O ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΥ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΤΟΥ ΒΙΟΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΕΙΚΤΗ PMV (PREDICTED MEAN VOTE)

Transcript

1 O ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΥ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΤΟΥ ΒΙΟΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΕΙΚΤΗ PMV (PREDICTED MEAN VOTE) Ι. Χαραλαμπόπουλος και Αικ. Χρονοπούλου Σερέλη Εργαστήριο Γενικής και Γεωργικής Μετεωρολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Περίληψη Η εργασία αυτή στοχεύει στην διερεύνηση της ημερήσιας πορείας του δείκτη Predicted Mean Vote (PMV) σε έξι διαμορφώσεις περιβάλλοντος χώρου, που διαφέρουν ως προς το είδος της εδαφοκάλυψης (δομικά υλικά ή φυτοκάλυψη) και τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά τους. Για τον σκοπό αυτό λήφθησαν μετρήσεις θερμοκρασίας, σχετικής υγρασίας και ταχύτητας ανέμου ανά δεκάλεπτο. Οι μετρήσεις αυτές έγιναν κατά την διάρκεια του θέρους Επιπρόσθετα για τον υπολογισμό του PMV χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα νέφωσης σε όγδοα και συντελεστού κάλυψης ουράνιου θόλου (Sky View Factor). Ο PMV εκτιμήθηκε με την χρήση του λογισμικού RayMan 1.2. Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε πως η θερμική άνεση επηρεάζεται σημαντικά από την διαμόρφωση του περιβάλλοντος ακόμα και μεταξύ σημείων που βρίσκονται κάτω από τις ίδιες ευρύτερες μετεωρολογικές συνθήκες και απέχουν μεταξύ τους λιγότερο από 450 m. Κατά την διάρκεια του χρόνου μελέτης καταγράφηκαν πολύ υψηλές τιμές του δείκτη PMV, που ξεπερνούσαν σημαντικά τους 3.5 βαθμούς. Η παράμετρος SVF επηρεάζει σημαντικά την κατανομή των κλάσεων θερμικής άνεσης στο κάθε σημείο μελέτης τόσο κατά την διάρκεια της νύχτας όσο και της ημέρας. Η βλάστηση, κυρίως η δενδρώδης, βελτιώνει την θερμική αίσθηση μειώνοντας τη σχετική συχνότητα των κλάσεων με δυσάρεστη θερμική άνεση ενώ ταυτόχρονα αυξάνει την σχετική συχνότητα των κλάσεων με βελτιωμένη θερμική αίσθηση. PMV, διαμόρφωση περιβάλλοντος, Βιομετεωρολογικός δείκτης. THE INFLUENCE OF TERRAIN CONFIGURATION ON THE BIOMETEOROLOGICAL INDEX PREDICTED MEAN VOTE (PMV) I. Charalampopoulos and Aik. Chronopoulou - Sereli Lab. Of General and Agricultural Meteorology, Agricultural University of Athens, Greece Abstract This survey aims to investigate the daily pattern of Predicted Mean Vote (PMV) index over four terrain configurations. Those configurations vary on ground coverage (green, construction materials) and on geometrical structure. For this survey measurements of air temperature, relative humidity and wind speed were carried out every ten minutes during the summer of In order to calculate PMV, data of cloud cover (octal) and data of sky view factor were used. The PMV estimated via RayMan 1.2 software. The analysis of carried out data indicates the striking influence of terrain configuration on the human thermal comfort. At adjacent selected sites (maximum distance: 450m) were recorded at the same time period, PMV values that differ more than 3.5 degrees. Significant alteration of biometeorological conditions were recorded as a function of SVF values and of tree coverage. Higher tree coverage leads to higher relative frequency of PMV comfortable classes. On the other hand low SVF values caused from building leads to higher relative frequencies of PMV discomfort values. 314

2 PMV, Terrain Configuration, Biometorological index. 1. Εισαγωγή Η θερμική άνεση του ανθρώπου είναι μια βασική παράμετρος που επηρεάζει την ποιότητα ζωής. Σε περιοχές με θερμό ξηρό καλοκαίρι (όπως η Αθήνα) καταναλώνονται μεγάλα ποσά ενέργειας για την βελτίωση της θερμικής άνεσης (Tselepidaki et al. 1993). Πρόσφατες μελέτες έχουν καταδείξει πως η χρήση κλιματιστικών μηχανημάτων δεν προσφέρει σημαντικά προς την θετική κατεύθυνση αλλά μέσο μακροπρόθεσμα επιδεινώνουν τις συνθήκες του θερμικού περιβάλλοντος. Αυτό συμβαίνει γιατί οι τεχνολογίες αυτές δρουν καταπραϋντικά και όχι θεραπευτικά στο πρόβλημα αφού βελτιώνουν το περιβάλλον ενός κλειστού χώρου πρόσκαιρα, επιδεινώνοντας ταυτόχρονα το εξωτερικό θερμικό περιβάλλον. Το γενεσιουργό αίτιο της θερμικής ρύπανσης και συνεπώς της μείωσης της θερμικής άνεσης είναι η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου και οι ανθρώπινες δραστηριότητες. Η διαμόρφωση του περιβάλλοντος είναι ένα σύνολο χαρακτηριστικών όπως η περιβάλλουσα γεωμετρία, η χρήση δομικών υλικών, η ύπαρξη βλάστησης κ.α. Για να μελετηθεί και να ποσοτικοποιηθεί η θερμική άνεση του ανθρώπου έχουν αναπτυχθεί τις τελευταίες δεκαετίες πληθώρα δεικτών, γνωστοί ως βιομετεωρολογικοί δείκτες. Η παρούσα μελέτη έχει σκοπό να διερευνήσει την επίδραση της διαμόρφωσης του περιβάλλοντος ανοιχτών χώρων, στην θερμική άνεση. 2. Περιοχή μελέτης Για την αξιολόγηση της επίδρασης του περιβάλλοντος χώρου στην διαμόρφωση των τιμών του δείκτη PMV επιλέχθηκαν έξι σημεία μετρήσεων. Τα σημεία αυτά (Σχήμα 1) βρίσκονται στον υπαίθριο χώρο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΓΠΑ) και επιλέχθηκαν με βάση το ποσοστό της φυτοκάλυψης τους και τη γεωμετρική διαμόρφωση που τα περιβάλλει. Το πρώτο σημείο (p1) βρίσκεται στο χώρο του αυτόματου τηλεμετρικού μετεωρολογικού σταθμού και είναι απαλλαγμένο από οποιοδήποτε εμπόδιο, που θα μπορούσε να παρεμβάλλεται στον ορίζοντα του. Γύρω από το σημείο αυτό δεν υπάρχει βλάστηση, ποώδης ή δενδρώδης. Το δεύτερο σημείο, (p2) βρίσκεται εντός κτιριακού ανοιχτού αίθριου, με αποτέλεσμα να περιβάλλεται κυρίως από δομικά υλικά με κυρίαρχο αυτών το τσιμέντο. Στο p2 δεν υπάρχει σημαντική κάλυψη με βλάστηση. Ακολούθως, το τρίτο σημείο (p3) βρίσκεται στον κήπο του εργαστηρίου ανθοκομίας, σε θέση που περιβάλλεται από ένα φυτικό αίθριο. Στο σημείο αυτό επικρατεί βλάστηση αφού γύρω του, περιφερειακά φύονται ψηλά δένδρα και το έδαφος καλύπτεται από χλοοτάπητα. Το τέταρτο σημείο (p4), βρίσκεται στον πειραματικό αγρό όπου δεν φύονται δένδρα αλλά υπάρχουν γύρω του καλλιέργειες ποωδών ή αγρωστωδών φυτών. Το πέμπτο σημείο (p5), βρίσκεται σε κοινόχρηστο χώρο του ΓΠΑ. Συγκεκριμένα, στο χώρο αυτό υπάρχει μικρής έκτασης χλοοτάπητας και πολύ κοντά σε αυτό φύονται φυλλοβόλα δένδρα. Τέλος το έκτο σημείο (p6), βρίσκεται σε χώρο με πυκνή φυλλοβόλο δενδρώδη βλάστηση. 3. Συλλογή δεδομένων και μέθοδοι Σε κάθε ένα από τα επιλεγμένα σημεία εγκαταστάθηκε αυτόματο καταγραφικό όργανο τύπου Hobo H , που λάμβανε μετρήσεις θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας σε ύψος 1.50 m από την επιφάνεια του εδάφους. Τα δεδομένα καταγράφονταν ταυτόχρονα σε κάθε σημείο ανά δυο λεπτά και μετατράπηκαν σε μέσους όρους δεκαλέπτου. Οι μετρήσεις έγιναν κατά την πρώτη εβδομάδα του Ιουλίου του 2004 (01/07/ /07/2004), περίοδος που επικρατούσαν σταθερές μετεωρολογικής συνθήκες. Συνοπτικά οι τιμές που έλαβαν κάποιες 315

3 βασικές μετεωρολογικές παράμετροι κατά την περίοδο αυτή εμφανίζονται στον Πίνακα 1 που ακολουθεί. Σχήμα 3. Περιοχή μελέτης (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) και σημεία λήψης μετρήσεων. Πίνακας 1. Στοιχεία περιγραφικής στατιστικής των βασικών μετεωρολογικών παραμέτρων κατά την περίοδο μετρήσεων. Βροχόπτωση Ταχ. Ανέμου Θερμ. Αέρος Σχετ. Υγρ. (%) (mm) (m/s) ( C) Βαρ. Πίεση (hpa) Average Max Min Std. Dev Για την αξιολόγηση της θερμικής άνεσης χρησιμοποιήθηκε ο βιομετεωρολογικός δείκτης PMV, ο οποίος χρησιμοποιείτε ευρέως για την αξιολόγηση της θερμικής άνεσης τόσο σε εξωτερικούς όσο και σε εσωτερικούς χώρους (Thorsson et al. 2004, Becker et al. 2003, Mertens 1999). Ο υπολογισμός του PMV έγινε με την χρήση του λογισμικού RayMan 1.2 (Matzarakis and Rutz 2005). Ως δεδομένα εισόδου (inputs) χρησιμοποιήθηκαν η θερμοκρασία αέρος ( 0 C), η σχετική υγρασία (%), και η νέφωση σε όγδοα. Επίσης σε κάθε σημείο μέτρησης εκτιμήθηκε η ταχύτητα του ανέμου με βάση την σχέση WS 1.5 =WS h (1.5/h) α, α=0.12 Zo (Kuttler 1998), όπου WS h η ταχύτητα ανέμου σε ύψος h σε ms -1, το α είναι συντελεστής που εξαρτάται από την τραχύτητα της επιφάνειας z o. Για να εκτιμηθεί (από το RayMan 1.2) η ολική ακτινοβολία (Global Radiation), παράμετρος πολύ σημαντική για τον υπολογισμό του PMV, από. λήφθησαν φωτογραφίες με ευρυγώνιο φακό τύπου Fish eye. Οι φωτογραφίες αυτές εισαγόμενες στο RayMan 1.2 επιτρέπουν τον υπολογισμό του Sky View Factor (SVF) σε κάθε επιλεγμένο σημείο. Επιπρόσθετα για τον υπολογισμό του PMV εισήχθησαν δεδομένα που αφορούν τον άνθρωπο και τη δραστηριότητα του. Ο υποτιθέμενος δέκτης του θερμικού περιβάλλοντος (άνθρωπος) καθ όλη την διάρκεια της μελέτης ήταν άνδρας, ύψους 1.75 m, βάρους 75 kg, ηλικίας 35 ετών, ο ρουχισμός εκφραζόταν ως 0.9 clo και η δραστηριότητα του απέδιδε 80 w. Επιπρόσθετα εισήχθησαν δεδομένα υψομέτρου, γεωγραφικών συντεταγμένων όπως και Ιουλιανής ημέρας και ώρας για την κάθε μέτρηση. 316

4 Ακολούθως έγινε αξιολόγηση των επιλεγμένων σημείων ως προς την γεωμετρική τους διαμόρφωση μέσω των τιμών του SVF, την κάλυψη με δενδρώδη και την κάλυψη με ποώδη βλάστηση. Για την εποπτικότερη παρουσίαση των χαρακτηριστικών αυτών έγινε κατηγοριοποίηση η οποία απεικονίζεται στον Πίνακα 2. Βάση αυτής της κατηγοριοποίησης, το κάθε σημείο μελέτης κατατάχθηκε σε μια από τις ακόλουθες κλάσεις όπως φαίνεται στον Πίνακα 3. Πίνακας 2. Κατηγοριοποίηση χαρακτηριστικών διαμόρφωσης του περιβάλλοντα χώρου Κάλυψη με δενδρώδη (%) Κάλυψη με ποώδη (%) SVF Κλάση Για να μπορεί να γίνει αντιληπτή η βιομετεωρολογική προσφορά της διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου κάθε σημείου εφαρμόστηκε μια συγκριτική μέθοδος. Ως σημείο αναφοράς επιλέχθηκε το p1 αφού είναι απαλλαγμένο από κάθε είδους γεωμετρική διαμόρφωση και βλάστηση. Τα αποτελέσματα των υπολογισμών του PMV σε κάθε σημείο αφαιρέθηκαν από τα αντίστοιχα αποτελέσματα του p1. Πίνακας 3. Κατηγοριοποίηση των χαρακτηριστικών των σημείων μετρήσεων. Σημείο Κάλυψη με δενδρώδη Κάλυψη με ποώδη SVF p p p p p p Με την μέθοδο αυτή μπορούμε να εκτιμήσουμε ποία είναι η βιομετεωρολογική απόδοση της διαμόρφωσης κάθε σημείου σε σχέση με αυτό που δεν έχει υποστεί καμία παρέμβαση. Οι διαφορές αυτές θα συμβολίζονται εφ εξής με D p1-p2, D p1-p3, D p1-p6. Επίσης, θεωρώντας σταθερές τις μετεωρολογικές συνθήκες καθ όλη την διάρκεια της περιόδου μετρήσεων (Πίνακας 1) υπολογίστηκαν οι παραπάνω διαφορές σε μέση ημερήσια βάση. Τέλος για την εποπτικότερη παρουσίαση της χρονικής κατανομής των κλάσεων θερμικής άνεσης στα σημεία μελέτης, υπολογίστηκαν οι σχετικές συχνότητες της κάθε κλάσης του PMV. 4. Αποτελέσματα Συζήτηση Σύμφωνα με τα αποτελέσματα που εμφανίζονται στο Σχήμα 2 παρατηρείται σημαντική διαφοροποίηση της θερμικής άνεσης όπως αυτή ποσοτικοποιείται από τον δείκτη PMV (Πίνακας 4) στα επιλεγμένα σημεία μετρήσεων. Στο σημείο p2 (κτιριακό αίθριο) καταγράφονται τιμές που ξεπερνούν τις 5 μονάδες του δείκτη PMV κατά τις μεσημεριανές ώρες όταν κατά το ίδιο χρονικό διάστημα στα σημεία p3, p4, p5,p6, δεν ξεπερνούν τις 4 μονάδες. Αντίθετα κατά τις ώρες που δεν υπάρχει ηλιοφάνεια (22:00 έως 05:00) οι τιμές του PMV που καταγράφηκαν διαφέρουν ελάχιστα μεταξύ των σημείων μέτρησης. Αυτό καταδεικνύει την σημασία της ηλιακής ακτινοβολίας και των παραγόντων που επηρεάζουν το ισοζύγιό της στην διαμόρφωση της θερμικής άνεσης. 317

5 Πίνακας 4. Η θερμική αίσθηση και οι τιμές του δείκτη PMV. (Matzarakis and Mayer 1997) PMV Θερμική Αίσθηση -0.5 Άνεση 0.5 Ελαφρά Θερμό 1.5 Θερμό 2.5 Ζεστό 3.5 Πολύ Ζεστό Κατά τις μεσημβρινές ώρες στα σημεία με μηδενική δενδρώδη και ποώδη φυτοκάλυψη (p1 και p2) οι τιμές του δείκτη είναι υψηλότερες από αυτές που καταγράφονται στα υπόλοιπα σημεία μετρήσεων. Όσον αφορά την παράμετρο SVF παρατηρείται ότι κατά τις ώρες 22:00 έως 05:00 τα σημεία με χαμηλή τιμή SVF (κλάση 3-4), είτε αυτή οφείλεται στην ύπαρξη δενδρώδους φυτοκάλυψης, είτε οφείλεται στην γεωμετρική διαμόρφωση των γειτνιαζόντων κτιρίων, καταγράφονται υψηλότερες τιμές PMV ως αποτέλεσμα της παρεμπόδισης νυκτερινής ψύξης δια ακτινοβολίας. Στο Σχήμα 3 απεικονίζονται οι διαφορές των τιμών του δείκτη PMV μεταξύ του p1 (σημείο αναφοράς) και των υπόλοιπων 5 σημείων λήψης μετρήσεων. Στο σχήμα αυτό όταν οι καμπύλες παίρνουν θετικές τιμές τότε στο σημείο μέτρησης καταγράφονται τιμές PMV χαμηλότερες από ότι στο σημείο αναφοράς p1 καταδεικνύοντας έτσι ότι η διαμόρφωση στο επιλεγμένο σημείο δημιουργεί βελτιωμένες συνθήκες θερμικής άνεσης σε σχέση με το σημείο αναφοράς. Πιο συγκεκριμένα παρατηρείται ότι σε όλα τα συγκρινόμενα σημεία οι τιμές του PMV κατά την διάρκεια των νυχτερινών ωρών (22:00 με 05:00) είναι υψηλότερες λόγω της παρεμπόδισης της ψύξης δια ακτινοβολίας. Ημερήσια πορεία μέσων τιμών PMV PMV 3 2 p1 p2 p3 p4 p5 p :00 1:00 2:00 3:00 4:00 5:00 6:00 7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 21:00 22:00 23:00-1 Time (LST) Σχήμα 4. Ημερήσια πορεία μέσων τιμών του βιομετεωρολογικού δείκτη PMV στα επιλεγμένα σημεία μετρήσεων. Κατά την διάρκεια των ωρών με ηλιοφάνεια στο Σχήμα 3 φαίνεται ότι οι τιμές του PMV είναι χαμηλότερες από τις αντίστοιχες που καταγράφονται στο σημείο αναφοράς (p1). Σε αντίθεση με τις νυχτερινές ώρες όπου οι διαφορές είναι πολύ μικρές (έως και 0.7) κατά τις ώρες με ηλιοφάνεια οι διαφορές ξεπερνούν τις 1.5 μονάδες του PMV. Όσον αφορά την διαφορά D p1-318

6 p2 κατά τις μεσημβρινές ώρες παρουσιάζει ραγδαία μείωση να ξεπερνά την τιμή -1 του μελετώμενου δείκτη. Αυτή η συμπεριφορά οφείλεται στον εγκλωβισμό και την υψηλή θέρμανση των αερίων μαζών μέσα στο κτιριακό αίθριο. Ημερήσια πορεία μέσων τιμών διαφορών PMV PMV :00 1:00 2:00 3:00 4:00 5:00 6:00 7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 21:00 22:00 23:00 Dp1-p2 Dp1-p3 Dp1-p4 Dp1-p5 Dp1-p Time (LST) Σχήμα 5. Ημερήσια πορεία μέσων τιμών διαφορών του βιομετεωρολογικού δείκτη PMV στα επιλεγμένα σημεία μετρήσεων. Από τη συγκριτική παρατήρηση των σχ. συχνοτήτων των κλάσεων του PMV και τις κατηγοριοποιήσεις της θερμικής αίσθησης του δείκτη (Πίνακας 4), διαπιστώνεται σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ της θερμικής άνεσης που καταγράφηκε στα σημεία μέτρησης. Πιο συγκεκριμένα τιμή του PMV πάνω από 3.5 (θερμική αίσθηση: Πολύ ζεστό) καταγράφηκε για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στο p2 (κτιριακό αίθριο, κλάση SVF 3 και έλλειψη φυτοκάλυψης), όταν στο p6 (πυκνή δενδρώδης φυτοκάλυψη και κλάση SVF 4) δεν καταγράφηκε καθόλου η κλάση αυτή. Η συχνότητα της κλάσης -0.5 <PMV 0.5 που αντιστοιχεί σε θερμική αίσθηση Άνεση είναι υψηλή στα σημεία p1 και p4, σημεία με κλάση SVF, 0 και 1 αντίστοιχα και απουσία δενδρώδους φυτοκάλυψης. Για την ίδια κλάση του δείκτη, οι χαμηλότερες συχνότητες καταγράφηκαν στα σημεία με υψηλή κλάση SVF (p2, p6). Σχετικές συχνότητες κλάσεων PMV 100% 90% 80% Σχετική συχνότητα κλάσεων PMV 70% 60% 50% 40% 30% 3.5<PMV 2.5<PMV <PMV <PMV <PMV % 10% 0% p1 p2 p3 p4 p5 p6 Σημεία μετρήσεων Σχήμα 6. Σχετικές συχνότητες των κλάσεων του δείκτη PMV κατά τον χρόνο μελέτης. 319

7 Διαπιστώθηκε ότι, η θερμική άνεση επηρεάζεται σημαντικά από την διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Αυτό γίνεται προφανές αφού τα σημεία μετρήσεων που επιλέχθησαν παρόλο που είναι σε πολύ μικρή απόσταση μεταξύ τους και βρίσκονται κάτω από τις ίδιες μετεωρολογικές συνθήκες, παρουσιάζουν σημαντικές διαφοροποιήσεις στην βιομετεωρολογικής τους συμπεριφοράς. Πιο συγκεκριμένα: Σημεία με υψηλή κλάση SVF, 3 και 4 η οποία είναι αποτέλεσμα της ύπαρξης δενδρώδους φυτοκάλυψης δημιουργούν βελτιωμένες βιομετεωρολογικές σε σχέση με τα υπόλοιπα σημεία μετρήσεων. Τα σημεία όπου δεν παρεμποδίζεται η νυχτερινή ψύξη δια ακτινοβολίας από την γεωμετρία του χώρου (παρακείμενα δένδρα ή κτίρια) ο δείκτης PMV παίρνει πιο συχνά τιμές (Σχήμα 4, Πίνακας 4) που αντιστοιχούν σε θερμική αίσθηση Άνεση από κυρίως κατά τις νυχτερινές και πρώτες πρωινές ώρες του 24ώρου Καθ όλη την διάρκεια της νύχτας οι βιομετεωρολογικές συνθήκες είναι καλύτερες, όσον αφορά την θερμική άνεση του ανθρώπου, στο σημείο αναφοράς (p1) σε σχέση με τα υπόλοιπα σημεία μελέτης. Οι διαφορές αυτές όμως δεν είναι ιδιαίτερα υψηλές. Κατά την διάρκεια της ημέρας όλα τα σημεία μετρήσεων έκτος του κτιριακού αίθριου (p2) έχουν βελτιωμένες συνθήκες θερμικής άνεσης σε σχέση με το σημείο αναφοράς. Οι συνθήκες βαίνουν συγκριτικά βελτιούμενες όσο η κλάση SVF γίνεται υψηλότερη. Καταδεικνύεται έτσι η σημασία του ισοζυγίου ακτινοβολίας στις βιομετεωρολογικές συνθήκες. Βιβλιογραφία Becker S., Potcher O., Yaakov Y., 2003: Calculated and observed human thermal sensation in an extremely hot and dry climate. Energy and Buildings, 35, Kuttler W. Stadtklima. In: Sukopp H, Witting R, editors. Stadtökologie. Stuttgart Jena Lübeck Ulm: Gustav Ulm: Gustav Fisher; p Matzarakis A., Mayer H., Heat stress in Greece. International Journal of Biometeorology, 41, Matzarakis A., Rutz F., Application of Rayman for tourism and climate investigations. Annalen der Meteorologie, 41, Mertens E., 1999: Bioclimate and city planning open space planning. Atmospheric Environment, 33, Thorsson S., Lindqvist M., Lindqvist S., 2004: Thermal bioclimatic conditions and patterns of behavior in an urban park in Götenborg, Sweden. International Journal of Biometeorology, 48, Tselepidaki I., Santamouris M., Melitsiotis D., Analysis of the summer ambient temperatures for cooling purposes. Solar Energy, 3,