Σύγχρονεσ τάςεισ ςτη ςυντήρηςη και αποκατάςταςη εκκληςιαςτικών κτηρίων

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Σύγχρονεσ τάςεισ ςτη ςυντήρηςη και αποκατάςταςη εκκληςιαςτικών κτηρίων"

Αελλαι Λειβαδάς
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Αναςτιλωςθ και ςυντιρθςθ κρθςκευτικών μνθμείων και χώρων λατρείασ Σύγχρονεσ τάςεισ ςτη ςυντήρηςη και αποκατάςταςη εκκληςιαςτικών κτηρίων Μαρία Φι λοκύπρου Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Αρχιτεκτονικήσ Πανεπιςτήμιο Κύπρου 531 November Αυγοφςτου

2 Ο τρόποσ ςυντιρθςθσ και επανάχρθςθσ ιςτορικϊν κτθρίων αποτελεί ζνα ςθμαντικό πεδίο ζρευνασ και προβλθματιςμοφ. Ιδιαίτεροσ χειριςμόσ απαιτείται για τα κτιρια που διατθροφνται ςε μορφι ερειπίου. Απαιτείται ιεράρχθςθ των επιμζρουσ αξιϊν τουσ για επιλογι τθσ κατάλλθλθσ ςτρατθγικισ μζςα ςτο πλαίςιο των ιςχυουςϊν φιλοςοφικϊν προςεγγίςεων. Μνθμεία με μεγάλθ ιςτορικι και αρχαιολογικι αξία και μεγάλθ παλαιότθτα ςυχνά ςυντθροφνται ςε μορφι ερειπίου, αποφεφγοντασ κάκε επζμβαςθ που κα διακινδυνεφςει τθν ιςτορικι τουσ αξία. Από τθν άλλθ ςε περιπτϊςεισ κτθρίων των οποίων το μεγαλφτερό τουσ τμιμα διατθρείται ςε καλι κατάςταςθ δίδεται μεγάλθ ςθμαςία ςτθν επανάχρθςι τουσ και ςτθν κοινωνικι τουσ αναβίωςθ.

3 Στθν Κφπρο τα περιςςότερα εκκλθςιαςτικά κτίρια τθσ παλαιοχριςτιανικισ περιόδου ςυντθροφνται ςε μορφι ερειπίου, λόγω τθσ μθ φπαρξθσ επαρκϊν ςτοιχείων για τθν αυκεντικι τουσ μορφι. Από τθν άλλθ μεγάλοσ αρικμόσ βυηαντινϊν εκκλθςιϊν και μοναςτθριϊν υπόκειται ςε πλιρθ αποκατάςταςθ λόγω τθσ ανάγκθσ επανάχρθςθσ και τθν φπαρξθ επαρκϊν ςτοιχείων για τθν αυκεντικι μορφι.

4 Η ιςτορικι, αρχιτεκτονικι, κοινωνικι, περιβαλλοντικι και αιςκθτικι αξία των βυηαντινϊν μοναςτθριϊν είναι πολφ ςθμαντικι. Κάκε μοναςτθριακό ςυγκρότθμα είναι μοναδικό, εναρμονιςμζνο πλιρωσ με τον περιβάλλοντα χϊρο. Τουσ τελευταίουσ αιϊνεσ και κυρίωσ κατά τθν οκωμανικι κυριαρχία και τθν Αγγλοκρατία μεγάλοσ αρικμόσ μοναςτθριϊν εγκαταλείφκθκε Λόγω κοινωνικϊν και πολιτικϊν παραγόντων (υψθλοί φόροι, και αυςτθρι νομοκεςία) Λόγω φυςικϊν αιτιϊν

5 Σφμφωνα με τισ ςφγχρονεσ τάςεισ και κεωρίεσ αποκατάςταςθσ κάκε μνθμείο είναι ζνα ηωντανό παράδειγμα πολιτιςμοφ ικανό να μεταφζρει μθνφματα και παράλλθλα με ςθμαντικι κοινωνικι αξία. Η πιο ςυνικθσ μζκοδοσ είναι θ δυναμικι ςυντιρθςθ που ςτθρίηεται ςτθν αναβίωςθ και τθν επανάχρθςθ. Σφμφωνα με τισ ςφγχρονεσ πρακτικζσ ςυντιρθςθσ κάκε παρζμβαςθ πρζπει να αποςκοπεί ςτθν κοινωνικι επανζνταξθ ενόσ μνθμείου ωσ ηωντανό τμιμα του πολιτιςμοφ. Η αναδιοργάνωςθ και αναβίωςθ του μοναςτθριακοφ βίου και θ δυναμικι ενςωμάτωςθ νζων λειτουργιϊν βοθκά ςτθν αναβίωςθ των μοναςτθριϊν. Η ςτρατθγικι τθσ κοινωνικισ επανζνταξθσ ιςτορικϊν κτιρίων γενικότερα υπογραμμίηεται και ςτο χάρτθ του ϋαμςτερνταμ.

6 Μζςω τθσ ανάλυςθσ δφο διαφορετικϊν προςεγγίςεων που εφαρμόςτθκαν ςτο νθςί κα αναλυκοφν οι ςφγχρονεσ τάςεισ και προςεγγίςεισ ςτον τομζα των αποκαταςτάςεων. Τα δφο χαρακτθριςτικά παραδείγματα που κα αναλυκοφν ζχουν εκπονθκεί πρόςφατα και βρίςκονται ςε λειτουργία υποδθλϊνοντασ το κακζνα με τθ δικι του προςζγγιςθ τα κετικά και αρνθτικά επακόλουκα τθσ φιλοςοφίασ και τθσ ςτρατθγικισ που ακολουκικθκε.

7 Συγκεκριμζνα το μοναςτιρι τθσ Παναγίασ του Σίντθ ςτθν Πάφο ζχει αποκαταςτακεί ςε μορφι ερειπίου, με τθ ςυμπλιρωςθ μόνο των τμθμάτων για τα οποία είχαν βρεκεί επαρκι ςτοιχεία, ενϊ το υπόλοιπο παρζμεινε θμιτελζσ. Δεν υπάρχουν ςαφείσ μαρτυρίεσ για τθν ίδρυςι του το οποίο χρονολογείται το 16 ο αιϊνα. Το μοναςτιρι ιταν ςε χριςθ μζχρι τισ αρχζσ του 20 ου αιϊνα (1927) οπότε εγκαταλείφκθκε. Το 1966 κθρφχκθκε αρχαίο μνθμείο και το 1999 ζγινε θ ςυντιρθςι του. Αποτελείται από 3 πτζρυγεσ που περιβάλλουν μια κεντρικι αυλι. Η αρχικι του βόρεια είςοδοσ ζκλειςε και ςτισ αρχζσ του 20 ου αιϊνα δθμιουργικθκε μια νεότερθ είςοδοσ ςτα ανατολικά.

8 Η κατάςταςθ τθσ εκκλθςίασ ιταν ςχετικά καλι και ζγινε ςυντιρθςθ για επανάχρθςι τθσ ωσ χϊρου λατρείασ. Τα μοναςτθριακά κτιρια που ανικουν ςε διαφορετικζσ φάςεισ ςυντθρικθκαν ςτθν υφιςτάμενθ μορφι τουσ και μόνο ςτα ςθμεία που υπιρχαν επαρκι ςτοιχεία για τθν αυκεντικι τουσ μορφι ζγιναν πιο εκτεταμζνεσ εργαςίεσ ςυντιρθςθσ.

9 Η βόρεια πτζρυγα που διατθροφςε αρκετά από τα αυκεντικά τθσ ςτοιχεία αποκαταςτάκθκε ςτθν αρχικι τθσ μορφι και ζγινε επαναφορά / διάνοιξθ τθσ αρχικισ βόρειασ ειςόδου και πλιρθ ςυντιρθςθ του παλαιότερου ςυνοδικοφ το οποίο ζχει ςιμερα μουςειακι χριςθ. Στθν πτζρυγα αυτι ζγινε αποκατάςταςθ του αυκεντικοφ θλιακοφ με τισ καμάρεσ λόγω των επιτόπου ενδείξεων αλλά και λόγω τθσ εφρεςθσ αρχειακοφ υλικοφ.

10 Η ανατολικι πτζρυγα κακϊσ και θ δυτικι ςυντθρικθκαν ςτθν υφιςτάμενι τουσ μορφι με μικρι ςυμπλιρωςθ τμθμάτων αφοφ δεν υπιρχαν επαρκι ςτοιχεία για τθν αυκεντικι τουσ μορφι.

11 Το ςυγκρότθμα διατθρεί τον ιερό του χαρακτιρα και είναι προςβάςιμο από προςκυνθτζσ και επιςκζπτεσ. Το μοναςτιρι λειτουργεί ςιμερα ωσ ζνα ανοικτό μουςείο και αποτελεί μια από τισ ελάχιςτεσ περιπτϊςεισ εφαρμογισ μιασ τζτοιασ προςζγγιςθσ ςε μοναςτθριακό ςυγκρότθμα ςτο νθςί. Το ζργο ζχει βραβευτεί με το Europa Nostra λόγω τθσ ορκισ προςζγγιςθσ με τθ χριςθ παραδοςιακϊν υλικϊν και τεχνικϊν.

12 Αντίκετα το μοναςτιρι τθσ Οροφντασ ςτθν επαρχία Λευκωςία ζχει υποςτεί μια ςυνολικι ςυντιρθςθ με τθ ςυμπλιρωςθ όλων των τμθμάτων του. Το μοναςτιρι μετά τθ ςυντιρθςθ Αρχείο Τμιματοσ Αρχαιοτιτων Το μοναςτιρι πριν τθ ςυντιρθςθ Αρχείο Τμιματοσ Αρχαιοτιτων

13 Πλιρθ αποκατάςταςθ και ςυντιρθςθ μοναςτθριακϊν κτιςμάτων μοναςτθριοφ του Αγίου Νικολάου τθσ Οροφντασ Φωτογραφίεσ από το Αρχείο του Τμιματοσ Αρχαιοτιτων

14 Επιπλζον για κάλυψθ των νζων αναγκϊν και απαιτιςεων τθσ μοναςτθριακισ κοινότθτασ ζχει γίνει μια νζα επζκταςθ με χριςθ κατάλλθλων υλικϊν και μορφϊν για καλφτερθ ζνταξθ ςτο τοπίο και εναρμόνιςθ με τθν παρακείμενθ ιςτορικι μονι. Ancient Monument New Complex

15 Η επζκταςθ αυτι φιλοξενεί τουσ πιο ιδιωτικοφσ χϊρουσ τθσ μονισ και αποτελεί άβατο για τουσ επιςκζπτεσ. Οι επεκτάςεισ από τθ μια αποτελοφν μια ξεχωριςτι αρχιτεκτονικι οντότθτα αλλά από τθν άλλθ βρίςκονται ςε άμεςθ επαφι με το ιςτορικό κτίριο.

16 Η οργάνωςθ του νζου τμιματοσ γίνεται ςε 3 πτζρυγεσ με γραμμικι διάταξθ και με ενςωμάτωςθ θμιυπαίκριων χϊρων. Ο νζοσ ςχεδιαςμόσ ςτθρίχκθκε ςτισ ςφγχρονεσ αρχζσ ςχεδιαςμοφ επεκτάςεων ςε ιςτορικά κτιρια. Ζγινε χριςθ παραδοςιακϊν υλικϊν και τεχνικϊν για καλφτερθ ζνταξθ ςτον περιβάλλοντα χϊρο και ςτο γειτονικό μοναςτιρι. Οι απλζσ κακαρζσ χαράξεισ του το κάνουν να ξεχωρίηει από τθν ακανονιςτία του παλαιοφ ςυγκροτιματοσ Ancient Monument New Complex

17 Μζςω τθσ ανάλυςθσ των παραδειγμάτων αυτϊν προκφπτουν ποικίλα ερωτιματα όπωσ ςε ποιεσ περιπτϊςεισ είναι προτιμότερθ θ μουςειακι αντιμετϊπιςθ τθσ αρχιτεκτονικισ κλθρονομιάσ και θ διατιρθςθ των μνθμείων ωσ ερείπια και ςε ποιεσ περιπτϊςεισ δικαιολογείται θ αναβίωςθ, θ ςυμπλιρωςθ και τελικά θ επανζνταξι τουσ ςτθν κοινωνία.

18 Σύγχρονεσ τάςεισ ςτη ςυντήρηςη και αποκατάςταςη εκκληςιαςτικών κτηρίων Σε κάποιεσ περιπτϊςεισ μοναςτθριϊν και γενικότερα εκκλθςιαςτικϊν κτθρίων που διατθροφνται ςε μορφι ερειπίου εκτόσ Κφπρου ςιμερα ακολουκοφνται πιο ςφγχρονεσ λφςεισ και ςτρατθγικζσ με τθ χριςθ νζων υλικϊν και τεχνικϊν που διαφοροποιοφνται εντελϊσ από τα αυκεντικά τμιματα των υφιςτάμενων κτθρίων όπωσ το μζταλλο, το ξφλο και το γυαλί. Με τον τρόπο αυτό αναδεικνφεται περιςςότερο θ αυκεντικι καταςκευι αφοφ τα νζα μζλθ ξεχωρίηουν εντελϊσ από τα αυκεντικά. Αυτό όμωσ πρζπει να γίνεται με ςεβαςμό τθσ αυκεντικισ μορφισ και οντότθτασ του ιςτορικοφ κτθρίου. Monastery Ruins in Catalonia

19 Church of San Donato (romanesque) Chiesa di San Donato, Castelnuovo di Farta, Italy Architects: Mao Benedetti e Sveva Dei Martino

20 Convent de Sant Francesc, in Santpedor, Spain

21 Σύγχρονεσ τάςεισ ςτη ςυντήρηςη και αποκατάςταςη εκκληςιαςτικών κτηρίων Church St. Paraskeva, Nessebar, Bulgaria

23 Σύγχρονεσ τάςεισ ςτη ςυντήρηςη και αποκατάςταςη εκκληςιαςτικών κτηρίων Φαίνεται δθλαδι ότι οι διάφορεσ ςτρατθγικζσ και φιλοςοφικζσ προςεγγίςεισ που ακολουκοφνται κατά τθ ςυντιρθςθ κτθρίων που διατθροφνται ςε μορφι ερειπίων δεν διαφζρουν πολφ μεταξφ τουσ αλλά ζχουν κοινζσ ςυνιςτϊςεσ και ςυχνά ςυγκλίνουν. Κφριοσ γνϊμονασ είναι θ ανάδειξθ και ο ςεβαςμόσ κάκε ιςτορικοφ κτθρίου με τθν αποφυγι ενεργειϊν που κα διακινδυνεφςουν τθν αξία και τθν ιςτορικότθτά του. Είναι από τθ μια ςθμαντικι θ επανάχρθςθ αλλά αυτό δεν πρζπει ςε καμιά περίπτωςθ να οδθγεί ςε μείωςθ τθσ αιςκθτικισ, ιςτορικισ ςυμβολικισ αξίασ των κτθρίων. Απαιτείται δθλαδι ιςορροπία μεταξφ των επιμζρουσ αξιών. Όλα τα κτιρια εμπεριζχουν πολλαπλζσ αξίεσ οι οποίεσ πρζπει να γίνονται ςυνολικά ςεβαςτζσ για να μπορεί να διατθρθκεί ο ιδιαίτεροσ ιερόσ και ςυμβολικόσ χαρακτιρασ των εκκλθςιαςτικών κτθρίων.

24 Ευχαριςτϊ για τθν προςοχι ςασ

Σχετικά έγγραφα

Tο κτιριακό ςυγκρότθμα "ΠOΛYXΩPOΣ AΠOΛΛΩN" ςτθν περιοχι "Aπόλλων" των Kαμινίων, αποτελεί χαρακτθριςτικό δείγμα τθσ βιομθχανικισ αρχιτεκτονικισ του

Tο κτιριακό ςυγκρότθμα ΠOΛYXΩPOΣ AΠOΛΛΩN ςτθν περιοχι Aπόλλων των Kαμινίων, αποτελεί χαρακτθριςτικό δείγμα τθσ βιομθχανικισ αρχιτεκτονικισ του Tο κτιριακό ςυγκρότθμα "ΠOΛYXΩPOΣ AΠOΛΛΩN" ςτθν περιοχι "Aπόλλων" των Kαμινίων, αποτελεί χαρακτθριςτικό δείγμα τθσ βιομθχανικισ αρχιτεκτονικισ του 19ου αιϊνα. Tο κτίριο, λειτοφργθςε για μεγάλο διάςτθμα