συμβάσεων, που κατοχυρώνεται στο άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος. Αυτονομία και αυτοδιάθεση σημαίνει αναγκαία και αυτοδέσμευση. Προϋπόθεση όμως για την ηθική της θεμελίωση αποτελεί η ισότητα των συμβαλλομένων. Περιορισμοί της ελευθερίας καθορισμού του περιεχομένου των συμβάσεων δημιουργούνται από ειδικές διατάξεις αναγκαστικού χαρακτήρα, που συνήθως προκύπτουν από το καθεστώς της διευθυνόμενης οικονομίας και τις γενικές ρήτρες των χρηστών ηθών και της καλής πίστης. Οι περισσότερες γνήσιες απαγορευτικές διατάξεις δεν συναντώνται στον Αστικό Κώδικα, στον οποίο τίθενται κυρίως τα πλαίσια, εντός των οποίων μπορεί να αναπτυχθεί η ιδιωτική πρωτοβουλία, αλλά είτε στον Ποινικό Κώδικα είτε σε ειδικούς νόμους δημοσίου δικαίου, που επιδιώκουν συγκεκριμένους οικονομικούς και κοινωνικοπολιτικούς σκοπούς (π.χ. αγορανομικές διατάξεις). Η περίπτωση της τοκογλυφίας με ευρεία έννοια (άρθρο 404 παρ. 1 ΠΚ) συνδέεται με το άρθρο 179 του ΑΚ, ενώ αυτή της τοκογλυφίας με στενή έννοια (άρθρο 404 παρ. 2 εδ. α ΠΚ) συνδέεται με τη διάταξη του άρθρου 294 ΑΚ, όπου προβλέπεται η ακυρότητα της δικαιοπραξίας που αφορά στους τόκους που υπερβαίνουν το ανώτατο θεμιτό όριο (ακυρότητα του υπερβάλλοντος, δηλαδή η ακυρότητα αφορά στους υπέρμετρους τόκους). Ειδικότερα, όταν η διάθεση περιουσιακού στοιχείου γίνεται οικειοθελώς από τον φορέα της περιουσίας, χωρίς να μεσολαβήσει αλλοίωση της βούλησής του με εξαπάτηση (όπως στην απάτη του άρθρου 386 του ΠΚ) ή εξαναγκασμό (όπως στην εκβίαση του άρθρου 385 του ΠΚ) ή ακόμη και με εκμετάλλευση της ανάγκης, της απειρίας, της κουφότητας, της αδυναμίας ή της ψυχικής του έξαψης (όπως στην περίπτωση της τοκογλυφίας με ευρεία έννοια του άρθρου 13

14 404 παρ. 1 του ΠΚ), η απαγόρευση δανειοδότησης με τόκο, που υπερβαίνει το θεμιτό ποσοστό τόκου, αποτελεί περιορισμό της ελευθερίας των συμβάσεων, που λειτουργεί και προς την κατεύθυνση του δράστη και προς την κατεύθυνση του θύματος. Στην περίπτωση αυτό το θύμα, προκειμένου να αποδεσμευθεί από μία πιεστική κατάσταση, έχει μια πρόσθετη ευκαιρία να αποδεχθεί όρους, που βρίσκονται μεν σε δυσαναλογία με τους συνήθεις νόμιμους, ωστόσο αποτελούν επιλογή του να διαθέσει ελεύθερα την περιουσία του, η οποία αποτελεί έννομο αγαθό που διατίθεται ελεύθερα από τον φορέα της. Η διαπίστωση αυτή οδηγεί στην παραδοχή ότι η απαγόρευση της τοκογλυφίας αποτελεί περιορισμό και για τον φορέα της περιουσίας που θεωρείται ότι προσβάλλεται με αυτήν. Το γεγονός ότι ο φορέας της περιουσίας που υποτίθεται ότι βλάπτεται με το έγκλημα της τοκογλυφίας, αυτοπροσδιορίζει την περιουσιακή διάθεση και το γεγονός ότι δεν απαιτείται να πραγματωθεί και βλάβη στην περιουσία του για την τέλεση του εγκλήματος (ούτε και σκοπός του δράστη για πρόκληση περιουσιακής ζημίας στο θύμα), καθιστούν προβληματική την παραδοχή ότι με τη συγκεκριμένη διάταξη προστατεύεται ατομική περιουσία. Το γεγονός δε ότι το θύμα της τοκογλυφικής πράξης αποκτά με αυτήν μία πρόσθετη ευκαιρία στις μέχρι τότε οικονομικές του δυνατότητες, εμφανίζει τη σχετική συμπεριφορά να μην περιορίζει ούτε την προσωπική ελευθερία του θύματος, αλλά αντίθετα να την διευρύνει. Επιπλέον το ότι η ευκαιρία αυτή συνεπάγεται νέα επιβάρυνση της περιουσίας του θύματος, δεν επηρεάζει την ελευθερία διάθεσης. Η ελευθερία διάθεσης πρέπει να προσδιορίζεται ως τυπική δυνατότητα και όχι ως το περιεχόμενο αυτής της δυνατότητας. Αυτό που για κάποιον είναι βάρος, για κάποιον άλλον είναι σανίδα σωτηρίας. Το θύμα δεν έχει κατά κανόνα αξίωση για αντιπαροχή με συνήθεις νόμιμους όρους, τους οποίους αρνείται να εκπληρώσει ο δράστης. Εξάλλου το θύμα δεν υποχρεούται, κατά το νομοθετικό πλαίσιο του αστικού δικαίου, ούτε να συνάψει το τοκογλυφικό δάνειο ούτε να εκπληρώσει τη συμβατική 14

15 υποχρέωσή του, καθόσον κατά τη διάταξη του άρθρου 294 του ΑΚ κάθε δικαιοπραξία που υπερβαίνει το ανώτατο θεμιτό όριο τόκου είναι άκυρη ως προς το επιπλέον. Η ακυρότητα αυτή της παρεπόμενης δικαιοπραξίας που αφορά τους τόκους, όπως και κάθε άλλης που συγκαλύπτει αθέμιτη τοκοληψία, συνεπάγεται αφενός την αδυναμία εξαναγκασμού της πληρωμής τους με αγωγή και αφετέρου την δυνατότητα αναζήτησης των καταβληθέντων τόκων (αναζήτηση του υπερβάλλοντος). Επομένως σε περίπτωση που αναλήφθηκε υποχρέωση από συναλλαγματικές για τόκους που υπερβαίνουν το ανώτατο όριο, μπορεί να προβληθεί κατ ένσταση η τοκογλυφία αυτή 13. Εφόσον ο οφειλέτης δεν υποχρεούται νόμιμα να αποδώσει τους τόκους που υπερβαίνουν το θεμιτό ποσό, η δόση αυτών στο δανειστή γίνεται οικειοθελώς ως αυτοδέσμευση και αυτοδιάθεση περιουσιακού του στοιχείου στα πλαίσια της ελευθερίας των συναλλαγών. Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι με την τυποποίηση της συγκεκριμένης τοκογλυφικής συμπεριφοράς δεν προσβάλλεται κάποιο ατομικό έννομο αγαθό, αλλά προστατεύονται γενικότερα συμφέροντα και εξυπηρετούνται γενικότεροι κοινωνικοοικονομικοί σκοποί της πολιτείας 14. Για τον λόγο αυτό υποστηρίζεται ότι η τυποποίηση και η τιμωρία αυτής της μορφής τοκογλυφίας συνιστά μια φρονηματική προκατάληψη του νομοθέτη, η οποία συνέβαλε στη δημιουργία αξιοποίνου και αποτελεί κατάλοιπο αντιλήψεων, που αποδίδουν όχι το ποινικό δίκαιο της πράξης, όπως επιτάσσει το Σύνταγμα (άρθρο 7 παρ.1 του Συντάγματος), αλλά το ποινικό δίκαιο της προσωπικότητας 15, αφού η υπέρβαση του νόμιμου ποσοστού του τόκου αυτή καθεαυτή συνιστά παράβαση των τραπεζικών κανόνων και δεν αρκεί να προσδώσει στη συναλλαγή των προσώπων ποινικά αξιόλογο χαρακτήρα. Επομένως η τιμωρία του δανειστή χωρίς εκμετάλλευση της 13 βλ. ΕφΘεσ. 14/2000, Αρμ 2001, 645, Ι. Καράκωστα, Αστικός Κώδικας, Γενικό Ενοχικό, 3 ος τόμος, 2006, άρθρο 294, παρ. 110, σελ βλ. σχετ. Αποστολίδου, ο.π., σελ βλ. Παπαδαμάκη ο.π., σελ

16 μειονεκτικής κατάστασης του οφειλέτη (π.χ. ο Α δανείζεται με υπερβάλλοντα τόκο χρήματα που χρειάζεται για να κλείσει μια επικερδή συμφωνία) εκφράζει μια μορφή νομικού θετικισμού (legal moralism) 16, με αποτέλεσμα στην περίπτωση αυτή η ποινική κύρωση να στερείται συνταγματικής νομιμοποίησης και να είναι αναγκαία η συσταλτική ερμηνεία της διάταξης. Άλλωστε η αντίστοιχη διάταξη του γερμανικού Ποινικού Κώδικα στη νέα της διατύπωση (παρ. 302 α του γερμπκ, όπως ισχύει μετά την τον 1 ο Νόμο για την Οικονομική Εγκληματικότητα), εγκατέλειψε την εξάρτηση του αξιοποίνου αποκλειστικά από την υπέρβαση του νομίμου ορίου τόκου, διότι θεώρησε ότι το στοιχείο αυτό μόνο του και χωρίς την εκμετάλλευση των καταστάσεων μειονεξίας του θύματος δεν αρκεί για να θεμελιώσει την απαξία της πράξης. Αντίθετα στην περίπτωση της τοκογλυφίας με την ευρεία έννοια ο νομοθέτης αποσκοπεί στη διασφάλιση χρηστών συναλλακτικών ηθών στην αγορά, ώστε η αδυναμία ή απειρία ή κουφότητα ή ανάγκη του ενός συμβαλλομένου να μην αποτελεί ρυθμιστικό παράγοντα στη διαμόρφωση αξιών στις συναλλαγές. Ο σκοπός αυτός ελλείπει στην περίπτωση της τοκογλυφίας με την στενή έννοια. Το μέγεθος της απαξίας της διάταξης της τοκογλυφίας με στενή έννοια του άρθρου 404 παρ. 2 εδ α του ΠΚ έγκειται στον αρνητικό κοινωνικό ρόλο του τοκογλύφου, που προωθεί τις παραοικονομικές δραστηριότητες, τις οποίες δεν μπορεί να ελέγξει και να φορολογήσει η πολιτεία. Ειδικότερα ο ρόλος του εντοπίζεται στο ότι επεμβαίνει διαμορφωτικά στις αξίες των συναλλαγών, ανατρέποντας τους κανόνες και τα ήθη που επικρατούν σ αυτές. Με βάση τις παρατηρήσεις που προαναφέρθηκαν, το έγκλημα της τοκογλυφίας με στενή έννοια του άρθρου 404 παρ. 2 εδ. α του ΠΚ δεν συνιστά προσβολή ατομικής περιουσίας και φαίνεται να προσβάλλει ένα υπερατομικό οικονομικό αγαθό, το πιστωτικό σύστημα, ως 16 βλ. Μυλωνόπουλο ο.π., αριθ σελ

17 αθροιστικό έγκλημα, όταν δηλαδή τελείται κατ επάγγελμα ή κατά συνήθεια 17. IV. Χαρακτηρολογικά γνωρίσματα του εγκλήματος της τοκογλυφίας Η τοκογλυφία είναι έγκλημα συγκεκριμένης διακινδύνευσης της περιουσίας και δεν είναι αναγκαίο να επέλθει πραγματική ουσιαστική βλάβη στον φερόμενο ως παθόντα, ήτοι δεν επιβάλλεται η λήψη των συνομολογηθέντων τοκογλυφικών τόκων. Το αδίκημα θεωρείται τετελεσμένο με την συνομολόγηση της τοκογλυφικής σύμβασης και μάλιστα κατά την αρχική σύναψη ή τη μεταγενέστερη παράταση ή και την ανανέωση, έστω και αν στο οφειλόμενο κεφάλαιο συμποσούνται και οι μέχρι τότε παράνομοι τόκοι και εμφανίζονται ενιαία ως οριστικοποιημένο κεφάλαιο και δεν απαιτείται να προκληθεί βλάβη στην περιουσία του παθόντος 18. Συγκεκριμένα η τοκογλυφική συμπεριφορά μπορεί να εκδηλωθεί με την ακόλουθη σχηματική διαδρομή: α) πρώτη μορφή της αξιόμεμπτης συμπεριφοράς είναι η συνομολόγηση των περιουσιακών τοκογλυφικών ωφελημάτων. Η συνομολόγηση των τοκογλυφικών ωφελημάτων δεν οδηγεί ασφαλώς σε άμεση μείωση της περιουσίας, καθώς εκφράζεται με την μορφή συμφωνίας, δυνάμει της οποίας ο οφειλέτης υποχρεούται να καταβάλει ένα ορισμένο ποσό τοκογλυφικών ωφελημάτων. Ωστόσο στην περίπτωση αυτή από και με την συνομολόγηση η περιουσία του οφειλέτη βιώνει τον κίνδυνο ζημίας, αφού η καταγραφή παθητικού με μέτρο τα τοκογλυφικά ωφελήματα βρίσκεται σε εξέλιξη, ο κίνδυνος απωλειών της περιουσίας έχει 17 βλ. Αποστολίδου, ο.π, σελ βλ. ΑΠ 698/2009, ΤΝΠ Νόμος, ΑΠ 623/1999, ΠοινΧρον. Ν (2000), 228, ΑΠ 1300/2001, ΤΝΠ ΔΣΑ, ΣυμβΕφΑθ 2978/2003, ΠοινΧρον. ΝΕ (2005), 62, Μυλωνόπουλο, ο.π, σελ. 739, Παπαθανασίου εις Χαραλαμπάκη, ο.π., άρθρο 404, αριθ. 3, σελ. 3324, Χαραλαμπάκη - Γιαννίδη, Ποινικός Κώδικας και Νομολογία, 2009, άρθρο 404, σελ

18 καταγραφεί και επίκειται η υποχρέωση καταβολής των ωφελημάτων, β) Η περιουσία του οφειλέτη εντάσσεται στο ίδιο πλαίσιο κινδύνου με την διάθεση απαλλοτρίωση των τοκογλυφικών ωφελημάτων, διότι, όταν η αποκτηθείσα απαίτηση των τοκογλυφικών ωφελημάτων διατίθεται περαιτέρω (απαλλοτριώνεται, δίδεται σε ενέχυρο), η διάθεση αυτή λειτουργεί ως παράταση της διακινδύνευσης της περιουσίας του οφειλέτη, γ) τρίτη μορφή της σχετικής συμπεριφοράς αποτελεί η επιδίωξη των περιουσιακών τοκογλυφικών ωφελημάτων, η οποία εγκαθιδρύει όρους άμεσης βλάβης για την περιουσία του οφειλέτη, αφού η διεκδίκηση τμήματος (μέρους) της περιουσίας συνιστά προστάδιο απώλειας περιουσιακών στοιχείων, δ) η λήψη των περιουσιακών τοκογλυφικών ωφελημάτων συνιστά άμεση βλάβη της περιουσίας του οφειλέτη, διότι η περιουσία του τελευταίου μειώνεται τελικά κατά το ποσό των τοκογλυφικών ωφελημάτων που καταβάλλονται και ως εκ τούτου αποτελεί την βαρύτερη τοκογλυφική πράξη. Η αναγωγή σε αυτοτελή εγκλήματα τοκογλυφίας της συνομολόγησης, της διάθεσης και της επιδίωξης των τοκογλυφικών ωφελημάτων υποδηλώνει την αντίληψη του νομοθέτη να αντιμετωπίσει ποινικά τις ως άνω επικίνδυνες συμπεριφορές, που προηγούνται της λήψης των συνομολογηθέντων περιουσιακών ωφελημάτων, ώστε να αυξηθούν οι πιθανότητες αποφυγής της ολοκληρωμένης άμεσης βλάβης της περιουσίας, η οποία επέρχεται με τη λήψη των εν λόγω τοκογλυφικών ωφελημάτων. Επομένως πρόκειται για μια αλληλουχία πράξεων διακινδύνευσης, στο πλαίσιο της οποίας η μία διακινδύνευση συνιστά προβαθμίδα της επόμενης και κάθε επόμενη διακινδύνευση συνιστά επίταση της προσβολής. Η αλληλουχία των τοκογλυφικών πράξεων είναι προσανατολισμένη στη λήψη των περιουσιακών ωφελημάτων, η οποία προβλέπεται ως αυτοτελής τρόπος τέλεσης του εγκλήματος και συνιστά την ουσιαστική αποπεράτωση του εγκλήματος, οπότε η τοκογλυφία τυποποιείται και προσλαμβάνει το χαρακτήρα εγκλήματος βλάβης. Η τιμώρηση της τοκογλυφικής βλάβης με την λήψη των ωφελημάτων 18

19 υποδηλώνει τον χαρακτήρα διακινδύνευσης όλων των προηγούμενων μορφών τοκογλυφίας 19. Επιπλέον η τοκογλυφία είναι ένα οιονεί έγκλημα επιχείρησης ενόψει της συνομολόγησης τόκων με σκοπό την μεταγενέστερη είσπραξή τους. Επομένως δεν απαιτείται η παραλαβή των αξιογράφων που ενσωματώνουν τοκογλυφικούς τόκους ή η είσπραξή τους 20. Τέλος η τοκογλυφία είναι έγκλημα αναγκαίας συμμετοχής (συναντώμενης δράσης), το οποίο δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί χωρίς την σύμπραξη του παθόντος. Ο τελευταίος όμως παραμένει ατιμώρητος, ακόμη και αν προκάλεσε στο δράστη την απόφαση να διαπράξει το έγκλημα, αφού η διάταξη του άρθρου 404 του ΠΚ έχει τεθεί για την προστασία του. Για τον λόγο αυτό δεν τιμωρείται και εκείνος που για λογαριασμό του παθόντος παρέχει σ αυτόν συνδρομή πριν ή κατά την τέλεση της πράξης, λ.χ. του εξευρίσκει τοκογλύφο ή τον οδηγεί σε αυτόν 21. Β. Τα επιμέρους εγκλήματα τοκογλυφίας Ι. Τοκογλυφία με την ευρεία έννοια (άρθρο 404 παρ. 1 ΠΚ) 1. Αντικειμενική υπόσταση Κατά την διάταξη του άρθρου 404 παρ. 1 ΠΚ «όποιος σε δικαιοπραξία για την παροχή οποιασδήποτε πίστωσης, ανανέωσής της ή παράτασης της προθεσμίας πληρωμής εκμεταλλεύεται την ανάγκη, την πνευματική αδυναμία, την κουφότητα, την απειρία ή την ψυχική έξαψη εκείνου που παίρνει την πίστωση, συνομολογώντας ή παίρνοντας για τον εαυτό του ή για τρίτον περιουσιακά ωφελήματα, που ανάλογα με τις 19 βλ. Παπαδαμάκη, ό.π., σελ , ΑΠ 1525/1994, Υπερ. 1995, βλ. Μυλωνόπουλο, ο.π., αριθ σελ βλ. Μυλωνόπουλο, ο.π, αριθ. 1511, σελ

20 ειδικές περιστάσεις είναι προφανώς δυσανάλογα προς την παροχή του υπαιτίου, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών». Υποκείμενο του εγκλήματος της τοκογλυφίας με την ευρεία έννοια (ή αισχροκέρδειας υπό στενή έννοια ή καταπλεονέκτησης) μπορεί να είναι οποιοσδήποτε, αφού πρόκειται για κοινό έγκλημα, χωρίς να συνεκτιμάται αν συνομολογεί ή λαμβάνει τα περιουσιακά ωφελήματα για τον εαυτό του ή τρίτο 22. Η πράξη μπορεί να τελεστεί όχι μόνο από τον δανειστή ή πιστωτή της παροχής, αλλά και κάθε τρίτο που ενεργεί υπέρ αυτών ως εντολοδόχος, αντιπρόσωπος νομικού προσώπου, πράκτορας ή διαχειριστής αλλοτρίων. Στην περίπτωση αυτή δεν αποκλείεται η ευθύνη του πιστωτή για ηθική αυτουργία στο έγκλημα του άρθρου 404 παρ. 1 του ΠΚ 23. Εξάλλου, κατά τη διάταξη του άρθρου 404 παρ. 4 του ΠΚ, εφόσον οι πράξεις τελούνται από νομικά πρόσωπα, ποινική ευθύνη ως υποκείμενα τέλεσης υπέχουν οι διοικητές και οι διευθυντές τους (ή των υποκαταστημάτων και των πρακτορείων). Τέλος παθόντες μπορεί να είναι και νομικά πρόσωπα, εφόσον τελούν σε τέτοια ανάγκη 24. Αντικείμενο του εγκλήματος, που εξατομικεύει το προσβαλλόμενο έννομο αγαθό του εγκλήματος της τοκογλυφίας με την ευρεία έννοια, είναι τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη. Ειδικότερα αντικείμενο της προστασίας του ποινικού νομοθέτη είναι το σύνολο της περιουσίας του παθόντος, το οποίο εμφανίζεται ελαττωμένο εξαιτίας της προφανούς δυσαναλογίας της παροχής του δράστη και της αντιπαροχής του παθόντος. Το θύμα με βάση τα δεδομένα της πιστωτικής δικαιοπραξίας εξασφαλίζει λιγότερα και δίνει ή δεσμεύεται να δώσει πολύ περισσότερα. Η διαφορά αυτή προσδιορίζει το μέγεθος του κινδύνου ή της βλάβης της περιουσίας του οφειλέτη και σηματοδοτεί και τους όρους ευθύνης του δράστη βλ. Παπαθανασίου σε Χαραλαμπάκη, ο.π. άρθρο 404, αρ. 5, σελ βλ. Μπουρόπουλο, Ερμηνεία του Ποινικού Κώδικος, Ειδικό μέρος, Τόμος Γ, 1964, σελ. 147, Καρανίκα, Εγχειρίδιον Ποινικού Δικαίου, Ειδικόν Μέρος, τ. Γ, τευχ. Β, σελ βλ. Μυλωνόπουλο, ο.π., αριθ. 1491, σελ βλ. Παπαδαμάκη, ο.π., σελ

21 Η πράξη της προσβολής του εννόμου αγαθού εκδηλώνεται με την συνομολόγηση ή λήψη για τον ίδιο τον δράστη ή τρίτο προφανώς δυσανάλογων περιουσιακών ωφελημάτων στο πλαίσιο δικαιοπραξίας για την παροχή οποιασδήποτε πίστωσης, την ανανέωσή της ή την παράταση της προθεσμίας πληρωμής, οι οποίες (συνομολόγηση ή λήψη) συνδέονται αιτιωδώς με την εκμετάλλευση από τον δράστη των συγκεκριμένων καταστάσεων μειονεξίας του παθόντος, που μνημονεύονται στη διάταξη και πραγματώνονται κατά τη σύναψη πιστωτικής δικαιοπραξίας 26. Ειδικότερα τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης του αδικήματος είναι τα ακόλουθα: α. Η τοκογλυφική σύμβαση (πιστωτική δικαιοπραξία) Με τον όρο δικαιοπραξία για παροχή οποιασδήποτε πίστωσης, ανανέωσή της ή παράταση της προθεσμίας πληρωμής, νοείται κάθε σύμβαση, ανεξαρτήτως νομικού χαρακτηρισμού, κατά την οποία το προφανώς δυσανάλογο και επαχθές αντάλλαγμα της παροχής δεν παρέχεται αμέσως, αλλά ο λήπτης της παροχής αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταβάλει την αντιπαροχή μετά από ορισμένη προθεσμία, που τίθεται στην ίδια ή σε άλλη σύμβαση και μπορεί να ανανεώνεται ή και να παρατείνεται 27. Είναι αδιάφορο αν το αντικείμενο της αντιπαροχής είναι χρήματα ή άλλα κινητά ή ακίνητα πράγματα, αν η δικαιοπραξία είναι φανερή η συγκεκαλυμμένη (π.χ. υπό την εικονική εμφάνιση άλλης μη πιστωτικής δικαιοπραξίας), αν αποβλέπει ευθέως στην παροχή της πίστωσης ή επιτυγχάνει τούτο με έμμεσο τρόπο. Περαιτέρω δεν έχει σημασία η εγκυρότητα ή εκτελεστότητα ή μη της σχετικής δικαιοπραξίας. Τέτοιες δικαιοπραξίες είναι το δάνειο (μόνο όταν έχει ως αντικείμενο αντικαταστατά πράγματα και όχι χρήματα, διότι 26 βλ. Μυλωνόπουλο, ο.π., αριθ. 1492, σελ βλ. ΑΠ 251/2010, ΠοινΧρον ΞΑ (2011), 107, Μανωλεδάκη, Ερμηνεία κατ άρθρο των όρων του ειδικού μέρους του Ποινικού Κώδικα, 1996, άρθρο 404, σελ

22 το χρηματικό δάνειο εντάσσεται στην τοκογλυφία υπό στενή έννοια του άρθρου 404 παρ. 2 εδ. α του ΠΚ) 28, η αγοραπωλησία με πίστωση του τιμήματος ή του πράγματος, η εκχώρηση απαίτησης, η μίσθωση πράγματος ή υπηρεσίας, όταν πιστώνεται το μίσθωμα ή η χρήση του πράγματος ή της υπηρεσίας, η πώληση με δικαίωμα εξώνησης και κάθε άλλη σύμβαση, αρκεί να περιέχει υποχρέωση του οφειλέτη να καταβάλει την αντιπαροχή του μετά από ορισμένη προθεσμία 29. Το έγκλημα στοιχειοθετείται και όταν η τοκογλυφική σύμβαση είναι άκυρη ή είναι αδύνατο να εκτελεσθεί για άλλους λόγους π.χ. διότι ο εκπρόσωπος του νομικού προσώπου αρνείται να καταβάλει το ποσό που συνομολογήθηκε. Ωστόσο το έγκλημα δεν στοιχειοθετείται, όταν ο οφειλέτης συνάπτει την τοκογλυφική σύμβαση εν γνώσει του καταπλεονεκτικού της χαρακτήρα, με σκοπό να αρνηθεί την καταβολή της αντιπαροχής, επικαλούμενος την τοκογλυφία, διότι στην περίπτωση αυτή δεν στοιχειοθετείται εκμετάλλευση. Β. Η εκμετάλλευση Κεντρικό στοιχείο της αντικειμενικής υπόστασης του εγκλήματος είναι η εκμετάλλευση της ανάγκης (που πρέπει να είναι χρηματική και αναπόφευκτη έστω και πρόσκαιρη), της πνευματικής αδυναμίας, της κουφότητας, της απειρίας ή της ψυχικής έξαψης εκείνου που παίρνει την πίστωση ή ανανέωση ή παράταση της προς πληρωμή προθεσμίας 30. Η εκμετάλλευση του δράστη προϋποθέτει αντικειμενικά πιστωτικό άνοιγμα προς το θύμα και αξιοποίηση της αδύναμης κατάστασης, στην οποία βρίσκεται το τελευταίο. Είναι προφανές ότι η εξυπηρέτηση, που φαίνεται να παρέχει ο δράστης με την πίστωση, προλειαίνει την εκμετάλλευση που ακολουθεί και θα οδηγήσει στην εξασφάλιση δυσανάλογων με την παροχή περιουσιακών ωφελημάτων. Η εκμετάλλευση λειτουργεί ως 28 βλ. ΑΠ 698/2009, ΤΝΠ Νόμος, ΑΠ 561/2002, ΠοινΧρον. ΝΓ (2003), 38, ΣυμβΑΠ 776/2005, ΠοινΛογ 2005, 682, ΑΠ 978/1981, ΠοινΧρον. ΛΒ (1982), βλ. Μπουρόπουλο, ο.π., σελ , Παπαδαμάκη, ο.π. σελ. 246, Μ. Μαργαρίτη, Ποινικός Κώδικας, Ερμηνεία Εφαρμογή, άρθρο 404, αριθ. 2 σελ βλ. Παπαθανασίου σε Χαραλαμπάκη, ο.π., άρθρο 404, αριθ. 8, σελ

23 διαμεσολαβητική προϋπόθεση μετατροπής της πιστωτικής διευκόλυνσης σε περιουσιακή βλάβη με τη συνομολόγηση ή λήψη προφανώς δυσανάλογης αντιπαροχής. Επομένως εκμετάλλευση είναι η συνειδητή και ιδιαίτερα ανάρμοστη αξιοποίηση προς όφελος του δράστη με σκοπό την απόκτηση υπέρμετρων περιουσιακών ωφελημάτων της αδύναμης κατάστασης του αντισυμβαλλομένου του, ο οποίος ακριβώς λόγω της δυσχέρειάς του (προσωπικής ή πραγματικής) δεν μπορεί να διαπραγματευθεί τους όρους της σύμβασης 31. Η εκμετάλλευση πρέπει να γίνεται σε καθορισμένο χρόνο, δηλαδή κατά τον χρόνο κατά τον οποίο συνάπτεται η δικαιοπραξία ή ανανεώνεται ή παρατείνεται η προθεσμία προς πληρωμή και κατά ορισμένο τρόπο, δηλαδή με την συνομολόγηση ή την λήψη υπέρ του δράστη ή τρίτου περιουσιακών ωφελημάτων, που αναλόγως των περιστάσεων είναι, κατά την κρίση του δικαστή, προφανώς δυσανάλογα με την γενόμενη παροχή του πιστωτή. Δεν είναι αναγκαία η επιχείρηση ενέργειας ή η συμπεριφορά εξαναγκασμού εκ μέρους του δράστη με σκοπό την τέλεση της δικαιοπραξίας, αλλά αρκεί η γνώση των καταστάσεων μειονεξίας του δράστη και το γεγονός ότι ο δράστης επωφελήθηκε. Επομένως είναι αδιάφορο αν ο λήπτης της παροχής έκανε την πρόταση για την κατάρτιση της σύμβασης 32. Αν καταρτισθεί πιστωτική δικαιοπραξία με συνομολόγηση ή λήψη δυσανάλογων περιουσιακών ωφελημάτων χωρίς εκμετάλλευση της ανάγκης, της πνευματικής αδυναμίας, της κουφότητας, της απειρίας ή της ψυχικής έξαψης εκείνου που παίρνει την πίστωση, δεν συντρέχει εκμετάλλευση και δεν πληρούται η αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος της τοκογλυφίας υπό ευρεία έννοια 33. Παράλληλα δεν στοιχειοθετείται η αντικειμενική υπόσταση του αδικήματος της τοκογλυφίας αλλά της αισχροκέρδειας του άρθρου 405 ΠΚ, εφόσον παρά την εκμετάλλευση και την εξασφάλιση περιουσιακών 31 βλ. ΑΠ 1734/2009, ΤΝΠ Νόμος, ΑΠ 164/2007, ΤΝΠ Νόμος. 32 βλ. ΑΠ 307/1993, ΝοΒ 1992, βλ. Παπαθανασίου σε Χαραλαμπάκη, ο.π., άρθρο 404, αριθ. 8, σελ

24 ωφελημάτων, η σχετική συναλλαγή δεν αφορά πιστωτική δικαιοπραξία 34. γ. Οι καταστάσεις μειονεξίας του παθόντος Οι καταστάσεις μειονεξίας του παθόντος απαριθμούνται περιοριστικά στη διάταξη του άρθρου 404 παρ. 1 του ΠΚ και δεν αποδοκιμάζονται κοινωνικά. Κατά ρητή δήλωση του νομοθέτη δεν υπάγονται στη διάταξη κίνητρα, η ενθάρρυνση των οποίων δεν είναι κοινωνικώς ενδεδειγμένη, όπως η ανάγκη πολυτελούς διαβίωσης, επίδειξης. Έτσι «η έννοια της τοκογλυφίας δεν επεκτείνεται εις τα περιπτώσεις της προς άνεσιν ή μεγαλοπρέπειας κλίσεως» 35. Συγκεκριμένα: Ανάγκη είναι η άμεση οικονομική πίεση και οι λοιπές καταστάσεις, που προκαλούν την επείγουσα ανάγκη περιουσιακών αγαθών, κατά τρόπο ώστε ο παθών να εξαναγκάζεται να δεχθεί την τοκογλυφική παροχή ως μόνη δυνατή διέξοδο, προκειμένου να αποφύγει βαρύτατες συνέπειες. Η έννοια πρέπει να ερμηνευθεί ευρέως, ώστε να συμπεριληφθεί κάθε οικονομική πίεση, η οποία, αν και δεν απειλεί την ύπαρξη του παθόντος, εντούτοις συνεπάγεται σοβαρά οικονομικά μειονεκτήματα για τον τελευταίο ή αφήνει φόβους ότι θα προκύψουν τέτοια. Δεν έχει σημασία αν ήταν εξαρχής οικονομική ή απειλούσε άλλο έννομο αγαθό αυτού, π.χ. την τιμή, εξαιτίας της οποίας ο παθών χρειάστηκε χρήματα. Επομένως ως ανάγκη δεν νοείται μόνο η οικονομική αλλά και η προσωπική, που λαμβάνεται αντικειμενικά υπόψη, ανεξάρτητα αν είναι παροδική ή μόνιμη, αρκεί να είναι επιτακτική και να προσλαμβάνει τελικά τη μορφή οικονομικής ανάγκης 36. Ως ανάγκη νοείται και η κατάσταση εκείνη που συνεπάγεται κίνδυνο ζωής ή της υγείας του αντισυμβαλλόμενου, ο οποίος δεν επιδέχεται αναβολής 37. Δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει αδυναμία εξεύρεσης 34 βλ. Παπαδαμάκη, ο.π., σελ βλ. ΑιτΕκθ 1933, βλ. ΑΠ 566/1989, ΕλλΔνη 1991, 96, ΑΠ 785/1982, ΝοΒ 1983, βλ. ΑΠ 582/1993, ΕλλΔνη 1994, 1101, ΑΠ 1201/1975, ΝοΒ 1976,

25 χρημάτων από άλλη πηγή. Σε κατάσταση ανάγκης μπορεί να περιέλθει και ο κάτοχος ακίνητης περιουσίας που δεν μπορεί να τη ρευστοποιήσει σύντομα προς εξεύρεση χρημάτων, ο πλούσιος κληρονόμος που έχει διαδικαστικά προβλήματα. Τέτοια κατάσταση ανάγκης συνιστά η κατάργηση της επαγγελματικής ή εμπορικής δραστηριότητας του παθόντος (π.χ. κατάργηση του επαγγέλματος του εκτελωνιστή λόγω εισδοχής της χώρας του στην ΕΕ, κατάργηση του επαγγέλματος του ασυρματιστή πλοίων λόγω τεχνολογικής εξέλιξης, κατάργηση της τυπογραφίας λόγω της χρήσης Η/Υ), η προσβολή της οικονομικής ελευθερίας αποφάσεων του παθόντος, ενώ δεν αρκεί η επαπειλούμενη αδυναμία καθαρά μελλοντικών σχεδίων 38. Δεν έχει σημασία αν η κατάσταση ανάγκης είναι ανυπαίτια ή οφείλεται σε υπαιτιότητα του παθόντος 39, ούτε αν ο παθών αγνοεί ότι διαθέτει άλλους πόρους (π.χ από κληρονομιά). Ωστόσο δεν συντρέχει εκμετάλλευση ανάγκης, όταν ο παθών αγνοεί την ύπαρξή της. Πνευματική αδυναμία είναι όχι μόνο η διανοητική καθυστέρηση αλλά κάθε ψυχική διαταραχή ή ελαττωμένη πνευματική ανάπτυξη, που δεν επιτρέπει ή δυσχεραίνει σημαντικά τον παθόντα να κατανοήσει τον τοκογλυφικό χαρακτήρα της δικαιοπραξίας 40. Κουφότητα είναι η απερισκεψία, εξαιτίας της οποίας το θύμα δεν επιδεικνύει την προσήκουσα σημασία στις συνέπειες της συναπτόμενης σύμβασης και δεν μπορεί να εκτιμήσει ορθά τις συνέπειες των πράξεών του. Απειρία συνιστά η έλλειψη της αναγκαίας πείρας της ζωής και η μη έλλειψη γνώσεων των συναλλαγών είτε γενικότερα είτε σε σχέση με τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, η οποία οδηγεί σε περιορισμό της 38 βλ. Παπαθανασίου σε Χαραλαμπάκη, ο.π., άρθρο 404, αριθ. 9, σελ βλ. Μυλωνόπουλο, ο.π., αριθ. 1498, σελ βλ. Τούση Γεωργίου, Ποινικός Κώδιξ, τομ. Β, εκδ. γ, 1967, σελ. 1115, Καρανίκα, ο.π., σελ

26 ικανότητας ορθής κρίσης 41. Στην έννοια αυτή εντάσσεται και η γνώση ξένων γλωσσών, ενώ μόνη η άγνοια για τη σημασία της κρίσιμης σύμβασης ή η έλλειψη εξειδικευμένων γνώσεων δεν αρκούν. Στην περίπτωση εμπορικά σημαντικών συμβάσεων η απειρία κρίνεται με βάση τον μέσο συναλλασσόμενο του οικείου χώρου 42. Ψυχική έξαψη είναι μια κατάσταση συναισθηματικής υπερδιέγερσης, εξαιτίας της οποίας ο παθών δεν μπορεί να αποφασίζει ορθολογικά. Πρόκειται για κατάσταση, που δεν επιτρέπει τη νηφάλια διαπραγμάτευση και παρέχει πρόσφορο έδαφος για εκμετάλλευση 43. Πρέπει να σημειωθεί ότι από την υπαλλακτική διατύπωση των τρόπων τέλεσης συνάγεται ότι, εφόσον η πράξη τελέστηκε με εκμετάλλευση περισσότερων της μίας καταστάσεων μειονεξίας του θύματος, θα πρόκειται για μία πράξη τοκογλυφίας 44. δ. Τα τοκογλυφικά περιουσιακά ωφελήματα Ουσιώδες στοιχείο της αντικειμενικής υπόστασης του εγκλήματος της τοκογλυφίας υπό ευρεία έννοια του άρθρου 404 παρ.1 του ΠΚ είναι η από μέρους του δράστη συνομολόγηση ή λήψη για τον ίδιο ή τρίτο περιουσιακών ωφελημάτων, τα οποία ανάλογα με τις ειδικές περιστάσεις είναι προφανώς δυσανάλογα σε σχέση με την παροχή του υπαιτίου. Περιουσιακά ωφελήματα θεωρούνται κάθε είδους στοιχεία που εισρέουν στην περιουσία του δράστη ή κάποιου τρίτου και την αυξάνουν ή την πάντως την φέρνουν σε πιο ευνοϊκή κατάσταση σε σχέση με την προηγούμενη κατάσταση στην οποία βρισκόταν 45, π.χ. η εξουσιοδότηση του δράστη να διαθέτει ξένη περιουσία, η χρήση ακινήτου ή υπηρεσιών. Αν και τα τοκογλυφικά ωφελήματα δεν απαιτείται να συνίστανται σε χρήμα, πρέπει να είναι τουλάχιστον αποτιμητά σε 41 βλ. ΑΠ 307/1993, ΕλλΔνη 1994, βλ. Γάφο, ο.π., σελ.79, βλ. Καρανίκα, ο.π., σελ βλ. Παπαδαμάκη, ο.π. σελ. 248, Μυλωνόπουλο, ο.π., αριθ. 1499, σελ βλ. Κωστάρα, ό.π., αρ. 15, σελ

27 χρήματα, ώστε να μπορεί να διαπιστωθεί αν συντρέχει προφανής δυσαναλογία μεταξύ παροχής και αντιπαροχής 46. Συνομολόγηση περιουσιακών ωφελημάτων είναι η σύναψη συμφωνίας (υποσχετική δικαιοπραξία), με την οποία το ένα μέρος δεσμεύεται να καταβάλει μελλοντική παροχή. Λήψη περιουσιακών ωφελημάτων θεωρείται η άμεση εξασφάλιση της παροχής από τον δράστη, ήτοι η είσπραξη χρημάτων αλλά και η παραλαβή αξιογράφων, τα οποία ενσωματώνουν μη νόμιμους τόκους 47. ε. Η προφανής δυσαναλογία μεταξύ παροχής και αντιπαροχής Μεταξύ της παροχής και της αντιπαροχής πρέπει να υπάρχει προφανής δυσαναλογία, ήτοι ολοφάνερη υπεροχή του περιουσιακού οφέλους έναντι της παροχής 48, η οποία έχει την έννοια ότι η ωφέλεια που αποκομίζει ο ένας σε βάρος του άλλου, υπερβαίνει το μέτρο, που κατά την ανταλλακτική καλή πίστη είναι φυσικό να αποκομίζει 49. Ως μέτρο λαμβάνεται ο αντικειμενικός παρατηρητής, που γνωρίζει τις ειδικές περιστάσεις σύναψης της πιστωτικής δικαιοπραξίας (π.χ. προσωπική κατάσταση των συμβαλλομένων) και κρίνει ότι η διαφορά της αντικειμενικής αξίας των περιουσιακών ωφελημάτων υπερβαίνει το μέτρο που είναι φυσικό και επιτρεπτό κατά τη συναλλακτική καλή πίστη και ωφελείται κάποιος από σύμβαση με οικονομικό περιεχόμενο με αντίστοιχη ζημία του αντισυμβαλλομένου του 50, χωρίς για την κρίση αυτή να απαιτούνται ειδικές γνώσεις, ειδική αιτιολογία ή άλλες συγκριτικές αξιολογήσεις ή υπολογισμοί. Δεν είναι ανάγκη λόγω της δυσαναλογίας να κλονίζεται η οικονομική θέση του παθόντος, ο οποίος μπορεί να είναι πολύ εύπορος και να μην θίγεται σοβαρά 51. Η κρίση για τη συνδρομή του στοιχείου της προφανούς δυσαναλογίας (όχι ο 46 βλ. Μυλωνόπουλο, ό.π., αρ. 1500, σελ βλ. ΑΠ 21/1997, ΠοινΧρ ΜΖ (1997), βλ. Μανωλεδάκη, Ερμηνεία κατ άρθρο των όρων του ειδικού μέρους του Ποινικού Κώδικα, 1996, άρθρο 404, σελ βλ. ΑΠ 382/1992, ΝοΒ 1993, βλ. ΑΠ 307/1993, ΕλλΔνη 1994, ΑιτΕκθ 1933, σελ

28 προσδιορισμός της αξίας της παροχής και της αντιπαροχής) είναι νομική και υπόκειται σε αναιρετικό έλεγχο 52. Η προφανής δυσαναλογία μεταξύ παροχής και αντιπαροχής κρίνεται αντικειμενικά βάσει των περιστάσεων και συνθηκών που ισχύουν κατά τον χρόνο σύναψης της δικαιοπραξίας και όχι τον μεταγενέστερο, κατά τον οποίο προέκυψε η δυσαναλογία 53. Επομένως είναι αδιάφορη η τυχόν μεταγενέστερη αύξηση της αξίας της αντιπαροχής (π.χ. αύξηση της αξίας των μετοχών ή ανατίμηση του νομίσματος), καθώς και η προσωπική πλευρά της ζημίας 54. Επιπλέον η λήψη ενός καταναλωτικού δανείου με το νόμιμο τόκο δεν συνιστά τοκογλυφία, έστω και αν η συνομολόγησή του και η σχετική επιβάρυνση της περιουσίας του οφειλέτη ήταν παντελώς άχρηστη ενόψει των ατομικών συνθηκών και επιδιώξεών του 55. στ. Ο αιτιώδης σύνδεσμος Πρέπει να υπάρχει αντικειμενικός αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της εκμετάλλευσης των καταστάσεων μειονεξίας του οφειλέτη (ανάγκης ή της πνευματικής αδυναμίας κλπ) και της συνομολόγησης ή της λήψης των περιουσιακών ωφελημάτων 56. Εφόσον η συνομολόγηση ή λήψη των τοκογλυφικών ωφελημάτων δεν οφείλεται στην εκμετάλλευση, δεν στοιχειοθετείται τετελεσμένο έγκλημα τοκογλυφίας. Για παράδειγμα ο δράστης επιδιώκει μεν την εκμετάλλευση του οφειλέτη, εκείνος όμως συνομολογεί ή δίνει το περιουσιακό ωφέλημα για άλλο λόγο, π.χ. για να τον δωροδοκήσει, για να επιτύχει την σύναψη ερωτικών σχέσεων. 2. Υποκειμενική υπόσταση Η τοκογλυφία με την ευρεία έννοια τιμωρείται, όταν τελείται με πρόθεση κατά τις γενικές διατάξεις (άρθρα 18, 26 και 27 παρ. 1 του 52 βλ. ΑΠ 186/1958, ΠοινΧρον 1958, βλ. ΑΠ 382/1992, ο.π.. 54 βλ. Μυλωνόπουλο, ο.π. αριθ. 1501, σελ βλ. ΣυμβΠλημΗρ 299/2002, ΠοινΧρ 2003, βλ. Παπαθανασίου σε Χαραλαμπάκη, ο.π., άρθρο 404, αριθ. 11, σελ. 3327, Μπουρόπουλο, ο.π., σελ

29 ΠΚ). Επομένως απαιτείται δόλος οποιασδήποτε μορφής (τουλάχιστον ενδεχόμενος), που να επικαλύπτει όλα τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης του αδικήματος 57. Ο δόλος του δράστη περιλαμβάνει τη γνώση ότι το θύμα βρίσκεται σε κατάσταση ανάγκης, πνευματικής αδυναμίας, κουφότητας, απειρίας ή ψυχικής έξαψης και την θέληση να επωφεληθεί από την υπάρχουσα κατάσταση του τελευταίου κατά τη σύναψη μιας πιστωτικής δικαιοπραξίας, συνομολογώντας ή λαμβάνοντας για τον ίδιο ή τρίτο περιουσιακά ωφελήματα, τα οποία, ανάλογα με τις ειδικές περιστάσεις, κρίνονται προφανώς δυσανάλογα προς την γενόμενη παροχή του θύματος 58. Επομένως ο δόλος πρέπει να εκτείνεται τόσο στη μειονεκτική κατάσταση του παθόντος όσο και στην ύπαρξη προφανούς δυσαναλογίας, ο δε δράστης απαιτείται να σκοπεί στην απόκτηση των ωφελημάτων και να έχει συνείδηση των περιστάσεων που θεμελιώνουν το δυσανάλογο της αντιπαροχής προς την παροχή. Δεν αρκεί απλώς γνώση της διαφοράς μεταξύ παροχής και αντιπαροχής, αλλά απαιτείται μια «κατά παράλληλη στη λαϊκή σφαίρα εκτίμηση» (Parallelwerung in der Laiensphare) ότι πρόκειται για καταφανώς απαράδεκτη δυσαναλογία 59. Εφόσον ο δράστης αγνοεί κάποιο από τα δεδομένα αυτά, π.χ. την υπάρχουσα κατάσταση του θύματος (ανάγκη, ψυχική έξαψη, πνευματική αδυναμία), δεν στοιχειοθετείται η υποκειμενική υπόσταση του αδικήματος, αφού η πλάνη του αυτή (πραγματική πλάνη του άρθρου 30 παρ. 1 του ΠΚ) αποκλείει τον δόλο 60. Επιπλέον, αν ο δράστης πιστεύει εσφαλμένα ότι δικαιούται (και δεν αγνοεί απλώς ότι δεν δικαιούται) να προβεί στη σύναψη της δικαιοπραξίας του άρθρου 57 Για την έννοια του δόλου στον ελληνικό Ποινικό Κώδικα βλ. Μανωλεδάκη, Ποινικό Δίκαιο, Επιτομή Γενικού Μέρους, άρθρα 1-49 ΠΚ, σελ. 216 επ, Ανδρουλάκη, Ποινικό Δίκαιο, Γενικό Μέρος, Ι, Θεωρία για το έγκλημα, 2006, σελ. 266 επ., Χαραλαμπάκη, Σύνοψη Ποινικού Δικαίου, Γενικό Μέρος, Ι, Το έγκλημα, 2010, σελ. 322 επ. 58 βλ. Παπαθανασίου σε Χαραλαμπάκη, ο.π., άρθρο 404, αριθ. 17, σελ. 3329, Παπαδαμάκη, ο.π., σελ βλ. Μυλωνόπουλο, ο.π.., αριθ. 1508, σελ βλ. Μυλωνόπουλο, ο.π.., αριθ. 1509, σελ. 748, Μανωλεδάκη, Ποινικό Δίκαιο, Επιτομή Γενικού Μέρους, άρθρα 1-49 ΠΚ, σελ. 228 επ. 29

30 404 παρ. 1 του ΠΚ με τους διαγραφόμενους σ αυτήν παθολογικούς όρους, η πλάνη του είναι νομική και αίρει τον καταλογισμό σε ενοχή του, εφόσον κριθεί συγγνωστή (άρθρο 31 παρ. 2 του ΠΚ). 3. Νομολογιακές εφαρμογές ΣυμβΠλημΛαρ. 79/2005, Αρμ 2006, 1627: Το Συμβούλιο έκρινε ότι δεν πρέπει να γίνει κατηγορία για το αδίκημα της τοκογλυφίας οποιασδήποτε μορφής σε βάρος του κατηγορουμένου, διευθυντή υποκαταστήματος και εκπροσώπου της ανώνυμης τραπεζικής εταιρίας, η οποία χορήγησε δάνειο στον εγκαλούντα, ύψους 3.000,00 ευρώ, για το χρηματικό ποσό των 293,47 ευρώ, που ο εγκαλών κατέβαλε και αναλογούσε στα διαχειριστικά και λειτουργικά έξοδα του δανείου, χωρίς, ωστόσο, να πρόκειται για συνομολόγηση και λήψη τοκογλυφικού ωφελήματος εκ μέρους του κατηγορουμένου, αφού αποδείχθηκε ότι η επιβάρυνση αυτή αποτέλεσε ρητό όρο της σύμβασης δανείου που υπέγραψε ο εγκαλών, η δε ενδεχόμενη παράλειψή του να μελετήσει επαρκώς τα στοιχεία της σύμβασης, δεν μπορεί να θεμελιώσει σε καμία περίπτωση ποινική ευθύνη του κατηγορουμένου. ΣυμβΠλημΛαρ. 494/2003, Δικογραφία 2003, 482: Από το αποδεικτικό υλικό προέκυψε ότι ο κατηγορούμενος πώλησε στον εγκαλούντα ιταλικά κοσμήματα για τα οποία εκδόθηκαν από τις έως τις τιμολόγια δελτία αποστολής, συνολικής αξίας δρχ. τα οποία έπρεπε να πληρωθούν εντός μηνός από την έκδοση κάθε τιμολογίου. Ωστόσο ο εγκαλών δεν μπόρεσε να καταβάλει στον κατηγορούμενο το οφειλόμενο τίμημα και ο τελευταίος, εκμεταλλευόμενος την ανάγκη, την άσχημη οικονομική κατάσταση και τον φόβο του εγκαλούντος για την μείωση της εμπορικής του φήμης λόγω της διαρροής των οικονομικών του προβλημάτων, τόκιζε τόσο το χρονικό διάστημα καθυστέρησης αποπληρωμής της οφειλής με ποσοστό 4-5% μηνιαίως, όσο και το επιπλέον χρονικό διάστημα καθυστέρησης της πληρωμής, με αποτέλεσμα ο εγκαλών να καταβάλει 30

31 για κάθε συναλλαγή ποσοστό 10% έως 20% επιπλέον της τιμής του εμπορεύματος και επιπροσθέτως να παραδώσει στον κατηγορούμενο 96 μεταχρονολογημένες τραπεζικές επιταγές, ποσού δρχ., που ενσωμάτωναν και τα ποσά των τιμολογίων και τους παράνομους τόκους που επέβαλε ο κατηγορούμενος. Με βάση τα πραγματικά περιστατικά το Συμβούλιο αφενός μεν έπαυσε οριστικά λόγω παραγραφής την ποινική δίωξη εις βάρος του κατηγορουμένου για τις μερικότερες πράξεις της τοκογλυφίας κατ εξακολούθηση, που τελέσθηκαν από τις έως τις κατά την συνομολόγηση περιουσιακών ωφελημάτων σχετικά με την πληρωμή των 21 πρώτων τιμολογίων και την λήψη των επιταγών που εκδόθηκαν από τις έως τις , αφετέρου δε παρέπεμψε τον κατηγορούμενο στο ακροατήριο του αρμόδιου Δικαστηρίου για να δικαστεί για την πλημμεληματικού χαρακτήρα πράξη της τοκογλυφίας του άρθρου 404 παρ.1 του ΠΚ τελεσθείσα κατ εξακολούθηση, κατ επάγγελμα και κατά συνήθεια (ο αυστηρότερος ν. 2721/1999 δεν έχει, κατ άρθρο 2 παρ. 1 του ΠΚ, αναδρομική ισχύ για τις πράξεις που τελέσθηκαν πριν από την ισχύ του) για τις μερικότερες πράξεις της τοκογλυφίας που τελέσθηκαν από τις έως τις κατά την συνομολόγηση περιουσιακών ωφελημάτων σχετικά με την πληρωμή των υπ αριθ τιμολογίων και την λήψη των επιταγών που εκδόθηκαν από τις έως τις ΙΙ. Τοκογλυφία με τη στενή έννοια του όρου (άρθρο 404 παρ. 2 εδ. α ΠΚ) Κατά τη διάταξη του άρθρου 404 παρ. 2 εδ. α ΠΚ «με τις ποινές της τοκογλυφίας τιμωρείται όποιος κατά την παροχή δανείου ή την παράταση της προθεσμίας πληρωμής αυτού ή κατά την ανανέωση ή την προεξόφληση δανείου, συνομολογεί ή παίρνει για τον εαυτό του ή για 31

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. MEΡOΣ A Εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. MEΡOΣ A Εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ MEΡOΣ A Εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας Περ. αριθ. Σελ. Κεφ. Ι. Γενική εισαγωγή 1. Η ιδιοκτησία ως αντικείμενο προσβολής... 1-4 1 2. Xαρακτηριστικά των εγκλημάτων κατά της ιδιοκτησίας... 5-7

Διαβάστε περισσότερα

Το Προστατευόμενο Έννομο Αγαθό στην Πορνογραφία Ανηλίκων

Το Προστατευόμενο Έννομο Αγαθό στην Πορνογραφία Ανηλίκων Φάκελος Το Προστατευόμενο Έννομο Αγαθό στην Πορνογραφία Ανηλίκων Προβλήματα Συρροής Σχετικός με το ζήτημα του προστατευόμενου έννομου αγαθού είναι και ο προβληματισμός για τη συρροή 1 ανάμεσα στην πορνογραφία

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΕΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Το ισχύον νομοθετικό καθεστώς ν.4321 με τροπ. με ν.4337/2015

ΧΡΕΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Το ισχύον νομοθετικό καθεστώς ν.4321 με τροπ. με ν.4337/2015 ΧΡΕΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Το ισχύον νομοθετικό καθεστώς ν.4321 με τροπ. με ν.4337/2015 «1. Όποιος δεν καταβάλλει τα βεβαιωμένα στη Φορολογική Διοίκηση χρέη προς το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τις

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΓΕΝΙΚΩΣ σελ. 2 ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ - ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΓΚΥΡΗΣ ΕΠΙΤΑΓΗΣ - ΑΡΘΡΟ 1 Α) Κείμενο άρθρου 1 επιταγής... Β) Έγκυρη επιταγή Αναγκαία στοιχεία Σχέση με συναλλαγματική...

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 8 ο ΜΑΘΗΜΑ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 8 ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 8 ο ΜΑΘΗΜΑ Ι. Ανώμαλη Εξέλιξη της Ενοχής στις Αμφοτεροβαρείς Συμβάσεις 1. Έννοια Αμφοτεροβαρούς Σύμβασης Οι Αμφοτεροβαρείς Συμβάσεις δημιουργούν ενοχικές υποχρεώσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ...17 Α. Ελληνικές...17 Β. Ξενόγλωσσες...19

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ...17 Α. Ελληνικές...17 Β. Ξενόγλωσσες...19 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ...17 Α. Ελληνικές...17 Β. Ξενόγλωσσες...19 Α. ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Ι. Εισαγωγή...25 ΙΙ. Ιστορική επισκόπηση του θεσμού της ασφάλισης και των νομοθετικών μέτρων που τιμωρούν την απάτη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ 7 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ 7 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ 7 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Ι. Εκπλήρωση της Παροχής από τον Οφειλέτη Εκπλήρωση της Παροχής είναι το σύνολο των πράξεων με τις οποίες (ή των παραλείψεων χωρίς τις οποίες)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ENNOIA ΔΙΚΑΙΟΥ Ι) Ορισμός, έννοια του κανόνα δικαίου, διάκριση από συγγενείς έννοιες ΙΙ) Δίκαιο-ηθική-εθιμοτυπία-συναλλακτικά ήθη ΙΙΙ) Βασικές διακρίσεις του

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΑΣ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΑΣ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΑΣ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ 2017-2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΘΕΜΑ 1 Ο Τι γνωρίζετε για την συντιμωρητή πρότερη και συντιμωρητή ύστερη πράξη; Η

Διαβάστε περισσότερα

Περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας και δικαιώματα των θυμάτων

Περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας και δικαιώματα των θυμάτων Η σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας, όπου τα άτομα περνούν τις περισσότερες ώρες της ημέρας τους, είναι πλέον σύνηθες φαινόμενο. Ως σεξουαλική παρενόχληση ορίζεται κάθε ανεπιθύμητη λεκτική, μη λεκτική

Διαβάστε περισσότερα

Ενώπιον του Α Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών

Ενώπιον του Α Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών Ενώπιον του Α Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών Δικάσιμος: 01.10.2015 ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ (που αναπτύχθηκαν προφορικώς και καταχωρίζονται στα πρακτικά της συνεδρίασης κατ άρθρ. 141 παρ. 2 ΚΠΔ) Των:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η γενική ρήτρα των χρηστών ηθών (ΑΚ 178) 1. Γενικά... 17 Ι. Η λειτουργία της διατάξεως ως φραγμού στην ελευθερία διαπλάσεως των ιδιωτικών έννομων σχέσεων... 17 ΙΙ. Το άρθρο 178

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... VII ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... XV ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... VII ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... XV ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... VII ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... XV ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΤΟ ΞΕΠΛΥΜΑ ΒΡΟΜΙΚΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΩΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ 1. Εισαγωγή...5 2. Η επιρροή του αμερικανικού

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016 ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016 Ευθύνη του Δημοσίου Έννοια ευθύνης του Δημοσίου υποχρέωση του Δημοσίου, των ΟΤΑ, των ΝΠΔΔ, να αποζημιώσουν τρίτα πρόσωπα για ζημίες που έχουν

Διαβάστε περισσότερα

Η ποινικοποίηση της διαφθοράς στον ιδιωτικό τομέα: Το διεθνές νομικό πλαίσιο και το παράδειγμα της Ελλάδας

Η ποινικοποίηση της διαφθοράς στον ιδιωτικό τομέα: Το διεθνές νομικό πλαίσιο και το παράδειγμα της Ελλάδας Η ποινικοποίηση της διαφθοράς στον ιδιωτικό τομέα: Το διεθνές νομικό πλαίσιο και το παράδειγμα της Ελλάδας ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΑΣ, ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΝΟΜΙΚΉΣ ΣΧΟΛΗΣ Α.Π.Θ. Ι. Εισαγωγή Η ιστορία του εγκλήματος

Διαβάστε περισσότερα

Του Συνεργάτη μας Ηλία Κοντάκου, Δικηγόρου, υπ. Διδάκτορoς Παν/μίου Αθηνών

Του Συνεργάτη μας Ηλία Κοντάκου, Δικηγόρου, υπ. Διδάκτορoς Παν/μίου Αθηνών Του Συνεργάτη μας Ηλία Κοντάκου, Δικηγόρου, υπ. Διδάκτορoς Παν/μίου Αθηνών ΕΝΟΧΗ Α. ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΝΟΧΗΣ Έννοια. Ενοχή είναι η νομική σχέση μεταξύ δύο προσώπων, του οφειλέτη αφ ενός και του δανειστή

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Δικαίου Επιχειρήσεων Διάλεξη 3 η. Νικόλαος Καρανάσιος

Αρχές Δικαίου Επιχειρήσεων Διάλεξη 3 η. Νικόλαος Καρανάσιος Αρχές Δικαίου Επιχειρήσεων Διάλεξη 3 η Νικόλαος Καρανάσιος Φυσικά και Νομικά πρόσωπα. Φυσικό Πρόσωπο Ικανότητα Δικαιοπραξίας Κατάλληλη Ηλικία Υγεία Μη απαγόρευση Κάτοικος Επικράτειας Ιθαγένεια Ιδιότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 6 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 6 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 6 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. Έννοια και Στοιχεία Ενοχής Ενοχή είναι η σχέση με την οποία ένα πρόσωπο έχει υποχρέωση προς ένα άλλο σε παροχή. Η παροχή μπορεί να συνίσταται

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα 1Ο Απριλίου 2013 ΠΡΟΣ

Αθήνα 1Ο Απριλίου 2013 ΠΡΟΣ ι i ιι Αθήνα 1Ο Απριλίου 2013 ΕΜΗΝΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΑ Ο ΕΣΑΓΈΛΕΥΣ ΤΟΥ ΑΡΕΟΥ ΠΑΓΟΥ ΤΜΗΜΑ ΔIΟΚΗΤιΚΟ ΤΗΛ. 2106411526 ΦΑΞ 2106411523 Αριθ. Πρωτ.: 1071 Αριθμός Γνωμοδότησης: 3/13 ΠΡΟΣ το Υπουργείο Οlκονομικών- Γενική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Συντομογραφίες...15 Ελληνικές...15 Ξενόγλωσσες...18

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Συντομογραφίες...15 Ελληνικές...15 Ξενόγλωσσες...18 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Συντομογραφίες...15 Ελληνικές...15 Ξενόγλωσσες...18 Εισαγωγή: Το φυσικό περιβάλλον ως ρυθμιστικό αντικείμενο του αστικού δικαίου: μια γενική θεώρηση 1. Ο παραπληρωματικός χαρακτήρας του αστικού

Διαβάστε περισσότερα

Αποφάσεις Ανωτάτου Δικαστηρίου & Επαρχιακών Δικαστηρίων ανά άρθρο του Νόμου ΛΕΥΚΩΣΙΑ Λούης Παρλάς

Αποφάσεις Ανωτάτου Δικαστηρίου & Επαρχιακών Δικαστηρίων ανά άρθρο του Νόμου ΛΕΥΚΩΣΙΑ Λούης Παρλάς Αποφάσεις Ανωτάτου Δικαστηρίου & Επαρχιακών Δικαστηρίων ανά άρθρο του Νόμου ΛΕΥΚΩΣΙΑ 2018 Λούης Παρλάς Συμβάσεις Κεφ. 149 Επιμέλεια Έκδοσης: Λούης Παρλάς Β.Α. (ECO) Copyright ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΚΟΝΟΜΟΣ ISBN: 978-9925-558-08-7

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΑΣ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΑΣ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΑΣ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Θέμα: Ο Α, μόνιμος κάτοικος Σουηδίας, είναι κύριος ενός οικοπέδου που βρίσκεται σε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: «ΓΕΝΙΚΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΙΚΑΙΟ» A ΚΛΙΜΑΚΙΟ (Α-Κ)

ΜΑΘΗΜΑ: «ΓΕΝΙΚΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΙΚΑΙΟ» A ΚΛΙΜΑΚΙΟ (Α-Κ) ΜΑΘΗΜΑ: «ΓΕΝΙΚΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΙΚΑΙΟ» A ΚΛΙΜΑΚΙΟ (Α-Κ) ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΙΝΗ ΚΑΙ Η ΙΚΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΤΗΣ ΒΑΣΗ H ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΟΙΝΩΝ. NULLUM CRIMEN, NULLA POENA SINE LEGE ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΒΑΘΜΙ ΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Φορολογικό Δίκαιο. Συνταγματικά ατομικά δικαιώματα. Α. Τσουρουφλής

Φορολογικό Δίκαιο. Συνταγματικά ατομικά δικαιώματα. Α. Τσουρουφλής Φορολογικό Δίκαιο Συνταγματικά ατομικά δικαιώματα Α. Τσουρουφλής 16/4/2018 Η οικονομική ελευθερία Δεν επιτρέπεται η φορολογία να περιορίζει υπέρμετρα την άσκηση επαγγέλματος Τα τεκμήρια δεν προσκρούουν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ

ΕΚΘΕΣΗ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ Β ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΧΕΔΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΝΟΜΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ «Για την προσαρµογή της ελληνικής νοµοθεσίας προς τις διατάξεις της Ο- δηγίας 2005/35/ΕΚ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 1. Ο συγκρητικός χαρακτήρας του 14 ου κεφαλαίου του Δεύτερου βιβλίου του ΠΚ...1 2. Η ατελής αναγνώριση και προστασία κοινωνικών εννόμων αγαθών στην νεοελληνική πραγματικότητα...3

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος... VII Εισαγωγή... 1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Τα προς δόμηση υλικά για τη δογματική κατασκευή της εξ αμελείας δια παραλείψεως τέλεσης ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η δογματική ύλη της μη γνήσιας παράλειψης

Διαβάστε περισσότερα

Αριθ. 1384/2000 Τμ. Στ

Αριθ. 1384/2000 Τμ. Στ Αριθ. 1384/2000 Τμ. Στ Προεδρεύων ο κ. Κ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ, αντιπρόεδρος Εισηγητής ο κ. Θ. ΛΑΦΑΖΑΝΟΣ, αρεοπαγίτης Δικηγόροι οι κ.κ. Γ. Τσιπινιάς, Ι. Αποστολίδης Επιταγή. Αθλητισμός. Ακυρότητα. Είναι άκυρη

Διαβάστε περισσότερα

Αποφάσεις Ανωτάτου Δικαστηρίου & Επαρχιακών Δικαστηρίων ανά άρθρο του Νόμου ΛΕΥΚΩΣΙΑ Λούης Παρλάς

Αποφάσεις Ανωτάτου Δικαστηρίου & Επαρχιακών Δικαστηρίων ανά άρθρο του Νόμου ΛΕΥΚΩΣΙΑ Λούης Παρλάς Αποφάσεις Ανωτάτου Δικαστηρίου & Επαρχιακών Δικαστηρίων ανά άρθρο του Νόμου ΛΕΥΚΩΣΙΑ 2018 Λούης Παρλάς Συμβάσεις Κεφ. 149 Επιμέλεια Έκδοσης: Λούης Παρλάς Β.Α. (ECO) Copyright ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΚΟΝΟΜΟΣ ISBN: 978-9925-558-08-7

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: «Η ιστορική μέθοδος ερμηνείας» Υπεύθυνος καθηγητής: κ. Ανδρέας Δημητρόπουλος

Θέμα: «Η ιστορική μέθοδος ερμηνείας» Υπεύθυνος καθηγητής: κ. Ανδρέας Δημητρόπουλος Θέμα: «Η ιστορική μέθοδος ερμηνείας» Υπεύθυνος καθηγητής: κ. Ανδρέας Δημητρόπουλος Η Ιστορία, όπως τονίζει ο Μεγαλοπολίτης ιστορικός Πολύβιος σε μια ρήση του, μας διδάσκει ότι τίποτα δεν γίνεται στην τύχη

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3413, 16/6/2000

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3413, 16/6/2000 Ο περί Περιουσίας Αποθανόντων Προσώπων (Φορολογικές Διατάξεις) Νόμος του 2000 εκδίδεται με δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας σύμφωνα με το Αρθρο 52 του Συντάγματος. Αριθμός 78(Ι)

Διαβάστε περισσότερα

669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ)

669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) 669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) Δικαίωμα για παροχή έννομης προστασίας κατά το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ. Εννοια και περιεχόμενο. Θέσπιση από τον κοινό νομοθέτη περιορισμών και προϋποθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΠολΠρωτΑθ 528/2002

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΠολΠρωτΑθ 528/2002 ΠολΠρωτΑθ 528/2002 Προστασία καταναλωτή. Προστασία προσωπικών δεδομένων. Τράπεζες. Συλλογική αγωγή. Ενώσεις καταναλωτών. Νομιμοποίηση. (..) Ι. Από τις συνδυασμένες διατάξεις των αρ. 4 παρ. 2, 6, 12 παρ.

Διαβάστε περισσότερα

περιεχόμενα Πρόλογος 15 Εισαγωγή "ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΑΙΚΑΙΟΥ"

περιεχόμενα Πρόλογος 15 Εισαγωγή ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΑΙΚΑΙΟΥ περιεχόμενα Πρόλογος 15 Εισαγωγή "ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΑΙΚΑΙΟΥ" α. Έννοια του δικαίου 18 1. Ορισμός του δικαίου 18 2. Χαρακτηριστικά στοιχεία του δικαίου 18 3. Δίκαιο και ηθική 19 4. Δίκαιο και χρηστά

Διαβάστε περισσότερα

Διαφάνεια των όρων της σύµβασης µεταξύ καταναλωτή (επιλέγοντα πελάτη) και παρόχου υπηρεσιών στον τοµέα της ενέργειας.

Διαφάνεια των όρων της σύµβασης µεταξύ καταναλωτή (επιλέγοντα πελάτη) και παρόχου υπηρεσιών στον τοµέα της ενέργειας. Διαφάνεια των όρων της σύµβασης µεταξύ καταναλωτή (επιλέγοντα πελάτη) και παρόχου υπηρεσιών στον τοµέα της ενέργειας. Ευγενία Σαρίκου Δικηγόρος- Μ.Δ.Ε Ποινικού Δικαίου Α.Π.Θ Με το Ν. 4001/2011 «Για την

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΑΠΟ ΑΜΕΛΕΙΑ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΑΠΟ ΑΜΕΛΕΙΑ Ε. Συμεωνίδου Καστανίδου Καθηγήτρια Ποινικού Δικαίου στο ΑΠΘ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΑΠΟ ΑΜΕΛΕΙΑ Συχνή η ενασχόληση των δικαστηρίων με την ποινική ευθύνη των γιατρών από αμέλεια, τόσο περισσότερο όσο η

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΑΡΧΕΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΕΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ Δίκαιο: είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων, που ρυθμίζουν, κατά τρόπο υποχρεωτικό, την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων (βλ. σελ. 5) Δημόσιο Δίκαιο:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. V. Η εμπιστοσύνη ως αυτόνομο θεμέλιο ευθύνης του παραγωγού 17

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. V. Η εμπιστοσύνη ως αυτόνομο θεμέλιο ευθύνης του παραγωγού 17 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Ι. Ενοποίηση του ευρωπαϊκού δικαίου.. 1 1. Ο εθνικός χαρακτήρας του αστικού δικαίου 1 2. Προώθηση της ενοποιήσεως μέσω της Ευρωπαϊκής Ενώσεως...

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ Θέµα:

Διαβάστε περισσότερα

«Βασικές Αρχές Ασφάλισης Ζημιών»

«Βασικές Αρχές Ασφάλισης Ζημιών» «Βασικές Αρχές Ασφάλισης Ζημιών» Δρ Βαγγέλης Τσουκάτος 1 Τι είναι Ασφάλιση Ζημιών Ασφάλιση ζημιών είναι: η ασφάλιση περιουσιακών στοιχείων ή ενεργητικού, η ασφάλιση κινδύνων που απειλούν την δημιουργία

Διαβάστε περισσότερα

LEGAL INSIGHT ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΕΙΚΟΝΙΚΩΝ-ΠΛΑΣΤΩΝ ΤΙΜΟΛΟΓΙΩΝ ΜΕΤΑ ΤΙΣ

LEGAL INSIGHT ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΕΙΚΟΝΙΚΩΝ-ΠΛΑΣΤΩΝ ΤΙΜΟΛΟΓΙΩΝ ΜΕΤΑ ΤΙΣ LEGAL INSIGHT ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΕΙΚΟΝΙΚΩΝ-ΠΛΑΣΤΩΝ ΤΙΜΟΛΟΓΙΩΝ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ 4335/2015 ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Γιώργος Ψαράκης ΜΔΕ, LL.M., PgCert Μετά την ψήφιση του νόμου 4335/2015,

Διαβάστε περισσότερα

(2015) 1 PRO JUSTITIA. «Αρχή Υπεύθυνου Δανεισμού» Άννα Οβσεπιάν, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια

(2015) 1 PRO JUSTITIA. «Αρχή Υπεύθυνου Δανεισμού» Άννα Οβσεπιάν, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Τόμος 1, 2015 «Αρχή Υπεύθυνου Δανεισμού» Άννα Οβσεπιάν, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο υπεύθυνος δανεισμός ορίζεται ως το σύνολο των καλών πρακτικών διαφάνειας και υπευθυνότητας, πληροφόρησης και προστασίας

Διαβάστε περισσότερα

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΟλΑΠ 18/1999

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΟλΑΠ 18/1999 ΟλΑΠ 18/1999 Παροχή δικηγορικών υπηρεσιών. Ευθύνη δικηγόρου για ζημία πελάτη. - Η παροχή δικηγορικών υπηρεσιών δεν υπάγεται στο ν. 2251/1994. Η ευθύνη των δικηγόρων για ζημία που προκλήθηκε κατά την παροχή

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Χουρδάκης Ευστράτιος Σελίδα 1

Περιεχόμενα. Χουρδάκης Ευστράτιος Σελίδα 1 Περιεχόμενα Τεκμήριο νομιμότητας... 2 Διοικητικός καταναγκασμός... 2 Παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας... 2 Σύνθετη διοικητική ενέργεια:... 3 Αρχή της νομιμότητας της διοίκησης.... 3 Αρχή της υπεροχής

Διαβάστε περισσότερα

H ποινική ευθύνη του Διευθύνοντος Συμβούλου

H ποινική ευθύνη του Διευθύνοντος Συμβούλου H ποινική ευθύνη του Διευθύνοντος Συμβούλου 24 Νοεμβρίου 2016 Περιεχόμενα Εισαγωγή Ποινική ευθύνη Ζημία Εργατικά/ Εργασιακά/ Ασφαλιστικές εισφορές Προσωπικά δεδομένα Αθέμιτος/ Ελεύθερος Ανταγωνισμός Πνευματική/

Διαβάστε περισσότερα

Έχει ανακύψει εκατοντάδες φορές το ζήτημα τα τελευταία χρόνια στην ελληνική νομολογία και

Έχει ανακύψει εκατοντάδες φορές το ζήτημα τα τελευταία χρόνια στην ελληνική νομολογία και LEGAL INSIGHT ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΝΟΜΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΜΕΝΗΣ ΠΩΛΗΣΗΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ Γιώργος Ψαράκης Έχει ανακύψει εκατοντάδες φορές το ζήτημα τα τελευταία χρόνια στην ελληνική νομολογία και έχει

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ...VII ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ... XV 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 Ι. Αντικείμενο της έρευνας... 1 ΙΙ. Η διάρθρωση της ύλης... 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΤΑ ΔΟΓΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΜΕΝΟ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ «ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΑΠΟ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ»

ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΜΕΝΟ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ «ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΑΠΟ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ» ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΠΡΟΕΔΡΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΜΕΝΟ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ «ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΑΠΟ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ» Αθήνα, 8-10-2012 Με άρθρο στο

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 από 5. Τ

Σελίδα 1 από 5. Τ Σελίδα 1 από 5 ΔΕΟ 10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟΙ Α & Α1 & Β ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ 1. Τι είναι κράτος; Κράτος: είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. Δίκαιο είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων που ρυθμίζουν με τρόπο υποχρεωτικό την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. Δίκαιο είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων που ρυθμίζουν με τρόπο υποχρεωτικό την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ Δίκαιο είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων που ρυθμίζουν με τρόπο υποχρεωτικό την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων. 1.1.Χαρακτηριστικά του Δικαίου Ετερόνομοι κανόνες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η θέση της πολιτικής αγωγής στην ποινική δίκη. ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Νομιμοποίηση του πολιτικώς ενάγοντος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η θέση της πολιτικής αγωγής στην ποινική δίκη. ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Νομιμοποίηση του πολιτικώς ενάγοντος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η θέση της πολιτικής αγωγής στην ποινική δίκη 1. Η πολιτική αγωγή στην ελληνική ποινική δίκη... 1 2. Νομική φύση της πολιτικής αγωγής Ο μικτός χαρακτήρας της... 6 2.1. Η βλάβη που

Διαβάστε περισσότερα

Α Π Ο Φ Α Σ Η ΑΡ. 26/2004

Α Π Ο Φ Α Σ Η ΑΡ. 26/2004 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα 26-04-2004 ΑΠ: 877 ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Α Π Ο Φ Α Σ Η ΑΡ. 26/2004 ΘΕΜΑ: Όροι για την νόµιµη επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα για τους σκοπούς

Διαβάστε περισσότερα

Κύκλος Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ΠΟΡΙΣΜΑ. Θέμα: ΑΠΟΔΟΧΉ ΜΕΤΑΦΡΆΣΕΩΝ ΔΙΚΗΓΌΡΟΥ

Κύκλος Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ΠΟΡΙΣΜΑ. Θέμα: ΑΠΟΔΟΧΉ ΜΕΤΑΦΡΆΣΕΩΝ ΔΙΚΗΓΌΡΟΥ Κύκλος Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ΠΟΡΙΣΜΑ [Ν. 3094/03 Συνήγορος του Πολίτη και άλλες διατάξεις, άρ. 4 6] Θέμα: ΑΠΟΔΟΧΉ ΜΕΤΑΦΡΆΣΕΩΝ ΔΙΚΗΓΌΡΟΥ Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη: Ανδρέας Τάκης Ειδικός Επιστήμονας:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος. Συντομογραφίες..

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος. Συντομογραφίες.. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος Συντομογραφίες.. VII XV Α. Εγκλήματα κατά της τιμής (ά. 361-369 ΠΚ) Βασική βιβλιογραφία... 1 Ι. Εισαγωγή. 1 1. Το έννομο αγαθό της τιμής (1-26)... 3 1.1. Τι προστατεύεται.. 3 1.1.1.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΠΟΙΝΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ Ν. 4411/2016

ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΠΟΙΝΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ Ν. 4411/2016 1 ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΠΟΙΝΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ Ν. 4411/2016 2 Περιεχόμενα Περιεχόμενα 3 Άρθρο 13 4 Έννοια όρων του Κώδικα Άρθρο 292Β 5 Παρακώλυση λειτουργίας πληροφοριακών συστημάτων Άρθρο 292Γ 6 Άρθρο

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΑ: ΠΟΙΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ NB (2002) σελ

ΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΑ: ΠΟΙΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ NB (2002) σελ ΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΑ: ΠΟΙΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ NB (2002) σελ. 949-950. Υπεξαίρεση στρατιωτικών πραγµάτων κατά τη διάταξη του άρθρου 147 του Ν.2287/95 (Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα). (Σε ποιου την κυριότητα ανήκουν υπεξαιρεθέντα

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4173, 18/7/2008 NOMOΣ ΠΟΥ ΠΡΟΝΟΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΔΟΛΙΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΚ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΣ ΠΙΣΤΩΤΩΝ

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4173, 18/7/2008 NOMOΣ ΠΟΥ ΠΡΟΝΟΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΔΟΛΙΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΚ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΣ ΠΙΣΤΩΤΩΝ NOMOΣ ΠΟΥ ΠΡΟΝΟΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΔΟΛΙΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΚ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΣ ΠΙΣΤΩΤΩΝ Η Βουλή των Αντιπροσώπων ψηφίζει ως ακολούθως: Συνοπτικός τίτλος. 1. Ο παρών Νόμος θα αναφέρεται ως ο περί Καταδολίευσης των

Διαβάστε περισσότερα

Η Δεοντολογία διδάσκει τη σωστή, την άψογη στάση και συμπεριφορά του γιατρού απέναντι στον άρρωστο συνάνθρωπό του, απέναντι στο συνάδελφό του και

Η Δεοντολογία διδάσκει τη σωστή, την άψογη στάση και συμπεριφορά του γιατρού απέναντι στον άρρωστο συνάνθρωπό του, απέναντι στο συνάδελφό του και Η Δεοντολογία διδάσκει τη σωστή, την άψογη στάση και συμπεριφορά του γιατρού απέναντι στον άρρωστο συνάνθρωπό του, απέναντι στο συνάδελφό του και στην κοινωνία μέσα στην οποία ζει και αναπτύσσεται. Οι

Διαβάστε περισσότερα

εναγομένου στην πολιτική δίκη της καταδολίευσης δανειστών (παυλιανή αγωγή)». Το άρθρο

εναγομένου στην πολιτική δίκη της καταδολίευσης δανειστών (παυλιανή αγωγή)». Το άρθρο LEGAL INSIGHT Η ΑΜΥΝΑ ΤΟΥ ΕΝΑΓΟΜΕΝΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΚΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΔΟΛΙΕΥΣΗΣ ΔΑΝΕΙΣΤΩΝ - ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ Η ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΘΕΣΗΣ ΒΛΑΒΗΣ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΣΤΩΝ. Γιώργος Κεφαλάς L.LM. mult., M.Sc. Η αύξηση των κόκκινων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ι. Η πρωτότυπη κτήση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας... 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ι. Η πρωτότυπη κτήση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας... 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ι. Η πρωτότυπη κτήση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας...1 1. Εισαγωγή... 1 2. Η λύση του εργατικού δικαίου... 2 2.1. Εισαγωγικά... 2 2.2. Master and Servant Principle... 3 2.3. Η σύγχρονη

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ BULK SMS ΤΗΣ CYTACOM SOLUTIONS

ΟΡΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ BULK SMS ΤΗΣ CYTACOM SOLUTIONS ΟΡΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ BULK SMS ΤΗΣ CYTACOM SOLUTIONS 1. ΓΕΝΙΚΑ 1.1 Η Υπηρεσία Μαζικής Αποστολής Μηνυμάτων (Bulk SMS) (που στο εξής θα καλείται «η Υπηρεσία») παρέχει τη δυνατότητα σε οποιοδήποτε νομικό ή φυσικό

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ. Αθήνα 12 Νοεμβρίου 2013

ΣΧΕΔΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ. Αθήνα 12 Νοεμβρίου 2013 ΣΧΕΔΙΟ Αποστολή με fax & e-mail ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ Ταχ. Δ/νση: Σταδίου 27 Ταχ. Κώδικας:101 83 ΑΘΗΝΑ Πληροφορίες:

Διαβάστε περισσότερα

Υπεύθυνη δήλωση σχετικά με τα κριτήρια αποκλεισμού και τα κριτήρια επιλογής

Υπεύθυνη δήλωση σχετικά με τα κριτήρια αποκλεισμού και τα κριτήρια επιλογής Υπεύθυνη δήλωση σχετικά με τα κριτήρια αποκλεισμού και τα κριτήρια επιλογής [Ο υπογράφων] [Η υπογράφουσα] [να συμπληρωθεί το ονοματεπώνυμο του υπογράφοντος στο παρόν έντυπο]: (μόνο για φυσικά πρόσωπα)

Διαβάστε περισσότερα

Συγκροτήθηκε από την Ειρηνοδίκη όρισε η Πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Διοίκησης του Ειρηνοδικείου Αθηνών, με την παρουσία της Γραμματέως

Συγκροτήθηκε από την Ειρηνοδίκη όρισε η Πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Διοίκησης του Ειρηνοδικείου Αθηνών, με την παρουσία της Γραμματέως ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ' J γ Αριθμός απόφασης V* > 3 3 0 /2014 ^ 1 r ΤΟ ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Συγκροτήθηκε από την Ειρηνοδίκη, την οποία όρισε η Πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Διοίκησης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 1. Σύμβαση εξηρτημένης εργασίας

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 1. Σύμβαση εξηρτημένης εργασίας ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Σύμβαση εξηρτημένης εργασίας. 1. Η σύμβαση εξηρτημένης εργασίας. 2. Το στοιχείο της εξαρτήσεως 3. Σύμβαση εταιρείας... 4. Ενδείξεις διαφοροποιήσεως μεταξύ συμβάσεως εξηρτημένης εργασίας

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ.

Διοικητικό Δίκαιο. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ...IX ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...XI ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ...IX ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...XI ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ...IX ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...XI ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Η αναπόδραστη ατέλεια της δικαιοπρακτικής ρύθμισης...3 I. Η δικαιοπρακτική ελευθερία και το κανονιστικό περιεχόμενο της δικαιοπραξίας...3

Διαβάστε περισσότερα

Ενημερωτικό σημείωμα για το νέο νόμο 3886/2010 για τη δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων. (ΦΕΚ Α 173)

Ενημερωτικό σημείωμα για το νέο νόμο 3886/2010 για τη δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων. (ΦΕΚ Α 173) Ενημερωτικό σημείωμα για το νέο νόμο 3886/2010 για τη δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων. (ΦΕΚ Α 173) Ψηφίστηκε προ ολίγων ημερών από τη Βουλή ο νέος νόμος 3886/2010 σε σχέση με την

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΕΤΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ 2422/2012

ΕΦΕΤΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ 2422/2012 ΕΦΕΤΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ 2422/2012 (...) ΙΙ. Με την απευθυνόμενη στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών από 11.3.2010 και με αριθμό έκθεσης κατάθεσης.../2010 αγωγή, που άσκησε η ενάγουσα ανώνυμη εταιρία με την

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Έγγραφη Σύσταση Πόρισμα. ΣΧΕΤ. : Αρ. πρωτ. B/5976/31.07.08, Β/8293/10.11.2008 έγγραφά μας.

ΘΕΜΑ: Έγγραφη Σύσταση Πόρισμα. ΣΧΕΤ. : Αρ. πρωτ. B/5976/31.07.08, Β/8293/10.11.2008 έγγραφά μας. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Χειρίστρια: Δρ. Ζέτα Θεοχαροπούλου Ειδική Επιστήμονας Ηλεκτρον. Δ/νση: gtheocha@synigoroskatanaloti.gr ΠΡΟΣ: 1. ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε. Τομέα Εξυπηρέτησης Πελατείας Ακαδημίας

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ. Ευαγγελία Ανδρουλάκη Χριστίνα Κατάκη Χρήστος Παπαδόπουλος. Επιστημονικά Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Χριστίνα Ζαραφωνίτου

ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ. Ευαγγελία Ανδρουλάκη Χριστίνα Κατάκη Χρήστος Παπαδόπουλος. Επιστημονικά Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Χριστίνα Ζαραφωνίτου ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Ευαγγελία Ανδρουλάκη Χριστίνα Κατάκη Χρήστος Παπαδόπουλος ΠΜΣ «Η σύγχρονη εγκληματικότητα και η αντιμετώπισή της» Πάντειο Πανεπιστήμιο Επιστημονικά Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Χριστίνα Ζαραφωνίτου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ. Προλογικό σημείωμα... Εισαγωγικές παρατηρήσεις... 1

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ. Προλογικό σημείωμα... Εισαγωγικές παρατηρήσεις... 1 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Προλογικό σημείωμα...... VII Εισαγωγικές παρατηρήσεις............ 1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Οι υποχρεώσεις εχεμύθειας και μη ανταγωνισμού κατά τη διάρκεια της σύμβασης εργασίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα : Η αρνητική αναθεώρηση ανατρέπει το δικαιοπρακτικό θεμέλιο των δημοσίων συμβάσεων στα έργα. Απαιτείται νομοθετική ρύθμιση.

Θέμα : Η αρνητική αναθεώρηση ανατρέπει το δικαιοπρακτικό θεμέλιο των δημοσίων συμβάσεων στα έργα. Απαιτείται νομοθετική ρύθμιση. Αθήνα, 04 Μαίου 2015 Αριθ. Πρωτ.1273 Προς Τον Υπουργό Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού κ. Γεώργιο Σταθάκη Τον Υπουργό Επικρατείας κ. Αλέξανδρο Φλαμπουράρη Τον Αναπληρωτή Υπουργό Οικονομίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι ΕΝΝΟΙΑ, ΚΛΑΔΟΙ ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ 1. Έννοια δικαίου... 1 2. Κανόνας δικαίου... 3 2.1 Έννοια κανόνα δικαίου... 3 2.2 Εφαρμογή κανόνα δικαίου... 4 2.3 Ερμηνεία κανόνα δικαίου...

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Γεώργιος Κ. Πατρίκιος, Δικηγόρος, LL.M., Υπ. Δ.Ν. ΕΝΟΤΗΤΑ : «ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ-ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ» - 1 - Οι δημόσιοι υπάλληλοι περαιτέρω οφείλουν να

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, 5 Νοεμβρίου 2007 Αριθ. Πρωτ.: 1517. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΑΞΙΟΠΟΙΝΗΣ ΠΡΑΞΗΣ (κατ άρθρο 37 παρ. 2 και 3 ΚΠΔ) -----------

Αθήνα, 5 Νοεμβρίου 2007 Αριθ. Πρωτ.: 1517. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΑΞΙΟΠΟΙΝΗΣ ΠΡΑΞΗΣ (κατ άρθρο 37 παρ. 2 και 3 ΚΠΔ) ----------- ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Πληροφορίες: Δρ. Ν. Βασιλική Μπώλου Βοηθός Συνήγορος του Καταναλωτή Χειρίστρια: Όλγα Αλεξίου Ειδική Επιστήμονας Τηλ: 210-6460458 Ηλεκτρον. Δ/νση: oalexiou@synigoroskatanaloti. gr Αθήνα,

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 15.6.2015 COM(2015) 292 final 2015/0131 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με την υπογραφή, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ι Σ Η Γ Η Τ Ι Κ Ο Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α

Ε Ι Σ Η Γ Η Τ Ι Κ Ο Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΗΜΑΘΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ- ΔΟΜΗΣΗΣ-ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ - ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ Γραφείο: Δ3 Ταχ. Δ/νση : Βικέλα 4 Ταχ. Κωδ.: 59132, Βέροια

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανός Παπαγεωργίου -Γονατάς,

Στυλιανός Παπαγεωργίου -Γονατάς, Στυλιανός Παπαγεωργίου -Γονατάς, Aναπληρωτής Καθηγητής Ποινικού Δικαίου Νομικής Σχολής Δ.Π.Θ. Έτος γέννησης: 1958 Τόπος γέννησης: Αθήνα Απόφοιτος : Νομικής Σχολής Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Πτυχίο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΜΟΣ Δ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2018 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ : ΒΙΚΥ ΒΑΡΔΑ

ΤΟΜΟΣ Δ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2018 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ : ΒΙΚΥ ΒΑΡΔΑ ΤΟΜΟΣ Δ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-2018 ΜΑΡΤΙΟΣ 2018 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ : ΒΙΚΥ ΒΑΡΔΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οι εμπορικές πράξεις αποτελούν κομμάτι της καθημερινής μας ζωής. Τη στιγμή που κάποιος πωλεί ένα ζευγάρι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ν. 3126/2003 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ»

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ν. 3126/2003 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ» ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ν. 3126/2003 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ» Όπως αναφέρεται στην από 19 Οκτωβρίου 2010, προς την Βουλή των Ελλήνων, Έκθεση της Ειδικής Μόνιμης

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014 ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014 Κεφάλαιο πρώτο: ΙΙ. Η διοίκηση, ΙΙΙ. Το διοικητικό δίκαιο (σελ. 16 25) Σκοπός των ως

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ι Σ Η Γ Η Τ Ι Κ Ο Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α

Ε Ι Σ Η Γ Η Τ Ι Κ Ο Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΗΜΑΘΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ- ΔΟΜΗΣΗΣ-ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ - ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ Γραφείο: Δ3 Ταχ. Δ/νση : Βικέλα 4 Ταχ. Κωδ.: 59132, Βέροια

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ, ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ & ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ. Βικέλα 4, Τ.Κ , Βέροια. Γραμματεία: , Fax:

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ, ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ & ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ. Βικέλα 4, Τ.Κ , Βέροια. Γραμματεία: , Fax: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΗΜΑΘΙΑΣ Βέροια, 4-07-2018 ΓΡΑΦΕΙΟ : ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ * : ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ?: ΤΗΛΕΦΩΝΟ (: Fax: e-mail: Δ3 Βικέλα 4, 591 32 Βέροια B. Καραγκιόζογλου Χ. Σαπλαχίδου 2331050589 23313 50611 23310

Διαβάστε περισσότερα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα Θέμα: Θρησκευτική Ελευθερία Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα αναφορικά με το περιεχόμενο του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας

Διαβάστε περισσότερα

e-mail: grammateia@synigoroskatanaloti.gr

e-mail: grammateia@synigoroskatanaloti.gr ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Εισηγήτρια: ρ. Ζέτα Θεοχαροπούλου Ειδική Επιστήµονας Ηλεκτρον. /νση: gtheocha@synigoroskatanaloti.gr ΠΡΟΣ: 1. ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ Σοφοκλέους 11 105 59 Αθήνα 2. Χ ΚΑΤΑΓΓΕΛΛΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Σύνταξη γνωματεύσεων. Ποιες οι ευθύνες. Έλενα Παπαευαγγέλου Δικηγόρος

Σύνταξη γνωματεύσεων. Ποιες οι ευθύνες. Έλενα Παπαευαγγέλου Δικηγόρος Σύνταξη γνωματεύσεων. Ποιες οι ευθύνες. Έλενα Παπαευαγγέλου Δικηγόρος Είναι μία ιατρική πράξη. Άρθρο 1 παρ. 3 του ν. 3418/2005 «ΚΩΔΙΚΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ»: «3. Στην έννοια της ιατρικής πράξης περιλαμβάνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΗ. Χρόνος αναθεώρησης εργασιών που έχουν εκτελεσθεί προ της έγκρισης Α.Π.Ε. Ανώνυµη εταιρεία µέλος του ΣΑΤΕ υπέβαλε το ακόλουθο ερώτηµα:

ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΗ. Χρόνος αναθεώρησης εργασιών που έχουν εκτελεσθεί προ της έγκρισης Α.Π.Ε. Ανώνυµη εταιρεία µέλος του ΣΑΤΕ υπέβαλε το ακόλουθο ερώτηµα: Νοµική Υπηρεσία ΣΑΤΕ Σταµάτης Σ. Σταµόπουλος, ικηγόρος, Νοµικός Σύµβουλος ΣΑΤΕ Αθήνα, 23.3.2013 ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΗ ΘΕΜΑ: Χρόνος αναθεώρησης εργασιών που έχουν εκτελεσθεί προ της έγκρισης Α.Π.Ε. Ανώνυµη εταιρεία

Διαβάστε περισσότερα

Εργασιακά Θέματα. Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη

Εργασιακά Θέματα. Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη Εργασιακά Θέματα Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη Ιούλιος 2015 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ 2011-2012 ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ 2011-2012 ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ) ΕΠΙ ΧΕΙΡ Η ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ 2011-2012 ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ) ΜΑΤΙ ΚΟ ΤΗ ΤΑ Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση»

Διαβάστε περισσότερα

β)διαγραφή βεβαιωθέντων ποσών από τους Χρηματικούς Καταλόγους 062/2017, 063/2017, 064/2017 και 001/2017,002/2017 και 003/2017».

β)διαγραφή βεβαιωθέντων ποσών από τους Χρηματικούς Καταλόγους 062/2017, 063/2017, 064/2017 και 001/2017,002/2017 και 003/2017». ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΗΜΑΘΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ : ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ : ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ : ΤΗΛΕΦΩΝΟ : Fax: e-mail: Δ3 Βικέλα 4, 591 32 Βέροια Β. Καραγκιόζογλου 23313 50611 2331021777

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ 5 ο ΜΑΘΗΜΑ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ 5 ο ΜΑΘΗΜΑ Ι. Η Σύμβαση ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ 5 ο ΜΑΘΗΜΑ 1. Έννοια της Σύμβασης 2 Κατάρτιση της Σύμβασης 2.1 Κατάρτιση Σύμβασης Πρόταση - Αποδοχή 2.2 Κατάρτιση Σύμβασης σε ένα μόνο στάδιο 2.3 Κατάρτιση Σύμβασης

Διαβάστε περισσότερα

Τελευταίως παρατηρείται έξαρση του φαινομένου επιθέσεων, βιαιοπραγιών και διενέργειας ελέγχων σε αλλοδαπούς μετανάστες, σε σχέση με τη νομιμότητα της

Τελευταίως παρατηρείται έξαρση του φαινομένου επιθέσεων, βιαιοπραγιών και διενέργειας ελέγχων σε αλλοδαπούς μετανάστες, σε σχέση με τη νομιμότητα της Τελευταίως παρατηρείται έξαρση του φαινομένου επιθέσεων, βιαιοπραγιών και διενέργειας ελέγχων σε αλλοδαπούς μετανάστες, σε σχέση με τη νομιμότητα της εισόδου και διαμονής αυτών στη χώρα καθώς και της ασκήσεως

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα των εξετάσεων στο μάθημα «Ασκήσεις Αστικού και Αστικού Δικονομικού Δικαίου» (Εξετ. Περίοδος Σεπτεμβρίου 2014)

Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα των εξετάσεων στο μάθημα «Ασκήσεις Αστικού και Αστικού Δικονομικού Δικαίου» (Εξετ. Περίοδος Σεπτεμβρίου 2014) Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα των εξετάσεων στο μάθημα «Ασκήσεις Αστικού και Αστικού Δικονομικού Δικαίου» (Εξετ. Περίοδος Σεπτεμβρίου 2014) Ζήτημα 1 ο 1) α) Η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων της Β ορθά

Διαβάστε περισσότερα

24η ιδακτική Ενότητα ΠΟΙΝΙΚΟ ΙΚΑΙΟ- ΕΓΚΛΗΜΑ. Παρατηρήσεις - Σχόλια - Επεξηγήσεις

24η ιδακτική Ενότητα ΠΟΙΝΙΚΟ ΙΚΑΙΟ- ΕΓΚΛΗΜΑ. Παρατηρήσεις - Σχόλια - Επεξηγήσεις 24η ιδακτική Ενότητα ΠΟΙΝΙΚΟ ΙΚΑΙΟ- ΕΓΚΛΗΜΑ Παρατηρήσεις - Σχόλια - Επεξηγήσεις ιακρίσεις των ποινών Οι ποινές διακρίνονται σε κύριες και παρεπόµενες. Κύριες ποινές είναι εκείνες που µπορούν να επιβληθούν

Διαβάστε περισσότερα

Δ ι α φ ά ν ε ι ε ς β ι β λ ί ο υ

Δ ι α φ ά ν ε ι ε ς β ι β λ ί ο υ Δ ι α φ ά ν ε ι ε ς β ι β λ ί ο υ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ο ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ Τι θα δούμε σε αυτό το κεφάλαιο Τι είναι απαίτηση Ποια είναι τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία Πως διακρίνονται οι απαιτήσεις Πιστωτικοί

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος... VII Πρόλογος στην πέμπτη έκδοση... VIII Πρόλογος στην τέταρτη έκδοση... IΧ Πρόλογος στην τρίτη έκδοση... ΧI Πρόλογος στη δεύτερη

Πρόλογος... VII Πρόλογος στην πέμπτη έκδοση... VIII Πρόλογος στην τέταρτη έκδοση... IΧ Πρόλογος στην τρίτη έκδοση... ΧI Πρόλογος στη δεύτερη Πρόλογος... VII Πρόλογος στην πέμπτη έκδοση... VIII Πρόλογος στην τέταρτη έκδοση... IΧ Πρόλογος στην τρίτη έκδοση... ΧI Πρόλογος στη δεύτερη έκδοση... ΧΙΙ Πρόλογος στο τεύχος Ια της πρώτης έκδοσης... XΙΙΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ (Νόμος 3588/2007, ΦΕΚ Α 153/10.7.2007) ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η ΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΠΤΩΧΕΥΣΗΣ Ι. Γενική διάταξη Άρθρο 1. Σκοπός της πτώχευσης... 1 ΙΙ. Προϋποθέσεις και διαδικασία κήρυξης Άρθρο 2. Υποκειμενικές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΛΟΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΦΟΠΛΙΣΤΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΘΑΝΑΣΙΑ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΛΟΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΦΟΠΛΙΣΤΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΘΑΝΑΣΙΑ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΛΟΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΦΟΠΛΙΣΤΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΘΑΝΑΣΙΑ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΕΝΝΟΙΑ ΠΛΟΙΟΚΤΗΤΗ- ΚΥΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΛΟΙΟΥ- ΕΦΟΠΛΙΣΤΗ ΠΛΟΙΟΚΤΗΤΗΣ = φυσικό ή νομικό πρόσωπο που εκμεταλλεύεται

Διαβάστε περισσότερα