ΑΛΛΑΓΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Η πρόκληση μιας νέας συνταγματικής οργάνωσης. σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΛΛΑΓΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Η πρόκληση μιας νέας συνταγματικής οργάνωσης. σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο"

Transcript

1 Συνέδριο στη μνήμη των Καθηγητών Δημήτρη Τσάτσου και Γιώργου Παπαδημητρίου «Η Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία και η Ελληνική Πολιτεία» Θεσσαλονίκη, Φεβρουαρίου 2015 Νομική Σχολή και Έδρα Jean Monnet, ΑΠΘ και Όμιλος «Αριστόβουλος Μάνεσης» με τη συνδρομή ΔΣΘ και ΕΒΕΘ ΑΛΛΑΓΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Η πρόκληση μιας νέας συνταγματικής οργάνωσης σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο Γιώργος Χ. Σωτηρέλης καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Είναι αναμφισβήτητο ότι τα τελευταία χρόνια η χώρα μας αλλά και η Ευρωπαϊκή Ενωση, γενικότερα, βρέθηκαν αντιμέτωπες με μια πρωτοφανή κρίση που συντάραξε συνθέμελα όλες τις παραδοχές και όλες τις βεβαιότητες που σφράγισαν, τις προηγούμενες δεκαετίες, τόσο την ελληνική όσο και την ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Είναι επίσης αναμφίβολο ότι η πλέον προφανής και έκδηλη πλευρά της κρίσης είναι η οικονομική. Η πρωτοφανής ύφεση των τελευταίων χρόνων οδήγησε σε ραγδαία χειροτέρευση των συνθηκών διαβίωσης όλων σχεδόν των ευρωπαϊκών λαών, και ιδίως του νότου, ενώ ο δικός μας, λόγω και των ιδιαίτερων οικονομικών μας παθογενειών, είναι μακράν το πιο κραυγαλέο θύμα αυτής της κρίσης. Ωστόσο, η οικονομική κρίση δεν είναι παρά μόνον η ορατή πλευρά του παγόβουνου. Πίσω από αυτήν σοβεί μια άλλη κρίση, εντονότερη και ίσως σημαντικότερη, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Πρόκειται προεχόντως για την δομική κρίση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, καθώς οι θεσμικές και λειτουργικές ατέλειες της Ευρωζώνης όχι μόνο ανατροφοδοτούν και μεγεθύνουν τα οικονομικά προβλήματα αλλά και αναδεικνύουν ανάγλυφα την εγγενώς ελλειμματική και καταφανώς ατελέσφορη, υπό τις παρούσες συνθήκες, συνταγματική

2 οργάνωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί μέσω αργόσυρτων διαδικασιών και αμήχανων, ενίοτε δε και αντικρουόμενων, θεσμικών πολιτικών. Παράλληλα, όμως, η κρίση φαίνεται να αγγίζει πλέον και τη συνταγματική τάξη της χώρας μας, η οποία κατά την περίοδο της κρίσης έδειξε να αποτελεί και η ίδια, πλέον, μέρος του προβλήματος, καθώς δεν μπόρεσε να αποτρέψει κραυγαλέες παρεκτροπές του πολιτικού συστήματος, ενώ παρουσίασε και εμφανή σημεία κόπωσης, καθώς και έκδηλες αδυναμίες και υστερήσεις. Πέρα λοιπόν από το ζήτημα της οικονομικής κρίσης καθεαυτό, το μεγάλο ερώτημα που τίθεται πλέον, κατά την άποψή μου, είναι το ακόλουθο: μήπως ήρθε η ώρα να υιοθετηθούν ριζικές θεσμικές λύσεις, αντί των μεσοβέζικων λογικών και πολιτικών, που έχουν επικρατήσει έως τώρα, με αμφίβολα αν όχι ανύπαρκτα αποτελέσματα; Ή, για να το πούμε αλλιώς: μήπως ήρθε η ώρα για αλλαγή παραδείγματος στην συνταγματική οργάνωση τόσο της Ευρώπης όσο και της χώρας μας; Ας δούμε όμως το ερώτημα αυτό πιο συγκεκριμένα: Ι. Η Αλλαγή Παραδείγματος ως όρος για την πραγμάτωση του ευρωπαϊκού ενοποιητικού εγχειρήματος Τα εγγενή ελλείμματα και τα δομικά προβλήματα στο συνταγματικό οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι λίγο πολύ γνωστά, συνδέονται εν πολλοίς με την σχέση δημοκρατίας και ευρωπαϊκής ενοποίησης 1 και έχουν αναλυθεί σε βάθος από τους δύο τιμώμενους με το Συνέδριο αείμνηστους συναδέλφους 2. 1 Βλ. ενδεικτικά Γ. Σωτηρέλη, Σύνταγμα και Δημοκρατία στην εποχή της «παγκοσμιοποίησης», εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2000, σ. 90 επ. και τις εκεί παραπομπές. 2 Πράγματι, τόσο ο Δημήτρης Τσάτσος όσο και ο Γιώργος Παπαδημητρίου ασχολήθηκαν συστηματικά και σε βάθος με όλα τα κρίσιμα ζητήματα που συνδέονται με την ευρωπαϊκή ενοποίηση και με το πλούσιο σχετικό έργο τους κυριολεκτικά άνοιξαν δρόμους στην μελέτη του σύγχρονου και ιδιότυπου ευρωπαϊκού συνταγματισμού (βλ. ιδίως Δ. Τσάτσου, Επίμαχες έννοιες της Ευρωπαϊκής Ενωσιακής Τάξης, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 1997, Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία. Για μια ένωση λαών με ισχυρές πατρίδες, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα 2001, Το αξιακό σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εισαγωγή στη λειτουργία του, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2005, Τα μεγάλα θεσμικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκδ. Σαββάλας, Αθήνα 2005, Η έννοια της Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2007, Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία. Για μια Ευρωπαϊκή Ένωση των Κρατών, των Λαών, των Πολιτών και του Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Πολιτισμού, εκδ. Α.Α. Λιβάνη, [2]

3 Τι θα σήμαινε λοιπόν, με βάση και την πολύτιμη συνεισφορά τους, αλλαγή παραδείγματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση; 1. Θα σήμαινε, πρώτα και πάνω από όλα, αμφισβήτηση της πρωτοκαθεδρίας του «οικονομικού» απέναντι στο «πολιτικό» και κατ επέκτασιν της πρωτοκαθεδρίας της ιδιωτικής κοινωνίας των «αγορών» απέναντι στην πολιτική κοινωνία των δημόσιων θεσμών και λειτουργιών. Θα σήμαινε δηλαδή την αποκατάσταση μιας στοιχειώδους έστω πολιτικής αυτονομίας 3 του ευρωπαϊκού δημόσιου χώρου 4. Η αποκατάσταση, όμως, μιας τέτοιας αυτονομίας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Και αυτό βέβαια δεν οφείλεται μόνο στον ηγεμονικό ρόλο που έχει αναλάβει σήμερα, εν τοις πράγμασι, το ισχυρότερο οικονομικά εθνικό κράτος της Ευρωζώνης. Το πρόβλημα αυτό, που είναι σχετικά πρόσφατο, έρχεται απλώς να προστεθεί σε ένα πλέγμα παλαιότερων και προ πολλού διαπιστωμένων προβλημάτων, που δυσχεραίνουν ούτως ή άλλως την πορεία αποκατάστασης της πολιτικής αυτονομίας του ευρωπαϊκού δημόσιου χώρου. Πρώτον διότι η πολιτική αυτή αυτονομία είναι εξ αρχής υπονομευμένη, λόγω του πολλαπλά ελλειμματικού μοντέλου συνταγματικής οργάνωσης που έχει επικρατήσει έως τώρα 5, και δεύτερον διότι ναι μεν ο ρόλος και οι αρμοδιότητες των ευρωπαϊκών θεσμών διευρύνθηκαν στην εποχή της Αθήνα 2007 και Γ. Παπαδημητρίου, Το Σύνταγμα και η Διαδικασία της Ευρωπαϊκής Ενοποιήσεως. Η συνταγματική θεμελίωση και η άρθρωση της ενοποιητικής λειτουργίας, εκ. Αντ. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή 1982, Η αργόσυρτη πορεία προς την ευρωπαϊκή ομοσπονδίωση. Επίκαιροι προβληματισμοί, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 1997, Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Σταθμός στη θεσμική ωρίμανση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2001, Η συνταγματοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2002, Η Ευρωπαϊκή Ενοποίηση και το Εθνικό Σύνταγμα, σε: Γ. Παπαδημητρίου. Συνταγματικές Μελέτες, τ. IΙ, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2007, σ. 23 επ., Η δυαδική άρθρωση της Συντακτικής Εξουσίας, ό.π, σ. 51 επ., Διακυβερνητική Διάσκεψη και «πολιτευματικά» ελλείμματα, ό.π., σ. 133 επ., Η πορεία προς το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα, ό.π., σ. 179 επ., Η Ευρωπαϊκή Ενοποίηση και το Εθνικό Σύνταγμα, Τα θεμελιώδη Δικαιώματα στην Ευρώπη σήμερα, σε: Γ. Παπαδημητρίου. Συνταγματικές Μελέτες, τ. IV, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2010, σ. 3 επ., Είκοσι πέντε χρόνια εφαρμογής του Κοινοτικού Δικαίου, ό.π., σ. 107 επ., Η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ενοποίηση, ό.π. σ. 123 επ., Η Συνταγματική Εγγύηση του Κοινοτικού Κεκτημένου, ό.π., σ. 133 επ., Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, ό.π., σ. 157 επ., Η συνταγματοποίηση της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης και το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα, ό.π., σ. 167 επ., Η Αρχή της Επικουρικότητας και η Βουλή, ό.π., σ. 181 επ.). 3 Βλ. σχετικά E. - W. Bockenforde, Συμβολές στη θεωρία για το κράτος και την πολιτική αυτονομία, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα Βλ. P. Haberle, Υπάρχει ένας ευρωπαϊκός δημόσιος χώρος; εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα- Κομοτηνή Βλ. αντί όλων τα έργα των δύο τιμωμένων με το Συνέδριο, στην υποσημ. 2, και τις εκεί πλούσιες παραπομπές. [3]

4 παγκοσμιοποίησης πλην όμως κατά έναν τρόπο πολιτικά μονομερή και οικονομικά υπονομευμένο 6. Το πρώτο λοιπόν που χρειάζεται η ΕΕ, προκειμένου να επιτευχθεί η πολιτική της αυτονομία, είναι η εγκατάλειψη του σημερινού εγγενώς ερμαφρόδιτου και πολιτικοοικονομικά μεροληπτικού μοντέλου, που προσπαθεί μάταια να ισορροπήσει ανάμεσα στο εθνικό και στο υπερεθνικό, ανάμεσα στους οικονομικά ισχυρούς και στους οικονομικά αδυνάμους και συνάμα ανάμεσα στον ρόλο της μακράς χειρός των αγορών, που προσπαθούν να της επιβάλουν οι ιδιωτικές εξουσίες του υπερεθνικού οικονομικού περιβάλλοντος και στον ρόλο του επαρκούς αντιβάρου στην ασυδοσία των αγορών, που τον υπαγορεύει η παράδοση του ευρωπαϊκού νομικού και πολιτικού πολιτισμού Μια τέτοια επιλογή προϋποθέτει και συνεπάγεται, πρώτα και πάνω απ όλα, ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει επιτέλους να υιοθετήσει ισχυρούς και αποτελεσματικούς κεντρικούς θεσμούς, οι οποίοι, για να είναι τέτοιοι, πρέπει ταυτόχρονα να διαθέτουν επαρκείς αρμοδιότητες και ισχυρή δημοκρατική νομιμοποίηση. Στο σημείο αυτό οι επιλογές είναι δύο: Η πρώτη επιλογή είναι να επιταχύνει τον μετασχηματισμό των ισχυόντων ασθενών ευρωπαϊκών κοινοβουλευτικών θεσμών, ώστε η Επιτροπή να μετασχηματισθεί σε μια ισχυρή ευρωπαϊκή κυβέρνηση, που θα λειτουργεί στο πρότυπο ενός ιδιότυπου «ορλεανικού κοινοβουλευτισμού». Αυτό σημαίνει, ιδίως, διπλή εμπιστοσύνη, αφ ενός μεν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αφ ετέρου δε από ένα δεύτερο ισχυρό νομοθετικό σώμα, στο οποίο πρέπει να εκπροσωπούνται στο ανώτερο δυνατό επίπεδο και με την μέγιστη δυνατή 6 Βλ. ενδεικτικά τον αφιερωμένο στην μνήμη του Γ. Παπαδημητρίου συλλογικό τόμο: Ν.Κανελλοπούλου-Μαλούχου/Αντ.Μεταξάς/Λ. Παπαδοπούλου, Δημοσιονομική Κρίση και Ευρωπαϊκή Ενοποίηση. Καταλύτης προώθησης ή αιτία αναστολής; Εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2014, Κ. Τσουκαλά, Η αρπαγή της Ευρώπης, σε: Δημοκρατία, Σύνταγμα, Ευρώπη στην εποχή της κρίσης. Μελέτες στη μνήμη του Δημήτρη Θ. Τσάτσου, εκδ. Σαββάλας, Αθήνα 2012, σ. 237 επ., Δ. Χαραλάμπη, Το πολιτικό και η πολιτική. Η πολιτική άρνηση του πολιτικού ως προοπτική έκπτωσης του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, ό.π., σ. 251 επ. και από την ξένη βιβλιογραφία τους πολύ ενδιαφέροντες συλλογικούς τόμους (Α και Β ) Δημοκρατία ή Καπιταλισμός. Η Ευρώπη σε κρίση, εκδ. Επίκεντρο, Αθήνα 2014 και 2015, αντίστοιχα. 7 Βλ. Γ. Σωτηρέλη, «Το Σύνταγμα στην εποχή της κρίσης. Προς ένα νέο συνταγματισμό;», σε: (Προδημοσίευση από το συλλογικό έργο "Πολιτική Επιστήμη: Διακλαδική και κριτική προσέγγιση της πολιτικής πράξης" που θα εκδοθεί με πρωτοβουλία και επιστημονική επιμέλεια του Ομότιμου Καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης Α..-Ι. Δ. Μεταξά). [4]

5 (αναλογική πάντως) ισοτιμία τα κράτη μέλη, με δικαίωμα ανησικυρίας για ένα σημαντικό αριθμό κρίσιμων πολιτικών αποφάσεων. Η δεύτερη επιλογή είναι να υιοθετηθεί ένα εναλλακτικό μοντέλο, προεδρικού χαρακτήρα. Η αλλαγή θα είναι πλέον ριζική, καθώς ο επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας θα εκλέγεται με άμεση εκλογή και θα διορίζει στη συνέχεια την Επιτροπή (κυβέρνηση), ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αλλά και το δεύτερο Νομοθετικό Σώμα, στο οποίο θα εκπροσωπούνται κατά τα ανωτέρω τα κράτη μέλη, θα έχουν ακόμη σημαντικότερες ελεγκτικές αρμοδιότητες και ακόμη ισχυρότερο δικαίωμα αρνησικυρίας για κρίσιμες αποφάσεις. 3. Μια τέτοια συνταγματική ανασυγκρότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης τελεί υπό δύο απαρέγκλιτες προϋποθέσεις: Πρώτον, ότι θα αποδοθεί ένα είδος κοινής ευρωπαϊκής ιθαγένειας, προκειμένου να συγκροτηθεί σταδιακά ένας ενιαίος ευρωπαϊκός «δήμος», που θα αποτελέσει νέα παράλληλη πηγή νομιμοποίησης του έτσι αναδομούμενου ευρωπαϊκού πολιτικού συστήματος και των επί μέρους οργάνων του. Δεύτερον, ότι θα αναδιοργανωθεί το κομματικό σύστημα της ΕΕ, με ισχυρά πανευρωπαϊκά κόμματα, που θα κατέρχονται με τα δικά τους ξεχωριστά ονόματα και σύμβολα και θα αποτελέσουν πλέον τους κύριους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς για την πολιτική έκφραση των ευρωπαϊκών κοινωνικών δυνάμεων, κατ επέκτασιν δε και τους καθοριστικούς μοχλούς για την επίτευξη ενός νέου, υπερεθνικού πλέον, πολιτικού πλουραλισμού, που θα αποτελέσει τη βάση της ουσιαστικής κοινωνικοπολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης. Μόνο μια τέτοια συνταγματική αρχιτεκτονική του ευρωπαϊκού οικοδομήματος 8, που θα συνδυάσει την δημοκρατία με την αποτελεσματική άσκηση της εκτελεστικής εξουσίας, μπορεί να επιτρέψει την αντιστοίχηση των ευρωπαϊκών συνταγματικών θεσμών με τις προκλήσεις των καιρών, τόσο σε ό,τι αφορά την διασφάλιση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων όσο και σε ό,τι αφορά την άσκηση πρόσφορων για 8 Πρβλ. Χ. Παπαστυλιανού, Προϋποθέσεις και όρια μετεξέλιξης της Ε.Ε. σε μια διακριτή συνταγματική τάξη, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2008, Λ. Παπαδοπούλου, Σκέψεις για το Δήμο και τη Δημοκρατία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, 3/1/2012, I. Pernice, Πολυεπίπεδος συνταγματισμός και η κρίση της δημοκρατίας στην Ευρώπη, [5]

6 την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική ευημερία δημόσιων πανευρωπαϊκών πολιτικών Σπεύδω πάντως, στο σημείο αυτό, να προλάβω ένα εύλογο ερώτημα: Αν υιοθετηθεί αυτή η νέα συνταγματική αρχιτεκτονική, σε τι θα διαφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση από τα υπάρχοντα ομοσπονδιακά κράτη; Και πως θα μπορούμε να μιλάμε, πλέον, για την Ευρώπη των κρατών και των λαών, όπως την ανέδειξε ο Δημήτης Τσάτσος 10 ; Είναι αλήθεια ότι οι αλλαγές που σε αδρές γραμμές, και κατ ανάγκην σχηματικά και ελλειπτικά, περιέγραψα είναι πολύ πλησιέστερα στο ομοσπονδιακό μοντέλο από όσο η σημερινή δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, υπό τις παρούσες συνθήκες, η λογική αυτή, της οποίας πρωτεργάτης στη χώρα μας ήταν ο Γιώργος Παπαδημητρίου 11, είναι, ταυτόχρονα, πολύ πλησιέστερα πλέον και στην λογική της Ευρωπαϊκής Συμπολιτείας, την οποία ανέδειξε ο Δημήτρης Τσάτσος 12. Η Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία είναι μια έννοια δυναμική και όχι στατική. Για όσο διάστημα η ΕΕ λειτουργούσε παράλληλα με ισχυρά και ευημερούντα εθνικά κράτη, η ευαισθησία για την τήρηση μιας ισορροπίας ανάμεσα στο εθνικό και το υπερεθνικό ήταν απολύτως δικαιολογημένη. Σήμερα όμως, ζούμε σε μια Ευρώπη ανίσχυρων και παραπαιόντων εθνικών κρατών και ανασφαλών και φοβισμένων λαών, που είναι τα πραγματικά θύματα της κρίσης, διότι τιμωρούνται αυτοί για όσα έπραξαν οι διεφθαρμένες, ενδοτικές και ανίκανες κυβερνητικές ελίτ των εθνικών κρατών. Ως εκ τούτου η επιτάχυνση της πολιτικής και οικονομικής ενοποίησης αποτελεί, όσο και αν φαίνεται οξύμωρο, την μόνη ορατή προοπτική για την διάσωση, σε ανώτερο πλέον επίπεδο, τόσο της εθνικής κυριαρχίας όσο και των δημοκρατικών και κοινωνικών κατακτήσεων που επιτεύχθηκαν στο πλαίσιο των εθνικών κρατών και αποτελούν την ρομφαία του ευρωπαϊκού νομικού και πολιτικού πολιτισμού Βλ. ό.π., υποσημ. 6 και πρβλ. Α. Μεταξάς/I. Pernice, Η Ευρώπη σε κρίση. Ανάμεσα σε Δίκαιο και Πολιτική, εκδ. Σιδέρης, Αθήνα Βλ. ό.π., υποσημ Βλ. ό.π., υποσημ Βλ. ό.π., υποσημ Βλ. Γ. Σωτηρέλη, Σύνταγμα και Δημοκρατία, ό.π. (υποσημ. 2), σ. 90 επ., Του ίδιου, Το αβέβαιο συνταγματικό μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Σκέψεις αναζητήσεις και προβληματισμοί, με αφορμή τις θέσεις του Δημήτρη Τσάτσου για μια «Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία», σε Σύνταγμα, Ελληνική Πολιτεία, Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία, Αφιέρωμα στον Δημήτρη Θ. Τσάτσο, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2004, σ. 679 επ. [6]

7 5. Αυτό όμως προϋποθέτει την τήρηση δύο απαρέγκλιτων προϋποθέσεων, που είναι, κατά την άποψή μου, και η πλέον σημαντική επιστημονική παρακαταθήκη των τιμώμενων με το Συνέδριο αείμνηστων συναδέλφων. Πρώτον, ότι τόσο η μεταφορά κρίσιμων εθνικών αρμοδιοτήτων όσο και η άσκησή τους από ευρωπαϊκά πλέον όργανα, θα γίνει με όρους ευρείας δημοκρατικής νομιμοποίησης, ώστε να συνοδεύεται από ένα ισοδύναμο λαϊκής κυριαρχίας και να αποτελεί έτσι συνέχεια και όχι οπισθοδρόμηση στην μακρά πορεία εκδημοκρατισμού του δημόσιου χώρου και των λειτουργιών του 14. Δεύτερον, ότι η ευρωπαϊκή ενοποίηση δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι το αποτέλεσμα ούτε ενός αφελούς και συχνά άκριτου φιλοευρωπαϊσμού αλλά ούτε και μιας στενής και εν πολλοίς στυγνής λογικής για την εξυπηρέτηση αγοραίων συμφερόντων. Αντίθετα, οφείλει να υπηρετεί τις προσδοκίες, τις ανησυχίες και τις ανάγκες ευρύτερων κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, που αποτελούν την πλουραλιστική έκφραση του ευρωπαϊκού «δήμου» και παρέχουν έτσι το ασφαλέστερο υπόβαθρο και την καλύτερη εγγύηση για τον δημοκρατικό και κοινωνικά χρήσιμο χαρακτήρα της. 5. Υπό το πρίσμα αυτό, ένα κρίσιμο στοιχείο που συνδέεται με την αλλαγή παραδείγματος είναι και το ότι πρέπει να επανεξετασθεί η σχέση του κρατούντος συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις ανερχόμενες δυνάμεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς, δεδομένου ότι αυτή, κατά την άποψή μου, σε αντίθεση με την εθνικιστική και λαϊκιστική δεξιά, είναι εξ ορισμού ενσωματώσιμη στο ως άνω ενοποιητικό εγχείρημα. Διότι είναι φανερό, για όποιον δεν βλέπει το παρόν με τα παραμορφωτικά γυαλιά του παρελθόντος, ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση προοπτικά είναι το μόνο ισχυρό πολιτικοθεσμικό αντίβαρο απέναντι στην επαπειλούμενη ολιγαρχία των αγορών, που φιλοδοξεί να θυσιάσει, στον βωμό του κέρδους, όλες τις μείζονες πολιτικές και κοινωνικές κατακτήσεις της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας 15. Ως εκ τούτου, η αλλαγή παραδείγματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν συνδέεται μόνον με μια νέα συνταγματική αρχιτεκτονική, που θα επιτρέψει την άσκηση ενιαίων και 14 Βλ. Γ. Σωτηρέλη, Σύνταγμα και Δημοκρατία, ό.π. (υποσημ. 1), σ. 94 επ. 15 Βλ. G. Sotirelis, The European Union and the radical Left, Open Democracy, , Γ. Σωτηρέλη, Η συνταγματική ελευθερία στην εποχή των ραγδαίων αλλαγών. Προς μια νέα θεώρηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων;», σε: Δημοκρατία, Σύνταγμα, Ευρώπη στην εποχή της κρίσης. Μελέτες στη μνήμη του Δημήτρη Θ. Τσάτσου, ό.π. (υποσημ. 6), σ. 101 επ. και σε: 26/01/2012. [7]

8 αποτελεσματικών πολιτικών στο πεδίο της οικονομίας, της άμυνας και της εξωτερικής πολιτικής. Απαιτείται, ταυτόχρονα, ο απογαλακτισμός των ευρωπαϊκών θεσμών από την λογική ενός μονόπλευρου οικονομικού και πολιτικού προσανατολισμού, που αποκλείει αντί να αθροίζει δυνάμεις στην προσπάθεια εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής ενοποίησης. ΙΙ. Η Αλλαγή Παραδείγματος ως όρος για την υπέρβαση της κρίσης του ελληνικού πολιτικού συστήματος Μετά από τις ανωτέρω σκέψεις, που εξειδικεύουν σε πολύ γενικές γραμμές το τι σημαίνει αλλαγή παραδείγματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ας δούμε ποιος μπορεί να είναι ο αντίστοιχος θεωρητικός προβληματισμός για την χώρα μας: 1. Είναι γνωστό ότι το συνταγματικό μας οικοδόμημα δεν εμφανίζει ανάλογα προβλήματα με αυτό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ελληνικό Σύνταγμα του 1975 υπήρξε ένα πολύ σημαντικό Σύνταγμα, που σφράγισε την εποχή της μεταπολίτευσης αλλά και επανασυνέδεσε, με καθυστέρηση 30 χρόνων, τον ελληνικό με τον μεταπολεμικό ευρωπαϊκό συνταγματισμό, κύριο χαρακτηριστικό του οποίου υπήρξαν οι ευρύτατες συναινέσεις και συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν ως προς τις θεμελιώδεις επιλογές τους. Αντίστοιχες συναινέσεις επιτεύχθηκαν και στο Σύνταγμα του 1975, με μοναδική εξαίρεση τις αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας, η κατάστρωση των οποίων, υπαγορευμένη από την προσωπική πολιτική στρατηγική του Κωνσταντίνου Καραμανλή, είχε έντονα πατερναλιστικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο οι αρμοδιότητες αυτές, παρότι δεν ασκήθηκαν, καταργήθηκαν κατά ένα μεγάλο μέρος με την πρώτη συνταγματική αναθεώρηση, του 1986, υπαγορευμένη πλέον από την πολιτική στρατηγική του Ανδρέα Παπανδρέου για τις εκλογές του Βλ. Γ. Παπαδημητρίου, Ο «αδιαφανής» αναπροσδιορισμός της μορφής του Πολιτεύματος στη συνταγματική αναθεώρηση του 1986, σε: Συνταγματικές Μελέτες, τ. Ι, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2007, σ. 107 επ., Η αναθεώρηση του Συντάγματος, Μηχανισμός θεσμικού εκσυγχρονισμού ή πεδίο κομματικών ελιγμών; ό.π., σ. 119 επ., καθώς και Αρ. Μάνεση, Η εξέλιξη των πολιτικών θεσμών στην Ελλάδα. Αναζητώντας μια δύσκολη νομιμοποίηση, Αντ. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή1987, Του ίδιου, Η συνταγματική αναθεώρηση του 1986, εκδ. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1989, Γ. Σωτηρέλη, Σύνταγμα και Δημοκρατία, ό.π. (υποσημ. 1), σ. 225 επ., Ν. Αλιβιζάτου, Το Σύνταγμα και οι εχθροί του, στη νεοελληνική ιστορία , εκδ. Πόλις, Αθήνα 2011, σ. 489 επ., 529 επ. [8]

9 Το μοντέλο που επικράτησε έκτοτε, έως και σήμερα, είναι αυτό της πλέον αποδυναμωμένης εκδοχής της προεδρευόμενης δημοκρατίας. Το μοντέλο αυτό, όμως, ανέδειξε εύγλωττα τις αδυναμίες του κατά την πρόσφατη περίοδο της κρίσης, όταν η εκτελεστική λειτουργία βρέθηκε χωρίς έναν δεύτερο ισχυρό πόλο, που θα μπορούσε να υπερβεί το κατακερματισμένο κομματικό τοπίο και να αναλάβει ενωτικές πρωτοβουλίες για την επικράτηση εθνικά επωφελών πολιτικών. Ωστόσο, η άκριτη συρρίκνωση των προεδρικών αρμοδιοτήτων δεν ήταν το μόνο συνταγματικό πρόβλημα που ανέδειξε η κρίση. Κατ αρχάς, το Σύνταγμά μας δεν αποδείχθηκε εν τέλει αθώο ούτε για τα αίτια αυτής της κρίσης. Είτε λόγω προβληματικών ρυθμίσεων είτε λόγω της παράλειψης κρίσιμων εγγυήσεων επέτρεψε ή έστω δεν απέτρεψε την επικράτηση ενός ιδιότυπου κοινωνικοπολιτικού καθεστωτισμού, με κύρια χαρακτηριστικά την προνομιακή μεταχείριση του πολιτικού και οικονομικού κατεστημένου, τον καταθλιπτικό ρόλο του μαύρου πολιτικού χρήματος, την ασυδοσία των ιδιωτικών ηλεκτρονικών ΜΜΕ, την κοινοβουλευτική φαυλοκρατία και την πελατειακό κρατισμό. Περαιτέρω το Σύνταγμά μας, έστω και υπό την αδυσώπητη πίεση του δικαίου της ανάγκης, δεν αποδείχθηκε αρκούντως ανθεκτικό ούτε στην παραβίαση κοινωνικών και ατομικών δικαιωμάτων ούτε τις παρεκτροπές ως προς την άσκηση του νομοθετικού έργου Έχω διατυπώσει επανειλημμένα την αντίθεσή μου στον «συνταγματικό λαϊκισμό», που βαφτίζει αντισυνταγματικό οτιδήποτε μη αρεστό πολιτικά, τροφοδοτώντας μια ισοπεδωτική λογική που θεωρεί ότι το Σύνταγμα έγινε ένα άνευ σημασίας κουρελόχαρτο και άρα ότι μια παραβίαση πάνω μια παραβίαση κάτω δεν έχει σημασία. Ωστόσο δεν μπορώ να παραβλέψω και το ότι πράγματι υπήρξε ένας ιδιότυπος συνταγματικός μιθριδατισμός, των παραβιάσεων σε δόσεις, ώστε να τις συνηθίζουν οι πολίτες αλλά και να τις «καλύπτουν» πιο εύκολα τα Δικαστήρια 18. Με βάση τα ανωτέρω, θεωρώ ότι και η συνταγματική μας τάξη, παρότι δεν παρουσιάζει τα ελλείμματα και τα προβλήματα της ευρωπαϊκής, χρειάζεται επίσης αλλαγή παραδείγματος. 17 Πρβλ. Ξ. Κοντιάδη, Το ανορθολογικό μας Σύνταγμα. Γιατί απέτυχαν οι πολιτικοί θεσμοί; εκδ. Παπαζήση, Αθήνα Βλ. Γ. Σωτηρέλη, Σύνταγμα και πολιτική υπό το φως των νέων δεδομένων: Τα διακυβεύματα, οι δυνατότητες, τα όρια σε: Κ. Παπαδημητρίου/Γ. Σωτηρέλη, Ο κίνδυνος του «συνταγματικού μιθριδατισμού», Βήμα της Κυριακής, [9]

10 Αυτό σημαίνει, ιδίως, μια συνολική συνταγματική πολιτική, συνδεδεμένη με τις νέες ανάγκες της χώρας, η οποία πρώτον θα απομακρυνθεί από την εμβαλωματική και αποσπασματική λογική της άτολμης και άχρωμης αναθεώρησης του και δεύτερον θα εστιασθεί κυρίως στις ως άνω παθογένειες και υστερήσεις, προκειμένου να υπάρξει θεσμική και εγγυητική αναβάθμιση του ισχύοντος Συντάγματος, όπως άλλωστε πρότειναν, σε όλους τους τόνους, και οι τιμώμενοι στο Συνέδριο αείμνηστοι συνάδελφοι Μια τέτοια συνταγματική πολιτική, κατά την άποψή μου σημαίνει προεχόντως τα ακόλουθα στο πεδίο της συνταγματικής οργάνωσης και λειτουργίας του πολιτεύματος: Α. Αποκατάσταση, κατ αρχάς, του Προέδρου της Δημοκρατίας στον ρόλο του ρυθμιστή του πολιτεύματος 21, κατά τρόπον όμως ώστε να μην μπορεί να υπηρετεί, πλέον, ιδιοτελείς στρατηγικές. Αυτό σημαίνει εν πρώτοις ανάκτηση μεγάλου μέρους αλλά όχι όλων των παλαιών αρμοδιοτήτων του, σε συνδυασμό με την καθιέρωση ορισμένων νέων, όπως η ανάδειξη της ηγεσίας των ανώτατων Δικαστηρίων, μεταξύ περισσότερων προτεινόμενων υποψηφίων είτε από τις αντίστοιχες Ολομέλειες είτε από την κατωτέρω προτεινόμενη Γερουσία, καθώς και η ανάδειξη των ηγεσιών των Ανεξάρτητων Αρχών, και πάλι μετά από πρόταση περισσότερων υποψηφίων από την ως άνω Γερουσία, προκειμένου να σταματήσει η γελοιοποίηση της ισχύουσας διαδικασίας. Β. Αλλαγή, κατά δεύτερον, του τρόπου εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας, είτε με την πρόβλεψη εναλλακτικά άμεσης εκλογής, αν αποτύχει η τρίτη ψηφοφορία (που θέλει πλειοψηφία 3/5) 22, είτε με την απευθείας καθιέρωση άμεσης εκλογής, η οποία σε κάθε 19 Βλ. Γ. Σωτηρέλη, Σύνταγμα και Δημοκρατία, ό.π. (υποσημ. 1). 20 Βλ. ιδίως Δ. Τσάτσου, Συνταγματικό Δίκαιο, Τόμος Β, Οργάνωση και Λειτουργία της Πολιτείας, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 1992, Τόμος Γ, Θεμελιώδη Δικαιώματα, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 1988, Σύνταγμα και πολιτική πραγματικότητα, Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 1980, Ελληνική Πολιτεία , εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα 1997, Γ. Παπαδημητρίου, Συνταγματικό Δίκαιο. Τα Όργανα του Κράτους, τ. Α, Το Εκλογικό Σώμα, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 1981, Συνταγματικές Μελέτες , Τόμος Ι, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2007, Συνταγματικές Μελέτες, Τόμος ΙV, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη Βλ. αναλυτικά Αρ. Μάνεση, Η συνταγματική αναθεώρηση του 1986 (ό.π., υποσημ. 16), Γ. Σωτηρέλη, Σύνταγμα και Δημοκρατία, ό.π. (υποσημ. 1), σ. 224 επ., Ν. Αλιβιζάτου, ό.π. (υποσημ. 16), σ. 529 επ. και τις εκεί παραπομπές. 22 Βλ. Γ. Σωτηρέλη, ό.π., σ. 242 επ. Την θέση αυτή είχε υποστηρίξει ο Αρ. Μάνεσης, σε συνέντευξή του στο «Βήμα» («Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν είναι μια αδειανή πολυθρόνα», ), ενώ και ο τιμώμενος Δ. Τσάτσος, σε συνέντευξή του στα «Νέα» («6 επιχειρήματα για το 151», ) θεωρούσε την άποψη αυτήν «ευρηματική». [10]

11 περίπτωση, όπως δείχνει το παράδειγμα άλλων χωρών, είναι συμβατή με το πολίτευμα της προεδρευόμενης δημοκρατίας 23. Γ. Αναδιάταξη, επίσης, της νομοθετικής εξουσίας, με την καθιέρωση Γερουσίας 24, συγκροτούμενης από 50 μέλη (που θα αφαιρεθούν από την Βουλή), προκειμένου να ενισχυθούν οι εγγυήσεις ποιότητας και κύρους του νομοθετικού έργου αλλά και να λειτουργήσει ένα σώμα αιρετό μεν αλλά σχετικά αποστασιοποιημένο από στενά κομματικές λογικές, ώστε να μπορεί να αναλάβει ιδιαίτερο ρόλο τόσο σε ορισμένες κρίσιμες μορφές κοινοβουλευτικού ελέγχου, όπως οι εξεταστικές επιτροπές, όσο και σε ανάδειξη υψηλόβαθμων δημόσιων λειτουργών, κατά τα ανωτέρω. Δ. Τέλος, για να ολοκληρωθεί η αλλαγή παραδείγματος στο πεδίο της εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας, αλλά και για να χτυπηθεί στη ρίζα του η κακοδαιμονία του πολιτικού μας συστήματος, που ερείδεται στην τυραννία, τις ποικίλες εξουσιαστικές παρεκβάσεις και τις αθέμιτες διαπλοκές της κυβερνητικής πλειοψηφίας, η ως άνω συνταγματική μεταρρύθμιση, πέρα από το ότι πρέπει να ενταχθεί σε μια ευρύτερη στρατηγική για την ανασυγκρότηση του κράτους 25, πρέπει απαρεγκλίτως να συνοδευθεί: Πρώτον, από την κατάργηση του ισχύοντος σταυρού προτίμησης, που κατά την άποψή μου αποτελεί στη χώρα μας την βασική αιτία της κυριαρχίας του μαύρου πολιτικού χρήματος και της συναλλαγής, την πηγή της φαυλοκρατίας και την μητέρα όλων των πελατειακών παρεκτροπών 26. Δεύτερον, από την προσεκτική αλλαγή του εκλογικού συστήματος, προκειμένου να επιτευχθεί μεν η διασφάλιση της συνταγματικής αρχής της ισοδυναμίας της ψήφου 27, χωρίς 23 Βλ. Γ. Σωτηρέλη, ό.π. (υποσημ. 1), σ. 244 επ. 24 Βλ. και Στ. Ματθία, Δεύτερο Νομοθετικό Σώμα και Συνταγματικό Δικαστήριο (ανάτυπο από τον Τιμητικό Τόμο Γ. Κασιμάτη, Αντ. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή 2011), Αλ. Παπαδόπουλου/ Γ. Σωτηρέλη, Η πρόκληση μιας ριζικής αναθέσμισης της χώρας, «Το Βήμα της Κυριακής», Βλ. Γ.Χ. Σωτηρέλη/Μ.Ν. Πικραμένου/Θ./Γ./ Ξηρού, Η μεταρρύθμιση του κράτους στην εποχή των μεγάλων προκλήσεων, συλλογικός τόμος προς τιμήν του Γ. Παπαδημητρίου. Εκδ. Παπαζήση, Αθήνα Βλ. Αρ. Μάνεση, Προτάσεις για τροποποίηση του εκλογικού συστήματος, σε: Του ίδιου, Συνταγματική Θεωρία και Πράξη, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 1980, σ. 723 επ., Γ. Σωτηρέλη, Σύνταγμα και Δημοκρατία, ό.π. (υποσημ. 1), σ. 182 επ., Του ίδιου, Η ώρα της κατάργησης του σταυρού προτίμησης, Εφμερίδα των Συντακτών, Βλ. Γ. Παπαδημητρίου, Εκλογικό Σύστημα, Δημοκρατικό Πολίτευμα και Σύνταγμα, σε: Μελέτες, τ. Ι, ό.π. (υποσημ. 20), σ. 359 επ., Εκλογικό Σύστημα και Σύστημα Διακυβέρνησης, ό.π., σ. 373 επ., Εκλογικό Σύστημα και Πραγματικό Σύνταγμα, ό.π., σ. 385 επ., Δ. Τσάτσου, Συνταγματικό Δίκαιο, τ. Β, ό.π. (υποσημ. 20), σ. 187 επ., Εκλογικό [11]

12 όμως να αγνοείται πλήρως και η ανάγκη κυβερνησιμότητας της χώρας, που αποτελεί και αυτή, έστω έμμεσα και διαμεσολαβημένα, συνταγματική προτροπή 28. Τρίτον, από την λελογισμένη και πολλαπλά εγγυημένη καθιέρωση μορφών άμεσης δημοκρατίας, που θα εμβολιάσουν με συμμετοχικές διαδικασίες το κουρασμένο σώμα και τα αργά αντανακλαστικά της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, ανατρέποντας τις ολιγαρχικές λογικές των τεχνικών της εξουσίας και φέρνοντας ένα φρέσκο αέρα ανανέωσης και ανανοηματοδότησης των δημοκρατικών θεσμών Μια άλλη σημαντική παράμετρος των αλλαγών που συγκροτούν την απαιτούμενη αλλαγή παραδείγματος είναι αυτή που αφορά την προστασία κρίσιμων θεμελιωδών δικαιωμάτων. Πρόκειται, εν πρώτοις, για την ανάγκη θωράκισης των δικαιωμάτων ομαδικής δράσης, που ασκούνται συλλογικά αλλά και λειτουργούν οιονεί διαμεσολαβητικά ως προς την καθιέρωση ή εφαρμογή κοινωνικών δικαιωμάτων. Ιδιαίτερο βάρος, εν προκειμένω, πρέπει να δοθεί, αφ ενός μεν στην συνταγματική εγγύηση της συλλογικής αυτονομίας, που τρώθηκε βάναυσα τα τελευταία χρόνια, αφ ετέρου δε στην αποσαφήνιση των όρων για την κήρυξη απεργίας και την επίταξη προσωπικών υπηρεσιών. Πρόκειται, επίσης, και για την αναγκαία ενίσχυση των κοινωνικών δικαιωμάτων, που ήταν τα μεγάλα θύματα της κρίσης 30. Στο σημείο αυτό η συνταγματική πολιτική της αλλαγής παραδείγματος πρέπει να κινηθεί πολύ προσεκτικά, πλην αποφασιστικά, ώστε να κλείσει οριστικά η αμφισβήτηση του κανονιστικού χαρακτήρα των κοινωνικών δικαιωμάτων 31. Αυτό, δε, κατά την άποψή μας, μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την συνταγματική κατοχύρωση του εγγυημένου επιπέδου αξιοπρεπούς διαβίωσης, που είναι πολύ ευρύτερη και απείρως προτιμότερη από την κατοχύρωση ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, Και αυτό διότι προϋποθέτει αλλά και συνεπάγεται, για την πραγμάτωσή της, την ταυτόχρονη κατοχύρωση Σύστημα και Λαϊκή Κυριαρχία, σε: Ελληνική Πολιτεία , ό.π. (υποσημ. 20), σ. 301 επ. 28 Βλ. αναλυτικά, Γ. Σωτηρέλη, Σύνταγμα και Δημοκρατία, ό.π. (υποσημ. 1), σ. 188 επ., με τις εκεί παραπομπές, και Του ίδιου, Η ώρα της αλλαγής του εκλογικού συστήματος, Εφημερίδα των Συντακτών, Βλ. αναλυτικά, Γ. Σωτηρέλη, ό.π., σ. 165 επ. και πρβλ. Γ. Παπαδημητρίου, Συμμετοχική Δημοκρατία και Σύνταγμα, σε: Μελέτες, τ. 1, ό.π. (υποσημ. 20), σ. 71 επ., Λ. Παπαδοπούλου, Θεσμοί άμεσης δημοκρατίας στο Σύνταγμα, εκδ. Ευρασία, Αθήνα Γ. Σωτηρέλη, Τα κοινωνικά δικαιώματα στη δίνη της οικονομικής κρίσης, Εφημερίδα Διοικητικού Δικαίου, 3/2013, σ. 298 επ. 31 Βλ. Γ. Παπαδημητρίου, Η αρχή του κοινωνικού κράτους στην μεταπολιτευτική Ελλάδα, σε: Μελέτς, τ. Ι, ό.π. (υποσημ. 20), σ. 55 επ. [12]

13 αλλά και την επακόλουθη ενεργοποίηση ενός σκληρού πυρήνα όλων των κοινωνικών δικαιωμάτων, προσδίδοντας σε αυτά συγκεκριμένο και απευθείας δεσμευτικό, εκ του Συντάγματος, κανονιστικό περιεχόμενο Η τελευταία πτυχή της προτεινόμενης συνταγματικής πολιτικής για την αλλαγή παραδείγματος αφορά την καθιέρωση Συνταγματικού Δικαστηρίου 33. Γνωρίζω και σέβομαι όλα τα επιχειρήματα υπέρ του σημερινού συστήματος του παρεμπίπτοντος και διάχυτου ελέγχου. Ωστόσο στην εποχή μας, και με δεδομένα τα όσα έχουν μεσολαβήσει, θεωρώ αυτά τα επιχειρήματα όλο και πιο θεωρητικά, όλο και πιο απομακρυσμένα από την ζέουσα πραγματικότητα του χώρου της Δικαιοσύνης, με τις ουκ ολίγες ατυχείς στιγμές (ιδίως ως προς τα ζητήματα των εργασιακών και των κοινωνικών δικαιωμάτων αλλά και της επίταξης προσωπικών υπηρεσιών) αλλά και με πολλαπλά δείγματα μιας οιονεί αρνησιδικίας ως προς τον έλεγχο συνταγματικότητας των νόμων. Είναι φανερό, ειδικότερα, ότι χρειαζόμαστε πρώτον ένα πολλαπλά εγγυημένο σύστημα προληπτικού ελέγχου και δεύτερον ένα αυστηρά δομημένο σύστημα συγκεντρωτικού κατασταλτικού ελέγχου της συνταγματικότητας, προκειμένου αφ ενός μεν να είναι εγγυημένη η ασφάλεια δικαίου αφ ετέρου δε οι σχετικές υποθέσεις, και ιδίως οι σοβαρές, να αντιμετωπίζονται γρήγορα και αποτελεσματικά, από δικαστές που θα γνωρίζουν σε βάθος τα της ερμηνείας του Συντάγματος. Περαιτέρω, δε, το Συνταγματικό αυτό Δικαστήριο θα αναλάβει, πέρα από τον έλεγχο του κύρους των εκλογών, που ανήκει σήμερα στο ΑΕΔ, και τον έλεγχο συνταγματικότητας των πράξεων νομοθετικού περιεχομένου για να μην επαναληφθούν τα φαινόμενα του πρόσφατου παρελθόντος καθώς και έναν στοιχειώδη έλεγχο της λειτουργίας των κομμάτων, ως συνταγματικών προεχόντως θεσμών, τα οποία πρέπει πρώτον να σέβονται έμπρακτα τις αρχές και τους κανόνες της Δημοκρατίας και δεύτερον να οργανώνουν ανάλογα και την εσωκομματική τους λειτουργία. 32 Βλ. αναλυτικά, Γ. Σωτηρέλη, Σύνταγμα και Δημοκρατία, ό.π. (υποσημ. 1), σ. 333 επ. 33 Βλ. αντί άλλων Γερ. Θεοδόση, Συνταγματικό Δικαστήριο στην Ελλάδα; σε: Γερ. Θεοδόση/Α. Τάκη/Χρ. Χατζή/Μ. Πικραμένου/Αδ. Παπαδαμάκη/χ. Χρυσανθάκη, Η Δικαιοσύνη και το Σύνταγμα, Αντ. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή 1993, σ. 17 επ., Ευ. Βενιζέλου/Κ. Χρυσόγονου, Το πρόβλημα της Συνταγματικής Δικαιοσύνης στην Ελλάδα, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2006, Στ. Ματθία, ό.π. (υποσημ. 23), καθώς και τον συλλογικό τόμο Α. Μανιτάκη/Α. Φωτιάδου (επιμ.), Το Συνταγματικό Δικαστήριο - σε ένα σύστημα παρεμπίπτοντος ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων (Όμιλος Αριστόβουλος Μάνεσης/Διδακτική Μονάδα Συνταγματικού Δικαίου του Τμήματος Νομικής του ΑΠΘ, Η Επιστημονικό Συνέδριο), εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη [13]

14 Η τελευταία αυτή προβληματική, μάλιστα, που ολοκληρώνει την γενική θεώρηση της αλλαγής παραδείγματος στη χώρα μας (αλλά και αποκτά πλέον ιδιαίτερες διαστάσεις στην εποχή μας, λόγω όχι μόνον της προϊούσας κρίσης του κομματικού συστήματος αλλά και της ανάδυσης κομμάτων με ολοκληρωτική ιδεολογία, που αποτελούν κίνδυνο για την Δημοκρατία 34 ) έχει επίσης σημείο αναφοράς την πολύτιμη θεωρητική συνεισφορά των τιμώμενων με το Συνέδριο αείμνηστων συναδέλφων 35, οι οποίοι, θέλω να το τονίσω για μια ακόμη φορά, άνοιξαν δρόμους, εμπλούτισαν την συνταγματική μας θεωρία, μας ενέπνευσαν και εξακολουθούν να μας εμπνέουν. 34 Βλ. Γ. Σωτηρέλη, Αναζητώντας τις άμυνες της δημοκρατίας απέναντι στους εχθρούς της, 22/01/ Βλ. Δ. Τσάτσου, Συνταγματικό Δίκαιο, ό.π. (υποσημ. 20), σ. 114 επ., Ελληνική Πολιτεία , ό.π. (υποσημ. 20), σ. 237 επ., Η ενδοκομματική αντιπολίτευση ως πρόβλημα του Συνταγματικού Δικαίου, εκδ. Αντ. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή 1983, Θεωρία και πρακτική των πολιτικών κομμάτων, σε: Πολίτευμα και Πολιτική, εκδ. Ικαρος, Αθήνα 1977, σ. 113 επ., Σύνταγμα και πολιτικά κόμματα, σε: Σύνταγμα και Πολιτική Πραγματικότητα, ό.π. (υποσημ. 20), σ. 119 επ., Η απαγόρευση των πολιτικών κομμάτων, σε: Σύνταγμα και Πολιτειακή Πρακτική, εκδ. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1983, σ, 129 επ., Ευρωπαϊκά Πολιτικά Κόμματα. Σκέψεις για την ερμνηνεία του άρθρου 191 ΣυνθΕΚ, σε: Δ. Τσάτσου/Ξ. Κοντιάδη (επιμ.), Το μέλλον των πολιτικών κομμάτων, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2003, σ. 343 επ., Γ. Παπαδημητρίου, Δίκαιο των Πολιτικών Κομμάτων, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα- Κομοτηνή 1994, Γ. Παπαδημητρίου/Μ. Σπουρδαλάκη, Τα καταστατικά των πολιτικών κομμάτων, Αντ. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή [14]

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Κανελλοπούλου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/2008 Διάγραμμα του

Διαβάστε περισσότερα

Βουλή είναι εξοπλισμένη με αναθεωρητική αρμοδιότητα. Το ερώτημα συνεπώς που τίθεται αφορά την κατά χρόνον αρμοδιότητα αυτού τούτου του αναθεωρητικού

Βουλή είναι εξοπλισμένη με αναθεωρητική αρμοδιότητα. Το ερώτημα συνεπώς που τίθεται αφορά την κατά χρόνον αρμοδιότητα αυτού τούτου του αναθεωρητικού ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ Η πρώτη σύνοδος αναθεωρητικής Βουλής και η λειτουργία τμήματος διακοπής των εργασιών της Βουλής : Η περίπτωση της Ζ Αναθεωρητικής Βουλής (συμβολή στην ερμηνεία των άρθρων 40, 64, 71

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική και Δίκαιο Γραπτή Δοκιμασία Α Τετραμήνου

Πολιτική και Δίκαιο Γραπτή Δοκιμασία Α Τετραμήνου Πολιτική και Δίκαιο Γραπτή Δοκιμασία Α Τετραμήνου ΘΕΜΑΤΑ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ 1. Απόλυτη διάκριση λειτουργιών υπάρχει όταν τα όργανα της μιας κρατικής λειτουργίας δεν επιτρέπεται να παρεμβαίνουν και να ασκούν,

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο Ασκήσεις

Συνταγματικό Δίκαιο Ασκήσεις Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Συνταγματικό Δίκαιο Λίνα Παπαδοπούλου Νομική Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 2013 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Πρόλογος: Μεθοδολογικές και εννοιολογικές αποσαφηνίσεις Ι. Αντικείμενο της μελέτης, σκοπός και μεθοδολογία ΙΙ. «Δικαιώματα» και «υποχρεώσεις» πολιτειακών οργάνων ΙΙΙ. Η αρμοδιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Μέρος Ι Συνταγματικό Δίκαιο... 17

Περιεχόμενα. Μέρος Ι Συνταγματικό Δίκαιο... 17 Περιεχόμενα Πρόλογος... 15 Μέρος Ι Συνταγματικό Δίκαιο... 17 1 Πολίτευμα...19 Θεωρία... 19 1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ... 19 Το κράτος... 20 Το πολίτευμα... 21 Το συνταγματικό δίκαιο... 21 2. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνική Πολιτεία και Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία

Ελληνική Πολιτεία και Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ και ΕΔΡΑ JEAN MONNET Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου και Πολιτισμού Συνέδριο στη μνήμη Δ.Θ. Τσάτσου και Γ. Παπαδημητρίου Ελληνική Πολιτεία και Ευρωπαϊκή

Διαβάστε περισσότερα

Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Η Κατατάξεις πτυχιούχων Α.Ε.Ι. και ΤΕΙ στο Τμήμα Νομικής για το Παν/κό έτος

Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Η Κατατάξεις πτυχιούχων Α.Ε.Ι. και ΤΕΙ στο Τμήμα Νομικής για το Παν/κό έτος ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Η Κατατάξεις πτυχιούχων Α.Ε.Ι. και ΤΕΙ στο Τμήμα Νομικής για το Παν/κό έτος 2008-09

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκό Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 3: Θεωρητικό θεμέλιο: Μπορεί η ΕΕ να έχει Σύνταγμα;

Ευρωπαϊκό Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 3: Θεωρητικό θεμέλιο: Μπορεί η ΕΕ να έχει Σύνταγμα; ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3: Θεωρητικό θεμέλιο: Μπορεί η ΕΕ να έχει Σύνταγμα; Λίνα Παπαδοπούλου Έδρα Jean Monnet Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου και Πολιτισμού

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ JEAN MONNET ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ. JMCE GOV

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ JEAN MONNET ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ. JMCE GOV ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ JEAN MONNET ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ JMCE GOV https://jmcegovernance.wordpress.com JCME focus 9/2017 Εστιάζουμε σε ένα θέμα επικαιρότητας με ευρωπαϊκή διάσταση Πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου Πολιτική Παιδεία Β Τάξη Γενικού Λυκείου 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 3.3 ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 2 Άρθρο 1 του Συντάγματος Tο πολίτευμα της Eλλάδας είναι Προεδρευόμενη Kοινοβουλευτική Δημοκρατία.

Διαβάστε περισσότερα

εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή, 1997, 88 σελ.

εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή, 1997, 88 σελ. ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΕΣ 157 Γ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Υπερεθνικές και πολιτειακές αρχές στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Προς αναζήτηση μιας νέας θεσμικής ταυτότητας, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή, 1999, 40 σελ. Δ. ΤΣΑΤΣΟΣ,

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνική Πολιτεία και Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία

Ελληνική Πολιτεία και Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ και ΕΔΡΑ JEAN MONNET Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου και Πολιτισμού Συνέδριο στη μνήμη Δ.Θ. Τσάτσου και Γ. Παπαδημητρίου Ελληνική Πολιτεία και Ευρωπαϊκή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣY.ΡΙΖ.Α.

ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣY.ΡΙΖ.Α. ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑΝΝΗ MΠΑΝΙΑ ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣY.ΡΙΖ.Α. ΣΤΟ 14 ο ΤΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «Ισχυρή Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση με αρμοδιότητες και πόρους» ΑΘΗΝΑ,

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο. Ενότητα 8: Συντακτική Εξουσία και Αναθεωρητική Λειτουργία

Συνταγματικό Δίκαιο. Ενότητα 8: Συντακτική Εξουσία και Αναθεωρητική Λειτουργία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 8: Συντακτική Εξουσία και Αναθεωρητική Λειτουργία Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Τµήµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέας ηµοσίου ικαίου Συνταγµατικό ίκαιο Αθήνα, ΤΟ ΣΛΟΒΕΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1991 ΚΑΙ

Τµήµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέας ηµοσίου ικαίου Συνταγµατικό ίκαιο Αθήνα, ΤΟ ΣΛΟΒΕΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1991 ΚΑΙ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Νοµικό Τµήµα Τµήµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέας ηµοσίου ικαίου Συνταγµατικό ίκαιο Αθήνα, 11 2 2004 Υπό : Ευσταθίας Αγγελοπούλου ΤΟ ΣΛΟΒΕΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1991 ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Α. Η Ιταλία στην Ευρωπαϊκή Ένωση Β. Συνταγµατική θεµελίωση της Ιταλίας και της Ελλάδας στην Ε.Ε. Γ. Ο εκδηµοκρατισµός της Ένωσης και η θέση του πολίτη

Α. Η Ιταλία στην Ευρωπαϊκή Ένωση Β. Συνταγµατική θεµελίωση της Ιταλίας και της Ελλάδας στην Ε.Ε. Γ. Ο εκδηµοκρατισµός της Ένωσης και η θέση του πολίτη 05 Ευτυχία Γ. Αρµένη Μεταπτυχιακά ηµοσίου ικαίου Μάθηµα «Συνταγµατικό ίκαιο» Α) Συνταγµατική Θεµελίωση Ιταλίας και Ελλάδας στην Ε.Ε. Β) Η Θέση του Πολίτη στην Ε.Ε. σύµφωνα µε το Ευρωπαϊκό Σύνταγµα Περιεχόµενα

Διαβάστε περισσότερα

-Να καταργεί διατάξεις που δεν ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα

-Να καταργεί διατάξεις που δεν ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΑΙΝΕΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ Είναι ανάγκη για μια γενναία συνταγματική αναθεώρηση, που θα σηματοδοτεί τη νέα εποχή στην οποία πρέπει να προχωρήσει η χώρα. Χρειαζόμαστε ένα Σύνταγμα

Διαβάστε περισσότερα

9. Έννοια του κράτους... 11 10. Στοιχεία του κράτους... 12 11. Μορφές κρατών... 15 12. Αρχές του σύγχρονου κράτους... 17

9. Έννοια του κράτους... 11 10. Στοιχεία του κράτους... 12 11. Μορφές κρατών... 15 12. Αρχές του σύγχρονου κράτους... 17 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ι ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Α. ΔΙΚΑΙΟ ΕΝΝΟΙΑ, ΚΛΑΔΟΙ, ΠΗΓΕΣ 1. Τι είναι δίκαιο... 1 2. Θετικό και φυσικό δίκαιο... 2 3. Δίκαιο και ηθική... 3 4. Δίκαιο - εθιμοτυπία - συναλλακτικά ήθη... 3 5. Δίκαιο

Διαβάστε περισσότερα

«Μια Απόπειρα προσέγγισης του δικαιώματος ίδρυσης. και συμμετοχής σε πολιτικά κόμματα (άρθρο 29 παρ. 1,

«Μια Απόπειρα προσέγγισης του δικαιώματος ίδρυσης. και συμμετοχής σε πολιτικά κόμματα (άρθρο 29 παρ. 1, «Μια Απόπειρα προσέγγισης του δικαιώματος ίδρυσης και συμμετοχής σε πολιτικά κόμματα (άρθρο 29 παρ. 1, εδ. α του Συντάγματος)» Κριτσίκης Αλέξανδρος Δικηγόρος, Υπ. ΔΝ -----------------------------------------------------------------

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ, 2003-2004

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 1: Κράτος Δικαίου 1

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 1: Κράτος Δικαίου 1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 1: Κράτος Δικαίου 1 Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, 4 Φεβρουαρίου 2013 ΝΟΕΣ ΔΟΕΣ ΤΟΕΣ ΝΟΕΣ ΑΠΟΔΗΜΟΥ. Γραφείο Προέδρου Γραφείο Γενικού Δ/ντή. Συντρόφισσες, σύντροφοι

Αθήνα, 4 Φεβρουαρίου 2013 ΝΟΕΣ ΔΟΕΣ ΤΟΕΣ ΝΟΕΣ ΑΠΟΔΗΜΟΥ. Γραφείο Προέδρου Γραφείο Γενικού Δ/ντή. Συντρόφισσες, σύντροφοι Συντονιστής Οργανωτικής Γραμματείας ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ιπποκράτους 22 & Ναυαρίνου, 106 80 Αθήνα Τηλ.: 210 3665301-03 - Fax: 210 3665089 www.pasok.gr - e-mail: syntonistis@pasok.gr Αθήνα, 4 Φεβρουαρίου 2013 ΠΡΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 από 5. Τ

Σελίδα 1 από 5. Τ Σελίδα 1 από 5 ΔΕΟ 10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟΙ Α & Α1 & Β ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ 1. Τι είναι κράτος; Κράτος: είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 4: Πηγές του Δικαίου

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 4: Πηγές του Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4: Πηγές του Δικαίου Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Κυρίες και κύριοι να σας ευχαριστήσω θερμά που ανταποκριθήκατε στην. Ανεξάρτητης Αρχής για την παρουσίαση της ειδικής

Κυρίες και κύριοι να σας ευχαριστήσω θερμά που ανταποκριθήκατε στην. Ανεξάρτητης Αρχής για την παρουσίαση της ειδικής Κυρίες και κύριοι να σας ευχαριστήσω θερμά που ανταποκριθήκατε στην πρόσκληση της Ανεξάρτητης Αρχής για την παρουσίαση της ειδικής έκθεσης για τα έσοδα των ΟΤΑ και το Κράτος Δικαίου. Η σημερινή παρουσίαση

Διαβάστε περισσότερα

Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ)

Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΝΟΜΑ: Παναγιώτης Δημητρόπουλος ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ: Δικηγόρος ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ: Στουρνάρη 28, 104 33 Αθήνα ΤΗΛΕΦΩΝΟ: 697 470 33 22 Email: popafr@otenet.gr ΗΜ. ΓΕΝΝΗΣΗΣ: 24 Ιουνίου

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006

Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006 Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006 Θέμα 2 ον : Η δικαστική λειτουργία αποτελεί μία από τις τρεις θεμελιώδεις λειτουργίες του κράτους.

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών

Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Γεώργιος Κ. Παυλόπουλος, Δικηγόρος, Υπ. Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου Παν/μίου Αθηνών Η αρχή της Διάκρισης των Λειτουργιών

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΜΕΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

ΤΟΜΕΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Ι. ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ Νομικός, τ. Δήμαρχος Αυλώνος Ευβοίας ΤΟΜΕΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ Οι Δήμοι και οι Περιφέρειες πέρα από τον «Καλλικράτη» και τον «Κλεισθένη 1» Πρόλογος του Καθηγητή Γιώργου

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 10 η : Κοινοβουλευτική αρχή

Ενότητα 10 η : Κοινοβουλευτική αρχή ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 10 η : Κοινοβουλευτική αρχή Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ Χαροκόπου 2 & Λεωφ. Συγγρού 196 176 71 Καλλιθέα, Αθήνα Tηλ. : 210 9545000 Φαξ: 210 3615634 Ε-mail: pressoffice@anexartitoiellines.gr Ιστοσελίδα: http://www.anexartitoiellines.gr Τρίτη, 21 Ιουνίου 2016

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΦΟΥΝΤΕΔΑΚΗ nina fountedakis, unendlichkeit wirkt 1 ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ [Κ.Μ. 110344] : ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Ι (ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ) ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΦΟΥΝΤΕΔΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ: ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ: ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ: ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Θ.Ε. ΑΡΧΕΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ (ΔΕΟ 10) ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ:

Διαβάστε περισσότερα

Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου

Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου Ο συνταγματικός θεσμός της συλλογικής αυτονομίας (Εισήγηση στην ημερίδα "Κλαδικές Συλλογικές

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 3 η : Τι είναι το Σύνταγμα Έννοια, διακρίσεις και λειτουργίες

Ενότητα 3 η : Τι είναι το Σύνταγμα Έννοια, διακρίσεις και λειτουργίες ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3 η : Τι είναι το Σύνταγμα Έννοια, διακρίσεις και λειτουργίες Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 11 η : Αρχή δεδηλωμένης Διορισμός πρωθυπουργού

Ενότητα 11 η : Αρχή δεδηλωμένης Διορισμός πρωθυπουργού ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 11 η : Αρχή δεδηλωμένης Διορισμός πρωθυπουργού Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Νομικής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 13 η : Απαλλαγή Κυβέρνησης από τα καθήκοντά της Η Διάλυση της Βουλής

Ενότητα 13 η : Απαλλαγή Κυβέρνησης από τα καθήκοντά της Η Διάλυση της Βουλής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 13 η : Απαλλαγή Κυβέρνησης από τα καθήκοντά της Η Διάλυση της Βουλής Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Νομικής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ Πρακτικά συνεδρίου Κοινωνική και πολιτική εκπροσώπηση. Προκλήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΟΛΥΞΕΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΟΛΥΞΕΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΟΛΥΞΕΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗ 1. Παπαδάκη Πολυξένη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, γνωστικό αντικείμενο «Γενική Πολιτειολογία», Φ.Ε.Κ. διορισμού: 1/ 11-1-2016. 2. Διοικητική θέση στο Πανεπιστήμιο: Πρόεδρος του

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΟΜΑΤΑ ΜΕΛΩΝ : ΚΟΥΣΟΥΝΤΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΛΑΦΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΦΕΝΔΥΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΟΥΚΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ

ΟΝΟΜΑΤΑ ΜΕΛΩΝ : ΚΟΥΣΟΥΝΤΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΛΑΦΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΦΕΝΔΥΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΟΥΚΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΟΝΟΜΑΤΑ ΜΕΛΩΝ : ΚΟΥΣΟΥΝΤΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΛΑΦΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΦΕΝΔΥΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΟΥΚΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ:2013-2014 Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΟΡΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΒΑΣΙΚΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

Νομιμοποίηση και ενστάσεις

Νομιμοποίηση και ενστάσεις ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2 η : Νομιμοποίηση και ενστάσεις Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Το Συνταγματικό Δίκαιο και το Σύνταγμα. 3. Η παραγωγή του Συντάγματος και των συνταγματικών κανόνων

Το Συνταγματικό Δίκαιο και το Σύνταγμα. 3. Η παραγωγή του Συντάγματος και των συνταγματικών κανόνων Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Κανελλοπούλου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το Συνταγματικό Δίκαιο και το Σύνταγμα Διάγραμμα του μαθήματος της Δευτέρας 7/12/2015

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ» ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ»

«ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ» ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ» «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ» ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ» Αθήνα, 12 Φεβρουαρίου 2019 Προς τον Πρόεδρο της Βουλής κ. Νικόλαο Βούτση Κύριε Πρόεδρε, Όπως γνωρίζετε, κατά το άρθρο 1 παρ. 1, 2, 3,

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε πότε γίνονται εκλογές; Κάθε τέσσερα χρόνια, εκτός αν η Βουλή διαλυθεί νωρίτερα.

Κάθε πότε γίνονται εκλογές; Κάθε τέσσερα χρόνια, εκτός αν η Βουλή διαλυθεί νωρίτερα. Τι πρέπει να γνωρίζω για τη Βουλή Τι είναι η Βουλή; Είναι συλλογικό πολιτικό όργανο που αντιπροσωπεύει τον λαό. Αναδεικνύεται µε την ψήφο του εκλογικού σώµατος, δηλαδή όλων των ελλήνων πολιτών που έχουν

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 5 η : Δημοκρατία Αρχή της λαϊκής κυριαρχίας

Ενότητα 5 η : Δημοκρατία Αρχή της λαϊκής κυριαρχίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 5 η : Δημοκρατία Αρχή της λαϊκής κυριαρχίας Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Βιβλιογραφία και πηγές. Αλεξάκης, Ε., (2001), Ελληνική εξιά: οµή και Ιδεολογία της Νέας

Βιβλιογραφία και πηγές. Αλεξάκης, Ε., (2001), Ελληνική εξιά: οµή και Ιδεολογία της Νέας ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ Θεµατικός Άξονας: Κλασικές και σύγχρονες τυπολογίες των πολιτικών κοµµάτων 1. Κόµµα Μαζών βιβλιογραφία, εντοπίστε οµοιότητες και διαφορές

Διαβάστε περισσότερα

12 Ο ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΚΡΟΔΕΞΙΑΣ

12 Ο ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΚΡΟΔΕΞΙΑΣ Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε γενικευμένη κρίση. Οικονομική κρίση, που την κάνει να ισορροπεί επικίνδυνα στο χείλος της οικονομικής καταστροφής. Πολιτική κρίση, με την άρση εμπιστοσύνης στα πολιτικά

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/ 2656/ ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗ 2/2016

Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/ 2656/ ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗ 2/2016 1 Αθήνα, 25-04-2016 Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/ 2656/25-04-2016 ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗ 2/2016 Η Αρχή Προστασίας εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνεδρίασε σε πλήρη Ολοµέλεια στο

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: ΤΟ ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ (Συνοπτική παρουσίαση) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΦΩΤΗΣ ΜΟΡΦΟΠΟΥΛΟΣ

ΘΕΜΑ: ΤΟ ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ (Συνοπτική παρουσίαση) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΦΩΤΗΣ ΜΟΡΦΟΠΟΥΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ:ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΜΑ: ΤΟ ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ (Συνοπτική παρουσίαση)

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2018 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ. Οι Έλληνες παίρνουν θέση για τη Συνταγματική Αναθεώρηση

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2018 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ. Οι Έλληνες παίρνουν θέση για τη Συνταγματική Αναθεώρηση ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2018 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Οι Έλληνες παίρνουν θέση για τη Συνταγματική Αναθεώρηση Επωνυμία εταιρείας ΚΑΠΑ RESEARCH A.E. ΑΡ. ΜΗΤΡ : 5 Είδος Σκοπός δημοσκόπησης Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά δείγματος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ Ν.Ο.Π.Ε ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών Δημοσίου Δικαίου Μάθημα: Συνταγματικό Δίκαιο

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ Ν.Ο.Π.Ε ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών Δημοσίου Δικαίου Μάθημα: Συνταγματικό Δίκαιο ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ Ν.Ο.Π.Ε ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών Δημοσίου Δικαίου Μάθημα: Συνταγματικό Δίκαιο ΚΑΖΛΑΡΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ Θέμα εργασίας: ΤΟ ΙΣΠΑΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο. μεταβολές του Συντάγματος Λίνα Παπαδοπούλου. Ενότητα 9: Άτυπες τροποποιήσεις και άδηλες

Συνταγματικό Δίκαιο. μεταβολές του Συντάγματος Λίνα Παπαδοπούλου. Ενότητα 9: Άτυπες τροποποιήσεις και άδηλες ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 9: Άτυπες τροποποιήσεις και άδηλες μεταβολές του Συντάγματος Λίνα Παπαδοπούλου Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Τμήμα Νομικής

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0041/3. Τροπολογία. Morten Messerschmidt εξ ονόματος της Ομάδας ECR

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0041/3. Τροπολογία. Morten Messerschmidt εξ ονόματος της Ομάδας ECR 6.2.2019 A8-0041/3 3 Αιτιολογική σκέψη Δ Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ έχει αντιμετωπίσει δυσκολίες ενώπιον πολυάριθμων κρίσεων με σημαντικές κοινωνικοοικονομικές συνέπειες, οι οποίες έχουν οδηγήσει στην

Διαβάστε περισσότερα

ΙΟΥΝΙΟΣ 1995: ΙΟΥΝΙΟΣ 1991: Απολυτήριο από το Λύκειο Παραλίας Καλαμάτας με το βαθμό Άριστα (19 και 9/10)

ΙΟΥΝΙΟΣ 1995: ΙΟΥΝΙΟΣ 1991: Απολυτήριο από το Λύκειο Παραλίας Καλαμάτας με το βαθμό Άριστα (19 και 9/10) ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΝΟΜΑ: Παναγιώτης Δημητρόπουλος ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ: Δικηγόρος ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ: Στουρνάρη 28, 104 33 Αθήνα ΤΗΛΕΦΩΝΟ: 697 470 33 22 Email: popafr@otenet.gr ΗΜ. ΓΕΝΝΗΣΗΣ: 24 Ιουνίου

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο. Ενότητα 3: Δικαστικός έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων

Συνταγματικό Δίκαιο. Ενότητα 3: Δικαστικός έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3: Δικαστικός έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Η δυνατότητα που παρέχει το άρθρο 110 προφανώς δεν αποτελεί επαρκή απάντηση.

Η δυνατότητα που παρέχει το άρθρο 110 προφανώς δεν αποτελεί επαρκή απάντηση. ΕΜΠΑΡΓΚΟ 18.00 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΚΕΕ & ΕΒΕΑ κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΙΧΑΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ «ΡΕΥΜΑ ΣΚΕΨΗΣ» ΜΕ ΘΕΜΑ «Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΩΣ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Ν.Ο.Π.Ε. Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης Τομέας: ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Ν.Ο.Π.Ε. Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης Τομέας: ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Ν.Ο.Π.Ε. Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης Τομέας: ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΙΙ 2015 2016 (ΣΤ Εξάμηνο) Διδάσκων: Μ. Σπουρδαλάκης (με συνεργασία Κ.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ; ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ; ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Το ΚΕΝΤΡΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΑΤΣΟΥ σας προσκαλεί σε συνέδριο με θέμα: ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ; ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: «Συνταγματικό Δίκαιο, » Διδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Δημητρόπουλος

Μάθημα: «Συνταγματικό Δίκαιο, » Διδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Δημητρόπουλος ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ Ν.Ο.Π.Ε. ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ( ΝΟΜΙΚΟ) ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΔΙΠΛΩΜΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Μάθημα: «Συνταγματικό Δίκαιο, 2004 2005» Διδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Δημητρόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ Χάρη Κυριαζή Αντιπροέδρου Σ ΣΕΒ

ΟΜΙΛΙΑ Χάρη Κυριαζή Αντιπροέδρου Σ ΣΕΒ ΟΜΙΛΙΑ Χάρη Κυριαζή Αντιπροέδρου Σ ΣΕΒ Στην Ειδική Επιτροπή για την επεξεργασία και εξέταση του Σχεδίου Νόµου "Κύρωση της Συνθήκης της Λισαβόνας που τροποποιεί τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη Συνθήκη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΤΟΣ:

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΤΟΣ: ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΤΟΣ: 2009-2010 ΘΕΜΑ: «Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ» ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΥΤΡΟΥ ΛΥΔΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Πρόλογος 2. Ο Κανονισμός της βουλής 3. Η αρχή της αυτονομίας 4. Περιεχόμενο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΨΗΦΟΥΣ ΑΝΑ ΔΙΑΤΑΞΗ ΣΤΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ 14 Ης ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΔΙΑΤΑΞΗ ΝΑΙ ΟΧΙ ΠΑΡΩΝ ΣΥΝΟΛΟ. (κατάργηση παραγράφου)

ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΨΗΦΟΥΣ ΑΝΑ ΔΙΑΤΑΞΗ ΣΤΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ 14 Ης ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΔΙΑΤΑΞΗ ΝΑΙ ΟΧΙ ΠΑΡΩΝ ΣΥΝΟΛΟ. (κατάργηση παραγράφου) ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΨΗΦΟΥΣ ΑΝΑ ΔΙΑΤΑΞΗ ΣΤΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ 14 Ης ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ Α ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ Κ.Ο. ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΔΙΑΤΑΞΗ ΝΑΙ ΟΧΙ ΠΑΡΩΝ ΣΥΝΟΛΟ Άρθρο 3 παρ. 1 προς την κατεύθυνση κατοχύρωσης της θρησκευτικής ουδετερότητας

Διαβάστε περισσότερα

10 χρόνια από την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση: διδάγματα και προοπτικές

10 χρόνια από την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση: διδάγματα και προοπτικές Europe at Schools through Art and Simulation (EuropeStARTS) 11 Μαΐου 2014 10 χρόνια από την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση: διδάγματα και προοπτικές Ευαγόρας Λ. Ευαγόρου Λέκτορας

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου Πολιτική Παιδεία Β Τάξη Γενικού Λυκείου 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 4.2 Η ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 2 Άρθρο 26 του Συντάγματος Η εκτελεστική λειτουργία ασκείται από τον ΠτΔ και την Κυβέρνηση.

Διαβάστε περισσότερα

Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση, χαιρετίζω την συνάντηση αυτή που γίνεται ενόψει της ανάληψης της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη χώρα μου.

Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση, χαιρετίζω την συνάντηση αυτή που γίνεται ενόψει της ανάληψης της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη χώρα μου. ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΟΡΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΚΕΔΕ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΣΕ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΙΣ ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ (Βρυξέλλες 4/12/2013) Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση, χαιρετίζω την συνάντηση αυτή που γίνεται ενόψει της ανάληψης της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων 26.1.2016 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με μια ετήσια πανευρωπαϊκή συζήτηση στο πλαίσιο της νομοθετικής έκθεσης πρωτοβουλίας σχετικά με τη θέσπιση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΕΟ 10 «ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ» Ακαδημαϊκό Έτος: 2017-2018

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στο Δίκαιο και Συνταγματικό Δίκαιο

Εισαγωγή στο Δίκαιο και Συνταγματικό Δίκαιο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΔΕΟ 10 ΑΡΧΕΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Εισαγωγή στο Δίκαιο και Συνταγματικό Δίκαιο ΛΙΝΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕΛΟΣ ΣΕΠ ΕΑΠ ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΡΙΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Δικαίωμα στην εκπαίδευση. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Δικαίωμα στην εκπαίδευση. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 12 η : Δικαίωμα στην εκπαίδευση Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Δημόσια διοίκηση. Page 1

Δημόσια διοίκηση. Page 1 Ερωτήματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε η συζήτηση να είναι δομημένη και να καταλήξει σε κάποιες κατευθύνσεις διαμόρφωσης πολιτικής στο τομέα των μεταρρυθμίσεων στην δημόσια διοίκηση και στην δικαιοσύνη:

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 8 η : Η Βουλή

Ενότητα 8 η : Η Βουλή ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 8 η : Η Βουλή Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

<~ προηγούμενη σελίδα ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ. ***Οι σωστές απαντήσεις είναι σημειωμένες με κόκκινο χρώμα. 1. Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας γίνεται :

<~ προηγούμενη σελίδα ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ. ***Οι σωστές απαντήσεις είναι σημειωμένες με κόκκινο χρώμα. 1. Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας γίνεται : ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΟΜΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: "ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΚΑΙΟ " ΣΑΒΒΑΤΟ 21 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2002

Διαβάστε περισσότερα

«ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» ΟΡΙΣΜΟΣ

«ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» ΟΡΙΣΜΟΣ «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» ΟΡΙΣΜΟΣ Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα στο οποίο η εξουσία πηγάζει από το λαό, ασκείται από τον λαό και υπηρετεί τα συμφέροντά του. Βασικό χαρακτηριστικό της είναι η λήψη αποφάσεων με ψηφοφορία

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ. Μορφές πολιτευμάτων

ΜΑΘΗΜΑ: ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ. Μορφές πολιτευμάτων Ο διαγωνισμός της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης προϋποθέτει, ως γνωστόν, συνδυασμό συνδυαστικής γνώσης της εξεταστέας ύλης και θεμάτων πολιτικής και οικονομικής επικαιρότητας. Tα Πανεπιστημιακά Φροντιστήρια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ Ν.Ο.Π.Ε. ΤΜΗΜΑ Ν Ο Μ Ι Κ Η Σ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Εργασία με θέμα: Η Εσωκομματική Δημοκρατία Επιβλέποντες καθηγητές: Ανδρέας Γ. Δημητρόπουλος Ζωή

Διαβάστε περισσότερα

1. Η κρατική μέριμνα για την κοινωνική ασφάλιση κατά το Σύνταγμα. Το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση αποτελεί κοινωνικό δικαίωμα, το περιεχόμενο

1. Η κρατική μέριμνα για την κοινωνική ασφάλιση κατά το Σύνταγμα. Το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση αποτελεί κοινωνικό δικαίωμα, το περιεχόμενο Η συνταγματική υποχρέωση λειτουργίας δημοσίων φορέων κοινωνικής ασφάλισης και η πιθανή εξωτερίκευση δραστηριοτήτων και συνεργασιών με επαγγελματικούς και ιδιωτικούς φορείς Πατρίνα Παπαρρηγοπούλου-Πεχλιβανίδη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΧΑΛΗΣ Δ. ΧΡΥΣΟΜΑΛΛΗΣ, Αναπληρωτής Καθηγητής, Νομική Σχολή ΔΠΘ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

ΜΙΧΑΛΗΣ Δ. ΧΡΥΣΟΜΑΛΛΗΣ, Αναπληρωτής Καθηγητής, Νομική Σχολή ΔΠΘ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΙΧΑΛΗΣ Δ. ΧΡΥΣΟΜΑΛΛΗΣ, Αναπληρωτής Καθηγητής, Νομική Σχολή ΔΠΘ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Γεννήθηκε το 1957 στην Καβάλα. Πτυχιούχος της Νομικής Σχολής ΔΠΘ (1980) και Διδάκτωρ του Ευρωπαϊκού Κοινοτικού Δικαίου της ίδιας

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών και άλλων Πόρων, στην

Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών και άλλων Πόρων, στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ & ΑΛΛΩΝ ΠΟΡΩΝ Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΣHMEIA ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟ-ΕΥΡΑΣΙΑΤΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΣHMEIA ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟ-ΕΥΡΑΣΙΑΤΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΣHMEIA ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟ-ΕΥΡΑΣΙΑΤΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Αθήνα, 9.10.2017 Κυρίες και

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΡΑΞΗΣ. «ΑΜΕΣΗ Δημοκρατία Στην Πράξη» Άρθρο 1. {Ίδρυση και Σκοποί}

ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΡΑΞΗΣ. «ΑΜΕΣΗ Δημοκρατία Στην Πράξη» Άρθρο 1. {Ίδρυση και Σκοποί} ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΡΑΞΗΣ «ΑΜΕΣΗ Δημοκρατία Στην Πράξη» Άρθρο 1 {Ίδρυση και Σκοποί} Ιδρύεται Συνασπισμός Μη Αντιπροσωπευόμενων στα Κοινοβούλια Πολιτικών Κομμάτων και Κοινωνικών Οργανώσεων,

Διαβάστε περισσότερα

Κας. ΜΑΡΙΕΤΤΑΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ

Κας. ΜΑΡΙΕΤΤΑΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΟΜΙΛΙΑ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Κας. ΜΑΡΙΕΤΤΑΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ Στην Έναρξη του Εθνικού Διαλόγου Παιδείας ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 21 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2005 Κύριε Πρωθυπουργέ,

Διαβάστε περισσότερα

European Year of Citizens 2013 Alliance

European Year of Citizens 2013 Alliance European Year of Citizens 2013 Alliance MANIFESTO Η ενεργός συμμετοχή του ευρωπαίου πολίτη είναι άμεσα συνδεδεμένη με την επιδίωξη των Ευρωπαϊκών συλλογικών στόχων και αξιών που προβλέπονται στις Συνθήκες

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΑΡΜΟ ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

ΟΙ ΑΡΜΟ ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ Α) Το νοµοθετικό έργο ΟΙ ΑΡΜΟ ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ Η παλαιότερη ιστορικά, αλλά και σηµαντικότερη αρµοδιότητα της Βουλής είναι η νοµοθετική, δηλαδή η θέσπιση γενικών και απρόσωπων κανόνων δικαίου. Τη νοµοθετική

Διαβάστε περισσότερα

Το εκλογικό σύστημα και τα εμπόδια για μια ορθολογική μεταρρύθμισή του

Το εκλογικό σύστημα και τα εμπόδια για μια ορθολογική μεταρρύθμισή του Το εκλογικό σύστημα και τα εμπόδια για μια ορθολογική μεταρρύθμισή του 1. Αποτελεί κοινή παραδοχή ότι η μεταρρύθμιση του εκλογικού συστήματος αποτελεί ένα ιδιαίτερα κρίσιμο αλλά και επίκαιρο ζήτημα, που

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΕΔΡΟΥ. Δελτίο Τύπου Θέσεις και προτάσεις των Επιμελητηρίων ενόψει της Συνταγματικής Αναθεώρησης

ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΕΔΡΟΥ. Δελτίο Τύπου Θέσεις και προτάσεις των Επιμελητηρίων ενόψει της Συνταγματικής Αναθεώρησης Κέρκυρα 31/3/2017 ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Δελτίο Τύπου Θέσεις και προτάσεις των Επιμελητηρίων ενόψει της Συνταγματικής Αναθεώρησης Ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Κέρκυρας κ. Γεώργιος Π. Χονδρογιάννης, ο οποίος

Διαβάστε περισσότερα

Κώστας Σημίτης Ομιλία στην εκδήλωση για την αίτηση ένταξης της Ελλάδας στο Ευρώ

Κώστας Σημίτης Ομιλία στην εκδήλωση για την αίτηση ένταξης της Ελλάδας στο Ευρώ Κώστας Σημίτης Ομιλία στην εκδήλωση για την αίτηση ένταξης της Ελλάδας στο Ευρώ Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα, 9 Μαρτίου 2000 Σήμερα είναι μια ιστορική στιγμή για την χώρα. Η αίτηση ένταξης στην ΟΝΕ σηματοδοτεί

Διαβάστε περισσότερα

Οι περιπτώσεις στις οποίες εφαρμόζεται η διαδικασία έγκρισης περιγράφεται εξαντλητικά στις Συνθήκες. Κατά βάση είναι οι εξής:

Οι περιπτώσεις στις οποίες εφαρμόζεται η διαδικασία έγκρισης περιγράφεται εξαντλητικά στις Συνθήκες. Κατά βάση είναι οι εξής: ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων 21.9.2012 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με τον Κανονισμό όσον αφορά τη διαδικασία έγκρισης Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων Εισηγητής: Rafał

Διαβάστε περισσότερα

ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΒΟΥΛΗΣ Αριθμ. Πρωτ.:. S L Q J... Ημερομ. \ z q a 5 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΒΟΥΛΗΣ Αριθμ. Πρωτ.:. S L Q J... Ημερομ. \ z q a 5 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΒΟΥΛΗΣ Αριθμ. Πρωτ.:. S L Q J... Ημερομ. \ z q a 5 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Κ.Ο. ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ Άρθρο 3 - Σχέσεις Εκκλησίας -

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στο θεσμό των Δημοψηφισμάτων! Δαγρές Χρίστος

Εισαγωγή στο θεσμό των Δημοψηφισμάτων! Δαγρές Χρίστος Εισαγωγή στο θεσμό των Δημοψηφισμάτων! Δαγρές Χρίστος Δημοκρατία & Δημοψήφισμα Ιστοσελίδα: https://greekdimo.wordpress.com/ Facebook: κοινότητα Δημοκρατία & Δημοψήφισμα Διμηνιαίο, ενημερωτικό newsletter,

Διαβάστε περισσότερα

þÿ ¼ ù½ ¼¹º  ºÅÁ¹±ÁÇ ±Â

þÿ ¼ ù½ ¼¹º  ºÅÁ¹±ÁÇ ±Â Neapolis University HEPHAESTUS Repository School of Law and Social Sciences http://hephaestus.nup.ac.cy Articles 2013 þÿ ± ÃŽı³¼±Ä¹º Ä ¼±Ä± Ä þÿ¼½ ¼ ½ Å µ½ìèµ¹ ¼ ¹Á±Ã¼ ½ þÿºá±ä¹º  º±¹ µà¹ä Á ͼµ½ Â

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΑΔΑ ΕΘΝΙΚΟ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ

ΕΛΛΑΔΑ ΕΘΝΙΚΟ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ Ιδρυτική διακήρυξη Η Ελλάδα βιώνει για άλλη μια φορά μια εθνική τραγωδία που απειλεί την κοινωνία με διάλυση και υπονομεύει την ίδια την υπόσταση του έθνους. Η χώρα παγιδευμένη στη μέγγενη παράνομων διεθνών

Διαβάστε περισσότερα

Ο διορισµός Πρωθυπουργού - Μια απόπειρα ερµηνείας του άρθρου 37 παρ. 4 του Συντάγµατος.

Ο διορισµός Πρωθυπουργού - Μια απόπειρα ερµηνείας του άρθρου 37 παρ. 4 του Συντάγµατος. Πρόγραµµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέα ηµοσίου ικαίου 2003 2004 Συνταγµατικό ίκαιο Επιβλέπων Καθηγητής: Κος Ανδρέας ηµητρόπουλος Ο διορισµός Πρωθυπουργού - Μια απόπειρα ερµηνείας του άρθρου 37 παρ. 4 του

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Σελ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ... ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Σελ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ... ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ... ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... VII XV ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Ο επιστημολογικός τόπος και το αντικείμενο της πολιτειολογίας: Κράτος, Πολιτεία και Πολίτευμα... 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 2.

Διαβάστε περισσότερα

Ψ Η Φ Ι Σ Μ Α ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΚΕΔΕ. Κομοτηνή, 27 & 28 Ιανουαρίου 2012

Ψ Η Φ Ι Σ Μ Α ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΚΕΔΕ. Κομοτηνή, 27 & 28 Ιανουαρίου 2012 Ψ Η Φ Ι Σ Μ Α ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΚΕΔΕ Κομοτηνή, 27 & 28 Ιανουαρίου 2012 Το Συνέδριό μας πραγματοποιήθηκε σε μία περίοδο που την χαρακτηρίζει μία άνευ προηγουμένου πολιτική, οικονομική και κοινωνική κρίση, τις ζοφερές

Διαβάστε περισσότερα

Συνεργασία για την Ανοικτή Διακυβέρνηση. Σχέδιο Δράσης

Συνεργασία για την Ανοικτή Διακυβέρνηση. Σχέδιο Δράσης Συνεργασία για την Ανοικτή Διακυβέρνηση Σχέδιο Δράσης 2016-2018 Δέσμευση : Ενίσχυση της εξωστρέφειας και της προσιτότητας του Κοινοβουλίου στον πολίτη Στόχος: Ενίσχυση της διαφάνειας των κοινοβουλευτικών

Διαβάστε περισσότερα

þÿœ±á Â, ¹ÎÁ³  Neapolis University þÿ º±Ê

þÿœ±á Â, ¹ÎÁ³  Neapolis University þÿ º±Ê Neapolis University HEPHAESTUS Repository School of Economic Sciences and Business http://hephaestus.nup.ac.cy Informative material 2013-09-24 þÿ À±³ ± Ä Â ¼ ºÁ±Ä¹º  ½ þÿœ±á Â, ¹ÎÁ³  þÿ º±Ê http://hdl.handle.net/11728/8984

Διαβάστε περισσότερα

Πολυεπίπεδη διακυβέρνηση. Δρ. Κωνσταντίνος Αδαμίδης

Πολυεπίπεδη διακυβέρνηση. Δρ. Κωνσταντίνος Αδαμίδης Πολυεπίπεδη διακυβέρνηση Δρ. Κωνσταντίνος Αδαμίδης Πολυεπίπεδη διακυβέρνηση -Η έννοια της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης επιχειρεί να συλλάβει τις περίπλοκες σχέσεις ανάμεσα στα διάφορα κυβερνητικά επίπεδα.

Διαβάστε περισσότερα

Συμμετοχικές Διαδικασίες και Τοπική διακυβέρνηση

Συμμετοχικές Διαδικασίες και Τοπική διακυβέρνηση Συμμετοχικές Διαδικασίες και Τοπική διακυβέρνηση Θεσμοί, Όργανα και Δομή της Δημόσιας Διοίκησης Χαρίτα Βλάχου Γεωπόνος Αγροτικής Οικονομίας Στέλεχος Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μ-Θ Σήμερα Ποιό είναι το πολίτευμα

Διαβάστε περισσότερα