ΚΥΡΙΟΙ ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Transcript

1

2 ΚΥΡΙΟΙ ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΡΗΜΑ Αμετάβατ Μεταβατικό Συνδετικό ο Μονόπτωτο Δίπτωτο +κατηγορούμενο +Αντικείμενο + 2 Αντικείμενα σε Άμεσο Έμμεσο Γενική Δοτική Αιτιαική - Αιτιατ. - Δοτική - Αιτιατ. - Γενική - Γενική - Δοτική - Αιτιατ. - Αιτιατ, (πράγματος) (προσώπου) ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ Του Ρήματος Όταν είναι όνομα (ή έναρθρο απαρέμφατο) βρίσκεται πάντα σε ονομαστική πτώση Του Απαρεμφάτου 1) Βρίσκεται σε ονομαστική περίπτωση ΤΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑΣ (= είναι ίδιο με το Υ του Ρήματος) Της Μετοχής Βρίσκεται πάντα στην πτώση που είναι και η μετοχή. 2) Βρίσκεται σε αιτιατική σε περίπτωση ΕΤΕΡΟΠΡΟΣΩΠΙΑΣ (= είναι διαφορετικό από το Υ του Ρήματος) ΕΙΔΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ Α. Άμεσο + Έμμεσο Αντικείμενο Η αιτιατική είναι πάντα άμεσο Η δοτική είναι πάντα έμμεσο Όταν και τα δύο αντικείμενα είναι σε αιτιατική άμεσο είναι αυτό που δηλώνει πρόσωπο. Β. Κατηγορούμενο του Αντικειμένου Τα ρήματα: ονομάζω, νομίζω, εκλέγω, διορίζω, ποιώ και όσα έχουν παρόμοια σημασία συντάσσονται με 2 Αιτιατικές: Η μία είναι Αντικείμενο και η άλλη Κατηγορούμενο της πρώτης. Π.χ. Όνομάζουσιν ἐμέ βασιλέα Ρ Α Κ Γ. Σύστοιχο Αντικειμένου Είναι το αντικείμενο που έχει την ίδια ή συνώνυμη ρίζα με το ρήμα: 1

3 Π.χ. Σωκράτης θυσίας ἒθυε Το σύστοιχο αντικείμενο κατά κανόνα παραλείπεται και στη θέση του μένει ο επιθετικός του προσδιορισμός είτε αμετάβλητος είτε σε αιτιατική ουδετέρου πληθυντικού αριθμού. Π.χ. Λέγω λόγους ἀληθεῖς Λέγω ἀληθῆ ΕΙΔΗ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΥ Απλό Κατηγορούμενο Γενική Κατηγορηματική Επιρρηματικό κατηγορούμενο Προληπτικό κατηγορούμενο Συμφωνεί πάντα στην πτώση με το Βρίσκεται με ρ. Που σημαίνουν Υποκείμενο (στο οποίο αποδίδει Βρίσκεται με συνδετικά ρήματα Βρίσκεται με ρ. κίνησης εξέλιξη ένα γνώρισμα) αλλά σε πτώση Γενική και είναι: Ισοδυναμεί με επίρρημα και δηλώνει: Προλαβαίνει ένα γνώσμα που θα Βρίσκεται με ρήματα συνδετικά α) Γεν. κατηγορ. Κτητική αποκτήσει το Υ όταν ολοκληρωθεί Η οικία ἐστί τοῦ πατρός α) Τόπο η ενέργεια του Ρ. εἰμί Οι στρατιῶται ἐσκήνουν ὐπαίθριοι ὑπάρχω β) Γεν. κατηγορ. Διαιρετική Το μνῆμα ἐκτίσθη ὑψιλόν γίγνομαι Αγησίλαος ἦν τῶν στρατηγῶν β) Χρόνο καθίσταμαι Ο άγγελος αφικέτο τριταῖος αίροῦμαι γ) Γεν. κατηγορ. της ύλης καλοῦμαι Η γέφυρα λίθων εγένετο γ) Τρόπο νομίζομαι Εστράτευσεν ἐθελοντής κ.τ.λ. δ) Γεν. κατηγορ. της ιδιότητας Ο παῖς τριῶν ἐτῶν ἢν δ) Σκοπό π.χ. Ρόδος ἐστί νῆσος Αι νῆες ἒπλευσαν βοηθοί ε) Γεν. κατηγορ. της αξίας Ο σῖτος ἐστί ταλάντου ε) Σειρά Κίμων ἐπετέθη πρῶτος ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ Βρίσκεται σε ρηματικούς τύπους παθητικής διάθεσης Δηλώνει το πρόσωπο ή το πράγμα απο το οποίο προέρχεται αυτό που παθαίνει το Υποκείμενο. Με ὑπό + γενική (σπανιότερα: από, εκ, παρά, προς + γεν.) Απέθανε μισούμενος ὑπό πάντων Εκφέρεται Με δοτική προσωπική όταν υπάρχει α) Ρήμα συντελικού χρόνου (Παρακ. Υπερσ. Συντ. Μέλ.) Ταῦτα γέγραπται (συντελ. χρόνος) Θεμιστογένει β) Ρηματικό επίθετο σε τέος/-τος Ο ποταμός ἐστί διαβατέος ήμῖν. 2

4 ΕΥΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΠΛΑΓΙΟΥ ΛΟΓΟΥ Είναι μια έγκλιση που προκύπτει από μετατροπή της Οριστικής ή της Υποτακτικής του ευθέος λόγου όταν υπάρχει εξάρτηση από ρήμα Ιστορικού Χρόνου. ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΡΗΜΑ ΕΓΚΛΙΣΗΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Κάθε είδους πρόταση Λέγουσιν ὃτι εἰ ἂνδρες (κύρια ή δευτερεύουσα) Αρκτικού χρόνου Διατηρείται η έκγλιση ἀγαθοί, οὐκ ἂν ποτέ ταῦτα ἒπασχον Εἰ ἦσαν ἂνδρες ἀγαθοί οὒκ ἂν ποτέ ταῦτα α) Διατηρείται η δυνητική ἒπασχαν Ιστορικού χρόνου οριστική και η δυνητική ἒλεγον ὃτι εἰ εἶεν ευκτική ἂνδρες, οὐκ ἂν ποτέ ταῦτα ἒπασχον β) Μετατρέπεται η απλή οριστική σε ευκτική του πλαγίου λόγου ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ Επίθετα Ουσιαστικά Επιθετικός προσδ. Κατηγορηματικός προσδ Παράθεση Σάμιος Επεξήγηση Περικλής τούτων ο ναύαρχος ἐγένετο μαθητής ΓΕΝ. Κτητική ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ Πλάγιες πτώσεις ΔΟΤ. αντικειμενική ΑΙΤ. αναφοράς ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ Την Αγησίλαος. Αναξαγόρου και Διαιρετική αναφοράς ελληνικήν φαιδρῶ Δάμωνος Αξίας δύναμιν τῶ προσώπῳ Αιτίας ήθροιζεν ἐκέλευσεν Ιδιότητας ύλης/περιεχομένου δημιουργού υποκειμενική αντικειμενική 3

5 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ Επιρρήματα Εμπρόθετοι Πλάγιες πτώσεις Επιρρηματικές Επιρρηματικές προσδιορισμοί ΓΕΝ. ΔΟΤ. ΑΙΤ. μετοχές προτάσεις ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ Χρόνου Αιτίας Ποσού Τόπου Χρόνου Τρόπου Οργάνου Τόπου Χρόνου Αιτίας Σκοπού Συνοδείας αναφοράς Αιτίας Ποσού αναφοράς ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΠΑΡΑΘΕΣΗΣ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗΣ ΠΑΡΑΘΕΣΗ Είναι έννοια γενικότερη από τον προσδιοριζόμενο όρο Αναλύεται σε αναφορική πρόταση Π.χ. Πίνδαρος, ο ποιητής ( Ο Πίνδαρος ο οποίος είναι ποιητής) Άλλες μορφές Παράθεσης 1) Σε γενική πτώση: με τις κτητικές αντωνυμίες ἡμέτερος, ὑμέτερος, σφέτερος Π.χ. Η ήμετέρα τῶν σοφιστῶν τέχνη 2) Προεξαγγελτική παράθεση: προηγείται και προσδιορίζει έκφραση ή πρόταση πυ ακολουθεί. Π.χ. Το δε μέγιστον, πόλεμον ἀντ είρήνης ἒχοντες. 3) Επιμεριστική παράθεση: μια έννοια δίνεται ως σύνολο κι έπειτα διασπάται στα μέρη απο τα οποία αποτελείται π.χ. - Πάντες ἀπῆλθον, οί μέν επί τον ποταμόν, οι δε επί τα σκευοφόρα. - Οι στρατηγοί βραχέα ἓκαστος ἀπελογήσαντο. ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ Είναι έννοια ειδικότερη από τον προσδιοριζόμενο όρο Μεταφράζεται με το δηλαδή Π.χ. Ο κοινός ιατρός θεραπεύσει σε, χρόνος ( ο κοινός γιατρός θα σε θεραπεύσει, δηλ. ο χρόνος) 4

6 ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ Α. Νοηματικά Ο επιθετικός δίνει μια μόνιμη ιδιότητα στον προσδιοριζόμενο όρο Ο κατηγορηματικός δίνει μια παροδική ιδιότητα στον προσδιοριζόμενο όρο Β. Μορφολογικά Ο επιθετικός συχνά έχει άρθρο Ο κατηγορηματικός ποτέ δεν έχει άρθρο Π.χ. Κατέλαβον την έρημον πόλιν (επιθετικός) Κατέλαβον την πόλιν ἒρημον (κατηγορηματικός) ΠΡΟΣΟΧΗ Όταν και το επίθετο και το ουσιαστικό έχουν άρθρο έχουμε επιθετικό προσδιορισμό πρ. ή ἓρημος ἡ πόλις Όταν ούτε το επίθετο ούτε το ουσιαστικό δεν έχουν άρθρο έχουμε επιθετικό προσδιορισμό ἒρημος πόλις Όταν μόνο το επίθετο έχει άρθρο έχουμε επιθετικό προσδιορισμό η ἒρημος πόλις Όταν μόνο το ουσιαστικό έχει άρθρο έχουμε κατηγορηματικό προσδιορισμό ἒρημος η πόλις Τα επίθετα πᾶς, ἃπας, ὃλος, ἂκρος, μέσος, ἒσχατος, ἒκαστος, αὐτός, μόνος χρησιμοποιούνται ως κατηγορηματικοί προσδιορισμοί αρκεί να μην έχουν άρθρο. Β ΟΡΟΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ Βρίσκεται με επίθετα/επιρρήματα συγκριτικού βαθμού Εκφέρεται Με απλή γενική Με ἢ + ομοιότροπα με τον α όρο (ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ) Τα επιτήδεια βούλομαι ὑμᾶς μᾶλλον ἢ ἐμέ ἒχειν Αλκιβιάδης ἦν νεῶτερος Περικλέους ΠΡΟΣΟΧΗ: Η γενική που συνοδεύει επίθετα υπερθετικού βαθμού είναι γενική διαιρετική Σωκράτης σοφώτατος Αθηναίων ἦν 5

7 Η ΔΟΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ Είναι μια δοτική προσώπου που βρίσκεται κοντά σ ένα ρήμα οποιασδήποτε σημασίας χωρίς όμως να είναι αντικείμενό του. Είναι 6 ειδών: 1) Δοτική προσωπική κτητική ( το πρόσωπο που κατέχει κάτι) 2) Δοτική προσωπική χαριστική ή αντιχαριστική ( το πρόσωπο που για ωφέλεια ή βλάβη του γίνεται αυτό που εκφράζει το ρ.) 3) Δοτική προσωπική ηθική ( το πρόσωπο που για χαρά ή λύπη του γίνεται αυτό που εκφράζει το ρ.) 4) Δοτική προσωπική της συμπαθείας ( το πρόσωπο που συμμετέχει σε αυτό που εκφράζει το ρ.) 5) Δοτική προσωπική της αναφοράς ή του κρίνοντος προσώπου ( το πρόσωπο σχετικά με το οποίο ή κατά την κρίση του οποίου αληθεύει αυτό που εκφράζει το ρ.) 6) Δοτική προσ. του ενεργούντος προσώπου ή του ποιητικού αιτίου ( το πρόσωπο που ενεργεί) Βρίσκεται κοντά α) σε παθητικά ρήματα συντελικού χρόνου και β) σε ρηματικά επίθετα που λήγουν σε τέος, -τος. Ειδικό αντιστοιχεί με ειδική πρ. μτφρ. με ότι, πως Τελικό αντιστοιχεί με πρ. επιθυμίας μτφρ. με να ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ Έναρθρο Άναρθρο αντιστοιχεί χρησιμοποιείται όπως Ως Αντικείμενο Ως Υποκείμενο Απαρέμφατο ΑΠΟΛΥΤΟ Απαρ. ΣΚΟΠΟΥ ή με ένα ουσιαστικό ανάλογα Κατηγορούμενο σε απρόσωπα της ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ ουσιαστικό με την πτώση του Επεξήγηση ΑΝΑΦΟΡΑΣ σε στερεότυπες με τα ρήματα: άρθρου του(υποκ., Αντ., με τα επίθετα: εκφράσεις βαίνω Προσδ. κ.λπ.) αγαθός ικανός έκών εἶναι ἣκω δεινός άξιος ὀλίγου δεῖν ως φέρω ρᾳδιος ἒπος είπεῖν ἐμοί δίδωμι χαλεπός κ.λπ. δοκεῖν καταλείπω ἐφίστημι τάττω αίροῦμαι πέμπω 6

8 ΜΕΤΟΧΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ μτφρ. με αναφορ. Πρόταση συνήθως έχει άρθρο ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ μτφρ. με ότι να που συντάσσεται με τα ρ.: 1) εἰμί, γίγνομαι, διάγω, διατελώ, διαγίγνομαι, λανθάνω, τυγχάνω, φαίνομαι, δῆλος εἰμί, φθάνω 2) ρ. έναρξης λήξης 3) ρ. καρτερίας καμάτου, αντοχής/ανοχής 4) ψυχικού πάθους 5) ρ. Αίσθηση 6) ρ. γνώσης μάθησης 7) ρ. Αγγελίας 8) δείξης δήλωσης 9) εὖ, ποιῶ, καλῶς ποιῶ, κακῶς ποιῶ, αδικῶ, χαρίζομαι, νικῶ, ἠττῶμαι ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ 1) ΧΡΟΝΙΚΗ μτφρ. όταν, αφού 2) ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ μτφρ. επειδή - όταν συνοδεύεται με το ὡς/ὣσπερ δηλώνει υποκειμενική αιτιολογία 3) ΤΕΛΙΚΗ μτφρ. για να - είναι σε χρόνο Μέλλοντα 4) ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ μτφρ. αν 5) ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗ μτφρ. αν και 6) ΤΡΟΠΙΚΗ μτφρ. με την κατάληξη - όντας ΣΥΝΗΜΜΕΝΗ και ΑΠΟΛΥΤΗ ΜΕΤΟΧΗ Συνημμένη λέγεται μια μετοχή όταν το υποκείμενό της είννι όρος της πρότασης Οὗτος ταῦτα εἰπών ἐκαθέζετο Απολύτη λέγεται μια μετοχή όταν το υποκείμενό της δεν είναι όρος της πρότασης Δρυός πεσούσης πᾶς ἀνῆρ ξυλεύεται Η απόλυτη μετοχή βρίσκεται σε γενική (ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΗ) Η απόλυτη μετοχή των απροσώπων ρ. βρίσκεται σε αιτιατική (ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΗ) Σημ.: Μερικές φορές και η μετοχή των προσωπικών ρημάτων είναι αιτιατική απόλυτη αλλά τότε συνοδεύεται με το ὡς Συχνές μετοχές απροσώπων ρ. σε αιτιατική απόλυτη: έξόν, χρεών, δέον, προσῆκον, πρέπον κ.ά. άδύνατον ὂν, οἷόν τε ὂν, ῥάδιον ον, κ.ά. 7

9 ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ Ειδικές ὃτι ὡς υποκειμενική γνώμη Ενδοιαστικές μη μη οῦ Αιτιολογικές διότι ὡς ὃτι ἐπί ἐπειδή εἰ αβέβαιη αιτιολογία Πλάγιες ερωτηματικές Αναφορικές αναφορ. αντων. αναφορ. επιρρ. Τελικές ἲνα ὃπως ῶς Χρονικές ὡς, ὃτε, ὁπότε ὃταν, ὁπόταν ἐπεί, ἐπειδή ἐπάν, έπειδάν ὁσάκις, ὁποσάκις ἡνίκα, ὁπηνίκα ἒως, ἓστε ἂχρι, μέχρι, πριν αντί για ρ. μπορεί με απαρέμφατο Συμπερασματικές ὣστε ὡς Υποθετικές εί, ἐάν/ἂν/ἢν Εναντιωματικές/παραχωρητικές 8

10 ΕΙΔΗ του ἂν ἂν Υποθετικό συντάσσεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ εισάγει Υποθετικές προτάσεις Αοριστολογικό συντάσσεται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ακολουθεί αναφορικές αντωνυμίες/αναφορικά επιρρ. εισάγει αναφορικές-υποθετικές προτ. ακολουθεί τους τελικούς συνδέσμους ὃπως/ὡς εισάγει τελικές προτάσεις ενώνεται με τους χρονικούς συνδέσμους ὃτε, ὁπότε, ἐπί, έπειδή (> ὃταν, ὁπόταν, ἐπάν, ἐπειδάν) εισάγει χρονικό-υποθετικές προτάσεις Σημ.: ο τύπος ἃν (με δασεία) προέρχεται από ἃ + ἃν (αόριστος) Δυνητικό συντάσσεται α) με Οριστική ιστορικού χρόνου (δυνητική Οριστική) β) με Ευκτική κάθε χρόνου εκτός Μέλλοντα (δυνητική Ευκτική) γ) με Απαρέμφατο δ) με Μετοχή ΕΙΔΗ του ὣς Το ὣς μπορεί να είναι: 1) ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ α) Ειδικός: μετά από ρ. λεκτικά, γνωστικά, αισθητικά, δηλωτικά, δεικτικά, μνήμης β) Αιτιολογικός: μετά από ρ. ψυχικού πάθους ή δικαστικά γ) Χρονικός δ) Συμπερασματικός ε) Τελικός (+ Υποτακτική) 2) ΕΠΙΡΡΗΜΑ α) Αναφορικό: εισάγει αναφορικές-παραβολικές προτάσεις (μτφρ.: ὁπως) ή πλάγιες ερωτήσεις (μτφρ.πώς) β) Ποσοτικό: (μτφρ.: πόσο) και δεικτικό τροπικό (μτφρ.: έτσι) 3) ΠΡΟΘΕΣΗ: + Αιτιατική Κατεύθυνση ή ποσό 4) ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΜΟΡΙΟ αιτιολογικής μετοχής ( υποκειμενικής αιτιολογίας) ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΜΟΡΙΟ τελικής μετοχής ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΜΟΡΙΟ αιτιατικής απόλυτης μετοχής (προσωπικών ρημάτων) ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΜΟΡΙΟ υποθετικής μετοχής (σπάνια) 9

11 ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΜΟΡΙΟ κατηγορηματικής ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΜΟΡΙΟ υπερθετικού βαθμού ( επιτακτικό) ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΜΟΡΙΟ επίθετου ή ουσιαστικού σε θέση κατηγορούμενου ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΜΟΡΙΟ εμπρόθετου προσδιορισμού ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΜΟΡΙΟ επιρρήματος ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΜΟΡΙΟ απόλυτου απαρέμφατου ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ Υ εἰ + Οριστική κάθε χρόνου Α κάθε έγκλιση Υ εἰ + Οριστική ιστορικού χρόνου Α δυνητική Οριστική Υ ἐάν, ἂν, ἢν + Υποτακτική Α Οριστική Μέλλοντα (ή ισοδύναμη έκφραση) Υ ἐάν, ἂν, ἢν + Υποτακτική Α Οριστική Ενεστώτα (ή ισοδύναμη έκφραση) Υ είν + Ευκτική Α Δυνητική Ευκτική Υ εί + Ευκτική Α Οριστική Παρατατικού ή Αορίστου + ἂν ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΤΟ ΑΝΤΙΘΕΤΟ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟ ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΟ ΑΟΡΙΣΤΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ - ΜΕΛΛΟΝ ΑΠΛΗ ΣΚΕΨΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΕΙΔΟΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΡΗΜΑ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Κύρια πρόταση Λεκτικό Ειδική πρόταση Λέγει ὃτι οὐ ποιεῖ κρίσεως ταῦτα Η οὐ ποιεῖ ταῦτα Κύρια πρόταση επιθυμίας Γνωστικό/ Αισθητικό Κατηγορηματική μετοχή Γιγνώσκω τοῦτον οὐ ποιοῦντα ταῦτα Δοξαστικό Ειδικό απαρέμφατο Δοκοῦσιν οὐ ποιεῖν τοῦτον ταῦτα Κελευστικό/ευχετικό/βουλητικό Τελικό απαρέμφατο Εκεύλευεν τούτους ποιῆσαι ταῦτα. ποιήσωμεν ταῦτα! Ευθεία ερώτηση τίς ἐποίησεν ταῦτα; Δευτερεύουσα πρόταση Ὃστις βούλεται ποιεῖ ταῦτα! Απορηματικό/Ερωτηματικό Πλάγια ερώτηση Ερωτᾶ τις ἐποίησεν ταῦτα. Το ρήμα εξάρτησης της κύριας Παραμένει ίδια Λέγει ὃτι ὃστις (πιθανή αλλαγή στην βούλεται ποιεῖ ταῦτα έγκλιση βλ. σ. 2) 10

12 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ συμβουλές μεθοδολογίας για τον υποψήφιο Διαβάζω αργά και προσεκτικά το κείμενο τόσες φορές όσες χρειάζομαι για ν αντιληφθώ το νοημά του σε γενικές γραμμές Εντοπίζοντας ρήματα και συνδέσμους χωρίζω το κείμενο σε προτάσεις Πρόταση-πρόταση αρχίζω τη σύνταξη ξεκινώντας από τους κύριους όρους (Ρήμα Υποκείμενο Αντικείμενο κ.ο.κ.) και προχωρώντας με λογική σειρά στους δευτερεύοντες ΠΡΟΣΟΧΗ: 1) Κάθε λέξη που συντάσσω, τη μεταφράζω παράλληλα, ολοκληρώνοντας τις προτάσεις μου σταδιακά με βάση τη λογική αλληλεξάρτηση των συντακτικών όρων. Χτίζω τη μετάφρασή μου σιγά σιγά, λέξη προς λέξη δεν την αφήνω για το τέλος. Η ΣΥΝΤΑΞΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΣΚΟΠΟΣ ΑΛΛΑ ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΠΟΥ ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΜΙΑ ΚΑΛΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ 2) Δεν αφήνω λέξεις-φράσεις αμετάφραστες ούτε κενά-τρύπες στο κείμενό μου. ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΜΙΑ ΦΡΑΣΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΗ ΣΤΟ ΠΕΡΙΠΟΥ ΠΑΡΑ ΕΝΑ ΚΕΝΟ ΣΤΟ ΓΡΑΨΙΜΟ ΜΟΥ! 3) Ιδιαίτερη προσοχή στους συνδέσμους: Συνήθως ξεχνάμε να τους μεταφράσουμε: Μπορεί να είναι μικρές λεξούλες αλλά έχουν μεγάλη σημασία γιατί εξασφαλίζουν τη συνοχή του κειμένου άρα και το σωστότερο νόημα! Αυτά τα μεν-δε, τε-και, γαρ, οὖν, δη κ.λπ. σωστά μεταφρασμένα, είναι που κάνουν στο τέλος τη διαφορά! Όταν τελειώσω τη μετάφρασή μου, διαβάζω το κείμενο που έγραψα ελέγχοντας κατά πόσο είναι νοηματικά κατανοητό και αισθητικά ικανοποιητικό («ωραίο κείμενο»). Αν χρειαστεί το βελτιώνω με διορθώσεις. Η αντιμετώπιση των άγνωστων λέξεων Είναι πιθανό να έχω κάποιες άγνωστες λέξεις είτε επειδή δεν τις έχω συναντήσει ξανά είτε επειδή δεν τις θυμάμαι. Στην πραγματικότητα καμιά λέξη δεν είναι τελείως άγνωστη ας μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για τη γλώσσα μας κι όχι για κάποια ξένη γλώσσα. Με δύο τρόπους ερμηνεύω τις«άγνωστες» λέξεις: 1ος ΤΡΟΠΟΣ: Η ετυμολογία: Προσπαθώ να εντοπίσω το «θέμα» της λέξης, τα συνθετικά της μέρη ίσως και να τη συνδυάσω με άλλες λέξεις που έχω βρει σε αρχαία κείμενα ή με λέξεις που χρησιμοποιώ σήμερα και ξέρω το νόημά τους. 2ος ΤΡΟΠΟΣ και σημαντικότερος: Βρίσκω το νόημα της λέξης από τα συμφραζόμενα. Συμπληρώνω το νοηματικό κενό με κάποια λέξη-φράση που ταιριάζει και ολοκληρώνει την πρότασή μου αλλά εξυπηρετεί και το γενικότερο νόημα του κειμένου μου. 11