ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ για το Σήµα Ποιότητας QUALANOD για Ανοδίωση Αλουµινίου µε βάση το Θειϊκό Οξύ

Transcript

1 ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ για το Σήµα Ποιότητας QUALANOD για Ανοδίωση Αλουµινίου µε βάση το Θειϊκό Οξύ ΕΚ ΟΣΗ σε ισχύ από 1 η ΙΟΥΛΙΟΥ 2010 Η παρούσα έκδοση αντικαθιστά την προηγούµενη (15/9/2004) και περιλαµβάνει τις Αναθεωρήσεις 1-8. Μπορεί να συµπληρωθεί µε νέες Αναθεωρήσεις Μιχαλακοπούλου 41-43, ΑΘΗΝΑ Τηλ Fax info@aluminium.org.gr

2 Κύριες αλλαγές σε σχέση µε την έκδοση 2004 Οι παρακάτω Αναθεωρήσεις ενσωµατώθηκαν: Αναθεώρηση Νο 1: Αναθεωρηµένο Παράρτηµα VI Αξιολόγηση νέων προϊόντων και διεργασιών. Αναθεώρηση Νο 2: Νέο Παράρτηµα VIΙΙ Συνεχής Ανοδίωση ταινίας Αναθεώρηση Νο 3: Αντοχή στο φως. Αναθεώρηση Νο 4: ιαλύµατα για τον έλεγχο του σφραγίσµατος Αναθεώρηση Νο 5: Αρνητικά αποτελέσµατα στην δοκιµή τριβής Αναθεώρηση Νο 6: Αποσαφήνιση των διεργασιών σφραγίσµατος που απαιτούν έγκριση Αναθεώρηση Νο 7: Προδιαγραφές για την διαδικασία προσβολής Αναθεώρηση Νο 8: Κανόνες για την χρήση του λογοτύπου από τρίτους Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 1

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Γενικές πληροφορίες Μέθοδοι δοκιµών και απαιτήσεις Εµφάνιση και χρώµα ( σύµφωνα µε το ΕΝ ) Ορατές ατέλειες Υφή επιφάνειας Μέτρηση του πάχους ανοδίωσης Μη καταστρεπτικές δοκιµές Καταστρεπτικές µέθοδοι Μέθοδος διατησίας οκιµές ελέγχου ζεστού ή κρύου σφραγίσµατος Μέθοδος της κηλίδας σύµφωνα µε το ΕΝ Μέθοδος µε µέτρηση της ισοδύναµης αγωγιµότητας σύµφωνα µε το ΕΝ Μέθοδος της απώλειας µάζας µετά από εµβάπτιση σε διάλυµα χρωµο-φωσφορικού οξέως µε προηγούµενη επεξεργασία µε νιτρικό οξύ σύµφωνα µε το ΕΝ ( οκιµή απώλειας βάρους) οκιµή αντοχής στην τριβή Μέθοδος δοκιµής αντοχής στην τριβή σύµφωνα µε το Παράρτηµα IV οκιµή διαιτησίας (αναφοράς) Αντοχή στο φως Αντοχή σε αλατονέφωση οξικού άλατος σύµφωνα µε το ISO οκιµή εµβάπτισης σε Νιτρικό οξύ Προδιαγραφές εργασίας Συµφωνία µε τον πελάτη Υλικό Υφή επιφάνειας Κλάσεις πάχους Απόχρωση Καθαρισµός και συντήρηση Παράπονα Εξοπλισµός µονάδων ανοδίωσης Μπάνια Ψύξη του ηλεκτρολύτη Ανάδευση του ηλεκτρολύτη Θέρµανση Ηλεκτρική τροφοδοσία Μπάρες κρεµάσµατος ιεργασίες στις µονάδες ανοδίωσης Απαιτήσεις διεργασίας Ξεπλύµατα Προσβολή Ανοδίωση Υδροθερµικό (ζεστό) σφράγισµα Κρύος Εµποτισµός/Κρύο Σφράγισµα (CI-CS) βάσει του φθοριούχου νικελίου Ενδιάµεση θερµοκρασία σφραγίσµατος Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 2

4 3.4. Εργαστήριο και εξοπλισµός δοκιµών Εργαστήριο Όργανα για την µέτρηση του πάχους Όργανα και διαλύµατα για τον έλεγχο του σφραγίσµατος Συσκευές για τον έλεγχο των µπάνιων Εξοπλισµός για την δοκιµή αντοχής σε τριβή Προδιαγραφές για τον Εσωτερικό Έλεγχο Έλεγχος των µπάνιων προσβολής Έλεγχος των µπάνιων ανοδίωσης Έλεγχος της θερµοκρασίας των µπάνιων Ελεγχος του ph των µπάνιων σφραγίσµατος οκιµές για τον έλεγχο του σφραγίσµατος οκιµή της χρωστικής κηλίδας (σταγόνας) οκιµή της ισοδύναµης αγωγιµότητας οκιµή απώλειας βάρους Ελεγχος πάχους ανοδίωσης οκιµή αντοχής στην τριβή (βλέπε ) Έλεγχος της παραγωγής Ενδυνάµωση του εσωτερικού ελέγχου Επισήµανση των τελικών προϊόντων Σήµα ποιότητος σε µονάδες ανοδίωσης Απονοµή σήµατος ποιότητας Επιθεώρηση τελικών προϊόντων (P) Eπιθεώρηση εργαστηρίου και εξοπλισµού δοκιµών ειγµατοληψία Ορατές ατέλειες Μέτρηση πάχους Μη καταστρεπτική δοκιµή ελέγχου σφραγίσµατος (κηλίδα ή ισοδ. Αγωγιµότητα) Καταστρεπτική δοκιµή ελέγχου σφραγίσµατος (απώλεια βάρους) οκιµή αντοχής σε τριβή Επιθεώρηση εσωτερικού ελέγχου Επιθεώρηση του βιβλίου παραπόνων Επιθεώρηση εγκαταστάσεων και εξοπλισµού (Ι) Τελική αξιολόγηση για απονοµή σήµατος ποιότητας ιάγραµµα Α: ιαδικασία για την απόκτηση σήµατος ποιότητας Συµβόλαιο µε τον κάτοχο του σήµατος (ΕΕΑ) Επιθεωρήσεις επιτήρησης Ειδικοί κανόνες για επιθεωρήσεις τελικών προϊόντων Επαναληπτική αν η απώλεια βάρους είναι > από 30mg/dm Ειδικά µέτρα (αν η απώλεια βάρους είναι 45 mg/dm 2 ) Επιθεώρηση εγκαταστάσεων (Ι) Αξιολόγηση επιθεωρήσεων επιτήρησης ιάγραµµα Β : ιαδικασία για ανανέωση του σήµατος ποιότητας Πληροφόρηση, δικαίωµα προσφυγής του ανοδιωτή Εµπιστευτικότητα πληροφόρησης Αποστολή των αποτελεσµάτων Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 3

5 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Π ΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι : ΟΡΟΛΟΓΙΑ (για πληροφόρηση) Π ΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ α : Κανονισµός για την χρήση του σήµατος ποιότητας QUALANOD για ανοδίωση αλουµινίου µε βάση το θειϊκό οξύ (Απαιτήσεις).. 42 Π ΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ β : Χρήση του σήµατος ποιότητας (Απαιτήσεις) Π ΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ : είγµα Σύµβασης Φορέα Πιστοποίησης και εταιρείας που αφορά το σήµα Ποιότητας QUALANOD (για πληροφόρηση) Π ΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙV : οκιµή αντοχής στο τρίψιµο (Απαιτήσεις) Π ΑΡΑΡΤΗΜΑ V : Καθαρισµός και συντήρηση (για πληροφόρηση) Π ΑΡΑΡΤΗΜΑ VΙ : Έγκριση νέων προϊόντων και διεργασιών (Απαιτήσεις)51 Π ΑΡΑΡΤΗΜΑ VΙΙ : Κατάλογος σχετικών προτύπων Π ΑΡΑΡΤΗΜΑ VΙΙΙ : Συνεχής Ανοδίωση ταινίας (Απαιτήσεις) Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 4

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 5

7 1. Γενικές πληροφορίες Ο οργανισµός του σήµατος ποιότητας QUALANOD ιδρύθηκε το 1974 από διάφορες εθνικές ενώσεις µονάδων ανοδίωσης για αρχιτεκτονική χρήση µέσα από την Ευρωπαϊκή Ένωση Ανοδιωτών (EURAS)* σε συνεργασία µε την Ευρωπαϊκή Ένωση Μεταποιητών Αλουµινίου (EWAA)**. Αυτός ο οργανισµός που είναι κάτοχος του σήµατος ποιότητας είναι δεσµευµένος για την προώθηση της ποιότητας του ανοδιωµένου αλουµινίου και των κραµάτων του. * ESTAL τοµέας EURAS από το 1994 ** Ευρωπαϊκή Ενωση Αλουµινίου, EAA, από το 1982 Οι προδιαγραφές αυτές, που ακολουθούν το ΕΝ και τα σχετικά πρότυπα (βλέπε Παράρτηµα VII), είναι η βάση για την απονοµή του σήµατος ποιότητας QUALANOD και πρέπει να παρακολουθούνται από τους κατόχους των σηµάτων. Ειδική σηµασία πρέπει να δίνεται στα παρακάτω σηµεία: Υποχρεώσεις των µονάδων ανοδίωσης Οι Κανονισµοί για την χρήση του σήµατος ποιότητας QUALANOD δίνονται στο Παράρτηµα ΙΙ. Οι κάτοχοι του σήµατος Ποιότητος QUALANOD θα πρέπει να ακολουθούν τις Προδιαγραφές για την παραγωγή προϊόντων, εκτός αν ο ανοδιωτής και ο πελάτης συµφωνήσουν γραπτώς για εφαρµογή άλλης παραγωγικής διαδικασίας. Αυτό µπορεί να συµβεί µόνο για µη αρχιτεκτονική χρήση αλλά η µονάδα ανοδίωσης πρέπει σε κάθε περίπτωση να ακολουθεί το πρότυπο ΕΝ Σε αυτή την περίπτωση τα συγκεκριµένα κοµµάτια πρέπει να αναγνωρίζονται ξεκάθαρα. Οι υποχρεώσεις των ανοδιωτών δίνονται στις παραγράφους 2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 2.5, 3.1, 3.2, 3.3.1, 3.4, 4 και για την συνεχή ανοδίωση ταινίας στο Παράρτηµα VIII. Το αντικείµενο των επιθεωρήσεων δίνεται στο Κεφάλαιο 5. Κλάση πάχους Η κλάση πάχους του ανοδικού επιστρώµατος θα πρέπει να καθορίζεται από τον πελάτη. Εθνικά πρότυπα, η παράγραφος και ο ορισµός «Σηµαντική επιφάνεια» που δίνεται στο Παράρτηµα Ι των Προδιαγραφών, χρησιµοποιούνται σαν κριτήρια. Τιµές όπως 13 µε 17 µm ή 17 µε 23 µm δεν είναι σύµφωνες ούτε µε τις Προδιαγραφές, ούτε µε το Ευρωπαϊκό Πρότυπο. ιαµόρφωση µετά την ανοδίωση Κάθε παραµόρφωση µετά την ανοδίωση µπορεί να καταστρέψει το ανοδικό επίστρωµα και προκαλεί µείωση της αντοχής του σε αυτά τα σηµεία, που εξαρτάται από τον βαθµό µορφοποίησης. Η επίδραση στο αισθητικό αποτέλεσµα µπορεί να είναι πιο διακριτό σε εξωτερικές εφαρµογές και σε χρωµατιστά προϊόντα. Αναγνώριση ελεγχθέντων κοµµατιών Ο ανοδιωτής πρέπει να υποδεικνύει στον επιθεωρητή τα κοµµάτια που έχουν περάσει από τον εσωτερικό ποιοτικό έλεγχο. Τα αποθηκευµένα κοµµάτια, που είναι έτοιµα για φόρτωση ή αυτά που είναι συσκευασµένα, θεωρούνται ότι έχουν υποστεί τον εσωτερικό έλεγχο. Υπεργολαβία Αν ένας ανοδιωτής, κάτοχος του σήµατος ποιότητας, αναθέσει την παραγγελία ή µέρος µιας παραγγελίας ενός πελάτη σε άλλον ανοδιωτή, τότε και ο ανοδιωτής- υπεργολάβος πρέπει να είναι κάτοχος του σήµατος ποιότητας. Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 6

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΜΕΘΟ ΟΙ ΟΚΙΜΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 7

9 2. Μέθοδοι δοκιµών και απαιτήσεις Τα ανοδιωµένα προϊόντα αλουµινίου ενός ανοδιωτή κατόχου του σήµατος ποιότητας QUALANOD, πρέπει να συµµορφώνονται µε τις απαιτήσεις για ορατές ατέλειες, πάχος ανοδικού επιστρώµατος, ποιότητας σφραγίσµατος, αντοχής στην τριβή και αντοχής στο φως όπως περιγράφονται στις παραγράφους 2.1, 2.2, 2.3, 2.4 και 2.5 αντίστοιχα Εµφάνιση και χρώµα ( σύµφωνα µε το ΕΝ ) Αυτή η παράγραφος καθορίζει τις απαιτήσεις για τις ορατές ατέλειες και για το πως πρέπει να αξιολογούνται η εµφάνιση και το χρώµα Ορατές ατέλειες Τα ανοδιωµένα κοµµάτια πρέπει να µην έχουν ορατές ατέλειες στην σηµαντική επιφάνεια/ες όταν εξετάζονται από απόσταση που συµφωνείται µεταξύ των ενδιαφεροµένων. Όταν δεν υπάρχει τέτοια συµφωνία ισχύουν οι παρακάτω ελάχιστες αποστάσεις: 5 µέτρα (για εξωτερικές αρχιτεκτονικές εφαρµογές), 3 µέτρα (για εσωτερικές αρχιτεκτονικές εφαρµογές), 0,5 µέτρο (για διακοσµητικές εφαρµογές). Εάν το ζητήσει ο πελάτης, η θέση/εις και το µέγιστο µέγεθος των σηµείων επαφής πρέπει να συµφωνηθεί µεταξύ του ανοδιωτή και του πελάτη Υφή επιφάνειας Η συγκριτική αξιολόγηση της εµφάνισης πρέπει να γίνεται είτε οπτικά είτε για λόγους ελέγχου παραγωγής µε την χρήση οργάνων αν αυτό είναι δυνατόν. Το ανοδιωµένο αλουµίνιο έχει την ιδιότητα της διπλής ανάκλασης από τις επιφάνειες του ανοδικού επιστρώµατος και του µετάλλου βάσης. Έτσι για µια συγκριτική οπτική αξιολόγηση, δείγµατα ή εξαρτήµατα πρέπει να τοποθετούνται στο ίδιο επίπεδο και να παρατηρούνται από µια συνηθισµένη πρακτικά απόσταση µε την φορά της επεξεργασίας (κατεύθυνση έλασης, διέλασης ή µηχανικής επεξεργασίας) πάντα την ίδια. Πρέπει να εξετάζονται από µια ελάχιστη απόσταση όπως ορίζεται στην παράγραφο Όταν τα προϊόντα πρόκειται να χρησιµοποιηθούν υπό συνθήκες φυσικού φωτισµού, εκτός αν συµφωνείται διαφορετικά, τα δείγµατα ή εξαρτήµατα πρέπει να συγκρίνονται στο διάχυτο φυσικό φως που προέρχεται από βόρειο προσανατολισµό. Αν τα προϊόντα πρόκειται να χρησιµοποιηθούν υπό τεχνητό φως, ο φωτισµός αυτός πρέπει να χρησιµοποιηθεί για την σύγκριση και µια πηγή διάχυτου φωτισµού πρέπει να τοποθετείται επάνω και πίσω από τον παρατηρητή. Για την υφή της επιφανείας, πρέπει να πραγµατοποιείται µέτρηση µε όργανα σύµφωνα µε τις απαιτήσεις των ΕΝ , -12, -13 ή 14, ανάλογα µε το φινίρισµα του προϊόντος. Πρέπει να δίνεται προσοχή σε οποιαδήποτε εξάρτηση της µέτρησης από τον προσανατολισµό του δείγµατος (κατεύθυνση εργασίας) και να καθορίζονται σχετικές διαδικασίες χειρισµού. Για παράδειγµα η στιλπνότητα πρέπει να µετράται τοποθετώντας το δείγµα σε επαφή µε το όργανο, έτσι ώστε το επίπεδο πρόσπτωσης και ανάκλασης να είναι παράλληλο µε την κατεύθυνση επεξεργασίας του µετάλλου Μέτρηση του πάχους ανοδίωσης Η παράγραφος αυτή προσδιορίζει το πως θα µετράται το πάχος του ανοδικού επιστρώµατος και ποιες είναι οι απαιτήσεις για κλάσεις πάχους. Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 8

10 Μη καταστρεπτικές δοκιµές α) Μέτρηση µε µέθοδο δινορρευµάτων σύµφωνα µε το πρότυπο ΕΝ ISO Είναι η συνήθης µέθοδος για την µέτρηση πάχους. Σε περίπτωση διαφωνίας, πρέπει να χρησιµοποιείται η δοκιµή διατησίας (βλέπε 2.2.3). ιαδικασία Σε κάθε κοµµάτι που πρόκειται να ελεγχθεί το πάχος θα πρέπει να εξεταστεί σε τουλάχιστον 5 διαφορετικά σηµεία (0,5 cm 2 ), εκτός αν το µέγεθος του κοµµατιού δεν το επιτρέπει, µε 3-5µετρήσεις σε κάθε σηµείο. Ο µέσος όρος των µετρήσεων σε κάθε σηµείο δίνει την τιµή µετρήσεως του σηµείου που εµφανίζεται στην έκθεση επιθεώρησης. Για κάθε κοµµάτι, πρέπει να υπολογίζεται ο µέσος όρος των 5 µετρήσεων, δίνοντας τον µέσο όρο πάχους. Σηµείο µέτρησης 0.5cm 2 Απλή µέτρηση Q 5 σηµεία µέτρησης το ελάχιστο ανά διατοµή, πάνω στην σηµαντική επιφάνεια Ο µέσος όρος των 3-5 απλών µετρήσεων δίνει την τιµή µέτρησης σε ένα σηµείο µέτρησης Q Q. Q Q Απαιτήσεις Η µέση τιµή πάχους που εκφράζεται σε µm, πρέπει να είναι τουλάχιστον ίση µε την κλάση πάχους. Καµία από τις µετρηθείσες τιµές σε οποιοδήποτε σηµείο µέτρησης δεν πρέπει είναι µικρότερη από το 80% της κλάσης πάχους. ιαφορετικά η δοκιµή εκλαµβάνεται ως µη αποδεκτή. Παραδείγµατα για την εκτίµηση του αποτελέσµατος (κλάση πάχους 20) Παράδειγµα 1 Μετρήσεις σε µm : 20, 22, 23, 21, 20 (Μ.όρος 21,2) Το δείγµα αυτό είναι τέλειο Παράδειγµα 2 Μετρήσεις σε µm : 20, 23, 22, 22, 18 (Μ.όρος 21,0) Αυτό το δείγµα είναι καλό, διότι ο µέσος όρος πάχους του κοµµατιού είναι µεγαλύτερος των 20 µm και καµία µέτρηση δεν είναι κάτω των 16 µm (80% των 20 µm). Παράδειγµα 3 Μετρήσεις σε µm : 18, 20, 19, 20, 18 (Μ.όρος 19,0) Αυτό το δείγµα δεν είναι αποδεκτό γιατί ο µέσος όρος πάχους του κοµµατιού είναι µικρότερος των 20 µm και θα εκλαµβάνεται σαν εκτός προτύπου σύµφωνα µε τον πίνακα Παράδειγµα 4 Μετρήσεις σε µm : 20, 24, 22, 22, 15 (Μ.όρος 20,6) Το δείγµα αυτό δεν είναι αποδεκτό παρ όλο που ο µέσος όρος πάχους του κοµµατιού υπερβαίνει τα 20 µm, γιατί µια µέτρηση είναι κάτω των 16 µm (80% των 20 µm). Εποµένως, σ'αυτή την περίπτωση, τα αποτελέσµατα του ελέγχου δεν είναι ικανοποιητικά για την µονάδα ανοδίωσης. β) Μέτρηση µε µικροσκόπιο διχασµένης δέσµης σύµφωνα µε το ΕΝ Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 9

11 Καταστρεπτικές µέθοδοι α) Μικροσκοπική µέθοδος εγκάρσιας τοµής, σύµφωνα µε το πρότυπο ΕΝ ISO β) Σταθµική µέθοδος σύµφωνα µε το πρότυπο ΕΝ Μέθοδος διατησίας Η µικροσκοπική µέθοδος εγκάρσιας τοµής (EN ISO 1463), πρέπει να χρησιµοποιείται σε περίπτωση διαιτησίας οκιµές ελέγχου ζεστού ή κρύου σφραγίσµατος Η παράγραφος αυτή προδιαγράφει τις δοκιµές που πρέπει να χρησιµοποιούνται για την αξιολόγηση της ποιότητας σφραγίσµατος καθώς και τα σχετικά κριτήρια για αποδεκτή επίδοση. Σε περιπτώσεις όπου χρησιµοποιούνται πρόσθετα στα µπάνια σφραγίσµατος για την πρόληψη βρωµιάς, ειδική προσοχή πρέπει να δίνεται στην δοκιµή διαιτησίας και στα αποτελέσµατα της δοκιµής απώλειας βάρους και αν είναι δυνατόν στην δοκιµή κηλίδας Μέθοδος της κηλίδας σύµφωνα µε το ΕΝ Οι µετρήσεις µε τιµές 0-2 της κλίµακας του προτύπου πρέπει να θεωρούνται αποδεκτές. Οι τιµές 3-5 πρέπει να θεωρούνται µη-αποδεκτές. Η δοκιµή αυτή πρέπει να γίνεται πάντα στο κοµµάτι µε το µικρότερο πάχος. Η µέθοδος αυτή είναι λιγότερο αποδοτική για σφράγισµα µε άλατα νικελίου ή και κοβαλτίου όπως επίσης και αν υπάρχουν οργανικά πρόσθετα στο µπάνιο σφραγίσµατος. Η µέθοδος αυτή είναι ακατάλληλη για έγχρωµο ανοδιωµένο αλουµίνιο Μέθοδος µε µέτρηση της ισοδύναµης αγωγιµότητας σύµφωνα µε το ΕΝ H µέθοδος δεν συνίσταται για κράµατα που περιέχουν πάνω από 2% πυρίτιο, 1,5% Μαγγάνιο ή 3% µαγνήσιο και για τα ανοδικά επιστρώµατα που έχουν σφραγισθεί µε κρύο σφράγισµα. Το όριο, εκφρασµένο σε µs (µικροζήµενς), σε άχρωµα κοµµάτια, "αυτοχρωµατισµένα" και µε ηλεκτρολυτικό χρωµατισµό είναι: 400 όπου e= πάχος ανοδίωσης σε µm(µικρά) e Η µέθοδος δεν έχει εφαρµογή σε αντικείµενα µε ηλεκτρολυτικό χρωµατισµό µεσαίο καφέ, σκούρο καφέ και µαύρο, που ακόµη δεν έχει βρεθεί µια µη καταστρεπτική µέθοδος ελέγχου. Για τους χρωµατισµούς αυτούς µπορεί να χρησιµοποιηθεί η εξής διαδικασία για τον έλεγχο του υδροθερµικού σφραγίσµατος: Ο επιθεωρητής µετράει πρώτα την ισοδύναµη αγωγιµότητα της σχετικής παρτίδας. Στην συνέχεια στο κοµµάτι που διαπιστώθηκε η πιο υψηλή τιµή αγωγιµότητας εφαρµόζεται η µέθοδος διαιτησίας της απώλειας βάρους (2.3.3) Εάν τα αποτελέσµατα της µεθόδου διαιτησίας είναι ικανοποιητικά, τότε η παρτίδα είναι ικανοποιητική. ιαφορετικά, τα αποτελέσµατα της επιθεώρησης θεωρούνται µη ικανοποιητικά Μέθοδος της απώλειας µάζας µετά από εµβάπτιση σε διάλυµα χρωµοφωσφορικού οξέως µε προηγούµενη επεξεργασία µε νιτρικό οξύ σύµφωνα µε το ΕΝ ( οκιµή απώλειας βάρους) Αυτή είναι η δοκιµή διαιτησίας για την αξιολόγηση της ποιότητας σφραγίσµατος. Η µέγιστη επιτρεπτή απώλεια µάζας πρέπει να είναι : 30 mg/dm 2 Η δοκιµή θα πρέπει να διενεργείται σε κοµµάτια που παρουσιάζουν την µεγαλύτερη ισοδύναµη αγωγιµότητα στην παρτίδα που ελέγχεται ή στην περίπτωση του κρύου σφραγίσµατος στο κοµµάτι µε το µεγαλύτερο πάχος επιστρώµατος. Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 10

12 2.4. οκιµή αντοχής στην τριβή Η παράγραφος αυτή προδιαγράφει τις δοκιµές που πρέπει να χρησιµοποιούνται για την αξιολόγηση της αντοχής στην τριβή καθώς και τα σχετικά κριτήρια για αποδεκτή επίδοση Μέθοδος δοκιµής αντοχής στην τριβή σύµφωνα µε το Παράρτηµα IV Η δοκιµή βασίζεται στο πρότυπο BS 6161, Part 18:1991. Ειδικό γυαλόχαρτο, grade 00 πολύ λεπτό, πρέπει να είναι διαθέσιµο για την δοκιµή. Η ύπαρξη ενός πυκνού στρώµατος λευκής πούδρας δείχνει ότι το ανοδικό επίστρωµα είναι µαλακότερο της επιφάνειας τριβής του γυαλόχαρτου και στην περίπτωση αυτή το προς έλεγχο δοκίµιο πρέπει να απορριφθεί οκιµή διαιτησίας (αναφοράς) Σε περίπτωση διαφοράς, τα δείγµατα πρέπει να ελεγχθούν χρησιµοποιώντας το ΕΝ Abrasive Wheel Test Method. είγµατα που έχουν Wear Index κάτω από 1.4 θα πρέπει να θεωρούνται ικανοποιητικά Αντοχή στο φως ISO 2135 Για εξωτερικές εφαρµογές, η τιµή πρέπει να φθάνει ή να ξεπερνά το µέγεθος 8 στην διεθνή κλίµακα «blue scale». Σηµειώνεται ότι έχει αποδειχτεί ότι ηλεκτρολυτικά χρωµατισµένο ανοδιωµένο αλουµίνιο ικανοποιεί αυτήν την προδιαγραφή Αντοχή σε αλατονέφωση οξικού άλατος σύµφωνα µε το ΕΝ ISO 9227 ΕΝ ISO 9227 ( ιάρκεια δοκιµής 1000 ώρες) Η δοκιµή αυτή χρησιµοποιείται για την αξιολόγηση προϊόντων και διεργασιών που δεν περιλαµβάνονται στις Προδιαγραφές (βλέπε Παράρτηµα VI) οκιµή εµβάπτισης σε Νιτρικό οξύ Μέτρηση της απώλειας µάζας µετά από εµβάπτιση σε νιτρικό οξύ (24 ώρες σε 50% ΗΝΟ 3 (κατ όγκο) στους 20 ο C). Η δοκιµή αυτή χρησιµοποιείται για την αξιολόγηση προϊόντων και διεργασιών που δεν περιλαµβάνονται στις Προδιαγραφές (βλέπε Παράρτηµα VI). Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 11

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 12

14 3. Προδιαγραφές εργασίας 3.1. Συµφωνία µε τον πελάτη Η συµφωνία µεταξύ ανοδιωτή και πελάτη πρέπει να καθορίζει τα ακόλουθα: Υλικό Υφή επιφανείας Κλάση πάχους Απόχρωση Καθαρισµό και Συντήρηση Υλικό Οι Προδιαγραφές QUALANOD, έχουν εφαρµογή στο αλουµίνιο και τα κράµατα του. Τα συνήθως χρησιµοποιούµενα κράµατα για ανοδίωση είναι: σειρές 1000, 3000 και 5000 για προϊόντα έλασης και 6000 για προϊόντα διέλασης. Τα προϊόντα αυτά δεν έχουν την ίδια εµφάνιση µετά την ανοδίωση, καµιά φορά και το ίδιο κράµα. Γι αυτό το κράµα πρέπει να είναι καθορισµένο από τον πελάτη και οφείλει να πιστοποιεί ότι το υλικό ανταποκρίνεται στις αντίστοιχες προδιαγραφές και είναι κατάλληλο για να υποστεί ανοδίωση που ικανοποιεί τις απαιτήσεις του σήµατος ποιότητας. Και άλλα κράµατα µπορούν να χρησιµοποιηθούν, µετά από κοινή συµφωνία µεταξύ ανοδιωτή και πελάτη, όπου θα καθορίζεται γραπτώς η κλάση πάχους ανοδίωσης και η µέθοδος σφραγίσµατος. Κατάλληλα ειδικά κράµατα µπορούν να χρησιµοποιηθούν για την διαδικασία ανοδίωσης µε αυτοχρωµατισµό. «Ποιότητα ανοδίωσης» Για να παραχθεί ιδιαίτερο διακοσµητικό αποτέλεσµα ή ιδιαίτερη οµοιόµορφη εµφάνιση, πρέπει να χρησιµοποιούνται κράµατα ποιότητας ανοδίωσης. Αυτά, επιτυγχάνονται κάτω από ειδικές συνθήκες παραγωγής. Μέταλλο µε επιφάνεια µεγάλης στιλπνότητας Για την επίτευξη πολύ στιλπνών επιφανειών χρησιµοποιείται µέταλλο χηµικώς πολύ καθαρό. «Αυτοχρωµατιζόµενα κράµατα» σε λουτρό θειϊκού οξέος ή θειϊκού/οξαλικού οξέος Για να επιτευχθούν ορισµένοι χρωµατισµοί µπορούν να χρησιµοποιηθούν ειδικά κράµατα Υφή επιφάνειας Η εµφάνιση των τελικών προϊόντων εξαρτάται από την επιφανειακή επεξεργασία αµέσως πριν από την ανοδίωση. Η εµφάνιση αυτή και η προετοιµασία της επιφανειακής επεξεργασίας (ΕΝ ) και το δείγµα αναφοράς, πρέπει να συµφωνούνται µεταξύ του ανοδιωτή και του πελάτη. Οι απαιτήσεις για οµοιοµορφία στην εµφάνισή του τελικού προϊόντος εξαρτώνται από τις επιτρεπόµενες διακυµάνσεις στο κράµα, περιλαµβανοµένων των διακυµάνσεων που προέρχονται από την διαδικασία παραγωγής του µετάλλου και από τις παραλλαγές στην επεξεργασία από τον ανοδιωτή. Η έκταση των αποδεκτών διακυµάνσεων στην τελική εµφάνιση και οµοιοµορφία πρέπει να συµφωνείται χρησιµοποιώντας αντιπροσωπευτικά δείγµατα τα οποία έχουν το απαιτούµενο πάχος ανοδίωσης και είναι αποδεκτά και από τις δύο πλευρές. Επίσης η µέθοδος αξιολόγησης πρέπει να συµφωνείται και από τις δύο πλευρές. Πρέπει να σηµειωθεί ότι δεν είναι δυνατόν να καθορισθούν «πάνω» και «κάτω» όρια στην εµφάνιση εξαιτίας των πολλών διαφορετικών παραγόντων που υπεισέρχονται. Για παράδειγµα, παρόλο που η στιλπνότητα κυµαίνεται σε µια κλίµακα µέχρι το 100, είναι δυνατόν δείγµατα µε παραπλήσια στιλπνότητα να φαίνονται διαφορετικά στην οπτική αξιολόγηση. Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 13

15 Κλάσεις πάχους Τα ανοδικά επιστρώµατα κατατάσσονται µε ένα σύµβολο που αντιπροσωπεύει το πάχος σε µικρά (1µm = 1 χιλιοστό χιλιοστοµέτρου) στην σηµαντική επιφάνεια. Υπάρχουν οι ακόλουθες κλάσεις πάχους: Κλάση 5 µέσο ελάχιστο πάχος 5 µm Κλάση 10 µέσο ελάχιστο πάχος 10 µm Κλάση 15 µέσο ελάχιστο πάχος 15 µm Κλάση 20 µέσο ελάχιστο πάχος 20 µm Κλάση 25 µέσο ελάχιστο πάχος 25 µm Η κλάση πάχους πρέπει να καθορίζεται από τον πελάτη. Για αρχιτεκτονικές εφαρµογές, εξαρτάται από τα εθνικά πρότυπα και την φύση του διαβρωτικού περιβάλλοντος σύµφωνα µε τα οποία: Εσωτερικοί χώροι τουλάχιστον κλάση 5 Εξωτερικοί χώροι τουλάχιστον κλάση Απόχρωση Η απόχρωση των χρωµατισµένων-ανοδιωµένων προϊόντων αλουµινίου πρέπει να συµφωνείται µεταξύ του ανοδιωτή και του πελάτη. Τα επιτρεπόµενα όρια διακύµανσης της απόχρωσης πρέπει να καθορίζονται µε την βοήθεια µιας σειράς δειγµάτων αναφοράς που είναι αποδεκτά από τον πελάτη και τον ανοδιωτή. Επιπλέον η µέθοδος αξιολόγησης πρέπει να συµφωνείται και από τις δυο πλευρές Καθαρισµός και συντήρηση Ένα απλό πρόγραµµα συντήρησης βασισµένο σε µια σωστή εκτίµηση των τοπικών συνθηκών εξασφαλίζει µακροχρόνια αντοχή στα ανοδιωµένα αρχιτεκτονικά κοµµάτια µε λογικό κόστος συντήρησης. Λεπτοµερής περιγραφή δίδεται στο Παράρτηµα V Παράπονα Οποιοδήποτε παράπονο πελάτη προς ανοδιωτή πρέπει να γίνεται γραπτώς. Ο ανοδιωτής πρέπει να διαθέτει βιβλίο παραπόνων πελατών στο οποίο θα αναγράφει και τις ενέργειες που έκανε (βλέπε ). Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 14

16 3.2. Εξοπλισµός µονάδων ανοδίωσης Η παράγραφος αυτή περιλαµβάνει απαιτήσεις για τις µονάδες ανοδίωσης µε άδεια Μπάνια Υλικά και Επένδυση Τα υλικά και / ή οι επενδύσεις των λεκανών (µπάνιων) θα πρέπει να είναι σωστά επιλεγµένα ώστε να µην αλλοιώνουν την σύνθεση των διαλυµάτων. υναµικότητα και σχεδιασµός των µπάνιων Η δυναµικότητα των λεκανών (µπάνιων) ανοδίωσης θα πρέπει να είναι σε ακριβή αναλογία µε τον αριθµό των amperes που διατίθενται από την εγκατάσταση έτσι ώστε να µπορεί να επιτευχθεί η αναγκαία πυκνότητα του ρεύµατος και να µπορεί να κρατηθεί η προκαθορισµένη θερµοκρασία Ψύξη του ηλεκτρολύτη υναµικότητα ψυκτικού συστήµατος Η δυναµικότητα του ψυκτικού συστήµατος που χρησιµοποιείται, θα πρέπει να επιτρέπει την απαγωγή της συνολικής ποσότητας των θερµίδων που ελευθερώνονται κατά την διάρκεια της ανοδίωσης. Ο ρυθµός απαγωγής θα πρέπει να είναι ίδιος µε τον ρυθµό παραγωγής των θερµίδων αυτών ακόµη και όταν η εγκατάσταση λειτουργεί µε τη µέγιστη ηλεκτρική ισχύ. Η θερµότητα που παράγεται σε Θερµίδες/ώρα στην θερµοκρασία λειτουργίας σε µια κανονική ανοδίωση είναι περίπου : 0,86 x Ι x (V+3) = K όπου: Ι = Μέγιστη ένταση σε Amperes V = Μέγιστη τάση σε Volts K = υναµικότητα ψύξης σε Kcal/h Για τον υπολογισµό της αναγκαίας ισχύος, θα πρέπει να λαµβάνονται υπόψη και οι συνθήκες περιβάλλοντος Ανάδευση του ηλεκτρολύτη Η σχετική µε το φορτίο για ανοδίωση κίνηση του ηλεκτρολύτη θα πρέπει να είναι ικανή να απάγει τις παραγόµενες θερµίδες, στην επιφάνεια του αλουµινίου κατά την διαδικασία της ανοδίωσης. Η ανάδευση µε χρήση πεπιεσµένου αέρα είναι πολύ σηµαντική στα µπάνια της διεργασίας. Η ανάδευση είναι ένας ζωτικός παράγων ελέγχου της θερµοκρασίας του ηλεκτρολύτη στην περιοχή των κοµµατιών και σε επιφάνειες όπου η ανάδευση είναι δύσκολη. Η ανεπαρκής ανάδευση έχει σαν αποτέλεσµα την κακή ποιότητα του ανοδικού επιστρώµατος. Μια ελάχιστη ροή 5 m 3 /h/m 2 επιφανείας του λουτρού θα πρέπει να χρησιµοποιείται (µετρούµενη µε ροόµετρο). Συνίσταται η τιµή των 12 m 3 /h/m 2 επιφάνειας του λουτρού. Ο πεπιεσµένος αέρας πρέπει να δηµιουργεί µια σταθερή και οµοιογενή ανάδευση του ηλεκτρολύτη σε όλη την επιφάνεια του µπάνιου. Γι' αυτό οι καλύτερες συνθήκες ανάδευσης επιτυγχάνονται µε την χρήση µεγάλου όγκου και χαµηλής πίεσης αέρα µέσω φυσητήρα αντί του αεροσυµπιεστή. Στην περίπτωση που χρησιµοποιείται αεροσυµπιεστής θα πρέπει να επιλέγεται η σωστή διάµετρος των σωληνώσεων και να ρυθµίζονται οι οπές. Η ανάδευση, µε ανακυκλοφορία του ηλεκτρολύτη µέσω µιας αντλίας δεν είναι αρκετή για να εξασφαλίσει τον σωστό έλεγχο της θερµοκρασίας του λουτρού. Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 15

17 Θέρµανση υναµικότητα θέρµανσης Η δυναµικότητα θέρµανσης των µπάνιων θα πρέπει να έχει προβλεφθεί σε συνάρτηση µε τις αναγκαίες θερµοκρασίες για τις διάφορες επεξεργασίες που προβλέπονται από την διαδικασία της ανοδίωσης. Ιδιαίτερα, η θερµοκρασία των µπάνιων υδροθερµικού σφραγίσµατος, θα πρέπει να µπορεί να διατηρείται στους 96 ο C τουλάχιστον, καθ' όλη την διάρκεια της διεργασίας του σφραγίσµατος Ηλεκτρική τροφοδοσία Ο ηλεκτρικός εξοπλισµός και η ηλεκτρική εγκατάσταση (ανορθωτές και αγωγοί) πρέπει να ικανά ώστε να επιτυγχάνονται η απαιτούµενη πυκνότητα ρεύµατος για ένα φορτίο ανταποκρινόµενο στην µέγιστη ένταση των εγκατεστηµένων ανορθωτών. Ρύθµιση Τάσης Η τάση του συνεχούς ρεύµατος θα πρέπει να µπορεί να ρυθµίζεται µε βήµατα όχι µεγαλύτερα από 0,5 volt. Η ταχύτητα ρύθµισης της τάσης δεν είναι κρίσιµος παράγων αλλά ένας βραδύς ρυθµός πτώσης της τάσης στο τέλος του κύκλου εργασίας οδηγεί στην προσβολή του επιστρώµατος ανοδίωσης. Οργανα µέτρησης Το βολτόµετρο και Αµπερόµετρο, θα πρέπει να επιτρέπουν την ανάγνωση µε προσέγγιση 2% για την τάση και 5% για την ένταση της συνολικής κλίµακας. Τα όργανα µέτρησης θα πρέπει να είναι της κατηγορίας ακριβείας 1,5% της συνολικής κλίµακας, και θα πρέπει να ελέγχονται δυο φορές το έτος. Μεγάλη προσοχή δίδεται στις µετρήσεις του αµπερόµετρου ώστε να βεβαιωθούµε ότι το όργανο µετράει την πραγµατική µέση ένταση, όταν χρησιµοποιούνται γεννήτριες µε περίπλοκες µορφές κύµατος του ανορθωµένου ρεύµατος. Η εφαρµογή της σωστής πυκνότητας έντασης είναι απαραίτητη και εποµένως η εξασφάλιση της σωστής µέτρησης της έντασης µε το αµπερόµετρο. Επαφές Η επαφή µεταξύ της µπάρας κρεµάσµατος των αντικειµένων και του ζεύγους των αγωγών, δεν θα πρέπει να προκαλεί πτώση της τάσης περισσότερη από 0,3 volt και η θερµοκρασία δεν θα πρέπει να είναι πάνω από 30 ο C από την θερµοκρασία του περιβάλλοντος Μπάρες κρεµάσµατος ιατοµή των µπαρών κρεµάσµατος Οι αλουµινένιες µπάρες-υποστηρίγµατα όπου κρεµάµε τα προφίλ αλουµινίου και που εµβαπτίζονται στον ηλεκτρολύτη, θα πρέπει να έχουν µια διατοµή µεγαλύτερη από 0,2mm 2 /amp.h χρήση µπαρών από τιτάνιο, που παρουσιάζει µεγαλύτερη ηλεκτρική αντίσταση, απαιτεί µεγαλύτερες διατοµές. Επαφές Οι επαφές θα πρέπει να είναι ικανές σε αριθµό και σε διαστάσεις, για την οµοιόµορφη κατανοµή του ρεύµατος σε όλα τα κοµµάτια του φορτίου και σε όλη την επιφάνεια του ίδιου κοµµατιού. Το δε σφίξιµο των επαφών θα πρέπει να είναι δυνατό ώστε να αποφεύγεται η οξείδωση των σηµείων επαφής και να αποτρέπεται κάθε κίνηση των κοµµατιών κατά την ηλεκτρόλυση. ιάταξη φορτίου Η διάταξη του φορτίου στις µπάρες κρεµάσµατος πρέπει να είναι τέτοια ώστε να µην υπάρχουν ανοµοιοµορφίες στο ανοδικό επίστρωµα σε όλο το φορτίο. Αν η διάταξη είναι πυκνή χωρίς την τοποθέτηση καθόδων στα ενδιάµεσα των σειρών τότε µπορεί να αυξηθεί η ανοµοιογένεια του πάχους επιστρώµατος ανοδίωσης των κοµµατιών. Συνίστανται συστήµατα µε κεντρικές καθόδους ανάµεσα στις σειρές. Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 16

18 3.3. ιεργασίες στις µονάδες ανοδίωσης Η παράγραφος αυτή περιλαµβάνει συστάσεις κυρίως προς τους κατόχους σηµάτων για το πως να λειτουργούν τις µονάδες ανοδίωσης. Σε κάθε περίπτωση υπάρχουν και µερικές απαιτήσεις (βλέπε 3.3.1) Απαιτήσεις διεργασίας εν πρέπει να χρησιµοποιούνται διαδικασίες σφραγίσµατος µε διαφορετικές αρχές από αυτές του υδροθερµικού σφραγίσµατος και του κρύου εµποτισµού, εκτός αν έχουν ελεγχθεί σύµφωνα µε το Παράρτηµα VI και έχουν εγκριθεί από την QUALANOD. Οι οδηγίες των προµηθευτών χρωστικών υλών, διαδικασιών ηλεκτρολυτικού χρωµατισµού και εγκεκριµένων διαδικασιών ενδιάµεσης θερµοκρασίας πρέπει να ακολουθούνται. Οι οδηγίες των προµηθευτών των χρωστικών υλών, ως προς την θερµοκρασία, την τιµή του ph του µπάνιου βαφής και τον χρόνο εµβάπτισης πρέπει να τηρούνται ανάλογα µε την χρωστική ύλη που χρησιµοποιείται. Οµοίως, για διαδικασίες ηλεκτρολυτικού χρωµατισµού θα πρέπει ακολουθούνται οι πρακτικές που συνιστώνται από τους προµηθευτές. Τα ενδιάµεσης θερµοκρασίας συστήµατα σφραγίσµατος πρέπει να χρησιµοποιούνται σύµφωνα µε τις γραπτές οδηγίες του προµηθευτή που έχουν εγκριθεί από την QUALANOD. Για τα κοµµάτια µε χρωµατισµό, οι µονάδες ανοδίωσης πρέπει να χρησιµοποιούν χρωστικές ύλες µε θετικά αποτελέσµατα στην δοκιµή αντοχής στο φως (βλέπε 2.5). Για εξωτερικές χρήσεις, προς το παρόν δεν µπορεί να δοθεί σήµα ποιότητος σε αντικείµενα µαύρου χρώµατος που γίνεται µε την χρήση αλάτων χαλκού. Στην περίπτωση που χρησιµοποιούνται πρόσθετα στο µπάνιο σφραγίσµατος, τα συστατικά που χρησιµοποιούνται και οι συνθήκες χρήσης τους πρέπει να καθορίζονται γραπτώς και να παρουσιάζονται στον ελεγκτή για να µπορεί να διαπιστώσει την καλή τους εφαρµογή. Τα προϊόντα αλουµινίου πριν και µετά την ανοδίωση, θα πρέπει να τοποθετούνται µακριά από τις εγκαταστάσεις της ανοδίωσης. Ο χώρος αυτός πρέπει να προστατεύεται από υγρασίες και άλλους ρύπους. Όλα τα ανοδιωµένα κοµµάτια για αποθήκευση, πρέπει να επισηµαίνονται µε την κατηγορία του πάχους Ξεπλύµατα Πρέπει να προβλέπεται ένα πολύ καλό ξέπλυµα µετά από κάθε φάση κύριας διεργασίας (προεργασία της επιφάνειας, ανοδίωση, χρωµατισµός). Σε ορισµένες διεργασίες επιβάλλεται πολλαπλό ξέπλυµα. Αυτό ισχύει ιδίως στο ξέπλυµα µετά την ανοδίωση, διότι το πρώτο ξέπλυµα είναι συνήθως πολύ όξινο και χρειάζεται ένα δεύτερο ξέπλυµα πριν τον χρωµατισµό και το σφράγισµα. Τα ανοδιωµένα κοµµάτια δεν πρέπει να µένουν πάνω από 1-2 λεπτά στο όξινο ξέπλυµα, διότι αν µείνουν επί µεγάλο χρονικό διάστηµα σε όξινα νερά ξεπλύµατος, το όξινο περιβάλλον έχει σαν αποτέλεσµα την προσβολή του ανοδικού επιστρώµατος Προσβολή Η διαδικασία προσβολής και η µεταλλουργία του αλουµινίου είναι σηµαντικά για την παραγωγή της απαιτούµενης εµφάνισης του ανοδιωµένου προϊόντος. Έτσι για να επιτευχθεί σταθερότητα και οµοιοµορφία σε υψηλό βαθµό είναι σηµαντικό να ελέγχεται η διαδικασία προσβολής. Ο ανοδιωτής πρέπει να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες του προµηθευτή χηµικών για προσβολή και όπου υπάρχουν του προµηθευτή ηµιτελικών προϊόντων. Σε περίπτωση απουσίας ολοκληρωµένων οδηγιών ο ανοδιωτής πρέπει να λαµβάνει τα ειδικά µέτρα που αναφέρονται παρακάτω. Για να επιτευχθεί ένα σταθερό προϊόν, είναι απαραίτητο να ελέγχονται µε αυστηρές ανοχές οι συγκεντρώσεις του ελεύθερου υδροξειδίου του νατρίου (σόδας), του αλουµινίου και κάθε πρόσθετου, όπως και η θερµοκρασία του διαλύµατος. Η σύσταση του διαλύµατος µπορεί να ελεγχθεί αποτελεσµατικά χρησιµοποιώντας ένα κρυσταλλωτή (κροκιδωτικό) για την συνεχή ανανέωση του διαλύµατος ή χρησιµοποιώντας µια προσβολή «µακράς διαρκείας» όπου οι µάζες των εισερχοµένων και εξερχοµένων υλικών στο διάλυµα είναι σε ισορροπία. Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 17

19 Κατά την διάρκεια της προσβολής, το αλουµίνιο υφίσταται απώλεια µάζας µε σταθερό ρυθµό και η στιλπνότητα πέφτει µε ένα πτωτικό ρυθµό. Μετά από κάποιο χρόνο που εξαρτάται από τις συνθήκες προσβολής, επιτυγχάνεται ένα περίπου σταθερό επίπεδο στιλπνότητας. Οι ανοδιωτές πρέπει να προσδιορίσουν πότε συµβαίνει αυτό για τις συνθήκες προσβολής της µονάδας τους και να καθορίσουν ανάλογα τον χρόνο επεξεργασίας. Αυτό κάνει την διεργασία πολύ πιο ελεγχόµενη και µειώνει την µη σταθερότητα του προϊόντος (ως προς την εµφάνιση), η οποία µπορεί να προκαλείται από όχι καλή επαναληψιµότητα του χρόνου προσβολής, υπερβολικού χρόνου απορροής µετά την έξοδο του φορτίου από το µπάνιο προσβολής και υπερβολικό ξέπλυµα µε σχετικά υψηλές τιµές ph Ανοδίωση Αυτή η παράγραφος δίνει της κατευθυντήριες γραµµές για τις συνθήκες µιας τυπικής ανοδίωσης µε ζεστό ή κρύο σφράγισµα. Άλλοι ηλεκτρολύτες ή άλλες συνθήκες µπορούν να χρησιµοποιούνται µε την προϋπόθεση ότι η ποιότητα ανοδίωσης να είναι τουλάχιστον ισοδύναµη µε αυτή που επιτυγχάνεται ακολουθώντας τις προδιαγραφές. Ηλεκτρολύτης Θειϊκού οξέως Η συγκέντρωση σε ελεύθερο H 2 SO 4 να µην υπερβαίνει τα 200 gr/l και να διατηρείται µε απόκλιση ±10 gr/l από την επιλεγµένη τιµή. Η περιεκτικότητα σε αλουµίνιο (Al) να µην υπερβαίνει τα 20 gr/l και να διατηρείται κατά προτίµηση µεταξύ 5 και 15 gr/l. Η περιεκτικότητα σε χλωριόντα (Cl ) να µην υπερβαίνει τα 100 mg/l. Η συγκέντρωση του θειϊκού οξέος είναι κρίσιµη µόνο στην περίπτωση υψηλής θερµοκρασίας ανοδίωσης. Η µεγάλη συγκέντρωση οξέος ελαττώνει την απαιτούµενη τάση ανοδίωσης (περίπου 0.04 V/g/l H 2 SO 4 ). Αλλά οι µεγάλες συγκεντρώσεις οξέος έχουν σαν αποτέλεσµα την µεγαλύτερη κατανάλωση θειϊκού οξέος. Οι χαµηλές περιεκτικότητες σε αλουµίνιο αυξάνουν την ευαισθησία του επιστρώµατος στις υψηλές θερµοκρασίες του λουτρού. Η αύξηση της περιεκτικότητας αλουµινίου ανεβάζει την απαιτούµενη τάση ανοδίωσης (περίπου 0.2V/g/l/ αλουµινίου). Η παρουσία χλωριόντων στο µπάνιο ανοδίωσης δηµιουργεί κρατήρες κατά την διάρκεια της ανοδίωσης και οδηγεί στην µείωση της ανθεκτικότητας του προϊόντος στις καιρικές συνθήκες. Ηλεκτρολύτης Θειϊκού-Οξαλικού οξέως Η συγκέντρωση ελεύθερου H 2 SO 4 δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 200 gr/l και πρέπει να διατηρείται µε απόκλιση ±10 gr/l από την επιλεγµένη τιµή. Η συγκέντρωση οξαλικού οξέος(c00h) 2 πρέπει να είναι τουλάχιστον 7gr/l. εν υπάρχει πλεονέκτηµα ή µειονέκτηµα για συγκεντρώσεις <10gr/l. Η προσθήκη 5g/l οξαλικού οξέος δεν είναι αρκετή. Η αύξηση της συγκέντρωσης οξαλικού οξέος βελτιώνει την ποιότητα του επιστρώµατος. Η µεγάλη συγκέντρωση οξαλικού οξέος, πάνω από 15gr/l δεν προσφέρει καµία βελτίωση, αντίθετα αυξάνει το κόστος παραγωγής. Η περιεκτικότητα σε αλουµίνιο (Al), δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 20gr/l και να διατηρείται κατά προτίµηση µεταξύ 5 και 15 gr/l. Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 18

20 Θερµοκρασία του µπάνιου Θειϊκού οξέως Η επιλεγµένη θερµοκρασία πρέπει να διατηρείται µε απόκλιση ±1,5 o C ανεξάρτητα από τον όγκο του φορτίου. Η µέγιστη αποδεκτή διαφορά θερµοκρασίας στο µπάνιο γύρω από τα προς ανοδίωση κοµµάτια πρέπει να είναι 2 o C και µέσα στα επιτρεπτά όρια. Κλάση πάχους Θερµοκρασία 5 και C 15, 20 και C Η θερµοκρασία που προδιαγράφεται αντιπροσωπεύει την µέγιστη τιµή οποιαδήποτε στιγµή και σε οποιοδήποτε σηµείο του ηλεκτρολύτη κατά την διαδικασία ανοδίωσης. Η θερµοκρασία του ηλεκτρολύτη ανοδίωσης είναι ο σοβαρότερος παράγοντας που επηρεάζει την ποιότητα το επιστρώµατος ανοδίωσης. Η υπερθέρµανση που προκύπτει από την κακή ρύθµιση, την ανεπαρκή ανάδευση ή το κακό δέσιµο είναι η αιτία των περισσοτέρων προβληµάτων που παρουσιάζονται στην ποιότητα ανοδίωσης. Θερµοκρασία του µπάνιου Θειϊκού-Οξαλικού οξέως Η επιλεγµένη θερµοκρασία πρέπει να διατηρείται µε απόκλιση ±1,5 o C ανεξάρτητα από τον όγκο του φορτίου. Η µέγιστη αποδεκτή διαφορά θερµοκρασίας στο µπάνιο γύρω από τα προς ανοδίωση κοµµάτια πρέπει να είναι 2 o C και µέσα στα επιτρεπτά όρια. Για όλες τις κατηγορίες πάχους να µην υπερβαίνει τους 24 o C Η θερµοκρασία που προδιαγράφεται αντιπροσωπεύει την µέγιστη τιµή οποιαδήποτε στιγµή και σε οποιοδήποτε σηµείο του ηλεκτρολύτη κατά την διάρκεια της ανοδίωσης. Πυκνότητα ρεύµατος Για ανοδίωση βασιζόµενη στο θειϊκό οξύ, η µέση πυκνότητα ρεύµατος θα πρέπει να είναι: 1,2-2,0 amp/dm 2 για κλάσεις 5, 10 1,4-2,0 amp/dm 2 για κλάση 15 1,5-2,0 amp/dm 2 για κλάσεις 20, 25 Η χρήση χαµηλής πυκνότητας ρεύµατος για να πετύχουµε µεγάλο πάχος επιστρώµατος (κλάσεις 20-25) είναι επικίνδυνη για την ποιότητα. Η χρήση µεγάλης πυκνότητας ρεύµατος απαιτεί καλές και αρκετές επαφές και καλή ανάδευση, αλλά είναι λιγότερο επικίνδυνη στο να δώσει κακή ποιότητα του επιστρώµατος ανοδίωσης. Ηλεκτρόδια ανοδίωσης (Κάθοδοι) Ο λόγος της επιφάνειας της καθόδου προς την επιφάνεια της ανόδου (δηλαδή η επιφάνεια που πρόκειται να ανοδιωθεί) βρίσκεται µέσα στην περιοχή : 1:1,5 µέχρι 1:2,5. Συνίσταται η χρήση καθόδων από αλουµίνιο. Για τις καθόδους που βρίσκονται στα άκρα των δεξαµενών λαµβάνουµε υπόψη την µια πλευρά της επιφάνειας. Για τις καθόδους που βρίσκονται στα ενδιάµεσα των φορτίων λαµβάνουµε υπόψη την επιφάνεια και των δύο πλευρών. Η χρήση δεξαµενών µε επίστρωση µολύβδου δίχως ειδική προστασία, όπου παρουσιάζεται αυξηµένος λόγος καθόδου προς άνοδο µπορεί να επιφέρει ανοµοιοµορφία στο πάχος επιστρώµατος. Η χρήση ηλεκτροδίων αλουµινίου δίνει την δυνατότητα χρησιµοποίησης χαµηλής τάσης ανοδίωσης. Η απόσταση µεταξύ καθόδου και ανόδου δεν πρέπει να είναι µικρότερη από 150 mm. Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 19

21 Μεταφορά των κοµµατιών µετά την ανοδίωση Αφού ολοκληρωθεί ο κύκλος ανοδίωσης, τα κοµµάτια (φορτίο) θα πρέπει να µεταφέρονται από τον ηλεκτρολύτη ανοδίωσης στο µπάνιο ξεπλύµατος το ταχύτερο δυνατόν. Το φορτίο (κοµµάτια) δεν πρέπει να µένει ποτέ στο µπάνιο ανοδίωσης χωρίς ροή ηλεκτρικού ρεύµατος. Αυτός είναι ένας άλλος παράγων που µπορεί να επιφέρει προσβολή του επιστρώµατος και φθορά της ποιότητας της επιφάνειας ανοδίωσης Υδροθερµικό (ζεστό) σφράγισµα Χρόνος σφραγίσµατος Ο απαραίτητος χρόνος για να επιτευχθεί ένα καλό σφράγισµα πρέπει να είναι τουλάχιστον 2 min/µm, εκτός εάν υπάρχει προ-σφράγισµα. Σφράγισµα µε ζεστό νερό Θερµοκρασία : τουλάχιστον 96 o C, µετρούµενη 10 λεπτά µετά την εισαγωγή του φορτίου στο µπάνιο σφραγίσµατος. Τα φωσφορούχα, τα φθοριούχα, και τα πυριτιούχα ιόντα αναχαιτίζουν την διαδικασία σφραγίσµατος. Σφράγισµα µε ζεστό νερό µε επιπρόσθετα συστατικά Στην περίπτωση που χρησιµοποιούνται πρόσθετα στο µπάνιο σφραγίσµατος (που σκοπό έχουν να µην επιτρέπουν εναπόθεση αλάτων) δεν είναι απαραίτητο να ακολουθηθεί η διαδικασία που περιγράφεται στο Παράρτηµα VI, αλλά πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην δοκιµή διαιτησίας. Σφράγισµα µε ατµό Θερµοκρασία του κεκορεσµένου ατµού (τουλάχιστον) Κρύος Εµποτισµός/Κρύο Σφράγισµα (CI-CS) βάσει του φθοριούχου νικελίου Στο κεφάλαιο αυτό δίνονται οι οδηγίες για µια σωστή εφαρµογή της διαδικασίας του κρύου σφραγίσµατος που βασίζεται στην εµβάπτιση των αντικειµένων σε διάλυµα φθοριούχου νικελίου. Συµπεριλαµβάνει τις γνώσεις που έχουν αποκτηθεί τα τελευταία χρόνια και προσδιορίζει τους πιο σηµαντικούς παράγοντες. 1 Συνθήκες ανοδίωσης Όπως συµβαίνει µε όλες τις µεθόδους σφραγίσµατος ο σκοπός είναι η δηµιουργία καλής ποιότητας ανοδικού επιστρώµατος, οι δε συνθήκες που αναφέρονται στην παράγραφο πρέπει να τηρούνται λεπτοµερώς. 1 Η διαδικασία του κρύου σφραγίσµατος βασίζεται σε χηµικά στοιχεία που διαχέονται µέσα στους πόρους του ανοδικού επιστρώµατος και έτσι επιτυγχάνεται η έναρξη µιας χηµικής αντίδρασης. Για τον λόγο αυτό η διαδικασία του κρύου σφραγίσµατος εξαρτάται όχι µόνο από την θερµοκρασία αλλά επίσης από τις χηµικές ενώσεις που χρησιµοποιούνται καθώς και από άλλους παράγοντες. Οι παρακάτω οδηγίες αφορούν, µόνον, την διαδικασία του κρύου σφραγίσµατος που χρησιµοποιεί φθοριούχο νικέλιο. Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 20

22 1 ο Στάδιο επεξεργασίας: Εµποτισµός Συγκέντρωση προϊόντος CI-CS Ιόντα νικελίου (Ni) Ιόντα ελεύθερου φθορίου (F) 1,2-2,0 gr/l 0,5-0,8 gr/l Προσοχή: Η παρουσία άλλων ιόντων µπορεί να επιδράσει αρνητικά στην διαδικασία και θα πρέπει να τηρούνται τα παρακάτω όρια: Ιόντα Νατρίου 2 ή Καλίου 3 < 300 ppm Ιόντα αµµωνίου 4 < ppm Ιόντα Θείου < ppm Ιόντα Φωσφόρου < 5 ppm Ιόντα Αργιλίου < 250 ppm Η ταυτόχρονη παρουσία πολλών από των παραπάνω ουσιών αυξάνει την µόλυνση του µπάνιου µε αποτέλεσµα την κακή ποιότητα σφραγίσµατος που µπορεί να προκύψει και σε χαµηλότερα από τα αναγραφόµενα όρια. Θερµοκρασία µπάνιου 25 µε 30 ο C PH 6 ± 0,5 Χρόνος εµποτισµού 0,8 µε 1,2 min/µm ανοδικού επιστρώµατος Ξέπλυµα οπωσδήποτε απαιτείται ξέπλυµα µετά το µπάνιο Προϊόντα ψυχρού σφραγίσµατος (CI-CS) Το ποσοστό των ενεργών συστατικών καθώς και το ποσοστό των αδιάλυτων, αν χρησιµοποιούνται στερεά συστατικά, πρέπει να προδιαγράφονται από τον προµηθευτή των χηµικών ουσιών. Τα αδιάλυτα συστατικά του προϊόντος (π.χ. άνυδρο φθοριούχο νικέλιο) έχουν αποτέλεσµα την εναπόθεση στερεών στην επιφάνεια των ανοδιωµένων προϊόντων. Γι' αυτό η περιεκτικότητα αδιάλυτων πρέπει να είναι < 3% του στερεού προϊόντος. H συνεχής διήθηση του µπάνιου είναι αναγκαία. Η προετοιµασία του µπάνιου Η ποιότητα του νερού παίζει σπουδαίο ρόλο στα αποτελέσµατα του ψυχρού σφραγίσµατος. Οι ξένες ύλες όπως το ασβέστιο και το αλουµίνιο δίδουν αδιάλυτα προϊόντα µε τα ιόντα φθορίου, µε αποτέλεσµα την µείωση της συγκέντρωσης τους και σε µερικές περιπτώσεις, σχηµατίζουν στερεά προϊόντα που καθιζάνουν ή αιωρούνται στο λουτρό. Η χρήση απιονισµένου νερού για την δηµιουργία του µπάνιου είναι εποµένως επιβεβληµένη. Η ανάδευση του λουτρού είναι συνήθως αναγκαία, και η διήθηση βοηθάει την αποφυγή θολερότητας. Παράµετροι λειτουργίας Οι παράµετροι λειτουργίας του λουτρού παίζουν ζωτικό ρόλο και πρέπει να ελέγχονται µε µεγάλη προσοχή. Οι παράγοντες αυτοί παρουσιάζουν και αλληλοεξάρτηση. π.χ.: Η υψηλή συγκέντρωση φθοριούχων προϋποθέτει χαµηλή θερµοκρασία λειτουργίας, και/ ή µικρό χρόνο σφραγίσµατος καθώς και υψηλό ph. Επίσης η µοριακή σχέση µεταξύ νικελίου και φθοριούχων είναι ένας σηµαντικός παράγοντας, γιατί ή ταχύτητα κατανάλωσης των δυο προϊόντων είναι διαφορετική. 2 Τα ιόντα αυτά είναι καθοριστικά στην σύσταση του µπάνιου 3 Τα ιόντα αυτά είναι καθοριστικά στην σύσταση του µπάνιου 4 Τα ιόντα αυτά είναι καθοριστικά στην σύσταση του µπάνιου Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 21

23 Συγκέντρωση του µπάνιου Τα σπουδαιότερα συστατικά του λουτρού που πρέπει να ελέγχονται είναι η περιεκτικότητα νικελίου και η περιεκτικότητα φθορίου. Η περίσσια ποσότητα ελεύθερου φθορίου αντιδρά µε το ανοδικό επίστρωµα, έτσι η µοριακή σχέση νικελίου φθορίου δεν πρέπει να υπερβαίνει τον λόγο 1:2. Στην πράξη αυτό σηµαίνει ότι η συγκέντρωση του νικελίου πρέπει να υπερβαίνει κατά 1.55 φορές την περιεκτικότητα σε ελεύθερο φθόριο. Τα ιόντα νικελίου καθώς και το ελεύθερο φθόριο πρέπει να τηρούνται µεταξύ των παρακάτω συγκεντρώσεων: περιεκτικότητα σε ιόντα νικελίου (Ni) 1,2-2,0 gr/l περιεκτικότητα σε ιόντα ελεύθερου φθορίου (F) 0,5-0,8 gr/l Σε ορισµένες περιπτώσεις µπορεί να αντικατασταθεί ένα ποσοστό 5-10% του νικελίου µε κοβάλτιο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα την ελαχιστοποίηση της πράσινης απόχρωσης της φυσικής (άχρωµης) ανοδίωσης. Η περιεκτικότητα ελεύθερου φθορίου του λουτρού καθώς και ο λόγος Ni/F πρέπει να ελέγχονται µια φορά την ηµέρα κατ' ελάχιστον ώστε να γίνεται η αναγκαία διόρθωση. Το µπάνιο δεν πρέπει να χρησιµοποιείται πριν την διασπορά των προϊόντων διόρθωσης. Το φθοριούχο νικέλιο δεν διαλύεται αµέσως και ίσως να περιέχει και αδιάλυτα συστατικά. Γι'αυτό είναι χρήσιµο η προσθήκη διορθωτικών αλάτων να γίνει σε ειδικό δοχείο και µετά να µεταγγίζεται στο λουτρό. Τα φθοριούχα καταναλώνονται γρηγορότερα από το νικέλιο. Η προσθήκη φθοριούχου αµµωνίου ή αραιού διαλύµατος (10%) υδροφθορικού οξέος 5 είναι χρήσιµη για την διατήρηση της σωστής ισορροπίας του λουτρού. Ο προσδιορισµός του ολικού φθορίου δείχνει την περιεκτικότητα του φθορίου που βρίσκεται υπό µορφή συµπλόκων ή υπό µορφή δυσδιάλυτων ενώσεων υπό µορφή αιωρήµατος. Το αποτέλεσµα του προσδιορισµού δίδει σηµαντικές πληροφορίες για το επίπεδο βλαπτικών παραγόντων που υπάρχουν στο λουτρό. Έχει διαπιστωθεί ότι η περιεκτικότητα ελεύθερου φθορίου πρέπει να κρατιέται στο χαµηλό σηµείο του ορίου συγκέντρωσης όταν η διαφορά µεταξύ ολικού και ελεύθερου φθορίου είναι µεγάλη. Οι αναλυτικές µέθοδοι που χρησιµοποιούνται για τον έλεγχο του µπάνιου πρέπει να υποδεικνύονται από τον προµηθευτή των προϊόντων. Γενικά η µέθοδος σχηµατισµού συµπλόκων µε Ε.D.Τ.Α. χρησιµοποιείται για τον προσδιορισµό νικελίου και µια ποτενσιοµετρική µέθοδος µε χρήση εκλεκτικού ηλεκτροδίου φθορίου χρησιµοποιείται για τον προσδιορισµό του ελεύθερου φθορίου. Όσο για τον προσδιορισµό του ολικού φθορίου γίνεται χρήση κάποιας ογκοµετρικής µεθόδου. Θερµοκρασία του µπάνιου Η θερµοκρασία του µπάνιου θα πρέπει να διατηρείται µεταξύ 25 και 30 0 C. Η παράµετρος αυτή επηρεάζει σοβαρά την κινητική της παραγωγικής διαδικασίας. Η υπερβολικά υψηλή θερµοκρασία, ιδίως όταν η περιεκτικότητα του ελεύθερου φθορίου είναι µεγάλη, οδηγεί σε προσβολή του ανοδικού επιστρώµατος, έχοντας σαν αποτέλεσµα την εµφάνιση πούδρας στην επιφάνεια. Το ph του µπάνιου Το ph του διαλύµατος θα πρέπει να διατηρείται στο 6±0,5. Στην πράξη όσο υψηλότερο είναι το ph τόσο το καλύτερο. Αλλά δεν µπορούµε να υπερβούµε το 6,5 χωρίς να προκαλέσουµε καταβύθιση υδροξείδιου του νικελίου. Το ph επηρεάζει την ποσότητα νικελίου που καταβυθίζεται στους πόρους, µε αποτέλεσµα όταν η τιµή είναι µικρότερη από 5,5 δεν εναποτίθεται αρκετό νικέλιο. ΠΡΟΣΟΧΗ: Χρειάζεται µεγάλη προσοχή κατά την µέτρηση του ph γιατί τα φθοριούχα που περιέχονται στο διάλυµα προσβάλουν τα ηλεκτρόδια µέτρησης του ph ή και καταστρέφουν την µεµβράνη του ηλεκτροδίου αναφοράς. Χρειάζεται, εποµένως τακτικός έλεγχος των ηλεκτροδίων για ανίχνευση της φθοράς. Ο απαιτούµενος χρόνος ψυχρού σφραγίσµατος Ο χρόνος εµβάπτισης θα πρέπει να είναι µεταξύ 0,8 και 1,2 min/µm πάχους ανοδίωσης. Το ξέπλυµα µετά το ψυχρό σφράγισµα Πρέπει να γίνεται καλό ξέπλυµα σε κρύο νερό των κοµµατιών µετά το σφράγισµα. 5 Η χρήση υδροφθορικού οξέος είναι επικίνδυνη γι'αυτό πρέπει να χρησιµοποιείται µε ιδιαίτερη προσοχή. Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 22

24 2 ο Στάδιο επεξεργασίας: Γήρανση µε θερµό νερό Για να ολοκληρωθεί η διαδικασία του ψυχρού σφραγίσµατος τα κοµµάτια θα πρέπει να εκτεθούν για κάποιο χρονικό διάστηµα σε ατµόσφαιρα υψηλής υγρασίας. Ο απαιτούµενος χρόνος ελαχιστοποιείται αν εµβαπτιστούν τα σφραγισµένα κοµµάτια σε λουτρό θερµού νερού, σύµφωνα µε τον τρόπο που περιγράφεται στην παράγραφο για 0,8 µε 1,2 min/µm, ή σε σε διάλυµα θειϊκού νικελίου (NiSO 4.7H 2 0), µε συγκέντρωση 5 10 gr/l και χρησιµοποιείται σε ελάχιστη θερµοκρασία 60 0 C για χρονικό διάστηµα 0,8-1,2 λεπτά ανά µικρό ανοδίωσης. Η επεξεργασία αυτή βοηθάει στον µετέπειτα χειρισµό και τον έλεγχο των κοµµατιών και θα πρέπει να εκλαµβάνεται σαν ένα σηµαντικό τµήµα της επεξεργασίας. Απαιτείται οπωσδήποτε καλό ξέπλυµα µεταξύ των δύο σταδίων (κρύο σφράγισµα, επεξεργασία µε ζεστό νερό) καθώς η µεταφορά και ύπαρξη ιόντων φθορίου στο µπάνιο του δεύτερου σταδίου αναστέλλει την διεργασία υδροθερµικού σφραγίσµατος. Τα ανοδικά επιστρώµατα µε ψυχρό σφράγισµα είναι περισσότερο ευαίσθητα στο να σπάνε από ότι αυτά µε θερµό σφράγισµα, ιδιαίτερα δε όταν εκτίθενται σε ζεστό και ξηρό περιβάλλον. Η τάση αυτή της δηµιουργίας σφαλµάτων επιφανείας µειώνεται µε την επεξεργασία εµβάπτισης σε θερµό νερό µετά το κρύο σφράγισµα. Ποιοτικός έλεγχος Με τον τρόπο επεξεργασίας που αναφέρεται παραπάνω, τα σφραγισµένα προϊόντα µπορούν να ελεγχθούν µε τον ίδιο τρόπο που εφαρµόζεται και στα προϊόντα µε ζεστό σφράγισµα. Ο ενδεικνυόµενος τρόπος ελέγχου είναι µε την µέθοδο της χρωστικής κηλίδας (ΕΝ ) και την µέθοδο της απώλειας βάρους (ΕΝ ). Τα αποδεκτά όρια αναφέρονται στις παραγράφους και Στο στάδιο αυτό είναι αβέβαιο το κατά πόσον η µέθοδος µέτρησης της ισοδύναµης αγωγιµότητας (ΕΝ ) µπορεί να εφαρµοσθεί σε κοµµάτια µε κρύο σφράγισµα Ενδιάµεση θερµοκρασία σφραγίσµατος Μόνο ελεγµένα και εγκεκριµένα από την QUALANOD, όπως προδιαγράφεται στο Παράρτηµα VI, συστήµατα µπορούν να χρησιµοποιούνται από µονάδες µε σήµα ποιότητας. Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 23

25 3.4. Εργαστήριο και εξοπλισµός δοκιµών Η παράγραφος αυτή περιλαµβάνει τις απαιτήσεις για το εργαστήριο και τον εξοπλισµό ελέγχου που πρέπει να διαθέτουν οι κάτοχοι σηµάτων Εργαστήριο Η µονάδα πρέπει να διαθέτει κατάλληλα εξοπλισµένο εργαστήριο για τον έλεγχο των προϊόντων της και της παραγωγικής διαδικασίας. Κάθε όργανο του εξοπλισµού πρέπει να διαθέτει ένα έντυπο στο οποίο να αναφέρονται τα χαρακτηριστικά του και οι διακριβώσεις του Όργανα για την µέτρηση του πάχους Ο ελάχιστος αναγκαίος εξοπλισµός για την µέτρηση του πάχους της ανοδίωσης θα πρέπει να αποτελείται από δυο τουλάχιστον όργανα µε αρχή λειτουργίας τα δινορεύµατα ή ένα όργανο δινορευµάτων και ένα µικροσκόπιο διχασµένης δέσµης σύµφωνα µε τις παραγράφους α) και β) Όργανα και διαλύµατα για τον έλεγχο του σφραγίσµατος Η µονάδα θα πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον ένα όργανο (ANOTEST) για την µέτρηση της ισοδύναµης αγωγιµότητας καθώς επίσης και την µονάδα αναφοράς για τον έλεγχο της καλής λειτουργίας του οργάνου. Εξαίρεση: οι µονάδες που χρησιµοποιούν µόνο κρύο σφράγισµα. Η µονάδα θα πρέπει να διαθέτει τον ακόλουθο εξοπλισµό για την διενέργεια της δοκιµής διαιτησίας (απώλεια µάζας) που αναφέρεται στην παράγραφο 2.3.3: o Αναλυτικός ζυγός ακριβείας (διακριτικότητα 0,1mg) o Φούρνος στεγνώµατος o Ξηραντήριο Στο εργαστήριο της µονάδας θα πρέπει να υπάρχουν τα κατάλληλα διαλύµατα για τη δοκιµή της χρωστικής κηλίδας. Εξαίρεση: οι µονάδες που χρησιµοποιούν µόνο την δοκιµή ισοδύναµης αγωγιµότητας Συσκευές για τον έλεγχο των µπάνιων Στο εργαστήριο της µονάδας θα πρέπει να υπάρχουν phµετρο και δύο διαλύµατα. ρυθµιστικά Εξοπλισµός για την δοκιµή αντοχής σε τριβή Ειδικό γυαλόχαρτο, grade 00, πρέπει να είναι διαθέσιµο για την δοκιµή (βλέπε παρ ). Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 24

26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 25

27 4. Προδιαγραφές για τον Εσωτερικό Έλεγχο Ο σκοπός του εσωτερικού ελέγχου είναι η διασφάλιση της ποιότητας των προϊόντων που παράγονται σύµφωνα µε τις Προδιαγραφές. Ο κάτοχος του σήµατος θα πρέπει να συµµορφώνεται µε τις απαιτήσεις αυτού του κεφαλαίου. Τα ίδια κριτήρια ισχύουν και για την ανοδίωση ταινίας αλλά µέσα στα όρια που προδιαγράφονται στο Παράρτηµα VIII. Σε περίπτωση που βρεθεί µη συµµόρφωση, ο ανοδιωτής θα πρέπει να πραγµατοποιήσει άµεσα τις όποιες δράσεις απαιτούνται και να κάνει περαιτέρω έλεγχο της συγκεκριµένης παρτίδας πριν την στείλει στον πελάτη. Όλες αυτές οι ενέργειες θα πρέπει να καταγράφονται Έλεγχος των µπάνιων προσβολής Στα µπάνια προσβολής πρέπει να γίνονται αναλύσεις σύµφωνα µε τις οδηγίες του προµηθευτή των χηµικών προσβολής. Όταν δεν υπάρχουν τέτοιες οδηγίες, οι αναλύσεις για το συνολικό υδροξείδιο του νατρίου (σόδα), το αλουµίνιο και τα πρόσθετα αν υπάρχουν πρέπει να γίνονται τουλάχιστον: 1 φορά την ηµέρα, για κάθε µπάνιο, για εργασία µε σύστηµα 3 βάρδιες. 1 φορά κάθε 2 ηµέρες, για κάθε µπάνιο, για εργασία µε σύστηµα δύο 8ωρες βάρδιες. 1 φορά κάθε 3 ηµέρες, για κάθε µπάνιο, για εργασία µε σύστηµα µίας 8ωρης βάρδιας. Και το µπάνιο ρυθµίζεται ανάλογα. Τα αποτελέσµατα των αναλύσεων αυτών πρέπει να καταχωρούνται σε διαγράµµατα ή άλλα έντυπα και να είναι διαθέσιµα στον επιθεωρητή. Πρέπει να αναφέρονται: οι τιµές που καταγράφηκαν και οι βάρδιες που εργάζεται η µονάδα Έλεγχος των µπάνιων ανοδίωσης Οι χηµικές αναλύσεις των µπάνιων ανοδίωσης θα πρέπει να γίνονται τουλάχιστον κάθε: Μία φορά την ηµέρα, για κάθε µπάνιο, για εργασία µε 3 βάρδιες/ηµέρα. Μία φορά κάθε 2 ηµέρες, για κάθε µπάνιο, για εργασία µε 2 βάρδιες/ηµέρα. Μία φορά κάθε 3 ηµέρες, για κάθε µπάνιο, για εργασία µε 1 βάρδια/ηµέρα. Τα αποτελέσµατα των αναλύσεων αυτών θα πρέπει να καταχωρούνται σε διαγράµµατα ή άλλα έντυπα και να είναι διαθέσιµα στον επιθεωρητή. Πρέπει να αναφέρονται: πόσες βάρδιες εργάζεται η µονάδα, η επιθυµητή τιµή-στόχος, τα επιτρεπτά όρια διακύµανσης και οι τιµές που βρέθηκαν κατά τον έλεγχο. Σηµαντικό: Οι µέγιστες επιτρεπόµενες τιµές που αναφέρονται στην παράγραφο 3.3.4, εφαρµόζονται µόνο στην περίπτωση µιας τυπικής διαδικασίας ανοδίωσης. Κάθε απόκλιση που είναι αποδεκτή από την QUALANOD - από τις συνθήκες που αναγράφονται θα πρέπει να αναφέρεται στο βιβλίο ποιοτικού ελέγχου και να είναι στην διάθεση του επιθεωρητή ώστε να είναι δυνατόν σ' αυτόν να εκτιµήσει κατά πόσον τηρούνται οι οδηγίες κάτω από τις ιδιαίτερες συνθήκες ανοδίωσης Έλεγχος της θερµοκρασίας των µπάνιων Οι θερµοκρασίες του κάθε µπάνιου προσβολής, ανοδίωσης και σφραγίσµατος πρέπει να ελέγχονται τουλάχιστον δύο φορές γιά κάθε βάρδια εργασίας σε κανονικά διαστήµατα. Η θερµοκρασία του µπάνιου προσβολής θα πρέπει να µετράται στην αρχή της διεργασίας προσβολής. Η θερµοκρασία του µπάνιου ανοδίωσης θα πρέπει να µετράται στο τέλος της διαδικασίας ανοδίωσης. Η θερµοκρασία του µπάνιου σφραγίσµατος θα πρέπει να µετράται 10 λεπτά µετά την εµβάπτιση του φορτίου. Τα αποτελέσµατα θα πρέπει να καταχωρούνται σε διαγράµµατα η άλλα έντυπα και να είναι στην διάθεση του επιθεωρητή. Έκδοση 01/07/2010 Σελ. 26