Ιστορία και Αρχαιολογία της Εγγύς Ανατολής. Κώστας Κοπανιάς

Transcript

1 Ιστορία και Αρχαιολογία της Εγγύς Ανατολής Κώστας Κοπανιάς

2

3 Επιλεγμένη Ελληνική Βιβλιογραφία Κ. Κοπανιάς, Προϊστορική Μεσοποταμία (Καρδαμίτσα 2013) Π. Κουσούλης, Αναζητώντας την Αιώνια Ζωή: Θάνατος και Ταρίχευση στην Αρχαία Αίγυπτο (Αρχέτυπο 2004) Π. Κουσούλης, Αιγυπτιακή Αρχαιολογία (Παπαζήση 2014) M. van de Mieroop, Ιστορία της Εγγύς Ανατολής (Πατάκης 2016)

4

5

6 1. Βιβλίο Α Γυμνασίου 2. Βιβλίο Α Λυκείου

7

8 Θεοκρατία Δεσποτεία Υποταγή Ανελευθερία ατόμου Πολιτισμικά επιτεύγματα ως αποτέλεσμα εξαναγκασμού

9 Πολιτισμικά επιτεύγματα ως αποτέλεσμα εξαναγκασμού;

10 Δημοκρατία Ελευθερία Ατομικότητα Καλλιτεχνική ελευθερία

11 Πολίτες Γυναίκες Παιδιά Μέτοικοι Δούλοι Πολίτες συμμαχικών πόλεων

12 Johann Joachim Winckelmann ( )

13

14 Edward Said, Orientalism (1978) Martin Bernal, Black Athena: The Afroasiatic Roots of Classical Civilization (1987)

15 Ηρόδοτος: το σιτάρι στην Ασσυρία (σελ. 10) Ηρόδοτος: περιγραφή ενός ζιγκουράτ (σελ. 13) Ηρόδοτος: η πόλη της Βαβυλώνας (σελ. 16) Ηρόδοτος: οι πλημμύρες του Νείλου (σελ. 22) Ηρόδοτος: η πυραμίδα του Χέοπος (σελ. 24) Ηρόδοτος: το αλφάβητο (σελ. 35) Ηρόδοτος: ο περίπλους της Αφρικής (σελ. 36) Ηρόδοτος: οι συνήθειες των Περσών (σελ. 48) Ηρόδοτος: η διοίκηση του Δαρείου (σελ. 49) Πλάτων: η εφεύρεση της γραφής (σελ. 28) Όμηρος: τα χαρακτηριστικά των Φοινίκων (σελ. 32) Παλαιά Διαθήκη (σελ. 39) Παλαιά Διαθήκη (σελ. 41) Νόμοι Χαμουραμπί (σελ. 16) Γκιλγκαμές (σελ )

16

17 The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature (ETCSL): AMAR: Archive of Mesopotamian Archaeological Site Reports: Electronic Tools and Ancient Near East Archives: Propylaeum Virtual library: Online Egyptological Bibliography (OEB):

18

19 Σουμέριοι. Δεν είναι ινδοευρωπαίοι Δεν έφθασαν στα μέσα της 4 ης χιλ. στη Μεσοποταμία Σχέσεις με τους «σημίτες» Ακκάδες

20

21 «Νόμοι» από την στήλη του Hammurabi ( BC) 228 Αν ένας κτίστης οικοδομήσει ένα σπίτι για κάποιον και το ολοκληρώσει, τότε θα πληρωθεί δύο shekel για κάθε sar επιφάνειας. 229 Αν ένας κτίστης οικοδομήσει ένα σπίτι για κάποιον και δεν το οικοδομήσει κανονικά και το σπίτι που έκτισε πέσει και σκοτώσει τον ιδιοκτήτη του, τότε ο κτίστης θα θανατωθεί. 230 Αν σκοτωθεί ο γιος του ιδιοκτήτη, τότε ο γιος του κτίστη θα θανατωθεί. 231 Αν σκοτωθεί ο δούλος του ιδιοκτήτη, τότε ο κτίστης θα δώσει έναν δούλο για τον δούλο του ιδιοκτήτου του σπιτιού. 232 Αν καταστρέψει προϊόντα, τότε θα αποζημιώσει τα προϊόντα που καταστράφηκαν και αν δεν έκτισε σωστά το σπίτι που έπεσε, τότε θα το ξανακτίσει και ο κτίστης θα πληρώσει το κόστος. 233 Αν ένας κτίστης οικοδομήσει ένα σπίτι για κάποιον, ακόμη και αν δεν το έχει ολοκληρώσει ακόμη. Αν οι τοίχοι δεν μοιάζουν σταθεροί, τότε ο κτίστης θα πρέπει να στερώσει τους τοίχους πληρώνοντας ο ίδιος το κόστος.

22

23 Thutmose III ( π.χ.)

24 «Στήλη του Ισραήλ» Φαραώ Merenptah ( π.χ.)

25 Israel Finkelstein - Neil Asher Silberman, The Bible Unearthed: Archaeology's New Vision of Ancient Israel and the Origin of Its Sacred Texts (2001)

26

27

28

29 Μανέθων frg. 42 (3 ος αι. π.χ.): πυρπόλησαν ανηλεώς τις πόλεις μας, ισοπέδωσαν τους ναούς των θεών και αντιμετώπισαν όλους τους ντόπιους με μεγάλη εχθρικότητα, δολοφονώντας ορισμένους και οδηγώντας στην δουλεία τις γυναίκες και τα παιδιά άλλων«ιώσηπος Φλάβιος, Κατά Απίωνος (1 ος αι. μ.χ.): Υξώς = «ποιμένες βασιλείς» Μάλλον όμως: heqa khaset = ξένοι ηγεμόνες

30 Aamu heqa khaset

31

32

33 Σκαραβαίος του Υξώς βασιλιά Apepi.

34

35 Se-weser-en-re Khyan

36 Ahmose I ( π.χ.)

37 Η «Στήλη της Θύελλας» από την περίοδο βασιλείας του Ahmose I. (7)...οι θεοί εξέφρασαν (8) την δυσφορία τους... Οι θεοί (έκαναν;) τον ουρανό να γεμίσει με θύελλα από (βροχή;) και έφερε σκοτάδι στην Δυτική περιοχή. Ο ουρανός (9) άνοιξε χωρίς... Περισσότερο από τον θόρυβο του πλήθους... Ήταν ισχυρό... στα βουνά περισσότερο και από την αναταραχή του (10) καταρράκτη που βρίσκεται στην Ελεφαντίνη. Κάθε σπίτι,... κάθε καταφύγιο που έφτασαν... (11)... Επέπλεε στα νερά σαν τον φλοιό του παπύρου (έξω;) από την βασιλική κατοικία για... μέρ(ες)... (12) με κανένα να είναι σε θέση να ανάψει τον πυρσό οπουδήποτε. Τότε η Μεγαλειότητά Του είπε: «Πώς ξεπερνούν αυτά (τα γεγονότα) του μεγάλου θεού και την θέληση των θεοτήτων!» Και η Μεγαλειότητά Του κατέβηκε (13) στο πλοίο του, το συμβούλιό του τον ακολουθούσε. (Οι άνθρωποι;) στα ανατολικά και τα δυτικά ήταν σιωπηλοί επειδή δε είχαν άλλα ρούχα (;) πάνω τους...

38

39

40 Αίγυπτος = Hu(t)-ka-Ptah (=ο οίκος της ψυχής του Ptah) = Μέμφις

41 KeMeT DeSHReT Μαύρη (γη) Kόκκινη (γη)

42 Ta-Mehu Κάτω (βόρεια) Αίγυπτος)

43 Ta-Shemau Άνω (νότια) Αίγυπτος

44 Πώς αποκαλούν οι Αιγύπτιοι τον εαυτό τους; Κυρίως αναφέρεται το όνομα των πόλεων στις οποίες κατοικούν Remetj: οι άνθρωποι, ο λαός Λαός του Kemet Υπήκοοι του Φαραώ, σε αντίθεση με τους εχθρούς στα «εννιά τόξα» Rekhyt: στα ιερογλυφικά, γραμμένο με το σύμβολο του πουλιού «καλημάνα» Νεκρικός ναός του Nebamun στις Θήβες (περ π.χ.)

45 Rahotep και Nofret (περ π.χ.)

46

47 Λίβυος Tjehenu Νούβιος Nehesiu Ασιάτης Aamu

48 Νούβιοι αιχμάλωτοι στον τάφο του Horemheb στην Saqqara Νούβιοι προσφέρουν δώρα, γονατιστός ο Hekanefer, τοπικός ηγεμόνας στη βόρειο Νουβία Ushebti από τον τάφο του Hekanefer στην Toshka της βόρειας Νουβίας

49 Ο Φαραώ ως θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης

50

51 Απόσπασμα από την Πραγματεία περί του Βασιλέα ως Ιερέα του Ήλιου: Αυτός [ο βασιλιάς] που γνωρίζει [τους θεούς], την εμφάνιση και τις ενσαρκώσεις του Αυτός που γνωρίζει το μέρος που βρίσκονται Αυτός που γνωρίζει τα λόγια που λέει [κάποιος θεός] Αυτός που γνωρίζει πώς γεννήθηκε ο Ra, τις μεταμορφώσεις τον καιρό του κατακλυσμού.

52

53 Η ελίτ

54 Bakenkhons (Sety I και Ραμσής II) 4 χρόνια στο σχολείο (στην ηλικία των 4, γραφήανάγνωση), 11 χρόνια στον σταύλο του Sety I (άρμα και τόξο). Ίσως θητεία στο σώμα των αρμάτων. Ιερέας του Άμμωνα στις Θήβες (ο πατέρας του ήταν ο 2 ος προφήτης του Άμμωνα εκεί). 4 χρόνια ως αγνός (wab) ιερέας, δηλ. κατώτατη βαθμίδα, 12 χρόνια προφήτης, 3 ο προφήτης, 2 ος προφήτης 1 ος προφήτης.

55 Hunefer Άνουβις Άνουβις Ammut Θωθ Hunefer Ώρος Όσιρις Ίσις Νέφθυς

56

57 Η μεσαία τάξη; Ο Ahmose στον τάφο του στο El Kab

58 Οι πολλοί

59 Η Σάτιρα των Επαγγελμάτων (Μέσο Βασίλειο) Όσο για τον γραφέα κάθε βαθμίδας στον Οίκο, δεν θα του λείψει τίποτε. Όταν κάποιος πρέπει να υπακούει στις εντολές κάποιου άλλου, τότε δεν είναι ευτυχισμένος. Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλο επάγγελμα όπου αυτό δεν συμβαίνει. Θα σε κάνω να αγαπήσεις τα βιβλία περισσότερο και από την μητέρα σου και θα σου δείξω την σημασία τους. Είναι το σημαντικότερο επάγγελμα. Δεν υπάρχει άλλο σαν αυτό στην γη. Όταν άρχισε να γίνεται δυνατός, αλλά ήταν ακόμη παιδί, τον χαιρετούσαν (με σεβασμό). Όταν τον έστελναν σε κάποια αποστολή, πριν επιστρέψει ήταν ντυμένος με ρούχα ενήλικα.

60 Δεν βλέπω κάποιον λιθοξόο σε κάποια σημαντική αποστολή ή να στέλνουν κάπου έναν χρυσοχόο. Όμως έχω δει έναν χαλκουργό να δουλεύει στην είσοδο του κλιβάνου του. Τα δάχτυλά του μοιάζουν με τα νύχια του κροκόδειλου και μυρίζει χειρότερα και από τα περιττώματα των ψαριών.

61 Κάθε ξυλουργός που έχει ένα σκεπάρνι είναι πιο κουρασμένος και από έναν εργάτη στα χωράφια. Το χωράφι του είναι το ξύλο, η αξίνα του το τσεκούρι. Η δουλειά του δεν έχει τέλος και πρέπει να εργάζεται υπερβολικά. Την νύχτα πρέπει να έχει ακόμη αναμμένο το λυχνάρι του.

62 Ο υφαντής μέσα στο εργαστήριό του είναι πιο αξιολύπητος και από μία γυναίκα. Τα γόνατά του είναι λυγισμένα στο στήθος του. Δεν μπορεί να αναπνεύσει αέρα. Αν χάσει έστω και μία μόνο μέρα δουλειάς δίχως να υφάνει, μαστιγώνεται 50 φορές. Πρέπει να δίνει τροφή στον θυρωρό για να τον αφήνει να βγαίνει στο φως της ημέρας.

63 Σας αναφέρω και τον ψαρά. Έχει το πιο αξιολύπητο επάγγελμα, καθώς πρέπει να εργάζεται σε ένα ποτάμι γεμάτο από κροκόδειλους. Όταν του περιγράψουν την δουλειά του, τότε θα θρηνήσει. Δεν του είπαν ότι ένας κροκόδειλος βρισκόταν εκεί και ο φόβος τώρα τον τυφλώνει. Όταν έρχεται στο νερό που ρέει, τότε πέφτει σαν να τον χτύπησε η δύναμη του Θεού.

64 Οι «κρεμαστοί κήποι» της Βαβυλώνας μάλλον δεν υπήρξαν ποτέ, αναφέρονται μόνον σε υστερότερες ελληνικές πηγές (σελ. 16)

65 «Από τις θρησκευτικές δοξασίες των λαών της Μεσοποταμίας σημαντική ήταν η αντίληψη ότι η μοίρα των ανθρώπων καθορίζεται από τη θέση των αστέρων στον ουρανό κατά την ώρα της γέννησής τους, όπως και η ιδέα της τιμωρίας των αμαρτωλών ανθρώπων από τους θεούς» (σελ. 17). Ο Dumuzi στον Κάτω Κόσμο; Ακκαδικός σφραγιδοκύλινδρος