Θέμα εισήγησης: Τέχνη και κριτικός στοχασμός στη διεργασία της μάθησης

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Θέμα εισήγησης: Τέχνη και κριτικός στοχασμός στη διεργασία της μάθησης"

Transcript

1 «Τέχνη & Εκπαίδευση: Διδακτικές και Παιδαγωγικές προσεγγίσεις στο Σχολείο του 21ου αιώνα». Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) και Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση 3-4 Οκτωβρίου 2015 Θέμα εισήγησης: Τέχνη και κριτικός στοχασμός στη διεργασία της μάθησης Εισηγήτρια: Γεωργία Μέγα, Αναπληρώτρια Διευθύντρια Δημοτικού Σχολείου Κολλεγίου, Kαθηγήτρια Σύμβουλος στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Περίληψη Αντικείμενο της παρούσας εισήγησης είναι η σύνδεση της τέχνης με τον κριτικό στοχασμό στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής πράξης. Αρχικά ορίζεται ο γενικός προσανατολισμός του θέματος: «Τέχνη και κριτικός στοχασμός στη διεργασία της μάθησης» με στόχο να αναδειχθεί η σύνδεσή του με το περιεχόμενο της θεματικής του Συνεδρίου: «Καινοτόμες προσεγγίσεις της Τέχνης και δημιουργική μάθηση: η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, των κοινωνικών δεξιοτήτων, της διερευνητικής μάθησης». Στη συνέχεια γίνεται συνοπτική αναφορά σε μεθοδολογικές προσεγγίσεις που εισάγουν την παρατήρηση της τέχνης στη διδακτική πράξη με στόχο την ενίσχυση συγκεκριμένων δεξιοτήτων που ενισχύουν τον στοχασμό. Ειδική βαρύτητα δίνεται στην έννοια της παρατήρησης έργων τέχνης με έμφαση την ένταξή της στη διδακτική πράξη. Οι μεθοδολογίες που κυρίως προσεγγίζονται είναι οι εξής: α) «The Intelligent eye: learning to think by looking at art και β) Visible /Artful Thinking. Επίσης γίνεται συνοπτική αναφορά σε προσεγγίσεις του πεδίου της Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Σε κάθε περίπτωση ο στόχος της εισήγησης είναι από τη μια να αναδείξει τον ουσιαστικό ρόλο που μπορεί να παίξει η παρατήρηση έργων τέχνης στη διεργασία της μάθησης και από την άλλη να τονίσει ότι στην Ελλάδα αυτή η αξία έχει αρχίσει να αναγνωρίζεται από την εκπαιδευτική μας κοινότητα. Ανάπτυξη της εισήγησης

2 Ο βασικότερος στόχος της παρούσας 15λεπτης εισήγησης είναι η δημιουργία μιας ατμόσφαιρας που πυροδοτεί τον προβληματισμό μας πάνω σε θέματα που σχετίζονται με την ενσωμάτωση της τέχνης στη διδακτική πράξη. Λαμβάνοντας υπόψη τον περιορισμό του χρόνου, δεν είναι δυνατόν να αναφερθούμε στο αχανές πεδίο της Τέχνης και στη σχέση και συνάρτησή του με τον στοχασμό στη διδακτική πράξη. Μπορούμε όμως να προβληματιστούμε για τα ακόλουθα: τη συμβολή της παρατήρησης έργων τέχνης ως προς την ανάπτυξη της στοχαστικής διάθεσης των μαθητών, την εύρεση τρόπων ένταξης στη διδακτική πράξη μεθοδολογιών που αναπτύσσουν τη στοχαστική διάθεση των μαθητών καθώς παρατηρούν έργα τέχνης. Παρατήρηση έργων τέχνης Κριτικός στοχασμός Διδακτική πράξη Ουσιαστικά θα επιχειρηθεί από όλους εμάς η κατανόηση του αλληλοσυσχετισμού τριών διεργασιών: α) της παρατήρησης έργων τέχνης, β) της στοχαστικής διάθεσης των μαθητών, γ) της διδακτικής πράξης. Σε κάθε περίπτωση η λέξη κλειδί που θα μας οδηγήσει να ξεκλειδώσουμε- κατανοήσουμε τη σχέση τέχνης/στοχασμού και διδακτικής πράξης είναι η παρατήρηση. Αλλά και πάλι γεννιούνται τα ακόλουθα ερωτήματα: Τι είναι η παρατήρηση και γιατί είναι σημαντική στη μαθησιακή διεργασία; Γιατί είναι σημαντικό να παρατηρούνται έργα τέχνης; Σύμφωνα με τον Ματσαγγούρα 1 η δεξιότητας της παρατήρησης ανήκει στις γνωστικές δεξιότητες του 1ου Επιπέδου Μάθησης, μαζί με την ανάκληση και την αναγνώριση. Το 1 ο Επίπεδο Μάθησης, σύμφωνα με τον συγγραφέα, αναφέρεται στη λεγόμενη πληροφοριακή μάθηση, που στην ιδανική της μορφή εξασφαλίζει την πληρότητα των πληροφοριών 2. Επομένως η δεξιότητα της παρατήρησης -μαζί με την ανάκληση και την αναγνώριση- είναι απολύτως απαραίτητη για να 1 Ματσαγγούρας Ηλίας, Θεωρία και πράξη της διδασκαλίας. Τ. Β. Στρατηγικές Διδασκαλίας. Η κριτική σκέψη στη Διδακτική Πράξη, Παιδαγωγική σειρά Gutenberg.,Αθήνα, 2007, σελ Ματσαγγούρας Ηλίας, Θεωρία και πράξη της διδασκαλίας. Τ. Β. Στρατηγικές Διδασκαλίας. Η κριτική σκέψη στη Διδακτική Πράξη, Παιδαγωγική σειρά Gutenberg.,Αθήνα, 2007, σελ. 95

3 αναπτυχθούν γερά τα θεμέλια του στοχασμού, τα οποία αναπτύσσονται σταδιακά σε επόμενα επίπεδα μάθησης. 3 Κύριο χαρακτηριστικό της είναι «η συνειδητή επικέντρωση της προσοχής σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο με σκοπό τη συλλογή πληροφοριών μέσω των αισθήσεων». 4 Ενισχύοντας αυτόν τον ορισμό η παρατήρηση αν και ενεργοποιεί άμεσα στην αίσθηση της όρασης, στην ουσία και εν δυνάμει, ενεργοποιεί όλες τις αισθήσεις, ειδικά όταν το αντικείμενο παρατήρησης είναι κάποιο έργο τέχνης 5. Για παράδειγμα στο έργο του Damian Elwes The studio of Matisse 6 πυροδοτούνται μέσω της παρατήρησής των αντικειμένων και του φυσικού περιβάλλοντος η όραση, η αφή, η ακοή, η γεύση, ενώ ταυτόχρονα απελευθερώνεται πλήθος συναισθημάτων και σκέψεων. Προσπαθώντας να ορίσουμε την παρατήρηση δια της άτοπου απαγωγής θα συμφωνούσε κανείς με την γενική θέση του D. Perkins 7 «Η παρατήρηση δεν είναι το επιπόλαιο, επιφανειακό, γρήγορο κοίταγμα». Αντίθετα, είναι διεργασία εντοπισμού και εστίασης. Κρίνεται λοιπόν εξαιρετικά σημαντική η ενεργοποίησή της, ειδικά σήμερα, όπου η απουσία κρίσης μπορεί να οφείλεται εν πολλοίς στο ότι απλά δεν προλαβαίνουμε να εστιάσουμε, να εντοπίσουμε και κατά συνέπεια να αξιολογήσουμε το σημαντικό από το ασήμαντο. Για να μιλήσουμε στη γλώσσα του εικαστικού, η ζωή μας μοιάζει με την χρωματική παλέτα του καλλιτέχνη στην οποία τα ανακατεμένα χρώματα κάποιες φορές μπερδεύονται τόσο ώστε να δημιουργούν ένα απροσδιόριστο γκρι- μπεζ, διόλου αξιοποιήσιμο. Από την άλλη βρισκόμαστε σήμερα αντιμέτωποι με το απόλυτο παράδοξο: Αν και ζούμε στην εποχή της απόλυτης θεοποίησης της εικόνας, ωστόσο δεν είμαστε σε θέση να χαμηλώσουμε ταχύτητα και να παρατηρήσουμε. Πληθώρα 3 Σύμφωνα με τον Ματσαγγούρα, στο βιβλίο του Θεωρία και πράξη της διδασκαλίας. Τ. Β. Στρατηγικές Διδασκαλίας. Η κριτική σκέψη στη Διδακτική Πράξη, Παιδαγωγική σειρά Gutenberg.,Αθήνα, 2007, σελ. 95, μετά το 1 ο Επίπεδο Μάθησης ακολουθούν τα εξής: 2 ο Επίπεδο: Οργανωτική Μάθηση: (υψηλότερο προϊόν η δημιουργία εννοιών), 3 ο Επίπεδο: Αναλυτική Μάθηση (υψηλότερο προϊόν η διατύπωση γενικεύσεων), 4 ο Επίπεδο: Πραξιακή Μάθηση (υψηλότερο προϊόν η επίλυση προβλημάτων. Κάθε ένα από αυτά τα επίπεδα συνδέεται με αντίστοιχες δεξιότητες.. 4 Η. Ματσαγγούρας, 2007, σελ Gardner, H, Art Education and Human Development, The Getty Education Institute for the Arts, Los Angeles, California, Damina Elwes: Matisse Studio (Collioure), 2002, λάδι σε καμβά, 60X60inches 7 Perkins, David, The Intelligent Eye: Learning to think by Looking at Art. L.A., Los Angeles, The Getty Education Institute for the Arts, Στο βιβλίο περιγράφεται αναλυτικά η διεργασία της παρατήρησης έργων τέχνης και γίνεται φανερό πώς σταδιακά αναπτύσσεται η στοχαστική διάθεση του παρατηρητή καθώς παρατηρεί τα έργα τέχνης.

4 οπτικών ερεθισμάτων προσφέρεται σε μας, θέλοντας και μη, χωρίς φίλτρο. Στα ακουστικά ερεθίσματα μπορούμε να αντισταθούμε, όχι όμως στα οπτικά. Μόνο εμείς μπορούμε να βάλουμε ένα φίλτρο στην παρατήρηση, ώστε να γίνει πιο στοχαστική. Για να συμβεί αυτό χρειαζόμαστε δύο πράγματα: ένα οπτικό ερέθισμα που θα ενεργοποιήσει το στοχασμό μας (κι αυτά είναι -ανάμεσα σε άλλα- τα έργα τέχνης) και εκπαιδευτικές τεχνικές για να ξεκλειδώσουμε το μηχανισμό της παρατήρησης. Έχοντας υπόψη μας όλα τα προηγούμενα στοιχεία, μπορούμε με μεγαλύτερη άνεση να μπούμε στην καρδιά της εισήγησης. Αν και παραδοσιακά θα έπρεπε κάποιος να παρουσιάσει πρώτα θεωρητικά το μεθοδολογικό μοντέλο που πυροδοτεί το στοχασμό δια μέσου της παρατήρησης έργων τέχνης και μετά να προχωρήσει σε πρακτικές εφαρμογές, εμείς εδώ θα εργαστούμε αντίστροφα. Αρχικά σάς καλώ να παρατηρήσουμε μαζί το έργο του Γιώργου Σικελιώτη: «Άνδρας, γυναίκα, παιδί» 8 και σας προτρέπω να απαντήσετε στο απλό ερώτημα: «Τι βλέπω»; Την ίδια απλή ερώτηση μπορούμε να κάνουμε και στους μαθητές μας ρωτώντας τους «Τι βλέπουν;». Στη διαφάνεια που ακολουθεί βλέπουμε ενδεικτικές απαντήσεις μαθητών ηλικίας ετών. Ελέγξτε πώς το επίπεδο της παρατήρησης βαθαίνει σιγά σιγά. Διαφάνεια αρ. 1 Ενδεικτικές παρατηρήσεις μαθητών ηλικίας ετών 9 8 Γεώργιος Σικελιώτης ( ): «Άνδρας, γυναίκα, παιδί» Ανθολόγιο Ε και ΣΤ Δημοτικού. Με λογισμό και μ όνειρο, Αθήνα Ο.Ε.Δ.Β. 9 Το υλικό προέρχεται από εισαγωγικές δραστηριότητες που υλοποίησαν μαθητές 6 ης τάξης στο πλαίσιο του θεσμού των Ομίλων του Δημοτικού Σχολείου του Κ.Α. Το κύριο μέρος των δραστηριοτήτων φέρει τον τίτλο Καλές Πρακτικές: «Κοινωνικός Αποκλεισμός: Τι νομίζουμε ότι γνωρίζουμε;» 2010 των εκπαιδευτικών: Ειρήνης Καράμπαλη και Γεωργίας Μέγα και είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα

5 Αν ακολούθως ρωτήσουμε τους εαυτούς μας ή τους μαθητές τι απορίες προκύπτουν από τις προηγούμενες παρατηρήσεις ίσως ενδεικτικά να λάβουμε τις ακόλουθες προσεγγίσεις: Διαφάνεια αρ. 2 Ενδεικτικές απορίες μαθητών ηλικίας ετών Πολύ δε περισσότερο αν προχωρήσουμε σε πιο αφαιρετικές διεργασίες σκέψης και ρωτήσουμε αν διακρίνουμε σύμβολα ή μηνύματα, μπορεί να λάβουμε τις ακόλουθες απαντήσεις: Διαφάνεια αρ. 3 Ενδεικτικές απορίες μαθητών ηλικίας ετών Κι αν επιχειρηθούν λογικές υποθέσεις που να ερμηνεύουν τα προηγούμενα μηνύματα αυτές μπορεί να είναι οι ακόλουθες: Πίνακας αρ. 4. Ενδεικτικές απορίες μαθητών ηλικίας ετών

6 Αν μπείτε κι εσείς στην ίδια διεργασία παρατήρησης ενός έργου τέχνης θα εκπλαγείτε από τα νοητικά άλματα που θα διαπιστώσετε ότι κάνει η σκέψη σας, μόνο και μόνο επειδή είδατε με προσοχή, αφοσίωση και ενδιαφέρον. Κι αν νιώσατε ότι ίσως η παρατήρηση του έργου του Γ. Σικελιώτη μπορεί να σας οδηγήσει σε στοχαστικές παρατηρήσεις, όπως αυτές των μαθητών, τότε είναι ίσως καιρός να σας παρουσιαστεί το μεθοδολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να αναπτυχθεί μια τέτοιας ποιότητας παρατήρηση. Πιο συγκεκριμένα στις παραγράφους που ακολουθούν παρουσιάζονται συνοπτικά δύο βασικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις που έχουν εφαρμοστεί στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς με κεντρικό προσανατολισμό την ενεργοποίηση της στοχαστικής διάθεσης των μαθητών και βασικό εργαλείο έργα τέχνης που πυροδοτούν τον στοχασμό 10. Οι μεθοδολογίες παρουσιάζονται όπως εμφανίστηκαν χρονικά στην ελληνική και διεθνή 10 Σύμφωνα με τη Σχολή της Φρανκφούρτης τα έργα τέχνης που πυροδοτούν τον στοχασμό θα πρέπει: να είναι αντισυμβατικά, πλούσια μηνυμάτων, συμβολισμών και νοημάτων, να πυροδοτούν τη σκέψη και τα συναισθήματα, να προωθούν και να εξελίσσουν την πνευματική διάσταση του ανθρώπου. Στο Δ. Βεργίδης και Α. Κόκκος (Επιμ).Εκπαίδευση Ενηλίκων: Διεθνείς προσεγγίσεις και ελληνικές διαδρομές, Αθήνα Μεταίχμιο 2010, κεφ. Α. Κόκκου: «Κριτικός Στοχασμός, ένα κρίσιμο ζήτημα σελ , περιγράφεται συνοπτικά η έννοια του κριτικού στοχασμού, λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις της Σχολής της Φρανκφούρτης. Επιπροσθέτως εκπρόσωποι της Σχολής όπως ο Adorno και Horkheimer εξηγούν στα αντίστοιχα έργα τους πώς τα αυθεντικά έργα τέχνης εκφράζουν τα βαθιά συναισθήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, εκπέμπουν μια μεστή από νοήματα εξήγησης της ζωής, είναι αντισυμβατικά, δεν υπακούουν στην κυρίρχη ιδεολογία, αντιτίθενται στην τυποποίησή, την εύκολη εξήγηση, το αυτονόητο. Βλέπε: Αdorno, Th, Τέχνη και μαζική κουλτούρα, Ύψιλον, Αθήνα, 1984.

7 πανεπιστημιακή και εκπαιδευτική κοινότητα χρονικά. Η πρώτη The Intelligent eye: learning to think by looking at art του καθηγητή της Παιδαγωγικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Harvard David Perkins, είναι μια θεωρητική αναλυτική πρόταση για το πώς μπορούμε να αναπτύξουμε έναν διάλογο με ένα έργο τέχνης με στόχο όχι μόνο την πολιτισμική μας ενημερότητα, αλλά και τη στοχαστική και συναισθηματική μας εγρήγορση. Η δεύτερη Visible και Artful Thinking εκκινεί από τις απόψεις του D. Perkins 11 για την δυναμική αξία της παρατήρησης, αλλά ταυτόχρονα επιχειρεί εφαρμογές στη διδακτική πράξη. Ένα πλήθος εκπαιδευτικών έχουν εφαρμόσει τις τεχνικές που προτείνονται στα ερευνητικά προγράμματα του Visible και Artful Thinking και έχουν συνδιαμορφώσει αρκετές από αυτές. Τέλος με συνοπτικό τρόπο γίνεται αναφορά στο μοντέλο «Γλώσσα και Τέχνη» της Γ. Μέγα που εμπνέεται από την θεωρητική προσέγγιση του D. Perkins για να αναπτύξει την φιλαναγνωσία των μαθητών. Τέλος παρουσιάζεται κυρίως για τη βιβλιογραφική σας ενημερότητα το μοντέλο: «Μετασχηματίζουσα Μάθηση μέσα από την Αισθητική Εμπειρία» του Α.Κόκκου, που κυρίως αναπτύσσεται στο πλαίσιο της εκπαίδευσης ενηλίκων. Όπως είναι φυσικό η βαρύτητα πέφτει στις δύο πρώτες προσεγγίσεις λόγω του χρονικού μας περιορισμού. Ωστόσο είναι σημαντικό να γνωρίζετε έστω και βιβλιογραφικά το μοντέλου του Α. Κόκκου, καθώς αποτελεί μια ολοκληρωμένη μεθοδολογική πρόταση, τεκμηριωμένη ερευνητικά και κατοχυρωμένη πλέον στο χρόνο, καθώς έχει δοκιμαστεί από πολλούς εκπαιδευτές σε ποικίλα εκπαιδευτικά πλαίσια.. Πιο συγκεκριμένα: 1 η Μεθοδολογική προσέγγιση: «The Intelligent eye: learning to think by looking ar art Εισηγητής της εν λόγω μεθοδολογίας είναι ο D. Perkins. Στην μονογραφία του αναλύσει πώς η μεθοδική παρατήρηση έργων τέχνης οδηγεί στην σταδιακή ενεργοποίηση του στοχασμού. Ο εκπαιδευτικός εμπλέκει σταδιακά τους μαθητές σε ένα σύνολο καθοδηγητικών ερωτήσεων που πυροδοτούν την παρατήρηση και ενεργοποιούν το στοχασμό (δημιουργικό και κριτικό). Τα τρία πρώτα στάδια της προσέγγισης του D. Perkins ενεργοποιούν τη στοχαστική παρατήρηση όλης της εκπαιδευτικής ομάδας μέσα από ένα σύνολο κατάλληλων ερωτήσεων, ενώ το τέταρτο στάδιο είναι μια εσωτερική διαδικασία του κάθε μαθητή χωριστά, ο οποίος καλείται να 11 Perkins, D., Making Thinking Visible, New Horizons for Learning, USA,

8 δει εκ νέου με μια συνθετική ματιά το έργο τέχνης, ενσωματώνοντας όλα όσα «έζησε» από τα τρία προηγούμενα στάδια. Πιο συγκεκριμένα: 1 ο Στάδιο: Χρόνος για παρατήρηση : Η πεμπτουσία του 1 ου σταδίου είναι η παρουσία διαθέσιμου για παρατήρηση χρόνου. Ο εκπαιδευτικός και οι μαθητές μπαίνουν στη διεργασία της παρατήρησης χωρίς βιασύνη και αφήνουν τα «μάτια» να κάνουν τη δουλεία τους. Ενδεικτικές ερωτήσεις του 1 ου σταδίου μπορεί να είναι οι ακόλουθες: Τι είναι αυτό; Τι βλέπετε; Τι σας κινεί το ενδιαφέρον; Τι σας κάνει να αναρωτιέστε; Σας θυμίζει κάτι το έργο τέχνης; Κλείστε τα μάτια για λίγα δευτερόλεπτα. Καθαρίστε τις σκέψεις σας. Ανοίχτε τα και παρατηρείστε εκ νέου το έργο τέχνης. Παρατηρείτε τώρα κάτι καινούριο; 2 ο Στάδιο: Ευρεία Παρατήρηση: Το «μυστικό» του 2 ου σταδίου είναι ανοικτή και περιπετειώδης παρατήρηση, που ενεργοποιεί τη δημιουργική σκέψη του παρατηρητή. Χωρίς προκαταλήψεις και περιορισμούς ο παρατηρητής εκφράζει τη γνώμη του μέσα από ενδεικτικές ερωτήσεις όπως οι ακόλουθες: Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να συζητήσεις (εξετάσεις) περισσότερο; Υπάρχουν εκπλήξεις στο έργο; Υπάρχει κάτι παράξενο; Υπάρχει κάποιο σενάριο-ιστορία που διακρίνεις; Υπάρχουν συμβολισμοί; Ποια συναισθήματα, αλλά και ποια αίσθηση σου προκαλείται καθώς παρατηρείς το έργο τέχνης; Ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος του μεγέθους, των υλικών, των σχημάτων; 3 ο Στάδιο: Λεπτομερής και σε Βάθος Παρατήρηση: Στο 3 ο στάδιο ο παρατηρητής ενεργοποιεί την αναλυτική του σκέψη. Εξηγεί βάση επιχειρηματολογίας, ερμηνεύει με βάση τόσο το έργο τέχνης που παρατηρεί, όσο και με στοιχεία που έχει συγκεντρώσει από άλλες πηγές (βιογραφία καλλιτέχνη, άλλα αντιπροσωπευτικά έργα). Ουσιαστικά βάζει σε τάξη τις σκέψεις που έχουν δημιουργηθεί στα δύο προηγούμενα στάδια. Ενδεικτικές ερωτήσεις του 3 ου σταδίου που ενεργοποιούν την κριτική σκέψη του παρατηρητή μπορεί να είναι οι ακόλουθες: Γύρνα στα ενδιαφέροντα σημεία του έργου. Με ποιον τρόπο ο καλλιτέχνης τα έκανε ενδιαφέροντα; Ποια στοιχεία δίνουν στο έργο ένταση και δύναμη και ποια το αντίθετο; Γιατί κατά τη γνώμη σου ο καλλιτέχνης δημιούργησε τις εκπλήξεις; Ψάξε και ερμήνευσε το ρόλο του όγκου, των υλικών, των διαστάσεων, των σχημάτων, του μεγέθους, των χρωμάτων κ.ά. Αν το έργο είχε άλλες διαστάσεις θα είχε το ίδιο συναισθηματικό αποτέλεσμα; Γιατί συμβαίνει αυτό; Αν το έργο ήταν

9 φτιαγμένο από άλλα υλικά θα μου προκαλούσε τις ίδιες σκέψεις; Γιατί συμβαίνει αυτό; Αφαίρεσε κάποια από τα στοιχεία του έργου τέχνης για να εντοπίσεις τη σημαντικότητά του. Ποια στοιχεία του έργου τέχνης τονίζονται και γιατί; Σύγκρινε το έργο με άλλα, του ίδιου καλλιτέχνη Τελικά: Ποιο μπορεί να είναι το μήνυμά του; Τι θέλει να μας πει ; Τελικά ποιοι είναι οι συμβολισμοί του έργου τέχνη; Ποια συμπεράσματα βγάζετε για το έργο τέχνης; Σημείωση: Στην έναρξη του τρίτου σταδίου ή κατά τη διάρκειά του δίνονται πληροφορίες της βιογραφίας του καλλιτέχνη και άλλων αντιπροσωπευτικών του έργων. 4 ο Στάδιο: ολιστική παρατήρηση: Σε αυτό το στάδιο ο παρατηρητής κοιτάζει το έργο τέχνης από την αρχή ως ολότητα κι όχι τμηματικά όπως έγινε στα προηγούμενα στάδια, επιχειρώντας την εκ νέου σύνθεσή του. Μόνο που αυτή τη φορά η ματιά του είναι ολιστική. Ταυτόχρονα απολαμβάνει τα όσα παρατήρησε αρχικά αποσπασματικά. Στην μονογραφία του ο D. Perkins 12 δεν μπαίνει σε διεργασία παρουσίασης πρακτικών εφαρμογών στη διδακτική πράξη, αφήνοντας αυτό το έργο στον εκπαιδευτικό. Αυτός είναι που θα ορίσει το γνωστικό αντικείμενο, το θέμα, το έργο τέχνης που πρόκειται να παρατηρηθεί, καθώς όλα τα προηγούμενα θα πρέπει να συνάδουν με τις συναισθηματικές και εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών. Αν για παράδειγμα εφαρμόσουμε το μοντέλο των τεσσάρων σταδίων του D. Perkins για την προσέγγιση του έργου τέχνης του Γ. Σικελιώτη «Άνδρας, γυναίκα, παιδί» στο εκπαιδευτικό πλαίσιο που περιγράφεται στον πίνακα 5, τότε οι απαντήσεις που θα λάβουμε από τους παρατηρητές- μαθητές θα είναι πολύ διαφορετικές από αυτές που θα λάβουμε αν ακολουθήσουμε ένα διαφορετικό εκπαιδευτικό πλαίσιο (βλ. πίνακας 6) 12 Στα ελληνικά το μοντέλο στην πλήρη ανάπτυξή του παρουσιάζεται στο κεφάλαιο της Μέγα,Γ. Η τέχνη στο σχολικό σύστημα ως στοχαστική διεργασία (σελ ) στο βιβλίο: Κόκκος, και συνεργάτες (2011).Εκπαίδευση μέσα από τις τέχνες. Μεταίχμιο. Aθήνα

10 Πίνακας αρ. 5 Γνωστικό αντικείμενο Ελληνικός γραμματισμός (Ανθολόγιο 6 ης ) Θεματική ενότητα Οικογένεια Στόχος Κατανόηση της αξίας των οικογενειακών δεσμών Τεχνικές Α) Παρατήρηση έργου τέχνης: Γ. Σικελιώτης: Άνδρας, γυναίκα, παιδί Β) Σύνδεση παρατηρήσεων με συγκεκριμένες νοηματικές περιοχές του αναγνώσματος Πίνακας αρ. 6 Γνωστικό αντικείμενο Θεματική ενότητα Στόχος Τεχνικές Μουσειακή παιδεία/ Τέχνες Η ζωή και το έργο του Γ. Σικελιώτη Α) Γνωριμία με το έργο του ζωγράφου Β) Κατανόηση των εικαστικών επιλογών του Α) Παρατήρηση έργου τέχνης: Γ. Σικελιώτης: Άνδρας, γυναίκα, παιδί Α) Παρατήρηση αντιπροσωπευτικών έργων του καλλιτέχνη Β) Άντληση πληροφοριών από τις πηγές Παρατηρώντας τις πληροφορίες που δίνονται στους πίνακες 5 και 6 γίνεται φανερό ότι η ματιά του παρατηρητή προσανατολίζεται σε συγκεκριμένες εμπειρικές αναφορές ανάλογα με το πρίσμα που κάθε φορά επιλέγει «να δει» τα πράγματα. Έτσι η θεματική της οικογένειας στρέφει τη ματιά του παρατηρητή στη μητέρα. Επομένως οι απορίες σε σχέση με αυτό το πρόσωπο πληθαίνουν: Ενδεικτικές ερωτήσεις που σχετίζονται με τη μητρική φιγούρα θα μπορούσε να είναι οι ακόλουθες: Γιατί δεσπόζει η γυναικεία φιγούρα; Γιατί κρύβει μεγάλο μέρος του πατέρα; Γιατί το παιδί της δεν φαίνεται ολόκληρο; Γιατί η μητέρα και το κορίτσι φοράνε λευκή μπλούζα; Τους συνδέει κάτι; Γιατί ο πατέρας έχει σκούρα χρώματα σε σχέση με τη μητέρα και το παιδί; Τους χωρίζει κάτι; Ο πατέρας δεν έχει οπτική επαφή με το κοριτσάκι. Γιατί συμβαίνει αυτό; Το πράσινο χρώμα στα ρούχα της μητέρας είναι έντονο. Γιατί συμβαίνει αυτό; Ομοίως, αν η θεματική σχετίζεται με τη γνωριμία του εικαστικού έργου του καλλιτέχνη, τότε η απάντηση στο ίδιο ερώτημα (Τι απορίες σου γεννιούνται;) παίρνει άλλη τροπή. Στην περίπτωση αυτή θα μπορούσαν να προβληθούν οι ακόλουθες απορίες: Ο ζωγράφος ζωγραφίζει πάντα ανθρώπους; Ποια χρώματα προτιμά στη ζωγραφική του; Έχει ζωγραφίσει κι άλλα έργα με παιδιά; Γιατί ζωγραφίζει τα πρόσωπα με μεγάλα μάτια; Μήπως τα έργα του θυμίζουν αγιογραφίες; Οι προηγούμενες ενδεικτικές ερωτήσεις διαφέρουν ως προς το περιεχόμενό τους από αντίστοιχες τις παρατηρήσεις που αναγράφονται στις διαφάνειες 1,2,3,4 μόνο και

11 μόνο επειδή άλλαξε το πρίσμα της παρατήρησης. Για το λόγο αυτό είναι κρίσιμης σημασίας οι εκπαιδευτικοί να ορίζουν με ακρίβεια τη θεματική ενότητα μέσα στην οποία πρόκειται να εντάξουν την παρατήρηση ενός έργου τέχνης, καθώς η οπτική μέσα από την επιλεγμένη θεματολογία περιορίζεται σε εύρος από τη μια, αλλά γίνεται πιο διεισδυτική από την άλλη. 2 η Μεθοδολογική προσέγγιση: Τα projects Visible (VT) και Artful Thinking (AT) 13 Τα δύο αυτά projects αναπτύχθηκαν υπό την αιγίδα του Project Zero (PZ) του Πανεπιστημίου του Harvard. Tο ιστορικό πλαίσιο του PZ καθώς και όλα τα προγράμματα που αυτό υποστηρίζει παρουσιάζονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: Συνοπτική περιγραφή του Visible Thinking (VT) 14 : Το VT (ερευνητικό πρόγραμμα σε εξέλιξη ) είναι μια προσέγγιση στη διδασκαλία και τη μάθηση που δίνει έμφαση: α) στην αυτονομία της σκέψης του μαθητή, β) στη χρήση συγκεκριμένων εκπαιδευτικών τεχνικών που προκαλούν τη στοχαστική διάθεση των μαθητών (thinking routines) και γ) στην παρουσίαση ορατών στοιχείων που αποδεικνύουν τον τρόπο σκέψης του μαθητή, έτσι ώστε να επιτευχθεί η βαθιά κατανόηση του αντικειμένου μάθησης (μέσα από γραπτά ντοκουμέντα). Πολλές από τις τεχνικές του Visible Thinking στηρίζονται στην παρατήρηση έργων τέχνης, αλλά και «δυνατών» φωτογραφικών ντοκουμέντων. To project Visible Thinking παρουσιάζεται ολοκληρωμένο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: και ειδικότερα στο άρθρο Establishing Patterns of Thinking in the Classroom. Συνοπτική περιγραφή Artful Thinking: Το Artful Thinking (AT) δίνει έμφαση στα τρία προηγούμενα στοιχεία: αυτονομία της σκέψης, ειδικές εκπαιδευτικές τεχνικές, 13 Για μια αναλυτικότερη προσέγγιση στο θέμα βλέπε: Γ. Μέγα, Η αξιοποίηση της αισθητικής εμπειρίας στην Εκπαίδευση (σελ.61-80) Πρόγραμμα Μείζονος Επιμόρφωσης, 2011, ηλεκτρονική διεύθυνση: 14 Ritchhart, R. Palmer, P., Church, M. Tishman, Sh. Establishing Patterns of Thinking in the Classroom Πρόκειται για το βασικό κείμενο (46 σελίδων) των δύο Projects στο οποίο περιγράφεται όλη η φιλοσοφία των δραστηριοτήτων που συνδέουν την τέχνη με το στοχασμό, αλλά και την καλλιέργεια μιας κουλτούρας που προάγει το στοχασμό στο πλαίσιο του σχολείου. Το κείμενο αυτό είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο:

12 γραπτά ντοκουμέντα. Επιπρόσθετα όμως, ο στόχος του Artful Thinking είναι να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να χρησιμοποιούν συχνά έργα τέχνης (κυρίως eikastik;a) στις τάξεις τους με τρόπο τέτοιο ώστε να εξυπηρετούνται όχι μόνο οι μαθησιακοί στόχοι, αλλά και η στοχαστική διάθεση των μαθητών. Το πρώτο μέλημα του Artful Thinking είναι να δημιουργηθούν γερές σχέσεις- συνδέσεις ανάμεσα σε έργα τέχνης και αντικείμενα μάθησης (έννοιες κλειδιά). Το δεύτερο είναι να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να χρησιμοποιούν την τέχνη ως μια προωθητική δύναμη για ανάπτυξη του στοχασμού των μαθητών. To AT παρουσιάζεται ολοκληρωμένο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: Οι μεθοδολογικές προσεγγίσεις του Visible Thinking και του Artful Thinking έχουν πολλά κοινά στοιχεία μεταξύ τους και δανείζονται πολλά κοινά ερωτήματα (routines of thinking) που πυροδοτούν το στοχασμό. Ενδεικτικά ερωτήματα μπορεί να είναι τα ακόλουθα: Τι βλέπεις; Γιατί το λες αυτό; Τι βλέπεις; Τι σκέφτεσαι για αυτό που βλέπεις; Τι αναρωτιέσαι; Σκέψου από τη θέση του άλλου.. Παλιά νόμιζα οτι, τώρα νομίζω ότι Τι νομίζεις ότι γνωρίζεις σχετικά με αυτό το έργο τέχνης; /Τι ερωτήσεις, ή απορίες έχεις, όταν το παρατηρείς; /Παρατηρώντας το έργο τι θα ήθελες να διερευνήσεις; Ισχυρίζομαι ότι../ Υποστηρίζω τον ισχυρισμό μου../ Αμφισβητώ αυτό που ισχυρίστηκα. Οι ομάδες των προηγούμενων ερωτημάτων μπορεί να αφορούν όλο το έργο τέχνης ή ενδιαφέροντα για τον παρατηρητή μέρη του. Η κάθε ομάδα ερωτήσεων τοποθετείται στο διδακτικό σχεδιασμό με βάση τους προσδιορισμένους εξ αρχής στόχους (γνωστικούς, στάσεων, δεξιοτήτων ή άλλους) που έχει θέσει ο εκπαιδευτικός. Η ομάδα των ερωτήσεων μπορεί να αποτελεί: μέρος εισαγωγικών δραστηριοτήτων για την αύξηση του ενδιαφέροντος των μαθητών, μέρος των κύριων δραστηριοτήτων για την εις βάθος διείσδυση σε ένα θέμα, ή μέρος των

13 καταληκτικών δραστηριοτήτων για ενδυνάμωση των συμπερασμάτων. Σε κάθε περίπτωση ο εκπαιδευτικός όταν θέτει αυτά τα ερωτήματα θα πρέπει να αφήνει αρκετό «χώρο» για να αναπτυχθεί η σκέψη του μαθητή. Αυτό σημαίνει ότι ο εκπαιδευτικός απευθύνει το τρίπτυχο ερώτημα συνήθως σε έναν μαθητή και αναμένει τις απαντήσεις του, ενθαρρύνοντάς τον να εκφράσει χωρίς δισταγμό τις απόψεις του. Για παράδειγμα οι υποθετικές απαντήσεις τριών μαθητών πάνω στο τρίπτυχο ερώτημα «Τι βλέπεις; Τι σκέφτεσαι για αυτό που βλέπεις; Τι αναρωτιέσαι;» θα μπορούσαν να είναι οι ακόλουθες: Μαθητής 1.: Βλέπω έναν άνδρα μια γυναίκα κι ένα παιδί. Σκέφτομαι αν έχουν κάποια σχέση μεταξύ τους. Αναρωτιέμαι ποια είναι η καθημερινότητά τους. Μαθητής 2.: Βλέπω τρεις σοβαρούς στην έκφραση ανθρώπους. Σκέφτομαι ότι κάτι τους απασχολεί. Αναρωτιέμαι αν και οι τρεις σκέφτονται το ίδιο πράγμα. Μαθητής 3.: Βλέπω τρεις φιγούρες που στέκονται με σειρά ύψους. Σκέφτομαι ότι αυτή η στάση δεν είναι και τόσο φυσική. Αναρωτιέμαι αν έχουν στηθεί έτσι για κάποια φωτογράφιση. Αλήθεια σε ποιον θα στείλουν το πορτραίτο; Όπως είναι φυσικό σε μια τάξη προκύπτουν πολλές και διαφορετικές απόψεις που ωστόσο θα πρέπει όλες να εκφραστούν. Εν συνεχεία ο εκπαιδευτικός, ανάλογα με τους στόχους που έχει θέσει, αξιοποιεί τις απαντήσεις των μαθητών. Κι εδώ η επιλεγμένη θεματολογία όπως είναι φυσικό αναμένεται να στρέψει το πρίσμα της παρατήρησης σε ποικίλες αλλά συγκεκριμένες πτυχές της σκέψης. Σε κάθε περίπτωση υπάρχει ειδική μεθοδολογία για την χρήση των τρίπτυχων ή δίπτυχων ερωτημάτων του Artful Thinking, την οποία ο αναγνώστης μπορεί να αναζητήσει στην αντίστοιχη ιστοσελίδα Στα συγκεκριμένα site, o επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί τόσο στο σκοπό, το στόχο, τα βασικά χαρακτηριστικά των projects, όσο και σε ποικίλες δραστηριότητες που έχουν σχεδιαστεί και εφαρμοστεί στα συνεργαζόμενα σχολεία που μετέχουν ερευνητικά στα projects του VT και ΑΤ.

14 3 η Μεθοδολογική προσέγγιση Το μοντέλο Γλώσσα και Τέχνη 16 Το μοντέλο «Γλώσσα και τέχνη» ακολουθεί την ίδια λογική με αυτή της μεθοδολογικής προσέγγισης του D. Perkins, μόνο που στην παρούσα περίπτωση αντικείμενο «παρατήρησης» δεν είναι ένα εικαστικό έργο τέχνης, αλλά ένα λογοτέχνημα. Επομένως στο 1 ο στάδιο ο «παρατηρητής-αναγνώστης» εξοικειώνεται γλωσσικά με το κείμενο, στο 2 ο στάδιο ενεργοποιείται η δημιουργική διάθεση των μαθητών καθώς εμπλέκονται σε βιωματικές διεργασίες κατανόησης του λογοτεχνικού κειμένου μέσα από τη ζωγραφική, την δραματοποίηση, τη γλυπτική, τα μουσικά ακούσματα. Σε αυτό το στάδιο οι μαθητές συναισθάνονται, μπαίνουν στη θέση των ηρώων και δρουν από τη θέση του άλλου. Στο 3 ο στάδιο ερμηνεύει (προφορικά και γραπτά) τις συμπεριφορές των ηρώων, εξηγεί τις επιλογές τους, στοχάζεται κριτικά πάνω σε θέματα πλοκής και έκβασης των γεγονότων. Στο 4 ο στάδιο όλη η εκπαιδευτική ομάδα αναλογίζεται τα όσα έζησε στις τρεις προηγούμενες φάσεις και αναφέρεται στις εντυπώσεις της. Οι προηγούμενες μεθοδολογικές προσεγγίσεις εκκινούν από την παιδαγωγική σχολή του πανεπιστημίου του Harvard και ειδικότερα εμπνέονται ή αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του Project Ζero. Στην Ελλάδα έχουν γίνει γνωστές μέσα από τη συμμετοχή ενός συνόλου εκπαιδευτικών σε επιμορφωτικούς κύκλους που τα συμπεριλαμβάνουν στη θεματολογία τους. Κυρίως στο Πρόγραμμα της Μείζονος Επιμόρφωσης υπάρχει διαθέσιμο υλικό στο οποίο μπορεί κανείς να ανατρέξει βρίσκοντας επιπλέον πληροφορίες και ένα σύνολο εφαρμογών στη διδακτική πράξη. Αλλά και στον τομέα της εκπαίδευσης ενηλίκων τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αξιόλογες προσπάθειες σύνδεσης της παρατήρησης της τέχνης στην εκπαιδευτική πράξη. Δυστυχώς, ο περιορισμίς του χρόνου δε μας επιτρέπει να τα αναπτύξουμε όπως τους αξίζει. Ωστόσο θα αναφερθώ στο πιο σημαντικό ίσως μεθοδολογικό μοντέλο που έχει δοκιμαστεί στην πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του Μεταπτυχιακού Προγράμματος της Εκπαίδευσης Ενηλικών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Πρόκειται για την μεθοδολογία με τίτλο: «Μετασχηματίζουσα Μάθηση μέσα από την Αισθητική Εμπειρία». Εισηγητής της εν λόγω μεθοδολογίας είναι ο Αλέξης Κόκκος. Πρόκειται για μια μεθοδική ενεργοποίηση του κριτικού στοχασμού δια μέσου της 16 Μέγα, Γ. (2002). Οι τέχνες ως μέσο αποτελεσματικής μάθησης: το παράδειγμα του Γλωσσικού Μαθήματος. Διδακτορική Διατριβή Τμήμα Επιστημών της Αγωγής Πανεπιστήμιο Κρήτης.

15 παρατήρησης έργων τέχνης, η οποία σταδιακά οδηγεί στο μετασχηματισμό δυσλειτουργικών απόψεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη μεθοδολογία είναι ευρέως δοκιμασμένη τόσο στην εκπαίδευση ενηλίκων (Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο), όσο και στην τυπική εκπαίδευση 17. Ολοκληρώνοντας την 15 εισήγηση θα άξιζε να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα έγιναν και γίνονται αξιόλογες προσπάθειες δυναμικής ένταξης των τεχνών στη διδακτική πράξη, που αγγίζουν τόσο την ανήλικη, όσο και την ενήλικη διεργασία μάθησης 18. Σε κάθε περίπτωση δεν αρχίζουμε να υποπτευόμαστε την αξία των τεχνών από μηδενική βάση. Το εκπαιδευτικό κοινό είναι ώριμο να ακούσει, να προτείνει και να εφαρμόσει προγράμματα ή τεχνικές που θέτουν τις τέχνες στην καρδιά της μάθησης και αυτό το Συνέδριο το πιστοποιεί. Συμπερασματικές τοποθετήσεις Στην παρούσα 15λεπτη εισήγηση επιχειρήθηκε η ανάπτυξη ενός προβληματισμού πάνω στο θέμα: Τέχνη και Στοχασμός. Μεθοδολογικά μοντέλα εφαρμοσμένα στη διδακτική πράξη πιστοποιούν το γεγονός ότι ο στοχασμός μπορεί να αναπτυχθεί μέσα από την συστηματική παρατήρηση έργων τέχνης. Στην παρούσα εισήγηση δόθηκε έμφαση σε προσεγγίσεις που εκκινούν από την Παιδαγωγική του Πανεπιστημίου του Harvard και έχουν γίνει γνωστά στην Ελλάδα κυρίως μέσα από το Πρόγραμμα της Μείζονος Επιμόρφωσης. 17 Κόκκος, Α. (2011). Εκπαίδευση μέσα από τις Τέχνες. Αθήνα. Μεταίχμιο. 18 Στο Δ. Βεργίδης και Α. Κόκκος (Επιμ).Εκπαίδευση Ενηλίκων: Διεθνείς προσεγγίσεις και ελληνικές διαδρομές, Αθήνα Μεταίχμιο 2010, κεφάλαιο της Μέγα, Γ. Ορατή σκέψη στην εκπαίδευση ενηλίκων. Β) Κόκκος, και συνεργάτες (2011).Εκπαίδευση μέσα από τις τέχνες. Μεταίχμιο. Aθήνα. Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζονται θεωρητικές προσεγγίσεις που ενισχύουν την άποψη ότι η παρατήρηση έργων τέχνης προάγει το στοχασμό στο πλαίσιο της τυπικής εκπαίδευσης.

16 Βιβλιογραφία ξενόγλωσση Gardner, H., Art Education and Human Development. The Getty Education Institute for the Arts, Los Angeles, California, 1990 Perkins, David, The Intelligent Eye: Learning to think by Looking at Art, L.A., Los Angeles: The Getty Education Institute for the Arts, 1994 Perkins, David, Making Thinking Visible, New Horizons for Learning, USA, Ritchhart, R., Palmer, P., Church, M. & Tishman, S., Thinking routines: Establishing patterns of thinking in the classroom, Paper prepared for the AERA Conference, April 2006, pp.45 Βιβλιογραφία ελληνική Αdorno, Th, Τέχνη και μαζική κουλτούρα, Ύψιλον, Αθήνα, Βεργίδης, Δ. και Α. Κόκκος (Επιμ).Εκπαίδευση Ενηλίκων: Διεθνείς προσεγγίσεις και ελληνικές διαδρομές, Αθήνα Μεταίχμιο 2010 Ματσαγγούρας, Ηλίας, Θεωρία και πράξη της διδασκαλίας. Τ. Β. Στρατηγικές Διδασκαλίας. Η κριτική σκέψη στη Διδακτική Πράξη. Παιδαγωγική σειρά Gutenberg. Αθήνα, 2007 Μέγα, Γεωργία, Οι τέχνες ως μέσο αποτελεσματικής μάθησης: Το παράδειγμα του γλωσσικού μαθήματος. Διδακτορική διατριβή. Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τμήμα Επιστημών της Αγωγής, 2002 Μέγα, Γεωργία, Η αξιοποίηση της αισθητικής εμπειρίας στην Εκπαίδευση. Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης, Βασικό Επιμορφωτικό υλικό: Τόμος Α: Γενικό Μέρος (σελ ), Αρχική Έκδοση Μάιος 2011, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Μέγα, Γεωργία, Η Τέχνη στο Σχολικό Σύστημα ως Στοχαστική Διεργασία, Στο Κόκκος, Α. και συν. Εκπαίδευση μέσα από τις Τέχνες, Αθήνα, Μεταίχμιο, 2011

17 Mέγα, Γεωργία, Ορατή σκέψη στην εκπαίδευση ενηλίκων: πρόταση μεθοδολογίας, Στο Εκπαίδευση Ενηλίκων: διεθνείς προσεγγίσεις και ελληνικές διαδρομές, Αθήνα, Μεταίχμιο, 2009 Κόκκος, Α., Εκπαίδευση μέσα από τις Τέχνες. Αθήνα. Μεταίχμιο, 2011 Ηλεκτρονικές πηγές

Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Κ.Π.Ε.) ΚΑΣΤΡΙΟΥ Κέντρο Δια Βίου Μάθησης για το Περιβάλλον και την Αειφορία

Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Κ.Π.Ε.) ΚΑΣΤΡΙΟΥ Κέντρο Δια Βίου Μάθησης για το Περιβάλλον και την Αειφορία Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Κ.Π.Ε.) ΚΑΣΤΡΙΟΥ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Γεωργία Μέγα (georgiamega@gmail.com)

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΙΑ Α. ΔΡΑΚΑΚΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 6 ΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ν.ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ΜΑΡΙΑ Α. ΔΡΑΚΑΚΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 6 ΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ν.ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ «Διαχρονικές αξίες στην εκπαίδευση σε ένα περιβάλλον που αλλάζει μέσα από τον ανατρεπτικό οραματιστή καλλιτέχνη Γιάννη Γαΐτη» (Βιωματικό εργαστήριο με την αξιοποίηση του μοντέλου PERKINS) ΜΑΡΙΑ Α. ΔΡΑΚΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ολομέλεια (Αμφιθέατρο): Συζήτηση με τους συμμετέχοντες και τους υπεύθυνους των εργαστηρίων. Παράλληλα Εργαστήρια:

Ολομέλεια (Αμφιθέατρο): Συζήτηση με τους συμμετέχοντες και τους υπεύθυνους των εργαστηρίων. Παράλληλα Εργαστήρια: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ 09.00-09.30 Προσέλευση Συνέδρων Ολομέλεια (Αμφιθέατρο): 09.30-12.00 Ο Αλέξης Κόκκος συζητά με τους συνέδρους για την αξιοποίηση της τέχνης στην εκπαίδευση (θεωρητικό πλαίσιο, εφαρμογές

Διαβάστε περισσότερα

«Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»

«Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» Σάββατο 11 Νοεμβρίου, έναρξη 09.00-19.00 Φιλοσοφική Σχολή (αμφιθέατρο 440 4 ος όροφος), Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστημιούπολη,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ: ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ»

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ: ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ» ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ: ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ» Θέμα Εισήγησης: «Η αξιοποίηση των έργων τέχνης στην εκπαίδευση ενηλίκων» Σωπασή Ειρήνη

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

«Του καλού καιρού» Erasmus + Edmuse Project: Education and Museum: Cultural Heritage for Science Learning

«Του καλού καιρού» Erasmus + Edmuse Project: Education and Museum: Cultural Heritage for Science Learning «Του καλού καιρού» Erasmus + Edmuse Project: Education and Museum: Cultural Heritage for Science Learning Εκπαιδευτικός: Μαρία Αγγελακοπούλου Τάξεις: Γ και Δ Ηλικίες: 9 και 10 Ιανουάριος 2017 2ο Δημοτικό

Διαβάστε περισσότερα

1/7/2015 «ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΣΑ ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ» Παναγιώτης Κουτρουβίδης

1/7/2015 «ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΣΑ ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ» Παναγιώτης Κουτρουβίδης «ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΣΑ ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ» Παναγιώτης Κουτρουβίδης ΤΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ Η ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ Υποκινεί τη σκέψη, το συναίσθημα, τη φαντασία. Έτσι το άτομο

Διαβάστε περισσότερα

Οι συζητήσεις Δρ Δημήτριος Γκότζος

Οι συζητήσεις Δρ Δημήτριος Γκότζος Οι συζητήσεις Δρ Δημήτριος Γκότζος Οι διαφάνειες αποτελούν προϊόν μελέτης και αποδελτίωσης του Ι.Ε.Π. (2017). Οδηγός Εκπαιδευτικού για την Περιγραφική Αξιολόγηση στο Δημοτικό http://iep.edu.gr/images/iep/epistimoniki_ypiresia/epist_monades/a_kyklos/evaluation/2017/2a_perigrafiki_d

Διαβάστε περισσότερα

Δυο λόγια για τον υπεύθυνο

Δυο λόγια για τον υπεύθυνο Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Διοργανώνει το e-learning καινοτοµικό Επιµορφωτικό Πρόγραµµα «ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» Σχεδιασµός και υλοποίηση : Αλέξης Κόκκος Διάρκεια : 200 ώρες

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Σκοποί ενότητας Να συζητηθούν βασικές παιδαγωγικές αρχές της προσχολικής εκπαίδευσης Να προβληματιστούμε για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Πώς η διαμάχη για τις Εικόνες κατέληξε σε μάχη για τη γνώση. Αναστάσιος Παπάς Εκπαιδευτικός ΠΕ70, Mth, Επιμορφωτής Β Επιπέδου ΤΠΕ

Πώς η διαμάχη για τις Εικόνες κατέληξε σε μάχη για τη γνώση. Αναστάσιος Παπάς Εκπαιδευτικός ΠΕ70, Mth, Επιμορφωτής Β Επιπέδου ΤΠΕ Πώς η διαμάχη για τις Εικόνες κατέληξε σε μάχη για τη γνώση Αναστάσιος Παπάς Εκπαιδευτικός ΠΕ70, Mth, Επιμορφωτής Β Επιπέδου ΤΠΕ Εισαγωγικά «Η ιστορία είναι η συστηματική μελέτη των ανθρώπων στο παρελθόν»

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών MA in Education (Education Sciences) ΑΣΠΑΙΤΕ-Roehampton ΠΜΣ MA in Education (Education Sciences) Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Εκπαίδευση (Επιστήμες της Αγωγής),

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Μάθηση και γνώση: μια συνεχής και καθοριστική αλληλοεπίδραση Αντώνης Λιοναράκης Στην παρουσίαση που θα ακολουθήσει θα μιλήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών

Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών 1 η Τάξη Στόχοι Τα παιδιά: Αναπτύσσουν, σε κάθε ευκαιρία, τον προφορικό λόγο. Ως ομιλητές απαντούν σε απλές ερωτήσεις, ανακοινώνουν, περιγράφουν,

Διαβάστε περισσότερα

7ο Διεθνές Συνέδριο για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση: Μεθοδολογίες Μάθησης

7ο Διεθνές Συνέδριο για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση: Μεθοδολογίες Μάθησης 7ο Διεθνές Συνέδριο για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση: Μεθοδολογίες Μάθησης Αθήνα, 8-10 Νοεμβρίου 2013 Η μέθοδος της χρήσης έργων τέχνης στην εκπαίδευση ενηλίκων: μία μελέτη περίπτωσης για τη

Διαβάστε περισσότερα

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος αποτελούν ένα είδος προσωπικών σημειώσεων που κρατά ο εκπαιδευτικός προκειμένου να πραγματοποιήσει αποτελεσματικές διδασκαλίες. Περιέχουν πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΟ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΟ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΟ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ 2011 ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ Τα σύγχρονα

Διαβάστε περισσότερα

Σχολικός εγγραμματισμός στις Φυσικές Επιστήμες

Σχολικός εγγραμματισμός στις Φυσικές Επιστήμες Σχολικός εγγραμματισμός στις Φυσικές Επιστήμες Εισηγητές: Απόστολος Κ. Σωτηρίου Γεώργιος Β. Παπαβασιλείου 20ο Δημοτικό Σχολείο Τρικάλων 17&18 Μαρτίου 2009 Αλφαβητισμός Γραμματισμός Literacy Εγγραμματισμός

Διαβάστε περισσότερα

Υπεύθυνη Επιστημονικού Πεδίου Χρυσή Χατζηχρήστου

Υπεύθυνη Επιστημονικού Πεδίου Χρυσή Χατζηχρήστου «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21 ου αιώνα) Νέο Πρόγραμμα Σπουδών, Οριζόντια Πράξη» MIS: 295450 Υποέργο 1: «Εκπόνηση Προγραμμάτων Σπουδών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και οδηγών για τον εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS Εκπαιδευτικό υλικό βιωματικών δραστηριοτήτων και Θεατρικού Παιχνιδιού για την ευαισθητοποίηση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων καθώς και για την καλλιέργεια ενταξιακής κουλτούρας στα σχολικά πλαίσια Στυλιανός

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΑΞΟΝΑΣ της ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ στο ψηφιακό μουσικό ανθολόγιο ΕΥΤΕΡΠΗ ΜΑΙΗ ΚΟΚΚΙΔΟΥ

Ο ΑΞΟΝΑΣ της ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ στο ψηφιακό μουσικό ανθολόγιο ΕΥΤΕΡΠΗ ΜΑΙΗ ΚΟΚΚΙΔΟΥ Ο ΑΞΟΝΑΣ της ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ στο ψηφιακό μουσικό ανθολόγιο ΕΥΤΕΡΠΗ ΜΑΙΗ ΚΟΚΚΙΔΟΥ Διαθεματικότητα -Ιδανικό της ολιστικής γνώσης -Διασυνδέσεις με νόημα μεταξύ γνωστικών περιοχών -Μελέτη σύνθετων ερωτημάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ «ΘΕΛΟΥΜΕ ΕΝΑ ΣΧΟΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ»

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ «ΘΕΛΟΥΜΕ ΕΝΑ ΣΧΟΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ» ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ «ΘΕΛΟΥΜΕ ΕΝΑ ΣΧΟΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ» ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ, ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ, ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΧΡΟΝΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα: Σχολείο 1. Σχολεία του κόσμου 2. Σχολική ζωή στο παρελθόν 3. Το σχολείο μου στο παρελθόν και σήμερα

Ενότητα: Σχολείο 1. Σχολεία του κόσμου 2. Σχολική ζωή στο παρελθόν 3. Το σχολείο μου στο παρελθόν και σήμερα Ενότητα: Σχολείο 1. Σχολεία του κόσμου 2. Σχολική ζωή στο παρελθόν 3. Το σχολείο μου στο παρελθόν και σήμερα Άντρη Σάββα Περιφερειακό Δημοτικό Σχολείο Αλεθρικού Σχ. χρονιά: 2012-2013 Γενική περιγραφή Περιφερειακό

Διαβάστε περισσότερα

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Δομή επιμόρφωσης 1 η Μέρα Γνωριμία ομάδας Παρουσίαση θεωρητικού υποβάθρου Προσομοίωση : α) Επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Α. Στόχοι σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων

Α. Στόχοι σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Οριζόντια αντιστοίχιση Στόχων Μεθόδων Δραστηριοτήτων - Εποπτικού Υλικού - Αξιολόγησης Α. Στόχοι σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων ΣΤΟΧΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΟΠΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Εικαστικής Αγωγής για τα παιδιά της Δ τάξης του Δημοτικού Σχολείου, στην Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Κυπριακής Τέχνης στη

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Εικαστικής Αγωγής για τα παιδιά της Δ τάξης του Δημοτικού Σχολείου, στην Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Κυπριακής Τέχνης στη Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Εικαστικής Αγωγής για τα παιδιά της Δ τάξης του Δημοτικού Σχολείου, στην Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Κυπριακής Τέχνης στη Λευκωσία Επαρχιακό Γραφείο Παιδείας Λευκωσίας 2012-2013

Διαβάστε περισσότερα

2 η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕ ΕΚΠ 65

2 η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕ ΕΚΠ 65 0 2 η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕ ΕΚΠ 65 Υποθέστε ότι είστε εξωτερικός αξιολογητής / αξιολογήτρια του ΕΑΠ και το έργο σας είναι η αξιολόγηση των διδασκόντων μιας Θεματικής Ενότητας με τη χρήση ημιδομημένης

Διαβάστε περισσότερα

«Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές»

«Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές» «Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές» (Πρόγραμμα Σπουδών για την Οπτικοακουστική Έκφραση) εισηγητής: Μένης Θεοδωρίδης Αγαπητοί φίλοι, Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους διοργανωτές για την

Διαβάστε περισσότερα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΩΝ. «Τα μυστικά ενός αγγείου»

ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΩΝ. «Τα μυστικά ενός αγγείου» ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΩΝ «Τα μυστικά ενός αγγείου» ΜΠΙΛΙΟΥΡΗ ΑΡΓΥΡΗ 2011 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΟΥΣΕΙΑΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ «ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΕΝΟΣ ΑΓΓΕΙΟΥ» ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η παρούσα εργασία αποτελεί το θεωρητικό

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307)

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) Ενότητα #4: Λειτουργικός και Κριτικός Γραμματισμός Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

1. Η σκοπιμότητα της ένταξης εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας στη Μαθηματική Εκπαίδευση

1. Η σκοπιμότητα της ένταξης εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας στη Μαθηματική Εκπαίδευση 1. Η σκοπιμότητα της ένταξης εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας στη Μαθηματική Εκπαίδευση Στη βασική παιδεία, τα μαθηματικά διδάσκονται με στατικά μέσα α) πίνακα/χαρτιού β) κιμωλίας/στυλού γ) χάρτινου βιβλίου.

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ ( )

Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ ( ) Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Μάιος 2014 Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ (2013-2014) Κεντρική Επιμόρφωση για Διευθυντές/ντριες & Εκπαιδευτικούς

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδος αξιοποίησης της Τέχνης στην εκπαιδευτική πράξη

Μέθοδος αξιοποίησης της Τέχνης στην εκπαιδευτική πράξη Μέθοδος αξιοποίησης της Τέχνης στην εκπαιδευτική πράξη Αλέξης Κόκκος Καθηγητής Εκπαίδευσης Ενηλίκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο Πευκακίων 13, Αγία Παρασκευή, 15342 email: a-kokkos@otenet.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο. Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α.

Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο. Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α. Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α. Βιωματικές Δράσεις Γυμνασίου Στην Α τάξη υλοποιούνται θέματα του διδακτικού αντικειμένου

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγικές Artful thinking και παραγωγή γραπτών μαθητικών κειμένων: Ένα παράδειγμα εφαρμογής στο Τμήμα Ένταξης

Στρατηγικές Artful thinking και παραγωγή γραπτών μαθητικών κειμένων: Ένα παράδειγμα εφαρμογής στο Τμήμα Ένταξης Στρατηγικές Artful thinking και παραγωγή γραπτών μαθητικών κειμένων: Ένα παράδειγμα εφαρμογής στο Τμήμα Ένταξης 7 ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΥΟΣΜΟΥ Αραμπατζής Κωνσταντίνος ΠΕ 70ΕΑΕ Με λίγα λόγια.. Ο έντεχνος

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου

Διαβάστε περισσότερα

Πρωινό γεύμα και υγιεινή σώματος στην τουαλέτα.

Πρωινό γεύμα και υγιεινή σώματος στην τουαλέτα. Προσέλευση νηπίων και αυθόρμητες δραστηριότητες στις οργανωμένες γωνιές της τάξης. Το ελεύθερο παιχνίδι είτε ατομικό,είτε ομαδικό σε ελκυστικά οργανωμένες γωνιές επιτρέπει στα παιδιά να χρησιμοποιούν δημιουργικά

Διαβάστε περισσότερα

5 ο Πανελλήνιο Συνέδριο

5 ο Πανελλήνιο Συνέδριο 5 ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στα συνεργατικά σχολικά προγράμματα στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση» Ιωάννινα 23, 24, 25 Νοεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Επιστημονικό Εκπαιδευτικό Συνέδριο

Επιστημονικό Εκπαιδευτικό Συνέδριο Επιστημονικό Εκπαιδευτικό Συνέδριο Η Αξιοποίηση της Τέχνης στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Καινοτόμες εφαρμογές, καλές πρακτικές στη Δ/θμια Εκπ/ση. Η μέθοδος «Μετασχηματίζουσα Μάθηση μέσα από την αισθητική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ: ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 1. Νεοελληνική Γλώσσα Α Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

Συνεργατικές Τεχνικές

Συνεργατικές Τεχνικές Καταιγισμός ιδεών, Παιχνίδι ρόλων, Ομάδες Εργασίας, Συζήτηση με διάταξη δύο κύκλων, Δομημένη Συζήτηση - Debate Μέθοδος σχεδίων εργασίας ΚΕΣΥΠ ΚΙΛΚΙΣ Καταιγισμός ιδεών Είναι η εξέταση ενός ζητήματος μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Π β.4: Οδηγός επιμορφωτή για τη ΘΕ5: «Συμβουλευτική και Επαγγελματικός προσανατολισμός και πληροφόρηση»

Π β.4: Οδηγός επιμορφωτή για τη ΘΕ5: «Συμβουλευτική και Επαγγελματικός προσανατολισμός και πληροφόρηση» Π.1.4.3.β.4: Οδηγός επιμορφωτή για τη ΘΕ5: «Συμβουλευτική και Επαγγελματικός προσανατολισμός και πληροφόρηση» Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΟΥΣΑ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Ε.Κ.Π.Α. Σχολή Επιστημών της Αγωγής Τμήμα Εκπαίδευσης & Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Πανελλήνιο Συνέδριο Η δημιουργικότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΠΗΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΝAOME1372 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 10 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Επαγγελματικός Προσανατολισμός στη Δευτεροβάθμια Επαγγελματική Εκπαίδευση

Επαγγελματικός Προσανατολισμός στη Δευτεροβάθμια Επαγγελματική Εκπαίδευση ΜΟΝΙΚΑ ΚΑΡΑΜΑΛΑΚΟΥ-ΛΑΠΠΑ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΑΤΕΠ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Επαγγελματικός Προσανατολισμός στη Δευτεροβάθμια Επαγγελματική Εκπαίδευση Επαγγελματικός

Διαβάστε περισσότερα

Ta Θρησκευτικά στο Ψηφιακό Σχολείο

Ta Θρησκευτικά στο Ψηφιακό Σχολείο Ta Θρησκευτικά στο Ψηφιακό Σχολείο * Επιστημονική ημερίδα θεολόγων Γυμνασίων και Λυκείων του ν. Φωκίδας για τη χρήση του διαδραστικού πίνακα στη διδασκαλία του θρησκευτικού μαθήματος 1 Του Χάρη Ανδρεόπουλου

Διαβάστε περισσότερα

Το μυστήριο της ανάγνωσης

Το μυστήριο της ανάγνωσης Βενετία Αποστολίδου Το μυστήριο της ανάγνωσης Γιατί κάποιοι διαβάζουν και κάποιοι όχι; Είναι σημαντική η ανάγνωση; Γιατί μας αρέσει η ανάγνωση; Τι είναι η φιλαναγνωσία; Τα σημερινά παιδιά διαβάζουν; Η

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας Ομιλία με θέμα: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ & ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ Εκδήλωση αριστούχων μαθητών: Οι μαθητές συναντούν τη Φυσική και η Φυσική

Διαβάστε περισσότερα

Ερώτηση 6 Σημειώστε προβλήματα που αντιμετωπίσατε εν αντιμετώπισα κάποιο πρόβλημα Πολλοί συμμετέχοντες, λίγοι ηλεκτρονικοί υπολογιστές κανένα Λόγω τηλεδιασκέψεων του μεταπτυχιακού που παρακολουθώ, συνέπεσαν

Διαβάστε περισσότερα

Σχόλια σε Κεφάλαιο από το βιβλίο «Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή» της ΣΤ' Δημοτικού

Σχόλια σε Κεφάλαιο από το βιβλίο «Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή» της ΣΤ' Δημοτικού Σχόλια σε Κεφάλαιο από το βιβλίο «Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή» της ΣΤ' Δημοτικού Μ. Χρήστου Στο Δημοτικό Σχολείο, τα σχολικά εγχειρίδια που χρησιμοποιούνται τα τελευταία χρόνια είναι εμπλουτισμένα με

Διαβάστε περισσότερα

Τρίτη 24 και Τετάρτη 25 Οκτωβρίου 2017

Τρίτη 24 και Τετάρτη 25 Οκτωβρίου 2017 Τρίτη 24 και Τετάρτη 25 Οκτωβρίου 2017 Παιδαγωγικές προσεγγίσεις και διδακτικές πρακτικές - η σχέση τους με τις θεωρίες μάθησης Παρατηρώντας τη μαθησιακή διαδικασία Τι είδους δραστηριότητες παρατηρήσατε

Διαβάστε περισσότερα

Βιωματικές δράσεις: Επιμορφωτικό Εργαστήρι Εκπαιδευτικών

Βιωματικές δράσεις: Επιμορφωτικό Εργαστήρι Εκπαιδευτικών Περιφερειακή Ενότητα Νομού Τρικάλων Δ/ΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Θεσμοί της Αυτοδιοίκησης και της κεντρικής Κυβέρνησης φιλικοί στο παιδί Βιωματικές δράσεις: Επιμορφωτικό Εργαστήρι

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτύσσοντας δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας και ενσυναίσθησης μεταξύ μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων

Αναπτύσσοντας δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας και ενσυναίσθησης μεταξύ μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων Αναπτύσσοντας δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας και ενσυναίσθησης μεταξύ μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-17 ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ-ΔΡΑΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Π. Κωνσταντινίδου,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ενότητα: Μέθοδος Project Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ. διοργανώνει ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ. με θέμα «ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ»

Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ. διοργανώνει ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ. με θέμα «ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ» Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ διοργανώνει ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ με θέμα «ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ» Σάββατο, 29 Νοεμβρίου 2014 Χώρος Διεξαγωγής OTΕAcademy* Δ/νση Πέλικα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΕκαιαξιολόγησητουμαθητή μετηχρήσητουportofolio (Φάκελοςτουμαθητή) Ελένη Κατσαρού Πανεπιστήμιο Κρήτης

ΕΕκαιαξιολόγησητουμαθητή μετηχρήσητουportofolio (Φάκελοςτουμαθητή) Ελένη Κατσαρού Πανεπιστήμιο Κρήτης ΕΕκαιαξιολόγησητουμαθητή μετηχρήσητουportofolio (Φάκελοςτουμαθητή) Ελένη Κατσαρού Πανεπιστήμιο Κρήτης Τιείναιοφάκελοςυλικούμαθητή; Συστηματική και οργανωμένη συλλογή στοιχείων αξιολόγησης που χρησιμοποιούνται

Διαβάστε περισσότερα

Συνεχής επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού στο σχολείο: η περίπτωση των ΝΑΠ

Συνεχής επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού στο σχολείο: η περίπτωση των ΝΑΠ Συνεχής επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού στο σχολείο: η περίπτωση των ΝΑΠ Δρ Αθ. Μιχαηλίδου Ευριπίδου Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Συνέδριο Διευθυντών Δημοτικής Εκπαίδευσης 15 Μαΐου 2012 ΔΟΜΗ

Διαβάστε περισσότερα

2ο Διεθνές Βιωματικό Συνέδριο Εφαρμοσμένης Διδακτικής: «Διδακτικές Τάσεις και Προκλήσεις στα Σύγχρονα Περιβάλλοντα Μάθησης» Δράμα, Απριλίου 2018

2ο Διεθνές Βιωματικό Συνέδριο Εφαρμοσμένης Διδακτικής: «Διδακτικές Τάσεις και Προκλήσεις στα Σύγχρονα Περιβάλλοντα Μάθησης» Δράμα, Απριλίου 2018 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ SCIENTIFIC AND CULTURAL ASSOCIATION ------------------ Ταχ.Δ/νση : Πύρρου 2 66133, Δράμα Πληροφορίες : Σ. Κιουλάνης Τηλέφωνο : 2521351224-23 FAX : 2521351293 E-mail

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ενότητα: Εκπαιδευτικό υλικό και σχολικό εγχειρίδιο Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι προσδοκίες, που καλλιεργούμε για τα παιδιά, εμείς οι εκπαιδευτικοί, αναφέρονται σε γενικά κοινωνικά χαρακτηριστικά και παράλληλα σε ατομικά ιδιοσυγκρασιακά. Τέτοια γενικά κοινωνικο-συναισθηματικά

Διαβάστε περισσότερα

«Η μέθοδος Project ορίζεται ως μια σκόπιμη πράξη ολόψυχου ενδιαφέροντος που συντελείται σε ένα κοινωνικό περιβάλλον» (Kilpatrick, 1918)

«Η μέθοδος Project ορίζεται ως μια σκόπιμη πράξη ολόψυχου ενδιαφέροντος που συντελείται σε ένα κοινωνικό περιβάλλον» (Kilpatrick, 1918) «Η μέθοδος Project ορίζεται ως μια σκόπιμη πράξη ολόψυχου ενδιαφέροντος που συντελείται σε ένα κοινωνικό περιβάλλον» (Kilpatrick, 1918) Κάθε οργανωμένη μαθησιακή δραστηριότητα που λαμβάνει χώρα στην εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000)

Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000) Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000) Πρόκειται για την έρευνα που διεξάγουν οι επιστήμονες. Είναι μια πολύπλοκη δραστηριότητα που απαιτεί ειδικό ακριβό

Διαβάστε περισσότερα

3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή για το Εκπαιδευτικό Υλικό στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες

3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή για το Εκπαιδευτικό Υλικό στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες 1 η ανακοίνωση 3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή για το Εκπαιδευτικό Υλικό στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες «Εκπαιδευτικό υλικό Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών: διαφορετικές χρήσεις,

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η καλλιέργεια της ικανότητας για γραπτή έκφραση πρέπει να αρχίζει από την πρώτη τάξη. Ο γραπτός λόγος χρειάζεται ως μέσο έκφρασης. Βέβαια,

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. εισαγωγή 13. κεφάλαιο 1 ο. Η σημασία των ερωτήσεων για την ανάπτυξη της σκέψης και τη μάθηση 19. κεφάλαιο 2 ο

Περιεχόμενα. εισαγωγή 13. κεφάλαιο 1 ο. Η σημασία των ερωτήσεων για την ανάπτυξη της σκέψης και τη μάθηση 19. κεφάλαιο 2 ο Περιεχόμενα Περιεχόμενα εισαγωγή 13 κεφάλαιο 1 ο Η σημασία των ερωτήσεων για την ανάπτυξη της σκέψης και τη μάθηση 19 Εισαγωγή 21 1.1 Η δύναμη των ερωτήσεων 25 1.2 Προς μια παιδαγωγική του διαλόγου 32

Διαβάστε περισσότερα

Πιλοτική Εφαρμογή της Πολιτικής για Επαγγελματική Ανάπτυξη και Μάθηση

Πιλοτική Εφαρμογή της Πολιτικής για Επαγγελματική Ανάπτυξη και Μάθηση Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Πιλοτική Εφαρμογή της Πολιτικής για Επαγγελματική Ανάπτυξη και Μάθηση 390 παιδιά Το πλαίσιο εφαρμογής 18 τμήματα Μονάδα Ειδικής Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι. Τοκμακίδου Ελπίδα

ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι. Τοκμακίδου Ελπίδα ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι Τοκμακίδου Ελπίδα ΠΣ Δημοτικού Κοινωνική διαμεσολάβηση Βιωματική μάθηση Οικοδόμηση της γνώσης «η δημιουργία νοήματος έχει αποδεσμευτεί από την αποκλειστική

Διαβάστε περισσότερα

Η χρήση ενεργητικών τεχνικών στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών ΣΕΠ για την ενίσχυση της ενσυναίσθησης

Η χρήση ενεργητικών τεχνικών στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών ΣΕΠ για την ενίσχυση της ενσυναίσθησης Η χρήση ενεργητικών τεχνικών στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών ΣΕΠ για την ενίσχυση της ενσυναίσθησης Κατσιούλα Παναγιώτα, Εκπαιδευτικός, Σύμβουλος ΣΕΠ, ΚΕΣΥΠ Κιλκίς Σιάνου Χατζηκαμάρη Παναγιώτα, Εκπαιδευτικός,

Διαβάστε περισσότερα

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010 Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Δημοτικής, Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης για τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα (21-22 Δεκεμβρίου 2010 και 7 Ιανουαρίου 2011) Δ Φάση Επιμόρφωσης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Διαβάστε περισσότερα

Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού.

Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού. Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού. ημήτρης Γουλής Ο παραδοσιακός όρος αλφαβητισμός αντικαταστάθηκε από τον πολυδύναμο

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων Ενότητα 11: Κριτικός Στοχασμός και Ενδυνάμωση Γιώργος Κ. Ζαρίφης Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ενότητα: Διδακτικές μέθοδοι Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Το μάθημα της Θεατρικής Αγωγής θα διδάσκεται από φέτος στην Ε και Στ Δημοτικού. Πρόκειται για μάθημα βιωματικού χαρακτήρα, με κύριο

Διαβάστε περισσότερα

Η Δημιουργική Γραφή στο σχολείο: Θεσμικό πλαίσιο. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος

Η Δημιουργική Γραφή στο σχολείο: Θεσμικό πλαίσιο. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Η Δημιουργική Γραφή στο σχολείο: Θεσμικό πλαίσιο Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος 20-03-2018 Η δημιουργικότητα στο σχολείο Τυπικός γραμματισμός Δημιουργικές Εργασίες (ΓΕΛ) Ζώνη Δημιουργικών Δραστηριοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για το Νέο Σχολείο: Η γνώση είναι ο δρόμος για το μέλλον!

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για το Νέο Σχολείο: Η γνώση είναι ο δρόμος για το μέλλον! Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για το Νέο Σχολείο: Η γνώση είναι ο δρόμος για το μέλλον! 1 ΣΥΝΟΨΗ 150.000 εκπαιδευτικοί όλων των ειδικοτήτων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα συμμετάσχουν μέχρι

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες:

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες: Πρόταση Διδασκαλίας Ενότητα: Τάξη: 7 η - Τέχνη: Μια γλώσσα για όλους, σε όλες τις εποχές Γ Γυμνασίου Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος Α: Στόχοι Οι μαθητές/ τριες: Να

Διαβάστε περισσότερα

3. Περιγράμματα Μαθημάτων Προγράμματος Σπουδών

3. Περιγράμματα Μαθημάτων Προγράμματος Σπουδών 3. Περιγράμματα Μαθημάτων Προγράμματος Σπουδών Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται τα συνοπτικά περιγράμματα των μαθημάτων που διδάσκονται στο Πρόγραμμα Σπουδών, είτε αυτά προσφέρονται από το τμήμα που είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ. Συνδιοργανωτές: Περιφερειακή Διεύθυνση Α/θμιας & Β/θμιας Εκπ/σης Δυτικής Ελλάδας Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας.

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ. Συνδιοργανωτές: Περιφερειακή Διεύθυνση Α/θμιας & Β/θμιας Εκπ/σης Δυτικής Ελλάδας Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας. ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Συνδιοργανωτές: Περιφερειακή Διεύθυνση Α/θμιας & Β/θμιας Εκπ/σης Δυτικής Ελλάδας Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Η παρουσίαση σύγχρονων διδακτικών προσεγγίσεων

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική δραστηριότητα Α Γυμνασίου

Διδακτική δραστηριότητα Α Γυμνασίου Διδακτική δραστηριότητα Α Γυμνασίου 1. Ταυτότητα δραστηριότητας Τίτλος: Και πάλι στο σχολείο Δημιουργός: Μαρία Νέζη Πεδίο, διδακτικό αντικείμενο και διδακτική ενότητα: Μάθημα: Νεοελληνική Λογοτεχνία Τάξη:

Διαβάστε περισσότερα

για την Προώθηση της

για την Προώθηση της 1 η Ανακοίνωση Πρόσκληση υποβολής εργασιών Η Επιστημονική Ένωση για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας (Ε.Ε.Π.Ε.Κ.) διοργανώνει σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (Παιδαγωγικό Τμήμα Π.Ε.,

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Πρόγραμμα Eξ Aποστάσεως Eκπαίδευσης (E learning) Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Οι τρεις διαστάσεις της μάθησης Αλέξης Κόκκος Ο Knud Illeris, ο σημαντικότερος ίσως θεωρητικός της μάθησης σήμερα, στο κείμενό του «Μια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ Οι Δ/τές ως προωθητές αλλαγών με κέντρο τη μάθηση Χαράσσουν τις κατευθύνσεις Σχεδιάσουν την εφαρμογή στη σχολική πραγματικότητα Αναπτύσσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΣΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΒΡΑΧΕΙΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΓΙΑ ΕΝΗΛΙΚΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΣΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΒΡΑΧΕΙΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΓΙΑ ΕΝΗΛΙΚΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΣΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΒΡΑΧΕΙΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΓΙΑ ΕΝΗΛΙΚΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ Στο πλαίσιο της Πράξης «Ακαδημία Πλάτωνος - Η Πολιτεία και ο Πολίτης»,

Διαβάστε περισσότερα

Πράξη «Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας-Άξονας Προτεραιότητας 2», Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση»

Πράξη «Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας-Άξονας Προτεραιότητας 2», Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» 4.1 Τίτλος 4ης Επιμέρους Δράσης: Αξιοποίηση του Stop Motion Animation (χειροποίητη κινούμενη εικόνα ) στην αναπαράσταση ιστορικών γεγονότων ΤΑΞΗ ΣΥΝΟΛΟ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΑΞΗΣ : : Δ 39 ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Κατερίνα Σάλτα ΔιΧηΝΕΤ 2017-2018 Θέματα Διδακτικής Φυσικών Επιστήμων 1. ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ 2. ΤΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΚΑΙ Η ΜΟΝΤΕΛΟΠΟΙΗΣΗ 3. ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ & ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ 4. ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

Δραστηριότητες γραμματισμού: Σχεδιασμός

Δραστηριότητες γραμματισμού: Σχεδιασμός Δραστηριότητες γραμματισμού: Σχεδιασμός Αφροδίτη Οικονόμου Νηπιαγωγός afoikon@uth.gr Μαρία Παπαδοπούλου Αν. Καθηγήτρια, Π.Τ.Π.Ε., Π.Θ. mariapap@uth.gr Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την πλατφόρμα Ταξίδι

Διαβάστε περισσότερα

Μοντέλα Εκπαίδευσης με σκοπό τη Διδασκαλία με χρήση Ψηφιακών Τεχνολογιών

Μοντέλα Εκπαίδευσης με σκοπό τη Διδασκαλία με χρήση Ψηφιακών Τεχνολογιών 1ο Κεφάλαιο Μοντέλα Εκπαίδευσης με σκοπό τη Διδασκαλία με χρήση Ψηφιακών Τεχνολογιών Τις τελευταίες δεκαετίες, οι επιστημονικές ενώσεις, οι συνδικαλιστικοί φορείς και εκπαιδευτικοί της πράξης μέσω συνεδρίων

Διαβάστε περισσότερα

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Δρ Δημήτριος Γκότζος

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Δρ Δημήτριος Γκότζος Το Αναλυτικό Πρόγραμμα Δρ Δημήτριος Γκότζος Τι είναι το αναλυτικό πρόγραμμα Διαδικασία σύνταξης Αποτέλεσμα διαδικασίας Γραπτή διατύπωση των χαρακτηριστικών μιας διδακτικής πρότασης Στάδια εφαρμογής αναλυτικών

Διαβάστε περισσότερα

Δημοτικό Σχολείο Λεμεσού Ι (ΚΑ) Έρευνα Δράσης Βελτίωση Ορθογραφίας Μαθητών

Δημοτικό Σχολείο Λεμεσού Ι (ΚΑ) Έρευνα Δράσης Βελτίωση Ορθογραφίας Μαθητών Δημοτικό Σχολείο Λεμεσού Ι (ΚΑ) 2015-2016 Έρευνα Δράσης Βελτίωση Ορθογραφίας Μαθητών Προφίλ σχολείου λειτούργησε το 1967-68, και μετακόμισε σε καινούριο κτήριο το 2014-2015 (ΚΑ) 129 μαθητές 10 εκπαιδευτικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος 6 ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I 6 ΓΑΛ 170 e-french 6 ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής 6

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος 6 ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I 6 ΓΑΛ 170 e-french 6 ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής 6 πρώτο δεύτερο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I ΓΑΛ 170 e-french ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής ΓΑΛ 104 Γραπτός λόγος II ΓΑΛ 111 Φωνητική ΓΑΛ 1 Από

Διαβάστε περισσότερα

Σεμιναριακό Εργαστήριο

Σεμιναριακό Εργαστήριο Σεμιναριακό Εργαστήριο Μέθοδοι και τεχνικές στη σύγχρονη Θρησκευτική Εκπαίδευση Εργαστήριο Ιστορίας και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Αιγαίου Διδάσκουν: Πολύκαρπος Καραμούζης, (Πανεπιστήμιο Αιγαίου)

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιάζοντας τη διδασκαλία των Μαθηματικών: Βασικές αρχές

Σχεδιάζοντας τη διδασκαλία των Μαθηματικών: Βασικές αρχές Σχεδιάζοντας τη διδασκαλία των Μαθηματικών: Βασικές αρχές Φοιτητής: Σκαρπέντζος Γεώργιος Καθηγήτρια: Κολέζα Ευγενία ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Βασικές θεωρίες σχεδιασμού της διδασκαλίας Δραστηριότητες και κατανόηση εννοιών

Διαβάστε περισσότερα

Αυθεντικό πλαίσιο μάθησης και διδασκαλίας για ένα σχολείο που μαθαίνει. Κατερίνα Κασιμάτη Επικ. Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος ΑΣΠΑΙΤΕ

Αυθεντικό πλαίσιο μάθησης και διδασκαλίας για ένα σχολείο που μαθαίνει. Κατερίνα Κασιμάτη Επικ. Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος ΑΣΠΑΙΤΕ Αυθεντικό πλαίσιο μάθησης και διδασκαλίας για ένα σχολείο που μαθαίνει Κατερίνα Κασιμάτη Επικ. Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος ΑΣΠΑΙΤΕ Ορισμός αυθεντικής μάθησης Αυθεντική μάθηση είναι η μάθηση που έχει

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό Θεματική Ενότητα ΕΛΠ42

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης Διδάσκων: Νίκος Ανδρεαδάκης ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Διαβάστε περισσότερα