Εργαστήριο Βιοχημείας

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Εργαστήριο Βιοχημείας"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εργαστήριο Βιοχημείας Καλλιέργεια του Βακτηρίου Ε.coli DH5a/pUC18 και απομόνωση πλασμιδιακού DNA Διδάσκοντες: Αναπλ. Καθ. A. E. Κούκκου, Καθ. M. E. Λέκκα, Αναπλ. Καθ. Ε. Πάνου, Καθ. Ε. Παπαμιχαήλ, Καθ. Α. Τσελέπης, Καθ. Δ. Τσουκάτος

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

3 63 ΑΣΚΗΣΕΙΣ 4 και 5 ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΒΑΚΤΗΡΙΟΥ Ε.COLI DH5Α/pUC18 ΚΑΙ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΠΛΑΣΜΙΔΙΑΚΟΥ DΝΑ 1. Γενικό μέρος Α. Καλλιέργειες μικροοργανισμών Β. Αποστείρωση Γ. Απομόνωση και προσδιορισμός DΝΑ Δ. Βασικές αρχές απομόνωσης του DΝΑ Ε. Προσδιορισμός του DΝΑ 2. Πειραματικό μέρος DΝΑ Ι (Άσκηση 4) DΝΑII (Άσκηση 5)

4 64

5 65 1. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Α. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΜΙΚΡOΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Καλλιέργεια μικροοργανισμών σημαίνει ανάπτυξη πληθυσμών μικροοργανισμών σε καθορισμένες συνθήκες ανάπτυξης, όσον αφορά τη σύσταση του θρεπτικού υλικού, το pη, τη θερμοκρασία κ.λ.π. Κάτω από κατάλληλες συνθήκες ανάπτυξης σε υγρό θρεπτικό υλικό, τα κύτταρα διαιρούνται σε κανονικά χρονικά διαστήματα και η αύξηση του πληθυσμού των κυττάρων, διέρχεται από τέσσερις φάσεις: 1) Φάση εφησυχασμού, 2) Εκθετική φάση ανάπτυξης, 3) Στατική φάση και 4) Φάση θανάτου (σχήμα 1). Σχήμα 1: Καμπύλη ανάπτυξης βακιηριακού στελέχους σε υγρή καλλιέργεια.-a. περίοδος εφησυχασμού, β.εκθετική φάση, γ. στατική φάση, δ. τάση θανάτου (Σημειώσεις Βιοτεχνολογίας Κ. Δραΐνας, Ιωάννινα 1987) Για την παρακολούθηση της ανάπτυξης υγρής καλλιέργειας μικροοργανισμών χρησιμοποιούνται διάφοροι μέθοδοι κυριότερες των οποίων είναι: α. Μέτρηση της οπτικής πυκνότητας (Ο.D.) της καλλιέργειας. β. Μέτρηση του αριθμού των κυττάρων με μικροσκοπική παρατήρηση. γ. Προσδιορισμός της ολικής πρωτεΐνης. δ. Προσδιορισμός του ξηρού βάρους των κυττάρων κ.ά. Εκτός όμως από τις υγρές καλλιέργειες, υπάρχουν και οι στερεές καλλιέργειες, όπου στο θρεπτικό υλικό προστίθεται κάποια πηκτωματοποιητική ύλη (αγαρ) και το υλικό απλώνεται σε ειδικά δοχεία (τρυβλία Petri)

6 66 Β. ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ Απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη μιας καθαρής καλλιέργειας μικροοργανισμών είναι η απαλλαγή της από ανεπιθύμητες προσμίξεις άλλων μικροοργανισμών. Για το λόγο αυτό τα θρεπτικά υλικά και σκεύη που θα χρησιμοποιηθούν, πρέπει να είναι αποστειρωμένα. Αποστείρωση ενός υλικού είναι η καταστροφή όλων των μικροοργανισμών, σε οποιαδήποτε μορφή και αν υπάρχουν. Αποστείρωση μπορεί να επιτευχθεί: α. με θέρμανση (υγρή ή ξηρή αποστείρωση) β. με ακτινοβολίες (UV, ακτίνες x ή γ) γ. με μηχανικές μεθόδους (διήθηση, φυγοκέντρηση, απορρόφηση σε ιοντοανταλλακτικές στήλες). Γ. ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ DΝΑ Ι. Θεωρητικό Μέρος Γενικά Το DΝΑ είναι νουκλεϊνικό οξύ (Deoxyribo-Nucleic-Acid). Είναι το γενετικό υλικό (κληρονομικό υλικό) των ζωντανών οργανισμών. Περιέχει όλη την πληροφορία για την ανάπτυξη, λειτουργία και αναπαραγωγή των κυττάρων. Μέσα στο κύτταρο το DΝΑ μπορεί να έχει διάφορες μορφές π.χ. χρωμόσωμα, πλασμίδιο, μιτοχονδριακό DΝΑ κλπ. Τα χρωμοσώματα προκαρυωτικών οργανισμών (π.χ. Βακτήρια, βάκιλλοι), τα πλασμίδια και τα μιτοχονδριακά DΝΑ είναι καθαρό DΝΑ, ενώ τα χρωμοσώματα ευκαρυωτικών οργανισμών (π.χ. μύκητες, ζυμομύκητες, φυτά, ζώα κλπ.) είναι σύμπλοκα του DΝΑ με πρωτεΐνες. Το μόριο του DΝΑ είναι μια διπλή αλυσίδα από δεοξυριβονουκλεοτίδια που συγκρατούνται με φωσφοδιεστερικούς δεσμούς μεταξύ της 3' - ΟΗ ομάδας και της 5' -PO 4 ομάδας. Οι δυο αλυσίδες συγκρατούνται με υδρογονοδεσμούς μεταξύ των απέναντι πουρινικών και πυριμιδινικών βάσεων (σχήμα. 2). Το DΝΑ στο χώρο έχει τη μορφή μιας διπλής έλικας, (δευτεροταγής δομή ή κατ' άλλους τεταρτοταγής).

7 67 κυτοσίνη 0.34 nm 3,4 nm γ 2 nm Σχήμα 2: Η δομή του DNA:α) φωσφοδιεστερικός δεσμός, β) υδρογονοδεσμοί μεταξύ των βάσεων, γ) η διπλή έλικα. Το DΝΑ είναι πάρα πολύ μεγάλο μόριο (1-100 Μd), πολύ μεγαλύτερο από το RΝΑ και τις πρωτεΐνες. Το μέγεθος ποικίλει ανάλογα με το είδος του DΝΑ, π.χ. τα πλασμίδια έχουν συνήθως μικρότερο ενώ τα χρωμοσώματα έχουν πολύ μεγαλύτερο μοριακό βάρος. Το μέγεθος του DΝΑ κάνει την απομόνωση του δύσκολη γιατί οι μηχανικές πιέσεις, η θερμοκρασία, η δράση αποσυνθετικών ενζύμων (νουκλεάσες) κλπ. μπορεί να κόψουν το DΝΑ σε μικρότερα τμήματα με αποτέλεσμα να διευκολύνουν την παραπέρα αποσύνθεση του. Αυτό είναι ένα μεγάλο εμπόδιο για περιπτώσεις που επιδιώκεται να απομονωθεί ένα τμήμα DΝΑ που περιέχει μια συγκεκριμένη γενετική πληροφορία (γονίδιο). Σ' αυτές τις περιπτώσεις το DΝΑ που απομονώνεται πρέπει να έχει πολύ μεγάλο μοριακό βάρος ώστε να υπάρχει πιθανότητα να περιέχει άθικτο το τμήμα της πληροφορίας του ενδιαφέροντος. Το DΝΑ έχει ορισμένες χαρακτηριστικές φυσικές και χημικές ιδιότητες που διευκολύνουν την απομόνωση τους και οπωσδήποτε τον προσδιορισμό του σε διάκριση από τα άλλα νουκλεϊνικά οξέα (RΝΑ) και τις πρωτεΐνες. Φυσικές και Χημικές Ιδιότητες του DΝΑ α. Συμπεριφορά σε αλκαλικό περιβάλλον: Σε ήπιο αλκαλικό περιβάλλον (π.χ. 0.3 Μ ΚΟΗ) οι Ν-γλυκοσιδικοί δεσμοί και οι φωσφοδιεστερικοί δεσμοί του DΝΑ είναι σταθεροί, ενώ οι φωσφοδιεστερικοί δεσμοί του συγγενικού του RΝΑ είναι ασταθείς. Αυτό οφείλεται στη 2' - ΟΗ της ριβόζης του RΝΑ. β. Συμπεριφορά σε όξινο περιβάλλον: Ήπιες όξινες συνθήκες έχουν μικρή επίδραση στο DΝΑ. Ενδιάμεσα όξινες συνθήκες (π.χ. παρατεταμένη έκθεση σε αραιά οξέα

8 68 και αυξημένη θερμοκρασία) προκαλούν καταλυτική όξινη υδρόλυση των Ν-γλυκοσιδίων των πουρινών. Πολύ όξινες συνθήκες (π.χ. βρασμός με 6-10Ν ΗCl) καταλύει αρχικά την ποσοτική απομάκρυνση των πουρινών και μιας μικρής ποσότητας (= 5) των πυριμιδινών. Στη συνέχεια καταλύεται η αφυδρογόνωση της D-δεοξυριβόζης που σχηματίζει ω- υδροξυλεβουλινυλική αλδεΰδη (σχήμα 3). Σχήμα 3: Υδρόλυση του DNA σε ισχυρά όξινο περιβάλλον γ. Επίδραση pη, θερμοκρασίας, αλάτων. Αυξημένο pη και θερμοκρασία σε χαμηλή συγκέντρωση αλάτων έχουν αποτέλεσμα τον διαχωρισμό των δύο αλυσίδων του DΝΑ (καταστροφή της διπλής έλικας - μετουσίωση). Αυτό οφείλεται στην αποσύνδεση των υδρο-γονοδεσμών μεταξύ των βάσεων των δύο αλυσίδων. Βαθμιαία πτώση της θερμοκρασίας έχει αποτέλεσμα την επανασύνδεση των υδρογονοδεσμών και αποκατάσταση της διπλής έλικας. Απότομη πτώση της θερμοκρασίας (quenching) μονιμοποιεί τη μετουσίωση του DΝΑ. δ. Απορρόφηση στο υπεριώδες (UV): Τα νουκλεϊνικά οξέα, τα νουκλεοτίδια και τα νουκλεοσίδια, εμφανίζουν εκτεταμένη απορρόφηση στο UV, η οποία οφείλεται στις αζωτούχες βάσεις (πουρίνες, πυριμιδίνες) που περιέχουν. Κάθε μία από τις βάσεις αυτές έχει τη δική της χαρακτηριστική απορρόφηση που εξαρτάται από το pη (σχήμα 4). Το άθροισμα των απορροφήσεων των διαφόρων βάσεων που περιέχονται σ' ένα μόριο νουκλεϊνικού οξέος δίνει τη συνολική απορρόφηση του μορίου αυτού, που έχει λmax 260 nm. Η απορρόφηση είναι απόλυτα ανάλογη με την συγκέντρωση του οξέος και έχει βρεθεί ότι σε διάλυμα 1 mg/ml νουκλεϊνικού οξέος που στερείται δομής διπλής έλικας και σε pη ουδέτερο, η απορρόφηση στα 260 nm είναι 25 (για κυψελίδα με πλευρά 1 cm).

9 69 Σχήμα 4: Χαρακτηριστικά φάσματα απορρόφηση των νουκλεοσιδίων στο UV ( ) = ph 7, ( ) = ph 1, (- - -) = ph 13 Η δομή-διπλής έλικας μειώνει την απορρόφηση των νουκλεϊνικών οξέων γιατί οι αζωτούχες βάσεις των δύο αλυσίδων συνδέονται μεταξύ τους με δεσμούς υδρογόνου. Έτσι σε διάλυμα 1 mg/ml DΝΑ με δομή διπλής έλικας και σε ρη ουδέτερο η απορρόφηση στα 260 nm είναι 20 (για κυψελίδα με πλευρά 1 cm). Το φαινόμενο της μείωσης της απορρόφησης UV ενός νουκλεϊνικού οξέος εξ αιτίας της δημιουργίας της δομής της διπλής έλικας καλείται υποχρωμικό φαινόμενο, ενώ αντίστροφα το φαινόμενο της αύξησης της απορρόφησης ΙΙΥ του νουκλεϊνικού οξέος εξ αιτίας της καταστροφής της δευτεροταγούς του δομής λέγεται υπερχρωμικό φαινόμενο. ε. Αντίδραση με χρωστικές: Το βρωμιούχο αιθίδιο (ethidium bromide- EtBr, σχήμα 5) ενσωματώνεται στην αλυσίδα του DΝΑ μεταξύ γειτονικών νουκλεοτιδίων. Σύμπλοκο DΝΑ-EtBr φθορίζει στο υπεριώδες φως. Αυτό διευκολύνει την ανίχνευση του DΝΑ σε gel ή σε κλίσεις. Η χρωστική διαμινοφαινυλινδόλη (DAPI) σχηματίζει δεσμούς εκλεκτικά με περιοχές του DΝΑ πλούσιες σε Α-Τ. Η DΑΡΙ δεν δεσμεύεται με RΝΑ και φθορίζει στο υπεριώδες.

10 70 Δ. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗΣ ΤΟΥ DΝΑ Γενικά α) Η μέθοδος απομόνωσης του DΝΑ εξαρτάται κυρίως από το είδος του DΝΑ. Για παράδειγμα η απομόνωση μιτοχονδριακού ή χρωμοσωμικού DΝΑ προαπαιτεί την απομόνωση μιτοχονδρίων ή πυρήνων αντίστοιχα. Η απομόνωση πλασμιδιακού DΝΑ περιλαμβάνει στάδια που καταστρέφουν το χρωμοσωμικό DΝΑ. Οποιαδήποτε όμως και αν είναι η μέθοδος χρειάζεται μεγάλη προσοχή στη μεταχείρηση του DΝΑ. Ιδιαίτερα αν επιδιώκεται να απομονωθεί όσο μεγαλύτερο μόριο είναι δυνατό. Πρέπει να αποφεύγονται: α) οι μηχανικές πιέσεις (π.χ. βίαια ανατάραξη, μεταφορά με πιπέτες μικρού ανοίγματος κλπ.) β) να αγγίζονται με γυμνά δάκτυλα ότι δοχεία έρχονται σε επαφή με το DΝΑ. Το δέρμα φέρει νουκλεάσες που καταστρέφουν το DΝΑ γ) η χρησιμοποίηση μη αποστειρωμένων διαλυμάτων και δοχείων, γιατί υπάρχει κίνδυνος το DΝΑ του οργανισμού που απομονώνεται να περιέχει ίχνη DΝΑ άλλων μικροοργανισμών, δ) θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 4 C για να ελαχιστοποιηθεί η δράση αποσυνθετικών ενζύμων και η μετουσίωση του DΝΑ. β. Προετοιμασία των Κυττάρων Το πρώτο βήμα στην απομόνωση του DΝΑ είναι ο εκχυλισμός των κυττάρων στα οποία περιέχεται. Αυτό θα πρέπει να γίνει όσο πιο ήπια γίνεται για να αποφευχθεί σπάσιμο του DΝΑ. Η μέθοδος εκχυλισμού είναι ανάλογος με το είδος των κυττάρων που χρησιμοποιούνται. Για παράδειγμα κύτταρα μικροοργανισμών και φυτικών ιστών περιβάλλονται από κυτταρικό τοίχωμα, ενώ κύτταρα ζωικών ιστών δεν περιβάλλονται από κυτταρικό τοίχωμα. Το κυτταρικό τοίχωμα θα πρέπει πρώτα να αφαιρεθεί ώστε να γίνει ο εκχυλισμός του κυττάρου που απομένει (πρωτοπλάστης) λιγότερο βίαιος. γ. Απομάκρυνση πρωτεϊνών Πρωτεΐνες καθώς και άλλες ενδομοριακές ενώσεις (π.χ. λιπίδια) μπορούν να απομακρυνθούν με εκχυλίσεις με φαινόλη ή χλωροφόρμιο-ισοαμυλική αλκοόλη (24:1). Πρωτεΐνες και RΝΑ μπορούν να απομακρυνθούν από το διάλυμα που περιέχει το DΝΑ με την επώαση με πρωτεάσες ή RΝάσες αντίστοιχα. Τα πρώτα είναι ένζυμα που αποσυνθέτουν πρωτεΐνη, ενώ τα δεύτερα είναι νουκλεάσες που αποσυνθέτουν ειδικά RΝΑ.

11 71 δ. Κατακρίμνηση του DΝΑ Το DΝΑ είναι αδιάλυτο σε υψηλή συγκέντρωση αιθανόλης (70%) σε χαμηλές θερμοκρασίες (-20 C). Οι συνθήκες αυτές κάνουν δυνατή την εκλεκτική κατακρίμνηση του DΝΑ. ε. Διαχωρισμός του DΝΑ Η χαρακτηριστική πυκνότητα του DΝΑ ( ) κάνει δυνατό εκλεκτικό διαχωρισμό του από οποιαδήποτε άλλη μεγαλομοριακή ενδοκυτταρική ουσία. Για το διαχωρισμό βάση της πυκνότητας χρησιμοποιούνται ευθύγραμμες κλίσεις χλωριούχου κέσιου με υπερφυγοκέ-ντριση (1x10) μεγάλης διάρκειας (40 h). Στο διάλυμα που περιέχει DΝΑ προστίθεται CsCI σε ποσότητα που να δίνει πυκνότητα διαλύματος ίση με την πυκνότητα του DΝΑ. Κατά τη διάρκεια της φυγοκέντρησης σχηματίζεται μια ευθύγραμμη κλίση πυκνότητας CsCl μέσα στο φυγοκεντρικό σωλήνα. Το DΝΑ συγκεντρώνεται στη ζώνη εκείνη όπου η πυκνότητα του είναι ίση με την πυκνότητα της κλίσης. DΝΑ μπορεί να διαχωριστεί κατά μοριακό βάρος με ηλεκτροφόρηση σε gel αγαρόζης. Μετά την ηλεκτροφόρηση το gel χρωματίζεται με βρωμιούχο αιθίδιο και οι δέσμες του DΝΑ επάνω στο gel γίνονται ορατές στο υπεριώδες φως. Η δέσμη του DΝΑ που ενδιαφέρει μπορεί εύκολα να εκχυλιστεί από το gel. DΝΑ μπορεί να διαχωριστεί κατά μοριακό βάρος και με υ-περφυγοκέντριση σε ευθύγραμμες κλίσεις συγκέντρωσης σακχάρων. Ε. Προσδιορισμός του DΝΑ 1. Ποιοτικός Προσδιορισμός: Αυτός μπορεί να γίνει με ηλεκτροφόρηση σε gel αγαρόζης και σύγκριση με πρότυπα δείγματα DΝΑ που ηλεκτροφορούνται παράλληλα με το άγνωστο δείγμα DΝΑ. 2. Ποσοτικός Προσδιορισμός: α) Φωτομετρικός προσδιορισμός με έγχρωμα αντιδραστήρια: Αντιδραστήρια όπως η διφαινυλαμίνη, (σχ. 5) ή ορκινόλη κ.ά. χρησιμοποιούνται συνήθως για φωτομετρικό προσδιορισμό του DΝΑ. Η μέθοδος αυτή βασίζεται στη διάσπαση των Ν-γλυκοσιδικών και φωσφοδιεστερικών δεσμών του DΝΑ σε ισχυρά όξινο περιβάλλον και ψηλή θερμοκρασία. Η δεσοξυριβόζη που ελευθερώνεται αφυδρογονούται σε ω-υδροξυλεβουλινική αλδεΰδη. Αυτή τελικά αντιδρά με διφαινυλαμίνη και δίνει ένα μπλε προϊόν που απορροφά στα 595 nm.

12 72 Σχήμα 5: α) Βρωμιούχο αιθίδιο, β) υδροξυλεβουλινική αλδεϋδη, γ) διφαινυλαμίνη β) Απορρόφηση στο υπεριώδες: Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω το DΝΑ απορροφά στα 260 nm. Η απορρόφηση είναι ανάλογη της συγκέντρωσης του DΝΑ (όταν όλα τα μόρια DΝΑ του διαλύματος έχουν την ίδια δευτεροταγή δομή). Συγκρίνοντας την απορρόφηση με απορροφήσεις πρότυπων διαλυμάτων DΝΑ γίνεται ποσοτικός προσδιορισμός. γ) Φθορισμός συμπλοκών DΝΑ-DΑΡΙ: Ο φθορισμός συμπλοκών DΝΑ-DΑΡΙ είναι ανάλογος της συγκέντρωσης των συμπλοκών και επομένως του DΝΑ. Προσθέτοντας DΑΡΙ στο άγνωστο και στο πρότυπο διάλυμμα DΝΑ μπορεί να γίνει ποσοτικός προσδιορισμός του πρώτου συγκρίνοντας τις τιμές φθορισμού των δύο. 2. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά Στην άσκηση θα χρησιμοποιηθεί το βακτήριο Escerichia coli στέλεχος DH5a/pUC18. Το Ε. coli είναι ένα αρνητικό κατά Gram εντεροβακτήριο. Παρασιτεί στο παχύ έντερο του ανθρώπου. Το στέλεχος DH5a δεν είναι παθογόνο. Η Ε. coli αναπτύσσεται πολύ γρήγορα. Ο χρόνος αναδιπλασιασμού σε πλούσιο θρεπτικό υλικό είναι 20 min. Η ανάπτυξη του βακτηρίου σε μη ανανεώσιμες καλλιέργειες περιλαμβάνει ένα διάστημα προσαρμογής στο θρεπτικό υλικό που δεν παρατηρείται ανάπτυξη (lag period), ένα διάστημα εκθετικής ανάπτυξης (exponential growth) και τέλος ένα διάστημα πλατώ που οφείλεται στην παύση της ανάπτυξης λόγω έλλειψης θρεπτικών υλικών (σχήμα 1).

13 73 Η άσκηση περιλαμβάνει μικροβιακές τεχνικές σε άσηπτες συνθήκες. Πρέπει να ακολουθηθεί μια διαδικασία ρουτίνας με σκοπό να αποφεύγονται οι μολύνσεις. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει: α) Χρησιμοποίηση αποστειρωμένων γυάλινων σκευών, διαλυμάτων και εργαλείων που έρχονται σε επαφή με τα βακτηριακά κύτταρα. β) Κάψιμο στη φλόγα λύχνου bunsen του στομίου όλων των γυάλινων σκευών στα οποία περιέχονται διαλύματα ή κυτταρικά αιωρήματα, πριν και μετά τη μεταφορά του περιεχομένου τους. γ) Διατήρηση της πόρτας κλειστής και μετακίνησης μέσα στον εργαστηριακό χώρο περιορισμένης για να αποφεύγονται τα ρεύματα μέρος που διευκολύνουν τις μολύνσεις. δ) Ήρεμες κινήσεις κατά τη διάρκεια του πρακτικού μέρους της άσκησης για να αποφεύγονται απρόοπτα δυστυχήματα. Για περισσότερες πληροφορίες μικροβιακών τεχνικών βλέπε Πρακτική Βιοχημεία β. Μ. Καπούλα. ε) Αποστείρωση του πάγκου, που δουλεύουμε τις καλλιέργειες. Η αποστείρωση γίνεται μεetoh 70%. DΝΑ Ι (Άσκηση 4) Απομόνωση πλασμιδιακού DΝΑ από κύτταρα E. coli Φυγοκέντρηση 1.5 ml καλλιέργειας για 2 min σε μικροφυγόκεντρο. Απόχυση του υπερκείμενου και επανεώρηση των κυττάρων σε 100 μl διαλύματος 1. Παραμονή 5 min σε θερμοκρασία δωματίου. Προσθήκη 200 μl διαλύματος II και ανάδευση ελαφρά. Παραμονή 5 min στον πάγο. Προσθήκη 150 μl διαλύματος III και ανάδευση ελαφρά. Παραμονή 5 min στον πάγο. Φυγοκέντρηση 10 min σε θερμοκρασία δωματίου. Μεταφορά 400 μl από το υπερκείμενο σε νέο σωληνάκι eppendorf και προσθήκη 320 μl παγωμένης ισοπροπυλικής αλκοόλης (0.8 του αρχικού όγκου). Φυγοκέντρηση 10 min σε θερμοκρασία δωματίου. Απομάκρυνση προσεκτική του υπερκείμενου. Επανεώρηση του ιζήματος σε 300 μl διαλύματος ΤΕ. Προσθήκη 30 μl δ. CΗ 3 CΟΟΝa, 3Μ, pη 5.5 και 800 μl παγωμένης (-20 C) αιθανόλης 95%. Παραμονή 15 min στους -70 C.

14 74 Φυγοκέντρηση 15 min στους 4 C. Απομάκρυνση του υπερκείμενου. Ξήρανση του ιζήματος για 5 min υπό κενό. Επανεώρηση σε 20 μl νερού. Φύλαξη στο ψυγείο. Διάλυμα Ι Διάλυμα II (0.2Ν ΝaΟΗ σε 1 % SDS) Διάλυμα III 50 mμ γλυκόζης 80μl ΝaΟΗ 10Ν 6 ml CΗ 3 ΟΟΟΚ 5Μ 25 mm Τris pη μl SDS 10% 1.15 ml CΗ 3 ΟΟΟHglacial 10 mμ ΕDΤΑ 2520 μl Η 2 Ο 2.85 ml Η 2 Ο 5 mg/ml λυσοζύμη Σύνολο =3 ml Σύνολο =10 ml DΝΑ II (Άσκηση 5) Καλλιέργεια του βακτηρίου E. Coli DH5a/pUC18 και ηλεκτροφόρηση πλασμιδιακού DΝΑ 1. Υγρή καλλιέργεια του βακτηρίου E. Coli DH5a/pUC18 Θρεπτικά υλικά Υγρό θρεπτικό υλικό Luria (100 ml) 1g Bacto-tryptone 0.5 g yeast excract 1 g NaCl 0.15 ml ΝaΟΗ 1Ν, ώστε να έχουμε τελικό pη ~ II. Καλλιέργεια του βακτηρίου 100 ml υγρού θρεπτικού υλικού Luria εμβολιάζονται με κύτταρα Ε. coli από υγρή προκαλλιέργεια και επωάζονται υπό ανάδευση στους 37 C. Κάθε 30 min λαμβάνονται δείγματα 2 ml από την καλλιέργεια, αραιώνονται 1:1 με dη 2 O και μετράται η απορρόφηση τους στα 600 nm. Η ανάπτυξη της καλλιέργειας παρακολουθείται σημειώνοντας σε ημιλογαριθμικό χαρτί την οπτική πυκνότητα του δείγματος σε συνάρτηση με τον χρόνο επώασης.

15 75 2. Ηλεκτροφόρηση του πλασμιδιακού DΝΑ Ι. Αντιδραστήρια Διάλυμα ΤΒΕ (Tris-Borate): Μ Tris-HCl Μ Βορικό οξύ 0.2Μ EDTA pη 8.0 Το διάλυμα παρασκευάζεται σε συγκέντρωση 10 φορές μεγαλύτερη (10Χ) και φυλάσσεται σε θερμοκρασία δωματίου. Το τελικό διάλυμα (1X) παρασκευάζεται λίγο πριν την ηλεκτροφόρηση με κατάλληλη αραίωση του διαλύματος (10Χ). Για 1L, ζυγίζονται 108 g Tris και 55 g βορικού οξέος, ενώ προστίθενται 100 ml 0.5 Μ ΕDΤΑ pη 8.0. Ο τελικός όγκος του διαλύματος ρυθμίζεται με απιονισμένο νερό. Διάλυμα βρωμιούχου αιθιδίου (ΕtBr): 3 mg/ml. ΠΡΟΣΟΧΗ ΜΕΤΑΛΛΑΞΟΓΟΝΟ! Χρησιμοποιείται μόνο από τους υπεύθυνους της άσκησης. Ρυθμιστικό διάλυμα φόρτωσης: 0.25% (w/ν) κυανούν βρωμοφαινόλης 0.25% (w/ν) κυανολικoξυλένιο (xylenecyanol) 30% γλυκερόλη (διατηρείται στους 4 C). II. Παρασκευή πήγματος αγαρόζης - Ηλεκτροφόρηση 0.4 g αγαρόζης προστίθενται σε 50 ml διαλύματος ΤΒΕ 1X και διαλύονται με θέρμανση σε λύχνο. Στη συνέχεια αφού η θερμοκρασία του διαλύματος φτάσει περίπου στους 50 C προστίθεται διάλυμα βρωμιούχου αιθιδίου και αποχύνεται στην αντίστοιχη θέση της συσκευής ηλεκτροφόρησης. Μετά την πήξη του πήγματος, αφαιρείται το κτένι ώστε να δημιουργηθούν τα φρεάτια. Προστίθεται το ρυθμιστικό διάλυμα ΤΒΕ 1X μέχρι ύψους 0.5 επί πάνω από την επιφάνεια του πήγματος. Στα δείγματα του DΝΑ προστίθεται δ. φόρτωσης (3μ1) και γίνεται φόρτωση των δειγμάτων στα φρεάτια με μικροπιπέττα Gilson. Εφαρμόζεται τάση 40 V και η ηλεκτροφόρηση πραγματοποιείται σε θερμοκρασία δωματίου. Το πέρας της ηλεκτροφόρησης καθορίζεται από τη θέση των χρωστικών πάνω στο πήγμα. Το πήγμα εκτίθεται σε συσκευή υπεριώδους ακτινοβολίας προκειμένου να γίνουν

16 76 ορατές οι ζώνες του DΝΑ, οι οποίες φθορίζουν. 3. Στερεή καλλιέργεια του βακτηρίου E. coli DH5a. Ι. Θρεπτικά υλικά Θρεπτικό υλικό Luria+ 2% άγαρ Π. Καλλιέργεια του βακτηρίου Αποικίες από τρυβλίο καλλιέργειας E. Coli DH5a μεταφέρονται με συρμάτινη θηλειά σε νέο τρυβλίο, διασπείρονται γραμμικά όπως φαίνεται στο σχήμα που ακολουθεί και στη συνέχεια τοποθετούνται σε επωαστικό θάλαμο των 37 C για επώαση.

17 Τέλος Ενότητας

18 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

19 Σημειώματα

20 Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ. id=1374.

21 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκοντες: Αναπλ. Καθ. A. E. Κούκκου, Καθ. M. E. Λέκκα, Αναπλ. Καθ. Ε. Πάνου, Καθ. Ε. Παπαμιχαήλ, Καθ. Α. Τσελέπης, Καθ. Δ. Τσουκάτος. «Εργαστήριο Βιοχημείας. Καλλιέργεια του Βακτηρίου Ε.coli DH5a/pUC18 και απομόνωση πλασμιδιακού DNA». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: d=1374.

22 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1] by-sa/4.0/.

ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΝΟΥΚΛΕΙΚΩΝ ΟΞΕΩΝ ΑΠΟ ΦΥΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Φύλλο Εργασίας 1 ο Ημερομηνία. Ονοματεπώνυμο...

ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΝΟΥΚΛΕΙΚΩΝ ΟΞΕΩΝ ΑΠΟ ΦΥΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Φύλλο Εργασίας 1 ο Ημερομηνία. Ονοματεπώνυμο... ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΝΟΥΚΛΕΙΚΩΝ ΟΞΕΩΝ ΑΠΟ ΦΥΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Φύλλο Εργασίας 1 ο Ημερομηνία. Ονοματεπώνυμο... ΕΡΩΤΗΜΑ 1: Ποιες κατηγορίες νουκλεϊκών οξέων γνωρίζετε; 1 2 ΕΡΩΤΗΜΑ 2: Σε ποια οργανίδια του φυτικού κυττάρου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Βιοτεχνολογία. Μικροβιακή παραγωγή προϊόντων, κάθετη επεξεργασία

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Βιοτεχνολογία. Μικροβιακή παραγωγή προϊόντων, κάθετη επεξεργασία ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Βιοτεχνολογία Μικροβιακή παραγωγή προϊόντων, κάθετη επεξεργασία Διδάσκουσα: Αναπλ. Καθ. Άννα Ειρήνη Κούκκου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Βιοχημείας

Εργαστήριο Βιοχημείας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εργαστήριο Βιοχημείας i) Ακινητοποιημένη ζύμη ii) Μεταβολισμός γλυκόζης και ανίχνευση πυροσταφυλικού-ακεταλδεϋδης Διδάσκοντες: Αναπλ. Καθ. A. E. Κούκκου,

Διαβάστε περισσότερα

Μοριακή Βιολογία. Ενότητα # (2): Μεταλλάξεις και γενετική ποικιλότητα στα βακτήρια. Παναγιωτίδης Χρήστος Τμήμα Φαρμακευτικής

Μοριακή Βιολογία. Ενότητα # (2): Μεταλλάξεις και γενετική ποικιλότητα στα βακτήρια. Παναγιωτίδης Χρήστος Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μοριακή Βιολογία Ενότητα # (2): Μεταλλάξεις και γενετική ποικιλότητα στα βακτήρια Παναγιωτίδης Χρήστος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Βιοχημείας

Εργαστήριο Βιοχημείας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εργαστήριο Βιοχημείας Γαλακτώματα- Ζελατίνες Διδάσκοντες: Αναπλ. Καθ. A. E. Κούκκου, Καθ. M. E. Λέκκα, Αναπλ. Καθ. Ε. Πάνου, Καθ. Ε. Παπαμιχαήλ, Καθ.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Χημική Τεχνολογία. Εργαστηριακό Μέρος

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Χημική Τεχνολογία. Εργαστηριακό Μέρος ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Χημική Τεχνολογία Εργαστηριακό Μέρος Ενότητα 8.2: Χημικώς Απαιτούμενο Οξυγόνο (Chemical Oxygen Demand, COD) Ευάγγελος Φουντουκίδης

Διαβάστε περισσότερα

Απομόνωση ανθρώπινου DNA γονιδιώματος & ποιοτικός και ποσοτικός προσδιορισμός

Απομόνωση ανθρώπινου DNA γονιδιώματος & ποιοτικός και ποσοτικός προσδιορισμός Απομόνωση ανθρώπινου DNA γονιδιώματος & ποιοτικός και ποσοτικός προσδιορισμός Ευαγγελία - Ειρήνη Τσερμπίνι 1. Σκοπός Σκοπός της παρούσας άσκησης είναι η απομόνωση ανθρώπινου DNA γονιδιώματος από δείγμα

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Πανελλαδικών

Θέματα Πανελλαδικών Θέματα Πανελλαδικών 2000-2015 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ Κεφάλαιο 7 Περιεχόμενα Περιεχόμενα 1 Κεφάλαιο 1 ο Το γενετικό υλικό Θέμα 1 ο 2 Θέμα 2 ο 8 Θέμα 3 ο 12 Θέμα

Διαβάστε περισσότερα

β. [Η 3 Ο + ] > 10-7 Μ γ. [ΟΗ _ ] < [Η 3 Ο + ]

β. [Η 3 Ο + ] > 10-7 Μ γ. [ΟΗ _ ] < [Η 3 Ο + ] ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ 2003 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ) ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΘΕΜΑ 1ο Στις προτάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα: ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΡΥΩΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

Ενότητα: ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΡΥΩΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Τίτλος Μαθήματος: Γενική Μικροβιολογία Ενότητα: ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΡΥΩΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Διδάσκων: Καθηγητής Ιωάννης Σαββαΐδης Τμήμα: Χημείας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ευκαρυωτικά και Προκαρυωτικά Κύτταρα Οι διάφορες βιοχημικές

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργικά Φάρμακα ΙΙΙ

Γεωργικά Φάρμακα ΙΙΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4: Φωτομετρία Ουρανία Μενκίσογλου-Σπυρούδη Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Δ. Μείωση του αριθμού των μικροοργανισμών 4. Να αντιστοιχίσετε τα συστατικά της στήλης Ι με το ρόλο τους στη στήλη ΙΙ

Δ. Μείωση του αριθμού των μικροοργανισμών 4. Να αντιστοιχίσετε τα συστατικά της στήλης Ι με το ρόλο τους στη στήλη ΙΙ Κεφάλαιο 7: Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας 1. Η βιοτεχνολογία άρχισε να εφαρμόζεται α. μετά τη βιομηχανική επανάσταση (18ος αιώνας) β. μετά την ανακάλυψη της δομής του μορίου του DNA από τους Watson και

Διαβάστε περισσότερα

7. Βιοτεχνολογία. α) η διαθεσιμότητα θρεπτικών συστατικών στο θρεπτικό υλικό, β) το ph, γ) το Ο 2 και δ) η θερμοκρασία.

7. Βιοτεχνολογία. α) η διαθεσιμότητα θρεπτικών συστατικών στο θρεπτικό υλικό, β) το ph, γ) το Ο 2 και δ) η θερμοκρασία. 7. Βιοτεχνολογία Εισαγωγή Τι είναι η Βιοτεχνολογία; Η Βιοτεχνολογία αποτελεί συνδυασμό επιστήμης και τεχνολογίας. Ειδικότερα εφαρμόζει τις γνώσεις που έχουν αποκτηθεί για τις βιολογικές λειτουργίες των

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Βιοτεχνολογία. Ανάπτυξη μικροοργανισμών Διδάσκουσα: Αναπλ. Καθ. Άννα Ειρήνη Κούκκου

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Βιοτεχνολογία. Ανάπτυξη μικροοργανισμών Διδάσκουσα: Αναπλ. Καθ. Άννα Ειρήνη Κούκκου ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Βιοτεχνολογία Ανάπτυξη μικροοργανισμών Διδάσκουσα: Αναπλ. Καθ. Άννα Ειρήνη Κούκκου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Ενότητα : Σύνθεση Διβενζαλακετόνης

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Ενότητα : Σύνθεση Διβενζαλακετόνης ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Ενότητα : Σύνθεση Διβενζαλακετόνης Διδάσκοντες: Κων/νος Τσιτσιλιάνης, Καθηγητής Ουρανία Κούλη, Ε.ΔΙ.Π. Μαρία Τσάμη, Ε.ΔΙ.Π. Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Χημικών Μηχανικών Σκοπός

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή Άσκηση 1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ

Εργαστηριακή Άσκηση 1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ Εργαστηριακή Άσκηση 1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ Εισαγωγή Τα θρεπτικά υλικά περιέχουν τις κατάλληλες ενώσεις για την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών. Οι ετερότροφοι οργανισμοί

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χημείας Ενώσεων Συναρμογής

Εργαστήριο Χημείας Ενώσεων Συναρμογής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εργαστήριο Χημείας Ενώσεων Συναρμογής Ενότητα 6: Προσδιορισμός δ0 σε οκτάεδρα σύμπλοκα Περικλής Ακρίβος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Ενότητα : Σύνθεση Ακετανιλιδίου

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Ενότητα : Σύνθεση Ακετανιλιδίου ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Ενότητα : Σύνθεση Ακετανιλιδίου Διδάσκοντες: Κων/νος Τσιτσιλιάνης, Καθηγητής Ουρανία Κούλη, Ε.ΔΙ.Π. Μαρία Τσάμη, Ε.ΔΙ.Π. Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Χημικών Μηχανικών Σκοπός Η

Διαβάστε περισσότερα

Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Εργαστήριο

Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Εργαστήριο Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Εργαστήριο Ενότητα 8: Μικροβιολογική Ανάλυση Νερού, 1ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Διδάσκοντες: Ευστάθιος Ζ. Πανάγου Πασχαλίτσα Τρυφινοπούλου Αναστάσιος

Διαβάστε περισσότερα

β. [Η 3 Ο + ] > 10-7 Μ γ. [ΟΗ _ ] < [Η 3 Ο + ]

β. [Η 3 Ο + ] > 10-7 Μ γ. [ΟΗ _ ] < [Η 3 Ο + ] ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΤΑΞΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ 2003 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ): ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΣΥΝΟΛΟ

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Βασικές Έννοιες Φυσικής. Ενότητα: Ατομική φύση της ύλης. Διδάσκων: Καθηγητής Κ. Κώτσης. Τμήμα: Παιδαγωγικό, Δημοτικής Εκπαίδευσης

Τίτλος Μαθήματος: Βασικές Έννοιες Φυσικής. Ενότητα: Ατομική φύση της ύλης. Διδάσκων: Καθηγητής Κ. Κώτσης. Τμήμα: Παιδαγωγικό, Δημοτικής Εκπαίδευσης Τίτλος Μαθήματος: Βασικές Έννοιες Φυσικής Ενότητα: Ατομική φύση της ύλης Διδάσκων: Καθηγητής Κ. Κώτσης Τμήμα: Παιδαγωγικό, Δημοτικής Εκπαίδευσης 6. Ατομική φύση της ύλης Ο πρώτος που ισχυρίστηκε ότι η

Διαβάστε περισσότερα

Σήµερα οι εξελίξεις στην Επιστήµη και στην Τεχνολογία δίνουν τη

Σήµερα οι εξελίξεις στην Επιστήµη και στην Τεχνολογία δίνουν τη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο: ΑΡΧΕΣ & ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Συνδυασµός ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Προσφέρει τη δυνατότητα χρησιµοποίησης των ζωντανών οργανισµών για την παραγωγή χρήσιµων προϊόντων 1 Οι ζωντανοί οργανισµοί

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Πανελλαδικών

Θέματα Πανελλαδικών Θέματα Πανελλαδικών 2000-2012 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ Κεφάλαιο 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΘΕΜΑ 1 ο Γράψτε τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις και δίπλα το γράμμα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΞΗΣΗΣ (Κεφάλαιο 6 )

ΑΥΞΗΣΗΣ (Κεφάλαιο 6 ) ΑΥΞΗΣΗΣ (Κεφάλαιο 6 ) Απαραίτητος ο έλεγχος της αύξησης (αν και η αύξηση είναι αυτοπεριοριζόμενη) Ιδιαίτερα σημαντικός ο έλεγχος για τα τρόφιμα Ο περιορισμός της αύξησης μπορεί να γίνει είτε με αναστολή

Διαβάστε περισσότερα

Παρασκευή σαπουνιού από ελαιόλαδο και υδροξείδιο του νατρίου.

Παρασκευή σαπουνιού από ελαιόλαδο και υδροξείδιο του νατρίου. Σύντομη περιγραφή του πειράματος Παρασκευή σαπουνιού από ελαιόλαδο και υδροξείδιο του νατρίου. Διδακτικοί στόχοι του πειράματος Στο τέλος αυτού του πειράματος θα πρέπει ο μαθητής: Να περιγράφει τον τρόπο

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Γενική Μικροβιολογία. Ενότητα: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ. Διδάσκων: Καθηγητής Ιωάννης Σαββαΐδης. Τμήμα: Χημείας

Τίτλος Μαθήματος: Γενική Μικροβιολογία. Ενότητα: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ. Διδάσκων: Καθηγητής Ιωάννης Σαββαΐδης. Τμήμα: Χημείας Τίτλος Μαθήματος: Γενική Μικροβιολογία Ενότητα: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ Διδάσκων: Καθηγητής Ιωάννης Σαββαΐδης Τμήμα: Χημείας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ανάπτυξη Βακτηρίων Η ανάπτυξη των βακτηρίων είναι ταυτόσημη με την αύξηση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Χημική Τεχνολογία. Εργαστηριακό Μέρος

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Χημική Τεχνολογία. Εργαστηριακό Μέρος ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Χημική Τεχνολογία Εργαστηριακό Μέρος Ενότητα 8.1: Βιοχημικά Απαιτούμενο Οξυγόνο (Biochemical Oxygen Demand, BOD) Ευάγγελος Φουντουκίδης

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ: αφαίρεση ενός μορίου νερού - σύνθεση ενός διμερούς ΥΔΡΟΛΥΣΗ : προσθήκη ενός μορίου νερού - διάσπαση του διμερούς στα συστατικά του

ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ: αφαίρεση ενός μορίου νερού - σύνθεση ενός διμερούς ΥΔΡΟΛΥΣΗ : προσθήκη ενός μορίου νερού - διάσπαση του διμερούς στα συστατικά του ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ: αφαίρεση ενός μορίου νερού - σύνθεση ενός διμερούς ΥΔΡΟΛΥΣΗ : προσθήκη ενός μορίου νερού - διάσπαση του διμερούς στα συστατικά του ΤΑ ΜΟΝΟΜΕΡΗ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΟΜΟΙΟΠΟΛΙΚΟ ΔΕΣΜΟ. 1. ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μόρια-κλειδιά των ζωντανών οργανισμών καθώς περιέχουν την γενετική πληροφορία Νουκλεϊκά οξέα:

Μόρια-κλειδιά των ζωντανών οργανισμών καθώς περιέχουν την γενετική πληροφορία Νουκλεϊκά οξέα: Μόρια-κλειδιά των ζωντανών οργανισμών καθώς περιέχουν την γενετική πληροφορία 1. Δεοξυριβονουκλεϊκό οξύ (DNA) Νουκλεϊκά οξέα: Φορέας της γενετικής πληροφορίας 2. Ριβονουκλεϊκό οξύ (RNA) Συμμετοχή στην

Διαβάστε περισσότερα

Καλλιέργεια βακτηρίων

Καλλιέργεια βακτηρίων Καλλιέργεια βακτηρίων Γ Γυμνασίου Κεφάλαιο 4 Ενότητα 4.2 Σελ. 78-82 1 ΠΡΟΚΑΡΥΩΤΙΚΟI ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟI ΒΑΚΤΗΡΙΑ ΔΟΜΗ Δεν εμφανίζει πυρήνα που περιβάλλεται από πυρηνική μεμβράνη, Το γενετικό υλικό των πυρηνικών

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου

Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου Απρίλιος Μάιος 12 Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου (Ερωτήσεις που παρουσιάζουν ενδιαφέρον) 1. Τι είναι τα βιομόρια και ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά τους; Βιομόρια

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Εργαστήριο Υλικών ΙΙ (Κεραμικά & Σύνθετα Υλικά) Ενότητα: Κεραμικά Υμένια

Τίτλος Μαθήματος: Εργαστήριο Υλικών ΙΙ (Κεραμικά & Σύνθετα Υλικά) Ενότητα: Κεραμικά Υμένια Τίτλος Μαθήματος: Εργαστήριο Υλικών ΙΙ (Κεραμικά & Σύνθετα Υλικά) Ενότητα: Κεραμικά Υμένια Διδάσκοντες: Αναπλ. Καθ. Σ. Αγαθόπουλος, Καθ. Δ. Γουρνής, Καθ. Μ. Καρακασίδης Τμήμα: Μηχανικών Επιστήμης Υλικών

Διαβάστε περισσότερα

Μικροβιολογία Καλλιέργεια µικροοργανισµών

Μικροβιολογία Καλλιέργεια µικροοργανισµών Μικροβιολογία Καλλιέργεια µικροοργανισµών Θεωρητικό µέρος Οι µικροοργανισµοί χωρίζονται από άποψη κυτταρικής οργάνωσης σε δύο µεγάλες κατηγορίες: τους προκαρυωτικούς και ευκαρυωτικούς. Οι προκαρυωτικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΜΕΤΟΥΣΙΩΣΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ (άσκηση 7 του εργαστηριακού οδηγού) Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ Εργαλεία

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις. 1 ο Κεφάλαιο: Το Γενετικό Υλικό

Ασκήσεις. 1 ο Κεφάλαιο: Το Γενετικό Υλικό Ασκήσεις 1. Αν ο λόγος A + Τ / C + G στη μια αλυσίδα του DNA είναι 7/10, πόσος είναι ο ίδιος λόγος: α. στη συμπληρωματική της αλυσίδα, β. στο μόριο; 2. Αν ο λόγος A + G / T + C στη μια αλυσίδα του DNA

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΟΡΓΑΝΗ ΧΗΜΕΙΑ

ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΟΡΓΑΝΗ ΧΗΜΕΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΟΡΓΑΝΗ ΧΗΜΕΙΑ Ενότητα # (10): Φασματοσκοπία Ακρίβος Περικλής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ ΠΛΑΣΜΙΔΙΑ ΚΑΙ ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΑΣΚΗΣΗ ΠΛΑΣΜΙΔΙΑ ΚΑΙ ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΑΣΚΗΣΗ ΠΛΑΣΜΙΔΙΑ ΚΑΙ ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ Τμήμα Ιατρικής Πανεπιστήμιο Πατρών 1 1. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Εξοικείωση με βασικές έννοιες της Μοριακής Βιολογίας, όπως τα πλασμίδια και οι πλασμιδιακοί φορείς

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 7: ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

Κεφάλαιο 7: ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Κεφάλαιο 7: ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -ΘΕΩΡΙΑ- ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ: Ο συνδυασμός της Βιολογίας και της Τεχνολογίας με σκοπό τη χρησιμοποίηση ζωντανών οργανισμών για την παραγωγή χρήσιμων προϊόντων.

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΟΡΓΑΝΗ ΧΗΜΕΙΑ

ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΟΡΓΑΝΗ ΧΗΜΕΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΟΡΓΑΝΗ ΧΗΜΕΙΑ Ενότητα # (12): Αλογόνα Ακρίβος Περικλής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικοχημεία 2 Εργαστηριακές Ασκήσεις

Φυσικοχημεία 2 Εργαστηριακές Ασκήσεις Φυσικοχημεία Εργαστηριακές Ασκήσεις Άσκηση 4: Μερικός γραμμομοριακός όγκος Αθανάσιος Τσεκούρας Τμήμα Χημείας . Θεωρία... 3. Μετρήσεις... 4 3. Επεξεργασία Μετρήσεων... 5 4. Τελικά αποτελέσματα... 7 Σελίδα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΝΟΥΚΛΕΪΚΩΝ ΟΞΕΩΝ (DNA ΚΑΙ RNA AΠΟ ΦΥΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ) Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ Εργαλεία

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτροφορητικές Μέθοδοι Διαχωρισμού. Πηκτώματα αγαρόζης / ακρυλαμιδίου

Ηλεκτροφορητικές Μέθοδοι Διαχωρισμού. Πηκτώματα αγαρόζης / ακρυλαμιδίου Ηλεκτροφορητικές Μέθοδοι Διαχωρισμού Πηκτώματα αγαρόζης / ακρυλαμιδίου Ηλεκτροφόρηση Μέθοδος διαχωρισμού και ανάλυσης μορίων DNA, RNA και πρωτεϊνών σύμφωνα με το μέγεθος και το φορτίο τους Η ιδέα να χρησιμοποιηθεί

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή. Κεφάλαιο 2: Η Βιολογία των Ιών

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή. Κεφάλαιο 2: Η Βιολογία των Ιών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή 1.1 Μικροοργανισμοί, Μικροβιολογία και Μικροβιολόγοι... 19 1.1.1 Μικροοργανισμοί... 19 1.1.2 Μικροβιολογία... 20 1.1.3 Μικροβιολόγοι... 21 1.2 Σύντομη Ιστορική Εξέλιξη της Μικροβιολογίας...

Διαβάστε περισσότερα

Ενόργανη Ανάλυση II. Ενότητα 1: Θεωρία Χρωματογραφίας 8 η Διάλεξη. Θωμαΐδης Νικόλαος Τμήμα Χημείας Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας

Ενόργανη Ανάλυση II. Ενότητα 1: Θεωρία Χρωματογραφίας 8 η Διάλεξη. Θωμαΐδης Νικόλαος Τμήμα Χημείας Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας Ενόργανη Ανάλυση II Ενότητα 1: Θεωρία Χρωματογραφίας 8 η Διάλεξη Θωμαΐδης Νικόλαος Τμήμα Χημείας Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας KINHΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Η χρησιμοποιούμενη αντίδραση κατά τη διάρκεια της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Χημική Τεχνολογία. Εργαστηριακό Μέρος

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Χημική Τεχνολογία. Εργαστηριακό Μέρος ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Χημική Τεχνολογία Εργαστηριακό Μέρος Ενότητα 4: Ογκομετρική Ανάλυση Ευάγγελος Φουντουκίδης Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Τ.Ε. Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης

Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης Παραδόσεις του μαθήματος ΑΡΓΥΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Βιολόγος M.Sc. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο Αρχές και μεθοδολογία της βιοτεχνολογίας 3 Εισαγωγή Η Βιοτεχνολογία αποτελεί συνδυασμό Επιστήμης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ

ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ Τμήμα Ιατρικής Πανεπιστήμιο Πατρών 1 Σκοπός της άσκησης Πειραματικός προσδιορισμός του ρυθμού ανάπτυξης βακτηρίων κάτω από διαφορετικές συνθήκες θερμοκρασίας και οξυγόνου

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικοχημεία 2 Εργαστηριακές Ασκήσεις

Φυσικοχημεία 2 Εργαστηριακές Ασκήσεις Φυσικοχημεία Εργαστηριακές Ασκήσεις Άσκηση 7: Κατανομή ουσίας μεταξύ δύο διαλυτών και προσδιορισμός σταθεράς ισορροπίας αντιδράσεως Βασιλική Χαβρεδάκη Τμήμα Χημείας 1. Θεωρία... 3. Μετρήσεις... 5 3. Επεξεργασία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. δ Α4. β Α5. α

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. δ Α4. β Α5. α ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. δ Α4. β Α5. α 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΤΕΤΑΡΤΗ 5 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ:

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χημείας Ενώσεων Συναρμογής

Εργαστήριο Χημείας Ενώσεων Συναρμογής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εργαστήριο Χημείας Ενώσεων Συναρμογής Ενότητα 4: Τοποθέτηση d ηλεκτρονίων σε οκτάεδρα Σύμπλοκα Περικλής Ακρίβος Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:Κ.Κεραμάρης ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:Κ.Κεραμάρης ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:Κ.Κεραμάρης ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Κωνσταντίνος Ρίζος Γιάννης Ρουμπάνης Βιοτεχνολογία με την ευρεία έννοια είναι η χρήση ζωντανών

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΧΗΜΕΙΑ. Ενότητα 5 : Διάλυση ορυκτών. Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών Τμήμα : Γεωλογίας

ΥΔΡΟΧΗΜΕΙΑ. Ενότητα 5 : Διάλυση ορυκτών. Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών Τμήμα : Γεωλογίας ΥΔΡΟΧΗΜΕΙΑ Ενότητα 5 : Διάλυση ορυκτών Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών Τμήμα : Γεωλογίας Σκοποί ενότητας Κατανόηση της διαλυτότητας των ορυκτών και του γινομένου διαλυτότητας Αντιδράσεις οξέως

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Οι μικροοργανισμοί είναι αναπόσπαστο τμήμα τόσο της ιστορίας του κόσμου μας όσο και της κοινωνικής εξέλιξης του ανθρώπου Βιοτεχνολογία o Ο όρος Βιοτεχνολογία χρησιμοποιήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Μικροβιολογία & Υγιεινή Τροφίμων

Μικροβιολογία & Υγιεινή Τροφίμων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μικροβιολογία & Υγιεινή Τροφίμων Μικροοργανισμοί που ελέγχονται ανά είδος τροφίμου Διδάσκοντες: Καθ. Χρυσάνθη Παπαδοπούλου, Λέκτορας Ηρακλής Σακκάς Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Βιοτεχνολογίας Τροφίμων

Αρχές Βιοτεχνολογίας Τροφίμων Αρχές Βιοτεχνολογίας Τροφίμων Ενότητα 1: Εισαγωγικές Έννοιες Μικροβιολογίας, Βιοχημείας και Μικροοργανισμών Βιομηχανικών Ζυμώσεων: Έννοιες Μικροβιολογίας(3/3), 1.5ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΕ Κέντρου & Τούμπας

ΕΚΦΕ Κέντρου & Τούμπας & Τούμπας Δ.Δ.Ε. Ανατολικής Θεσσαλονίκης Βιολογία ΓΕΛ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΝΟΥΚΛΕΪΚΩΝ ΟΞΕΩΝ ΑΠO ΦΥΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΥΛΙΚΑ 1. Απορρυπαντικό για πιάτα 2. Μαγειρικό αλάτι (NaCI) 3.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Ενότητα : Σύνθεση Οξίμης της Κυκλοεξανόνης

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Ενότητα : Σύνθεση Οξίμης της Κυκλοεξανόνης ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Ενότητα : Σύνθεση Οξίμης της Κυκλοεξανόνης Διδάσκοντες: Κων/νος Τσιτσιλιάνης, Καθηγητής Ουρανία Κούλη, Ε.ΔΙ.Π. Μαρία Τσάμη, Ε.ΔΙ.Π. Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Χημικών Μηχανικών

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 01/12/2013

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 01/12/2013 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 01/12/2013 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Για τις ερωτήσεις Α1 έως Α3 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ: ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ DNA

ΑΣΚΗΣΗ: ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ DNA ΑΣΚΗΣΗ: ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ DNA ΑΣΚΗΣΗ: ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ DNA Σκοπός της άσκησης Η κατανόηση των βασικών μεθοδολογιών ποσοτικής ανάλυσης του DNA με τη μέθοδο της φωτομέτρησης και ποιοτικής

Διαβάστε περισσότερα

Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 2/12/2016 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΝΟΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Βιοχημείας

Εργαστήριο Βιοχημείας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εργαστήριο Βιοχημείας Κινητική του ενζύμου όξινη φωσφατάση από σπέρματα σίτου Διδάσκοντες: Αναπλ. Καθ. A. E. Κούκκου, Καθ. M. E. Λέκκα, Αναπλ. Καθ. Ε.

Διαβάστε περισσότερα

KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου. Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση:

KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου. Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση: KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου Ενότητα 1.1: Χημεία της ζωής Ενότητα 2.1: Μακρομόρια Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση: 1. Για ποιο λόγο θεωρείται αναγκαία η σταθερότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ. 1.4 Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω χημικές εξισώσεις σωστά συμπληρωμένες: καταλύτες

ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ. 1.4 Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω χημικές εξισώσεις σωστά συμπληρωμένες: καταλύτες ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 27 ΜΑΪΟΥ 2008 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ) ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9 ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΖΑΡΦΤΖΙΑΝ Μ. ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Διαφορές κλειστής και συνεχούς καλλιέργειας (θρεπτικά, απομάκρυνση, φάσεις μικροοργανισμών)

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΧΗΜΕΙΑ. Ενότητα 6 : Διάσταση των ουσιών σε υδατικά διαλύματα. Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών Τμήμα : Γεωλογίας

ΥΔΡΟΧΗΜΕΙΑ. Ενότητα 6 : Διάσταση των ουσιών σε υδατικά διαλύματα. Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών Τμήμα : Γεωλογίας ΥΔΡΟΧΗΜΕΙΑ Ενότητα 6 : Διάσταση των ουσιών σε υδατικά διαλύματα Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών Τμήμα : Γεωλογίας Σκοποί ενότητας Κατανόηση της αυτοδιάστασης του νερού και της διάλυσης των αερίων

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρηση ph διαλυμάτων καθημερινή χρήσης με την βοήθεια δεικτών και πεχαμετρικού χαρτιού. Μεταβολή του χρώματος των δεικτών

Μέτρηση ph διαλυμάτων καθημερινή χρήσης με την βοήθεια δεικτών και πεχαμετρικού χαρτιού. Μεταβολή του χρώματος των δεικτών Μέτρηση ph διαλυμάτων καθημερινή χρήσης με την βοήθεια δεικτών και πεχαμετρικού χαρτιού Η τιμή του ph ενός διαλύματος εξαρτάται από την συγκέντρωση των υδρογονοκατιόντων του [Η+]. Ορίζεται σαν τον αρνητικό

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Βιοτεχνολογίας Τροφίμων

Αρχές Βιοτεχνολογίας Τροφίμων Αρχές Βιοτεχνολογίας Τροφίμων Ενότητα 2: Στοιχεία Μικροβιολογίας και Βιοχημείας των Βιομηχανικών Ζυμώσεων(4/5), 1.5ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων Διδάσκων: Δρ. Σεραφείμ Παπανικολαου Μαθησιακοί

Διαβάστε περισσότερα

Μικροβιολογία Τροφίμων Ι

Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Ενότητα 15: Αντιμικροβιακή Δράση Οργανικών Οξέων, 1ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Διδάσκοντες: Γεώργιος - Ιωάννης Νύχας Ευστάθιος Πανάγου Μαθησιακοί Στόχοι

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9 ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΖΑΡΦΤΖΙΑΝ Μ. ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Διαφορές κλειστής και συνεχούς καλλιέργειας (θρεπτικά, απομάκρυνση, φάσεις μικροοργανισμών)

Διαβάστε περισσότερα

3. Σε ένα σωματικό κύτταρο ανθρώπου που βρίσκεται στη μεσόφαση πριν την αντιγραφή υπάρχουν:

3. Σε ένα σωματικό κύτταρο ανθρώπου που βρίσκεται στη μεσόφαση πριν την αντιγραφή υπάρχουν: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Στο οπερόνιο της λακτόζης: Α. Η πρωτεΐνη καταστολέας

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χημείας Ενώσεων Συναρμογής

Εργαστήριο Χημείας Ενώσεων Συναρμογής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εργαστήριο Χημείας Ενώσεων Συναρμογής Ενότητα 9: Μέτρηση Αγωγιμότητας Διαλυμάτων Περικλής Ακρίβος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργικά Φάρμακα ΙΙΙ

Γεωργικά Φάρμακα ΙΙΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 5: Έλεγχος φυτοπροστατευτικών προϊόντων Διαχωριστικές τεχνικές: χρωματογραφία Ουρανία Μενκίσογλου-Σπυρούδη Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών. Χημεία. Ενότητα 13: Χημική κινητική

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών. Χημεία. Ενότητα 13: Χημική κινητική Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Χημεία Ενότητα 13: Χημική κινητική Αν. Καθηγητής Γεώργιος Μαρνέλλος e-mail: gmarnellos@uowm.gr Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ) 2008 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ) 2008 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ) 2008 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1ο Για τις ερωτήσεις 1.1 και 1.2 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα

Διαβάστε περισσότερα

Η ζητούμενη σειρά έχει ως εξής: αδενίνη < νουκλεοτίδιο < νουκλεόσωμα < γονίδιο < χρωματίδα < χρωμόσωμα < γονιδίωμα.

Η ζητούμενη σειρά έχει ως εξής: αδενίνη < νουκλεοτίδιο < νουκλεόσωμα < γονίδιο < χρωματίδα < χρωμόσωμα < γονιδίωμα. ΚΕΦ. 1 ο ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΡΙΣΕΩΣ 1. Να κατατάξετε σε σειρά αυξανόμενου μεγέθους τις παρακάτω έννοιες που σχετίζονται με το γενετικό υλικό των οργανισμών: νουκλεόσωμα, χρωμόσωμα, αδενίνη, νουκλεοτίδιο, γονίδιο

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Κατεύθυνσης Γ Λυκείου

Βιολογία Κατεύθυνσης Γ Λυκείου Βιολογία Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2013-2014 ΓΕ.Λ. ΣΟΡΩΝΗΣ ΜΑΣΤΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ Κεφάλαιο 1 ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ Ταξίδι στο χρόνο 1869 Απομονώνεται DNA από τον κυτταρικό πυρήνα 1903 Αποδεικνύεται ότι τα χρωμοσώματα

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογικές Μεμβράνες και Μεταγωγή Σήματος

Βιολογικές Μεμβράνες και Μεταγωγή Σήματος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Βιολογικές Μεμβράνες και Μεταγωγή Σήματος Λιπίδια Διδάσκουσα: Καθ. Μαρία - Ελένη Ε. Λέκκα Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Οινολογία Ι. Ενότητα 4: Το σταφύλι στο οινοποιείο: Κοινές φυσικο-χημικες κατεργασίες οινοποίησης- Θειώδης ανυδριτης (2/3), 1ΔΩ

Οινολογία Ι. Ενότητα 4: Το σταφύλι στο οινοποιείο: Κοινές φυσικο-χημικες κατεργασίες οινοποίησης- Θειώδης ανυδριτης (2/3), 1ΔΩ Οινολογία Ι Ενότητα 4: Το σταφύλι στο οινοποιείο: Κοινές φυσικο-χημικες κατεργασίες οινοποίησης- Θειώδης ανυδριτης (2/3), 1ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Διδάσκοντες: Κοτσερίδης

Διαβάστε περισσότερα

Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Εργαστήριο

Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Εργαστήριο Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Εργαστήριο Ενότητα 9: Ταυτοποίηση Μικροοργανισμών με Βιοχημικές Δοκιμές, 1ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Διδάσκοντες: Ευστάθιος Ζ. Πανάγου Πασχαλίτσα Τρυφινοπούλου

Διαβάστε περισσότερα

Β. ΚΑΜΙΝΕΛΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα).

Β. ΚΑΜΙΝΕΛΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα). ΒΙΟΛΟΓΙΑ Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα). Είδη οργανισμών Υπάρχουν δύο είδη οργανισμών: 1. Οι μονοκύτταροι, που ονομάζονται μικροοργανισμοί

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών. Χημεία. Ενότητα 15: Διαλύματα

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών. Χημεία. Ενότητα 15: Διαλύματα Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Χημεία Ενότητα 15: Διαλύματα Αν. Καθηγητής Γεώργιος Μαρνέλλος e-mail: gmarnellos@uowm.gr Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ 1. ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΙΣΟΤΟΠΩΝ Τμήμα Χημικών Μηχανικών

ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ 1. ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΙΣΟΤΟΠΩΝ Τμήμα Χημικών Μηχανικών ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΙΣΟΤΟΠΩΝ Τμήμα Χημικών Μηχανικών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ 1. ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ Ιωάννα Δ. Αναστασοπούλου Βασιλική

Διαβάστε περισσότερα

Χρήση για εργασίες εργαστηριακής κλίμακας

Χρήση για εργασίες εργαστηριακής κλίμακας Χρήση για εργασίες εργαστηριακής κλίμακας Περιεχόμενα Velcorin Χρήση για τις εργασίες εργαστηριακής κλίμακας Σελίδα 3 5 Εισαγωγή Σελίδα 3 Μέτρα προστασίας Σελίδα 3 Μέθοδος εργασίας (Αισθητήρια) Σελίδα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE» email: panekfe@yahoo.gr ιστοσελίδα: www.ekfe.gr Αθήνα, 19-9 - 2014 Αριθ. πρωτ. : 418. ΠΡΟΣ: Υ.ΠΑΙ.Θ./ ΣΕΠΕΔ Υπόψη: Αν/τριας

Διαβάστε περισσότερα

Απομόνωση των νουκλεïκών οξέων από τα φυτικά κύτταρα

Απομόνωση των νουκλεïκών οξέων από τα φυτικά κύτταρα Εργαστηριακές Ασκήσεις Βιολογίας Χατζηνικόλας Μιχαήλ ΠΕ04 Βιολόγος Απομόνωση των νουκλεïκών οξέων από τα φυτικά κύτταρα 1 Εργαστηριακές Ασκήσεις Βιολογίας Χατζηνικόλας Μιχαήλ ΠΕ04 Βιολόγος Εισαγωγή Εδώ

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογικές Μεμβράνες και Μεταγωγή Σήματος

Βιολογικές Μεμβράνες και Μεταγωγή Σήματος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Βιολογικές Μεμβράνες και Μεταγωγή Σήματος Πρωτεΐνες Διδάσκουσα: Καθ. Μαρία - Ελένη Ε. Λέκκα Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Οι δευτερογενείς µεταβολίτες

Οι δευτερογενείς µεταβολίτες Οι δευτερογενείς µεταβολίτες Είναιταπροϊόνταδευτερογενούςµεταβολισµού. Μερικοί γνωστοί δευτερογενείς µεταβολίτες είναι η µορφίνη, ήκαφεΐνη, το καουτσούκ κ.ά. Ο ρόλος τους φαίνεται να είναι οικολογικής

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Εργαστήριο Υλικών ΙΙ (Κεραμικά & Σύνθετα Υλικά) Ενότητα: Νανοσυνθετικά Υλικά

Τίτλος Μαθήματος: Εργαστήριο Υλικών ΙΙ (Κεραμικά & Σύνθετα Υλικά) Ενότητα: Νανοσυνθετικά Υλικά Τίτλος Μαθήματος: Εργαστήριο Υλικών ΙΙ (Κεραμικά & Σύνθετα Υλικά) Ενότητα: Νανοσυνθετικά Υλικά Διδάσκοντες: Αναπλ. Καθ. Σ. Αγαθόπουλος, Καθ. Δ. Γουρνής, Καθ. Μ. Καρακασίδης Τμήμα: Μηχανικών Επιστήμης Υλικών

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ. ΑΝΝΑ-ΜΑΡΙΑ ΨΑΡΡΑ Τμήμα Βιοχημείας κ Βιοτεχνολογίας

ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ. ΑΝΝΑ-ΜΑΡΙΑ ΨΑΡΡΑ Τμήμα Βιοχημείας κ Βιοτεχνολογίας ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΑΝΝΑ-ΜΑΡΙΑ ΨΑΡΡΑ Τμήμα Βιοχημείας κ Βιοτεχνολογίας ΑΝΝΑ-ΜΑΡΙΑ ΨΑΡΡΑ 1 ΣΥΣΤΗΜΑ ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑΣ Αντλία Στήλη Υγρό Έκλουσης Συλλέκτης κλασμάτων ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Προκριματικός διαγωνισμός για την EUSO 2019

Προκριματικός διαγωνισμός για την EUSO 2019 Προκριματικός διαγωνισμός για την EUSO 2019 Εξέταση στην Βιολογία Ε.Κ.Φ.Ε. Χανίων, 8 Δεκ. 2018 Δράση Ενζύμων Παρατήρηση νωπού παρασκευάσματος επιθηλιακών κυττάρων Στοιχεία μαθητικής Ομάδας: Όνομα Επώνυμο

Διαβάστε περισσότερα

Απομόνωση των νουκλεïκών οξέων από τα φυτικά κύτταρα

Απομόνωση των νουκλεïκών οξέων από τα φυτικά κύτταρα Απομόνωση των νουκλεïκών οξέων από τα φυτικά κύτταρα 1 Εισαγωγή Εδώ και μερικά χρόνια το DNA έχει γίνει ο πρωταγωνιστής των επιστημονικών περιοδικών και συχνά πολλών ειδήσεων που εμφανίζονται σε εφημερίδες

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Χημικά στοιχεία που συνθέτουν τους οργανισμούς Ο C, το H 2, το O 2 και το N 2 είναι τα επικρατέστερα στους οργανισμούς σε ποσοστό 96% κ.β. Γιατί; Συμμετέχουν σε σημαντικό βαθμό στη σύνθεση

Διαβάστε περισσότερα

Γενική Μικροβιολογία. Ενότητα 9 η ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ ΑΥΞΗΣΗ

Γενική Μικροβιολογία. Ενότητα 9 η ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ ΑΥΞΗΣΗ Γενική Μικροβιολογία Ενότητα 9 η ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ ΑΥΞΗΣΗ Όνομα καθηγητή: Δ. ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Όνομα καθηγητή: Γ. ΖΕΡΒΑΚΗΣ Όνομα καθηγητή: ΑΝ. ΤΑΜΠΑΚΑΚΗ Τμήμα: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Παρουσίαση

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Υλικών ΙΙ (Κεραμικά & Σύνθετα Υλικά)

Εργαστήριο Υλικών ΙΙ (Κεραμικά & Σύνθετα Υλικά) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εργαστήριο Υλικών ΙΙ (Κεραμικά & Σύνθετα Υλικά) Πορώδη Κεραμικά Διδάσκοντες: Αναπλ. Καθ. Σ. Αγαθόπουλος, Καθ. Δ. Γουρνής, Καθ. Μ. Καρακασίδης Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΒΗΜΑ 1: ΟΜΟΓΕΝΟΠΟΙΗΣΗ

ΒΗΜΑ 1: ΟΜΟΓΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΝΟΥΚΛΕΪΚΩΝ ΟΞΕΩΝ (DNA-RNA) ΑΠΟ ΤΗ ΦΡΑΟΥΛΑ Ρ ΣΠΥΡΙ ΩΝ ΚΑΒΒΑ ΙΑΣ 1 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙΟΥ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ 2009-10 A) ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΣ Σκοπός του πειράµατος είναι η αποµόνωση των νουκλεϊκών

Διαβάστε περισσότερα

Αποχύνουμε σε 20 τρυβλία LB θρεπτικού άγαρ περίπου 12 ml στο καθένα και τα ονομάζουμε LB.

Αποχύνουμε σε 20 τρυβλία LB θρεπτικού άγαρ περίπου 12 ml στο καθένα και τα ονομάζουμε LB. 1 η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ / ΗΜΕΡΑ 1 η Τα τρυβλία με το άγαρ προετοιμάζονται 3-7 μέρες νωρίτερα Για το άγαρ προσθέτουμε 500ml απιονισμένο νερό σε 2 φιάλες (Erlenmeyer) 250mL και προσθέτουμε σε κάθε μία τη μισή ποσότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: Τεχνολογία Μετρήσεων ΙΙ

ΜΑΘΗΜΑ: Τεχνολογία Μετρήσεων ΙΙ ΜΑΘΗΜΑ: Τεχνολογία Μετρήσεων ΙΙ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Αν. Καθ. Δρ Μαρία Α. Γούλα ΤΜΗΜΑ: Μηχανικών Περιβάλλοντος & Μηχανικών Αντιρρύπανσης 1 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χημείας Ενώσεων Συναρμογής

Εργαστήριο Χημείας Ενώσεων Συναρμογής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εργαστήριο Χημείας Ενώσεων Συναρμογής Ενότητα 3: Θεωρία του Ligand Περικλής Ακρίβος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Βιοτεχνολογίας Τροφίμων

Αρχές Βιοτεχνολογίας Τροφίμων Αρχές Βιοτεχνολογίας Τροφίμων Ενότητα 5: Στοιχεία Βιοχημικής Μηχανικής (1/2), 1.5ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων Διδάσκων: Δρ. Σεραφείμ Παπανικολαου Μαθησιακοί Στόχοι Μικροβιακή κινητική (συνέχεια)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Οι οργανισμοί εξασφαλίζουν ενέργεια, για τις διάφορες λειτουργίες τους, διασπώντας θρεπτικές ουσίες που περιέχονται στην τροφή τους. Όμως οι φωτοσυνθετικοί

Διαβάστε περισσότερα