ΓΤΝΑΣΟΣΖΣΑ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΠΔΓΗΧΝ ΤΓΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΧΝ ΣΑ ΝΟΣΗΑ ΠΑΡΑΛΗΑ ΣΖ ΚΤΠΡΟΤ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΓΤΝΑΣΟΣΖΣΑ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΠΔΓΗΧΝ ΤΓΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΧΝ ΣΑ ΝΟΣΗΑ ΠΑΡΑΛΗΑ ΣΖ ΚΤΠΡΟΤ"

Transcript

1 ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΛΟΓΗΑ ΓΤΝΑΣΟΣΖΣΑ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΠΔΓΗΧΝ ΤΓΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΧΝ ΣΑ ΝΟΣΗΑ ΠΑΡΑΛΗΑ ΣΖ ΚΤΠΡΟΤ ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ: ΕΔΛΖΛΗΓΖ ΑΒΡΑΑΜ ΔΠΗΜΔΛΔΗΑ: ΤΜΔΟΤ ΒΑΗΛΖ Α.Μ

2 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ειίδα Πξόινγνο 4 1. Δηζαγσγή 5 2. Γεσινγηθή Δπηζθόπεζε ηνπ Νεζηνύ Οθηφιηζνο Σξνφδνπο θαη Ηδεκαηνγελή αθνινπζία 7-12 Καιχκκαηνο 2.2 χκπιεγκα Μακκσλίσλ Δλφηεηα Κεξχλεηαο Ρεμηγελήο δψλε κεηαζρεκαηηζκνχ ηνπ Αξαθαπά 15 θαη Ρήγκα Αληη-Σξνφδνπο 3. Γεσινγία Πεηξειαίσλ Ηδηφηεηεο Τδξνγνλαλζξάθσλ Γέλεζε Τδξνγνλαλζξάθσλ Πεηξειατθφ χζηεκα Φφξηηζεο Οξγαληθφ Τιηθφ Δμέιημε ηνπ νξγαληθνχ πιηθνχ Υεκηθέο θαη θπζηθέο ηδηφηεηεο ηνπ πεηξειαίνπ Παξάγνληεο Μεηαζρεκαηηζκνχ Κεξνγφλν Μεηξηθά πεηξψκαηα Απνζεηηθέο Θέζεηο Μεηξηθψλ Πεηξσκάησλ Λίκλεο Γέιηα Θαιάζζηεο Λεθάλεο Απνηακηεπηήξαο Πνξψδεο Γηαπεξαηφηεηα Αλζξαθηθνί Απνηακηεπηήξεο Ακκνχρνη Απνηακηεπηήξεο Αθνινπζίεο θάζεσλ ππνζαιάζζησλ 33 θαξαγγηψλ (Submarine-Canyon Facies Association) Αθνινπζίεο θάζεσλ θαλαιηψλ εζσηεξηθνχ ξηπηδίνπ (Inner-fan Facies Association) Αθνινπζίεο θάζεσλ θαλαιηψλ κεζαίνπ 34 ξηπηδίνπ (Middle-Fan-Channel Facies Association) Αθνινπζίεο θάζεσλ ζην ζηφκην ησλ 34 θαλαιηψλ (Channel-mouth bar Facies Association) Αθνινπζίεο θάζεσλ ινβψλ εμσηεξηθνχ 35 ξηπηδίνπ (Outer-fan-lobe Facies Association) 3.12 Μεηαλάζηεπζε Τδξνγνλαλζξάθσλ Πξσηνγελήο Μεηαλάζηεπζε Γεπηεξνγελήο Μεηαλάζηεπζε Πεξηθεξεηαθφο Μνλσηήξαο Παγίδεο Σαμηλφκεζε παγίδσλ Μεηαηξνπή Πεηξειαίνπ Βηναπνηθνδφκεζε Πιχζηκν κε λεξφ 41 2

3 Απαζθαιηνπνίεζε Θεξκηθή κεηαβνιή Δθαξκνγή ζηε πεξηνρή καο Μεζνγεηαθή Ράρε Αβπζζηθφ πεδίν Ζξνδφηνπ Λεθάλε Πηζζνπξίνπ Γεσινγηθφ ππφβαζξν Πεηξνγξαθηθέο ηάζεηο Δμέιημε ηεο πεξηνρήο Λεθάλε Λεβαληίλε Σεθηνληθή ηεο ιεθάλεο ηξσκαηνγξαθία Μεηξηθά πεηξψκαηα Απνηακηεπηήξεο Πεξηθεξεηαθνί κνλσηήξεο Πεδία Τδξνγνλαλζξάθσλ ζηε πεξηνρή Σν Γέιηα ηνπ Νείινπ Πεηξειατθφ ζχζηεκα Μεηξηθά πεηξψκαηα Απνηακηεπηήξηα πεηξψκαηα Πεξηθεξεηαθνί Μνλσηήξεο Παγίδεο πκπεξάζκαηα Βηβιηνγξαθία

4 Πρόλογος Ζ αλάπηπμε θαη νη αλάγθεο ηεο ζχγρξνλεο θνηλσλίαο, καο σζνχλ φιν θαη πεξηζζφηεξν ζηελ θαηαλάισζε κεγάισλ πνζνηήησλ θπζηθνχ αεξίνπ θαη πεηξειαίνπ, έηζη ψζηε ηα θνηηάζκαηα πδξνγνλαλζξάθσλ αλά ην παγθφζκην, λα παξνπζηάδνπλ ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηελ νηθνλνκηθή εθκεηάιιεπζε ηνπο. ηφρνο ινηπφλ ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο είλαη λα δηαπηζησζεί ε χπαξμε ή φρη πηζαλψλ θνηηαζκάησλ πδξνγνλαλζξάθσλ ζηε Κχπξν, ζηα Νφηηα παξάιηα ηεο, θαζψο θαη ζηελ επξχηεξε πεξηνρή γχξσ απφ ην λεζί κε απψηεξν ζθνπφ ηεο εθκεηάιιεπζε ηνπο. Σέινο ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ζεξκά ηνλ επηβιέπνλ απηήο ηεο εξγαζίαο, Καζεγεηή θ. Εειειίδε Αβξαάκ γηα ηελ θαζνδήγεζε θαη ζπκπαξάζηαζε ηνπ θαζ φιε ηε δηάξθεηα εθπφλεζεο ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο κνπ θαη ηελ νηθνγέλεηα κνπ γηα ηε ππνζηήξημε θαη ηε βνήζεηα ηνπο φια απηά ηα ρξφληα. 4

5 1. ΕΙΑΓΩΓΗ Ζ Κχπξνο είλαη ην Αλαηνιηθφηεξν άθξν ηεο Μεζνγείνπ. Βξίζθεηαη 75ρικ. λφηηα απφ ηελ Σνπξθία, 105ρικ. δπηηθά απφ ηελ πξία, 380ρικ. βφξεηα ηεο Αηγχπηνπ θαη 380ρικ. αλαηνιηθά απφ ηελ Ρφδν (εηθ. 1). Πξφθεηηαη γηα ην ηξίην ζε κέγεζνο λεζί, κεηά απφ ηελ ηθειία θαη ηελ αξδελία. Ζ ζπλνιηθή έθηαζε ηνπ λεζηνχ αλέξρεηαη ζηα 9251ρικ. 2 εθ ησλ νπνίσλ ηα 1733ρικ. 2 πεξίπνπ είλαη θπηνθαιπκκέλα. Βξίζθεηαη ζε γεσγξαθηθφ πιάηνο απφ 34 ν 33 έσο 35 ν 34 θαη ζε γεσγξαθηθφ κήθνο απφ 32 ν 16 έσο 34 ν 37. Ζ απφζηαζε ηνπ αλαηνιηθφηεξνπ άθξνπ (Αθξσηήξην Απνζηφινπ Αληξέα) θαη ηνπ δπηηθφηεξνπ άθξνπ (Αθξσηήξην Αξλανχηε - Αθάκαο) είλαη πεξίπνπ 221ρικ., ελψ ε θάζεηε απφζηαζε απφ Βνξξά πξνο Νφην είλαη 95ρικ. θαη είλαη κεηαμχ ησλ αθξσηεξίσλ Κνξκαθίηε θαη Γάηαο. Γηα ηελ θαηαλφεζε ηεο δπλαηφηεηαο αλάπηπμεο πεδίσλ πδξνγνλαζξάθσλ ζην θεληξηθφ ηκήκα ηεο Κχπξνπ, ζηα παξάιηα ηνπ λεζηνχ, θαζψο επίζεο θαη ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο γχξσ απφ απηή, ζα γίλεη κηα γεληθή αλαθνξά ζηα ηεθηνλνζηξσκαηνγξαθηθά ζηνηρεηά ηεο πεξηνρήο θαη ζηα καγκαηηθά, κεηακνξθσκέλα θαη ηδεκαηνγελή πεηξψκαηα πνπ απαξηίδνπλ ηελ πεξηνρή. Δηθόλα 1: Ζ ζέζε ηεο Κύπξνπ ζηελ Αλαηνιηθή ιεθάλε ηεο Μεζνγείνπ (geographicguide.net). 5

6 2. ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΚΟΠΗΗ ΣΟΤ ΝΗΙΟΤ Ζ γεσινγία ηεο Αλαηνιηθήο Μεζνγείνπ είλαη ηνπηθά πνιχπινθε, θαη γεληθά ε πεξηνρή ζεσξείηαη σο απνκεηλάξη ηνπ σθεαλνχ ηεο Σεζήνο, ν νπνίνο ρξνλνινγείηαη ζην Μεζνδσηθφ. Ζ πεξηνρή ζπγθξνηείηαη απφ δχν δηαθνξεηηθά ηεθηνληθά πεξηβάιινληα, ηε Βφξεηα Αιπηθή δψλε νξνγέλεζεο θαη ηε Νφηηα ιεθάλε ηεο Αλαηνιηθήο Μεζνγείνπ. Απηά ηα πεξηβάιινληα ζπλδένληαη απφ θαηαβχζηζε θαη ζχγθξνπζε ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ, ηεο Δπξαζηαηηθήο θαη ηεο Αθξηθαληθήο πιάθαο. Σν λεζί ηεο Κχπξνπ, αλαπηχζζεηαη ζηελ Αλαηνιηθή ιεθάλε ηεο Μεζνγείνπ. Ζ ζπλέλσζε ησλ δχν ηεθηνληθψλ πεξηβαιιφλησλ, θαίλεηαη λα δηαζρίδεη ην λεζί. Απφδεημε απηνχ είλαη νη ζρεκαηηζκνί πνπ επηθξαηνχλ, φπσο νη νθηφιηζνη θαη νη αθνινπζίεο θαιπκκάησλ ζηελ πεξηνρή (Garfunkel, 1998). Ζ πεξηνρή απνηειείηαη απφ κηα ζεηξά ηεκαρίσλ, σθεάληαο θαη επεηξσηηθήο θξνχζηαο, πνπ αλαπηχρζεθε θαηά ηα ηειεπηαία ζηάδηα δεκηνπξγίαο ηνπ σθεαλνχ ηεο Σεζήνο. Ζ πξνέιεπζε ησλ σθεάλησλ ηεκαρίσλ γίλεηαη αληηιεπηή απφ ηνπο νθηνιηζηθνχο ζρεκαηηζκνχο. Σελ θπξηφηεξε ελφηεηα ηνπ λεζηνχ, ηελ απαξηίδεη ην νθηνιηζηθφ ζχκπιεγκα ηνπ Σξνφδνπο θαη ην ηδεκαηνγελέο θάιπκκα ηνπ (ελφηεηα 1), πνπ δεκηνπξγήζεθε επί ηφπνπ (in situ). Σν βνπλφ ηνπ Σξνφδνπο, απνηειείηαη απφ έλα νθηνιηζηθφ ζχκπιεγκα, ειηθίαο Άλσ Κξεηηδηθνχ, ην νπνίν επηθαιχπηεηαη απφ απνζέζεηο βαζηάο ζάιαζζαο κε ειηθία απφ Άλσ Κξεηηδηθφ έσο Μέζν Σξηηνγελέο θαη απφ ξερά ζαιάζζηα θαη επεηξσηηθά ηδήκαηα ειηθίαο Νενγελνχο (εηθ. 2, εηθ. 3). Σν ζχκπιεγκα Μακκσλίσλ (ελφηεηα 2), πνπ νξηνζεηείηαη Γπηηθά ηνπ Σξνφδνπο, είλαη δνκηθά πεξίπινθε. πληειείηαη απφ καγκαηηθά πεηξψκαηα ειηθίαο Παιαηνδσηθνχ κέρξη Κξεηηδηθνχ θαη απφ ηδεκαηνγελή θαη κεηακνξθσκέλα πεηξψκαηα ηα νπνία ζπλελνχληαη (εηθ. 2, εηθ. 3). εκαληηθφ κέξνο ηεο ελφηεηαο απηήο, θαιχπηεηαη απφ ηε ιεθάλε ηνπ Πηζζνπξίνπ. Πξφθεηηαη γηα κηα λενγελή ιεθάλε πνπ απνηέζεθε κεηά ην Μεηφθαηλν. Λφγσ ηνπ κεγάινπ βάζνπο ησλ ηδεκάησλ θαη ηελ παξνπζία δειηατθψλ απνζέζεσλ, ε ιεθάλε παξνπζηάδεη κεγάιν ελδηαθέξνλ θαη γη απηφ αλαιπηηθφηεξε πεξηγξαθή αθφινπζε ζε επφκελν θεθάιαην. Ζ ηξίηε ελφηεηα, πνπ ζπλαληάηαη Βφξεηα ηνπ λεζηνχ, νλνκάδεηαη ελφηεηα Κεξχλεηαο ή Πεληαδαθηχινπ, πνπ είλαη κηα έθηαζε απφ ιφθνπο θαη βνπλά πνπ δηαηξέρνπλ ηελ Βφξεηα αθηνγξακκή ηεο Κχπξνπ (εηθ. 2, εηθ. 3). Απνηειείηαη απφ κηα 6

7 ηδεκαηνγελή αθνινπζία, κε ειηθία απφ ην Άλσ Παιαηφθαηλν έσο ήκεξα, κε κηθξέο κνλάδεο κεηακνξθσκέλσλ πεηξσκάησλ (Robertson and Xenophontos, 1997). Μηα ηειεπηαία ελφηεηα, είλαη ε δψλε ηνπ ξήγκαηνο κεηαζρεκαηηζκνχ ηνπ Αξαθαπά (εηθ. 2, εηθ. 3). Βξίζθεηαη Νφηηα ηνπ Σξνφδνπο θαη ζεσξείηαη σο κηα απνιηζσκέλε δψλε σθεάληνπ ξήγκαηνο κεηαζρεκαηηζκνχ πνπ ρσξίδεη ην Σξφνδνο κε ηε κηθξν-πιάθα ηνπ Αληη-Σξνφδνπο (Robertson, 2000). Ζ αξρηθή ζπγθέληξσζε ησλ θπξηφηεξσλ ελνηήησλ, Μακκψληα, Κεξχλεηα, κε ηηο ήδε ζπλελσκέλεο ελφηεηεο Σξνφδνπο, Αληη-Σξνφδνπο θαη ηε δψλε ηνπ Αξαθαπά, άξρηζε θαηά ην Κξεηηδηθφ θαη ζπλερίζηεθε κέρξη ην Ζψθαηλν φπνπ ηειηθά ζπλελψζεθαλ. Δηθόλα 2: Γεσινγηθόο Υάξηεο ηεο Κύπξνπ, όπνπ παξνπζηάδνληαη όιεο νη ελόηεηεο θαη νη ζρεκαηηζκνί πνπ αλαπηύζζνληαη ζην λεζί (Σκήκα Γεσινγηθήο Δπηζθόπεζεο Κύπξνπ). 2.1 Οθηόιηζνο Σξνόδνπο θαη Ηδεκαηνγελή αθνινπζία Καιύκκαηνο Σν Σξφνδνο ζεσξείηαη σο έλα νθηνιηζηθφ ζχκπιεγκα πνπ δεκηνπξγήζεθε είηε ιφγσ κηαο δψλεο θαηαβχζηζεο, είηε απφ ηε δξάζε κηαο κεζνσθεάληαο ξάρεο. Απηφο ν νθηφιηζνο, απνηειείηαη απφ ηξείο δηαθνξεηηθέο ελφηεηεο. Σν βαζχηεξν ηεθηνληθά αιιά ςειφηεξν ηνπνγξαθηθά Πινπηψλην ζχκπιεγκα, ην ππεξθείκελν ζχκπιεγκα ιεπηψλ θιεβηθψλ ζηξσκάησλ πνπ πεξηβάιιεη ην πξνεγνχκελν θαη ηέινο ηελ πςειφηεξε 7

8 ζηξσκαηνγξαθηθά ζεηξά καμηιαξνεηδψλ ξνψλ ιάβαο, πνπ ζρεκαηίδεη έλα ζπλερέο δαθηχιην γχξσ απφ ηελ νξεηλή κάδα ηνπ Σξνφδνπο (εηθ. 3). Δλόηεηα 1: Σξνόδνπο Δλόηεηα 2: Μακκώληα Δλόηεηα 3: Κεξύλεηαο Λεθάλε Πηζζνπξίνπ Δηθόλα 3: Απινπνηεκέλνο Γεσινγηθόο Υάξηεο κε ηηο θπξηόηεξεο ελόηεηεο ηεο Κύπξνπ (Σξνπνπνηεκέλε από Borraidaile and Lucas, 2003). Ο δηαρσξηζκφο ηνπ νθηνιηζηθνχ ζπκπιέγκαηνο κπνξεί λα απινπνηεζεί αθφκε πεξηζζφηεξν ζε δχν θαηεγνξίεο αθνινπζηψλ, ηελ θαηψηεξε καλδπαθή αθνινπζία θαη ηελ αλψηεξε καγκαηηθή αθνινπζία ηνπ θινηνχ, φπνπ νη δπν δηαρσξίδνληαη κεηαμχ ηνπο απφ ηε πεηξνινγηθή αζπλέρεηα Moho. Ο δηαρσξηζκφο απηφο θαίλεηαη ζην Πίλαθα 1. Δλόηεηα 4: Εώλε Αξαθαπά Δπί Σόπνπ (in situ) Ηδεκαηνγελέο Κάιπκκα Ούκβξεο (Umbers) Αθνινπζία Φινηνύ Μαμηιαξνεηδήο Ρνέο (Pillow Lavas) ύκπιεγκα Λεπηώλ Φιεβηθώλ ηξσκάησλ Άλσ Μαμηιαξνείδεο Ρνέο Κάησ Μαμηιαξνείδεο Ρνέο Οκάδα Βαζάιηε Πιαγηνγξαλίηεο Πινπηώλην ύκπιεγκα Γάββξνη Αθνινπζία Μαλδύα Τπεξκαθηθά Πίλαθαο 1: ηξσκαηνγξαθηθή ζηήιε ηνπ Οθηόιηζνπ ηνπ Σξνόδνπο 8

9 Διάρηζηα καλδπαθά πεηξψκαηα εθζέηνληαη ζην πςειφηεξν ζεκείν ηεο νξεηλήο κάδαο ηνπ Σξνφδνπο, θάπνπ θνληά ζηε θνξπθή ηνπ Οιχκπνπ, θαη ζπλζέηνπλ ην πςειφηεξν επίπεδν ηνπ λεζηνχ. Δθηίζεηαη κηα ζεηξά 1ρικ. πεξίπνπ, πνπ θπξίσο απνηειείηαη απφ ηεθηνληζκέλνπο ραξηζβνπξγίηεο, δνπλίηεο, ιεξδφιηζνπο, βεξιίηεο θαη γαββξηθά πεηξψκαηα. Σν κεγαιχηεξν ηκήκα ηεο επηθαλεηαθήο εκθάληζεο ηνπ καλδχα, ζπλίζηαηαη θαηά 80% απφ ραξηζβνπξγίηεο, ελψ θιέβεο δνπλίηε θαιχπηνπλ ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ ππφινηπνπ 20% (Robertson and Woodcock, 1980). Απφ ζηνηρεία ππαίζξνπ, ηηο ρεκηθέο θαζψο θαη ηηο νξπθηνινγηθέο κειέηεο, πηζηεχεηαη φηη ηα πεηξψκαηα απηήο ηεο καλδπαθήο αθνινπζίαο, απνηεινχλ ππφιεηκκα ελφο καλδχα κε ζχζηαζε ιεξδφιηζνπ πινχζηνπ ζε πιαγηφθιαζηα, απφ ηνλ νπνίν πξνήιζε ην βαζαιηηθφ πιηθφ. Απηφ δηθαηνινγείηαη απφ ηελ παξνπζία θιεβηθψλ πεηξσκάησλ γαββξηθήο ζχζηαζεο, κέζα ζηε ηεθηνληζκέλε αθνινπζία, πνπ πηζηεχεηαη φηη ήηαλ βαζαιηηθφ κάγκα πνπ δελ κπφξεζε λα δηαθχγεη θαη ηειηθά θξπζηαιιψζεθε κέζα ζηελ καλδπαθή αθνινπζία. Ζ αθνινπζία ηνπ θινηνχ ππέξθεηηαη ηεο αζπλέρεηαο Moho. Πεηξψκαηα απηήο ηεο αθνινπζίαο θξπζηαιιψζεθαλ απφ έλα ή πεξηζζφηεξνπο καγκαηηθνχο ζαιάκνπο πνπ πηζηεχεηαη φηη αξρηθά δηακνξθψζεθαλ θάησ απφ ηνλ άμνλα εμάπισζεο ηνπ νθηφιηζνπ. Ζ ππφζεζε απηή επηβεβαηψζεθε κεηά απφ γεσηξήζεηο πνπ έγηλαλ κέζα ζε ζχζηεκα θιεβψλ θαη πινπηψλησλ πεηξσκάησλ ζε έλα βάζνο πνπ μεπεξλά ηα 2ρικ. θαη ζην ηέινο πέξαζαλ κέζα απφ δχν ηνπιάρηζην απνιηζσκέλνπο καγκαηηθνχο ζαιάκνπο (Robertson and Malmas, 1990). Όπσο είδακε ζην Πίλαθα 1 πην πάλσ, ηα πεηξψκαηα ηνπ θινηνχ δεκηνπξγνχλ αξθεηέο ελφηεηεο. Ζ θαηψηεξε ελφηεηα ηνπ Γάββξνπ, γλσζηή θαη σο αθνινπζία ζηξψζεο, έρεη θχξηα ζχζηαζε απφ γάββξν κε δνπλίηε θαη βεξιίηε πνπ αλαπηχρζεθε απφ κηα ζεηξά καγκαηηθψλ ζαιάκσλ ηνπ άμνλα εμάπισζεο (Gass, 1980). Ζ γαββξηθή αθνινπζία επηθαιχπηεηαη ζε νξηζκέλα ζεκεία απφ κηα ζεηξά δηεηζδχζεσλ πιαγηνγξαληηηθήο ζχζηαζεο, πνπ θξπζηαιιψζεθε απφ ην ππνιεηκκαηηθφ κάγκα ηνπ ζαιάκνπ (Bebien, Dautaj et al., 1997). Πάλσ απφ ην πινπηψλην ζχκπιεγκα, έρνπκε ην ζχκπιεγκα ιεπηψλ θιεβηθψλ ζηξσκάησλ κε έλα πάρνο 1,5ρικ. πεξίπνπ. πλίζηαηαη ζρεδφλ εμ νινθιήξνπ απφ νξηδφληηεο θιέβεο δηαβαζηθήο ζχζηαζεο θαη κπινθ κάγκαηνο θαη γαββξηθψλ πεηξσκάησλ, θνληά ζην άλσ θαη θάησ ηκήκα ηνπ ζπκπιέγκαηνο. Κάπνπ εδψ νη ιεπηέο θιέβεο αληηθαζίζηαληαη είηε απφ ηελ νκάδα ηνπ Βαζάιηε, δειαδή έρνπκε γάββξνπο θαη πιαγηνγξαλίηεο, ή πην ζπάληα απφ ζηξσκαηνκέλνπο γάββξνπο (Gass, 9

10 1990). Απηέο νη θιέβεο καο δίλνπλ πιεξνθνξίεο φζν αθνξά ην ζρεκαηηζκφ ηεο πεξηνρήο. Πηζηεχεηαη φηη έγηλε θάησ απφ έλα πεξηβάιινλ επέθηαζεο, φπνπ κπνξνχκε λα βξνχκε ηξία μερσξηζηά πεδία απνιηζσκάησλ εμάπισζεο θαη ζεσξνχληαη σο ηξείο ηεθηνληθέο ηάθξνη ζην Βφξεην άθξν ηνπ Σξνφδνπο, δειαδή νη ηάθξνη νιέαο, Αγίνπ Δπηθάληνπ θαη Λάξλαθαο. Σν ζχκπιεγκα ησλ θιεβψλ, αληηπξνζσπεχεη ην θαλάιη κεηαθνξάο ηνπ ιεησκέλνπ πιηθνχ, απφ ηελ ππνθείκελε πεγή ηξνθνδνζίαο πξνο ην ππζκέλα ηεο ζάιαζζαο. Μέζα απφ απηφ, ππνινγίδεηαη φηη νη θιέβεο έρνπλ παξφκνηα ζχζηαζε, κε πεηξψκαηα ησλ εμσηεξηθψλ ζπκπιεγκάησλ. Όκσο ιφγσ κεηακνξθηθψλ δηαδηθαζηψλ πνπ ππέζηεζαλ νη θιέβεο, κπνξεί αθφκε λα πεξηέρνπλ απφ δεφιηζνπο έσο νξπθηά ηεο πξαζηλνζρηζηνιηζηθήο θάζεο. Πηζαλέο επηδνηηηηθέο δψλεο κε νξπθηά φπσο επίδνην, ραιαδία θαη ζθήλα, πξνζδηνξίδνπλ ηε βάζε ζηελ νπνία κπνξνχζαλ λα δξάζνπλ ηα πδξνζεξκηθά ξεπζηά θαη λα πξνθαιέζνπλ εμαιινηψζεηο (Richardson, Cann et al., 1987). Τπεξθείκελα ησλ ιεπηψλ θιεβηθψλ ζηξσκάησλ, έρνπκε ην ηκήκα ηνπ Βαζάιηε πνπ βξίζθεηαη ελδηάκεζα ησλ θιεβηθψλ ζηξσκάησλ θαη ησλ καμηιαξνεηδψλ ξνψλ ιάβαο. Πεξηέρεη θιέβεο θαη καγκαηηθά πεηξψκαηα, φπνπ κπινθ κάγκαηνο θαη καμηιαξνεηδείο ξνέο ιάβαο γεκίδνπλ ηα θελά ησλ ελδηάκεζσλ θιεβψλ. Οη Robinson θαη Malpas (1990), αλαθεξφκελνη ζηε πξνέιεπζε θαη ηε ζέζε ηνπ νθηφιηζνπ ηνπ Σξνφδνπο, θαηέιεμαλ ζην δηαρσξηζκφ ησλ Μαμηιαξνεηδψλ ξνψλ ιάβαο ζε ηξείο ελφηεηεο, ηηο Α, Β, Γ, κέζα απφ γεσρεκηθά ζηνηρεία πνπ είραλ ζηε θαηνρή ηνπο. Ζ ελφηεηα Α απνηειείηαη απφ ζνιετηηθά πεηξψκαηα ηνπ εθαηζηεηαθνχ ηφμνπ, πνπ εκθαλίδνληαη ζηε βάζε ηεο καγκαηηθήο ζηήιεο θαη θαηέρνπλ ηα Βφξεηα θαη Νφηηα άθξα ηνπ Σξνφδνπο. Ζ ελφηεηα Β πξνέξρεηαη απφ έλα θησρφ ηφμν ζνιετηηθήο ζχζηαζεο, πνπ εκθαλίδεηαη ζηε θνξπθή ηεο καγκαηηθήο ζηήιεο θαη ζην Βφξεην άθξν ηνπ Σξνφδνπο. Ζ ελφηεηα Γ πνπ απνηειείηαη απφ θησρφ boninite κάγκα, θαίλεηαη ζηα λφηηα ζηε δψλε ηνπ Αξαθαπά. Ζ ελφηεηα Γ πνπ πεξηέρεη ηε θησρή boninite ζχζηαζεο ιάβα, είλαη ζεκαληηθή γηα ην θαζνξηζκφ ην ηεθηνληθψλ δεδνκέλσλ ηεο πεξηνρήο. Ζ πςειή ζχζηαζε απηνχ ηνπ θησρνχ κάγκαηνο ζε MgO θαη SiO 2 δελ ζα κπνξνχζε λα αλαπηπρζεί ζε θαλνληθέο ζπλζήθεο ζε κηα κεζν-σθεάληα ξάρε απνκάθξπλζεο. Ο ζρεκαηηζκφο κάγκαηνο boninite, ρξεηάδεηαη ην ζπλδπαζκφ ελφο ιεησκέλνπ θησρνχ, ζεξκηθά αλψκαινπ καλδχα, ελφο ηεθηνληθνχ θαζεζηψο εμάπισζεο θαζψο θαη ζπλζήθεο πςειήο πίεζεο ηνπ λεξνχ. Απηφ καο δίλεη ζηνηρεία γηα ην πξσηαξρηθφ ζρεκαηηζκφ ηνπ 10

11 Σξνφδνπο, σο κηα δψλε απνηεινχκελε απφ κηα ξάρε απνκάθξπλζεο πνπ ππέζηε ηζρπξή θαηαβχζηζε. Ζ ζέζε ηεο ελφηεηαο Γ γχξσ απφ ηε ξεμηγελή δψλε κεηαζρεκαηηζκνχ ηνπ Αξαθαπά, ππνδειψλεη φηη ε επέθηαζε κέζα ζηε δψλε κεηαζρεκαηηζκνχ πξνθάιεζε δηαρσξηζκφ θαη ηνπνζέηεζε ηνπ κάγκαηνο, σο πξντφλ ηνπ θησρνχ αλψηεξνπ καλδχα πνπ ππέζηε ηήμε μαλά (Robertson, Dixon et al., 2003). Ακέζσο ππεξθείκελα ηεο νθηνιηζηθήο αθνινπζίαο, είλαη ηδήκαηα πινχζηα ζε Fe θαη Mg πνπ νλνκάδνληαη νχκβξεο, θαζψο θαη πηζαλά πξντφληα ιφγσ απνζάζξσζεο ησλ ζεηνχρσλ απνζεκάησλ ηνπ ζαιάζζηνπ ππζκέλα. Απηά ηα πινχζηα ζε κέηαιια ηδήκαηα, ζεκαηνδνηνχλ ηελ αξρή ησλ επη-ηφπνπ ηδεκαηνγελψλ αθνινπζηψλ, νη νπνίεο θαιχπηνπλ κεγάιν κέξνο ηνπ λεζηνχ. Απηή ε αθνινπζία πεξηγξάθεη ηελ γεληθή αλάπηπμε απφ βαζηά ζαιάζζηα ηδήκαηα, ειηθίαο Σνπξφληνπ, έσο ηα ξερά ζαιάζζηα ηδήκαηα θαη αξγφηεξα ζηε αιινχβηα θιαζηηθή ηδεκαηνγέλεζε πξνεξρφκελε απφ ηνπο νθηφιηζνπο. Δδψ θαηαγξάθεηαη ε αλχςσζε θαη αλάδπζε ηνπ νθηφιηζνπ κέζα απφ ηηο βαζηέο ζαιάζζηεο ζπλζήθεο, ζην νξεηλφ πεξηβάιινλ πνπ βξίζθεηαη ηψξα κε ην πςειφηεξν ζεκείν, δειαδή ηε θνξπθή ηνπ Οιχκπνπ, λα θηάλεη ηα 1950κ. Ζ αλχςσζε ηνπ Σξνφδνπο, κπνξεί λα ζεσξεζεί σο ζπλδπαζκφο ηξηψλ παξαγφλησλ. Αξρηθά ν νθηφιηζνο ηνπ Σξνφδνπο κπνξεί λα ηνπνζεηήζεθε πάλσ ζε έλα επεηξσηηθφ θνκκάηη κε ειηθία Αλψηεξν Κξεηηδηθφ. Καηά δεχηεξν ν επεηξσηηθφο θινηφο θάησ απφ ηε Κχπξν, απνηειεί πξνέθηαζε ηνπ ππνζαιάζζηνπ βνπλνχ Δξαηνζζέλεο πνπ βξίζθεηαη Νφηηα ηνπ λεζηνχ θαη ηνπνζεηήζεθε θάησζελ ηεο Κχπξνπ θαηά ηε πεξίνδν ηνπ Νενγελνχο κε Οιφθαηλν. Ζ ηειεπηαία πηζαλφηεηα είλαη ε αλχςσζε ηεο Κχπξνπ λα έγηλε ιφγσ δηαππξηθήο ζεξπεληηλίσζεο ηεο ππνθείκελεο καλδπαθήο αθνινπζίαο, πξνθαιψληαο αιιαγή ζηε ππθλφηεηα θαη ηειηθά αλχςσζε ηνπ λεζηνχ. Ζ ηδεκαηνγελήο αθνινπζία πνπ ππέξθεηηαη ηνπ Σξνφδνπο, Πίλαθαο 2, παξνπζηάδεη ηελ αλχςσζε ηνπ λεζηνχ, φπσο απηή θαίλεηαη κέζα απφ ηηο δηάθνξεο ιηζνινγηθέο ελφηεηεο. 11

12 Ζιηθία (Μα) ρεκαηηζκόο Ληζνινγία Πιεηζηόθαηλν Πιεηόθαηλν fanglomerate Αζαιάζζαο, Καθαξίζηξαο, Άπαινπ Λεπθσζία Καιαβαζόο Αλώηεξν 23.3 Μεηόθαηλν Μέζν Πάρλα Καηώηεξν 35.4 Οιηγόθαηλν Άλσ Λεύθαξα Κξνθαινπαγή, Φακκίηεο, Αζβεζηίηεο Μάξγεο, Ηιύ, Φακκίηεο, Κξνθαινπαγή Δβαπνξίηεο Τθαινγελήο θαη Βηνθιαζηηθνί Αζβεζηόιηζνη Πειαγηθή Κξεηίδα, Μάξγεο, Κξνθαινπαγή θαη Αζβεζηίηεο Τθαινγελήο θαη Βηνθιαζηηθνί Αζβεζηόιηζνη Πειαγηθή Κξεηίδα θαη Μάξγεο 56.5 Ζώθαηλν 65.0 Παιαηόθαηλν Μέζν Λεύθαξα πκπαγήο Πειαγηθή Κξεηίδα Πειαγηθή Κξεηίδα θαη Υαιαδηαθά Πεηξώκαηα 74.0 Μαζηξήρηην Κάησ Λεύθαξα Πειαγηθή Κξεηίδα 83.0 Κακπάλην Καλλαβηνύ Ζθαηζηεηνθιαζηηθνί Φακκίηεο θαη Μπεηνληηηθνί Άξγηινη 90.4 Σνπξόλην Πέξαπαηδη Ούκβξεο θαη Ραδηνιαξίηεο Βάζε Οθηόιηζνπ Πίλαθαο 2: Δπί ηόπνπ ηδεκαηνγελέο θάιπκκα ηνπ Οθηόιηζνπ Σξνόδνπο. 2.2 ύκπιεγκα Μακκσλίσλ Απνηειείηαη απφ δχν κεγάια ιηζν-ηεθηνληθά ηκήκαηα θαη απφ έλα κηθξφηεξν. ην θαηψηεξν ηκήκα έρνπκε ηδήκαηα θαη εθαηζηεηνγελή πεηξψκαηα Μεζνδσηθήο ειηθίαο, γλσζηά σο νκάδα ηνπ Γηάξηδνπ (Robertson, 1990) θαη δεκηνπξγήζεθαλ ελσξίηεξα 12

13 απφ ηνλ νθηφιηζν Σξνφδνπο. Σν δεχηεξν ηκήκα πξνο ηα πάλσ απνηειείηαη απφ νθηνιηζηθά πεηξψκαηα ηνπ Αλψηεξνπ Κξεηηδηθνχ, κε κηθξέο θιέβεο κεηακνξθσκέλσλ θαη ζεξπεληηλησκέλσλ πεηξσκάησλ. Απηέο νη ελφηεηεο επηθαιχπηνληαη αλνκνηφκνξθα απφ αξθεηά κέηξα δεβξηηηθψλ ξνψλ, γλσζηά σο ζρεκαηηζκφο Κάζεθα (Swarbrick, 1980). Ο ζρεκαηηζκφο ηνπ ζπκπιέγκαηνο Μακκσλίσλ πηζηεχεηαη φηη δεκηνπξγήζεθε ζε ηξείο μερσξηζηέο πεξηφδνπο. Αλαπηχρζεθε πξηλ απφ ηε ηειηθή ππνζαιάζζηα ζπκπίεζε, επψζεζε θαη δηάβξσζε πνπ δέρηεθε κε απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία ηνπ ζρεκαηηζκνχ ηνπ Κάζεθα. Ζ νκάδα ηνπ Γηάξηδνπ δεκηνπξγήζεθε απφ σθεάλην κάγκα θαηά ην άλνηγκα ηνπ σθεαλνχ ηεο Σεζήνο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο Μεζνδσηθήο πεξηφδνπ. Σα Αλψηεξα Κξεηηδηθά νθηνιηζηθά πεηξψκαηα, ζεσξνχληαη απνκεηλάξηα ηνπ σθεάληνπ θινηνχ θαη καλδχα θαη είλαη παξφκνηα κε απηά πνπ βξίζθνπκε ζηε ξεμηγελή δψλε κεηαζρεκαηηζκνχ ηνπ Αξαθαπά, Νφηηα ηνπ Σξνφδνπο. 2.3 Δλόηεηα Κεξύλεηαο Ζ ελφηεηα Κεξχλεηαο ή Πεληαδαθηχινπ, ζπληίζεηαη απφ κηα ζεηξά ιφθσλ θαη βνπλψλ κε Γπηηθή Αλαηνιηθή δηεχζπλζε, πνπ δηαηξέρνπλ ην λεζί παξάιιεια πξνο ηε Βφξεηα αθηνγξακκή ηεο Κχπξνπ. Πξφθεηηαη γηα ιφθνπο ηδεκαηνγελήο πξνέιεπζεο. Ζ ελφηεηα απηή απνηειείηαη απφ πεηξψκαηα ειηθίαο απφ Πέξκην έσο Καηψηεξν Σξηηνγελέο θαη ρσξίδεηαη ζε δχν ηκήκαηα, ην Αλαηνιηθφ θαη ην Γπηηθφ. Ζ θαηψηεξε Αλαηνιηθή ελφηεηα ηεο Κεξχλεηαο, πεξηιακβάλεη ηα παιαηφηεξα πεηξψκαηα ηεο Κχπξνπ, ηα νιηζζνζηξψκαηα ηνπ Πεξκίνπ, καδί κε ηνλ αζβεζηνιηζηθφ ζρεκαηηζκφ ηεο Καληάξαο. Δπσζεκέλα ιεπηά ζηξψκαηα θαιχπηνπλ ην αλψηεξν Γπηηθφ ηκήκα ηεο ελφηεηαο απηήο. Σα ζηξψκαηα απηά, ζπληεινχληαη απφ άλζξαθεο ξερψλ λεξψλ πνπ απνηέζεθαλ ζε κεγάιεο θιίζεηο, κε ειηθία απφ ην Σξηαδηθφ κέρξη ην Μέζν Κξεηηδηθφ (Robertson and Xenophontos, 1997). Ζ ελφηεηα Κεξχλεηαο αλαπηχρζεθε ζε ηέζζεξηο θάζεηο. ηελ αξρή, Πέξκην έσο Μέζν Κξεηηδηθφ, είρακε ηελ ηδεκαηνγελή αλάπηπμε ησλ ξεμηγελψλ πεξηζσξίσλ ηεο ελφηεηαο, ηα νπνία αληηθαηαζηάζεθαλ θαηά ην Αλψηεξν Κξεηηδηθφ έσο ην Καηψηεξν Σξηηνγελέο ιφγσ παξακφξθσζεο, πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ νθηνιηζηθή κηθξνπιάθα ηνπ Σξνφδνπο. Καηά ην Ζψθαηλν είρακε ηε δεκηνπξγία ιεπηψλ ζηξσκάησλ ζην Γπηηθφ ηκήκα ηεο ελφηεηαο, ιφγσ επψζεζεο θαη ζπκπίεζεο ηεο πεξηνρήο. Απηφ ην γεγνλφο 13

14 έλσζε ην Νφηην ηκήκα ηεο Κεξχλεηαο κε ην Σξφνδνο. Ζ ζχγθιηζε ηεο Αθξηθάληθήο θαη ηεο Δπξαζηαηηθήο πιάθαο θαηά ηε πεξίνδν ηνπ Πιεην Σεηαξηνγελνχο, επέθεξε ηε δεκηνπξγία ηεο ζεηξάο ησλ ιφθσλ θαη ησλ βνπλψλ πνπ παξνπζηάδνληαη ζήκεξα (Robertson, 2000). ηνλ επφκελν πίλαθα (πηλ. 3), παξνπζηάδνληαη νη ιηζνινγηθνί ζρεκαηηζκνί πνπ ζπληεινχλ ηελ ελφηεηα ηεο Κεξχλεηαο. Πεξίνδνο Δπνρή ρεκαηηζκόο Ληζνινγία Γξανπβάθεο, κάξγεο, ςακκίηεο, ΝΔΟΓΔΝΔ ΜΔΗΟΚΑΗΝΟ βάζεο ΜΔΟ Κπζξαία ηιπόιηζνη θαη θξνθαιινπαγέο ΚΑΣΧΣΔΡΟ Αδξνκεξείο ςακκίηεο, ΟΛΗΓΟΚΑΗΝΟ Καινγξαία Άξδαλα γξανπβάθεο, αζβεζηνιηζηθέο κάξγεο, ΠΑΛΑΗΟΓΔΝΔ ιαηππνπαγή ΖΧΚΑΗΝΟ Δξπζξέο θξεηίδεο, κάξγεο, θεξαηόιηζνη, ΠΑΛΑΗΟΚΑΗΝΟ ιεπθνη αζβεζηόιηζνη Λάπεζνο θξεηίδεο, αλαθξπζηαιισκέλν ΑΝΧΣΔΡΟ Μαηζηξίρηην ΚΡΖΣΗΓΗΚΟ ιαηππνπαγέο βάζεο ΚΑΣΧΣΔΡΟ Αλαθξπζηαιισκέλνη Άγηνο Ηιαξίσλ ΗΟΤΡΑΗΚΟ Αζβεζηόιηζνη ΣΡΗΑΓΗΚΟ Γνινκηηηθνί ΑΝΧΣΔΡΟ πγραξί αζβεζηόιηζνη ΜΔΟ Λεπηνζηξσκαηώδε Γίθσκν ΚΑΣΧΣΔΡΟ κάξκαξα ΠΔΡΜΗΟ ΛΗΘΑΝΘΡΑΚΟΦΟΡΟ Καληάξα πκπαγείο Αζβεζηόιηζνη Πίλαθαο 3: Ληζνινγίεο θαη ζρεκαηηζκνί πνπ εκθαλίδνληαη ζηελ ελόηεηα Κεξύλεηαο. 14

15 2.4 Ρεμηγελήο δώλε κεηαζρεκαηηζκνύ ηνπ Αξαθαπά θαη Ρήγκα Αληη- Σξνόδνπο Ζ ξεμηγελήο δψλε κεηαζρεκαηηζκνχ ηνπ Αξαθαπά, ζεκαηνδνηεί ηε Ννηηφηεξε άθξε ηνπ νθηφιηζνπ ηνπ Σξνφδνπο. Απηή ε πεξηνρή ζεσξείηαη σο κηα απνιηζσκέλε σθεάληα ξεμηγελήο δψλε κεηαζρεκαηηζκνχ, πνπ δηαρσξίδεη ηνλ νθηφιηζν ηνπ Σξνφδνπο απφ ηε θαινχκελε κηθξνπιάθα ηνπ Αληη-Σξνφδνπο, έλα ηκήκα πνπ πηζηεχεηαη φηη είλαη νθηνιηζηθή θξνχζηα κε ρανηηθή ιηζνινγία θαη πάρνο 3-5 ρικ. (Gass, MacLeod et al., 1994). Οη δχν θχξηεο αθνινπζίεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ην ξήγκα κεηαζρεκαηηζκνχ, απνηεινχληαη απφ ηηο εμήο ιηζνινγηθέο ελφηεηεο. Ζ πξψηε ζπλδέεηαη κε ην παιαηφ Άμνλα ηεο αθνινπζίαο θαη έρεη ιηζνινγηθήο ζχζηαζεο πεηξψκαηα, παξφκνηα κε απηά ηνπ Σξνφδνπο θαη ηεο κηθξνπιάθαο ηνπ Αληη- Σξνφδνπο. Ζ δεχηεξε γλσζηή σο αθνινπζία κεηαζρεκαηηζκνχ, θέξεη πινπηψληα θαη ππναβπζζηθά πεηξψκαηα καθηθήο θαη ππεξκαθηθήο ζχζηαζεο, θαζψο θαη κηα εθαηζηεηαθή ελφηεηα πνπ απνηειείηαη απφ καμηιαξνεηδείο ξνέο ιάβαο, ζπκπαγήο νγθψδεηο ξνέο θαη εθαηζηεηνθιαζηηθά ηδήκαηα (Gass, 1994). Ζ δψλε απηή πεξηιακβάλεη πεηξψκαηα φπσο ηεθηνληζκέλνπο ραξηζβνπξγίηεο κε πςειή παξνπζία γάββξσλ θαη θιεβψλ, βεξιίηεο, κάδεο απφ ζεξπεληηλίηεο θαη δψλεο απφ ζξαχζκαηα ιεπηψλ θιεβηθψλ ζηξσκάησλ. Όια απηά θαιχπηνληαη απφ ελαιιαγέο εθαηζηεηνγελψλ θαη ηδεκαηνγελψλ πεηξσκάησλ. Ζ κηθξνπιάθα Αληη- Σξνφδνπο πνπ βξίζθεηαη Νφηηα ηεο δψλεο ηνπ Αξαθαπά, ζεσξείηαη σο νθηνιηζηθή θξνχζηα πνπ δεκηνπξγήζεθε ηαπηφρξνλα κε ηε πιάθα ηνπ Σξνφδνπο, εμνχ θαη ε κεγάιε νκνηφηεηα κεηαμχ ησλ δχν ηκεκάησλ. Ζ κφλε κεγάιε δηαθνξά είλαη φηη ε ιηζνινγηθή ελφηεηα ηνπ Αληη-Σξνφδνπο, ππέζηε δηαρσξηζκφ, πεξηζηξνθή θαη αξγφηεξα δηείζδπζε απφ λεψηεξα καγκαηηθά επεηζφδηα πνπ ζπλέβεζαλ κέζα ζην πεδίν κεηαζρεκαηηζκνχ (Gass, MacLeod et al., 1994). Οη θχξηνη ζρεκαηηζκνί ηεο πιάθαο ηνπ Αληη-Σξνφδνπο είλαη καμηιαξνεηδείο ξνέο ιάβαο, έλα ζχκπιεγκα ιεπηψλ ζθαηξηθψλ ζηξσκάησλ, γάββξνπο, βεξιίηεο, ιεπθνγάββξνπο πνπ πεξηέρνπλ κηθξνχο θαθνχο απφ πιαγηνγξαλίηεο θαη κηθξνχο θαθνχο απφ καλδπαθήο πξνέιεπζεο πεηξψκαηα. Απηά ηα ηειεπηαία, απνηεινχληαη απφ ηζρπξά ηεθηνληζκέλνπο ραξηζβνπξγίηεο θαη δνπλίηεο, πνπ καο δίλεη λα θαηαλνήζνπκε φηη είλαη παξφκνηα κε απηά ηεο θχξηαο νξεηλήο κάδαο ηνπ Σξνφδνπο (Robertson, 1978). 15

16 3. ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΠΕΣΡΕΛΑΙΩΝ 3.1 Ηδηόηεηεο Τδξνγνλαλζξάθσλ Οη πδξνγνλάλζξαθεο είλαη ζπλζεηηθά πνπ απνηεινχληαη απνθιεηζηηθά απφ άλζξαθα θαη πδξνγφλν. Σν πεηξέιαην είλαη κηα αλάκεημε απφ ζπζηαηηθά πδξνγνλάλζξαθα θαη αιιά ζπλζεηηθά πνπ πεξηέρνπλ ζεκαληηθέο πνζφηεηεο αδψηνπ, ζείνπ θαη νμπγφλνπ. Με ηελ αλάιπζε ηνπ πεηξειαίνπ βξέζεθαλ ηξεηο θπξίεο νκάδεο ζπλζεηηθψλ φπσο θαίλνληαη πην θάησ: i. Κνξεζκέλνη πδξνγνλάλζξαθεο Δίλαη ζπλζεηηθά ζηα νπνία θάζε άηνκν ηνπ άλζξαθα είλαη εληειψο θνξεζκέλν ζε πδξνγφλν. Οη δνκέο πεξηιακβάλνπλ απινχο ίζνπο δεζκνχο ηνπ αηφκνπ ηνπ άλζξαθα, δηαθιαδηδφκελνπο δεζκνχο θαη δαθηπιίνπο. ii. Αξσκαηηθνί πδξνγνλάλζξαθεο Δίλαη νκάδεο αθφξεζησλ πδξνγνλαλζξάθσλ κε θπθιηθή δνκή θαη πεξηιακβάλνπλ δηάθνξα ζεκαληηθά ζπλζεηηθά βηνδεηθηψλ πνπ επηηξέπνπλ ζηα πεηξέιαηα θαη ηα κεηξηθά πεηξψκαηα λα ζπγθξηζνχλ. iii. πλζεηηθά αδψηνπ ζείνπ νμπγφλνπ Πεξηέρνπλ άηνκα -εθηφο απφ ηνλ άλζξαθα θαη ην πδξνγφλν- θπξίσο αδψηνπ, ζείνπ, θαη νμπγφλνπ. Δίλαη γλσζηά ζαλ εηεξνζπλζεηηθά θαη ππνδηαηξνχληαη ζηα αζθαιηέιαηα θαη ηηο ξεηίλεο. 3.2 Γέλεζε Τδξνγνλαλζξάθσλ Γηα ηελ παξαγσγή πδξνγνλαλζξάθσλ ζε κεγάιεο ζπγθεληξψζεηο ζε δηάθνξα ζηξσκαηνγξαθηθά επίπεδα, νχησο ψζηε λα κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ σο πεηξειατθέο ζπγθεληξψζεηο νηθνλνκηθά εθκεηαιιεχζηκεο, πξέπεη λα ηεξνχληαη ε παξαθάησ πξνυπνζέζεηο : i. Ύπαξμε κεηξηθνχ πεηξψκαηνο (source rock) ii. Ύπαξμε ξεγκάησλ, δηαθιάζεσλ (migration) iii. Ύπαξμε απνηακηεπηήξα (reservoir) iv. Ύπαξμε πεξηθεξεηαθνχ κνλσηήξα (seal) θαη v. Ύπαξμε παγίδσλ (traps) 16

17 Απαξαίηεηε ζπλζήθε γηα ηελ δεκηνπξγία πεδίσλ πδξνγνλαλζξάθσλ είλαη ε ζύγρξνλε ζπζρέηηζε ησλ πην πάλσ παξακέηξσλ θαζψο κε ηελ απνπζία ελφο ή θαη πεξηζζνηέξσλ απφ απηνχο δελ ζα έρνπκε ζπγθέληξσζε ηνπ πεηξειαίνπ, αθνχ : i. Σν κεηξηθφ πέηξσκα πξνζθέξεη ηε γέλεζε. ii. Σα ξήγκαηα, νη δηαθιάζεηο ή ην πξσηνγελέο πνξψδεο πξνζθέξνπλ ηνπο δξφκνπο κεηαλάζηεπζεο ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ. iii. Ο απνηακηεπηήξαο δίλεη ηε ζπγθέληξσζε. iv. Σν κνλσηήξην πέηξσκα πξνζθέξεη ηελ πξνθχιαμε θαη v. Οη παγίδεο δίλνπλ ηε θπιάθηζε ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ. 3.3 Πεηξειατθό ύζηεκα Φόξηηζεο Πεηξειατθή θφξηηζε έρνπκε κε ηελ γέλεζε ηνπ πεηξειαίνπ ζε έλα κεηξηθφ πέηξσκα, φπνπ ελ ζπλερεία απνβάιιεηαη θαη κεηαλαζηεχεη δηακέζνπ ελφο ζηξψκαηνο κεηαθνξάο ζε κία παγίδα κε απνηέιεζκα ηελ δεκηνπξγία πεηξειατθψλ ζπγθεληξψζεσλ (εηθ. 4). Ζ γέλεζε ηνπ πεηξειαίνπ πξνθχπηεη σο απνηέιεζκα ηεο ρεκηθήο δηάζπαζεο ηνπ θεξνγφλνπ, ιφγσ αχμεζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο. Με ηελ απειεπζέξσζε ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ, ην ππνιεηπφκελν θεξνγφλν αλαπηχζζεηαη ζηελ θαηεχζπλζε αλζξαθηθνχ ππνιείκκαηνο. Ζ ζεξκνθξαζία θαη ν ρξφλνο απνηεινχλ ηνπο θπξηφηεξνπο παξάγνληεο πνπ ξπζκίδνπλ ηνλ ξπζκφ δηάζπαζεο ηνπ θεξνγφλνπ, ν νπνίνο κπνξεί λα ππνινγηζηεί απφ ηελ εμίζσζε ηνπ Arrhenius. Σν αληηδξψλ θιάζκα ηνπ θεξνγφλνπ κπνξεί λα ππνδηαηξεζεί ζε κηα αζηαζή κεξίδα, ε νπνία απνδίδεη θχξηα πεηξέιαην θαη ζε κηα δχζηεθηε κεξίδα πνπ κπνξεί λα απνδψζεη αέξην. Σν αζηαζέο θεξνγφλν δηαζπάηαη πάλσ απφ ηνπο C, αθνινπζνχκελν απφ ην δχζηεθην θεξνγφλν ζηνπο C. Πάλσ απφ ηνπο C ην πεηξέιαην δηαζπάηαη ζε αέξην. Έηζη, ην ζηάδην γέλεζεο πεηξειαίνπ, δηαδέρεηαη ε γέλεζε πγξνχ αεξίνπ - αέξηα ζπκππθλψκαηα θαη ελ ηέιεη ην ζηάδην γέλεζεο μεξνχ αεξίνπ. Ζ απνβνιή πεηξειαίνπ αηηηνινγείηαη απφ ηελ χπαξμε κηθξνδνκψλ ζηα κεηξηθά πεηξψκαηα πνπ δεκηνπξγνχληαη κεηά ηελ εθαξκνγή ππεξπίεζεο ζαλ απνηέιεζκα ηεο γέλεζεο πδξνγνλαλζξάθσλ. Ηζρλά κεηξηθά πεηξψκαηα κπνξεί λα κελ παξάγνπλ αξθεηφ πεηξέιαην ψζηε λα δηθαηνινγείηαη απνβνιή. Δάλ θζάζνπλ ζε πςειφηεξε 17

18 σξηκφηεηα, ην παξαγφκελν πεηξέιαην κπνξεί λα δηαζπάηαη ζε αέξην ην νπνίν κπνξεί λα είλαη ηθαλήο απφδνζεο. Με ηελ βνήζεηα ρεκηθψλ αλαιχζεσλ ζην ππφ εμφξπμε πεηξέιαην θαη ζηα ζξαχζκαηα ησλ κεηξηθψλ πεηξσκάησλ πνπ απηφ κεηαθέξεη, κπνξνχκε λα πξνζδηνξίζνπκε ηα πξσηνγελή κεηξηθά πεηξψκαηα θαζψο θαη ηα πεξηβάιινληα απφζεζεο ηνπο. ηξσκαηνγξαθηθή παγίδα Απνηακηεπηήξαο Αληίθιηλν Μνλσηήξαο Γνκηθέο παγίδεο - Ρήγκα Μεηξηθφ πέηξσκα Δηθόλα 4: Πεηξειατθό ζύζηεκα θόξηηζεο (Εειειίδεο, 2009). 18

19 3.4 Οξγαληθό Τιηθό Σν νξγαληθφ πιηθφ απνηειείηαη απφ ηα αθφινπζα ρεκηθά ζπζηαηηθά: i. Έλπδξνπο άλζξαθεο (carbohydrates) ii. Πξσηεΐλεο (proteins) iii. Ληπίδηα (lipids) iv. Ξπιίηεο (lignin) Μφλν ηα ιηπίδηα θαη νη μπιίηεο είλαη αξθεηά αλζεθηηθά θαη έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ηαθνχλ θαη λα ελζσκαησζνχλ ζηα ηδήκαηα.σα ιηπίδηα βξίζθνληαη ζε ζαιάζζηνπο νξγαληζκνχο θαη ζε νξηζκέλα ηκήκαηα ρεξζαίσλ θπηψλ θαη είλαη ηθαλά λα δψζνπλ ηνλ ζπλνιηθφ φγθν ηνπ παγθνζκίνπ πεηξειαίνπ. Ο μπιίηεο είλαη παξφλ κφλν ζε ρεξζαία θπηά θαη δεv κπoξεί vα δψζεη αμηνζεκείσηεο πoζφηεηεο πεηξειαίoπ, αιιά είvαη ζεκαvηηθή πεγή γηα αέξηoπο πδξoγovάvζξαθεο. Γηα λα δηαηεξεζεί ην νξγαληθφ πιηθφ ζηα πεξηβάιινληα απφζεζεο, πξέπεη λα ππάξρνπλ αλαεξφβηεο ζπλζήθεο, νχησο ψζηε λα πεξηνξίδεηε ε δξαζηεξηφηεηα ησλ αεξφβησλ νξγαληζκψλ θαη ηεο βηναλακφριεπζεο θαη λα κελ θαηαζηξέθεηαη ην νξγαληθφ πιηθφ. Αλνμηθέο ζπλζήθεο αλαπηχζζνληαη εθεί φπνπ ε δήηεζε ζε νμπγφλν είλαη κεγαιχηεξε απφ ην παξερφκελν νμπγφλν. Σν νμπγφλν θχξηα θαηαλαιψλεηαη γηα ηελ απνζχλζεζε ηνπ λεθξνχ νξγαληθνχ πιηθνχ θαη γηα ην ιφγν απηφ, ε δήηεζε ζε νμπγφλν είλαη κεγάιε ζε πεξηνρέο πςειήο νξγαληθήο παξαγσγηθφηεηαο δξαζηεξηφηεηαο. ε πδξφβηα πεξηβάιινληα, ε παξνρή νμπγφλνπ ειέγρεηαη θχξηα απφ ηελ θπθινθνξία ηνπ νμπγνλσκέλνπ λεξνχ θαη ειαρηζηνπνηείηαη εθεί φπνπ ππάξρνπλ ζηάζηκα λεξά θαη ζην βπζφ (>200m). Ο ρξφλνο κεηαθνξάο ηνπ νξγαληθνχ πιηθνχ ζηε ζηήιε ηνπ λεξνχ, απφ ηελ επθσηηθή δψλε ζηνλ ππζκέλα ηεο ζάιαζζαο, ην θνθθνκεηξηθφ κέγεζνο ησλ ηδεκάησλ θαη ν ξπζκφο ηδεκαηνγέλεζεο είλαη επίζεο παξάκεηξνη πνπ επεξεάδνπλ ηελ απφζεζε ησλ κεηξηθψλ πεηξσκάησλ. Σν νξγαληθφ πιηθφ ζηηο πεγέο πεηξσκάησλ ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ ππνδηαηξείηαη ζε δχν νκάδεο : 19

20 i. Πηζζάζθαιηνο: Γηαιπηφ νξγαληθφ πιηθφ ζε νξγαληθνχο δηαιχηεο, πνπ αληηθαηνπηξίδνπλ κνλφ έλα κηθξφ ιφγν ηνπ ζπλνιηθνχ νξγαληθνχ πιηθνχ - TΟC. ii. Κεξνγφλν: Αδηάιπην νξγαληθφ πιηθφ ζε νξγαληθνχο δηαιχηεο, πνπ είλαη ζηεξεσκέλν ζην ίδεκα. Αληηθαηνπηξίδεη ηνλ φγθν ηνπ ζπλνιηθνχ TΟC. Με ηελ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο έρνπκε ηε ρεκηθή δηάζπαζε ηνπ θεξνγφλνπ θαη ζαλ απνηέιεζκα πξνθχπηεη ε γέλεζε ηνπ πεηξειαίνπ. Καζψο απειεπζεξψλνληαη νη πδξνγνλάλζξαθεο ην ππνιεηπφκελν θεξνγφλν αλαπηχζζεηαη ζηελ θαηεχζπλζε αλζξαθηθνχ ππνιείκκαηνο. Οη πην ζεκαληηθνί παξάγνληεο γηα ηε δηάζπαζε ηνπ θεξνγφλνπ είλαη ε ζεξκνθξαζία θαη ν ρξφλνο. 3.5 Δμέιημε ηνπ νξγαληθνύ πιηθνύ Ζ εμέιημε ηoπ oξγαvηθoχ πιηθoχ, απφ βηoπoιπκεξή ζε γεσπoιπκεξή κε ηεv αχμεζε ηoπ βάζoπο ηαθήο θαη ηεο ζεξκoθξαζίαο θαίλεηαη ζηελ (εηθ. 5). αv απoηέιεζκα ηεο δηαθoξεηηθήο βηoρεκηθήο, ρεκηθήο θαη θπζηθoρεκηθήο δηαδηθαζίαο, ηα πξσηαξρηθά oξγαvηθά ζπvζεηηθά κεηαζρεκαηίζζεθαv ζε αδηάιπηo θεξoγφvo ή, ζηεv πεξίπησζε ηεο εμέιημεο ηoπ θάξβoπvoπ, ζε θαθέ ππo-πηζζψδε θάξβoπvo. Απηφ ηo πξψηo ζηάδηo ηεο εμέιημεο, αvαθέξεηαη ζαv δηαγέvεζε θαη ηειεηψvεη ηφζo ζχvηoκα, φζo ρξεηάδεηαη vα εμαvηιεζoχv ιίγo ή πoιχ ηα απoβαιιψκεvα πγξά oμέσv. ηε δψvε θαηαγέvεζεο, ηκήκα ηoπ θεξoγφvoπ κεηαηξέπεηαη ζε πδξoγovάvζξαθεο. Απηή είvαη ε θχξηα δψvε γέvεζεο πεηξειαίoπ θαη αεξίσv ("θoπδίvα πεηξειαίoπ"). H εμέιημε ηoπ θάξβoπvoπ δίvεη πξoτφvηα γηα ηεv αvάπηπμε πηζζψδoπο ζθιεξoχ θάξβoπvoπ, ηo oπoίo επίζεο απειεπζεξψvεη αέξηα θαη κηθξή πνζφηεηα πεηξειαίoπ. ηεv επφκεvε δψvε, πoπ ovoκάζηεθε κεηαγέvεζε, κεηξηθά πεηξψκαηα πδξoγovαvζξάθσv θαη ζθιεξφ θάξβoπvo, θχξηα απεπιεπζεξψvoπv αέξηα. ηηο απoζέζεηο ηχξθεο o άvζξαθαο, εκπιoπηηζκέvo ππφιιεηκα, ζρεκαηίδεη αvζξαθίηε θαη κεηά γξαθίηε, κέζα απφ ηo θαηvφκεvo ηoπ κεηακoξθηζκoχ. 20

21 Δηθόλα 5: ρέδην εμέιημεο ηνπ νξγαληθνύ πιηθνύ από λέν πινύζην ζε νξγαληθό πιηθό ίδεκα ή θάξβνπλν ζηελ βαζεηάο ηαθήο δώλεο κεηακνξθηζκνύ. Σα κεηξηθά πεηξώκαηα παξάγνπλ πδξνγνλάλζξαθεο (πεηξέιαην ή αέξηα) ή κεηαζρεκαηίδνληαη ζε θάξβνπλν (απνβάιινληαο ζπγρξόλσο αέξην θαη θάπνην πεηξέιαην). Σν Ro εθθξάδεη ηελ αλάθιαζε ηνπ βηηξηλίηε (νπηηθή κέηξεζε ή σξηκόηεηα) (Tissot & Welte, 1984; νη βαζκνί ηνπ θάξβνπλνπ από ηνπο Stach et al., 1982). ε κηθξά βάζε ηαθήο ηo αvψξηκν oξγαvηθφ πιηθφ κπoξεί vα απoδεζκεχζεη (βηoγεvή) κφvo αέξηo κεζαvίoπ, παξαγψκεvo απφ βαθηεξηαθή δχκσζε κεζαvίoπ θαη κηθξέο πoζφηεηεο απφ βαξχηεξoπο πδξoγovάvζξαθεο. Πξψηκα έσο κέηξηα ζηάδηα σξηκφηεηαο. Μεγάιεο πoζφηεηεο απφ πεηξέιαηo γεvvήζεθαv κεηαμχ ηoπ ζεξκoθξαζηαθoχ εχξoπο 60 o C -80 o C θαη 120 o C -150 o C. Σo ζρεηηθά βαξχ πεηξέιαηo βαζηθά ζπvηίζεηαη απφ κφξηα κε 15 θαη πεξηζζφηεξα άηoκα C (C15+ πδξoγovάvζξαθεο), ηέηoηα φπσο παξαθίvεο θαη αξσκαηηθέο εvψζεηο. Σειεπηαίo ζηάδηo σξηκφηεηαο γηα ηεv γέvεζε πεηξειαίoπ. ε ζεξκoθξαζίεο κεγαιχηεξεο απφ απηέο πεξίπoπ ησv 130 o C, ηκήκα ησv κεγάισv oξγαvηθψv κoξίσv ζπάδoπv γηα vα ζρεκαηίζoπv ειαθξoχο πδξoγovάvζξαθεο ηoπ θιάζκαηoο C2-7 (πγξφ αέξηo) θαη κεζάvηo (μεξφ αέξηo). 21

22 3.6 Υεκηθέο θαη θπζηθέο ηδηόηεηεο ηνπ πεηξειαίνπ Σν πεηξέιαην είλαη κηα αλάκεημε απφ ζπζηαηηθά πδξνγνλάλζξαθα θαη αιιά ζπλζεηηθά πνπ πεξηέρνπλ ζεκαληηθέο πνζφηεηεο αδψηνπ, ζείνπ θαη νμπγφλνπ. Οη θχξηεο νκάδεο ζπλζεηηθψλ ζην πεηξέιαην είλαη: i. Κνξεζκέλνη πδξνγνλάλζξαθεο: Δίλαη ζπλζεηηθά ζηα νπνία θάζε άηνκν ηνπ άλζξαθα είλαη εληειψο θνξεζκέλν κε αλαθνξά ζην πδξνγφλν. ii. Αξσκαηηθνί πδξνγνλάλζξαθεο: Δίλαη νκάδεο αθφξεζησλ πδξνγνλαλζξάθσλ κε θπθιηθή δνκή θαη πεξηιακβάλνπλ δηάθνξα ζεκαληηθά ζπλζεηηθά βηνδεηθηψλ, πνπ επηηξέπνπλ ηα πεηξέιαηα θαη ηα κεηξηθά λα ζπγθξηζνχλ. iii. πλζεηηθά Αδψηνπ-Θείνπ-Ομπγφλνπ: Πεξηέρνπλ άηνκα, εθηφο απφ ηνλ άλζξαθα θαη ην πδξνγφλν, θχξηα Άδσην, Θείν θαη Ομπγφλν. Δίλαη γλσζηά ζαλ εηεξνζπλζεηηθά θαη ππνδηαηξνχληαη ζηηο ξεηίλεο θαη ηα αζθαιηέλαηα. 3.7 Παξάγνληεο Μεηαζρεκαηηζκνύ Σo πoζoζηφ ηoπ πεηξειαίoπ θαη αεξίoπ ηo oπoίo κπoξεί vα παξάγεη ηo θεξoγφvo εάv ππoβιεζεί ζε θαηάιιειεο ζεξκoθξαζίεο θαηά ηε δηάξθεηα επαξθoχο ρξovηθήο πεξηφδoπ, αvαθέξεηαη ζαv δπvαηφηεηα γέvεζεο ή αvαιoγία κεηαζρεκαηηζκoχ. Οη βέιηηζηεο ζπvζήθεο, ζε φξoπο ηεο ηζηoξίαο ζέξκαvζεο θαη ηαθήο, γηα vα θζάζoπv ζε κηα κέγηζηε αvαιoγία κεηαζρεκαηηζκoχ πoηθίιoπv αvάκεζα ζε δηαθoξεηηθέο πεγέο πεηξσκάησv (Tissot et al. 1987). Ο ηχπoο I θεξoγφvoπ (Type I kerogen) έρεη κηα δπvαηφηεηα γέvεζεο κέρξη 80% -90%. Ο ηχπoο II θεξoγφvoπ απφ πoιιoχο ζαιάζζηoπο ζρηζηoιίζoπο έρεη κηα δπvαηφηεηα γέvεζεο πεξίπoπ 60%, αιιά αvζξαθηθoί ζρηζηφιηζoη πιoχζηoη ζε ηχπo III θεξoγφvoπ (βηηξηvίηεο, θάξβoπvo) θζάvoπv κφvo ζηo πεξίπoπ 25% (Tisot & Welte 1984). 22

23 3.8 Κεξνγόλν Σν θεξνγφλν πάληα αληηθαηνπηξίδεη ηνλ φγθν ηνπ ζπλνιηθνχ νξγαληθνχ πιηθνχ (TOC). Ζ ζχλζεζε ηνπ θεξνγφλνπ ζηα δηαθνξεηηθά κεηξηθά πεηξψκαηα ειέγρεηαη ζεκαληηθά απφ ηηο ζπλζήθεο ηδεκαηνγέλεζεο. Υακεινί ξπζκνί ηδεκαηνγέλεζεο, θάησ απφ ζπλζήθεο θαιήο νμπγφλσζεο, επηηξέπνπλ ηελ δηαηήξεζε κφλν ηνπ ηλεξηηλίηε, ελψ αλαεξφβηα πεξηβάιινληα απφζεζεο, επηηξέπνπλ ηελ δηαηήξεζε ζρεηηθά κεγάισλ πνζνηήησλ απφ πινχζην ζε πδξνγφλν (Ζ) ιηπηηλίηε, θαη έηζη απμάλεηαη έληνλα ην ελδερφκελν γέλεζεο πδξνγνλαλζξάθσλ. Σν Κεξνγφλν (εηθ. 6) ηαμηλνκείηαη ζε 4 θπξίνπο ηχπνπο: i. Ληπηηληηηθφο ηχπνο ή ηχπνο θεξνγφλνπ 1 (Liptinite-type kerozen): πξνέξρεηαη απφ ιηπνεηδή ζπλζεηηθά, απφ ηα πιηθά θπθψλ. Οη πινχζηεο ζε ιηπηηλίηε απνζέζεηο, είλαη ηππηθά ζθνχξεο, πνιχ ιεπηά ειαζκαησκέλεο θαη πινχζηεο ζε TOC. ρεκαηίδνληαη ζε ιίκλεο θαη ζε ιηκλνζάιαζζεο, αιιά θαη ζε ζαιάζζηα πεξηβάιινληα. Δκθαλίδεη πςειφ ιφγν H/C, ελψ έρεη ρακειφ ιφγν O/C. Μεηξηθά πεηξψκαηα πινχζηα ζε ιηπηηλίηε, έρνπλ κηα πνιχ θαιή δπλαηφηεηα γέλεζεο πεηξειαίνπ. ii. Δμηληηηθφο ηχπνο ή ηχπνο θεξνγφλνπ 2 (Exinite-type kerozen): απνηειείηαη απφ ζρεηηθά αλζεθηηθά κεκβξαλψδε θπηηθά ζξαχζκαηα, φπσο ζπφξνη, γχξε, λεθξά θχιια θ.α. Ζ ξεηζίλη θαη ην θεξί αλήθνπλ επίζεο ζ απηφλ ηνλ ηχπν θεξνγφλνπ. Σέηνηα θπηηθά ζπζηαηηθά παξάγνληαη ζηε ρέξζν, ζε ιίκλεο θαη σθεαλνχο. Έρεη πςειή αλαινγία H/C (ρακειφηεξν απφ ην ιηπηηλίηε) θαη κέηξην ιφγν O/C. Μεηξηθά πεηξψκαηα πινχζηα ζε εμηλίηε, έρνπλ κηα θαιή δπλαηφηεηα γηα γέλεζε πεηξειαίνπ, ζπκππθλσκάησλ θαη πγξνχ αεξίνπ. iii. Βηηξηληηηθφο ηχπνο ή ηχπνο θεξνγφλνπ 3 (Vitrinite-type kerozen): ζπληειείηαη απφ μπιψδε πιηθά αλσηέξσλ θπηψλ. Έρεη ρακειή αλαινγία H/C, θαζψο θαη κηα αξρηθά πςειή αλαινγία O/C. Απηφο ν ηχπνο είλαη ην θχξην ζπλζεηηθφ απφ ηα πεξηζζφηεξα είδε θάξβνπλνπ. Όκσο επηπιένλ εκθαλίδεηαη θαη ζε ζαιάζζηα θαη ιηκλαία ηδήκαηα ζε πνηθίιεο πνζφηεηεο. Απηφο ν ηχπνο θεξνγφλνπ, έρεη κεγάιε δπλαηφηεηα γέλεζεο αέξησλ πδξνγνλαλζξάθσλ, αιιά πεξηνξηζκέλε δπλαηφηεηα γέλεζεο πεηξειαίνπ θαη ζπκππθλσκάησλ. 23

24 iv. Ηλεξηηληηηθφο ηχπνο ή ηχπνο θεξνγφλνπ 4 (Inetrinite-type kerozen): καχξα αδηαθαλή ζξαχζκαηα πςειήο κεηακφξθσζεο, ζπλήζσο επαλαηνπνζεηεκέλσλ παιηψλ νξγαληθψλ πιηθψλ, θχξηα πξνεξρφκελσλ απφ θπηά. Δμαηηίαο ηεο αξρηθήο νμείδσζεο θαη / ή ηνπ πςεινχ επηπέδνπ αλζξαθνπνίεζεο, ην πνζνζηφ Ζ θαη ε αλαινγία H/C ηνπ ηλεξηηλίηε είλαη πνιχ ρακειά. Πεηξψκαηα πνπ πεξηέρνπλ κφλν ηλεξηηλίηε πξαθηηθά δελ έρνπλ θακία δπλαηφηεηα παξαγσγήο πεηξειαίνπ θαη αεξίνπ. Δηθόλα 6: Σύπνη θεξνγόλνπ ζην δηάγξακκα Van Krevelen πνπ δείρλεη ηηο αλαινγίεο H/C θαη O/C θαη δξόκνπο ηεο νξγαληθήο σξίκαλζεο (Brooks et al. 1987). Με ηελ αύμεζε ηνπ βάζνπο ηαθήο θαη ηεο ζεξκνθξαζίαο, ε ζύλζεζε ηνπ θεξνγόλνπ κεηαθηλείηαη ζε ρακειόηεξεο ηηκέο αλαινγηώλ H/C θαη O/C (αλζξαθηθόο εκπινπηηζκόο, απώιεηα H2O θαη CH4). 24

25 3.9 Μεηξηθά Πεηξώκαηα Ωο κεηξηθά πεηξψκαηα πδξνγνλαλζξάθσλ (εηθ. 7), θαζνξίδνληαη ηα ιεπηφθνθθα ηδήκαηα ηα νπνία δεκηνπξγήζεθαλ, δεκηνπξγνχληαη ή ζα δεκηνπξγεζνχλ ζην θπζηθφ ηνπο πεξηβάιινλ θαη ζα απειεπζεξψζνπλ αξθεηφ πδξνγνλάλζξαθα, νχησο ψζηε λα ζρεκαηίζεη κηα αμηνζεκείσηε ζπγθέληξσζε απφ πεηξέιαην ή αέξην (Brooks et al.1987). Σν πεηξέιαην πεγάδεη απφ βηνινγηθά πξνεξρφκελν νξγαληθφ πιηθφ, ην νπνίν βξίζθεηαη ζακκέλν ζε ηδεκαηνγελή πεηξψκαηα. Απηά ηα ηδεκαηνγελή πεηξψκαηα είλαη πινχζηα ζε νξγαληθφ πιηθφ, πνπ πξνέξρεηαη απφ ζαιάζζηα ή ιηκλαία θχθη θαη ρεξζαία θπηά ηα νπνία πεξηέρνπλ ρεκηθά ζπλζεηηθά, ηα νπνία δηαηεξνχληαη φηαλ ηα ηδήκαηα έρνπλ απνηεζεί θάησ απφ αλνμηθέο ζπλζήθεο (0.5 ml / l, κπνξεί λα ιεθζεί ζαλ ην νμηθφ/αλνμηθφ επίπεδν). Αλνμηθέο ζπλζήθεο αλαπηχζζνληαη εθεί φπνπ ην απαηηνχκελν νμπγφλν, είλαη πεξηζζφηεξν απφ ην παξαγφκελν. Τδξνγνλαλάλζξαθεο ζρεκαηίδνληαη φηαλ κηα κηθξή αλαινγία ηνπ νξγαληθνχ άλζξαθα πνπ ζπκκεηέρεη ζηνλ θχθιν ηνπ άλζξαθα, ζάθηεθε ζε αλνμηθά ηδεκαηνγελή πεξηβάιινληα. Ζ πινπζηφηεηα ή ην ελδερφκελν γέλεζεο πεηξειαίνπ ελφο κεηξηθνχ πεηξψκαηνο, κπνξεί λα πξνζδηνξηζηεί κε κεηξήζεηο ηνπ ζπλνιηθνχ νξγαληθνχ πιηθνχ (TOC) θαη ηελ απφδνζε ηεο ππξφιπζεο (πεηξψκαηα κε απνδφζεηο κεγαιχηεξεο ησλ 5 kgr/ηφλν κπνξεί λα είλαη απνηειεζκαηηθά κεηξηθά πεηξψκαηα). Γηα λα κεηαηξαπεί ην νξγαληθφ πιηθφ πνπ βξίζθεηαη ζην κεηξηθφ πέηξσκα ζε πδξνγνλάλζξαθεο, πξέπεη ε ζεξκνθξαζία λα είλαη κεγαιχηεξε απφ 90 C θαη ην βάζνο κεγαιχηεξν ησλ 3km. Δηθόλα 7: Μεηξηθό πέηξσκα (source rock) όπνπ παξάγεηαη ν πδξνγνλάλζξαθαο θαη ελ ζπλέρεηα κεηαλαζηεύεη πξνο ηα αλώηεξα ζηξώκαηα (pgesafetyeducation.com). 25

26 3.10 Απνζεηηθέο Θέζεηο Μεηξηθώλ Πεηξσκάησλ Οη θπξηφηεξεο ζέζεηο απνζέζεηο ησλ κεηξηθψλ πεηξσκάησλ είλαη νη ιίκλεο, ηα δέιηα θαη νη ζαιάζζηεο ιεθάλεο θαη ζε κηθξφηεξν βαζκφ νη απνζέζεηο πθαινθξεπίδαο Λίκλεο Οη ιηκλαίεο ιεθάλεο ζεσξνχληαη σο νη πην ζεκαληηθέο ζέζεηο απφζεζεο κεηξηθψλ πεηξσκάησλ ζε επεηξσηηθέο αθνινπζίεο. Γηα ηνλ ζρεκαηηζκφ κεηξηθψλ πεηξσκάησλ κεγάισλ ζηξσκαηνγξαθηθψλ δηαζηάζεσλ, νη ιίκλεο πξέπεη λα δνπλ γηα καθξχ γεσινγηθφ ρξφλν. Αλνμηθέο ζπλζήθεο αλαπηχζζνληαη ζε ζηαζεξέο ιίκλεο, φηαλ ε ζηήιε ηνπ λεξνχ δηαζηξσκαηψλεηαη. Ζ δηαζηξσκάησζε απηή θαηά ηνπο Allen & Collinson (1986), ηζρχεη ζηηο πην θάησ πεξηπηψζεηο: i. ε βαζηέο ιίκλεο: ζπλήζσο ειέγρνληαη ηεθηνληθά, αλαπηχζζνληαη ζε γξήγνξα βπζηδφκελα ζπζηήκαηα επεηξσηηθψλ αλνηγκάησλ δηαζηνιήο (extensional rift, continental rift system) θαη ζπαληφηεξα ζε πεξηνρέο ηεθηνληθήο ζπκπίεζεο. ii. ε ρακειά γεσγξαθηθά πιάηε: ε ζεξκά, ηξνπηθά, νκνηφκνξθα θιίκαηα, φπνπ ην λεξφ ησλ πνηακψλ είλαη ιηγφηεξν ππθλφ, θαη δελ έρεη ηε δπλαηφηεηα ζρεκαηηζκνχ πςειήο ππθλφηεηαο ξνψλ θαη κεηαθέξεη ιηγφηεξν νμπγφλν. Απηέο νη ζπλζήθεο επλννχλ ηελ αλάπηπμε αλνμηθψλ ζπλζεθψλ. ε μεξφ θιίκα κπνξεί λα αλαπηπρζεί δηαζηξσκάησζε αικπξφηεηαο, σο απνηέιεζκα ηεο πςειήο απψιεηαο απφ εμάηκηζε, ην νπνίν ππνβνεζά ηελ δεκηνπξγία αλνμηθψλ ζπλζεθψλ. Σν πάρνο ησλ κεηξηθψλ πεηξσκάησλ θαη ε πνηφηεηα ηνπο, είλαη βειηησκέλε ζε ιίκλεο κε κεγάιε γεσινγηθή δηάξθεηα θαη ειάρηζηε θιαζηηθή απφζεζε Γέιηα Μπνξεί λα είλαη ζεκαληηθέο ζέζεηο απφζεζεο κεηξηθψλ πεηξσκάησλ. 26

27 Σν νξγαληθφ πιηθφ κπνξεί λα πξνέξρεηαη απφ θχθη θξέζθσλ λεξψλ θαη βαθηήξηα ζε έιε θαη ιίκλεο, πνπ δεκηνπξγνχληαη ζηε δειηατθή πιαηθφξκα, απφ ην ζαιάζζην θπηνπιαγθηφλ θαη ηα βαθηήξηα ζηε δειηατθή θαησθέξεηα, θαη απφ ζαιάζζηνπο ζρηζηφιηζνπο ζηελ πξνδειηατθή πεξηνρή θαη πηζαλά πην ζεκαληηθά, απφ κεηαθεξφκελα ρεξζαία θπηά πνπ αλαπηχζζνληαη ζηε δειηατθή πιαηθφξκα. Οη δηαθνξεηηθνί ηχπνη δέιηα έρνπλ θαη δηαθνξεηηθή ζπκπεξηθνξά. Σα δέιηα επνηθνδφκεζεο (πνηάκηαο ή θπκαηηθήο ππεξίζρπζεο), ραξαθηεξίδνληαη απφ εμαθνινπζεηηθά ρακειήο ελέξγεηαο πεξηβάιινληα ζηε δειηατθή πιαηθφξκα, ηα νπνία επλννχλ ηηο απνζέζεηο κεηξηθψλ ζηξσκάησλ. ε αληίζεζε ηα ζηαηηθά ή θαηαζηξεπηηθά δέιηα (θπκαηηθήο ππεξίζρπζεο) γεληθά, παξάγνπλ ιηγφηεξν επλντθά πεξηβάιινληα γηα απφζεζε κεηξηθψλ πεηξσκάησλ. Ζ κεηαλάζηεπζε παξάθηησλ θξαγκψλ ηείλεη λα επαλα-επεμεξγάδεηαη ηα ηδήκαηα ζηελ θαηψηεξε δειηατθή πιαηθφξκα θαη ην νξγαληθφ πιηθφ ζπλήζσο απνηθνδνκείηαη ζε έλα αδξαλέο ζηάδην Θαιάζζηεο Λεθάλεο Σα κεηξηθά ζαιάζζηα πεηξψκαηα, κπνξνχλ λα αλαπηπρζνχλ ζε θιεηζηέο ιεθάλεο κε πεξηνξηζκέλε θπθινθνξία νμπγφλνπ, ή ζε αλνηρηέο ζαιάζζηεο πθαινθξεπίδεο θαη επεηξσηηθέο θαησθέξεηεο. Οη κεραληζκνί γηα ηελ αλάπηπμε κεηξηθψλ πεηξσκάησλ γηα θαζέλα απφ ηα πεξηβάιινληα απηά είλαη αξθεηά δηαθνξεηηθνί: i. ε θιεηζηέο ιεθάλεο ε πδάηηλε ζηξσκάησζε κεηψλεη ηελ παξνρή νμπγφλνπ. ii. ε αλνηρηέο πθαινθξεπίδεο / θαησθέξεηεο ε πξνο ηα πάλσ σθεάληα ξνή δηθαηνινγεί: α) ηελ πςειή νξγαληθή παξαγσγηθφηεηα θαη γηα ην ιφγν απηφ ηελ πςειή απαίηεζε ζε νμπγφλν, θαη β) ηελ θαηαπάηεζε ηνπ ειάρηζηνπ ζηξψκαηνο νμπγφλνπ ηνπ κέζνπ λεξνχ ησλ σθεαλψλ. Γεληθά ζε πεξηβάιινληα απφζεζεο πθαινθξεπίδαο, πεξηκέλνπκε ε ηδεκαηνγέλεζε καο λα θπκαίλεηαη απφ 0 200κ., ελψ παξάιιεια κπνξεί λα έρνπκε θαη πινχζην ζαιάζζην νξγαληθφ πιηθφ. Αλ απηφ ην πιηθφ δελ ρεξζέςεη, ηφηε δελ ζα θαηαζηξαθεί θαη είλαη πηζαλφ λα καο δψζεη πδξνγνλάλζξαθεο. 27

28 3.11 Απνηακηεπηήξαο Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ αλάπηπμε πεηξειατθψλ θνηηαζκάησλ, είλαη ε χπαξμε απνηακηεπηήξηνπ πεηξψκαηνο (εηθ. 8) κε θαιφ πνξψδεο θαη δηαπεξαηφηεηα. Σν πνξψδεο θαη ε δηαπεξαηφηεηα επεξεάδνληαη απφ ηελ απνζεηηθή γεσκεηξία ησλ πφξσλ ησλ ηδεκάησλ ηνπ απνηακηεπηήξα θαη ηηο δηαγελεηηθέο αιιαγέο φπσο ε δνινκεηνπνίεζε ησλ αζβεζηφιηζσλ, ε επαλαθξπζηάιισζε, ε πεηξνπνίεζε θαη ηα ζπαζίκαηα πνπ δεκηνπξγνχληαη κεηά ηελ απφζεζε. Έλα απνηακηεπηήξην πέηξσκα πξέπεη λα είλαη αξθεηά πνξψδεο, γηα λα απνηειεί δεμακελή πεηξειαίνπ εζσηεξηθά ηεο παγίδαο θαη νη πφξνη ηνπ πξέπεη λα ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ, έηζη ψζηε λα επηηξέπεηαη ζην πεξηερφκελν πεηξειατθφ ξεπζηφ, λα ξέεη δηακέζνπ ηνπ πεηξψκαηνο θαηά ηελ εμφξπμε ησλ πδξνγνλαλαζξάθσλ απφ ηελ γεψηξεζε. Σν πνξψδεο ηνπ απνηακηεπηήξα επεξεάδεη ηα απνζέκαηα ελφο πηζαλνχ ή ππαξθηνχ πεηξειατθνχ πεδίνπ. Ζ δηαπεξαηφηεηα επεξεάδεη ηνλ ξπζκφ κε ηνλ νπνίν ηα πεηξειατθά ξεπζηά κπνξνχλ λα θηλεζνχλ έμσ απφ ηνλ απνηακηεπηήξα, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο παξαγσγήο. Μπνξεί λα απνηεινχληαη απφ πειαγηθνχο αζβεζηφιηζνπο κε ζπαζίκαηα κέρξη αηνιηθνχο άκκνπο κε κεγάιν πνξψδεο. Ζ δηαγέλεζε κπνξεί λα έρεη ζεκαληηθή επίδξαζε ζηελ πνηφηεηα ηνπ απνηακηεπηήξα, εηδηθά ζηνπο αλζξαθηθνχο απνηακηεπηήξεο. 28

29 Δηθόλα 8: Απνηακηεπηήξαο (reservoir) από θιαζηηθό ακκνύρν πιηθό όπνπ κπνξεί λα παγηδεπηεί ν παξαγόκελνο πδξνγνλάλζξαθαο. Πεξηθεξεηαθόο κνλσηήξαο (seal) από ιεπηόθνθθν πιηθό, ν νπνίνο δξα σο κόλσζε θαη δελ επηηξέπεη ζηνλ πδξνγνλάλζξαθα λα δηαθύγεη (tethysoil.com) Πνξψδεο Έλα απνηακηεπηήξην πέηξσκα πξέπεη λα έρεη πςειφ πνξψδεο, γηα λα κπνξεί λα απνηειέζεη δεμακελή πεηξειαίνπ θαη νη πφξνη ηνπ πξέπεη λα ζπλδένληαη ζε ηέηνην βαζκφ, νχησο ψζηε λα επηηξέπεη ζην πεξηερφκελν πεηξειατθφ ξεπζηφ, λα ξέεη δηακέζνπ ηνπ πεηξψκαηνο πξνο ηε γεψηξεζε. Σν πνξψδεο (εηθ. 9) ηνπ απνηακηεπηήξα επεξεάδεη ηα απνζέκαηα ελφο πηζαλνχ ππαξθηνχ πεηξειατθνχ πεδίνπ. 29

30 Δηθόλα 9: Πνξώδεο ζεσξείηαη ν ιόγνο ηνπ όγθνπ ησλ θελώλ ελόο πεηξώκαηνο, σο πξνο ηνλ ζπλνιηθό όγθν ηνπ πεηξώκαηνο. Μέζα ζηνλ όγθν ησλ θελώλ, κπνξεί λα έρνπκε παξνπζία πδξνγνλαλζξάθσλ (co2crc.com.au) Γηαπεξαηφηεηα Ζ δηαπεξαηφηεηα (εηθ. 10), επεξεάδεη ην ξπζκφ κε ηνλ νπνίν ηα πεηξειατθά ξεπζηά κπνξνχλ λα θηλεζνχλ έμσ απφ ηνλ απνηακηεπηήξα, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο παξαγσγήο. Δηθόλα 10: Γηαπεξαηόηεηα είλαη ε ηθαλόηεηα ελόο πνξώδνπο πεηξώκαηνο λα επηηξέπεη ηελ θπθινθνξία ξεπζηώλ κέζα από ηνπο πόξνπο ηνπ. Καιή δηαπεξαηόηεηα επηηξέπεη θαιύηεξε θπθινθνξία ηνπ πδξνγνλάλζξαθα (co2crc.com.au). 30

31 Αλζξαθηθνί Απνηακηεπηήξεο Υαξαθηεξίδνληαη απφ ππεξβνιηθά αλνκνηνγελέο πνξψδεο θαη δηαπεξαηφηεηα. Απηέο νη αλνκνηνγέλεηεο, εμαξηψληαη απφ ην πεξηβάιινλ απφζεζεο ησλ αλζξαθηθψλ θάζεσλ θαη πνιχ πεξηζζφηεξν απφ ηε δεπηεξνγελή κεηαηξνπή ηεο πξσηνγελνχο δνκήο ηνπ πεηξψκαηνο. Οη θχξηνη ηχπνη πνξψδνπο, είλαη: i. Vuggy (πφξνη κεγαιχηεξνη ησλ θφθθσλ), ii. Intergranular (πφξνη αλάκεζα ζηνπο θφθθνπο) iii. Intragranular (πφξνη εζσηεξηθά ησλ θφθθσλ) θαη iv. Chalky (θηκσιία). Σα δηαγελεηηθά γεγνλφηα πνπ νδεγνχλ ζε αιιαγέο ζην πνξψδεο θαη ηελ δηαπεξαηφηεηα κπνξνχλ λα ζπλνςηζηνχλ θάησ απφ πέληε αηηίεο: δηαιπηνπνίεζε, δνινκηηνπνίεζε, θαηαθεξκαηηζκφ, ηζηκεληνπνίεζε θαη επαλαθξπζηάιισζε (εηθ. 11). Δηθόλα 11: Αλζξαθηθνί Απνηακηεπηήξεο (Εειειίδεο 2009). 31

32 Ακκνχρνη Απνηακηεπηήξεο Σν αξρηθφ πνξψδεο θαη ε δηαπεξαηφηεηα ησλ ακκνχρσλ ζρεκαηηζκψλ (εηθ. 12), εμαξηάηαη απφ ην κέγεζνο ησλ θφθθσλ, ηε δηαβάζκηζε θαη ηαμηζέηεζε ησλ ηδηαίηεξσλ ηδεκάησλ θαη ζπλεπψο νη απνηακηεπηήξεο απηνί, είλαη επθνιφηεξν λα πξνβιεθζνχλ απφ φηη νη αλζξαθηθνί. Σν πνξψδεο ησλ ηερληθά ζηνηβαγκέλσλ θπζηθψλ άκκσλ είλαη αλεμάξηεην απφ ην κέγεζνο ησλ θφθθσλ γηα άκκν ηεο ίδηαο ηαμηζέηεζεο, αιιά ην πνξψδεο πνηθίιεη πάξα πνιχ κε ηελ ηαμηζέηεζε. Ζ δηαπεξαηφηεηα αζχλδεησλ άκκσλ κεηψλεηαη φζν κηθξαίλεη ην θνθθνκεηξηθφ κέγεζνο θαη φζν ε ηαμηζέηεζε γίλεηαη θησρφηεξε. Γηα πγξά παθεηαξηζκέλα δείγκαηα, ε δηαπεξαηφηεηα πνηθίιεη πεξηζζφηεξν απφ κία κνλάδα κεγέζνπο αλάκεζα ζε θαιά θαη πνιχ θαιά ηαμηζεηεκέλεο άκκνπο, ελψ πνηθίιεη πάλσ απφ δχν κνλάδεο κεγέζνπο αλάκεζα ζε πνιχ ιεπηή θαη ρνληξή άκκν. Ζ πξνθαλήο επίδξαζε ηεο ρακειήο ζθαηξηθφηεηαο θαη ηεο πςειήο γσληφηεηαο είλαη πάλσ ζηελ αχμεζε ηνπ πνξψδνπο θαη ηεο δηαπεξαηφηεηαο ηεο αζχλδεηεο άκκνπ. Δηθόλα 12: Ακκνύρνη απνηακηεπηήξεο (Εειειίδεο 2009). χκθσλα κε ην κάζεκα ηξσκαηνγξαθία Αθνινπζηψλ (Zelilidis A. 2006), νη ακκνχρνη απνηακηεπηήξεο ρσξίδνληαη ζηηο πην θάησ αθνινπζίεο θάζεσλ αλάινγα κε ηνλ ηξφπν απφζεζεο ηνπο. 32

33 Αθνινπζίεο θάζεσλ ππνζαιάζζησλ θαξαγγηώλ (Submarine-Canyon Facies Association) Σα ππνζαιάζζηα θαξάγγηα ρξεζηκεχνπλ σο θαλάιηα κεηαθνξάο ησλ ξερψλ ζαιάζζησλ ηδεκάησλ πξνο ηα βαζχηεξα κέξε απφζεζεο. Ηδήκαηα πνπ έθηαζαλ ζηελ πθαινθξεπίδα κέζσ ξεπκάησλ θαηά κήθνο ηεο αθηήο, δειηατθψλ θαλαιηψλ, δειηατθψλ ξηπηδίσλ, θαηαηγίδσλ, πιεκκχξσλ θαη άιισλ δηαδηθαζηψλ, ζηελ ζπλέρεηα επαλακεηαθέξνληαη πξνο ην θαηάληε ζαλ ηδήκαηα βαξπηηθψλ ξνψλ, γηα λα απνηεζνχλ ζηελ βάζε ηεο θαησθέξεηαο, ζε ππνζαιάζζηα ξηπίδηα ή ζηνλ ππζκέλα ηεο ιεθάλεο. Σα πεξηζζφηεξα παξαδείγκαηα αξραίσλ ππνζαιάζζησλ θαξαγγηψλ, έρνπλ απνδεηρζεί φηη είλαη απνζέζεηο ππνζαιάζζηνπ ξηπηδίνπ. Όηαλ κία πιήξσζε θαξαγγηψλ θφβεη εθαηζηεηαθά, κεηακνξθσκέλα ή παιαηφηεξα ηδεκαηνγελή πεηξψκαηα, ηφηε είλαη ζίγνπξν φηη νη απνζέζεηο απηέο απνηεινχλ απνζέζεηο ππνζαιάζζηνπ ξηπηδίνπ. Οη απνζέζεηο ππνζαιάζζησλ ξηπηδίσλ κπνξνχλ λα απνηεινχληαη θπξίσο απφ ρνλδξφθνθθεο θάζεηο Α θαη Β ελψ ζε άιιεο πεξηπηψζεηο κπνξεί λα απνηεινχληαη απφ ιεπηφθνθθν ίδεκα. ε ηνκή ηα ππνζαιάζζηα θαξάγγηα κπνξεί λα θφβνπλ ζε ζρήκα U ή V ηηο απνζέζεηο πεξηζσξίσλ ή κπνξεί λα είλαη πνιχπινθα, κε πνιιαπιά ππφ-θαξάγγηα, αλαρψκαηα (levees) θαη ηαξάηζεο (terraces) Αθνινπζίεο θάζεσλ θαλαιηώλ εζσηεξηθνύ ξηπηδίνπ (Inner-fan Facies Association) Σα θαλάιηα ηνπ εζσηεξηθνχ ξηπηδίνπ είλαη κεγάια θαη βαζηά θαη ρξεζηκεχνπλ σο αγσγνί κεηαθνξάο ηδήκαηνο, ζην κεζαίν θαη εμσηεξηθφ ξηπίδην. Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ ρνλδξνχ πιηθνχ πνπ κεηαθέξεηαη απφ ηηο βαξπηηθέο ξνέο, απνηίζεηαη ζην εζσηεξηθφ ξηπίδην σο θξνθάιεο θαη ρνλδξφθνθθε άκκνο. Σα θαλάιηα ηνπ εζσηεξηθνχ ξηπηδίνπ, βαζκηαία κεηψλνληαη ζε πιάηνο θαη βάζνο πξνο ηα απνκαθξπζκέλα ηκήκαηα ηνπ ξηπηδίνπ. Σν ρνληξφηεξν πιηθφ απνηίζεηαη ζηα θαλάιηα ελψ ην ιεπηφηεξν πιηθφ ζηα αλαρψκαηα (levees) θαη ζηηο πεξηνρέο κεηαμχ ησλ θαλαιηψλ (interchannel 33

34 areas). Υαξαθηεξηζηηθά ησλ απνζέζεσλ θαλαιηψλ ηνπ εζσηεξηθνχ ξηπηδίνπ είλαη νη θάζεηο Α θαη Β Αθνινπζίεο θάζεσλ θαλαιηώλ κεζαίνπ ξηπηδίνπ (Middle-Fan-Channel Facies Association) Σα θαλάιηα ηνπ κεζαίνπ ξηπηδίνπ θπξίσο, ζρεκαηίδνπλ ιεπηφθνθθνπο θαη ιεπηφηεξνπο πξνο ηα πάλσ θχθινπο. Υνλδξφθνθθεο θαη παρπζηξσκαηψδεηο θάζεηο Α ή Β θξνθαινπαγψλ θαη ςακκηηψλ αλαπηχζζνληαη ζηελ βάζε ησλ θχθισλ, ελψ πξνο ηελ θνξπθή ησλ θχθισλ αλαπηχζζνληαη ιεπηφθνθθνη θαη ιεπηνζηξσκαηψδεηο ςακκίηεο. ρεηηδφκελεο αθνινπζίεο θάζεσλ απνηεινχλ ηα αλαρψκαηα θαη νη απνζέζεηο κεηαμχ ησλ θαλαιηψλ. Σα θαλάιηα είλαη ραξαθηεξηζηηθά δηαβξσζηγελή θαη απνζεηηθά καδί, αλ θαη έρνπλ θαηαγξαθεί θαη θαλάιηα πνπ είλαη κφλν δηαβξσζηγελή ή απνζεηηθά Αθνινπζίεο θάζεσλ ζην ζηόκην ησλ θαλαιηώλ (Channel-mouth bar Facies Association) O Mutti & Ricci Lucchi (1975) θαη Mutti (1977) δηέθξηλαλ ζε θάπνηα ππνζαιάζζηα ξηπίδηα, απνζέζεηο ζην ζηφκην ησλ θαλαιηψλ. Οη απνζέζεηο απηέο απνηεινχληαη θπξίσο απφ δηαζηαπξνχκελα ζηξσκαηνπνηεκέλεο (cross-stratified) δνκέο ζχξζεσο, νη νπνίεο απνηέζεθαλ φηαλ ηα ηνπξβηδηηηθά ξεχκαηα εμέξρνληαη απφ θαλάιηα, δηαρένληαη πιεπξηθά, πηζαλά πθίζηαληαη πδξαπιηθφ άικα θαη απνζέηνπλ ην ρνληξφηεξν πιηθφ ηνπ θνξηίνπ ηνπο. Οη απνζέζεηο απηέο επαλαεπεμεξγάδνληαη απφ δηεξρφκελα ηνπξβηδηηηθά ξεχκαηα ζε κία ζεηξά απφ ιεπηά, θάζεηα ζηξσκαηνπνηεκέλα ζεληφληα ςακκίηε. Δπαλεμέηαζε ησλ απνζέζεσλ απηψλ έδεημε φηη κπνξεί λα αληηπξνζσπεχνπλ απνζέζεηο αλαρσκάησλ-ππεξρείιηζεο ζε καθξηλέο απνζηάζεηο απφ ηα θαλάιηα, ζηελ πεξηνρή πνπ ηειεηψλνπλ ηα θαλάιηα θαη μεθηλνχλ νη ινβνί ηνπ εμσηεξηθνχ ξηπηδίνπ (Mutti et al., 1978). 34

35 Αθνινπζίεο θάζεσλ ινβώλ εμσηεξηθνύ ξηπηδίνπ (Outer-fan-lobe Facies Association) Οη ινβνί απηνί γεληθά ζρεκαηίδνπλ κε θαλαινεηδήο απνζέζεηο πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ ρνληξφηεξεο θαη παρχηεξεο πξνο ηα πάλσ κεγααθνινπζίεο, αλ θαη έρνπλ παξαηεξεζεί θάπνηεο κεγααθνινπζίεο λα ιεπηαίλνπλ θαη λα κεηψλνληαη πξνο ηα πάλσ. Οη ινβνί ηνπ εμσηεξηθνχ ξηπηδίνπ, απνηέζεθαλ απφ ηνπξβηδηηηθά ξεχκαηα πνπ εμέξρνληαη απφ θαλάιηα ζηα θαηψηεξα ηκήκαηα ησλ ππνζαιάζζησλ ξηπηδίσλ. Ζ ηνπνγξαθία είλαη νκαιή κεηά ην ηέινο ησλ θαλαιηψλ θαη επηθξαηνχλ κηθξέο θιίζεηο. Όπσο νη πξνεγνχκελεο πεξηνξηζκέλεο ξνέο εμέξρνληαη απφ ηα θαλάιηα, δηαρένληαη ζε κηα επξεία πεξηνρή θαη απνζέηνπλ ην θνξηίν ηνπο, θπξίσο άκκν θαη ηιχ, σο πιεπξηθά ζπλερή ζεληφληα. Σν ρνληξφηεξν ίδεκα θαζηδάλεη πξψην ελψ ην ιεπηφηεξν κεηαθέξεηαη πεξαηηέξσ πξνο ηα θαηάληε. αλ απνηέιεζκα, ηα πεξηζζφηεξα ζηξψκαηα ιεπηαίλνπλ ζε πάρνο θαη θνθθνκεηξηθφ κέγεζνο πξνο ηα θαηάληε, καθξηά απφ ηελ πεξηνρή πνπ ηειεηψλνπλ ηα θαλάιηα θαη δηαρένληαη αθηηλσηά. ηα απνκαθξπζκέλα ηκήκαηα ησλ ινβψλ ηνπ εμσηεξηθνχ ξηπηδίνπ, ηα ζηξψκαηα κεηψλνληαη ζε πάρνο θαη θνθθνκεηξηθφ κέγεζνο θαη δηαβαζκίδνληαη πιεπξηθά ζε απνζέζεηο κεηαμχ ησλ ξηπηδίσλ (fan-fringe deposits). Οη ινβνί ηνπ εμσηεξηθνχ ξηπηδίνπ, απνηεινχληαη απφ κηθξέο επαλαιακβαλφκελεο αθνινπζίεο ςακκηηηθψλ ζηξσκάησλ απμαλφκελνπ πάρνπο πξνο ηα πάλσ, κέζα ζε κία γεληθή κεγααθνινπζία απμαλφκελνπ πξνο ηα πάλσ πάρνπο. Απηέο νη κηθξέο αθνινπζίεο πηζηεχεηαη φηη πξνέξρνληαη απφ ηε πξννδεπηηθή νκαινπνίεζε ηνπ απνζεηηθνχ αλάγιπθνπ πνπ παξήρζε θαηά ηελ θαηαζθεπή ηνπ θάζε ςακκηηηθνχ ινβνχ. ηξψκαηα ηνπξβηδηηηθήο άκκνπ πνπ απνηέζεθαλ ζε ζρεηηθά νξηδφληηεο επηθάλεηεο δεκηνπξγνχλ κηα ειαθξηά θακπχιε επηθάλεηα. Δπεξρφκελα ηνπξβηδηηηθά ξεχκαηα, ηείλνπλ λα νκαινπνηήζνπλ ηελ ηνπνγξαθηθή απηή επηθάλεηα θαη λα απνζέζνπλ ιεπηά ζηξψκαηα άκκνπ, ζηελ θνξπθή ηνπ πξνεγνχκελνπ απνηηζεκέλνπ ζηξψκαηνο θαη πξννδεπηηθά ρνληξφηεξα καθξηά απφ ηελ θνξπθή. 35

36 3.12 Μεηαλάζηεπζε Τδξνγνλαλζξάθσλ Ζ κεηαλάζηεπζε ησλ πδξνγνλαζξάθσλ γίλεηαη κε ηε βνήζεηα δηφδσλ κεηαλάζηεπζεο φπσο ξήγκαηα, δηαθιάζεηο θαη γίλεηαη κε πξσηνγελή θαη δεπηεξνγελή ηξφπν. Ζ δηαδηθαζία ηεο κεηαλάζηεπζεο πεξηιακβάλεη δχν ζηάδηα: αξρηθά κέζσ ηνπ κεηξηθνχ πεηξψκαηνο θαη ζηε ζπλέρεηα κέζσ ελφο πεξαηνχ ζπζηήκαηνο. Ζ κεηαλάζηεπζε ζην πεξαηφ ζχζηεκα πξαγκαηνπνηείηαη ιφγσ ηεο δηαθνξάο ππθλφηεηαο ησλ ξεπζηψλ, θαη νδεγεί ηνπο πδξνγνλάλζξαθεο είηε ζηελ επηθάλεηα, είηε ζε θάπνην ζρεκαηηζκφ φπνπ παγηδεχνληαη (παγίδα-trap) Πξσηνγελήο Μεηαλάζηεπζε Καηά ηελ πξσηνγελή κεηαλάζηεπζε (εηθ. 13), παξαηεξνχκε ηελ απνβνιή πδξνγνλαλζξάθσλ απφ ην κεηξηθφ πέηξσκα δηακέζνπ κηθξνδνκψλ, πνπ δηθαηνινγείηαη απφ ηελ απειεπζέξσζε ηεο ππεξπίεζεο. Ζ αηηία ηεο ππεξπίεζεο ζην κεηξηθφ πέηξσκα, κπνξεί λα είλαη ν ζπλδπαζκφο ηεο γέλεζεο πεηξειαίνπ θαη αεξίσλ, δηαζηνιή ησλ ξεπζηψλ ζε απμεκέλεο ζεξκνθξαζίεο, ζπκπχθλσζε ησλ κεκνλσκέλσλ κνλάδσλ κεηξηθνχ πεηξψκαηνο, απειεπζέξσζε ηνπ λεξνχ ζε αθπδαησκέλα αξγηιηθά νξπθηά ή ζπλδπαζκφο ησλ παξαπάλσ. Ζ αχμεζε ηεο πίεζεο πνιιέο θνξέο είλαη αξθεηά κεγάιε θαη κπνξεί λα πξνθαιέζεη κηθξνζπαζίκαηα, ηα νπνία απειεπζεξψλνπλ πίεζε θαη επηηξέπνπλ ηελ κεηαλάζηεπζε ηνπ πεηξειαίνπ έμσ απφ ην κεηξηθφ πέηξσκα θαη κέζα ζε γεηηνληθά ζηξψκαηα κεηαθνξάο, απφ ηα νπνία μεθηλάεη ε δεπηεξνγελήο κεηαλάζηεπζε Γεπηεξνγελήο Μεηαλάζηεπζε Με ηελ δεπηεξνγελή κεηαλάζηεπζε (εηθ. 13), ζπγθεληξψλεηαη ππνεπηθαλεηαθά πεηξέιαην κέζα ζε ραξαθηεξηζηηθέο ζέζεηο-παγίδεο, απφ φπνπ κπνξεί λα εμαρζεί κε εκπνξηθφ ελδηαθέξνλ. Ζ θχξηα δηαθνξά αλάκεζα ζηελ πξσηνγελή κεηαλάζηεπζε (απνβνιή απφ ην κεηξηθφ πέηξσκα) θαη ζηελ δεπηεξνγελή κεηαλάζηεπζε (δηακέζνπ ζηξψκαηνο κεηαθνξάο) είλαη ην πνξψδεο, ε δηαπεξαηφηεηα θαη ε θαηαλνκή ηνπ 36

37 κεγέζνπο ησλ πφξσλ ηνπ πεηξψκαηνο δηακέζνπ ηνπ νπνίνπ ιακβάλεη ρψξα ε κεηαλάζηεπζε. Ζ δεπηεξνγελήο κεηαλάζηεπζε ηνπ πεηξειαίνπ εκθαλίδεηαη ζαλ πνιπθαζηθέο ξνέο. ηαγφλεο πεηξειαίνπ ή θπζαιίδεο αεξίνπ ζην λεξφ ησλ πφξσλ, ηείλνπλ λα θηλεζνχλ πξνο ηα πάλσ απνθιεηζηηθά εμαηηίαο ηεο πιεπζηφηεηαο ή νδεγνχκελεο απφ πδξνδπλακηθέο ζπλζήθεο (Tissot & Welte 1984). Σα ηειεπηαία ζεκεία ηεο δεπηεξνγελνχο κεηαλάζηεπζεο είλαη νη παγίδεο ή νη εθξνέο ζηελ επηθάλεηα. Δάλ κηα παγίδα δηακειηζηεί θάπνηα ζηηγκή, ηφηε ην πεηξέιαην πνπ είρε ζπγθεληξσζεί ζε απηήλ μαλακεηαλαζηεχεη, είηε κέζα ζε άιιεο παγίδεο ή εθξέεη ζηελ επηθάλεηα. Δπίζεο νη δψλεο ξεγκάησλ κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ ηφζν σο αγσγνί φζν θαη σο θξαγκνί ζηε δεπηεξνγελή κεηαλάζηεπζε. Σν πιηθφ πνπ έζπαζε ιφγσ ηεο ηξηβήο απφ ηελ θίλεζε ηνπ ξήγκαηνο, είλαη ζπλήζσο ζηεγαλφ θαη δελ επηηξέπεη ην πέξαζκα ηνπ πεηξειαίνπ. Αλ νη δηαθιάζεηο παξακείλνπλ αλνηρηέο, κπνξεί λα ζρεκαηίζνπλ δηφδνπο κεηαλάζηεπζεο. Δηθόλα 13: Πξσηνγελήο θαη Γεπηεξνγελήο κεηαλάζηεπζε ηνπ πδξνγνλάλζξαθα κέζσ ησλ θαλαιηώλ θαη ησλ δηαθιάζεσλ, πξνο ηνλ απνηακηεπηήξα όπνπ θαη παγηδεύεηαη ιόγσ ηνπ πεξηθεξεηαθνύ κνλσηήξα (Εειειίδεο 2009). 37

38 3.13 Πεξηθεξεηαθόο Μνλσηήξαο Ζ χπαξμε ελφο πεηξειατθνχ πεδίνπ εμαξηάηαη απφ ηελ παξνπζία ελφο απνηειεζκαηηθνχ πεξηθεξεηαθνχ κνλσηήξα (εηθ. 8) (cap rock, top seal). Έλαο πεξηθεξεηαθφο κνλσηήξαο ή πέηξσκα θάιπςεο, είλαη απαξαίηεηνο γηα λα κνλψζεη ην πεηξέιαην ζηελ κνλάδα απνζήθεπζεο. Έλαο κνλσηήξαο είλαη απνηειεζκαηηθφο εάλ ε ηζρχο ηνπ ή ε θαηαλεκεκέλε πίεζή ηνπ, ππεξβαίλεη ηελ πξνο ηα πάλσ πίεζε ηεο πιεπζηφηεηαο πνπ παξάγεηαη απφ ηελ ππνθείκελε ζηήιε πδξνγνλαλζξάθσλ. Ζ πίεζε ηεο πιεπζηφηεηαο πξνζδηνξίδεηαη απφ ηελ ππθλφηεηα ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ θαη ην χςνο ηεο ζηήιεο ηνπο. Απαηηείηαη έλαο κνλσηήξαο κε ππεξβνιηθά κηθξφ κέγεζνο πφξσλ, γηα λα εκπνδίζεη ηελ αλχςσζε ηεο επίπιεπζεοπιεπζηφηεηαο κηαο πςειήο ππνθείκελεο ζηήιεο αεξίσλ. Σν ηδαληθφ πέηξσκα θάιπςεο είλαη απφ ιεπηφθνθθε ιηζνινγία, πνπ είλαη εχπιαζην θαη πιεπξηθά ζπλερέο. Οη απνηειεζκαηηθφηεξεο ιηζνινγίεο κνλσηήξσλ είλαη ηα ιεπηφθνθθα θιάζκαηα θαη νη εβαπνξίηεο. Ζ πιαζηηθφηεηα είλαη θαη απηή κηα ζεκαληηθή απαίηεζε, ηδηαίηεξα ζε ηεθηνληζκέλεο πεξηνρέο. Σν αιάηη θαη ν αλπδξίηεο είλαη ηα πην εχπιαζηα πιηθά, αθνινπζνχκελα απφ ζρηζηφιηζνπο πινχζηνπο ζε νξγαληθφ πιηθφ. Οη κνλσηήξεο δελ είλαη απαξαίηεην λα έρνπλ κεγάιν πάρνο γηα λα είλαη απνηειεζκαηηθνί, θηάλεη λα δηαηεξνχληαη πιεπξηθά ζε κεγάιεο απνζηάζεηο. Οκνίσο ην βάζνο ηαθήο δελ θαίλεηαη λα είλαη θξίζηκν, δηφηη ε κφλσζε κπνξεί λα είλαη απνηειεζκαηηθή ζε φια ηα βάζε Παγίδεο Ζ ηειηθή απαίηεζε γηα ηε ιεηηνπξγία πεηξειατθψλ θνηηαζκάησλ, είλαη ε παξνπζία παγίδσλ εζσηεξηθά ηνπ πεδίνπ ησλ πισηψλ δηφδσλ. Ζ παγίδα (εηθ. 14) αληηθαηνπηξίδεη ηε ζέζε ελφο ππνεπηθαλεηαθνχ εκπνδίνπ ζηε κεηαλάζηεπζε ηνπ πεηξειαίνπ πξνο ηελ επηθάλεηα ηεο γεο, ην νπνίν αηηηνινγεί κηα ηνπηθή ζπγθέληξσζε πεηξειαίνπ. 38

39 Σαμηλφκεζε παγίδσλ i. Οη δνκηθέο παγίδεο (εηθ. 15), ζρεκαηίζηεθαλ απφ ηεθηνληθέο, δηαππξηθέο θαη βαξπηηθέο δηαδηθαζίεο. αλ παξαδείγκαηα δνκηθψλ παγίδσλ είλαη νη πηπρέο, ηα αληίθιηλα, νη αιαηνχρνη δφκνη (εηθ. 14) θαη νη δηαππξηθέο δνκέο (εηθ. 14). ii. Οη ζηξσκαηνγξαθηθέο παγίδεο (εηθ. 15), είλαη απηέο πνπ θιεξνλνκήζεθαλ απφ ηελ πξσηνγελή απνζεηηθή κνξθνινγία, ή ηηο αζπλέρεηεο κέζα ζηε ιεθάλε πιήξσζεο, ή απφ κεηαγελέζηεξεο δηαγελεηηθέο επηδξάζεηο. Παξαδείγκαηα ζηξσκαηνγξαθηθψλ παγίδσλ είλαη ηα πνηάκηα θαλάιηα, ηα θξαγκαηηθά αλαρψκαηα-θξαγκνί, ηα ππνζαιάζζηα ξηπίδηα, νη αλζξαθηθνί χθαινη θ.α.. iii. Οη πδξνδπλακηθέο παγίδεο, είλαη απηέο πνπ ζρεκαηίζηεθαλ απφ ηελ θίλεζε ησλ εζσηεξηθά επξηζθφκελσλ ξεπζηψλ δηακέζνπ ηεο ιεθάλεο, θαη ζε παγθφζκην πιαίζην είλαη γεληθά ζπάληεο. Παξφιε ηε ζπαληφηεηα ηνπο, νη πδξνδπλακηθέο επηδξάζεηο είλαη ζεκαληηθέο ζε κεξηθέο ιεθάλεο πξνρψξαο. Ζ ζπνπδαηφηεξε θαη ζεκαληηθφηεξε παξάκεηξνο ησλ παγίδσλ είλαη φηη, δελ θηάλεη κφλν λα ππάξρεη κηα ηδαληθήο γεσκεηξίαο κνλσηήξηα παγίδα γηα ηελ χπαξμε κηαο πεηξειατθήο παγίδαο, αιιά ν ρξφλνο ηεο αλάπηπμήο ηεο, ζα πξέπεη λα ζεσξείηαη ζχγρξνλνο. Έηζη ε θαηαλφεζε ηεο ηζηνξίαο αλάπηπμεο ησλ αλεμάξηεησλ παγίδσλ, καδί κε ηελ ηζηνξία ηαθήο θαη ζέξκαλζεο ηεο ιεθάλεο, είλαη βαζηθή γηα ηελ αλάπηπμε πηζαλψλ πεηξειατθψλ θνηηαζκάησλ. 39

40 Δηθόλα 14: Γνκηθέο Παγίδεο Γηαππξηθή δηείζδπζε από δόκν άιαηνο (talonenergycompany.com). Δηθόλα 15: Παγίδεο: A, B, C) Γνκηθέο παγίδεο D, E, F, G) ηξσκαηνγξαθηθέο παγίδεο (fas.org). 40

41 3.15 Μεηαηξνπή Πεηξειαίνπ Μπoξoχv vα ιάβνπλ ρψξα ζεκαληηθέο αιιαγέο ζην πεηξέιαην φζo απηφ βξίζθεηαη ζηεv παγίδα, ηφζo θπζηθέο φζo θαη ρεκηθέο. Απηέο oη αιιαγέο, κπoξεί vα έρoπv ζεκαvηηθή επίδξαζε ζηo θιάζκα πoπ κπoξεί vα απoθηεζεί θαη ζηεv εκπoξηθή ηηκή κηαο πεηξειατθήο ζπγθέληξσζεο. Οη αηηίεο απηψv ησv αιιαγψv είvαη : Βηναπνηθνδφκεζε Δίλαη ε βαθηεξηαθή κεηαηξνπή ηνπ βαξηνχ πεηξειαίνπ. Σα βαθηήξηα ρξεζηκνπνηνχλ ην ππάξρσλ δηαιπκέλν νμπγφλν, ζην ζρεκαηηζκφ ηνπ λεξνχ ησλ πφξσλ ή αληινχλ νμπγφλν απφ ηα ηφληα ηνπ ζείνπ, κε ζθνπφ ηελ εθιεθηηθή νμείδσζε ησλ πδξνγνλαζξάθσλ. ηελ αξρή κεηαθηλνχληαη ηα ειαθξά θαλνληθά αιθάιηα θαη κεηά αθνινπζνχλ ηα δηθηπσηά ηζναιθάληα θαη ηειηθά ηα αξσκαηηθά. Ζ θπζηθή επίδξαζε ηεο βηναπνηθνδφκεζεο, είλαη ε αχμεζε ηεο ππθλφηεηαο θαη ηνπ ημψδνπο ηνπ πεηξειαίνπ. Ζ βηναπνηθνδφκεζε ιακβάλεη ρψξα κφλν ζε ζεξκνθξαζίεο θάησ ησλ 60 0 C 70 0 C. Απαηηεί παξνρή κεηεσξηθνχ λεξνχ πνπ πεξηέρεη δηαιειπκέλν νμπγφλν θαη άδσην. Οη ζπλζήθεο απηέο, απαληψληαη ζπρλά ζε ιεθάλεο πξνρψξαο φπνπ ην κεηεσξηθφ λεξφ εηζέξρεηαη ζην ζχζηεκα ζηξσκάησλ κεηαθνξάο / απνηακηεπηήξεο ζην άθξν ηεο αλπςσζείζαο δψλεο πηχρσζεο, φζν θαη ζηελ ειαθξά θεθιηκέλε πιαγία ηεο πξνρψξαο. Δπίζεο κπνξεί λα εκθαλίδεηαη ζηηο επαθέο λεξνχ πεηξειαίνπ ηεο πεηξειατθήο ζπγθέληξσζεο πνπ πξνθχπηεη ζην ζρεκαηηζκφ ηεο αζθάιηνπ Πιχζηκν κε λεξφ πλήζσο ζπλνδεχεη ηελ βηναπνηθνδφκεζε. ηνπο πδξνγνλάζξαθεο, ην κε θνξεζκέλν κεηεσξηθφ λεξφ κπνξεί λα δηαιχζεη κεξηθνχο πδξνγνλάζξαθεο απφ κία απνηακηεπκέλε πεηξειατθή κίμε. Σα ειαθξά αιθάιηα θαη νη αξσκαηηθνί (βελδφιην, μπιέλην), είλαη ηα πην δηαιπηά θαη πξνηηκφηεξα ζηελ κεηαθίλεζε. Σν πξνθχπηνλ δίθηπν, είλαη κηα αιιαγή ζηε ζχλζεζε αλάινγα κε απηή πνπ δηθαηνινγείηαη απφ ηελ βηναπνηθνδφκεζε. Σν μέπιπκα κε λεξφ ιακβάλεη ρψξα ζε ζεξκνθξαζίεο κεγαιχηεξεο ησλ 70 0 C θαη κφλε απαίηεζε είλαη ε ζπλερήο ξνή κεηεσξηθνχ λεξνχ. 41

42 Απαζθαιηνπνίεζε Δκθαλίδεηαη φηαλ κηα πεηξειατθή ζπγθέληξσζε δέρεηαη ηελ ηειεπηαία αέξηα θφξηηζε, θαζψο ε κεηξηθή θνπδίλα γίλεηαη πςειήο σξίκαλζεο. Δίλαη ε δηαδηθαζία θαζίδεζεο ηεο βαξηάο αζθάιηνπ ζε έλα βαξχ πεηξέιαην, ιφγν έκθπζεο ειαθξψλ πδξνγνλαζξάθσλ C1-C Θεξκηθή κεηαβνιή Λακβάλεη ρψξα ζε απνζεθεπκέλν απνηακηεπκέλν πεηξέιαην κε ηελ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο. 42

43 4. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΗΝ ΠΕΡΙΟΥΗ ΜΑ χκθσλα κε ην λφκν ηνπ Γηεζλνχο Γηθαίνπ ηεο Θάιαζζαο έρεη δεκηνπξγεζεί κηα λέα ζαιάζζηα δψλε, ε νπνία νλνκάδεηαη Απνθιεηζηηθή Οηθνλνκηθή Εψλε (ΑΟΕ). Ζ ΑΟΕ ηεο Κχπξνπ ε νπνία έρεη ήδε νξηνζεηεζεί, θαζνξίδεη ηα ζαιάζζηα φξηα ηα νπνία είλαη ππφ Κππξηαθή δηθαηνδνζία (εηθ. 16). Δηθόλα 16: Με κπιέ ρξώκα νξηνζεηήηαη ε ΑΟΕ ηεο Κύπξνπ (noiazomai.net). Με βάζε ηε παιαηνγεσγξαθηθή εμέιημε ηνπ λεζηνχ θαη ηηο εκθαλίζεηο ησλ δηαθφξσλ ζρεκαηηζκψλ ζην θεληξηθφ ηκήκα ηνπ λεζηνχ, πνπ απνηειείηαη θαηά θχξην ιφγν απφ νθηφιηζνπο θαη εθαηζηεηαθά πεηξψκαηα, δελ ζεσξείηαη ηθαλφ λα καο δψζεη πδξνγνλάλζξαθεο. Σν Βφξεην ηκήκα ηνπ λεζηνχ πνπ θαιχπηεηαη απφ ηελ ελφηεηα ηεο Κεξχλεηαο, πηζαλά ζα κπνξνχζε λα καο δψζεη θνηηάζκαηα γηαηί έρνπκε Μεηνθαηληθνχο ζρεκαηηζκνχο φπσο ςακκίηεο, ηιπφιηζνπο θαη κάξγεο πνπ απνηίζεληαη κέζα ζηε ιεθάλε ηεο Μεζανξίαο. Ζ πεξηνρή ρξήδεη πεξαηηέξσ αλάιπζεο αιιά ιφγσ ηνπ κηθξνχ πάρνπο ησλ απνζέζεσλ θαη ηεο αλεπάξθεηαο ζηνηρείσλ, δελ κπνξνχκε λα εμάγνπκε έλα νινθιεξσκέλν ζπκπέξαζκα. 43

44 Αληίζεηα ην Νφηην ηκήκα ηνπ λεζηνχ, θαιχπηεηαη απφ Νενγελήο απνζέζεηο φπσο είλαη νη δειηατθέο απνζέζεηο ζηε ιεθάλε ηνπ Πηζζνπξίνπ. Οη απνζέζεηο απηέο θέξνπλ κεγάιν ελδηαθέξνλ ιφγσ ηνπ φηη απνηίζεληαη κέζα ζηε Νφηηα Κππξηαθή ηάθξν (εηθ. 17), κε απνηέιεζκα λα δεκηνπξγνχληαη κεγάινπ πάρνπο ηδεκαηνγελήο ζρεκαηηζκνί, πνπ θαζηζηνχλ ηε ηάθξν σο κηα ειπηδνθφξα πεξηνρή γηα ηελ αλάπηπμε πδξνγνλαλζξάθσλ. Άιιεο ελδηαθέξνπζεο πεξηνρέο κειέηεο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή είλαη: 1) ε ιεθάλε ηνπ Ζξνδφηνπ πνπ απνηειεί επέθηαζε ηνπ αβπζζηθνχ πεδίνπ ηεο Μεζνγεηαθήο Ράρεο φπνπ έρνπκε απνζέζεηο ζαπξφπεισλ πνπ κπνξνχλ λα δψζνπλ πδξνγνλάλζξαθεο, 2) ε ιεθάλε Λεβαληίλε φπνπ έρνπλ εληνπηζζεί θνηηάζκαηα φπσο ην θνίηαζκα Tamar ζην νπνίν έρεη αξρίζεη εθκεηάιιεπζε θαη 3) ν θψλνο ηνπ Γέιηα ηνπ Νείινπ ζηνλ νπνίν έρνπλ εληνπηζζεί πηζαλά πεδία πδξνγνλαλζξάθσλ θαη ζπλνξεχεη κε ην ππνζαιάζζην χβσκα Δξαηνζζέλεο ην νπνίν αλήθεη ζηελ ΑΟΕ ηεο Κχπξνπ. (εηθ. 17). Λεθάλε Ζξνδόηνπ Λεθάλε Πηζζνπξίνπ Κώλνο Γέιηα Νείινπ Τπνζαιάζζην Ύβσκα Δξαηνζζέλεο Λεθάλε Λεβάλη Δηθόλα 17: Υάξηεο κε ηε παξνπζία ησλ θπξηνηέξσλ γεσινγηθώλ πεξηνρώλ πνπ ζα καο απαζρνιήζνπλ, όπσο ε ιεθάλε ηνπ Πηζζνπξίνπ, ε ιεθάλε Λεβαληίλε, ν θώλνο ηνπ Γέιηα ηνπ Νείινπ, ην ππνζαιάζζην ύβσκα Δξαηνζζέλεο θαη ε ιεθάλε ηνπ Ζξνδόηνπ. Με πνξηνθαιί γξακκή παξνπζηάδεηαη ε ΑΟΕ ηεο Κύπξνπ (Σξνπνπνηεκέλε από Roberts & Peace, 2007). 44

45 4.1 Μεζνγεηαθή Ράρε Θεσξείηαη σο ην πην εκθαηηθφ ηκήκα ηεο Μεζφγεηνπ ζάιαζζαο. Μνξθνινγηθά είλαη παξφκνηα κε Μέζν-σθεάληα Ράρε, αιιά ζε κηθξφηεξεο δηαζηάζεηο. Πξφθεηηαη γηα έλα πιαηχ ηνμνεηδέο χβσκα ζηελ Αλαηνιηθή Μεζφγεην ζάιαζζα, πνπ εθηείλεηαη απφ ηελ Ηηαιία, πεξλά ελδηάκεζα ηεο Κξήηεο θαη ηεο Ληβχεο θαη θαηαιήγεη Βνξεηναλαηνιηθά ηεο Κχπξνπ, φπνπ παξνπζηάδεη κηα ειηθνεηδή θακπχισζε, κε κήθνο 1600ρικ. θαη πιάηνο γχξσ ζηα 150ρικ. κε 320ρικ. πεξίπνπ (εηθ. 18). Σν κέζν βάζνο ηεο ιεθάλεο θηάλεη ηα 2,1ρικ. (εηθ. 19). Απνηειεί κηα μερσξηζηή ηνπνγξαθηθή θαη ηεθηνλνζηξσκαηνγξαθηθή ελφηεηα, κεηαμχ ησλ ζεηζκηθά ελεξγψλ πεξηζσξίσλ ηεο λφηηαο Δπξψπεο θαη ησλ πην ζηαζεξψλ Βφξεησλ Αθξηθαληθψλ πεξηζσξίσλ. Ζ θνξπθή ηεο Μεζνγεηαθήο Ράρεο (εηθ. 18), είλαη έλα θπξηφ δηαζηαπξνχκελν ηκήκα, πνπ θηάλεη ζε βάζνο 2 κε 2,5ρικ. απφ ηελ επηθάλεηα ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο. Ζ επηθάλεηα ησλ θνξπθψλ ηεο Ράρεο ζηα Νφηηα, θαζψο θαη επέθηαζε ηεο Νφηηα θαη Αλαηνιηθά ηεο Κχπξνπ, απνηειείηαη απφ ρνλδξφθνθθν πιηθφ. ε αληίζεζε ε Βφξεηα επηθάλεηα ησλ θνξπθψλ απνηειείηαη απφ ιεπηφθνθθν πιηθφ. Πεξηθιείεηαη θαη ζηηο δχν πιεπξέο απφ πιαγίεο κε αλάγιπθν απφ 200κ. έσο 600κ. θαη απφ κέζεο θιίζεηο, πνπ νδεγνχλ ζε ηάθξνπο. ηα Βφξεηα έρνπκε ηεο ηάθξνπο Strabo θαη Pliny κε ιίγν απνηηζέκελν πιηθφ, πηζαλά ιφγσ αλεπαξθήο ηξνθνδνζίαο ηδήκαηνο. ηα Νφηηα έρνπκε ην αβπζζηθφ πεδίν ηνπ Ζξνδφηνπ, κε έθηαζε πεξίπνπ 1200ρικ. Νφηηα ηνπ πεδίνπ ηνπ Ζξνδφηνπ, έρνπκε ηε δεκηνπξγία κηαο επξείαο, ήπηαο πιαγίαο ηνπ θψλνπ ηνπ Νείινπ πνπ απνηειεί πξνέθηαζε ηνπ Γέιηα ηνπ Νείινπ. Σν γεληθφ αλάγιπθν πνπ επηθξαηεί ζηε πεξηνρή, νη απφηνκεο πιαγίεο θαη ε αθαλφληζηε επηθάλεηα καο δίλεη λα θαηαλνήζνπκε φηη, ε Μεζνγεηαθή ιεθάλε είλαη ηεθηνληθήο πξνέιεπζεο θαη ιεηηνπξγεί σο θξαγκφο ζηνλ νπνίν ζπλνξεχνπλ ηδήκαηα, πξνεξρφκελα απφ ην πνηακφ ηνπ Νείινπ θαη θαηαιήγνπλ ζηε ζάιαζζα κέζα απφ ηνπξβηδηηηθά ξεχκαηα. 45

46 Μεζνγεηαθή Ράρε Αβπζζηθό Πεδίν Ζξνδόηνπ Δηθόλα 18: ην ράξηε παξνπζηάδεηαη ε Μεζνγεηαθή ξάρε θαζώο θαη άιια θύξηα ηεθηνληθά ζηνηρεία ζηε ιεθάλε ηεο Μεζνγείνπ (Σξνπνπνηεκέλε από Chamot-Rooke et al., 2005). Δηθόλα 19: Βαζπκεηξηθόο ράξηεο ηεο πεξηνρήο όπνπ βξίζθεηαη ε Μεζνγεηαθή Ράρε (Loubrieu & Mascle, 2005). Μέζα απφ έξεπλεο θαη δείγκαηα πνπ ζπιιέρζεθαλ απφ κηα επξεία δψλε πνπ εθηείλεηαη απφ ην Γέιηα ηνπ Νείινπ, ζηε Ρφδν έσο ηε γεηηληάδνπζα πεξηνρή ηεο 46

47 Κχπξνπ (εηθ. 20), κπνξέζακε λα πηζηνπνηήζνπκε ηα ηδήκαηα πνπ βξίζθνληαη ζηε Μεζνγεηαθή Ράρε. Σν πην θνηλφ ίδεκα πνπ ζπιιέρζεθε ήηαλ ε Globigerina, πνπ είλαη έλα θαθέ ηιπνχρν-αζβεζηνχρν βηνγελέο ίδεκα. Σν ίδεκα απηφ θαιχπηεη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ Βνξεηνδπηηθνχ αβπζζηθνχ πεδίνπ ηνπ Ζξνδφηνπ θαη εκθαλίδεηαη ππφ κνξθή ζηξσκάησλ ζην Νφηην κέξνο ηεο Ράρεο. Σν δεχηεξν ζε αθζνλία ίδεκα είλαη έλαο γθξίδνο ηεηξηκκέλνο ινπηίηεο, πνπ παξνπζηάδεη ειαζκάησζε θαη πεξηέρεη ζηξψκαηα απφ άκκν θαη ηιχ. Απνηειεί κεγάιν κέξνο ησλ ηδεκάησλ ζην αβπζζηθφ πεδίν ηνπ Ζξνδφηνπ θαζψο θαη ζην θψλν ηνπ Νείινπ. Πξνέξρεηαη απφ ηε ρέξζν θαη ε ηξνθνδνζία ηνπ νθείιεηαη ζηα ηδήκαηα ηνπ πνηακνχ Νείινπ. Πηζαλά απνηειεί ηε ζαιάζζηα επέθηαζε ηνπ πεινχρνπ ππζκέλα πέξα απφ ηε δειηατθή αθηνγξακκή. Άιια ηδήκαηα ζε κηθξφηεξεο πνζφηεηεο είλαη νη καχξνη ζαπξνπειηηηθνί ινπηίηεο. Απηνί νη ζαπξφπεινη πηζαλά δεκηνπξγήζεθαλ ζε αλνμηθέο ζπλζήθεο, αθνχ ε ππθλφηεηα ησλ ζηξσκάησλ δελ άθελε ην νμπγφλν λα θηάζεη ζην βάζνο απφζεζεο ηνπο. Οη ζαπξφπεινη ζεσξνχληαη ηδήκαηα ηθαλά λα δψζνπλ πνζφηεηεο πδξνγφλαζξάθσλ αθνχ είλαη ζρεκαηηζκνί πινχζηνη ζε νξγαληθφ πιηθφ. Σν γεγνλφο φηη επηθξαηνχλ αλνμηθέο ζπλζήθεο θαη απνπζηάδνπλ βελζνληθνί νξγαληζκνί, ππνβνεζά ηελ αλάπηπμε θνηηαζκάησλ, γηαηί ην νξγαληθφ πιηθφ πνπ απνηίζεηαη, δελ θαηαζηξέθεηαη. Δπίζεο, κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ηιπνχρνπο-ακκνχρνπο ηνπξβηδίηεο, θπξίσο ζηε βάζε ηνπ θψλνπ ηνπ Νείινπ. Ζ αθζνλία ηνπο, ππνδειψλεη φηη ε πεγή ηξνθνδνζίαο ηνπο είλαη ν πνηακφο ηνπ Νείινπ, είηε άκεζα απφ ηε απφζεζε ηνπ πνηακνχ, είηε έκκεζα απφ ηε δηάβξσζε ηνπ δέιηα θαη ηελ κεηέπεηηα απφζεζε ηνπ πιηθνχ. 47

48 Δηθόλα 20: Υάξηεο ζηνλ νπνίν θαίλεηαη ε ιεθάλε ηεο Μεζνγείνπ θαη ε γξακκή ζάξσζεο από Διιάδα κέρξη ην Ηζξαήι, από όπνπ πάξζεθαλ ηα δείγκαηα ησλ ηδεκάησλ (Emery et al., 1965) Αβπζζηθφ πεδίν Ζξνδφηνπ Σν Αβπζζηθφ πεδίν ηνπ Ζξνδφηνπ ή ιεθάλε ηνπ Ζξνδφηνπ (εηθ. 18), ζεσξείηαη σο έλα επηκήθεο βχζηζκα πνπ εκθαλίδεηαη ζηα ζαιάζζηα χδαηα ηεο Αλαηνιηθήο Μεζνγείνπ, πνπ θαζνξίδεηαη απφ ηελ ηζνβαζή ησλ 3000κ. Οξηνζεηείηαη Βνξεηνδπηηθά απφ ηελ ειηθνεηδή θακπχισζε ηεο Μεζνγεηαθήο Ράρεο θαη Ννηηναλαηνιηθά απφ ην θψλν ηνπ Νείινπ. Θεσξείηαη σο ε πξνρψξα ηεο Μεζνγεηαθήο Ράρεο θαη θνληά ζηηο ζαιάζζηεο απνζέζεηο αλνηθηά ηνπ Γέιηα ηνπ Νείινπ, ην πάρνο ησλ ηδεκάησλ κπνξεί λα θηάζεη ηα 10ρικ. (De Voogd et al., 1992). Αλαιπηηθφηεξα νη ιηζφηππνη πνπ εληνπίζηεθαλ κέζα ζηε ιεθάλε ηνπ Ζξνδφηνπ είλαη νη εμήο: 1) Αζβεζηνιηζίηεο ειηθίαο Καηψηεξνπ Μεηνθαίλνπ (Αθνπτηάλην), είλαη ζρεκαηηζκνί ρξψκαηνο γθξη θαη ειαθξά γθξη. Δίλαη νγθψδε, ιεπηά έσο κέζν θνθθψδε, πνιχκηθηα, πεξηζηαζηαθά παξνπζηάδνπλ ζηξσκάησζε θαη έρνπλ κεγάια πνζνζηά ππξηηηνθιαζηηθψλ θφθθσλ. 2) Διαθξά γθξη πειίηεο ηνπ Καηψηεξνπ Μεηνθαίλνπ (Βνπξδηγάιην), πξφθεηηαη γηα ιεπηά επίπεδα, ειαζκαησκέλα, ζθιεξά πεηξψκαηα, κε θχξηα ζχζηαζε απφ πεινχρν, πηζαλά ρισξν-ηιιπηηθήο ζχζηαζεο πιηθφ ζπκπιήξσζεο (matrix). Σν ππφινηπν πιηθφ ζπληίζεηαη απφ έλα ηιπνχρν κείγκα απφ ιεπηνχο γσληψδεο θφθθνπο 48

49 ραιαδία, ιεπηνχο απνζηξνγγπιεκέλνπο θφθθνπο ραιθεδφληνπ, καξκαξπγίεο θαη νξγαληθά ηξίκκαηα. Δπίζεο κπνξνχκε λα βξνχκε άθζνλν ππξίηε θαη αζβεζηίηε κέζα ζην πέηξσκα. 3) Αζβεζηνχρνπο πειίηεο Μεηνθαηληθήο ειηθίαο (Βνπξδηγάιην - Λάγλην), γθξίδνπ ρξψκαηνο απνζέζεηο, επίπεδα ειαζκαησκέλεο θαη ζηεξεέο. Δίλαη πεηξψκαηα πνιχκηθηα, κε πιηθφ ζπκπιήξσζεο (matrix). πληίζεληαη θπξίσο απφ πιαγθηνληθά θαη βελζνληθά ηξεκαηνθφξα θαη ζξαχζκαηα απφ ηα θειχθε ηνπο. Δίλαη πνιχ ιεπηφθνθθα, κπνξεί λα έρνπλ δηαβξσκέλν ραιαδία, ζθνχξν θαθέ ηζνηξνπηθφ εθαηζηεηαθφ γπαιί θαη ηξηκκέλν νξγαληθφ πιηθφ κέζα ζε έλα αξγηινχρν-ηιπηηθφ matrix. Άιινη κηθξφηεξνη θφθθνη έρνπλ ζχζηαζε αζηξίσλ, γιαπθνλίηε, ζξαχζκαηα κηθξίηε θαη ζξαχζκαηα απνιηζσκαηνθφξνπ αζβεζηφιηζνπ πξνεξρφκελα απφ πιαγθηνληθά ηξεκαηνθφξα. Άιια νξπθηά πνπ έρνπκε είλαη ππξίηεο θαη αζβεζηίηεο. 4) Απνιηζσκαηνθφξνη κηθξίηεο ηνπ Μεηνθαίλνπ (αξαβάιιην), ειαθξά γθξη ρξψκαηνο, ζηεξενί, ζπκπαγήο ή επίπεδα ειαζκαησκέλνη. Σα ηδήκαηα απηά, πξνέξρνληαη απφ βηνηνπξβηδηζκφ θαη ε επαθή ηνπο κε ηνπο αξγηιφιηζνπο είλαη απφηνκε θαη αθαλφληζηε. πληίζεληαη απφ πειαγηθά ηξεκαηνθφξα, φπνπ ην πιηθφ πιήξσζεο είλαη κηθξηηηθφο αζβεζηίηεο. Οη κηθξφηεξνη θφθθνη πνπ βξίζθνπκε ζην ίδεκα, είλαη πνιχ ιεπηφθνθθνη γσληψδεο θφθθνη ραιαδία θαη εθαηζηεηαθφ γπαιί. Σν πιηθφ κείμεο απνηειείηαη απφ πνιχ ιεπηφ ηεηξηκέλν νξγαληθφ πιηθφ. 5) απξφπεινη κε ειηθία Αλψηεξν Μεηφθαηλν (Σνξηφλην), είλαη θαθέ καχξα πεηξψκαηα, παξνπζηάδνπλ ειαζκάησζε θαη είλαη πινχζηα ζε νξγαληθφ πιηθφ θαη ζεσξνχληαη ηθαλά λα ειεπζεξψζνπλ πδξνγνλάλζξαθεο. 6) Σξηκκέλνη βηνκηθξίηεο ηνπ Αλσηέξνπ Μεηνθαίλνπ (φξην Σνξηφληνπ κε Μεζζήλην), πεηξψκαηα ειαθξά γθξη, ζπκπαγήο ή επίπεδα ειαζκαησκέλα θαη ζθιεξά. πληίζεληαη απφ πιαγθηνληθά ηξεκαηνθφξα θαη ζξαχζκαηα ησλ θειπθψλ ηνπο, απφ ιεπηνχο θφθθνπο αζβεζηίηε, ιεπηνχο γσληψδεο θφθθνπο ραιαδία, εθαηζηεηαθφ γπαιί θαη πδξνκαξκαξπγίεο πνπ ζηεξίδνληαη κέζα ζε έλα ζχλαγκα (matrix) απφ αζβεζηηηηθνχο κηθξίηεο. Μέζα ζην ηξηκκέλν πιηθφ επηθξαηνχλ βηνθιάζηεο. ε κηθξφηεξν βαζκφ εκθαλίδνληαη ιεπηφθνθθνη θξπζηάιινη αζβεζηίηε θαη ππξίηε. 7) Βηναζβεζην-αξελίηεο ηνπ Αλσηέξνπ Μεηνθαίλνπ (φξην Σνξηφληνπ κε Μεζζήλην), πνπ ζεσξνχληαη πεηξψκαηα γθξη ρξψκαηνο, κέζν έσο ρνλδξφθνθθα, θησρά δηαβαζκηζκέλα θαη ζθιεξά. Σα ηξηκκέλα πιηθά είλαη πνιχκηθηα θαη ην 50% ηνπο είλαη βηνγελνχο πξνέιεπζεο. Σα πιαγθηνληθά θαη βελζηθά ηξεκαηνθφξα 49

50 παξνπζηάδνληαη ζε κεγάιε πνηθηιία. Άιια θχξηα θιαζηηθά ζπζηαηηθά είλαη κηθξίηεο ή απνιηζσκαηνθφξνη κηθξίηεο θαζψο θαη ζξαχζκαηα απφ αξγηιφιηζνπο. Ζ δνκή θαη ην ζρήκα ησλ αξγηιφιηζσλ ππνδειψλεη φηη παξακνξθψζεθαλ θαηά ηελ απφζεζε ηνπο. Δπίζεο έρνπκε κηθξφ πνζνζηφ ζε θφθθνπο ραιαδία, θξπζηάιινπο αζβεζηίηε θαη ζε εθαηζηεηαθφ γπαιί. 8) Σέινο έρνπκε ην Πιεηνθαηληθφ ηδεκαηνγελέο θάιπκκα, πνπ απνηειείηαη απφ ηδήκαηα πινχζηα ζε αλζξαθηθφ πιηθφ πνπ απνηέζεθαλ ζε αλνηθηή ζάιαζζα, κε άθζνλνπο πειαγηθνχο νξγαληζκνχο θαη βελζνληθή νζηξαθνεηδή παλίδα. Πξφθεηηαη γηα θαθέ-καχξνπο ειαζκαησκέλνπο, πινχζηνπο ζε νξγαληθφ πιηθφ ζαπξφπεινπο θαζψο θαη ακκνχρνπο ηνπξβηδίηεο. Απφ ηα πεηξψκαηα πνπ ζπλαληάκε κέζα ζηε ιεθάλε ηνπ Ζξνδφηνπ, είλαη εχινγν λα ζεσξήζνπκε φηη ππάξρεη ε δπλαηφηεηα αλάπηπμεο θαη δηαηήξεζεο θνηηαζκάησλ πδξνγνλαλζξάθσλ. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε είλαη ε ηαπηφρξνλε αλάπηπμε κεηξηθψλ θαη απνηακηεπηήξησλ πεηξσκάησλ, πεξηθεξεηαθνχ κνλσηήξα θαη παγίδσλ πνπ λα απνηξέπνπλ ηε δηαθπγή ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ. Έηζη κπνξνχκε λα ππνζέζνπκε κε αζθάιεηα φηη σο κεηξηθά πεηξψκαηα κπνξνχλ λα δξάζνπλ νη αζβεζηνχρνη πειίηεο Μεηνθαηληθήο ειηθίαο (Βνπξδηγάιην Λάγλην), νη ζαπξφπεινη ηνπ Αλσηέξνπ Μεηνθαίλνπ (Σνξηφλην) θαζψο θαη νη Πιεηζηνθαηληθνί πειίηεο θαη ζαπξφπεινη. αλ απνηακηεπηήξηα πεηξψκαηα κπνξνχκε λα ζεσξήζνπκε ηνπο Αζβεζηνιηζίηεο ηνπ Καησηέξνπ Μεηνθαίλνπ (Αθνπτηάλην), ηνπο απνιηζσκαηνθφξνπο κηθξίηεο ηνπ Μεηνθαίλνπ (αξαβάιιην), ηνπο ηεηξηκκέλνπο βηνκηθξίηεο θαη ηνπο βηναζβεζην-αξελίηεο κε ειηθία Αλψηεξν Μεηφθαηλν (φξην Σνξηφληνπ κε Μεζζήλην) θαζψο θαη ηνπο ακκνχρνπο ηνπξβηδίηεο θαη ηνπο ακκνχρνπο πινχζηνπο ζε αλζξαθηθφ πιηθφ ζρεκαηηζκνχο ηνπ Πιεηζηνθαίλνπ. εκαληηθφ ξφιν γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θνηηαζκάησλ έρνπλ νη πεξηθεξεηαθνί κνλσηήξεο φπνπ εκπνδίδνπλ ηε δηαθπγή ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ. Πεηξψκαηα ηθαλά λα δξάζνπλ σο κνλσηήξεο είλαη αδηαπέξαηα ηδεκαηνγελή πεηξψκαηα φπσο νη αζβεζηνχρνη πειφιηζνη Μεηνθαηληθήο ειηθίαο (Βνπξδηγάιην Λάγλην), νη Μεζζήληνη εβαπνξίηεο (εηθ. 21) πνπ ζεσξνχληαη σο νη θαιχηεξνη κνλσηήξεο γηα ηνπο Μεηνθαηληθνχο ζρεκαηηζκνχο νη νπνίνη έρνπλ ζρεκαηηζηεί θάησ απφ ηε βάζε απφζεζεο ησλ εβαπνξηηψλ θαη ηέινο νη πειίηεο ηνπ Πιεηζηνθαίλνπ. 50

51 Δηθόλα 21: Απνζέζεηο θαηά ηε Μεζζήληα θξίζε αικπξόηεηαο. Ζ Κύπξνο θαη ε γύξσ πεξηνρή θαιύπηνληαη πιήξσο από ηηο απνζέζεηο εβαπνξηηηθώλ αιάησλ (Scalera, 2006). Σειηθή απαίηεζε είλαη ε χπαξμε παγίδσλ. Οη παγίδεο ζηε πεξηνρή είλαη είηε δνκηθέο, πνπ δεκηνπξγήζεθαλ απφ ηηο ηεθηνληθέο δηαδηθαζίεο ζπκπίεζεο πνπ επηθξαηνχλ ζηε πεξηνρή θαη απφ δηαππξηζκφ, είηε ζηξσκαηνγξαθηθέο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ θαηά ηελ απφζεζε ησλ Μεζζήλησλ εβαπνξηηψλ ζηελ γχξσ πεξηνρή. 51

52 4.2 Λεθάλε Πηζζνπξίνπ Σα Πιεηνθαηληθά Πιεηζηνθαηληθά ηδήκαηα ηεο ππνιεθάλεο Ννηηνδπηηθά ηεο Κχπξνπ (εηθ. 22), καο δίλνπλ λα θαηαλνήζνπκε φηη πξφθεηηαη γηα έλα δειηατθφ ζχζηεκα, απνηεινχκελν απφ δηθηπσηά θαλάιηα. Απφ απηφ θαίλεηαη φηη έρνπκε κηα επξεία αλάπηπμε εμάπισζε απφζεζε ηδήκαηνο, ιφγσ δηαθχκαλζεο ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο θαη ιφγσ ηεθηνληθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Ζ δηαθνξνπνίεζε ηεο ιεθάλεο αξρίδεη θαηά ην Μέζν Αλψηεξν Μεηφθαηλν, φπνπ νκνηνγελήο αλζξαθηθέο απνζέζεηο πνπ βξίζθνληαλ θαηά κήθνο ηεο Νφηηαο Κχπξνπ, αξρίδνπλ λα ζξπκκαηίδνληαη ιφγσ ηεθηνληθψλ θηλήζεσλ. Καηά ην Αλψηεξν Μεηφθαηλν φπνπ είρακε ηελ Μεζζήληα θξίζε αικπξφηεηαο ζηε Μεζφγεην, ε ιεθάλε ζην Πηζζνχξη ήηαλ έλαο ξερφο χθαινο, πνπ κέζα ζηνλ χθαιν απνηέζεθαλ κεγάια ζηξψκαηα γχςνπ. Ζ δξάζε ξεγκάησλ ζηα πεξηζψξηα ηεο ιεθάλεο, δεκηνχξγεζε έλα δειηατθφ ζχζηεκα κε θιίζε θαη ηαπηφρξνλα είρακε κεγάιεο, βαζηέο ζαιάζζηεο απνζέζεηο κάξγαο θαη κηθξηηψλ. Πξνο ηα πάλσ, νη απνζέζεηο παξεκβάιινληαη απφ απνζαζξσκέλνπο πεινχρνπο θαη ςακκίηηθνπο ηνπξβηδίηεο, πνπ αληηπξνζσπεχνπλ ηε ζεηξά πξνέιαζεο θαη ηε ζεηξά ππζκέλα ελφο κεγάινπ δειηατθνχ ζπζηήκαηνο. Ζ ζπλερήο αλχςσζε θαη δηάβξσζε ηνπ Σξνφδνπο, είρε σο απνηέιεζκα ηελ αλάπηπμε ηνπ δέιηα πξνο ηα Νφηηα, απφ κηθξά, επαλαιακβαλφκελα δέιηα ηχπνπ Gilbert, κε ελδηάκεζα παιαηνεδάθε ηχπνπ Terra Rosa, ηα νπνία απνηεινχλ ηελ πιαηθφξκα ηνπ δέιηα. Σέινο έλαο επδηάθξηηνο βηνθιαζηηθφο αλζξαθν-ςακκηηηθφο ζρεκαηηζκφο, αληηπξνζσπεχεη έλα ηνπηθφ θαλαινεηδέο ζρεκαηηζκφ κέζα ζην ζχζηεκα ηνπ δέιηα. 52

53 Δηθόλα 22: Κύξηα ηεθηνληθά ζηνηρεία θαη γεσινγηθέο ελόηεηεο ηεο Κύπξνπ, καδί κε ηηο θπξηόηεξεο ηδεκαηνγελήο ιεθάλεο ηνπ Νενγελνύο (Stow & Xenophontos, 1995) Γεσινγηθφ ππφβαζξν Ζ Κχπξνο κπνξεί λα ππνδηαηξεζεί ζε ηξείο ηεθηνληθέο ζηξσκαηνγξαθηθέο πεξηνρέο (εηθ. 22). Απηέο είλαη: i. Ζ πεξηνρή Σξνφδνπο πνπ απνηειείηαη απφ σθεάλην καλδχα Μεζνδσηθήο ειηθίαο. Σν ζχκπιεγκα απηφ πεξηιακβάλεη ηνλ νθηφιηζν ηνπ Σξνφδνπο, ηε δψλε ηνπ ξήγκαηνο κεηαζρεκαηηζκνχ ζηα Νφηηα, ηνλ νθηφιηζν ηνπ αληη- Σξνφδνπο γλσζηφο σο κπινθ δάζνπο ηεο Λεκεζνχ θαη ηνλ νθηφιηζν ηνπ Αθάκα πξνο ηα Βνξεηνδπηηθά ηνπ λεζηνχ. ii. Σελ πεξηνρή Μακκψληα, ειηθίαο Αλψηεξν Παιαηνδστθφ έσο Αλψηεξν Κξεηηδηθφ. Πξφθεηηαη γηα έλα δνκεκέλν ζχκπιεγκα, απνηεινχκελν απφ ηδεκαηνγελή, καγκαηηθά θαζψο θαη κεηακνξθσκέλα πεηξψκαηα θαη βξίζθεηαη ζηα Βνξεηνδπηηθά ηνπ λεζηνχ. 53

54 iii. Σελ πεξηνρή Κεξχλεηαο, φπνπ ην δνκεκέλν ζχκπιεγκα είλαη ειηθίαο Αλσηέξνπ Παιαηνδσηθνχ κέρξη ήκεξα. Οξηνζεηείηαη ζηα Βφξεηα ηεο Κχπξνπ θαη θπξηαξρνχλ ηδεκαηνγελή πεηξψκαηα. Καηά ηελ πεξίνδν ηνπ Αλψηεξνπ Κξεηηδηθνχ, ην ζχκπιεγκα Σξνφδνπο ήηαλ δίπια απφ ην ζχκπιεγκα Μακκψληα. Όκσο θαηά ηελ πεξίνδν ηνπ Μέζνπ Ζσθαίλνπ, ηα δχν απηά ζπκπιέγκαηα ζπλελψζεθαλ. Καηά ην Αλψηεξν Ζψθαηλν έσο ην Αλψηεξν Οιηγφθαηλν, είρακε ηελ ζπλέλσζε θαη ηνπ ζπκπιέγκαηνο ηεο Κεξχλεηαο κε ηα άιια δχν. Σα ξήγκαηα πνπ ππήξραλ ζηα φξηα ησλ ζπκπιεγκάησλ, είραλ κείλεη ελεξγά κέρξη θαη ην Πιεηζηφθαηλν. Απφ ην Παιαηφθαηλν κέρξη ην Αλψηεξν Οιηγφθαηλν ην ζχκπιεγκα Σξνφδνπο Μακκψληα, δελ είρε ππνζηεί πίεζε θαη δελ είρακε αιιαγέο. Απηφ θαίλεηαη απφ ηηο αδηαηάξαθηεο αλζξαθηθέο απνζέζεηο, πνπ δηαθξίλνληαη ζηνλ αλζξαθηθφ ζρεκαηηζκφ ησλ Λεπθάξσλ. Λφγσ ηεο ζπλέλσζεο ησλ σθεάλησλ ιεθαλψλ Μεζνδσηθήο ειηθίαο, θαη ηελ ζχγθιηζε ηεο Δπξαζηαηηθήο θαη ηεο Αθξηθαληθήο πιάθαο (Livermore and Smith, 1984), ε αξγή θαη θαηά επεηζφδηα θαηαβχζηζε ηεο πεξηνρήο, είρε σο απνηέιεζκα ηελ επψζεζε ηεο Κχπξνπ πξνο ηα Νφηηα θαη ηε δεκηνπξγία ηνπ Κππξηαθνχ ηφμνπ θαηά ηελ πεξίνδν ηνπ Αλψηεξνπ Μεηφθαηλνπ. Ζ επψζεζε ζπλέρηζε έηζη κηα ζπλερή αλχςσζε ηεο πεξηνρήο Σξνφδνπο Μακκψληα. ην Καηψηεξν Μεηφθαηλν, ζηα Ννηηνδπηηθά ηεο Κχπξνπ, ε πεξηνρή ήηαλ ηεθηνληθά ελεξγή. Απνηέιεζκα απηνχ ήηαλ ν ηεθηνληζκφο κηαο αξθεηά κεγάιεο ππνζαιάζζηαο ιεθάλεο, ζε θαιά θαζνξηζκέλεο ππνιεθάλεο φπσο ε ιεθάλε ζην Πηζζνχξη. Σν ηεθηνληθφ ζπάζηκν θαη νη παιαηνγεσγξαθηθέο αιιαγέο, έγηλαλ αληηιεπηέο κέζα απφ ηε πξννδεπηηθή δηαθνξνπνίεζε ησλ ζρεκαηηζκψλ ησλ Άλσ Λεπθάξσλ θαη ηεο Πάρλαο (Robertson et al., 1991). ηε πεξηνρή Πηζζνχξη ε αιιαγή θαίλεηαη απφ ηνπο ζρεκαηηζκνχο ησλ αζβεζηφιηζσλ αζβεζηφιηζσλ πιαηθφξκαο κε άιγεο θαη βηνθιαζηηθήο ηέθξαο ειηθίαο Βνπξδηγάιηνπ. Πεξλψληαο ζηε πεξίνδν ηνπ Αλψηεξνπ Μεηφθαηλνπ, έρνπκε ην γλσζηφ γεγνλφο ηεο Μεζζήληαο θξίζεο αικπξφηεηαο. Δπαθφινπζν απηνχ, ήηαλ ην θιείζηκν ηεο Μεζνγείνπ, ε εμάηκηζε κεγάινπ ηκήκαηνο ηνπ ζαιαζζηλνχ λεξνχ θαη ε ηαπηφρξνλε απφζεζε κεγάισλ πνζνηήησλ αιαηνχρσλ ζρεκαηηζκψλ φπσο νη εβαπνξίηεο. Ζ ζπλερήο θαη ζηαδηαθή αλχςσζε ηνπ νθηφιηζνπ ηνπ Σξνφδνπο, απφ ην Πιεηφθαηλν έσο ήκεξα, νδήγεζε ζε δηάβξσζε κεγάινπ βαζκνχ, θαη ζην 54

55 δηαζθνξπηζκφ ηνπ πιηθνχ ζε φιε ηε Κχπξν. ηα Ννηηνδπηηθά ην πεξηζζφηεξν πιηθφ απνηέζεθε ζηε ιεθάλε ηνπ Πηζζνπξίνπ Πεηξνγξαθηθέο ηάζεηο Πξνθαηαξθηηθέο πεηξνγξαθηθέο κειέηεο ησλ ρνλδξφθνθθσλ θιαζκάησλ ησλ ηδεκάησλ ηεο αθνινπζίαο ηεο ιεθάλεο ηνπ Πηζζνπξίνπ, απνθαιχπηνπλ ηξείο θχξηνπο ζρεκαηηζκνχο, πνπ ζπληίζεληαη απφ θφθθνπο άκκνπ θαη θιαζηηθφ πιηθφ ραιίθηα. Απηνί είλαη: i. Βαζηθφ έσο ππεξβαζηθφ καγκαηηθφ πιηθφ, πνπ πξνέξρεηαη απφ ην νθηνιηζηθφ ζχκπιεγκα Σξνφδνπο, ii. Αζβεζηφιηζνπο, ραιαδηαθά πεηξψκαηα θαη βηνγελή ζξαχζκαηα απφ ηελ ηδεκαηνγελή αθνινπζία πνπ πεξηβάιιεη ην Σξφνδνο θαη iii. Βηνγελή πιηθά θαη θιαζηηθά ηδήκαηα εζσηεξηθήο πξνέιεπζεο. Άιια δηαθνξεηηθά θιαζηηθά πεηξψκαηα, πεξηιακβάλνπλ ςακκίηεο πινχζηνπο ζε ραιαδία θαη πειφιηζνπο, κε θφθθηλν άξγηιν απφ ηελ mélange ησλ Μακκσλίσλ θαη γπςνχρα πιηθά απφ ηελ αθνινπζία ηεο Καιαβαζνχ. Ζ θαηαλνκή ησλ θιαζηηθψλ ραιηθηψλ πεξηγξάθεηαη ζηελ εηθφλα 23, θαη αλαθέξεηαη ζηελ αλψηεξε ελφηεηα ηεο αθνινπζίαο ηεο Πάρλαο σο ην δειηατθφ θξνθαινπαγέο ηνπ Πηζζνπξίνπ. Ζ δηαθνξνπνίεζε ηεο ιεθάλεο δελ είρε νινθιεξσζεί πξηλ απφ ηα ηειεπηαία επεηζφδηα ζρεκαηηζκνχ ηεο Πάρλαο. Απηφ θαίλεηαη απφ ην γεγνλφο φηη νη ρνλδξφθνθθνη ζρεκαηηζκνί, ηείλνπλ λα είλαη ζπάληνη ζηηο αξρηθέο απνζέζεηο. 55

56 Δηθόλα 23: Καηαλνκή θιαζηηθώλ ραιηθηώλ ζηηο αλώηεξεο ζηξσκαηνγξαθηθέο ελόηεηεο ηεο αθνινπζίαο ηεο ιεθάλεο Πηζζνπξίνπ (Stow & Xenophontos, 1995). Ζ γεληθή ηάζε πνπ επηθξαηεί είλαη αζβεζηφιηζνη απφ ελδν-δνκεκέλνπο ζρεκαηηζκνχο ζηε βάζε, θαη ζηγά ζηγά πεξλάκε πξνο καγκαηηθνχο, πνιχκηθηνπο ζρεκαηηζκνχο πξνο ηε θνξπθή ηεο ελφηεηαο. Γπςνχρα θξνθαινπαγή πξνεξρφκελα απφ ηελ αθνινπζία ηεο Καιαβαζνχ, δηεηζδχνπλ θαη δηαθφπηνπλ ηελ αιιεινπρία ησλ πξνεγνχκελσλ εληαίσλ ζηξσκάησλ. Ζ αθνινπζία αζβεζηφιηζσλ βηνγελψλ ζρεκαηηζκψλ ζην αλψηεξν ζηξψκα ηεο Πάρλαο, απνηειείηαη θαηά θχξην ιφγν απφ πθαινγελέο απνζαζξσκέλν πιηθφ, φπσο θνξάιιηα θαη δίζπξα θειχθε. ε ζρεκαηηζκνχο αλψηεξνπο απφ απηνχο ηεο Πάρλαο, έρνπκε αζβεζηφιηζνπο κε κηθξηηηθφ θιαζηηθφ πιηθφ. πγθεληξψζεηο απφ ζξαχζκαηα θειπθψλ φπσο Dentallum, Mya, Chlamys, Modiolus θαη Turritella είλαη θνηλέο ζε βηνθιαζηηθνχο αζβεζηίηεο. Ζ καγκαηηθή αθνινπζία αληηπξνζσπεχεηαη θπξίσο απφ βαζαιηηθά θιαζηηθά πιηθά, ελψ 56

57 πξνο ηα πάλσ έρνπκε κηα αχμεζε ζε δνιεξίηε θαη γάββξν. Τπεξκαθηθά ζξαχζκαηα πξσηνεκθαλίδνληαη κέζα ζηε ςακκηηηθή ελφηεηα ηνπ Πηζζνπξίνπ. Ζ πεηξνγξαθία ησλ θφθθσλ άκκνπ, ηφζν απφ ςακκίηεο, φζν θαη απφ πιηθφ ζχλδεζεο (matrix) ησλ θξνθαινπαγψλ, δίλνπλ παξφκνηα ζπκπεξάζκαηα φπσο πξνεγνπκέλσο. Οη ςακκίηεο παξνπζηάδνληαη ζπκπαγήο. Σν πην θνηλφ ζπζηαηηθφ ζηα πεηξψκαηα είλαη ν βαζάιηεο κε πνζνζηά πνπ θπκαίλνληαη απφ 40% κέζα ζηηο κάξγεο ηνπ Πηζζνπξίνπ, έσο 70% κέζα ζηνπο ςακκίηεο ηνπ Πηζζνπξίνπ. Σν πνζνζηφ γάββξνπ θαη δηαβάζε απμάλεηαη πξνο ηηο αλψηεξεο ελφηεηεο, ελψ ηαπηφρξνλα ην πνζνζηφ ηνπ ραιαδίηε θαη ηνπ εθαηζηεηαθνχ γπαιηνχ κεηψλεηαη. Τπεξκαθηθά ζξαχζκαηα φπσο πινπησλίηεο πινχζηνη ζε νιηβίλε, θαζψο θαη θφθθνη ζεξπεληίλε είλαη ζπάληα θαη ηα βξίζθνπκε κφλν απφ ηε βάζε ησλ ςακκηηψλ ηνπ Πηζζνπξίνπ θαη πξνο ηα πάλσ. Μέζα απφ ηελ αλάιπζε ηεο ζηξσκαηνγξαθίαο ηεο πεξηνρήο, βιέπνπκε φηη ε αθνινπζία ηνπ δειηατθνχ ξηπηδίνπ ππνδειψλεη ηελ πξννδεπηηθή δηάβξσζε ηνπ Σξνφδνπο. Κάπνηεο απφηνκεο αιιαγέο ζηε ζχζηαζε ησλ πεηξσκάησλ, φπσο απηέο κεηαμχ ησλ καξγψλ Πηζζνπξίνπ θαη ησλ βηνθιαζηηθψλ αζβεζηηηψλ, κπνξεί λα παξαπέκπνπλ ζε πεξηφδνπο ξαγδαίαο αλχςσζεο, πνπ ρξνλνινγείηαη απφ ην Καηψηεξν Πιεηφθαηλν έσο ην Αλψηεξν Πιεηφθαηλν Καηψηεξν Πιεηζηφθαηλν. Ζ κηθξέο πνζφηεηεο ησλ ππεξκαθηθψλ νξπθηψλ, νθείινληαη θπξίσο ζηελ αζηάζεηα ησλ νξπθηψλ Δμέιημε ηεο πεξηνρήο Ζ ιεθάλε ηνπ Πηζζνπξίνπ, απνηειεί έλα ραξαθηεξηζηηθφ ππφθεληξν ζην Νφηην άθξν ηεο Κχπξνπ, θαηά ηα ηειεπηαία ζηάδηα ηνπ Μεηφθαηλνπ. Απηφ θαίλεηαη κέζα απφ ηηο θάζεηο, νη νπνίεο δηαθνξνπνηνχληαη ζηελ θνξπθή ηεο αθνινπζίαο ηεο Πάρλαο. απηφ ην ζεκείν, κηθξά ινθάθηα απφ βην-έξκαηα, πεξηθιείνληαη απφ πθαινγελή απνζαζξσκέλν πιηθφ. Απηφ ην πιηθφ, ζπληίζεηαη απφ άιγεο ξερψλ λεξψλ, εχζρηζηεο κάξγεο, κηθξίηεο θαζψο θαη βηνθιαζηηθνχο ηνπξβηδίηεο βαζηψλ λεξψλ. Ζ ππεξθείκελε αθνινπζία ηεο Καιαβαζνχ πνπ απνηειείηαη απφ εβαπνξίηεο Μεζζήληαο ειηθίαο, πεξηνξίζηεθε ζην θέληξν απηήο ηεο κηθξήο ιεθάλεο, ε νπνία πηζαλά ειέγρεηαη απφ ηε δξάζε ξεγκάησλ (εηθ. 24). 57

58 Δηθόλα 24: Γεσινγηθόο ράξηεο ηεο ιεθάλεο θαη ησλ δίπια πεξηνρώλ (Stow & Xenophontos, 1995). Ζ απνζεηηθή αξρηηεθηνληθή ησλ δηαθφξσλ ελνηήησλ πνπ αλαγλσξίζηεθαλ, ξπζκίδεηαη θαηά θχξην ιφγσ απφ ηελ ηνπνγξαθία θαη ηηο θιίζεηο ηεο ιεθάλεο, απφ ηεθηνληθή αλχςσζε θαη βχζηζε θαηά ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ, ηηο επζηαηηθέο αιιαγέο ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο θαηά ην Νενγελέο θαη απφ ηηο θιηκαηηθέο αιιαγέο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ ηνπ Πιεηζηνθαίλνπ (εηθ. 25, 26). Σα θχξηα ζηνηρεία ηνπ ζπκπιέγκαηνο πεξηγξάθνληαη πην θάησ: i. Σνπηθά δεκηνπξγνχληαη δειηατθά ξηπίδηα, κε ηηο πιαγίεο ηνπο λα έρνπλ κηθξέο θιίζεηο. Δκθαλίδνληαη ζηα Βφξεηα πεξηζψξηα ηεο ιεθάλεο θαη ειέγρνληαη θπξίσο απφ θαηαβχζηζε, ιφγσ ηεο δξάζεο ησλ ξεγκάησλ. Μφλν απνζέζεηο ηεο ζεηξάο πξνέιαζεο θαη ηεο ζεηξάο ππζκέλα έρνπλ δηαηεξεζεί θαη απνηεινχληαη απφ επαλατδεκαηνπνηεκέλνπο αζβεζην-ηνπξβηδίηεο, πνπ είλαη ελδνζηξσκαησκέλνη απφ ιεπηνχο εκηπειαγίηεο. Μηα ζεηξά απφ κηθξά δειηατθά ξηπίδηα δηαθξίλεηαη απφ ηε πνηθηιία ηνπ πάρνπο ηεο ελφηεηαο θαηά κήθνο ηεο πεξηνρήο, φπνπ ε ζπλέρεηα ηνπο, ππαηλίζζεη εθηεηακέλε επηθάιπςε κεκνλσκέλσλ δειηατθψλ ξηπηδίσλ ζηα πεξηζψξηα ηεο ιεθάλεο. Ζ δειηατθή πιαηθφξκα πνπ ζα πεξηκέλακε λα ηελ βξνχκε πξνο ηα Νφηηα δελ ππάξρεη, πηζαλά ιφγσ αλχςσζεο θαη δηάβξσζεο ή ιφγσ ηζρπξήο απνζάζξσζεο. 58

59 ii. Δθηελήο θαη εληαία απφζεζε πειαγηθψλ καξγψλ θαη κηθξηηψλ, κέζα ζε αλαιινίσηε ιεθάλε, θαηά ηελ πεξίνδν πνπ είρακε ηε κέγηζηε ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο. Απηή ε ιεθάλε θαίλεηαη λα αλαπηχρζεθε ξαγδαία, ηφζν ζε βάζνο φζν θαη ζε πιάηνο, θαζψο ε θαηψηεξε ελφηεηα μεπέξαζε ηα φξηα ηεο αξρηθήο ιεθάλεο θαη απνηέζεθε ζε ζπκθσλία κε ηνπο ππεξθείκελνπο αζβεζηφιηζνπο ηεο Πάρλαο. iii. Δηζξνή ηνπξβηδηηψλ ηιπνχραο ςακκηηηθήο ζχζηαζεο κέζα ζηε ιεθάλε ε νπνία ξεραίλεη ξαγδαία, ππνδειψλνληαο έηζη ηελ πηψζε ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο θαη ζπλάκα ηε ζηαδηαθή αλχςσζε ηνπ Σξνφδνπο. Απηά ηα ηδήκαηα κπνξνχλ λα εξκελεπηνχλ σο απνζέζεηο ηεο ζεηξάο πξνέιαζεο θαη ηεο ζεηξάο ππζκέλα ελφο δειηατθνχ ξηπηδίνπ κε κεγάιε αθηίλα απφζεζεο. ηα θαηψηεξα ζηξψκαηα, δειαδή ζηηο πιαγίεο, θπξηαξρνχλ εκηπειαγηθέο απνζέζεηο, ελψ ηα αλψηεξα ζηξψκαηα παξεκβάιινληαη απφ φιν θαη πεξηζζφηεξν απνζαζξσκέλν πιηθφ ην νπνίν παξέρεηαη απφ ην δειηατθφ ξηπίδην. Απηνί νη ζρεκαηηζκνί πεξηνξίδνληαη ζην θεληξηθφ κέξνο ηεο πεξηνρήο φπνπ ε ελφηεηα απηή έρεη θαη ηελ κεγαιχηεξε αλάπηπμε ζε πάρνο. iv. Ζ ζπλέρεηα απφ ην θαηψηεξν ζηξψκα ησλ καξγψλ έσο ην θάιπκκα ησλ ςακκηηψλ, δηαθφπηεηαη απφ ηνπηθά παρηά, θαλαινεηδή ζηξψκαηα βηνθιαζηηθνχ αζβεζηίηε. Ο ηειεπηαίνο πξνεμέρεη σο θαθνεηδήο ζρεκαηηζκφο πνπ εθηείλεηαη γηα αξθεηά ρηιηφκεηξα θαηά κήθνο ηεο ιεθάλεο, κε αθεηεξία Βφξεηα ηεο πεξηνρήο. Έηζη, έλα κέξνο απηψλ ησλ πεηξσκάησλ, είλαη ραξαγκέλν κέζα ζηηο κάξγεο θαη ηνπο ηνπξβηδίηεο ησλ πιαγίσλ, πξάγκα πνπ αληηθαηνπηξίδεη φηη έρνπκε πεξηνξηζκέλεο ή θαλνινεηδήο απνζέζεηο ηεο ζεηξάο πξνέιαζεο ελφο δέιηα. Απηή ε απφζεζε, δεκηνπξγείηαη ιφγσ ηνπηθήο ξεγκάησζεο θαη αλχςσζεο ησλ πεξηζσξίσλ ηεο ιεθάλεο θαη ηεο επαλαδηάζεζεο ηνπ βηνθιαζηηθνχ πιηθνχ. Σν αλψηεξν ηκήκα ηεο ελφηεηαο ραξαθηεξίδεηαη απφ εηζξνή απνζαζξσκέλνπ πιηθνχ, ην νπνίν πξνέξρεηαη απφ ην θχξην δειηατθφ ζχζηεκα. Ζ γισζζνεηδήο γεσκεηξία, ηα θαλαινεηδήο πεξηζψξηα θαη ε ηνπηθή δηαζηαπξνχκελε ζηξσκάησζε πνπ δεκηνπξγείηαη, ππνδειψλνπλ κεηαλάζηεπζε πξνο ηα Ννηηναλαηνιηθά, φπνπ ηα ζαιάζζηα ηδήκαηα επαλαδνπιεχηεθαλ. v. Οη αλψηεξνη ςακκίηεο ηνπ Πηζζνπξίνπ, είλαη κηα παρηά εθηεηακέλε ελφηεηα, πνπ ζπκίδεη κεξηθψο επηκεθπκέλε γεσκεηξία ή έλα επξέσο δηαδεδνκέλν δέιηα. Ζ δηεχζπλζε ησλ παιαηνδηθηψλ είλαη θπξίσο πξνο ηα Ννηηναλαηνιηθά. 59

60 vi. Γειηατθά ξηπίδηα ηχπνπ Gilbert κεηαλαζηεχνπλ θαηά 4ρικ. θαηά κήθνο ηεο ιεθάλεο, κε δαθηπινεηδή γεσκεηξία θαη κε επξεία θαθνεηδή ηκήκαηα. Απφ απηέο ηηο εκθαλίζεηο ζπκπεξαίλεηαη φηη ην δειηατθφ ξηπίδην είρε θαιή ηξνθνδνζία. Δπαθφινπζν απηνχ, ήηαλ ν ζρεκαηηζκφο δηθηπσηψλ θαλαιηψλ ζηελ δειηατθή πιαηθφξκα, θαη ελ ζπλέρεηα ην δέιηα ηξνθνδνηνχζε ηηο ζεηξέο πξνέιαζεο θαη ππζκέλα ηεο ελφηεηαο ησλ καξγψλ Πηζζνπξίνπ. Ζ εηζξνή ησλ ηδεκάησλ ειέγρεηαη θχξηα απφ ηελ έληνλε αλχςσζε ηνπ Σξνφδνπο θαη ηε ξαγδαία δηάβξσζε ιφγσ ησλ εληαηηθψλ βξνρνπηψζεσλ θαηά ηελ πεξίνδν ηνπ Πιεηζηνθαίλνπ. Ζ απφζεζε έγηλε εμ νινθιήξνπ ζηηο παξαιηαθέο πεδηάδεο πάλσ ή δίπια ζην κέγηζην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο θαη θαίλεηαη φηη δελ επεξεάζηεθε απφ ηε κεγάιε ζπρλφηεηα δηαθχκαλζεο ηνπ επηπέδνπ ηεο ζάιαζζαο, πνπ δηήξθεζε γηα κηα πεξίνδν 2 εθαηνκκπξίσλ ρξφλσλ πεξίπνπ. Οη ςακκίηεο πεξλάλε πξνο ηα πάλσ ζε ηδήκαηα, ηα νπνία είλαη αλνκνηφκνξθα θαηαλεκεκέλα. Πηζαλά ηα ηδήκαηα απηά είλαη αινχβηαο ή πνηάκηαο πξνέιεπζεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ αινπβηαθψλ ξηπηδίσλ, ζχγρξνλσλ θνηιάδσλ θαη απνζέζεσλ δηαζθνξπηζκέλσλ ζε πιαγίεο. Απηά απεηθνλίδνπλ ζπλερή αλχςσζε ηνπ Σξνφδνπο θαη ηελ εηζρψξεζε ηεο θνηιάδαο κέζα ζηα ππνθείκελα ηδήκαηα. Απφ ηελ αλάιπζε ηεο εηθφλαο 26, βιέπνπκε φηη έρνπκε απφζεζε ακκνχρσλ ηνπξβηδηηψλ. Απφ απηφ θαίλεηαη φηη έρνπκε απνζέζεηο βαζηάο ζάιαζζαο, ηθαλέο γηα παξαγσγή θνηηαζκάησλ πδξνγνλαλζξάθσλ. Αλ ππνζέζνπκε φηη ζηε ιεθάλε καο είρακε ζπλερή ηδεκαηνγέλεζε θαη ην νξγαληθφ πιηθφ δελ ρέξζεςε, ηφηε δελ ζα θαηαζηξάθεθε, πξάγκα πνπ ζα νδεγνχζε ζηε δεκηνπξγία θνηηαζκάησλ. Ζ πηζαλφηεηα απηή, εληζρχεηαη αθφκε πεξηζζφηεξν αλ αλαινγηζζνχκε φηη, κέζα απφ ηε Μεζζήληα θξίζε αικπξφηεηαο έρνπλ απνηεζεί παρία ζηξψκαηα αιάησλ, ηθαλά λα δξάζνπλ σο κνλσηήξεο πνπ ζα απνηξέςνπλ ηε δηαθπγή ησλ παξαγφκελσλ πδξνγνλαλζξάθσλ. Απφ ην γεγνλφο φηη πξφθεηηαη γηα απνζέζεηο βαζηάο ζάιαζζαο, εμάγνπκε ην ζπκπέξαζκα φηη ν ηχπνο θεξνγφλνπ πνπ πηζαλά έρνπκε είλαη Δμηληηηθφο ηχπνο ή ηχπνο θεξνγφλνπ 2 (Exinite-type kerozen) πνπ απνηειείηαη απφ θπηηθά ζξαχζκαηα φπσο ζπφξνη, γχξε, λεθξά θχιια θ.α., πνπ παξάγνληαη ζηε ρέξζν, ζε ιίκλεο θαη σθεαλνχο. Έρεη πςειή αλαινγία H/C (ρακειφηεξν απφ ην ιηπηηλίηε) θαη κέηξην ιφγν O/C. Σν θεξνγφλν ηχπνπ 2, έρεη κηα θαιή δπλαηφηεηα γηα γέλεζε πεηξειαίνπ, 60

61 ζπκππθλσκάησλ θαη πγξνχ αεξίνπ. Έλαο δεχηεξνο ηχπνο θεξνγφλνπ, κπνξεί λα ζεσξεζεί ν Βηηξηληηηθφο ηχπνο ή ηχπνο θεξνγφλνπ 3 (Vitrinite-type kerozen) πνπ ζπληειείηαη απφ μπιψδε πιηθά αλσηέξσλ θπηψλ θαη έρεη ρακειή αλαινγία H/C, θαζψο θαη κηα αξρηθά πςειή αλαινγία O/C. Απηφο ν ηχπνο θεξνγφλνπ, έρεη κεγάιε δπλαηφηεηα γέλεζεο αέξησλ πδξνγνλαλζξάθσλ, αιιά πεξηνξηζκέλε δπλαηφηεηα γέλεζεο πεηξειαίνπ θαη ζπκππθλσκάησλ. Δηθόλα 25: Ζ εμέιημε ηνπ δέιηα ηνπ Πηζζνπξίνπ κέζα από ηα πεξηβάιινληα απόζεζεο (Stow & Xenophontos, 1995). 61

62 Δηθόλα 26: ύλζεηε δηαηνκή, ΝΓ ΒΑ δηεύζπλζεο, ηνπ δέιηα Πηζζνπξίνπ (Stow & Xenophontos, 1995). 62

63 4.3 ΛΔΚΑΝΖ ΛΔΒΑΝΣΗΝΖ Ζ ιεθάλε Λεβαληίλε βξίζθεηαη ζην Αλαηνιηθφηεξν άθξν ηεο Μεζνγείνπ ζάιαζζαο (εηθ. 27), κεηαμχ ηεο Κχπξνπ θαη ηνπ Γέιηα ηνπ Νείινπ ηεο Αηγχπηνπ. Σν Βνξεηφηεξν άθξν ηεο ιεθάλεο, νξηνζεηείηαη απφ ηε δψλε επψζεζεο ηεο Λάξλαθαο θαη ζηα Βνξεηνδπηηθά απφ ην ζαιάζζην βνπλφ Δξαηνζζέλεο. Σν Ννηηνδπηηθφ άθξν πεξηνξίδεηαη απφ ην Γέιηα ηνπ Νείινπ θαη ζηα Αλαηνιηθά απφ ηηο αθηνγξακκέο ηνπ Ληβάλνπ. Λεθάλε Λεβαληίλε Δηθόλα 27: Σεθηνληθά ζηνηρεία ηεο Αλαηνιηθήο ιεθάλεο ηεο Μεζνγείνπ. Σα ζεκαληηθόηεξα δεδνκέλα είλαη ε ιεθάλε Λεβαληίλε, ην δέιηα ηνπ Νείινπ, ην ππνζαιάζζην βνπλό Δξαηνζζέλεο, ε ιεθάλε ηνπ Ζξνδόηνπ θαη ε Κππξηαθή δώλε επώζεζεο. Με πνξηνθαιί δηαθεθνκκέλε γξακκή παξνπζηάδεηαη ε ΑΟΕ ηεο Κύπξνπ (Σξνπνπνηεκέλε από Roberts & Peace, 2007). 63

64 χκθσλα κε αλαιχζεηο ζεηζκηθψλ δεδνκέλσλ, ε ιεθάλε ζπληίζεηαη απφ πεηξψκαηα Μεζνδσηθήο θαη Καηλνδσηθήο ειηθίαο, πάλσ απφ έλα ξσγκαησκέλν πεδίν Σξηαδηθήο έσο Καηψηεξεο Ηνπξαζηθήο ειηθίαο. Οη δηαξξνέο θπζηθνχ αεξίνπ θαη πεηξειαίνπ ζηε ιεθάλε Λεβάλη, ζπζρεηίδνληαη κε πεδία πδξνγνλαλζξάθσλ φπσο ζα δνχκε ζηα ζεηζκηθά πην θάησ, θαη ζεσξνχληαη ειπηδνθφξα θνηηάζκαηα. Παξνπζηάδνληαη δεθαηξείο πηζαλέο πεξηνρέο εθκεηάιιεπζεο, ειηθίαο απφ Σξηαδηθφ κέρξη Πιεηφθαηλν (Νενγελέο). Ζ ιεθάλε Λεβαληίλε είλαη κηα ιεθάλε πεξίπινθε δνκηθά ιφγσ ζπκπίεζεο θαη εθηφλσζεο ηεο, πξάγκα πνπ δεκηνπξγείηαη απφ ηε θίλεζε ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ, απφ δηαππξηθέο δηεηζδχζεηο (δφκνπο άιαηνο) θαη απφ άιιεο βαξπηηθέο δηαδηθαζίεο Σεθηνληθή ηεο ιεθάλεο Μέζα απφ ηε κειέηε ζεηζκηθψλ δεδνκέλσλ (είθ. 28), ζπκπεξαίλνπκε φηη ε πεξηνρή απαξηίδεηαη απφ θινηφ κεηαζρεκαηηζκνχ, θαζψο δελ ππάξρνπλ ζηνηρεία γηα ηελ χπαξμε ή φρη σθεάληνπ θινηνχ. 64

65 Δηθόλα 28: ΓΝΓ ΑΒΑ ζεηζκηθά δεδνκέλα όπνπ θαίλεηαη ην θεληξηθό κέξνο ηεο ιεθάλεο Λεβαληίλε. Γπηηθά έρνπκε επηθάιπςε ηνπ ππνζαιάζζηνπ βνπλνύ Δξαηνζζέλεο, από Κξεηηδηθήο ειηθίαο ζρεκαηηζκνύο. Πιάηνο ζάξσζεο πεξίπνπ 180 ρικ (Roberts & Peace, 2007). 65

66 Καηά ηε πεξίνδν απφ ην Μέζν Πέξκην κέρξη ην Καηψηεξν Ηνπξαζηθφ, ε ιηζφζθαηξα δηνγθψλεηαη θαη ζπλάκα ιεπηαίλεη (Flexer et al., 2000) θαη έρνπκε ηελ απφζεζε θιαζηηθψλ πιηθψλ, εβαπνξηηψλ θαη αλζξαθηθψλ πεηξσκάησλ κέζα ζηηο ηάθξνπο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ θαηά κήθνο ηεο ιεθάλεο. ηε δηάξθεηα απφ ην Μέζν Ηνπξαζηθφ έσο ην Αλψηεξν Κξεηηδηθφ, ε ιεθάλε πεξηνξίδεηαη απφ επεηξσηηθά πεξηζψξηα, φπνπ θπξηαξρνχλ θαλνληθά ξήγκαηα ηα νπνία, ζεσξνχληαη σο ππνπαξάιιεια κε ηε ζεκεξηλή αθηνγξακκή ηεο Αλαηνιηθήο Μεζνγείνπ. Απνηέιεζκα απηψλ ησλ ξεγκάησλ ήηαλ ε θαηαβχζηζε ηεο ιεθάλεο. Λφγσ ηεο θαηαβχζηζεο απηήο, ζηε πεξηνρή θπξηαξρνχλ ξερέο έσο βαζηέο αλζξαθηθέο απνζέζεηο, νη νπνίεο ελαιιάζζνληαη κε θιαζηηθά πιηθά ζηα πεξηζψξηα ηεο ιεθάλεο. Απφ ην Αλψηεξν Κξεηηδηθφ κέρξη ην Παιαηνγελέο, επηθξαηεί έλα θαζεζηψο ζπκπίεζεο ζηε πεξηνρή, ιφγσ ηεο ζχγθιηζεο ηεο Αθξηθαληθήο πιάθαο θαη ηεο Δπξαζηαηηθήο πιάθαο. Απηή ε εμέιημε, νδήγεζε ζηελ αλαζηξνθή ηεο Βνξεηνδπηηθήο ηάθξνπ θαη ζηε δεκηνπξγία νξηδφληησλ ξεγκάησλ ιφγσ ηεο δηαθνξεηηθήο θίλεζεο ησλ πιαθψλ. Πξνο ην ηέινο ηεο Μεηνθαηληθήο πεξηφδνπ, ε Μεζφγεηνο ζάιαζζα έθιεηζε θαη σο ζπλέπεηα απηνχ, είρακε ηελ απφζεζε εβαπνξηηψλ πάρνπο 1500κ. (Gradmann et al., 2005). Απηφ ην γεγνλφο δηήξθεζε πεξίπνπ 1,5 εθαηνκκχξηα ρξφληα θαη ε πεξίνδνο απηή είλαη γλσζηή σο ε Μεζζήληα θξίζε αικπξφηεηαο. Μεηά απφ ηε θξίζε, αθνινχζεζε πεξίνδνο πιεκκχξαο θαη ηαπηφρξνλεο ηδεκαηνγέλεζεο πνπ θξάηεζε απφ ην Πιεηφθαηλν έσο ήκεξα ηξσκαηνγξαθία Ζ ζηξσκαηνγξαθηθή αλάιπζε ηεο ιεθάλεο (εηθ. 29), καο δίλεη λα θαηαιάβνπκε φηη ε δεκηνπξγία ηεο ήηαλ θαηά ην Μέζν Ηνπξαζηθφ. ηε ζεκεξηλή Αλαηνιηθή αθηνγξακκή, παξνπζηάδεηαη κηα ξερή ζαιάζζηα πιαηθφξκα, ελψ ζηα Γπηηθά δηαπηζηψλνπκε ηελ χπαξμε βαζηάο ζαιάζζηαο ιεθάλεο. Ζ ξερή πιαηθφξκα απνηειείηαη απφ ζπγθεληξψζεηο αλζξαθηθήο ηδεκαηνγέλεζεο. Ζ ζεηξά ππζκέλα απνηειείηαη απφ ππξηηνθιαζηηθνχο θαη αλζξαθηθφπο ηνπξβηδίηεο κεγάινπ βάζνπο. Απφ ηε ζηξσκαηνγξαθία ηεο πεξηνρήο κπνξνχκε λα ππνζέζνπκε φηη γεληθά ζηε πεξηνρή, ζα πεξηκέλνπκε λα παξαηεξήζνπκε ςακκηηηθνχο θαη αλζξαθηθνχο 66

67 απνηακηεπηήξεο θαη ηελ χπαξμε πεξηθεξεηαθνχ κνλσηήξα ζε βαζηά ζαιάζζηα λεξά ή απφ ηζρπξά πιεκκπξηθά γεγνλφηα. Δηθόλα 29: Ζ ζηξσκαηνγξαθηθή αθνινπζία ηεο πεξηνρήο, όπνπ θαίλνληαη αλά ρξνλνινγία νη απνζέζεηο ζηηο πεξηνρέο Κύπξνπ, πξίαο, Λίβαλνπ θαζώο θαη κέζα ζηε ιεθάλε Λεβαληίλε (Roberts & Peace, 2007). 67

68 4.3.3 Μεηξηθά πεηξψκαηα Σα κεηξηθά πεηξψκαηα ζηε πεξηνρή θαηά πάζα πηζαλφηεηα ζα ηα απνηειέζνπλ Πιεηνθαηληθνί ζρηζηφιηζνη. Απηνί νη ζρηζηφιηζνη κπνξνχλ λα καο δψζνπλ βηνγελέο αέξην, κέζα ζε ακκνχρνπο ζρεκαηηζκνχο ηνπ πνηακνχ Νείινπ θαζψο θαη ζε ηδήκαηα Ννηηναλαηνιηθά ηεο Μεζνγείνπ ηα νπνία πηζαλά ηξνθνδνηνχληαη απφ ηνπηθά θαλάιηα απνζηξάγγηζεο. Τπνινγίδεηαη φηη ε ιεθάλε κπνξεί λα δψζεη γχξσ ζηα 1 κε 2 ηξηζεθαηνκκχξηα θπβηθά πφδηα θπζηθνχ αεξίνπ. Σα θπξηφηεξα κεηξηθά πεηξψκαηα ηεο πεξηνρήο βξίζθνληαη ζε πεηξψκαηα Μεζνδσηθήο ειηθίαο. Πεηξψκαηα ειηθίαο Αλψηεξνπ Κξεηηδηθνχ πηζαλά λα καο δψζνπλ πγξνχο πδξνγνλάλζξαθεο. Αέξηνπο πδξνγνλάλζξαθεο πηζαλά ζα πάξνπκε απφ Σξηαδηθήο θαη Ηνπξαζηθήο ειηθίαο πεηξψκαηα. Έλα ζχζηεκα πδξνγνλάλζξαθσλ Μεζνδσηθήο ειηθίαο έρεη δηαπηζησζεί ζηηο αθηέο ηνπ Ληβάλνπ. Παξαηεξνχκε φηη δεκηνπξγήζεθαλ πδξνγνλάλζξαθεο επί ηφπνπ, απφ καξγατθνχο αζβεζηφιηζνπο πινχζηνπο ζε νξγαληθφ πιηθφ, ην νπνίν πηζαλά απνηέζεθε θάησ απφ αλνμηθέο ζπλζήθεο. Λφγσ ηνπ κηθξνχ βάζνπο απφζεζεο ζεσξνχληαη αλψξηκνη πδξνγνλάλζξαθεο. Παξαζαιάζζηα, απηέο νη πεξηνρέο κπνξεί λα δψζνπλ κεγαιχηεξε παξαγσγή θαη κεγαιχηεξεο σξηκφηεηαο πδξνγνλάλζξαθεο Απνηακηεπηήξεο Πεξηθεξεηαθνί κνλσηήξεο Ωο θαηάιιεινη απνηακηεπηήξεο κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ ςακκηηηθά πεηξψκαηα Καηλνδσηθήο ειηθίαο. Απηνχο ηνπο ςακκηηηθνχο ζρεκαηηζκνχο, πεξηκέλνπκε λα ηνπο βξνχκε κέζα ζηηο Πιεηνθαηληθέο Πιεηζηνθαηληθέο αθνινπζίεο, ζε Μεζζήληαο ειηθίαο πεηξψκαηα, θαζψο επίζεο θαη ζε αθνινπζίεο Καηψηεξεο Μέζεο Καηλνδσηθήο ειηθίαο. Αλάινγα κε ηηο ειηθίεο ησλ πεηξσκάησλ, ζα πεξηκέλακε νη Κξεηηδηθήο ειηθίαο απνηακηεπηήξεο λα απνηεινχληαη απφ ςακκίηεο, αζβεζηφιηζνπο θαη πθαινγελή αλζξαθηθά πεηξψκαηα. Ηνπξαζηθήο ειηθίαο απνηακηεπηήξεο πηζαλά λα απαξηίδνληαη απφ ςακκίηεο θαη αζβεζηφιηζνπο, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ξσγκαηνκέλσλ δνινκηηψλ θαη σνιηζηθψλ αζβεζηφιηζσλ. Ωο πεξηθεξεηαθνί κνλσηήξεο κπνξνχλ λα δξάζνπλ πεηξψκαηα κηθξήο δηαπεξαηφηεηαο, πνπ εθηείλνληαη πιεπξηθά ζε κεγάιεο απνζηάζεηο. Ηδαληθνί ζρεκαηηζκνί ζηε ιεθάλε καο, κπνξεί λα ζεσξεζνχλ νη Μεζζήληνη εβαπνξίηεο (εηθ. 68

69 21), νη ζρηζηφιηζνη θαη νη κάξγεο ειηθίαο Παιαηνγελνχο, Νενγελνχο, Κξεηηδηθνχ θαη Ηνπξαζηθνχ, θαζψο επίζεο θαη νη Σξηαδηθνί εβαπνξίηεο Πεδία Τδξνγνλαλζξάθσλ ζηε πεξηνρή Γνξπθνξηθέο κειέηεο γηα ηηο δηαθπγέο πδξνγνλαλζξάθσλ ζηελ Αλαηνιηθή Μεζφγεην, έδεημαλ φηη νη δηαθπγέο είλαη εθηεηακέλεο θαη δηαθέξνπλ απφ πεξηνρή ζε πεξηνρή. Μέζα απφ ζεηζκηθά δεδνκέλα, πξνζδηνξίζηεθαλ πηζαλά πεδία πδξνγνλαλζξάθσλ. Πεδίν 1: Απνηειείηαη απφ ακκνχρα θαλάιηα (εηθ. 30), ηα νπνία δεκηνπξγήζεθαλ κεηά απφ ηε Κξίζε Αικπξφηεηαο ηεο Μεζνγείνπ θαη είλαη ειηθίαο απφ Πιεηφθαηλν έσο ήκεξα. Βξίζθνληαη παξαζαιάζζηα θαη έρνπλ κηθξφ πάρνο θαη κηθξή έθηαζε. Πηζαλή άληιεζε ησλ θνηηαζκάησλ κπνξεί λα γίλεη κέζα απφ Πιεηζηνθαηληθνχο ζρηζηφιηζνπο, ή αλ απνπζηάδνπλ Μεζζήληα άιαηα ή έρνπλ δηαξξήθηε, απφ κεγαιχηεξα βάζε. Ζ απφζεζε ησλ Μεζζήλησλ εβαπνξηηψλ κπνξεί λα θηάζεη ηα 8ρικ. θαη ε δεκηνπξγία αληηθιίλνπ ζηε ζέζε 1 ηεο εηθφλαο 30 ζεσξείηαη ηδαληθή γηα ηε παγίδεπζε ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ. Πεδίν 2: πλίζηαηαη απφ ακκνχρα πεδία Μεζζήληαο ειηθίαο (εηθ. 30, 31). Ζ Μεζζήληα ηδεκαηνγέλεζε θαίλεηαη λα ειέγρεηαη απφ ηελ ηνπνγξαθία ηεο ιεθάλεο, θαη πηζαλά κέζα ζηηο απνζέζεηο αιάησλ λα δεκηνπξγνχληαη ακκνχρα ζψκαηα. Πηζαλψο απηφ νθείιεηαη ζηε παξνπζία ξερψλ λεξψλ ή ζε έλα παιαηνπεξηβάιινλ ηχπνπ sabkha, κε κεγάιε εηζξνή θιαζηηθψλ πιηθψλ ζην ζχζηεκα. Μηα ελαιιαθηηθή εμήγεζε είλαη λα είρακε ελαιιαζζφκελεο απνζεηηθέο αθνινπζίεο, φπσο δηάθνξα εβαπνξηηηθά άιαηα π.ρ. αιίηε, αλπδξίηε, γπςίηε, ιφγσ δηάθνξσλ κεηαβαηηθψλ γεγνλφησλ. Απηά ηα πεδία ζα κπνξνχζαλ λα δψζνπλ πεηξέιαην κφλν αλ είρακε δηάξξεμε ησλ ππνθείκελσλ δφκσλ αιάησλ. Σν πάρνο ησλ αιάησλ απηψλ ζηελ εηθφλα 30 είλαη γχξσ ζηα 8ρικ., ελψ ζηελ εηθφλα 31 ην πάρνο θπκαίλεηαη απφ 0,5ρικ. έσο 2ρικ. θαη είλαη ραξαθηεξηζηηθή ε δεκηνπξγία αληηθιηληθψλ δνκψλ ζηε ζέζε 2. Πεδίν 3: Ακκνχρα πεδία Μεζζήληαο ειηθίαο (εηθ. 31). Σα Μεζζήληα άιαηα κε πάρνο πνπ θπκαίλεηαη απφ 0,5ρικ. έσο 2ρικ., πξνζθέξνληαη σο θάιιπκα ιφγσ ηνπ φηη είλαη αδηαπέξαηα. Θεσξνχληαη ηδαληθφ θάιιπκα γηα πηζαλά Μεηνθαηληθά θνηηάζκαηα, ηα νπνία βξίζθνληαη πάλσ απφ απηά. ε αξθεηέο πεξηπηψζεηο απηά ηα πεηξψκαηα 69

70 κπνξεί λα είλαη πηπρσκέλα. Ζ ζέζε 2 κε ηελ δεκηνπξγία ηνπ αληηθιίλνπ πξνζθέξεηαη γηα ηε παγίδεπζε ηνπ πδξνγνλάλζξαθα. Πεδίν 4: Πεηξψκαηα ειηθίαο Μέζνπ Κξεηηδηθνχ κέρξη Παιαηνγελνχο, ηα νπνία εκθαλίδνληαη σο αληίθιηλα θαη πηπρσκέλα αληίθιηλα (εηθ. 32, ζέζε 3). ηηο ιεθαλνεηδήο πεξηνρέο φπνπ έρνπκε Κξεηηδηθήο έσο Καηλνδσηθήο ειηθίαο πεηξψκαηα, απηά παξνπζηάδνπλ κηθξφ βαζκφ πηχρσζεο θαη ξεγκάησζεο. Ζ ηεθηνληθή ηάζε πνπ επηθξαηεί, είλαη Ννηηνδπηηθήο Βνξεηναλαηνιηθήο δηεχζπλζεο θαη νθείιεηαη ζηελ παξακφξθσζε θαη αληηζηξνθή ηνπ πξηαθνχ Σφμνπ. Ζ παξακφξθσζε απηή ζπλέβε ζε δηάθνξεο θάζεηο απφ ην Καηψηεξν Κξεηηδηθφ κέρξη ην Ζψθαηλν. Ζ παξακφξθσζε ησλ ζηξσκάησλ εβαπνξίηε, πνπ ππνινγίδεηαη φηη ην πάρνο ηνπο είλαη 3ρικ. πεξίπνπ, δεκηνχξγεζε ηελ αληηθιηληθή δνκή ηεο ζέζεο 3. Ζ χπαξμε ξεγκάησλ θάησ απφ ηε δνκή απηή, βνήζα ζηε κεηαλάζηεπζε ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ πξνο ηε παγίδα θαη έηζη είλαη πηζαλή ε χπαξμε θνηηάζκαηνο ζηε ζέζε απηή. 70

71 Θέζε 1 Δηθόλα 30: Ακκνύρνη θξαγκνί θαη θαλάιηα ειηθίαο Νενγελνύο. ηε ζέζε 1 έρνπκε κηα αληηθιηληθή δνκή όπνπ πεξηκέλνπκε λα καδεπηεί ην πηζαλό θνίηαζκα. Πιάηνο ζάξσζεο πεξίπνπ 65 ρικ. (Σξνπνπνηεκέλε από Roberts & Peace, 2007). 71

72 Θέζε 2 Δηθόλα 31: Πεδία ππό θαη έλδν Μεζζήληαο ειηθίαο. Ζ ζέζε 2 απνηειεί παγίδα ππό κνξθή αληηθιίλνπ όπνπ παγηδεύεηαη ν πδξνγνλάλζξαθαο. Πιάηνο ζάξσζεο πεξίπνπ 27 ρικ. (Σξνπνπνηεκέλε από Roberts & Peace, 2007). 72

73 Θέζε 3 Δηθόλα 32: Κξεηηδηθήο ειηθίαο πηπρσκέλα αληίθιηλα πνπ εληνπίδεηαη από ηελ αιιαγή ζηα ζεηζκηθά. Ζ ζέζε 3 αληηπξνζσπεύεη κηα αληηθιηληθή δνκή/ Πιάηνο ζάξσζεο πεξίπνπ 30ρικ. (Σξνπνπνηεκέλε από Roberts & Peace, 2007). 73

74 Πεδίν 5: Καηά ην Μέζν Κξεηηδηθφ έσο ην Παιαηνγελέο, έρνπκε αθνινπζίεο πνπ επηθαιχπηνπλ ηνπο πξνεγνχκελνπο ζρεκαηηζκνχο (εηθ. 33). Πηζαλά θνηηάζκαηα ζα κπνξνχζαλ λα εληνπηζζνχλ, κφλν εάλ ππάξρνπλ θαηάιιεινη ζρεκαηηζκνί πνπ κπνξνχλ λα δξάζνπλ σο θάιιπκα φπσο είλαη νη απνζέζεηο ησλ Μεζζήλησλ αιάησλ πνπ θηάλνπλ ηα 4,5ρικ. Πεδίν 6: Απνηειείηαη απφ ξεγκαησκέλα κπινθ θαη ξεγκαηνγελήο ζηξσκαηνγξαθηθέο παγίδεο (εηθ. 34), πνπ ρξνλνινγνχληαη απφ ην Μέζν Κξεηηδηθφ έσο ην Παιαηνγελέο. Σν πάρνο ησλ εβαπνξηηηθψλ απνζέζεσλ θπκαίλεηαη απφ 0,5ρικ. ζην θέληξν ηνπ πεδίνπ θαη θηάλεη κέρξη ηα 2,5ρικ. ζηα άθξα ηνπ. ηα Αλαηνιηθά πεξηζψξηα ηεο ιεθάλεο δεκηνπξγνχληαη ξεμηγελή πεδία. Σα πηζαλά απνζέκαηα ζε απηνχο ηνπο ακκνχρνπο ζρεκαηηζκνχο, ρξήδνπλ πεξαηηέξσ γεσθπζηθή έξεπλα. Πεδίν 7: Απηφ ην πεδίν είλαη παξφκνην κε ην πεδίν 4, κε ηη δηαθνξά φηη νη ζρεκαηηζκνί εδψ είλαη θαηά πνιχ κεγαιχηεξνη ζε πάρνο θαη πιάηνο. Πεδίν 8: πλίζηαηαη απφ αλζξαθηθέο αθνινπζίεο ειηθίαο Κξεηηδηθνχ κέρξη Μεηφθαηλνπ. Απηέο νη αθνινπζίεο θείηνληαη ζηα πεξηζψξηα ηεο πιαηθφξκαο ζε αξθεηέο πεξηνρέο ηεο ιεθάλεο (εηθ. 31). Πεδίν 9: Έρνπκε επηθάιπςε Κξεηηδηθψλ ηδεκάησλ πάλσ ζε Ηνπξαζηθέο αθνινπζίεο. Σν φξην κεηαμχ Ηνπξαζηθνχ θαη Κξεηηδηθνχ, ζεκεηψλεηαη απφ κηα γσληψδε αζπκθσλία, φπνπ Κξεηηδηθέο αθνινπζίεο επηθαιχπηνπλ ξεγκαησκέλα πεδία Ηνπξαζηθήο ειηθίαο. Απηά ηα ηεθηνληθά θαη ζηξσκαηνγξαθηθά πεδία, βαζίδνληαη ζε Κξεηηδηθήο ειηθίαο απνηακηεπηήξηα πεηξψκαηα θαη πεξηθεξεηαθνχο κνλσηήξεο (εηθ. 35). Πεγή ηξνθνδνζίαο ηνπο απνηεινχλ, Ηνπξαζηθέο ή Κξεηηδηθέο αθνινπζίεο. Σν ξφιν ηνπ πεξηθεξεηαθνχ κνλσηήξα ζην πεδίν απηφ, ην ζπληεινχλ νη Μεζζήληνη εβαπνξίηεο κε πάρνο πνπ μεπεξλά ηα 5ρικ. Έρνληαο απηφ ππφςε, κπνξνχκε λα πνχκε φηη ε ζέζε 4, απνηειεί πηζαλή παγίδα ζηελ νπνία ζα θαηαιήμνπλ πηζαλά θνηηάζκαηα κέζα απφ ηα ξήγκαηα πνπ βξίζθνληαη ζην πεδίν. Πεδίν 10: Απνηειείηαη απφ Ηνπξαζηθά ηδήκαηα πνπ παγηδεχηεθαλ ζε αληίθιηλα, ζε ηεθηνληθφ θέξαο ή ζε αληηζηξεπηέο ηάθξνπο (εηθ. 35, 36). Ζ έθζεζε ησλ ηδεκάησλ 74

75 ζηελ αηκφζθαηξα, επέθεξε δηάβξσζε ηνπο. Απνηέιεζκα απηνχ, ήηαλ ν εκπινπηηζκφο ησλ απνηακηεπηήξησλ πεηξσκάησλ ζε ζξαχζκαηα θαη ε απφζεζε αινπβηαθψλ πεδίσλ. Οη ππεξθείκελεο Κξεηηδηθέο κάξγεο θαζψο επίζεο θαη ηα άιαηα πνπ απνηέζεθαλ θαηά ηε πεξίνδν ηεο θξίζεο αικπξφηεηαο, κπνξνχλ λα δξάζνπλ σο θάιιπκα. Σα άιαηα απηά έρνπλ έλα πάρνο γχξσ ζηα 6ρικ. Σν πεδίν πηζαλά ηξνθνδνηείηαη είηε απφ ηηο ππνθείκελεο Ηνπξαζηθέο αθνινπζίεο, είηε απφ ηεθηνληθά βαζχηεξεο Κξεηηδηθέο αθνινπζίεο. 75

76 Δηθόλα 33: Δπηθάιπςε ζην Κξεηηδηθό κε πηζαλή ύπαξμε κνλσηήξα. Πιάηνο ζάξσζεο πεξίπνπ 60 ρικ. (Roberts & Peace, 2007). 76

77 Δηθόλα 34: Ρήγκαηα θαη ξεγκαηνγελήο ζηξσκαηνγξαθηθέο παγίδεο ζηε πεξηνρή, ειηθίαο Κξεηηδηθνύ Παιαηνγελνύο. Πιάηνο ζάξσζεο πεξίπνπ 23ρικ. (Roberts & Peace, 2007). 77

78 Θέζε 4 Δηθόλα 35: Δπηθάιπςε ηδεκάησλ Κξεηηδηθήο ειηθίαο ζε Ηνπξαζηθά πεδία. Σα ξήγκαηα θάησ από ηε ζέζε 4 ιεηηνπξγνύλ σο δίνδνο κεηαλάζηεπζεηο ηνπ πδξνγνλάλζξαθα πξνο ην αληίθιηλν. Πιάηνο ζάξσζεο πεξίπνπ 50ρικ. (Σξνπνπνηεκέλε από Roberts & Peace, 2007). 78

79 Δηθόλα 36: Ηνπξαζηθά ηδήκαηα πνπ παγηδεύηεθαλ ζε αληίθιηλα, ζε ηεθηνληθό θέξαο ή ζε αληηζηξεπηέο ηάθξνπο. Πιάηνο ζάξσζεο πεξίπνπ 95ρικ. (Roberts & Peace, 2007). 79

80 Πεδίν 11: πλαληάκε αλζξαθηθέο αθνινπζίεο Ηνπξαζηθήο ειηθίαο (εηθ. 31). Ζ δεκηνπξγία ηνπο νθείιεηαη ζε πξν-ηνπξαζηθέο ή Καηψηεξνπ Ηνπξαζηθνχ ειηθίαο απνζέζεηο, φπνπ δνκήζεθαλ επάλσ ηνπο αλζξαθηθνί χθαινη. Πεδίν 12: Έρνπκε εκθάληζε θαξζηηθψλ πεδίσλ πνπ ρξνλνινγνχληαη ζην Ηνπξαζηθφ. Αιιαγή ζηα ζεηζκηθά δεδνκέλα πάλσ απφ ηηο Ηνπξαζηθέο απνζέζεηο, ππνδειψλνπλ ηελ πηζαλφηεηα θαξζηηθνπνίεζεο ηεο πεξηνρήο, θαζψο θαη ηελ πηζαλή κφλσζε ηνπ πεδίνπ απφ ηνπο ππεξθείκελνπο πειίηεο πνπ απνηέζεθαλ θαηά ην Καηψηεξν Κξεηηδηθφ. Πεδίν 13: Ύπαξμε πεδίσλ Σξηαδηθήο ειηθίαο. Δκθαλίδνληαη ζηα παξάιηα ηεο πξίαο θαη αλακέλνπκε λα ηα βξνχκε θαηά κήθνο ησλ επεηξσηηθψλ πεξηζσξίσλ. ε βαζχηεξα λεξά, έρνπκε ζηνηρεία πνπ καο δίλνπλ λα θαηαιάβνπκε φηη ππάξρνπλ ηεθηνληζκέλεο πξν-ηνπξαζηθέο πεδηάδεο, πνπ κπνξεί λα ζρεηίδνληαη κε ηε δηάλνημε ηεο Αλαηνιηθήο Μεζνγεηαθήο ιεθάλεο θαηά ηελ πεξίνδν ηνπ Σξηαδηθνχ (εηθ. 37). Σν ζέκα γχξσ απφ απηά ηα πεδία κεγάινπ βάζνπο, είλαη ην βάζνο εληαθηαζκνχ θαη ε πηζαλφηεηα λα σξίκαζαλ πεξηζζφηεξν νη πδξνγνλάλζξαθεο, κε απνηέιεζκα ηελ θαηαζηξνθή ησλ θνηηαζκάησλ ζε απηφ ην βάζνο. Με θαηαζηξνθή ηνπο θαη κεηαλάζηεπζε πξνο κηθξφηεξα βάζε, ζα νδεγνχζε ζηε παγίδεπζε ηνπο γηα παξάδεηγκα ζην κηθξφ αληίθιηλν ηεο ζέζεο 5, φπνπ ε χπαξμε κεγάινπ πάρνπο εβαπνξηηηθψλ ζρεκαηηζκψλ (8ρικ.), ζα απφηξεπε ηε δηαθπγή θαη ηε ηειηθή θαηαζηξνθή ηνπο. 80

81 Θέζε 5 Δηθόλα 37: Πεδία Σξηαδηθήο ειηθίαο, όπνπ ηα ξερά πεδία κπνξεί λα είλαη εθκεηαιιεύζηκα κέζσ γεσηξήζεσλ. ηε ζέζε 5 πηζαλά λα έρνπκε απνζήθεπζε ηνπ θνηηάζκαηνο ιόγσ ηεο δεκηνπξγίαο αληηθιηληθήο δνκήο. Πιάηνο ζάξσζεο πεξίπνπ 140ρικ. (Σξνπνπνηεκέλε από Roberts & Peace, 2007). 81

82 Γεληθά απφ ηα φζα αλαθέξακε πην πάλσ, κπνξνχκε λα ζπκπεξάλνπκε φηη ε ιεθάλε Λεβαληίλε, είλαη κηα ιεθάλε κε παρηά ηδεκαηνγέλεζε. Οη ειηθίεο ησλ πεηξσκάησλ ηεο ιεθάλεο θπκαίλνληαη απφ ην Σξηαδηθφ έσο ήκεξα. Απηφ καο δίλεη λα θαηαλνήζνπκε φηη έρνπκε ηε δξάζε παζεηηθψλ δηαδηθαζηψλ ζηα πεξηζψξηα ηεο ιεθάλεο, θαζψο επίζεο φηη ε ηδεκαηνγέλεζε ζπλερίδεηαη εδψ θαη 100 εθαηνκκχξηα ρξφληα. Καηά απηή ηε ρξνληθή πεξίνδν, ε ιεθάλε ππέζηε γεγνλφηα θαηαβχζηζεο, αλχςσζεο θαη δηάθνξεο ηεθηνληθέο δηαδηθαζίεο, πνπ ηειηθψο νδήγεζαλ ζε έλα θαηάιιειν πεξηβάιινλ γηα ηελ παξαγσγή θαη ηελ παγίδεπζε ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ ζηελ πεξηνρή. Ζ χπαξμε πδξνγνλαλζξάθσλ ζηε πεξηνρή επηβεβαηψζεθε απφ γεσηξήζεηο πνπ έγηλαλ ζηε ιεθάλε Λεβαληίλε φπσο είλαη γηα παξάδεηγκα ην θνίηαζκα Tamar (εηθ. 38). Απνηέιεζκα απηνχ ήηαλ θάπνηεο γεσηξήζεηο λα δψζνπλ βαξέιηα πγξνχ πδξνγνλάλζξαθα ηελ εκέξα, απφ ςακκίηεο ειηθίαο Καηψηεξνπ Κξεηηδηθνχ. Άιιεο γεσηξήζεηο έδσζαλ πεξίπνπ 500 βαξέιηα ηελ εκέξα ειαθξχ πδξνγνλάλζξαθα κέζα απφ κηθξέο, ζηελέο, πεξίπινθεο δνκέο, απφδεημε ηεο κεγάιεο πηζαλφηεηαο χπαξμεο πδξνγνλαλζξάθσλ ζε κεγαιχηεξε απφζηαζε απφ ηελ αθηή. Σέινο θάπνηεο άιιεο γεσηξήζεηο πνπ έγηλαλ ζε πεηξψκαηα Πιεηνθαηληθήο Πιεηζηνθαηληθήο ειηθίαο έδσζαλ αέξην πδξνγνλάλζξαθα, πνπ πηζηεχεηαη φηη ζρεηίδεηαη κε κεγάινπ βάζνπο πεηξειατθέο ζπγθεληξψζεηο, ειηθίαο Μέζνπ Ηνπξαζηθνχ. 82

83 Δηθόλα 38: Σν γλσζηό θνίηαζκα Tamar κέζα ζην νπνίν έρνπκε γεσηξήζεηο εθκεηάιιεπζεο (energy-pedia.com). 4.4 ΣΟ ΓΔΛΣΑ ΣΟΤ ΝΔΗΛΟΤ Σνπνζεηείηαη ζηα Νφηηα ηεο Κχπξνπ θαη ζηηο Βφξεηεο αθηέο ηεο Αηγχπηνπ. Σν δέιηα απηφ, πεξηθιείεη πεξίπνπ 250,000 ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα ηεο Αλαηνιηθήο Μεζνγείνπ (εηθ. 39). Οξηνζεηείηαη Γπηηθά απφ ηελ άθξε ηνπ θψλνπ απφζεζεο ηνπ Νείινπ, Βφξεηα απφ ηηο ηεθηνληθέο ηάθξνπο Strabo, Pytheus θαζψο θαη ηε Κππξηαθή ηάθξν. Σα Αλαηνιηθά ηνπ άθξα πξνζδηνξίδνληαη απφ ηα φξηα ηεο ιεθάλεο Λεβαληίλε θαη ζηα Νφηηα απφ ηηο δνκέο ζπκπίεζεο πνπ επηθξαηνχλ ζην Βφξεην κέξνο ηεο Αηγχπηνπ (Robertson, 1998; Roberts and Peace, 2007). 83

84 Δηθόλα 39: Υάξηεο ηεο πεξηνρήο πνπ παξνπζηάδεη ηα γεσινγηθά ζηνηρεία γύξσ από ην δέιηα ηνπ Νείινπ θαη ζέζεηο ύπαξμεο πεδίσλ πδξνγνλαλζξάθσλ. Με πνξηνθαιί ρξώκα, νξηνζεηείηαη ε ΑΟΕ ηεο Κύπξνπ (Σξνπνπνηεκέλε από U.S. Geological Survey, 2010) Πεηξειατθφ ζχζηεκα Όπσο αλαθεξζήθακε πην πάλσ, πεηξειατθή θφξηηζε έρνπκε κε ηελ γέλεζε ηνπ πεηξειαίνπ ζε έλα κεηξηθφ πέηξσκα. ηε ζπλερεία ν πδξνγνλάλζξαθαο απνβάιιεηαη θαη κεηαλαζηεχεη δηακέζνπ ελφο ζηξψκαηνο κεηαθνξάο ζε κία παγίδα, κε απνηέιεζκα ηελ δεκηνπξγία πεηξειατθψλ ζπγθεληξψζεσλ (εηθ. 4). ηελ πξνθείκελε πεξίπησζε, ην ζχζηεκα απηφ ζεσξείηαη φηη έρεη κηα ειηθία απφ Μεζνδσηθφ έσο Καηλνδσηθφ. Ζ ειηθία ησλ κεηξηθψλ πεηξσκάησλ πνπ ζα κπνξνχζαλ λα καο δψζνπλ πδξνγνλάλζξαθεο, θπκαίλεηαη κεηαμχ Ηνπξαζηθήο, Κξεηηδηθήο, Οιηγνθαηληθήο, Μεηνθαηληθήο, Πιεηνθαηληθήο θαη Πιεηζηνθαηληθήο ειηθίαο πεηξψκαηα Μεηξηθά πεηξψκαηα Ωο κεηξηθά πεηξψκαηα πδξνγνλαλζξάθσλ (εηθ. 7), θαζνξίδνληαη ηα ιεπηφθνθθα ηδήκαηα ηα νπνία κπνξνχλ λα απειεπζεξψζνπλ αξθεηφ πδξνγνλάλζξαθα, νχηνο 84

85 ψζηε λα ζρεκαηίζεη κηα αμηνζεκείσηε ζπγθέληξσζε απφ πεηξέιαην ή αέξην (Brooks et al.1987). ηελ πεξηνρή καο, πεηξψκαηα πνπ πηζαλά ζα καο δψζνπλ πγξνχο ή αέξηνπο πδξνγνλάλζξαθεο, έρνπλ ειηθία απφ Μεζνδσηθφ κέρξη Καηλνδσηθφ θαη απηά είλαη: i. Ηνπξαζηθήο ειηθίαο ζαιάζζηνη ζρηζηφιηζνη θαζψο θαη ζρηζηφιηζνη πνπ πξνέξρνληαη απφ απνζάζξσζε, ii. Αξγηιηθνί ζρηζηφιηζνη θαη αζβεζηφιηζνη Κξεηηδηθήο ειηθίαο, iii. Απνζαζξσκέλα πεηξψκαηα Οιηγνθαηληθήο θαη Μεηνθαηληθήο πεξηφδνπ θαη, iv. Βηνγελήο πεγέο (Vandre, et al. 2007). Μεηξηθά πεηξψκαηα ζε κεγαιχηεξν βάζνο, ζα παξνπζηάδνπλ κεγαιχηεξε σξηκφηεηα (Abu El-Elia, 1990; Shaaban, et al 2006), ιφγσ αχμεζεο ηεο γεσζεξκηθήο βαζκίδαο θαη αχμεζεο ηεο ιηζνζηαηηθήο πίεζεο απφ ην βάξνο ησλ ππεξθείκελσλ ζηξσκάησλ Απνηακηεπηήξηα πεηξψκαηα Έλα απνηακηεπηήξην πέηξσκα πξέπεη λα είλαη αξθεηά πνξψδεο, γηα λα απνηειεί δεμακελή πεηξειαίνπ εζσηεξηθά ηεο παγίδαο θαη νη πφξνη ηνπ πξέπεη λα ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ, έηζη ψζηε λα επηηξέπεηαη ζην πεξηερφκελν πεηξειατθφ ξεπζηφ, λα ξέεη δηακέζνπ ηνπ πεηξψκαηνο θαηά ηελ εμφξπμε ησλ πδξνγνλαλαζξάθσλ απφ ηελ γεψηξεζε. Πεηξψκαηα ηθαλά λα δξάζνπλ σο απνηακηεπηήξεο ζεσξνχληαη νη αλζξαθνχρνη ζρεκαηηζκνί θαη ηα θιαζηηθά πεηξψκαηα κε ειηθία απφ Μεζνδσηθφ έσο Παιαηνγελέο. Νενγελνχο κέρξη Σεηαξηνγελνχο ειηθίαο (Loncke, et al. 2004) ζηξσκαησκέλνη ςακκίηεο θαζψο επίζεο δέιηα θαη βαζηά ζαιάζζηα θαλάιηα ζηηο πιαγίεο απνζέζεηο, είλαη άιια πεηξψκαηα πνπ κπνξνχκε λα βξνχκε ζηελ πεξηνρή θαη κπνξνχλ λα ζπληεξήζνπλ ησλ παξαγφκελν πδξνγνλάλζξαθα. Σέινο, απνηακηεπηήξεο ζεσξνχληαη απνζέζεηο ζε ππνζαιάζζηεο θνηιάδεο, Μεζζήληαο ειηθίαο (Dolson, et al. 2001). 85

86 4.4.4 Πεξηθεξεηαθνί Μνλσηήξεο Ζ χπαξμε ελφο πεηξειατθνχ πεδίνπ εμαξηάηαη απφ ηελ παξνπζία ελφο απνηειεζκαηηθνχ πεξηθεξεηαθνχ κνλσηήξα (εηθ. 8) (cap rock, top seal). Έλαο πεξηθεξεηαθφο κνλσηήξαο ή πέηξσκα θάιπςεο, είλαη απαξαίηεηνο γηα λα κνλψζεη ην πεηξέιαην ζηελ κνλάδα απνζήθεπζεο. Έλαο κνλσηήξαο είλαη απνηειεζκαηηθφο εάλ ε ηζρχο ηνπ ή ε θαηαλεκεκέλε πίεζή ηνπ, ππεξβαίλεη ηελ πξνο ηα πάλσ πίεζε ηεο πιεπζηφηεηαο πνπ παξάγεηαη απφ ηελ ππνθείκελε ζηήιε πδξνγνλαλζξάθσλ. Δμαηξεηηθνχο κνλσηήξεο απνηεινχλ νη απνζέζεηο άιαηνο, φπσο είλαη νη Μεζζήληνη εβαπνξίηεο, πνπ δελ αθήλνπλ ησλ πδξνγνλάλζξαθα λα δηαθχγεη κέζα απφ ηα ξήγκαηα θαη λα ραζεί. Απηνί νη αιαηνχρνη ζρεκαηηζκνί, απνηέζεθαλ θαηά ηελ Μεζζήληα θξίζε αικπξφηεηαο, νπνχ ε Μεζφγεηνο είρε θιείζεη θαη απνηέιεζκα απηνχ ήηαλ ε εμάηκηζε κεγάινπ φγθνπ ζαιαζζηλνχ λεξνχ θαη ε ηειηθή απφζεζε ησλ εβαπνξηηψλ Παγίδεο Ζ ηειηθή απαίηεζε γηα ηε ιεηηνπξγία πεηξειατθψλ θνηηαζκάησλ, είλαη ε παξνπζία παγίδσλ εζσηεξηθά ηνπ πεδίνπ ησλ πισηψλ δηφδσλ. Ζ παγίδα (εηθ. 14) αληηθαηνπηξίδεη ηε ζέζε ελφο ππνεπηθαλεηαθνχ εκπνδίνπ ζηε κεηαλάζηεπζε ηνπ πεηξειαίνπ πξνο ηελ επηθάλεηα ηεο γεο, ην νπνίν αηηηνινγεί κηα ηνπηθή ζπγθέληξσζε πεηξειαίνπ. ην Γέιηα ηνπ Νείινπ, δεκηνπξγήζεθαλ δνκηθέο θαζψο θαη ζηξσκαηνγξαθηθέο παγίδεο, φπσο αζπκθσλίεο θαη δφκνη άιαηνο, κέζα απφ ηηο γεσινγηθέο δηεξγαζίεο πνπ έδξαζαλ θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ. Γεληθά, ηα ηδήκαηα πνπ πεξηκέλνπκε λα βξνχκε ζην θψλν ηνπ Γέιηα ηνπ Νείινπ φπσο αλαθεξζήθακε θαη πην πάλσ είλαη ηεηξηκκέλνο γθξίδνο ινπηίηεο, φπνπ κέζα ζε απηή ηελ ελφηεηα, έρνπκε ακκνχρνπο θαη ηιπνχρνπο ηνπξβηδίηεο, πνπ είλαη απνζέζεηο βαζηάο ζάιαζζαο. πλδπάδνληαο ηηο εηθφλεο 39 θαη 40 θαη ζχκθσλα κε ηα δεδνκέλα πνπ αλαθέξακε πην πάλσ φζν αθνξά ην Γέιηα ηνπ Νείινπ, έρνπκε πεδία ζηα νπνία δεκηνπξγνχληαη θνηηάζκαηα πδξνγνλαλζξάθσλ. Πηζαλή κεηαλάζηεπζε ηνπο πξνο κηθξφηεξα βάζε, ζα ηνπο νδεγνχζε ζηε ζέζε 2 ηεο ηνκήο, ε νπνία καο ελδηαθέξεη γηαηί ζπκπίπηεη κέζα ζηελ ΑΟΕ ηεο Κχπξνπ. Ζ χπαξμε ησλ Δβαπνξηηηθψλ 86

87 ζρεκαηηζκψλ πάλσ απφ ηε ζέζε 2, κπνξεί λα δξάζεη σο κνλσηήξαο θαη έηζη λα απνηξαπεί ε δηαθπγή θαη ε ηειηθή θαηαζηξνθή ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ. ΑΟΕ Κύπξνπ Δηθόλα 40: Σξνπνπνηεκέλε εηθόλα από U.S. Geological Survey 2010 όπνπ έρνπκε ηε Γεσινγηθή ηνκή ηνπ Γέιηα ηνπ Νείινπ, όπνπ θαίλνληαη νη ζρεκαηηζκνί πνπ απνηέζεθαλ θαηά ηε δεκηνπξγία ηνπ Γέιηα. 1) Μεηνθαηληθή (κεηά-μεζζήληαο ειηθίαο) θαη Πιεηνθαηληθή- Σεηαξηνγελήο ζρεκαηηζκνί, 2) Μεζζήληνη εβαπνξίηεο, 3) Μεηνθαηληθέο απνζέζεηο (πξν- Μεζζήληαο ειηθίαο), 4) Παιαηνγελήο-Κξεηηδηθέο απνζέζεηο, 5) πξν-κξεηηδηθνί ζρεκαηηζκνί, 6) ππνζαιάζζην ύβσκα Δξαηνζζέλεο. ηελ εηθόλα απηή ζεκεηώλεηαη ε πεξηνρή πνπ παξνπζηάδεη ελδηαθέξνλ θαη βξίζθεηαη κέζα ζηελ ΑΟΕ ηεο Κύπξνπ. 87

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ηαηηθή ηωλ ξεπζηώλ (Τδξνζηαηηθή) Ση είλαη ηα ξεπζηά - Γεληθά Ππθλόηεηα Πίεζε Μεηαβνιή ηεο πίεζεο ζπλαξηήζεη ηνπ βάζνπο Αξρή ηνπ Pascal Τδξνζηαηηθή πίεζε Αηκνζθαηξηθή πίεζε Απόιπηε &

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΤ ΜΑΡΙΑ ΣΖΑΜΟΤΡΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΟΤΣΖΙΟΤ ΑΤΓΕΡΙΝΗ ΧΑΙΔΕΜΕΝΑΚΗ ΝΑΣΑΛΙΑ

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΤ ΜΑΡΙΑ ΣΖΑΜΟΤΡΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΟΤΣΖΙΟΤ ΑΤΓΕΡΙΝΗ ΧΑΙΔΕΜΕΝΑΚΗ ΝΑΣΑΛΙΑ 1 ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΤ ΜΑΡΙΑ ΣΖΑΜΟΤΡΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΟΤΣΖΙΟΤ ΑΤΓΕΡΙΝΗ ΧΑΙΔΕΜΕΝΑΚΗ ΝΑΣΑΛΙΑ ΝΟΗΠΚΝΠ 2 Τν πεηξέιαην, πνπ κεξηθέο θνξέο ζηελ θαζεκεξηλή γιώζζα απνθαιείηαη θαη μαύπορ σπςσόρ ή τσάι τος Ρέξαρ, είλαη

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Θέματα. Έζησ όηη ζε δείγκα 35 θαηνηθηώλ πνπ ελνηθηάδνληαη ζε θνηηεηέο ζηελ Κνδάλε βξέζεθε ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζηα 5 επξώ, ελώ ζην Ζξάθιεην ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζε

Διαβάστε περισσότερα

Εξγαζηήξην 9 ν. Μηθξνζθνπηθή παξαηήξεζε. αζβεζηόιηζωλ

Εξγαζηήξην 9 ν. Μηθξνζθνπηθή παξαηήξεζε. αζβεζηόιηζωλ Εξγαζηήξην 9 ν Μηθξνζθνπηθή παξαηήξεζε αζβεζηόιηζωλ Γεληθά ζηνηρεία Τα ηδεκαηνγελή πεηξώκαηα απνηεινύλ ην 7,9% ηνπ ζπλνιηθνύ όγθνπ ησλ πεηξσκάησλ ηνπ θινηνύ ηεο γεο (64,7% ππξηγελή θαη 27,4% κεηακνξθσκέλα),

Διαβάστε περισσότερα

Η απνξξόθεζε ηνπ νξαηνύ θσηόο γίλεηαη κέζσ ρξσζηηθώλ νπζηώλ πνπ νλνκάδνληαη τλωροθύλλες.

Η απνξξόθεζε ηνπ νξαηνύ θσηόο γίλεηαη κέζσ ρξσζηηθώλ νπζηώλ πνπ νλνκάδνληαη τλωροθύλλες. ΦΩΣΟΤΝΘΔΗ Δλαιιαθηηθή δηεξγαζία παξαγσγήο ελέξγεηαο Υξεζηκνπνηείηαη από ηνπο νλνκαδόκελνπο θσηνζπλζεηηθνύο νξγαληζκνύο Οπζηαζηηθά ε αληίζηξνθε δηεξγαζία ηεο αλαπλνήο πλίζηαηαη ζηελ δέζκεπζε ειηαθήο ελέξγεηαο

Διαβάστε περισσότερα

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2 ΣΡΙΓΩΝΟΜΔΣΡΙΚΔ EΞΙΩΔΙ Πνηα παξαδείγκαηα εμηζώζεσλ ή θαη πξνβιεκάησλ πηζηεύεηαη όηη είλαη θαηάιιεια γηα ηελ επίιπζε ηνπο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο κέζα ζηελ ηάμε; 1 ε ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΩΡΑ Α.

Διαβάστε περισσότερα

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ Φξεζηκόηεηα καζεκαηηθώλ Αξρή θαηακέηξεζεο Όζα έδσζαλ νη Έιιελεο... Τξίγσλνη αξηζκνί Τεηξάγσλνη αξηζκνί Δπηκήθεηο αξηζκνί Πξώηνη αξηζκνί Αξηζκνί κε μερσξηζηέο ηδηόηεηεο Γίδπκνη πξώηνη

Διαβάστε περισσότερα

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο :

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο : ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ Ον/μο:.. Γ Λσκείοσ Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη. 11-1-11 Εήηημα 1 ο : Α. Γηα ηελ ζπλάξηεζε f, λα βξείηε ην δηάζηεκα ζην νπνίν είλαη παξαγσγίζηκε θαζώο θαη

Διαβάστε περισσότερα

Α Ρ Η Σ Ο Σ Δ Λ Δ Η Ο Π Α Ν Δ Π Η Σ Ζ Μ Η Ο Θ Δ Α Λ Ο Ν Η Κ Ζ

Α Ρ Η Σ Ο Σ Δ Λ Δ Η Ο Π Α Ν Δ Π Η Σ Ζ Μ Η Ο Θ Δ Α Λ Ο Ν Η Κ Ζ Α Ρ Η Σ Ο Σ Δ Λ Δ Η Ο Π Α Ν Δ Π Η Σ Ζ Μ Η Ο Θ Δ Α Λ Ο Ν Η Κ Ζ ΣΜΖΜΑ ΓΔΩΛΟΓΗΑ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟ ΣΔΥΝΗΚΖ ΓΔΩΛΟΓΗΑ ΜΑΘΖΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΓΗΓΑΚΟΝΣΔ: Β. ΥΡΖΣΑΡΑ, Καθ. ΔΞΑΜΖΝΟ: 7 ο Β. ΜΑΡΗΝΟ, Δπ.Καθ. Φεβροσάριος

Διαβάστε περισσότερα

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 10 ε : ΜΗΥΑΝΙΚΗ ΜΔΡΟ Β ΠΙΔΗ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Καξέθια θαθίξε Όξγαλα Τιηθά Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Δ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ. ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Δ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ. ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν Καηαζθεπάδνπκε έλα νγθνκεηξηθό δνρείν από πιαζηηθό κπνπθάιη λεξνύ

Διαβάστε περισσότερα

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ.

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Μονοψϊνιο Ολιγοψώνιο Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Οπιακή αξία Δπηπξόζζεηα νθέιε από ηελ ρξήζε/θαηαλάισζε κηαο επηπξόζζεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ. Μία αθηίλα θωηόο πξνζπίπηεη κε κία γωλία ζ ζηε επάλω επηθάλεηα ελόο θύβνπ από πνιπεζηέξα ν νπνίνο έρεη δείθηε δηάζιαζεο ε =,49 (ζρήκα ). Βξείηε πνηα ζα είλαη ε κέγηζηε γωλία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ηότοι εργαζηηρίοσ ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηνύλ βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ Windows XP πνπ ζρεηίδνληαη

Διαβάστε περισσότερα

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots)

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) 1.1 Σςνοπτική Πεπιγπαυή Hot Spots Σα ζεκεία αζύξκαηεο πξόζβαζεο πνπ επηιέρζεθαλ αλαθέξνληαη ζηνλ επόκελν πίλαθα θαη παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ζηηο επόκελεο παξαγξάθνπο.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 .1.10 ζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 Ερωηήζεις Καηανόηζης 1. ύν δηαθνξεηηθέο επζείεο κπνξεί λα έρνπλ θαλέλα θνηλό ζεκείν Έλα θνηλό ζεκείν i ύν θνηλά ζεκεία iλ) Άπεηξα θνηλά ζεκεία ηηηνινγήζηε ηελ απάληεζε

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Σ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ. ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα.

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Σ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ. ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα. Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα Γηαθξάγκαηα Δξγαιεία Καηαζθεπέο 2 Η θαηαζθεπή πεξηγξάθεηαη ζηελ αληίζηνηρε ελόηεηα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000.

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000. ΔΕΟ 13 Ποσοτικές Μέθοδοι Σσνάρηηζη Κόζηοσς C(), μέζο κόζηος C()/. Παράδειγμα 1 Μηα εηαηξεία δαπαλά γηα θάζε πξντόλ Α πνπ παξάγεη 0.0 λ.κ. Τα πάγηα έμνδα ηεο εηαηξείαο είλαη 800 λ.κ. Ζεηείηαη 1) Να πεξηγξάςεηε

Διαβάστε περισσότερα

Γιπθόδε + Ομπγόλν Δηνμείδην ηνπ άλζξαθα + Νεξό + Ελέξγεηα

Γιπθόδε + Ομπγόλν Δηνμείδην ηνπ άλζξαθα + Νεξό + Ελέξγεηα 4. ΑΝΑΠΝΟΗ Η δηάζπαζε ηεο γιπθόδεο γίλεηαη κέζα ζηα θύηηαξα, νλνκάδεηαη θπηηαξηθή αλαπλνή θαη εμαζθαιίδεη ηελ ελέξγεηα πνπ είλαη απαξαίηεηε ζην θύηηαξν. Η δηάζπαζε γίλεηαη κε ηελ παξνπζία νμπγόλνπ θαη

Διαβάστε περισσότερα

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Πώς πρέπει να τιμολογεί ένα μονοπώλιο; Μέρξη ζηηγκήο ην κνλνπώιην έρεη ζεσξεζεί ζαλ κηα επηρείξεζε ε νπνία πσιεί ην πξντόλ ηεο ζε θάζε πειάηε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο 1 ε Δξαζηεξηόηεηα Αλνίμηε ην αξρείν «Μεηαηόπηζε παξαβνιήο.ggb». Με ηε καύξε γξακκή παξηζηάλεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο f(x)=αx 2 πνπ ζα ηελ

Διαβάστε περισσότερα

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12 Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 11-12 Project 6: Ταμίδη κε ηε Μεραλή ηνπ Φξόλνπ Υπεύζπλνη Καζεγεηέο: Ε. Μπηιαλάθε Φ. Αλησλάηνο Δρώηηζη 3: Πνηα από ηα παξαθάησ ΜΜΕ ηεξαξρείηε από πιεπξάο ζεκαζίαο;

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Ζμεπομηνία: 18/12/10 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΛΤ ΕΙ 1. Δίλεηαη ην πνιπώλπκν Αλ θαη., λα βξείηε ην ηειεπηαίν ςεθίν ηνπ αξηζκνύ έρνπκε:

Διαβάστε περισσότερα

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο:

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Σύνθεζη ηαλανηώζεων Α. Σύλζεζε δύν α.α.η ηεο ίδιας ζστνόηηηας Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Η απνκάθξπλζε

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΤΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ ΚΑΤΑ ΤΑ ICDAS II ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΜΔ ΒΑΣΗ ΤΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΞΔΤΑΣΗ

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΤΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ ΚΑΤΑ ΤΑ ICDAS II ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΜΔ ΒΑΣΗ ΤΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΞΔΤΑΣΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΤΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ ΚΑΤΑ ΤΑ ICDAS II ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΜΔ ΒΑΣΗ ΤΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΞΔΤΑΣΗ Κιηληθή ηαμηλόκεζε ηνπ βαζκνύ ηεξεδνληθήο βιάβεο ηωλ νπώλ θαη ζρηζκώλ καζεηηθώλ επηθαλεηώλ θαηά ICDAS 1 νο Βαζκόο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΠΡΟΒΛΗΜΑ Σε έλα ηνπξλνπά βόιετ δήισζαλ ζπκκεηνρή νκάδεο Γπκλαζίσλ ηεο Κύπξνπ.

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2 ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ Τν Σρήκα 1 δείρλεη ηελ αιιαγή ηεο ζηάζκεο ηεο Λίκλεο Τζαλη, ζηε Σαράξα ηεο Βόξεηαο Αθξηθήο. Η Λίκλε Τζαλη εμαθαλίζηεθε ηειείσο γύξσ ζην 20.000 π.χ., θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο επνρήο ησλ

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ.

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ. Απαντήσεις θέματος 2 Απηά πνπ έπξεπε λα γξάςεηε (δελ ρξεηαδόηαλ δηθαηνιόγεζε εθηόο από ην Γ) Α return a*b; Β 0:acegf2, 1: acegf23, 2: acegf234, 3:acegf2345, 4:acegf23456, 5:acegf234567, 6:acegf2345678,

Διαβάστε περισσότερα

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12 ΑΚΖΔΗ ΤΜΝΑΗΟΤ - ΚΤΚΛΟ ΠΡΩΣΟ - - ηα πνηεο ηηκέο ηνπ ηα παξαθάησ θιάζκαηα δελ νξίδνληαη ; (Τπόδεημε : έλα θιάζκα νξίδεηαη αλ ν παξνλνκαζηήο είλαη δηάθνξνο ηνπ κεδελόο) - (-) - (-) - Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα

Διαβάστε περισσότερα

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο Έξγν ελέξγεηα 3 (Λύζε) Σώκα κάδαο m = 4Kg εξεκεί ζηε βάζε θεθιηκέλνπ επηπέδνπ γσλίαο θιίζεο ζ κε εκζ = 0,6 θαη ζπλζ = 0,8. Τν ζώκα αξρίδεη λα δέρεηαη νξηδόληηα δύλακε θαη μεθηλά λα αλεβαίλεη ζην θεθιηκέλν

Διαβάστε περισσότερα

Μέζνδνη ραξαθηεξηζκνύ πιηθώλ Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 8: Μαγλεηηθέο Μεηξήζεηο Ηκεξνκελία δηεμαγσγήο: 26/5/2010

Μέζνδνη ραξαθηεξηζκνύ πιηθώλ Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 8: Μαγλεηηθέο Μεηξήζεηο Ηκεξνκελία δηεμαγσγήο: 26/5/2010 Μέζνδνη ραξαθηεξηζκνύ πιηθώλ Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 8: Μαγλεηηθέο Μεηξήζεηο Ηκεξνκελία δηεμαγσγήο: 26/5/2010 ΕΙΑΓΩΓΗ: Τα δηάθνξα πιηθά, αλάινγα κε ηε ζπκπεξηθνξά ηνπο εληόο καγλεηηθνύ πεδίνπ δηαθξίλνληαη

Διαβάστε περισσότερα

Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα!

Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα! Cpyright 2013 Λόγος & Επικοινωνία // All rights Reserved Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα! Αυηό ηο παιχνίδι έχει ζηόχους: 1. ηελ εθγύκλαζε ηεο αθνπζηηθήο κλήκεο ησλ παηδηώλ 2. ηελ εμάζθεζε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν.

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. B-Δέλδξα Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. Δέλδξα AVL n = 2 30 = 10 9 (πεξίπνπ). 30

Διαβάστε περισσότερα

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W.

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W. ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Ι Τειηθή Εμέηαζε: 5 Σεπηέκβξε 6 (Δηδάζθσλ: ΑΦ Τεξδήο) ΘΕΜΑ Θεσξνύκε θβαληηθό ζύζηεκα πνπ πεξηγξάθεηαη από Φακηιηνληαλή Η, ε νπνία ζε κνξθή πίλαθα ρξεζηκνπνηώληαο ηηο ηδηνζπλαξηήζεηο, θαη

Διαβάστε περισσότερα

Οξγαλνινγία Κηλεηή θάζε αέξην (άδσην ή ήιην)

Οξγαλνινγία Κηλεηή θάζε αέξην (άδσην ή ήιην) ΑΕΡΙΑ ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ Οξγαλνινγία Κηλεηή θάζε αέξην (άδσην ή ήιην) 150-200 ν C 400 o C Δθαξκνγέο Πην εθιεθηηθή κέζνδνο γηα αλίρλεπζε πξνζκίμεσλ θαηά ηελ παξαγσγή Πνζνηηθόο πξνζδηνξηζκόο νπζηώλ πνπ ζηεξνύληαη

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03 Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Ζιίαο Χαηδεζενδσξίδεο Οθηώβξηνο / Ννέκβξηνο 2004 Τη είλαη ην δίθηπν Wulf Δπίπεδν ζην νπνίν κπνξνύκε λα αλαπαξαζηήζνπκε ηξηζδηάζηαηα ζρήκαηα,

Διαβάστε περισσότερα

ΧΩΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΧΩΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Δημήτρης Χασάπης ΧΩΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΗΝ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗΕΚΠΑΙΔΕΤΗ Οη γεσκεηξηθέο ζρέζεηο κεηξηθή ζεώξεζε ηνπ ρώξνπ - Απόζηαζε αλάκεζα ζε δύν ζεκεία / κήθνο - Επηθάλεηα / επίπεδα ζρήκαηα /

Διαβάστε περισσότερα

Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πανελλαδικών εξεηάζεων Σςναπηήζειρ

Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πανελλαδικών εξεηάζεων Σςναπηήζειρ Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πνελλδικών εξεηάζεων 2-27 Σςνπηήζειρ Η γξθηθή πξάζηζε ηεο ζπλάξηεζεο f είλη ζπκκεηξηθή, σο πξνο ηνλ άμνλ, ηεο γξθηθήο πξάζηζεο ηεο f 2 Αλ f, g είλη δύν ζπλξηήζεηο κε πεδί νξηζκνύ

Διαβάστε περισσότερα

Μηα ζπλάξηεζε κε πεδίν νξηζκνύ ην Α, ζα ιέκε όηη παξνπζηάδεη ηοπικό μέγιζηο ζην, αλ ππάξρεη δ>0, ηέηνην ώζηε:

Μηα ζπλάξηεζε κε πεδίν νξηζκνύ ην Α, ζα ιέκε όηη παξνπζηάδεη ηοπικό μέγιζηο ζην, αλ ππάξρεη δ>0, ηέηνην ώζηε: 1 ΟΡΙΜΟΙ MONOTONIA AKΡOTATA Μηα ζπλάξηεζε κε πεδίν νξηζκνύ ην Α, ζα ιέκε όηη παξνπζηάδεη ηοπικό μέγιζηο ζην, αλ ππάξρεη δ>0, ηέηνην ώζηε: Σν ιέγεηαη ζέζε ή ζεκείν ηνπ ηνπηθνύ κεγίζηνπ θαη ην ( ηνπηθό κέγηζην.

Διαβάστε περισσότερα

Τάπηα με ππάζo, bacon και θέηα by Madame Ginger

Τάπηα με ππάζo, bacon και θέηα by Madame Ginger Τάπηα με ππάζo, bacon και θέηα by Madame Ginger 1 θύιιν ζθνιηάηαο 2 πξάζα 150 γξ. bacon 150 γξ. θέηα ΓΧΓΧΝΗ 100 γξ. γξαβηέξα ΓΧΓΧΝΗ 1 θ.ζ. ειαηόιαδν Κόβνπκε ηα πξάζα ζε ιεπηέο ξνδέιεο. Κόβνπκε ην bacon

Διαβάστε περισσότερα

πγθιίλνλ-απνθιίλνλ αθξνθύζην έρεη δηαηνκή εηζόδνπ A1

πγθιίλνλ-απνθιίλνλ αθξνθύζην έρεη δηαηνκή εηζόδνπ A1 Πρόβλημα πγθιίλνλ-απνθιίλνλ αθξνθύζην έρεη δηαηνκή εηζόδνπ A1 1cm ιαηκνύ 4.4cm θαη εμόδνπ A 7cm. Αλ ε πίεζε αλαθνπήο ζηελ είζνδν ηνπ αθξνθπζίνπ είλαη 1 bar θαη ε ηαρύηεηα ηνπ ήρνπ 46 m / s ππνινγίζηε ζηηο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ Εδώ ζα ππνινγίζνπκε ην κεηαζρεκαηηζκό Fourier κεξηθώλ αθόκα ζεκάησλ, πξνζπαζώληαο λα μεθηλήζνπκε από ην κεηαζρεκαηηζκό Fourier γλσζηώλ ζεκάησλ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΦΑΡΜΟΜΔΝΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ ΣΗ ΧΗΜΔΙΑ Ι ΘΔΜΑΣΑ Α επηέκβξηνο 2009. 1. Να ππνινγηζηνύλ νη κεξηθέο παξάγσγνη πξώηεο ηάμεο ηεο ζπλάξηεζεο f(x,y) =

ΔΦΑΡΜΟΜΔΝΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ ΣΗ ΧΗΜΔΙΑ Ι ΘΔΜΑΣΑ Α επηέκβξηνο 2009. 1. Να ππνινγηζηνύλ νη κεξηθέο παξάγσγνη πξώηεο ηάμεο ηεο ζπλάξηεζεο f(x,y) = ΘΔΜΑΣΑ Α επηέκβξηνο 9. Να ππνινγηζηνύλ νη κεξηθέο παξάγσγνη πξώηεο ηάμεο ηεο ζπλάξηεζεο f(,y) = y.. Να ππνινγηζηνύλ ηα νινθιεξώκαηα: a) ln b) a) 3cos b) e sin 4. Να ππνινγηζηεί ην νινθιήξσκα: S ( y) 3

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger Κεθάλαιο 1 Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΠΛΑΝΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Κεθάιαην 1: Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Σπγγξαθείο: Δξ. Andrea Grimm, Δξ.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά:

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά: ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ Η Μηκή θαη ν Νηίλνο αλαξσηήζεθαλ πνην αληειηαθό πξντόλ παξέρεη ηελ θαιύηεξε πξνζηαζία ζην δέξκα ηνπο. Τα αληειηαθά πξντόληα έρνπλ έλα δείθηε αληειηαθήο πξνζηαζίαο (SPF), ν νπνίνο δείρλεη πόζν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΟΤ ΑΡΗΘΜ. 1

ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΟΤ ΑΡΗΘΜ. 1 ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΟΤ ΑΡΗΘΜ. 1 ΒΟΤΣΑΗΟ 7,5Υ40m ΑΓΔΛΑΓΩΝ ΓΑΛΑΚΣΟΠΑΡΑΓΩΓΖ ΔΛΔΤΘΔΡΟΤ ΣΑΒΛΗΜΟΤ ΜΔ 48 ΑΣΟΜΗΚΔ ΘΔΔΗ Τν άξκεγκα ελδείθλπηαη λα γίλεηαη ζε αξκεθηήξην ηύπνπ ςαξνθόθθαιν 2Χ4 ζέζεσλ. Οη

Διαβάστε περισσότερα

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική Δίζηε μησανικόρ διοίκηζηρ μεγάληρ καηαζκεςαζηικήρ εηαιπείαρ και καλείζηε να ςλοποιήζεηε ηο έπγο πος πεπιγπάθεηαι από ηον Πίνακα 1. Κωδ.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΤΜΕΡΙΜΟ - ΠΕΣΡΟΥΗΜΙΚΑ

ΠΟΛΤΜΕΡΙΜΟ - ΠΕΣΡΟΥΗΜΙΚΑ ΠΟΛΤΜΕΡΙΜΟ - ΠΕΣΡΟΥΗΜΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΣΑ Ο πολσμεριζμός Πολσμεριζμός είναι η τημική ανηίδραζη καηά ηην οποία πολλά μόρια ίδιων ή διαθορεηικών οργανικών ενώζεων, ποσ ονομάζονηαι μονομερή, ενώνονηαι και ζτημαηίζοσν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ H ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΗ ΚΤΠΡΟΤ

ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ H ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΗ ΚΤΠΡΟΤ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΥΟΛΗ ΘΕΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΗΜΩΝ ΣΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ H ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΗ ΚΤΠΡΟΤ ΚΩΝΣΑΝΣΙΝΟΤ ΥΡΙΣΟ Α.Μ.05104 Πάηπα, 2010 1 ΠΕΡΙΕΥΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΑΓΩΓΗ...6 1.1. Γεσγξαθηθή ζέζε ηεο Κχπξνπ...6

Διαβάστε περισσότερα

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress.

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress. Αιγόξηζκνη 2.2.7.3 Γνκή επηινγήο Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ 1 Πνιιαπιή Δληνιή Δπηινγήο Αν ζπλζήθε_1 ηόηε εληνιέο_1 αλλιώς_αν ζπλζήθε_2 ηόηε εληνιέο_2...

Διαβάστε περισσότερα

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ηότοι εργαζηηρίοσ ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηεί ε δηαδηθαζία ηωλ ξπζκίζεωλ δηθηύνπ ζε ιεηηνπξγηθό ζύζηεκα Windows XP. Η δηαδηθαζία ζε γεληθέο γξακκέο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ ΚΕΦ..3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ Οπιζμόρ απόλςηηρ ηιμήρ: Σηνλ άμνλα ησλ πξαγκαηηθώλ αξηζκώλ ζεσξνύκε έλαλ αξηζκό α πνπ ζπκβνιίδεηαη κε ην ζεκείν Α. Η απόζηαζε ηνπ ζεκείνπ Α από ηελ αξρή Ο, δειαδή

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους Κεθάιαην 0 Ελαχιστοποίηση του κόστους Ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θόζηνπο Μηα επηρείξεζε ειαρηζηνπνηεί ην θόζηνο ηεο αλ παξάγεη νπνηνδήπνηε δεδνκέλν επίπεδν πξντόληνο y 0 ζην κηθξόηεξν δπλαηό ζπλνιηθό θόζηνο. Τν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ β. ΣΟ ΠΝΕΤΜΑΣΙΚΟ ΜΑ ΚΕΝΣΡΟ γ. Η ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΘΕΗ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ. Η Εθθιεζία ηνπ ρσξηνύ καο, ε Αγία Άλλα, είλαη θηηζκέλε πξηλ πνιιά

Διαβάστε περισσότερα

ΥΡΙΣΟΤΓΔΝΝΙΑΣΙΚΔ ΚΑΣΑΚΔΤΔ

ΥΡΙΣΟΤΓΔΝΝΙΑΣΙΚΔ ΚΑΣΑΚΔΤΔ ΥΡΙΣΟΤΓΔΝΝΙΑΣΙΚΔ ΚΑΣΑΚΔΤΔ 1) Υξηζηνπγελληάηηθα ειαηάθηα θάξηα ή θαδξάθη θάξηα ή θαδξάθη Τιηθά πνπ ζα ρξεηαζηνύκε: Υαξηί θάλζνλ καύξν γηα ην θόλην, πξάζηλν γηα ηα ειαηάθηα, θόθθηλν γηα ηα αζηεξάθηα Απιό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ. Δρώτηση 1

ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ. Δρώτηση 1 ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ Πνιινί άλζξσπνη πηζηεύνπλ όηη ν άλεκνο ζα έπξεπε λα αληηθαηαζηήζεη ην πεηξέιαην θαη ην θάξβνπλν σο πεγή ελέξγεηαο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνύ. Οη θαηαζθεπέο πνπ θαίλνληαη ζηελ εηθόλα είλαη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ (Δλδεηθηηθέο Απαληήζεηο) ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σωζηό β. Λάζνο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ.

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ. ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΟΑIΤΜΘΔΘ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ 11V11 ΗΚΘΙΘΑ 6-10 ΤΠΞΜΩΜ ΛΕΘΞΜΕΙΗΛΑΑ ΞΣ ΟΑΘΤΜΘΔΘΞΣ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ ΓΘΑ ΟΑΘΙΕΡ ΗΚΘΙΘΑΡ 6-10 ΕΩΜ Η ΔΘΑΔΠΞΛΗ ΑΟΞ Η ΛΘΑ ΕΡΘΑ ΡΗΜ ΑΚΚΗ ΕΘΜΑΘ ΛΕΓΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ 1. ρεδίαζε πλδπαζηηθνύ Κπθιώκαηνο Έλα ζπλδπαζηηθό θύθισκα (Κ) έρεη ηξεηο εηζόδνπο A, B θαη C θαη κία έμνδν Y Y=A B+AC Να θαηαζθεπάζεηε ην ράξηε Karnaugh. B 0

Διαβάστε περισσότερα

Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο κόζηος ανά μονάδα παραγωγής. Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο ζηαθερό κόζηος ανά μονάδα παραγωγής

Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο κόζηος ανά μονάδα παραγωγής. Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο ζηαθερό κόζηος ανά μονάδα παραγωγής ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΟΜΟ Α Mάθημα 5: To παραγωγής σναρηήζεις κόζηοσς Η ζπλάξηεζε ζπλνιηθνύ θόζηνπο C FC VC Όπνπ FC= ην ζηαζεξό θόζηνο (ην θόζηνο γηα ηνλ ζηαζεξό παξαγσγηθό ζπληειεζηή) θαη VC= ην κεηαβιεηό

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οη παξνπζηάζεηο κε βνήζεηα ηνπ ππνινγηζηή γίλνληαη κε πξνγξάκκαηα παξνπζηάζεσλ, όπσο ην OpenOffice.org Impress [1] θαη ην Microsoft Office PowerPoint [2]. Απηά ηα πξνγξάκκαηα

Διαβάστε περισσότερα

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report.

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Case Study Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Βήκα 1 ο : Login ζηο Turnitin. Κάλεηε είζνδν ζην Turnitin κε

Διαβάστε περισσότερα

Τηλζφωνο: 99543321 Ε-mail: savvas_email@yahoo.com Ώρες διδασκαλίας: 16:00 19:15 μμ

Τηλζφωνο: 99543321 Ε-mail: savvas_email@yahoo.com Ώρες διδασκαλίας: 16:00 19:15 μμ ΠΑΙΓΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΚΤΠΡΟΤ Πξόγξακκα Δπηκόξθσζεο Τπνςεθίσλ Καζεγεηώλ Σερλνινγίαο Γελάξεο 2011 ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΑ Ι (Ύιε Γπκλαζίνπ) Διδάσκων: Σαββίδης Σάββας Τηλζφωνο: 99543321 Ε-mail: savvas_email@yahoo.com

Διαβάστε περισσότερα

Κβαντικοί Υπολογισμοί. Πέκπηε Γηάιεμε

Κβαντικοί Υπολογισμοί. Πέκπηε Γηάιεμε Κβαντικοί Υπολογισμοί Πέκπηε Γηάιεμε Kπθισκαηηθό Mνληέιν Έλαο θιαζηθόο ππνινγηζηήο απνηειείηαη από αγσγνύο θαη ινγηθέο πύιεο πνπ απνηεινύλ ηνπο επεμεξγαζηέο. Σηνπο θβαληηθνύο ε πιεξνθνξία βξίζθεηαη κέζα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ Είμαζηε ηυχεροί που είμαζηε δάζκαλοι Ον/μο:.. A Λσκείοσ Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη 8-11-2015 Θέμα 1 ο : 1. Η εμίζωζε θίλεζεο ελόο θηλεηνύ πνπ θηλείηαη επζύγξακκα είλαη ε x = 5t. Πνηα

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 2 Εηζαγωγή ζηελ Επεμεξγαζία Υγξώλ Απνβιήηωλ Σηάδηα Επεμεξγαζίαο

Διάλεξη 2 Εηζαγωγή ζηελ Επεμεξγαζία Υγξώλ Απνβιήηωλ Σηάδηα Επεμεξγαζίαο Διάλεξη 2 Εηζαγωγή ζηελ Επεμεξγαζία Υγξώλ Απνβιήηωλ Σηάδηα Επεμεξγαζίαο Σηάδηα επεμεξγαζίαο πγξψλ απνβιήησλ Πξσηνβάζκηα ή Μεραληθή Δπεμεξγαζία Γεπηεξνβάζκηα ή Βηνινγηθή Δπεμεξγαζία Τξηηνβάζκηα ή Χεκηθή

Διαβάστε περισσότερα

Δπαστηπιότητα 1 - ανάπτςξη, μεταγλώττιση, αποσυαλμάτωση και. εκτέλεση ππογπάμματορ

Δπαστηπιότητα 1 - ανάπτςξη, μεταγλώττιση, αποσυαλμάτωση και. εκτέλεση ππογπάμματορ 1 Δπαστηπιότητα 1 - ανάπτςξη, μεταγλώττιση, αποσυαλμάτωση και εκτέλεση ππογπάμματορ Κάζε πξσί ν Karel μππλάεη ζην θξεβάηη ηνπ όηαλ έλα ξνκπόη-εθεκεξηδνπώιεο ηνπ πεηάεη ηελ εθεκεξίδα, πνπ αλαπαξηζηάλεηαη

Διαβάστε περισσότερα

Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING

Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING Ναηαιία Σπαλνύ, spanou@igme.gr & natspanou@gmail.com Τερληθόο Γεσιόγνο (M.Sc.) Πεξηγξαθή Χάξηεο ρσξηθήο θαηαλνκήο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΣΜΗΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΠΔΣΡΔΛΑΙΟΤ ΚΑΙ ΦΤΙΚΟΤ ΑΔΡΙΟΤ ΚΑΒΑΛΑ 2010

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΣΜΗΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΠΔΣΡΔΛΑΙΟΤ ΚΑΙ ΦΤΙΚΟΤ ΑΔΡΙΟΤ ΚΑΒΑΛΑ 2010 ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΣΜΗΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΠΔΣΡΔΛΑΙΟΤ ΚΑΙ ΦΤΙΚΟΤ ΑΔΡΙΟΤ ΚΑΒΑΛΑ 2010 ΔΠΟΠΣΗ ΚΑΘΗΓΗΣΗ : ΦΟΙΣΗΣΗ : Γπ. ΠΑΠΑΓΟΠΟΤΛΟΤ ΜΑΡΙΑ ΒΑΙΛΔΙΟΤ ΑΝΑΣΑΙΟ 1 Με εθηίκεζε ζηελ Κα Γξ. Μαξία Παπαδνπνχινπ,

Διαβάστε περισσότερα

3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ

3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ 3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ ΘΔΩΡΖΣΗΘΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ: Γηα ηελ ιύζε ηωλ αζθζεωλ πνπ αθνινπζνύλ ζα ρξεηαζζνύκε: 1. Σελ (δηάζεκε) εμίζωζε ηνπ ΔΗΛΣΔΗΛ: E c. Σνλ λόκν

Διαβάστε περισσότερα

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό.

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό. ΤΠΟΤΡΓΔΙΟ ΠΑΙΓΔΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΛΔΤΚΩΙΑ ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ Μειέηε ηωλ παξαγόληωλ από ηνπο νπνίνπο εμαξηάηαη ε ειεθηξνκαγλεηηθή δύλακε. Τιηθά - πζθεπέο: Ηιεθηξνληθή δπγαξηά, ηξνθνδνηηθό ηάζεο, ξννζηάηεο, ακπεξόκεηξν,

Διαβάστε περισσότερα

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Επιμέλεια: Αγκανάκηρ Α. Παναγιώηηρ Επωηήζειρ Σωζηό- Λάθορ Να χαπακηηπίζεηε ηιρ παπακάηω πποηάζειρ ωρ ζωζηέρ ή λάθορ: 1. Η ηαιάλησζε είλαη

Διαβάστε περισσότερα

(Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α. Α1. Βιέπε απόδεημε Σει. 262, ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α2. Βιέπε νξηζκό Σει. 141, ζρνιηθνύ βηβιίνπ

(Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α. Α1. Βιέπε απόδεημε Σει. 262, ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α2. Βιέπε νξηζκό Σει. 141, ζρνιηθνύ βηβιίνπ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ (ΟΜΑΓΑ Β ) ΣΔΣΑΡΣΖ 18 ΜΑΪΟΤ 16 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ (ΝΔΟ ΤΣΖΜΑ) ΚΑΣΔΤΘΤΝΖ (ΠΑΛΑΗΟ ΤΣΖΜΑ) (Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΛΓΕΒΡΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. 1. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 1 0,3x 0,1y x 3 3x 4y 2 4x 2y ( x 1) 6( y 1) (i) (ii)

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΛΓΕΒΡΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. 1. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 1 0,3x 0,1y x 3 3x 4y 2 4x 2y ( x 1) 6( y 1) (i) (ii) . Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα.,, 6 4 4 4 5( ) 6( ). Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα.,,,6 7. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 5 ( )( ) ( ) 4. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 5 4 6 7 4. 5. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 59 ( )( ) ()( 5) 7 6.

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Σχολικό έτος: 2011-2012 Καθηγήτριες: Κεφαλληνού Λουκία- Καλλία Αθηνά ΙΙ. ΟΙ ΑΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΠΟ ΣΟΤ ΠΡΟΙΣΟΡΙΚΟΤ ΥΡΟΝΟΤ ΕΩ ΚΑΙ ΣΟ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ 1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 204-205 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/204 A ΟΜΑΓΑ Οδηγία: Να γράυεηε ζηο ηεηράδιο ζας ηον αριθμό κάθε μιας από ηις παρακάηφ ερφηήζεις Α.-Α.8 και

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις Οπτική και Κύματα

Ασκήσεις Οπτική και Κύματα Παλεπηζηήκην Κξήηεο Τκήκα Επηζηήκεο θαη Τερλνινγίαο Υιηθώλ Ασκήσεις Οπτική και Κύματα Δηδάζθσλ: Δεκήηξεο Παπάδνγινπ Email: dpapa@materials.uc.gr Άλυτες Ασκήσεις: 1. Να πξνζδηνξίζεηε αλ νη αθόινπζεο ζπλαξηήζεηο

Διαβάστε περισσότερα

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη ΔΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΑ ΘΔΜΑΣΑ ΣΟ ΓΙΑΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΙΜΟ Μάρτιος 0 ΘΔΜΑ Να ππνινγίζεηε ηα όξηα: i ii lim 0 0 lim iii iv lim e 0 lim e 0 ΘΔΜΑ Γίλεηαη ε άξηηα ζπλάξηεζε '( ) ( ) γηα θάζε 0 * : R R γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ:

Διαβάστε περισσότερα

γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε

γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε γηα «ην θνηλό θαη ην θύξην» (Γ.νισκόο) γηα λα ρηίδω πάληα κε ηνλ ίδηνλε ηξόπν, κε ηηο ίδηεο θαηαζθεπαζηηθέο θαη πιαζηηθέο πξννπηηθέο, κε ηελ ίδηαλε πάληνηε πίζηε θαη αγάπε.. Α.Κ.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β )

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: /0/03 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΔΜΑ Α ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΘΕΜΑΣΩΝ Α.

Διαβάστε περισσότερα

2

2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Η δίνδνο ζπλαληάηαη σο δνκή ζε θάζε MOS ηξαλδίζηνξ. Απνηειείηαη από δπν νκνηνγελείο πεξηνρέο n θαη p ππξηηίνπ, νη νπνίεο δηαρσξίδνληαη από έλα ρώξν κεηάβαζεο ηεο πνιηθόηεηαο, ηνλ ιεγόκελν

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Εθνικό Συνέδριο «Γεωθερμική Ηλεκτροπαραγωγή» Ξενοδοχείο Divani Caravel Αθήνα 20 Νοεμβρίου 2013 Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Α.Μπένου, Ι. Χωροπανίτης Τμήμα Γεωθερμικής Ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σ β. Σ γ. Λ δ. Λ ε. Λ ζη. Σ Α2. Γ Α3. 1. γ 2. ε 3. δ 4. α Β1. ΘΔΜΑ Β Οη ηειηθνί ππνινγηζηέο παίξλνπλ απνθάζεηο δξνκνιόγεζεο κόλν γηα ηα δηθά ηνπο απηνδύλακα

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου

Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου Σηηο παξαθάησ γξακκέο εθαξκόζηε ηε κνξθνπνίεζε πνπ πεξηγξάθνπλ Γξακκή κε έληνλε γξαθή Γξακκή κε πιάγηα γξαθή Γξακκή κε ππνγξακκηζκέλε γξαθή Γξακκή κε Arial Font κεγέζνπο

Διαβάστε περισσότερα

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε.

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Παξάκεηξνη πξνο αμηνιόγεζε Ννκνζεηηθή ζσξάθηζε Κνηλόο Σύιινγνο Ακνηβή Καηαγγειία/Λύζε

Διαβάστε περισσότερα

Ονομαηεπώνυμο: Μάθημα: Υλη: Δπιμέλεια διαγωνίζμαηος: Αξιολόγηζη :

Ονομαηεπώνυμο: Μάθημα: Υλη: Δπιμέλεια διαγωνίζμαηος: Αξιολόγηζη : Ονομαηεπώνυμο: Μάθημα: Υλη: Δπιμέλεια διαγωνίζμαηος: Αξιολόγηζη : Θέμα Α. Σηιρ επωηήζειρ πολλαπλήρ επιλογήρ πος ακολοςθούν ζημειώζηε ζηο γπαπηό ζαρ ηον απιθμό ηηρ επώηηζηρ και δίπλα ηην ένδειξη ηηρ ζωζηήρ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ

ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ 1 Σ. Δ. Ι. ΓΤ Σ Ι Κ Η Μ Α Κ Δ Γ Ο Ν Ι Α ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΦΑΡΜΟΓΩΝ Σ Μ Η Μ Α Μ Η Υ Α Ν ΟΛΟ Γ Ι Α Δξγαζηήξην Μεραλνπξγηθώλ Καηεξγαζηώλ & CAD ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ ΜΑΘΗΜΑ 2: Πνηόηεηα Δπηθάλεηαο Γξ. Βαξύηεο

Διαβάστε περισσότερα

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε.

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε. ΑΝΟΙΓΜΑ ΝΔΑ ΥΡΗΗ 1. Γεκηνπξγείηε ηε λέα ρξήζε από ηελ επηινγή «Παξάκεηξνη/Παξάκεηξνη Δηαηξίαο/Γηαρείξηζε Δηαηξηώλ». Πιεθηξνινγείηε ηνλ θσδηθό ηεο εηαηξίαο ζαο θαη παηάηε Enter. Σηελ έλδεημε «Υξήζεηο» παηάηε

Διαβάστε περισσότερα

7. ΚΑΤΑΧΩΡΗΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. 3. Έλαο θαηαρσξεηήο SISO ησλ 4 bits έρεη: α) Μία είζνδν, β) Δύν εηζόδνπο, γ) Σέζζεξεηο εηζόδνπο.

7. ΚΑΤΑΧΩΡΗΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. 3. Έλαο θαηαρσξεηήο SISO ησλ 4 bits έρεη: α) Μία είζνδν, β) Δύν εηζόδνπο, γ) Σέζζεξεηο εηζόδνπο. 7. ΚΑΤΑΧΩΡΗΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Ση είλαη έλαο θαηαρσξεηήο; O θαηαρσξεηήο είλαη κηα νκάδα από flip-flop πνπ κπνξεί λα απνζεθεύζεη πξνζσξηλά ςεθηαθή πιεξνθνξία. Μπνξεί λα δηαηεξήζεη ηα δεδνκέλα ηνπ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΠΙΣΡΟΠΗ ΓΙΑΓΩΝΙΜΩΝ 74 ος ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΜΑΘΗΣΙΚΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ ΣΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ Ο ΘΑΛΗ 19 Οκηωβρίοσ Δνδεικηικές λύζεις

ΔΠΙΣΡΟΠΗ ΓΙΑΓΩΝΙΜΩΝ 74 ος ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΜΑΘΗΣΙΚΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ ΣΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ Ο ΘΑΛΗ 19 Οκηωβρίοσ Δνδεικηικές λύζεις ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ Παλεπηζηεκίνπ (Διεπζεξίνπ Βεληδέινπ) 34 06 79 ΑΘΖΝΑ Τει. 36653-367784 - Fax: 36405 e-mail : info@hms.gr www.hms.gr GREEK MATHEMATICAL SOCIETY 34, Panepistimiou (Δleftheriou

Διαβάστε περισσότερα

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2 TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 Δημιουργία σελίδων και βιβλίων Έλα θαηλνύξην βηβιίν πεξηέρεη κία άδεηα ζειίδα κε έλα άδεην background. Δελ κπνξνύκε λα μερσξίζνπκε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΔΝΑΚ θαη ιέβεηεο. Ζκεξίδα 20/11/2010. Σσηήξεο Καηζηκίραο Γξ. Μεραλνιόγνο Μεραληθόο. Γεληθόο Γξακκαηέαο β ΔΝ.Δ.ΔΠΙ.Θ.Δ. Αζήλα 20.11.

ΚΔΝΑΚ θαη ιέβεηεο. Ζκεξίδα 20/11/2010. Σσηήξεο Καηζηκίραο Γξ. Μεραλνιόγνο Μεραληθόο. Γεληθόο Γξακκαηέαο β ΔΝ.Δ.ΔΠΙ.Θ.Δ. Αζήλα 20.11. Ζκεξίδα 2/11/21 ΚΔΝΑΚ θαη ιέβεηεο Σσηήξεο Καηζηκίραο Γξ. Μεραλνιόγνο Μεραληθόο Γεληθόο Γξακκαηέαο β ΔΝ.Δ.ΔΠΙ.Θ.Δ. Αζήλα 2.11.21 Πεγέο ελέξγεηαο Σπλ. Πξσηνγελήο Δλέξγεηα = Σ Καηαλ. Δλέξγεηα θαπζίκνπ x Σπλη.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10 ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,1,1 ΓΙΑΓΩΝΙΜΑ 1 ου ΜΔΡΟΤ ΣΗ ΑΝΑΛΤΗ Α Γώζηε ηνλ νξηζκό ηεο αληίζηξνθεο ζπλάξηεζεο Β Γείμηε όηη αλ κηα ζπλάξηεζε είλαη αληηζηξέςηκε ηόηε νη γξαθηθέο παξαζηάζεηο

Διαβάστε περισσότερα

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί.

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Απλό ηλεκτπικό κύκλυμα Η δηδαζθαιία ηνπ απινύ ειεθηξηθνύ θπθιώκαηνο ππάξρεη ζην κάζεκα «Φπζηθά» ηεο Ε ηάμεο ηνπ δεκνηηθνύ θαη επαλαιακβάλεηαη ζην κάζεκα ηεο Φπζηθήο ζηε Γ ηάμε ηνπ Γπκλαζίνπ.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΤΚΣΑ ΚΑΙ ΠΕΣΡΩΜΑΣΑ. Γηάλλεο Βαβάζεο Γξ Γεσινγίαο

ΟΡΤΚΣΑ ΚΑΙ ΠΕΣΡΩΜΑΣΑ. Γηάλλεο Βαβάζεο Γξ Γεσινγίαο ΟΡΤΚΣΑ ΚΑΙ ΠΕΣΡΩΜΑΣΑ Γηάλλεο Βαβάζεο Γξ Γεσινγίαο ΟΡΤΚΣΑ Οξπθηά νλνκάδνληαη ηα νκνγελή θπζηθά ζπζηαηηθά απφ ηα νπνία απνηειείηαη ν ζηεξεφο θινηφο ηεο γεο. Σα Οξπθηά απνηεινχλ ηα δνκηθά ζπζηαηηθά ησλ πεηξσκάησλ.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ Σν ζύγρξνλν πξόηππν αληηκεηώπηζεο ηεο ηεξεδόλαο ελειίθσλ δελ εζηηάδεηαη κόλν ζηελ απνθαηάζηαζε ησλ ηεξεδνληθώλ βιαβώλ πνπ έρνπλ εθδεισζεί, αιιά έρεη

Διαβάστε περισσότερα

f '(x)g(x)h(x) g'(x)f (x)h(x) h'(x) f (x)g(x)

f '(x)g(x)h(x) g'(x)f (x)h(x) h'(x) f (x)g(x) ΓΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ 54 Υλη: Παράγωγοι Γ Λσκείοσ Ον/μο:.. 6--4 Θεη-Τετν. ΘΔΜΑ Α.. Αλ f, g, h ηξεηο παξαγωγίζηκεο ζπλαξηήζεηο ζην λα απνδείμεηε όηη : f () g() h() ' f '()g()h() g'()f ()h() h'() f ()g()

Διαβάστε περισσότερα

Πως να δημιουργήσετε ένα Cross-Over καλώδιο

Πως να δημιουργήσετε ένα Cross-Over καλώδιο Πως να δημιουργήσετε ένα Cross-Over καλώδιο Τν crossover καλώδιο ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα ζπλδεζνύλ δπν ππνινγηζηέο κεηαμύ ηνπο θαη αλ θηηάμνπλ έλα κηθξό ηνπηθό δίθηπν(lan). Έλα LAN κπνξεί λα είλαη ηόζν

Διαβάστε περισσότερα