Η ΑΡΧΟΝΤΟΠΟΥΛΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΤΡΙΝΗ ΚΑΡΔΙΑ

Transcript

1 ΑΝΝΑ ΤΕΝΕΖΗ Η ΑΡΧΟΝΤΟΠΟΥΛΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΤΡΙΝΗ ΚΑΡΔΙΑ ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΚΥΠΡΟΣ 2011

2 2 Η αρχοντοπούλα με την πέτρινη καρδιά ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ: 1. Αφηγητής Υπηρέτης 2. Άρχοντας 3. Αρχοντοπούλα 4. Παραμάνα 5. Ζητιάνα 6. Παιδί Οι άρχοντες: 7. Δημόσθενος 8. Ευξίφιος 9. Βερόνικος 10. Χαρίδημος 11. Γεράσιμος 12. Σέργιος 13. Πάτροκλος 14. Άνθιμος (Όλοι αυτοί, σε άλλες σκηνές, παριστάνουν τους Εργάτες και Εργάτριες στο κτήμα.) 15. Κουκουβάγια 16. Νέος (Τα δεκαέξι πρόσωπα μπορούν να παιχτούν από έντεκα ηθοποιούς. Για παράδειγμα: Παραμάνα Ζητιάνα Άρχοντας Δημόσθενος Άρχοντας Άνθιμος Άρχοντας Βερόνικος Παιδί Άρχοντας Γεράσιμος Κουκουβάγια Άρχοντας Πάτροκλος Νέος.)

3 3 ΣΚΗΝΗ A (Αρχοντόσπιτο τριγυρισμένο με υποστατικά, στάνες, περβόλια, που δημιουργούν ένα είδος μικρής πλατείας, όπου υπάρχει μια βρύση και κάπου προς το πλάι ένας λόφος από σιτάρι.) Εικόνα α : (Λυκόφως, όλα φαίνονται να κοιμούνται. Αρχίζει να ξημερώνει αργά αργά. Ακούγονται κοκόρια και άλλοι ήχοι του χωριού. Ο Άρχοντας βγαίνει από το αρχοντόσπιτό του, τεντώνεται ευχαριστημένος και τραγουδά.) Άρχοντας: Ξημερώνει η χαραυγή Kαι ο ήλιος θε να βγει Τον ουρανό να διασχίσει Και τον κόσμο να φωτίσει. Τα κοκόρια όλα λαλούν Και τον κόσμο τον καλούν Νά βγει και να σεριανίσει Τη δουλειά του ν αρχινίσει. (Και συνεχίζει δίνοντας εντολές, τις οποίες εκτελούν περνώντας από μπροστά του διάφοροι εργάτες.) Κόψτε χλόη, κόψτε χόρτα, Να ταΐσετε τα ζώα. Δώστε τους νερό να πιουν, Στο ζυγό τους για να μπουν. Να οργώσουν το χωράφι, Να γυρίσουν τ αλακάτι. Τα καλά μας ζωντανά Να μας φέρουν αγαθά. Να μας πάρουν να μας φέρουν Κι όλα να τα καταφέρουν. Αρχοντοπούλα: (Βγαίνει πρόσχαρη από την πόρτα) Καλημέρα, πατερούλη! (Τον φιλά.) Νωρίς νωρίς, όπως πάντα... Άρχοντας: Ε, κόρη μου! Πώς νομίζεις ότι γίνονται όλα αυτά; (Δείχνει τον πλούτο που τον περιβάλλει.) Αν δε δουλέψεις, αν δε μοχθήσεις, ούτε η γη θα σου δώσει καρπό ούτε τα ζώα τ αγαθά τους. Αν δεν ποτίσουμε τα δέντρα μας, θα ξεράνουν, κι αν δεν ταΐσουμε τα ζώα μας, θα πεθάνουν. Όλα θέλουν τη φροντίδα τους, όπως κι όταν πρέπει και όχι όποτε μας κάνει κέφι... Αρχοντοπούλα: Πατερούλη μου, είσαι υπέροχος! (Του σκάει ένα φιλί και τρέχει στο σωρό με το σιτάρι. Αρχίζει ν ανεβαίνει, αλλά άλλοτε βουλιάζει, άλλοτε γλιστρά και ξαναβρίσκεται στη βάση. Γελά και ξαναρχίζει την προσπάθεια, ώσπου καταφέρνει να ανεβεί στην κορυφή του σωρού.)

4 4 Άρχοντας: Μεγάλωσες πια, κόρη μου! Δεν το βαρέθηκες αυτό το παιχνίδι; Από τότε που ήσουνα μικρή, σου αρέσει να σκαρφαλώνεις πάνω στο σωρό του σιταριού. Κάθε χρόνο τα ίδια. Μόλις θερίσουμε και αλωνίσουμε και μαζέψουμε το σιτάρι σε σωρό, σου αρέσει να σκαρφαλώνεις πάνω του, ενώ είναι τόσο δύσκολο! Το σιτάρι κυλά κι εσύ βρίσκεσαι κάτω, αλλά δεν τα παρατάς! Αρχοντοπούλα: Ναι, αλλά όταν βρεθώ εδώ επάνω, όλα αλλάζουν! Βλέπω τον κόσμο από ψηλά! Είναι τόσο όμορφα να βλέπεις τα δέντρα γεμάτα καρπούς, τα ζώα να βόσκουν, το βοσκό να τα ακολουθεί υπομονετικά και όταν του φεύγουν, να προσπαθεί να τα ξαναφέρει στο κοπάδι. Έχει γούστο, ξέρεις! Πολλές φορές κάτι άταχτα κατσίκια, που έχουν την τάση να ξεμακραίνουν, τ αρπάζει από το πόδι με το μακρύ τσιπόι του και τ αναγκάζει να γυρίσουν πίσω. Ύστερα... βλέπεις τα χρώματα! Όλα εκείνα τα δαμάσκηνα, τα ροδάκινα, τα σταφύλια ανάμεσα στα πράσινα φύλλα τους!.. Άρχοντας: Ναι, κόρη μου, είναι υπέροχα, αλλά μεγάλωσες πια. Πρέπει... Αρχοντοπούλα: (Κυλά σαν σε τσουλήθρα κι έρχεται κοντά του.) Τι πρέπει, πατέρα; Να παντρευτώ και να νοικοκυρευτώ; Άρχοντας: Όχι, καλή μου κόρη! (Ενώ εννοεί «ναι».) Βλέπεις... μαζί μ εσένα μεγαλώνω κι εγώ. Άλλο παιδί δεν έχω. Όλα τα αγαθά και όλα τα υπάρχοντά μου είναι δικά σου. Αν όμως εσύ δεν ξέρεις να τα κουμαντάρεις, γρήγορα τα μποστάνια μας θα ξεραθούν, οι λαχανόκηποι θα πάψουν να δίνουν τα τρυφερά λαχανικά τους, τα δέντρα το ζουμερό καρπό τους... Η γη θέλει φροντίδα. Το είπαμε και πριν. Γι αυτό... Αρχοντοπούλα: Κατάλαβα, πατέρα. Δεν είναι η πρώτη φορά που μου κάνεις αυτή την εισαγωγή. Λες ότι δε θέλεις να με παντρέψεις, αλλά λες και ότι χρειάζεσαι κάποιον να σε διαδεχτεί. Να μην παν οι κόποι σου χαμένοι. Άρχοντας: Αχ, καλή μου κόρη! Πόσο χαίρομαι που με καταλαβαίνεις! Τι θα έλεγες, καλή μου, να καλούσαμε τα αρχοντόπουλα της γύρω περιοχής, να τα δεις, να τα γνωρίσεις και να διαλέξεις εκείνον που θα σου πει η καρδιά σου; Αρχοντοπούλα: (Ξαφνικά, με φωνή μεγάλη.) Όχιιιι, δε θέλω! Δε θέλω να παντρευτώ. Δε θέλω κανένα. Θέλω να είμαι ελεύθερη, να κάνω ό,τι θέλω. (Γυρίζει απότομα.) Γιατί χρειάζομαι έναν άντρα; Άρχοντας: (Προσπαθώντας να την καλοπιάσει.) Είσαι άξια, κόρη μου. Καβαλάς το άλογο σαν άνεμος, παραβγαίνεις τους άντρες σε πολλά. Όμως... μια κοπέλα μόνη... ακόμα και οι πιο πιστοί και αφοσιωμένοι εργάτες μου μπορεί να μη θελήσουν να σε υπηρετούν, άμα δεν είμαι εγώ να τους επιβλέπω. Ύστερα, υπάρχουν και οι επιτήδειοι... Αρχοντοπούλα: Πατέρα! Τι σ έπιασε σήμερα; Μιλάς σάμπως και πρόκειται να φύγεις και να τα εγκαταλείψεις όλα! Άρχοντας: Όχι, κόρη μου, φως της ζωής μου! Δεν πρόκειται να φύγω ούτε θα σ εγκαταλείψω ποτέ. Σε κρατώ στα χέρια μου και σε φροντίζω από τότε που γεννήθηκες. Από τότε που η μακαρίτισσα η μάνα σου σε έβγαλε μικρό μωράκι από την κοιλιά της κι έφυγε για τους ουρανούς. Σε πήρα στα χέρια μου και δεν ήξερα πώς να σε κρατήσω. Έκλαιγες κι έκλαιγα κι εγώ μαζί σου, γιατί δεν ήξερα πώς να σε παρηγορήσω. Σε μεγάλωσα και σε έφερα σ αυτή την ηλικία και θα σ εγκαταλείψω τώρα; Πώς είναι δυνατό να έγινα ξαφνικά τόσο άσπλαχνος! Αρχοντοπούλα: Όχι, πατερούλη μου! Δεν είπα αυτό!.. Αλλά, ας τελειώνουμε. Ξέρω τι σε βασανίζει. Θα αλλάξω, θα πηγαίνω στα χωράφια να επιτηρώ τους εργάτες, θα μάθω όλες τις δουλειές του χωραφιού, του μποστανιού, θα παρακολουθώ τους περιβολάρηδες, να μάθω πότε κλαδεύουν και πότε μαζεύουν τον καρπό. Θα ελέγχω τους λογιστές και... αν τολμούν, ας με κλέψουν. (Με άλλο ύφος.) Κι εσύ δε θα μου φύγεις.

5 5 Άρχοντας: (Αφοπλισμένος) Καλά, κόρη μου, πάντα η επιθυμία σου ήταν για μένα προσταγή... θα γίνει τώρα διαφορετικά; (Φεύγοντας για τις δουλειές του, μονολογεί.) Πήγαινε να τα κάνεις όλα αυτά, και τα ξαναλέμε! Άλλο να τα κάνεις σαν παιχνίδι κι άλλο να τα κάνεις σοβαρά... Εικόνα β : Αφηγητής: (Μπαίνει χοροπηδώντας στους ήχους της μουσικής.) Γεια σας! Γεια σας, παιδιά! Αρχοντοπούλα: (Ξεμυτίζει πίσω από το σωρό που είναι κρυμμένη..) Γειάααα! Αφηγητής: (Γυρίζει, δε βλέπει τίποτα, σηκώνει τους ώμους και ξαναλέει.) Γεια σας, παιδιά! Παιδιά: Γεια σας! Γεια σας! Αφηγητής: Γεια σας, μεγάλοι! Αρχοντοπούλα: (Με αλλαγμένη φωνή) Γεια σου, Μεγάλε! Αφηγητής: (Ξαναγυρίζει, δε βλέπει τίποτα, πάει δεξιά, αριστερά, κάνει ένα κύκλο γύρω από τον εαυτό του.) Ακούσατε τίποτα, παιδιά; (Ξύνει το κεφάλι) Μμμ ναι κι εγώ κάτι άκουσα, αλλά δε βλέπω τίποτα! Εσείς βλέπετε κάτι; Ναι; Είδατε τίποτα; Ναι; Τι είδατε; (Ψάχνει, η Αρχοντοπούλα κρύβεται και του ξεφεύγει.) Α, μπα! Δεν έχει τίποτα. (Και ξαναλέει) Γεια σας, μεγάλοι! Μεγάλοι: Γεια σας (χλιαρά) Αφηγητής: Αχ, αυτοί οι μεγάλοι! Τι χλιαροί που είναι! (κοροϊδευτικά) Γεια σας (Η Αρχοντοπούλα κάμνει το ίδιο και το κρυφτό συνεχίζεται. Ο αφηγητής γυρίζει στα παιδιά.) Ελάτε, παιδιά, να τους δείξουμε πώς χαιρετούμε. (Με ενθουσιασμό.) Γεια σας! Γεια σας! Παιδιά: (Ανταποκρίνονται με ενθουσιασμό.) Αφηγητής: (Τραγουδά) Με χάρη χαιρετώ Και μ ενθουσιασμό Για να καλημερίσω Όποιον κι αν αντικρίσω. Το φως του ήλιου λάμπει Δέντρα, βουνά και κάμποι Απλώνονται στη μέρα Που λέει «καλημέρα»! Με χάρη χαιρετώ Και μ ενθουσιασμό Για να καλημερίσω Όποιον κι αν αντικρίσω. (Η Αρχοντοπούλα τον ακολουθεί και αντιγράφει τις κινήσεις του, αλλά μόλις το τραγούδι τελειώνει, ξανατρυπώνει στην κρυψώνα της.) Αφηγητής: (Με πιο πολύ ενθουσιασμό.) Γεια σας! Γεια σας! (Τα παιδιά ανταποκρίνονται, τους κάνει νόημα να φωνάξουν πιο δυνατά, ενθουσιάζεται, κάνει κουτρουμπέλες.) Μπράβο, μπράβο, παιδιά! Έτσι μπράβο. Για να δοκιμάσουμε τώρα και τους μεγάλους! Γεια σας, μεγάλοι!

6 6 Μεγάλοι: Γεια σας! Αφηγητής: Ε μμμ κάπως καλύτερα τώρα. Μήπως όμως δεν έφαγαν το πρωινό τους και δεν έχουν δύναμη να φωνάξουν δυνατά, όπως εσείς, παιδιά; Ή μήπως ήρθατε με τον παππού και τη γιαγιά (καμπουριάζει, κάνει πως κρατάει μπαστούνι και τρέμουν τα χέρια του και η φωνή του) και δεν έχουν, οι καημένοι, δύναμη να μας καλημερίσουν με όρεξη; Για να δούμε! Πόσα παιδιά έφεραν τους παππούδες τους; (Σχολιάζει ανάλογα.) Πόσα παιδιά έφεραν τις γιαγιάδες τους! (Ξανά σχόλιο.) Μπαμπάδες; Πόσοι μπαμπάδες έφεραν τα παιδιά τους; Γιατί τόσο λίγοι, παιδιά; Οι μπαμπάδες δεν αγαπούν το θέατρο; Δεν αγαπούν τα παραμύθια; Ποιος σας λέει παραμύθια; Ο μπαμπάς ή η μαμά; Η μαμά λοιπόν! Για να δούμε τότε, πόσες μανάδες έχουν έρθει με τα παιδιά τους! (Μετρά τα χέρια.) Ένα, δύο, πέντε, εννέα. (Τα παιδιά τον διορθώνουν.) Ω! έκανα λάθος; Για βοηθήστε με, παιδιά, να μετρήσω! (Μετρούν μαζί, μπερδεύεται, χάνει το λογαριασμό και την ισορροπία του.) Πόσες μετρήσατε, παιδιά; (Επαναλαμβάνει τους αριθμούς που του λένε.) Πολλές, ε; Πολλές. Ποιο είναι πιο πολύ το.. (λέει έναν αριθμό που του έχουν πει τα παιδιά) ή το (κάνει το ίδιο, τα παιδιά απαντούν κι εκείνος σχολιάζει ανάλογα. Στο τέλος, αφού καταλήγουν στη σωστή απάντηση, ρωτά) Και τώρα, ποιο παιδί θα μου πει ποιος είναι ο πιο μεγάλος αριθμός; (Συνεχίζει να επαναλαμβάνει τις απαντήσεις των παιδιών και, αν πάρει την απάντηση «το άπειρο», ρωτά) Τι είναι το άπειρο, παιδιά; (Παίρνει απαντήσεις, τις σχολιάζει ανάλογα και σταματά στο «οι αριθμοί που δεν τελειώνουν.) Α! Ώστε λοιπόν, άπειρο είναι οι ατέεεελειωτοι αριθμοί! Και ποιο παιδί αγαπά τη μαμά του, που το έφερε στο θέατρο, ατέεεελειωτους αριθμούς; Αρχοντοπούλα: (Μπαίνει μπροστά του θυμωμένη) Εεε! Τι γίνεται εδώ; Αφηγητής: (Συμμαζεύεται.) Τι γίνεται; Τι γίνεται, παιδιά; (Επαναλαμβάνει τις απαντήσεις των παιδιών.) Τίποτα! Τι θέλεις να γίνεται; Μιλάμε με τα παιδιά! Αυτό είναι όλο! Έτσι παιδιά; Να, είδες; Το λένε και τα παιδιά. Λοιπόν, παιδιά, πού είχαμε μείνει; Αρχοντοπούλα: Σκασμός! Αφηγητής: Σκασμόοοοος! Παιδιά; Τι τρόπος είναι αυτός; Εσείς μιλάτε έτσι; Λέτε σκασμός στους άλλους, όταν μιλούν; (Ακούει τις απαντήσεις των παιδιών.) Όχι, βέβαια! (Γυρίζει στην Αρχοντοπούλα) Είδες; Άκουσες; Για άκου ξανά: Εσείς, παιδιά, μιλάτε έτσι σε κανένα; Όχι, βέβαια! Κι εσύ; Πώς μιλάς έτσι εσύ, μια τόσο όμορφη και πλούσια και καλή κοπέλα! Αρχοντοπούλα: Τα καλάθια είναι δικά σου! Αφηγητής: (Κοιτάζεται γύρω γύρω.) Καλάθια; Πού είδες τα καλάθια; Έχω εγώ καλάθια, παιδιά μου; Να, είδες; Το λένε και τα παιδιά. Άντε, εγώ μπορεί να μην τα βλέπω, αλλά αν είχα, δε θα τα έβλεπαν τα παιδιά; Αρχοντοπούλα: Σκασμός, είπα! Αφηγητής: (Φτύνει στον κόρφο του και σταυροκοπιέται.) Ιησούς Χριστός νικά κι όλα τα κακά σκορπά! Τι είναι, καλέ, αυτή; (Απευθυνόμενος στα παιδιά) Είναι μια όμορφη κοπέλα ή μια κακιά μάγισσα; (Παίρνει τις απαντήσεις των παιδιών και σαν φοβισμένος) Μπα καμιά κακιά μάγισσα θα είναι, λέω εγώ! Δεν εξηγείται αλλιώς (Κάποια παιδιά θα φωνάξουν «όχι, δεν είναι μάγισσα») Δεν είναι μάγισσα; Τότε πώς εξηγείται αυτή η κακιά φωνή, αυτός ο κακός τρόπος, αυτή η αγριάδα σε μια τόσο όμορφη κοπέλα; Είναι η κακιά μάγισσα, σας λέω! Που μεταμορφώθηκε σε μια όμορφη αρχοντοπούλα, για να κάνει ποιος ξέρει τι. Τι λέτε να ετοιμάζει, παιδιά; Λέτε να δηλητηριάσει την όμορφη Χιονάτη; Να κάνει τον όμορφο πρίγκιπα άσχημο βάτραχο; Αρχοντοπούλα: (Πιο σφοδρά και οργισμένα τώρα) Σκαααασμόοοοος!

7 7 Αφηγητής: Αααα! Καλέ! Αυτή δε διορθώνεται με τίποτα. Αρχοντοπούλα: Σκασμός, είπα! (Παραπονεμένα και πιο χαμηλόφωνα) Σκασμός, είπα. Αφηγητής: Εντάξει, κυρά μου! Το είπες. Το ακούσαμε. Το ακούσαμε, παιδιά, τι λέτε; Να, το ακούσαμε, βλέπεις, το λένε και τα παιδιά. Αρχοντοπούλα: (Ενοχλημένη και παραπονεμένη) Όχι! Δεν το ακούσατε! Γιατί, αν το ακούγατε, δε θα συνεχίζατε να μιλάτε και θα σιωπούσατε! Αφηγητής: Θα σιωπούσαμε, αν μας μιλούσες ευγενικά. Αν μας έλεγες «σας παρακαλώ, μπορείτε να σιωπήσετε;» Έτσι, παιδιά; Αρχοντοπούλα: (Δισταχτικά) Καλά, τότε. Σας παρακαλώ, μπορείτε να σιωπήσετε; Αφηγητής: (Κοροϊδευτικά) Σας παρακαλώ, μπορείτε να σιωπήσετε; Αρχοντοπούλα: Γιατί με κοροϊδεύεις; Αφηγητής: Γιατί αυτό έπρεπε να το πεις απ την αρχή. Αρχοντοπούλα: Και τώρα δεν περνάει; Αφηγητής: Όχι, δεν περνάει! Γιατί εγώ σου είπα να το πεις! Αρχοντοπούλα: Καλά, άλλη φορά θα το λέω απ την αρχή. Αφηγητής: Μπράβοοοο! Μπράβο, παιδιά, ένα χειροκρότημα για την.; (Προς τα παιδιά) Για την; (Προς την Αρχοντοπούλα) Για την; Ποια είσαι, αλήθεια; Πώς σε λένε; Γιατί ήρθες εδώ; Αρχοντοπούλα: Μα αυτό ακριβώς προσπαθώ να σου πω τόση ώρα! Αφηγητής: Τι προσπαθείς να μου πεις; Αρχοντοπούλα: Ποια είμαι και γιατί ήρθα εδώ! Αφηγητής: Α, ποια είσαι και γιατί ήρθες εδώ. Ποια είσαι λοιπόν; Και γιατί ήρθες εδώ; Αρχοντοπούλα: (Με ύφος και έπαρση) Είμαι η πρωταγωνίστρια αυτού του έργου! Αφηγητής: Α, ναι; Ε, κι εγώ (παιχνιδιάρικα) εσένα έψαχνα! Αρχοντοπούλα: Εμένα; Γιατί; Αφηγητής: Για να σε παρουσιάσω στα παιδιά. Αρχοντοπούλα: Ωραία λοιπόν, να μαι! Ήρθα για να σας πω την ιστορία μου. (Με παράπονο και νάζι) Αλλά εσείς μιλούσατε για αριθμούς. (Θυμωμένη ξανά) Ήρθατε εδώ να μιλάτε για αριθμούς; Ήρθατε, για να κάνετε αριθμητική; Το θέατρο είναι τίποτε σχολείο; Είστε σε τάξη; Ή μήπως εσύ είσαι δάσκαλος; Αφηγητής: Εγώ; (Κοιτάζεται, ψάχνεται) Δάσκαλος εγώ; Φτου, φτου, φτου! Θεός φυλάξοι! Τα παιδιά δεν αγαπούν τους δασκάλους τους κι εγώ θέλω να μ αγαπούν τα παιδιά! Αρχοντοπούλα: Τα παιδιά, αν θέλεις να ξέρεις, (κάνει τη γνωστή χειρονομία πικαρίσματος) αγαπούν τους δασκάλους και τις δασκάλες τους. Έτσι, παιδιά; Τι λέτε; Τους αγαπάτε; Είδες; Αφηγητής: Ναι, αλλά θέλω να μ αγαπούν κι εμένα! Αρχοντοπούλα: Εντάξει, αν θέλεις να σ αγαπήσουν τα παιδιά, τότε πες τους μια ιστορία. Ένα παραμύθι. Αφηγητής: Παραμύθι-μιθι-μίθι, το κουκί και το ρεβίθι. (Ξύνει το κεφάλι του) Τι παραμύθι να τους πω; (Λυπημένα) Τα παιδιά ξέρουν τόοοοσα παραμύθια! Παιδιά, ξέρετε παραμύθια; Πολλά; Πόσα; (Επαναλαμβάνει τους αριθμούς ξύνοντας το κεφάλι του.) Αφού όμως ξέρετε τόσα πολλά, θέλετε να ακούσετε κι άλλο; Ωραία λοιπόν, ας πάμε στην Παραμυθοθάλασσα να ψαρέψουμε κανένα ψαροπαραμύθι. (Στην Αρχοντοπούλα πιάνοντάς της το χέρι.) Τι λες; Έρχεσαι μαζί μου; Αρχοντοπούλα: (Πεισματωμένα, τραβά το χέρι της.) Όχι! Δεν έρχομαι! Αφηγητής: Δεν έρχεσαι; Γιατί; Δε σου αρέσουν τα παραμύθια; Αρχοντοπούλα: Αααχ! Δεν ακούς τίποτα! Σου είπα! (Τονίζοντας μια μια τις λέξεις) Εγώ είμαι η πρωταγωνίστρια αυτού του παραμυθιού. (Τραγουδά:)

8 8 Μες στην Παραμυθοχώρα Η λαμπρή μου ήρθε η ώρα. Όμορφη, πλούσια, κακιά, Η Αρχοντοπούλα είμαι, παιδιά, Με την πέτρινη καρδιά. Όλα τα πλούτη είναι δικά μου Κι όλοι προσκυνούν μπροστά μου. Μα εγώ δεν τους γνωρίζω Την πλάτη τους γυρίζω. Ανεβαίνω στα ψηλά Και κοιτάζω χαμηλά. Σαν μυρμήγκια οι ανθρώποι Και η γη σαν ένα τόπι. Όμορφη, πλούσια, κακιά, Η Αρχοντοπούλα είμαι, παιδιά, Με την πέτρινη καρδιά. (Τελειώνοντας το τραγούδι έχει ανεβεί στην κορυφή του λόφου και τους βλέπει όλους με ύφος ακατάδεχτο από κει ψηλά.) Παραμάνα: Αστάρτη! Αστάρτη! (Ψάχνει γύρω.) Πού είσαι, παιδάκι μου; Πού είσαι καλή μου; Αχ, πού πήγε αυτό το παιδί; Ο πατέρας της τη θέλει κι εγώ την ψάχνω τόση ώρα, αλλά αυτή πουθενά. Πού έχει πάει αυτό το παιδί; Πού κρύβεται πάλι; Αρχοντοπούλα: (Σταυρώνει τα χέρια με πείσμα και φωνάζει στην παραμάνα.) Δεν είμαι παιδί! Παραμάνα: (Γυρίζει γύρω γύρω, δεν τη βλέπει, την ψάχνει) Παιδιά, είδατε καμιά όμορφη, καλή κοπέλα (Δεν προλαβαίνει να ολοκληρώσει τη φράση της και η αρχοντοπούλα βρίσκεται μ ένα πήδο μπροστά της.) Αρχοντοπούλα: (Επιτακτικά) Είπα, δεν είμαι παιδί. Παραμάνα: Όχι, παιδάκι μου, δεν είσαι παιδί. Αρχοντοπούλα: Ναι, αλλά με λες «παιδάκι σου». Παραμάνα: Αχ, παιδάκι μου, πώς να μη σε λέω «παιδάκι μου», αφού σε γέννησα Αρχοντοπούλα: Δε με γέννησες! Παραμάνα: Ναι δηλαδή πώς δε σε γέννησα, βρε παιδάκι μου, αφού ήμουν δίπλα στη μάννα σου, όταν σε γεννούσε Αρχοντοπούλα: Ήσουν δίπλα της. Δεν ήσουν εκείνη! Παραμάνα: Ναι, όχι, δηλαδή δεν ήμουν εκείνη, αλλά πόνεσα σαν εκείνην. Αρχοντοπούλα: Αποκλείεται! Αποκλείεται να πόνεσες σαν εκείνην. Εκείνη πονούσε, εκείνη με γέννησε. Παραμάνα: Ναι, βρε κορίτσι μου! Τα έχουμε πει τόσες φορές αυτά. Εκείνη σε γέννησε, αλλά κι εγώ γέννησα και ξέρω τι είναι οι πόνοι της γέννας. Και ήμουν κοντά της και πονούσα μαζί της όσο εσύ δυσκολευόσουν να βγεις από την κοιλιά της. Και ήμουν εγώ που τη βοήθησα, που σε έφερα στον κόσμο, που σε έπλυνα και σε τύλιξα ζεστά μη μου κρυώσεις, που σε θήλασα μετά με το πλούσιο γάλα μου, το γάλα που θα έπινε το δικό μου παιδί, αν ζούσε, το παλικάρι μου, που θα είχε τα χρόνια σου και την ομορφιά σου και την καλοσύνη σου Αρχοντοπούλα: Δεν είμαι καλή και το ξέρεις!

9 9 Παραμάνα: Είσαι καλή, κόρη μου. Είσαι καλή. Στα μάτια μου και στην καρδιά μου, είσαι καλή. Γιατί στα μάτια της μάνας Αρχοντοπούλα: (Ουρλιάζει) Δεν είσαι η μάνα μου! Παραμάνα: Όχι, παιδάκι μου! Το είπαμε αυτό. Δεν είμαι η μάνα σου. Ούτε κι εσύ είσαι το παιδί μου, αλλά εγώ σε αγαπάω σαν παιδί μου. Σ αγαπάω στη θέση του παιδιού μου, που ο Θεός μου το πήρε στη γέννα. Το ίδιο, όπως κι εσένα τη μάνα σου. Έτσι το θέλησε ο Θεός. Να χάσεις εσύ τη μάνα σου κι εγώ το παιδί μου. Γι αυτό νιώθω Αρχοντοπούλα: (Της επιτίθεται) Φύγε, κακιά μάγισσα! Φύγε από μπροστά μου. Παραμάνα: Αχ, τι παιδί δύστροπο! Να μου φέρεται έτσι εμένα, που τη μεγάλωσα σαν παιδί μου, την κράτησα στην αγκαλιά μου όλα τα χρόνια που χρειαζόταν μια αγκαλιά, που της στάθηκα τις νύχτες που φοβόταν ή ξυπνούσε τρομαγμένη από κακό όνειρο. Που έμενα ξάγρυπνη στο προσκεφάλι της, όταν ήταν άρρωστη και καιγόταν από τον πυρετό Αρχοντοπούλα: Τι μουρμουράς εκεί; Γιατί δε σηκώνεσαι να φύγεις; Δεν καταλαβαίνεις ότι δε θέλω να σε βλέπω; Παραμάνα: Δε φεύγω, καλή μου, γιατί με έστειλε ο πατέρας σου να σε γυρέψω και να σε φέρω κοντά του. Αρχοντοπούλα: Ο πατέρας μου; Τι με θέλει ο καλός μου πατερούλης; Αφηγητής: (Κοροϊδευτικά, αλλά και θαυμαστικά) Ο πατέρας μου, ο καλός μου πατερούλης Αρχοντοπούλα: Ναι, ο πατέρας μου, ο καλός μου πατερούλης. Είναι ο καλύτερος πατέρας του κόσμου. (Προς τα παιδιά) Έχει άλλον πατέρα καλύτερο από τον δικό μου; Πείτε μου, παιδιά, έχει; (Στο «ναι» των παιδιών) Νομίζετε! Κανείς δεν είναι σαν τον πατέρα το δικό μου! Εμένα ο πατέρας μου μού κάνει όλα μου τα χατίρια. Όλα, μα όλα! Ό,τι του ζητήσω, μα ό,τι του ζητήσω, θα μου το κάνει ευθύς. Εσάς ο πατέρας σας σάς κάνει όλα τα χατίρια; (Στο «ναι» των παιδιών, με δυσπιστία και έπαρση) Μμμ! Δεν το πιστεύω! Για δείτε! (Εμφανίζεται ο πατέρας. Φαίνεται να την έψαχνε. Τον πλησιάζει με νάζι και λατρεία) Μπαμπάκι!.. Μπαμπούτσε μου!.. Άρχοντας: Μωρό μου, γλυκό μου, αγαπημένο μου!.. Αρχοντοπούλα: Μπαμπάκι μου θέλω μια κούκλα! Άρχοντας: Μία, μωρό μου; Πέντε, αγάπη μου γλυκιά! Δεν είμαστε φτωχοί! Πέντε! Τι κούκλα θέλεις; Αυτήν; (Ο αφηγητής μετατρέπεται σε υπηρέτη και αρχίζει να εκτελεί πάραυτα τις οδηγίες του Άρχοντα.) Αρχοντοπούλα: (Παίρνει μια μια τις κούκλες που της φέρνει ο υπηρέτης, αλλά δε μένει ικανοποιημένη και τις πετά μακριά.) Όχι, αυτήν! Όχι αυτήν! Μμμ ούτε αυτήν. Ούτε. Ούτε. Εγώ θέλω εκείνην με το βυσσινί φόρεμα, με τα πολλά βολάν! Με τις μακριές μπούκλες και τα ξανθά μαλλιά. Εκείνην που είδαμε στο κατάστημα της πλατείας... θυμάσαι; Που κρατάει και ομπρέλα; Που φοράει και καπέλο; Θυμάσαι; Που την ήθελα, αλλά ήταν κλειστό το κατάστημα και μου είπες πως, όταν ανοίξει, θα την πάρουμε; Εκείνην θέλω! Θέλω να την πάρω αγκαλιά, να την ντύνω, να τη χτενίζω, να την κοιμίζω... Άρχοντας: Εκείνην, κορούλα μου; Εκείνην! Ό,τι πει το παιδάκι μου εμένα. ( Κάνει νεύμα στον υπηρέτη, που αποσύρεται αμέσως και επιστρέφει με την κούκλα.) Αρχοντοπούλα: (Παίρνει την κούκλα αγκαλιά, την νταντεύει, τη φιλά, τη νανουρίζει, φαίνεται ευτυχισμένη.) Κουκλίτσα μου! Τι όμορφη που είσαι! Θα είσαι το παιδάκι μου, θα είσαι η φίλη μου. Θα κοιμόμαστε μαζί. Θα σου λέω τα μυστικά μου. Θα σε παίρνω όπου πηγαίνω. Τα άλλα παιδιά θα μας βλέπουν και θα μας ζηλεύουν! (Την

10 10 ταχταρίζει, τη νανουρίζει, αλλά σε λίγο αλλάζει ύφος.) Ναι, αλλά θέλω και το σπιτάκι της! Άρχοντας: Και το σπιτάκι της; Και το σπιτάκι της. Αρχοντοπούλα: Και τα έπιπλά της! Άρχοντας: Και τα έπιπλά της. Αρχοντοπούλα: Και την άμαξά της! (Αρχίζει μια μουσική που γίνεται όλο και πιο γρήγορη, καθώς οι απαιτήσεις της κοπέλας πολλαπλασιάζονται και ο πατέρας μεταβιβάζει τις απαιτήσεις της στον υπηρέτη, που πάει κι έρχεται όλο και πιο γρήγορα, ξετρελαμένος, γεμίζοντας τη σκηνή με δώρα.) Αφηγητής υπηρέτης: Ουφ! Τι ήταν αυτό; Ανεμοστρόβιλος! Θεομηνία, που ξεσήκωσε όλα τα μαγαζιά της πόλης και της πρωτεύουσας και τα έφερε εδώ! (Ο πανζουρλισμός σταματά και η αρχοντοπούλα τραγουδά:) (Και ο πατέρας:) Πατέρα, πατερούλη μου Γλυκέ και αγαπούλη μου. Μες στην καρδιά μου όλη την ώρα Και στο κεφάλι μου κορώνα. Όλη η αγάπη μου για σένα Χατίρι δε χαλάς κανένα. Η αγκαλιά σου είναι λιμάνι Και η αγάπη σου στεφάνι. Όλο τον κόσμο κι αν γυρίσω, Ωσάν εσέ δε θ αντικρίσω. Όσο κι αν ψάξω δε θα βρω Ωσάν εσέ να αγαπώ. Πατέρα, πατερούλη μου Γλυκέ και αγαπούλη μου. Μες στην καρδιά μου είσαι συ Κορώνα μου κι απαντοχή. Κορούλα μου, αγαπούλα μου. Ψυχή μου εσύ και φως μου. Είσαι λουλούδι ολάνθιστο Στον κήπο που χω εντός μου. Παρηγοριά μου είσαι συ και γιασεμιού κλωνάρι. Όλος ο κόσμος δίπλα σου δεν έχει τόση χάρη. Πηγή χαράς κι ανασαιμιάς Είσαι γλυκιά μου κόρη. Τόσο δε θα χαιρόμουνα Αν είχα κάνει αγόρι.

11 11 (Αγκαλιάζονται για λίγο τρυφερά.) Άρχοντας: Πού ήσουνα, κόρη μου γλυκιά, και σε ψάχνω τόση ώρα τώρα! Έστειλα και την παραμάνα σου και τους υπηρέτες όλους να σε βρουν Παραμάνα: Ναι, άρχοντά μου, ήρθα εδώ και τη βρήκα όπως πάντα πάνω σε κείνον το σωρό από σιτάρι, πότε να κυλά και να κάμνει τσουλήθρα, πότε να κυλιέται και να κρύβεται μέσα στο σιτάρι, πότε να προσπαθεί να σκαρφαλώσει και να γλιστρά πίσω στο χώμα και ν αρχίζει ξανά... Αρχοντοπούλα: Πατερούλη! (Με νάζι) Αφού ξέρεις ότι μου αρέσει να ανεβαίνω εκεί πάνω, να βλέπω τους εργάτες που δουλεύουν, που θερίζουν, που λιχνίζουν, που αλωνίζουν Άρχοντας: Ναι, κορούλα μου! Τα ξέρω όλα αυτά... (απλώνει τα δυο χέρια, πιάνει τα δικά της και της τα φιλά τρυφερά) αλλά έστειλα να σε φωνάξουν... Αρχοντοπούλα: (Αγνοώντας τον συνεχίζει τη σκέψη της.) Μου αρέσει να βλέπω από μακριά τη λίμνη, το γέρο - Άνέστη να κυλά τη βάρκα πάνω στο ήσυχο νερό και να ψαρεύει... Ξέρει τόσα πολλά για τα ψάρια του γλυκού, ακόμα και του αλμυρού νερού! Για τα χέλια των ποταμών, τα βατράχια και τα καβούρια (Αλλάζοντας ύφος) Αλλά πιο πολύ απ όλα μου αρέσει να σκαρφαλώνω στο σωρό από το σιτάρι, να χάνομαι μέσα του, γιατί έχει μια υφή!.. Έχει μια απαλή μυρωδιά, μια γυαλάδα! Μ αρέσει που γλιστρά και με σκεπάζει σχεδόν ολόκληρη! Όσο προσπαθώ να ανεβώ, τόσο εκείνο υποχωρεί κι εγώ βάζω πείσμα να το νικήσω και να μπορέσω ν ανεβώ κι ας γλιστράει. Κι ας με ρίχνει κάτω ξανά. Εγώ ξαναρχίζω με νέο πείσμα απ την αρχή. Άρχοντας: Καλά, κόρη μου, καλά. Τα ξέρω όλα αυτά. Από τότε που ήσουνα παιδί σου άρεσε αυτό το παιχνίδι. Αλλά Αρχοντοπούλα: (Αγνοώντας τον) Ώσπου στο τέλος υποχωρεί εκείνο. Το νικάω και φτάνω στην κορυφή. (Όλα αυτά τα αναπαριστά και τώρα βρίσκεται στην κορυφή και μοιάζει να αγναντεύει όσα εξιστορεί.) Κι όταν φτάσω εδώ επάνω, βλέπω τους κάμπους θερισμένους να χρυσίζουν στον ήλιο, βλέπω να δέντρα να πρασινίζουν στο περιβόλι. Τα αμπέλια γεμάτα σταφύλια, άσπρα, κόκκινα, μαύρα!... Τους ελαιώνες με τα αιωνόβια ελαιόδεντρα και τα ασημοπράσινα φύλλα Τα προβατάκια στους κάμπους Άρχοντας: Ναι, βρε κορίτσι μου, τα χουμε πει τόσες φορές αυτά! Αλλά τώρα μεγάλωσες, δεν μπορείς να παίζεις ακόμα τσουλήθρες και να προσπαθείς να σκαρφαλώσεις στο σωρό από σιτάρι! Αυτό το έκαμνες μικρή και ήταν χαριτωμένο. Κι εμένα μου άρεσε να σε βλέπω να προσπαθείς να ανεβείς και να γλιστράς και να μην τα καταφέρνεις Στην αρχή έκλαιγες κιόλας. Κι ήταν φορές που έπρεπε να σε να σε πάρω αγκαλιά και να σε σηκώσω ψηλά, για να μπορέσεις να φτάσεις ως την κορυφή. Αλλά μου άρεσε και το πείσμα σου. Όσο γλιστρούσες, τόσο πείσμωνες. Κι όταν έφτανες ψηλά, ήταν τόση η χαρά σου, που ξεφώνιζες φωνή μεγάλη, να σε ακούσουν όλοι. Σε άκουγαν οι θεριστές απ τα χωράφια, οι αλωνάρηδες, οι εργάτες και οι εργάτριες (η αρχοντοπούλα ξεφωνίζει θριαμβευτικά και χαιρετά ολόγυρα) και σταματούσαν τη δουλειά τους να δουν το θρίαμβό σου κι εσύ τους χαιρετούσες κι εκείνοι ανταπέδιδαν το χαιρετισμό σου και κουνούσαν με κατανόηση το κεφάλι και σου χαμογελούσαν κι ύστερα εσύ άρχιζες να τραγουδάς όσα τραγούδια ήξερες (με νοσταλγία) και γέμιζε η πλάση απ τη γλυκιά σου τη φωνή. (Η Αρχοντοπούλα τραγουδά ένα παιδικό τραγουδάκι κι ύστερα κάμνει ένα «ουουου!» και κατρακυλά και έρχεται κοντά στον πατέρα της, στέκεται δίπλα του με τα χέρια πίσω όλο καμάρι.) Αλλά τώρα μεγάλωσες, κόρη μου. Δε γίνεται να σκαρφαλώνεις σε σιταρόλοφους! Πρέπει να κάνεις άλλα πράγματα τώρα, όπως όλα τα κορίτσια της ηλικίας σου. Να

12 12 πηγαίνεις βόλτες κάτω στη δημοσιά, να κατεβαίνεις στην πόλη, να συναντάς νέους και νέες της ηλικίας σου Φτάνει πια μ αυτό το παιχνίδι! Αρχοντοπούλα: Πατερούλη μου! (Φέρνει τα χέρια μπροστά και του προσφέρει ένα μάτσο αγριολούλουδα.) Τα μάζεψα για σένα. Άρχοντας: Κορούλα μου, σ ευχαριστώ. (Παίρνει και της φιλά τα χέρια.) Είσαι τόσο καλή! Αρχοντοπούλα: Για σένα είμαι καλή. Μόνο για σένα! Άρχοντας: Ναι, παιδάκι μου. Ναι, καλή μου κόρη, γιατί ξέρεις ότι σ αγαπώ όσο τίποτα και κανένα στον κόσμο. Δεκαεννέα χρόνια τώρα δεν έχω κανέναν άλλο ν αγαπώ. Ούτε μάνα ούτε γέρο-πατέρα ούτε αδελφό ούτε αδελφή ούτε γυναίκα ούτε άλλο παιδί. Μόνο εσένα, λατρευτή μου κόρη. Μόνο εσένα, μάτια μου! Εσένα και κανέναν άλλο. Έλα όμως τώρα να πάμε στο σπίτι μας, να μιλήσουμε για τη γιορτή που θα κάνουμε για τα γενέθλιά σου Αρχοντοπούλα: (Αποτραβά τα χέρια της απότομα.) Ξέρεις ότι δε θέλω να γιορτάζω τα γενέθλιά μου. Δε θέλω να θυμάμαι τη μέρα εκείνη, που έγινε αιτία να φύγει από τη ζωή η μητέρα μου. Άρχοντας: Ούτε κι εγώ θέλω να θυμάμαι ένα τόσο θλιβερό γεγονός. Ξέρεις πόσο αγαπούσα τη μητέρα σου. Και ακόμα την αγαπώ. Καμιά άλλη γυναίκα δεν μπόρεσε να με κάνει να την ξεχάσω. Γιατί καμιά δεν ήταν ισάξια εκείνης. Ό,τι έπιανε το μεταμόρφωνε στα μαγικά της χέρια. Και όποιος τη γνώριζε γοητευόταν από την ομορφιά, την κορμοστασιά και την περπατησιά της. Η όμορφη ζεστή φωνή της σαν βάλσαμο στάλαζε στις καρδιές των ανθρώπων και τις παρηγορούσε. Μόνο εμένα δεν μπόρεσε να με παρηγορήσει, γιατί είχε σβήσει για πάντα. Για πάντα χωρίς επιστροφή. Η γλυκιά μου Αιμιλία... Όμως, κόρη μου, ήρθε ο καιρός να τα κάνουμε λίγο πέρα όλα αυτά. Τώρα πρέπει να κοιτάξουμε τι θα κάνουμε με σένα. Αύριο κλείνεις τα δεκαεννέα. Μπαίνεις στα είκοσι. Και ποτέ δεν είχες μια φίλη Αρχοντοπούλα: Έχω εσένα και μου φτάνει. Άρχοντας: Ποτέ δεν έπαιξες με άλλα παιδιά. Αρχοντοπούλα: (Ακατάδεχτα) Ποια παιδιά; Τα παιδιά των χωρικών; Αυτά με τα σκισμένα ρούχα; Με τα γυμνά, λερωμένα πόδια, που δεν έχουν παπούτσια να φορέσουν και πατούν όπου λάχει, σε λάσπες και σε χώματα, ακόμα και σε κοπριές; Που πατούν γυαλιά, καρφιά, πέτρες και δεν τους νοιάζει; Που δεν έχουν ρούχα να ντυθούν και φορούν κάθε μέρα τα ίδια και μόνο μια φορά τη βδομάδα κάνουν μπάνιο και φορούν τα καλά τους, για να πάνε εκκλησία; Που αγοράζουν καινούριο ρούχο μια φορά στα δύο χρόνια; Άρχοντας: (Γυρίζοντας από την άλλη) Ναι βέβαια, αν τους έδινα λίγο περισσότερα, τότε θα μπορούσαν να αγόραζαν πιο συχνά... ίσως μια φορά το χρόνο Αρχοντοπούλα: Που παίρνουν στο χέρι ένα κομμάτι λαρδί, για να ξεγελάσουν την πείνα τους και το γλείφουν σαν να είναι γλειφιτζούρι, κι ύστερα βρομούν γουρουνίλα; (Παίρνει έκφραση αηδίας.) Γιααααξ! Παραμάνα: Κόρη μου! Πώς μιλάς έτσι για τα φτωχά Αρχοντοπούλα: Εσύ να μη μιλάς! Σου απαγορεύω να ανακατεύεσαι, όταν μιλώ με τον πατέρα μου. Παραμάνα: Καλά (πάει να πει «κόρη μου», αλλά η άλλη την κατακεραυνώνει κι έτσι συμμαζεύεται) συ συγνώμη. Αρχοντοπούλα: Και σου είπα να φύγεις! Να φύγεις τώρα αμέσως. (Κάνει να την κυνηγήσει.) Παραμάνα: Καλά, κόρη μου, καλά! (Σταυροκοπιέται.) Τι πράμα αυτό το παιδί, να μη μαλακώνει με τίποτα! Ο Θεός να το προστατεύει! (Φεύγει.)

13 13 Άρχοντας: Όχι, βέβαια! Θεός φυλάξοι! Ποιος είπε ότι θα δεχόμουν να καταδεχτείς να πλησιάσεις αυτά τα παιδιά! Αυτά είναι παιδιά των εργατών μας. Ανήκουν σε άλλη τάξη. Είναι για να μας υπηρετούν! Μη κακό μας να βρεθούμε μαζί τους καμιά φορά. Μιλάω για τα άλλα αρχοντόπουλα. Στα γύρω τσιφλίκια. Που έχουν κι εκείνα σπίτια μεγάλα και πολλά κτήματα και υπηρέτες και υπηρέτριες και ζώα και δέντρα κα υποστατικά!.. Αρχοντοπούλα: Καλά, καλά! Πήρες φόρα. Εσύ δε μου έλεγες πάντα ότι κανένας δεν είναι πλούσιος όσο εμείς; Ότι κανένας δεν έχει τα πλούτη και τα αγαθά μας; Άρχοντας: Και έτσι είναι. Αρχοντοπούλα: Τότε λοιπόν! Γιατί θέλεις να τους καταδεχτώ; Άρχοντας: Γιατί, κόρη μου, μεγάλωσες. Αύριο κλείνεις τα δεκαεννιά. Είσαι μεγάλη τώρα. Πρέπει να κοιτάξεις να βρεις κανένα παλικάρι. Γιατί μαζί σου μεγαλώνω κι εγώ. Οι δυνάμεις μου λιγοστεύουν. Αύριο, μεθαύριο δεν ξέρω αν θα μπορώ να επιβλέπω τις δουλειές στα κτήματα. Είναι, βλέπεις, τόσα πολλά! Αμπελώνες, σιτοβολώνες, καλαμποκοχώραφα, ελαιώνες, πορτοκαλεώνες, περβόλια. Όλα αυτά πρέπει να οργωθούν, να θεριστούν, να ξεριζωθούν τα ζιζάνιά τους. Τα αμπέλια να κλαδευτούν. Να μαζευτούν τα σταφύλια και να γίνουν κρασί. Άλλα να απλωθούν και να γίνουν σταφίδα. Το σιτάρι να πάει στο μύλο για να γίνει αλεύρι. Τα φρούτα να μαζευτούν και να πάνε στην αγορά. Τα ζώα να βοσκήσουν και να ποτιστούν Αρχοντοπούλα: Ξέρω, ξέρω, πατέρα, όλες αυτές τις δουλειές και όλες τις διαδικασίες, γιατί πάντα μου άρεσε να παρακολουθώ τους εργάτες και τις εργάτριες στις δουλειές τους. Θυμάσαι που μου έλεγες πάντα «πήγαινε, βρε κορίτσι μου, να παίξεις»; Κι εγώ σου έλεγα, «για μένα αυτό είναι το καλύτερο παιχνίδι». Άμα άφηνα τις κούκλες και τα άλλα παιχνίδια που είχα στο σπίτι, άμα έβγαινα έξω και ανακατευόμουν με τους εργάτες και τις εργάτριες, αυτό ήταν που μ ευχαριστούσε πιο πολύ. Όλοι με καλωσόριζαν και με καλούσαν κοντά τους. Μου έλεγαν τι δουλειά έκαμναν εκείνη την εποχή και ποια θ ακολουθούσε. Μου εξηγούσαν τη διαδικασία του μπολιάσματος, τα μυστικά του κλαδέματος, του θερισμού θυμάσαι αλήθεια που ερχόμουν μ ένα δεμάτι φρεσκοκομμένα στάχια, μόλις άρχιζε ο θερισμός; Άρχοντας: Θυμάμαι, κόρη μου, θυμάμαι. Κάποτε μάλιστα οι θεριστάδες σού έπλεκαν κι ένα στεφάνι από στάχια, που έλαμπαν πάνω στο κεφάλι σου, καθώς γύριζες από τα μισοθερισμένα χωράφια αργά το απόγευμα, όταν ο ήλιος έγερνε πίσω από τους λόφους και το πορτοκαλί χρώμα των ακτίνων του διαπότιζε τους κάμπους. Αρχοντοπούλα: Ή όταν γύριζα μ ένα πανέρι γεμάτο μήλα, αχλάδια και φρούτα κάθε λογής, την πρώτη μέρα της συγκομιδής; Μ ένα καλάθι σταφύλια, την πρώτη μέρα του τρύγου; Άρχοντας: Ναι, κόρη μου, τα θυμάμαι όλα αυτά. Και μετά που άρχιζε το πάτημα των σταφυλιών, πόση χαρά έκαμνες που σε έβαζαν μέσα στο πατητήρι οι εργάτες με τα πόδια γυμνά κι εσύ χοροπηδούσες και ξεφώνιζες ξετρελαμένη, και γλιστρούσες μια από κει και μια από δω, σκασμένη στα γέλια. (Τραγουδούν κι οι δυο μαζί:) Μέσα στους αμπελώνες Τον τρύγο αρχινώ Και μες στα πατητήρια Στο πάτημα γλιστρώ. Πατώ, πατώ, πατώ Σταφύλια για να λιώσω

14 14 Γλυκό κρασί να φτιάξω Και σ όλους να μοιράσω Ποτό ευλογημένο Απ τον ίδιο το Χριστό. Πατώ, πατώ, πατώ Και όλο τραγουδώ. Αρχοντοπούλα: Κι ύστερα, πώς θα φυλαχτεί το κρασί ξέρω και πώς θα γίνουν οι σταφίδες, το λάδι, τα χαλούμια, η αναρή, το βούτυρο, οι ελιές οι τσακιστές και οι μαύρες Άρχοντας: Καλά, καλά! Πήρες φόρα. Αρχοντοπούλα: Ακόμα και πώς γίνονται οι ψαθαρκές ξέρω. Έχω δει τις γυναίκες πώς κόβουν τα καλάμια, τα καθαρίζουν, τα σχίζουν και μετά τα στρώνουν κάτω και αρχίζουν να τα πλέκουν. Άρχοντας: Ναι, κι αυτό το ξέρω, αφού πάμπολλες φορές ήρθα και σε περιμάζεψα από κει. Αρχοντοπούλα: Και πώς κάνουν τα καλάθια και τα πανέρια, ακόμα και τις κούζες και τα πιθάρια! Έχω δει πώς διαλέγουν το χώμα, πώς ζυμώνουν τον πηλό κι ύστερα πώς τον βάζουν πάνω στον τροχό κι εκείνος γυρίζει και όσο γυρίζει, τόσο φτιάχνεται η κούζα. Ύστερα ο αγγειοπλάστης ή η αγγειοπλάστρια του δίνουν σχήμα, το φτιάχνουν όπως θέλουν, ανάλογα με το σκοπό που το προορίζουν και όταν έχουν γίνει πολλά, ανάβουν το καμίνι και τα ψήνουν. Άμα τελειώσει και αυτή η δουλειά Άρχοντας: Τα βγάζουν από το καμίνι τα στοιβάζουν να κρυώσουν και πια είναι έτοιμα για χρήση. Αρχοντοπούλα: Και πώς κουρεύουν τα πρόβατα ξέρω! Άρχοντας: Ναι. Και τα γίδια. Και πώς αρμέγουν τις αγελάδες και πώς ξυστρίζουν τα άλογα! Όλα τα ξέρεις. Όλα. Και πολύ καλά όμως Αρχοντοπούλα: Βλέπεις! Ξέρω όλες τις δουλειές και όλες τις διαδικασίες που πρέπει να γίνουν. Άρχοντας: Τις ξέρεις, καλή μου κόρη, δεν αντιλέγω. Αλλά δεν έχεις τη δύναμη να τις κουμαντάρεις. Δεν έχεις τη δύναμη να επιβληθείς στους εργάτες και να τους διατάξεις. Να τους καθοδηγήσεις στη δουλειά και αυτοί να σε λάβουν υπόψη τους και να σε υπακούσουν. Αρχοντοπούλα: Τι λες, βρε πατέρα! Λίγες φορές τους είπα «Για κοίτα εσύ! Πρόσεχε όταν κάνεις τη δουλειά σου. Κράτα καλά το ψαλίδι όταν κουρεύεις τα πρόβατα.» Ή «Μαζεύετε γρήγορα τα χρυσόμηλα. Τα χρυσόμηλα δεν αντέχουν πολλές μέρες. Είναι ευαίσθητα και χαλούν γρήγορα.» Άρχοντας: Ναι, κοπέλα μου, αλλά ποτέ δε σε παίρναν στα σοβαρά. Αρχοντοπούλα: Και γιατί, παρακαλώ; Άρχοντας: Γιατί είσαι γυναίκα! Έκαμναν πως σε άκουγαν, μπορεί μάλιστα για να σ ευχαριστήσουν, να προσποιούνταν πως ανταποκρίνονται στις υποδείξεις σου, αλλά Αρχοντοπούλα: Αλλά, τι; Θέλεις να πεις με κορόιδευαν; Άρχοντας: Όχι, κόρη μου, δε σε κορόιδευαν. Ίσα ίσα που χαριεντίζονταν κιόλας μαζί σου. Το έβρισκαν τόσο χαριτωμένο να τους κάνεις το αφεντικό και να τους υποδεικνύεις πράγματα που εκείνοι σου τα είχαν μάθει... Αρχοντοπούλα: Ε! Και ήταν αυτός λόγος να με κοροϊδεύουν; Άρχοντας: Δε σε κορόιδευαν, καλή μου. Αλλά ούτε και σε έπαιρναν στα σοβαρά. Ούτε και αν εγώ πάθω κάτι, θα σε πάρουν στα σοβαρά. Κι εγώ γερνάω, κόρη μου. Δεν έχω πια την αντοχή να τρέχω πάνω στο άλογο από τη μια άκρη στην άλλη, από

15 15 τα αμπελοχώραφα, στους ελαιώνες κι από τα περβόλια στους πορτοκαλεώνες. Άλλωστε είναι και τα ζωντανά. Πρόβατα, κατσίκια, γελάδια, γαλοπούλες, γουρούνια. Και πόσα και πόσα ακόμα! Όλα αυτά θέλουν επιτήρηση. Πώς θα μπορέσεις να τα κουμαντάρεις όλα αυτά; Άσε πια τα σκυλιά και τα άλογα. Που θέλουν τόση περιποίηση, που θέλουν εκπαίδευση. Αχ, κόρη μου, είναι τόσα πολλά! Αρχοντοπούλα: Σου είπα! Όλα αυτά τα ξέρω. Όλες, μα όλες τις δουλειές. Και όλες τις ανάγκες. Άρχοντας: Ναι, αλλά δεν ξέρεις τους εργάτες. Αρχοντοπούλα: Τους ξέρω! Όλους σχεδόν. Με τα ονόματά τους. Θέλεις να σου τους πω έναν έναν; Από πού θέλεις να αρχίσω; Από τους στάβλους; Από τις ελιές, Από τις αχλαδιές; (Παίρνει φόρα.) Ο κυρ-σπύρος είναι ο επιστάτης των αποθηκών. Η Κυρά - Κώσταινα υπεύθυνη του εργαστηρίου της Κεραμικής Άρχοντας: Καλά, Αστάρτη μου. Δε χρειάζεται να αρχίσεις τώρα να μου αραδιάζεις ονόματα. Ξέρω ότι τους ξέρεις και σε ξέρουν, αλλά δεν ακούς τι σου λέω! Αρχοντοπούλα: Όχι, πατερούλη! Εγώ πάντα ακούω ό,τι μου λες. Άρχοντας: Δε με ακούς, Αστάρτη μου. Γιατί εγώ κάτι ξέρω περισσότερο από σένα για τους εργάτες. Και σου λέω πως, αν εγώ πάθω κάτι, τότε οι εργάτες και οι εργάτριες δε θα σε υπακούνε. Αρχοντοπούλα: Όχι, πατερούλη μου, εσύ δε θα πάθεις τίποτα! Τι να πάθεις δηλαδή; Άρχοντας: Αχ!.. Σου έχω πει, κόρη μου, μεγαλώνω. Μεγάλωσα. Τα χρόνια άρχισαν να βαραίνουν στην πλάτη μου. Δεν μπορώ πλέον να κάμνω όσα έκαμνα πριν. Δεν μπορώ να είμαι τόσες ώρες πάνω στο άλογο και να τρέχω από τη μια δουλειά στην άλλη και να επιτηρώ και να δίνω οδηγίες και να επιβλέπω Αρχοντοπούλα: Α! Τι ωραία, πατερούλη μου! Αυτό είναι το δώρο που ήθελα να μου πάρεις για τα γενέθλιά μου! Ένα άλογο. Ένα άσπρο άλογο, με περήφανη χαίτη και μακριά ουρά. Το πόνι μου, βλέπεις, γέρασε. Κι εγώ, όπως λες, μεγάλωσα. Έτσι λοιπόν, γι αυτά τα γενέθλιά μου ονειρευόμουν ένα υπέροχο, άσπρο άλογο, με δυνατά πόδια, να με παίρνει μακριά και να μην κουράζεται. Και τότε, πατέρα μου, εγώ. Εγώ θα πηγαίνω από τη μια δουλειά στην άλλη. Θα πηγαίνω απ άκρη σ άκρη στα κτήματά μας και στις αποθήκες και στα υποστατικά μας. Εγώ θα επιβλέπω και θα δίνω οδηγίες στους κάθε λογής εργαζόμενους, ανάλογα με την εποχή και την εργασία που πρέπει να γίνει. Άρχοντας: Καλά τα λες, κόρη μου Αρχοντοπούλα: Κι εσύ, πατέρα, το μόνο που θα κάμνεις θα είναι να περιδιαβάζεις με το άλογό σου, χωρίς βιασύνη, μόνο έτσι, για ευχαρίστηση, και να βλέπεις πόσο σωστά προχωρούν οι δουλειές μας και να χαίρεσαι που έχεις μια κόρη τόσο ικανή, τόσο άξια, όσο Άρχοντας: Όσο ένας άντρας. Αυτό θέλεις να πεις και δεν αντιλέγω, κόρη μου. Είσαι ικανή και άξια και μπορείς να τα βγάλεις ως ένα σημείο πέρα. Όμως και πάλι θα βρεις αντίσταση από τους εργάτες. Δεν είναι εύκολο να τους κουμαντάρεις. Αλλά και έτσι να μην είναι, είναι καιρός να παντρευτείς. Να κάνεις παιδιά... να αξιωθώ κι εγώ εγγόνια... Έλα να βρούμε ένα καλό παλικάρι, άξιο και ικανό να πάρει στα χέρια του την περιουσία μας και, όχι μόνο να τη διαφεντέψει, αλλά και να την αυξήσει, να την αυγατίσει, να γίνει ο πιο δυνατός άρχοντας κι εσύ η πρώτη αρχόντισσα σε όλη τη χώρα. Αρχοντοπούλα: Πατερούλη μου! Τι καλός που είσαι! Άρχοντας: Έλα λοιπόν, κόρη μου! Πάμε να οργανώσουμε μια μεγάλη γιορτή, για να έρθουν τα αρχοντόπουλα και να διαλέξεις το καλύτερο. Αρχοντοπούλα: Πάμε, πατέρα! (Τον παίρνει αγκαζέ και αποχωρούν.)

16 16 ΣΚΗΝΗ Β (Το εσωτερικό του σπιτιού του Άρχοντα στολισμένο γιορτινά. Μπαίνουν η Αρχοντοπούλα με τον Άρχοντα, εκείνη χαρούμενη, κρεμασμένη από το μπράτσο του.) Αρχοντοπούλα: Αχ, πατερούλη μου γλυκέ! Είχες δίκιο να θέλεις να κάνουμε γιορτή για τα γενέθλιά μου. Είναι όλα τόσο όμορφα! Ποτέ το σπίτι μας δεν ήταν τόσο χαρούμενο. Τώρα καταλαβαίνω πόσο θλιμμένο ήτανε πριν, πόσο σκοτεινό και αγέλαστο. Είχε τα έπιπλά του, τις κουρτίνες του, τα βάζα του αλλά όλα θαρρείς κρατούσαν το πένθος της μαμάς Άρχοντας: Κόρη μου, τέτοια μέρα σήμερα δε θα τα σκεφτόμαστε αυτά. Τώρα θα σκεφτόμαστε μόνο χαρούμενα πράγματα. Σήμερα έχουμε γιορτή. Γιορτή μεγάλη για τη μονάκριβή μου κόρη. Για το λουλούδι μου, τη ζωγραφιά μου, την αγαπημένη της καρδιάς μου. (Μπαίνουν οι μουσικοί) Να ζήσεις, Αστάρτη, και χρόνια πολλά. Μεγάλη να γίνεις με άσπρα μαλλιά (Τραγουδούν απευθυνόμενοι στο κοινό και ξεσηκώνουν τα παιδιά να τραγουδήσουν μαζί τους. Τελειώνοντας παίρνουν τις θέσεις τους και αρχίζουν να καταφτάνουν οι καλεσμένοι με τα δώρα τους. Ο υπηρέτης τους αναγγέλλει.) Υπηρέτης: Άρχοντας Δημόσθενος από το Λυθροδόντα. Δημόσθενος: Γεια σου, γείτονα! Έμαθα πως γιορτάζεις τα γενέθλια της μονάκριβης κόρης σου και ήρθα να σας ευχηθώ. Η παροιμία λέει «έχεις γείτονα, έχεις Θεό». Κι εγώ σκέφτηκα, γιατί να μαλώνουμε και να στέλνουμε τους ανθρώπους μας να τσακώνονται για το νερό κάτω στη Λίμνη; Είναι καιρός να μονιάσουμε. Εσύ έχεις κόρη της παντρειάς κι εγώ έχω ένα γιο, μα ένα γιο να τον πιεις στο ποτήρι! Ψηλός, γεροδεμένος, ψωμωμένος, ένα παλικάρι ό,τι πρέπει για την κόρη σου. Έτσι λοιπόν, καλέ μου γείτονα, είπα ν αφήσουμε τις έχθρες και τους καυγάδες. Αν μάλιστα τα βρούμε τα βρούνε τα παιδιά μας, θέλω να πω και σμίξουνε οι περιουσίες μας, δε θα υπάρχει μεγαλύτερο τσιφλίκι σε ολόκληρη την Κύπρο και κανείς δε θα μπορεί να μας ανταγωνιστεί. Άρχοντας: Τι λες τώρα, άρχοντα Δημόσθενε!.. Θέλεις να σμίξουμε εγώ τη μεγάαααλη μου περιουσία κι εσύ το μικρό σου τσιφλίκι και να συνεταιρέψουμε; Για να γίνεις εσύ πλούσιος, σαν δεν είσαι; Δημόσθενος: Ε, όχι και δεν είμαι, γείτονά μου! Όχι και δεν είμαι! Με τρακόσιες ρίζες ελιές, πενήντα λεμονόδεντρα, σαράντα συκιές Να μάλιστα, σου έφερα λάδι εκλεκτό από τα δέντρα μου, σύκα παστά και συκόπιτες, ζυμωμένες με αμύγδαλα της αυλής μου και κονιάκι μοσχοβολιστό απ τα κελάρια μου. Άρχοντας: Τόλμησες, βρε αθεόφοβε, να μου φέρεις λάδι εμένα, που έχω γιόρκι μου να ταΐσω ολάκερη την Κύπρο; Δημόσθενος: Ναι, αλλά τέτοιο λάδι σαν κι αυτό!.. Α δε χρώμα, α δε μυρωδιά, α δε άρωμα!... Ακόμα, αν το φας και με ζεστό ψωμί, που μόλις βγήκε απ το φούρνο!.. Με λίγο αλατάκι και λίγη ρίγανη!.. Μμμ! (Φέρνει τα δάχτυλα στο στόμα.) Άρχοντας: (Σηκώνεται επιθετικά) Βρε, βαλτός είσαι να μου χαλάσεις τη βραδιά; Ήρθες εδώ, τέτοια μέρα σήμερα, να μου παινευτείς για τα προϊόντα σου, που έχω τα ίδια και καλύτερα; Ευτυχώς που ακόμα δεν ήρθε άλλος κανείς και μπορώ να σε διώξω με τις κλωτσιές. (Σηκώνεται και τον κυνηγά.) Άιντε από κει που ήρθες! Πήγαινε να βρεις αλλού να καυχηθείς. (Ο Δημόσθενος φεύγει κακήν κακώς, ο Άρχοντας γυρίζει σιάζοντας τα ρούχα του και κάθεται στη θέση του.) Ακούς εκεί τον αναιδέστατο! Κι ύστερα λέει, ήρθε για να συμφιλιωθούμε. Όχι! Δεν πρόκειται να τον

17 17 αφήσω σε χλωρό κλαρί. Δεν πρόκειται να τον αφήσω να παίρνει νερό, να ποτίζει τα σπαρτά του, ούτε να φέρνει τα ζώα του να ξεδιψούν στη Λίμνη. Η Λίμνη είναι δικιά μου. Α! Υπηρέτης: Άρχοντας Ευξίφιος, γιος του Επαμεινώνδα από τον Αναλυόντα. Ευξίφιος: Μεγάλε άρχοντα Αρχοντόπουλε, ευχαριστώ που με καλέσετε να έρθω στη γιορτή που κάμνετε προς τιμή της ακριβής σας κόρης, της υπέροχης Αστάρτης, που, ναι μεν είχα ακουστά για την ομορφιά της, όμως η χάρη της είναι ακόμα πιο μεγάλη τώρα που τη θωρώ. Άρχοντας: (Συγκαταβατικά) Καλωσόρισες, άρχοντα Ευξίφιε. Ευξίφιος: (Συγκρατημένα και λίγο δουλικά) Είναι, βέβαια, γνωστό ότι η ταπεινότητά μου δε διαθέτει τα πλούτη και τα αγαθά, με τα οποία σας αξίωσε εσάς ο Θεός, όμως, όπως ξέρετε, έχω κι εγώ το κατιτίς μου. Η γη μου είναι καλή και όταν ανθίζει ο κάμπος είναι χαρά Θεού να βλέπεις όλες εκείνες τις άσπρες τούφες πάνω στις μπαμπακιές. Το μπαμπάκι που παράγω κάθε χρόνο μου δίνει ένα καλό εισόδημα, αλλά πιο καλό ακόμα είναι το χρήμα που βγάζω από τα υφαντά που υφαίνουν οι αργαλειοί μου. Έφερα λοιπόν στην εκλεκτή σου κόρη, το πιο φίνο, το πιο μαλακό και αφράτο βαμβακερό ύφασμα που μπορεί να βρεθεί σε ολάκερη την Κύπρο. (Της το προσφέρει, εκείνη το παίρνει, το αγγίζει στο μάγουλό της και το απιθώνει δίπλα της.) Αρχοντοπούλα: Ευχαριστώ, άρχοντα Ευξίφιε. Είναι πράγματι πολύ μαλακό και αφράτο. Θα το κάνω ένα πολύ ωραίο ανοιξιάτικο σκέπασμα για το κρεβάτι μου. Θα βάλω να μου το κεντήσουν, να του περάσουν γύρω γύρω δαντέλα... Άρχοντας: Πέρασε, άρχοντα Ευξίφιε, το δώρο σου ευπρόσδεκτο. Ευχαριστώ. Υπηρέτης: Ο Άρχοντας Βερόνικος, γιος του Χαρίδημου από την Άλωνα. Άρχοντας: Ω! Από τη μακρινή Άλωνα! Βερόνικος: Από την ορεινή, αλλά και τόσο υγιεινή Άλωνα. Άρχοντας: Πόσες μέρες ταξίδι χρειάστηκες, άρχοντα Βερόνικε; Βερόνικος: Μιάμιση μέρα να κατεβώ με τη μούλα μου και δύο θα χρειαστώ για ν ανεβώ. Άρχοντας: Τιμή μας έκανες, άρχοντα. Τι καλά μας φέρνεις; Βερόνικος: Ό,τι πιο πολύτιμο για την υγεία. Δεκαπέντε μπουκάλες μέλι. Γνήσιο, καθαρό, άβραστο και ανόθευτο, μέλι του θυμαριού και του πεύκου. Άρχοντας: (Λιμπίζεται) Μμμμ! Αρχοντοπούλα: Θαυμάσια! Αγαπώ πολύ το μέλι. Βερόνικος: Θα ξέρετε ίσως... ότι ο μεγάλος φιλόσοφος της αρχαιότητας, ο σπουδαίος Δημόκριτος είχε ζήσει πολλά χρόνια. Και ξέρετε γιατί; Γιατί έτρωγε κάθε μέρα μέλι! (Γυρίζει προς την αρχοντοπούλα) Αλλά εγώ σήμερα, δεν έφερα μόνο ένα υπέροχο στη γεύση και στο άρωμα μέλι. Εγώ σήμερα έφερα στην αρχοντοπούλα Αστάρτη κάτι ακόμα πιο πολύτιμο. Έφερα κηρήθρες με το μέλι τους και βασιλικό πολτό, για να την κρατά πάντα σε υγεία και να τρέφει την ομορφιά της. Αρχοντοπούλα: Σ ευχαριστώ, άρχοντα Βερόνικε! (Παίρνει τα δώρα και ο Βερόνικος κάθεται στη θέση του.) Υπηρέτης: Ο άρχοντας Χαρίδημος, γιος του Ξενοφάνη από τον Κόρνο. Χαρίδημος: Μεγάλε άρχοντα Αρχοντόπουλε. Χαιρετώ εσάς και την πανέμορφη κόρη σας. Άρχοντας: Καλωσόρισες στο σπιτικό μου. Χαρίδημος: Άρχοντα Αρχοντόπουλε, παρόλο που γνωρίζω ότι έχετε το δικό σας εργαστήρι κεραμικής, όπου φτιάχνετε τα δικά σας πιθάρια για το κρασί και το λάδι, τα δικά σας δοχεία για τις ελιές, τα χαλλούμια, τα παστά και όλα τα λοιπά, φέρνω για την ακριβή σας κόρη ένα ξεχωριστό βάζο, καμωμένο από πηλό της γης μου και

18 18 στολισμένο, όπως βλέπετε, με λουλούδια και πουλιά. Ένα κανάτι, που ταιριάζει σε μια όμορφη κοπέλα σαν την κόρη σας. Άρχοντας: (Το παίρνει) Ευχαριστώ, άρχοντα Χαρίδημε, το δώρο σου είναι πολύ ευπρόσδεκτο. (Το στρέφει στην κόρη του, που το παίρνει ενθουσιασμένη.) Αρχοντοπούλα: (Το περιεργάζεται απ όλες τις μεριές.) Ω, είναι υπέροχο! Μοιάζει σάμπως τα πουλιά να έχουν σκαρφαλώσει στα κλαδιά ενός δέντρου που είναι γεμάτο λουλούδια! Και ο πηλός είναι τόσο διαφορετικός από το δικό μας. Εμάς είναι άσπρος. Αυτός είναι κόκκινος. Εμάς τα δοχεία μας είναι απλά και χρησιμεύουν μόνο για να βάζουμε μέσα διάφορα πράγματα. Αυτό είναι σαν ένα βάζο με λουλούδια που δεν μαραίνονται ποτέ. Ω, ευχαριστώ, ευχαριστώ! Είναι αληθινά ένα ξεχωριστό δώρο. Χαρίδημος: Πραγματικά ιδιαίτερο και ξεχωριστό. Καμωμένο από τα ευλογημένα χέρια της μητέρας μου (Η αρχοντοπούλα συννεφιάζει λιγάκι). Ήταν μεγάλη τεχνίτρα η συχωρεμένη. Τη θυμάμαι πάντα με την ποδιά της λερωμένη και τα χέρια της βυθισμένα στον πηλό, μπροστά στον τροχό να τον γυρίζει και να δίνει σχήμα στις κούζες της κι ύστερα να τις πλουμίζει με περισσή αφοσίωση, περίσκεψη και τέχνη. Τραγουδούσε και πλούμιζε. Γι αυτό θαρρείς πως τα πουλιά θα κελαηδήσουν και τα λουλούδια πως θα δώσουν άρωμα, αν σκύψεις να τα μυρίσεις. (Η αρχοντοπούλα αγκαλιάζει το δοχείο, και μετά το αποθέτει δίπλα της.) Υπηρέτης: Ο άρχοντας Γεράσιμος, γιος του Συμεών από την Σκαρίνου. Γεράσιμος: Άρχοντα Αρχοντόπουλε, από την όμορφη Σκαρίνου φέρνω δώρα εκλεκτά. Ένα καντάρι χαρούπια όλο μέλι, να τρώτε εσείς και η πολυχρονεμένη να είναι κόρη σας, τις κρύες νύχτες του χειμώνα πλάι στο τζάκι και να ευφραίνεστε. Τρεις μπουκάλες εκλεκτό χαρουπόμελο, να βάζετε στα γλυκά και στα κουλούρια σας και στα ζεστά ροφήματά σας. Άρχοντας: Ευχαριστώ, άρχοντα Γεράσιμε. Γεράσιμος: Όμως! Το πιο σπουδαίο, το πιο ωραίο, το πιο ξεχωριστό και ταιριαστό για μια όμορφη νέα σαν την κόρη σας... φέρνω μια κρέμα, καμωμένη από τα κουκούτσια του χαρουπιού, που κάνει το πρόσωπο μιας όμορφης κοπέλας ακόμη πιο όμορφο, το κρατά λείο και δροσερό και το κάνει να λάμπει σαν αστέρι στην ξαστεριά. Αρχοντοπούλα: (Πετιέται και παίρνει στα χέρια της ενθουσιασμένη το βάζο. Το ανοίγει, το μυρίζεται) Ω, είναι υπέροχο, υπέροχο! (Τη δοκιμάζει πάνω στο χέρι της.) Μοσχοβολά τόσο όμορφα και έχει μια τόσο απαλή υφή! Ευχαριστώ, άρχοντα Γεράσιμε. Ευχαριστώ. (Επιστρέφει στη θέση της και ο Γεράσιμος παίρνει τη δική του.) Υπηρέτης: Ο άρχοντας Σέργιος, γιος του Πολύκλειτου από τα Λεύκαρα. Σέργιος: Αγαπητέ μου άρχοντα Αρχοντόπουλε. Πολλές φορές παράγγειλες στον πατέρα μου κεντητά του χωριού μου, που κέντησαν με περισσό ζήλο οι άξιες κεντήστρες που έχουμε στη δούλεψή μας. Και άλλες τόσες ήρθα εγώ ο ίδιος να σου φέρω τις παραγγελιές σου. Ξέρω τι ακριβώς περιλαμβάνει η προίκα της κόρης σου από τα λογής λογιών κεντητά που φτιάχνουν οι γυναίκες του χωριού μου. Όμως, σαν αυτό!... (Ξεδιπλώνει ένα θαυμάσιο τραπεζομάντιλο, η αρχοντοπούλα και ο πατέρας της πάνε κοντά και το θαυμάζουν.) Είναι ποταμός. (Απευθυνόμενος στην κοπέλα) Για δες! Πρόσεξε ένα ένα όλα τα κομματάκια. Πες μου, βρίσκεις κανένα να είναι ίδιο με το άλλο; Αρχοντοπούλα: Έχεις δίκιο! Καθένα είναι ξεχωριστό. Διαφορετικό από τα άλλα. (Το γυρίζει από την ανάποδη) Και πόσο όμορφα κεντημένο! Δεν ξεχωρίζεις την καλή από την ανάποδη. Ούτε μια στραβή βελονιά. Θαρρείς και δεν άγγιξαν χέρια ανθρώπων. Ω, σ ευχαριστώ, άρχοντα Σέργιε. Σ ευχαριστώ! Σέργιος: Πολυχρονεμένη να είσαι, κοπέλα μου, και... στις χαρές σου! Υπηρέτης: Ο άρχοντας Πάτροκλος, γιος του Χαρίτωνα και πάλι από τα Λεύκαρα.

19 19 Πάτροκλος: Άρχοντα Αρχοντόπουλε, χρόνους πολλούς να ζείτε, εσύ και η πανέμορφη κόρη σου. Ο αγαπητός μου άρχοντας Σέργιος έφερε και ξεδίπλωσε μπροστά σας ένα πανέμορφο είναι η αλήθεια τραπεζομάντιλο. Ένα κέντημα από τα πιο ωραία και ακριβά που κεντιούνται στο χωριό μας. Θα μπορούσα κι εγώ να σας φέρω κάτι ακόμα πιο όμορφο και πιο ακριβό. Όμως εγώ προτίμησα να φέρω όχι κάτι που θα στολίσει το σπίτι ή το τραπέζι σας, παρά κάτι (βγάζει και δείχνει δύο πανέμορφα σκουλαρίκια) που θα στολίσει μια όμορφη κοπέλα και να την κάνει ακόμα ομορφότερη. Αρχοντοπούλα: (Πετιέται ενθουσιασμένη) Ω! Άρχοντα Πάτροκλε! Τι θαυμάσια που είναι! Πόσο υπέροχα! Πάτροκλος: Είναι τριφουρένα, ωραία μου. Αυτή την τέχνη, φερμένη από τα Γιάννενα, την ξέρουν μόνο οι κάτοικοι του χωριού μου. Κι αυτά εδώ τα έχει δουλέψει ο καλύτερος κοσμηματοποιός όλης της χώρας. Δε θα βρεις άλλα σαν κι αυτά. Είναι ειδική παραγγελία και μάλιστα με τη συμφωνία ότι δε θα φτιάξει άλλα ίδια με αυτά. Θα τα έχεις μόνο εσύ. Θα τα φοράς και θα ξεχωρίζεις! Αρχοντοπούλα: Ε, τότε, αξίζει να βγάλω τα βαφτιστικά μου, που τα φοράω δεκαεννιά ολόκληρα χρόνια και να βάλω αυτά Πάτροκλος: Και δε θα θέλεις να τα βγάλεις ποτέ. Αρχοντοπούλα: Σ ευχαριστώ, άρχοντα Πάτροκλε! Σ ευχαριστώ πάρα πολύ. (Επιστρέφει στη θέση της, κρατώντας στα δυο της χέρια το πολύτιμο κουτί, κάθεται και χτυπά τα χέρια. Εμφανίζεται η παραμάνα μ ένα καθρέφτη. Η Αρχοντοπούλα βγάζει τα σκουλαρίκια από τα αυτιά της και τα δίνει στην παραμάνα. Εκείνη τη βοηθά να φορέσει τα καινούρια.) Παραμάνα: Τι όμορφη που είσαι, κυρά μου! Τι όμορφα που σου πάνε αυτά τα σκουλαρίκια! Κάνουν το λαιμό σου να φαίνεται ακόμα πιο όμορφος. (Και μόνη της) Αχ, το παιδάκι μου! Έπαψε πια να είναι παιδί. Έχει δίκιο ο πατέρας της να θέλει να την παντρέψει. Αλλά εγώ τι θα γίνω εγώ δίχως εκείνην; Δίχως το παιδάκι μου, δίχως τη θυγατέρα μου... Κι ας με μαλώνει κι ας μου θυμώνει Εγώ ξέρω ότι μ αγαπά. Κι αν δε μ αγαπά όσο εγώ εκείνην, η δικιά μου αγάπη φτάνει και για τις δυο... Υπηρέτης: Ο άρχοντας Άνθιμος, γιος του Ευέλθοντα, από τη μακρινή Λυσό. (Εμφανίζεται ένας γάιδαρος. Ο Άρχοντας τρομάζει, η Αρχοντοπούλα ενοχλείται.) Άρχοντας: Τι είναι αυτό! Ένας γάιδαρος μέσα στο σπίτι μου! Ένας γάιδαρος μέσα στ αρχοντικό μου! Άνθιμος: (Πετιέται μπροστά τους, ενώ ήταν κρυμμένος πίσω από το γάιδαρο.) Καλήν εσπέραν, άρχοντα Αρχοντόπουλε! Καλήν εσπέραν, αρχοντοπούλα Αστάρτη. Καλήν εσπέραν άρχοντες καλεσμένοι. Καλήν εσπέραν, κύριες, κύριοι και παιδιά! (Όλοι απαντούν στο χαιρετισμό του. Ήρθα από τη μακρινή Λυσό, πιο πέρα κι απ την Πάφο, για να σας φέρω... Άρχοντας: Έναν... γάιδαρο! Άνθιμος: Α! Αυτός ο γάιδαρος! (Τραγουδιστά) Αυτός ο γάρος, αυτός ο γάρος είν ευεργέτης μου μεγάλος. Με κράτησε στην πλάτη του τρεις ολόκληρες μέρες! Με ταξίδεψε από όρη κι από λαγκαδιές, με πέρασε από γεφύρια, που κάτω τους περνούσαν νερά φουσκωμένα. Διασχίσαμε δάση από πεύκα και βαλανιδιές Άρχοντας: Και τι θέλεις τώρα! Να τον βάλω μέσα στο σπίτι μου, να του δώσω και κρεβάτι να κοιμηθεί; Μήπως...να τον σκεπάσω με τ ακριβά μου παπλώματα; Άνθιμος: (Συνεχίζει ατάραχος) Και, όπως βλέπετε, είναι και φορτωμένος! Ξέρετε τι κουβαλά; Όχι, βέβαια! Δεν μπορείτε να το μαντέψετε. Κουβαλά σκουλήκια! (Τραγουδά: «σκουλουκούιν, σκουλουκούιν πού πάεις χωρίς βρακούιν» Παίρνει ένα κουτί από το φορτίο του γαϊδάρου, το ανοίγει και το περιφέρει.) Τώρα, ποιος θέλει να

20 20 του δώσω; Φοβάστε τα σκουληκάκια, ε; Γιατί τα φοβάστε; Τα σκουληκάκια δε δαγκώνουν! Ούτε τσιμπούν ούτε κέρατα έχουν μόνο είναι τρυφερά και μαλακά κι άμα τα πάρεις τη φούχτα σου, τα νιώθεις να τη γαργαλούν απαλά. Δεν τα φοβάστε; Τα σιχαίνεστε; Γιατί, καλέ μου! Επειδή είναι μέσα στο χώμα; Και τι έχει το χώμα; Είναι βρώμικο; Ε, άμα πλυθούμε, φεύγουν όλα. Εμένα τα σκουληκάκια μου είναι αφράτα και παχουλά, μα πολύ παχουλά, και δεν είναι μέσα στο χώμα, είναι πάνω στα φύλλα. (Παίρνει ένα φύλλο) Βλέπετε πόσο ομορφούλικα είναι; Αυτά λοιπόν τα μικρά μικρά, μικρούλικα σκουληκάκια, τρώνε με τόση όρεξη το πράσινο φύλλο... το δαγκώνουν και του κόβουν κομματάκια έτσι, που στο τέλος δε θ αφήσουν παρά μόνο το κοτσανάκι του Έτσι, τρώγοντας και καταβροχθίζοντας, θα μεγαλώσουν και θα γίνουν να! Χοντρά, όσο το δάχτυλό μου. Αλλά τότε δε θα είναι πια (τραγουδιστά) σκούλουκούι, σκουλουκούι αλλά θα γίνει το καθένα μια υπέροχη, πανέμορφη, παχουλή κάμπια, έτοιμη να κρυφτεί μέσα στο κουκούλι της και από κει να βγει μια πεντάμορφη... πεταλούδα! Τώρα λοιπόν, παιδιά, ξέρετε τι έχω μέσα στα κουτάκια μου; Για πείτε μου! Μεταξοσκώληκες! Πολύ σωστά! Αυτά τα σκουληκάκια, όταν γίνουν κάμπιες, αρχίζουν να βγάζουν ένα υγρό, που μετατρέπεται σε μια υπέροχη, μεταξωτή κλωστή (βγάζει μια μεταξωτή κλωστή και την περνάει απ τα χείλη του) και μ αυτήν τυλίγονται, τυλίγονται, ώσπου ολόκληρο το σώμα τους κρύβεται μέσα της και πια δε βλέπεις, παρά μόνο το κουκούλι. Όταν έρθει ο καιρός, αυτά τα κουκούλια τα απλώνουμε στον ήλιο, για να ψοφήσει η κάμπια και να μην προλάβει να μεταμορφωθεί σε πεταλούδα. Γιατί, αν προλάβει και γίνει πεταλούδα, θα βγει και θα πετάξει. Ελεύθερη και όμορφη. Αλλά τότε, θα έχει τρυπήσει το κουκούλι και πια θα είναι άχρηστο. Γιατί αν κοπεί η κλωστή που το περιβάλλει, δε θα μπορεί να γίνει νήμα, για να υφανθεί στον αργαλειό. Άρχοντας: (Ενοχλημένος) Μα... τι γίνεται τέλος πάντων; Ήρθες εδώ, για να μας κάνεις μάθημα; Ή μήπως θέλεις να ταΐσουμε τα σκουληκάκια σου και να τα κάνουμε κάμπιες; Άνθιμος: Όοοοχι! Τα σκουληκάκια δεν τα έφερα για σας! Τα έφερα για τα παιδιά. Όσα παιδιά θέλουν, μπορούν να πάρουν φεύγοντας... Άρχοντας: (Εξοργισμένος, έτοιμος να σηκωθεί να τον κυνηγήσει.) Γι αυτό ήρθες δηλαδή; Άνθιμος: Ναι, γιατί ξέρω ότι τα παιδιά αγαπούν τους μεταξοσκώληκες και άμα τους ταΐσουν και τους φροντίσουν, θα μπορούν την άλλη χρονιά να δώσουν σπόρο ή μικρά σκουληκάκια και στους φίλους τους ή να τα πάνε στο σχολείο τους Άρχοντας: (Που έχει χάσει την υπομονή του, ανασηκώνεται επιθετικά.) Και τι με νοιάζει εμένα!.. Ήρθες εδώ, για να φέρεις δώρα στους άλλους; Και πάρε το βρωμογάιδαρό σου από δω! Άνθιμος: Αυτός ο βρωμογάιδαρος, όπως σας είπα Άρχοντας: Ναι, ναι, μας τα είπες, δεν είναι ανάγκη να μας τα ξαναπείς. (Του κάνει νεύμα να βγάλει το γάιδαρο, ο γάιδαρος γκαρίζει, εκείνος ξαφνιάζεται και θυμώνει ακόμα πιο πολύ. Έξαλλος) Έξω, έξω! Εσύ κι ο γάιδαρός σου. Παλιοπάφιτε! Χωριάτη! Που τόλμησες και ήρθες στο αρχοντικό μου Άνθιμος: Βλέπεις! Ο γάιδαρός μου έχει ευαισθησίες. Του είπες να βγει και προσβάλθηκε. Για ζήτα του συγγνώμη! Άρχοντας: Συγγνώμη, εγώ; Από το γάιδαρό σου; (Ορμά κατά πάνω του.) Έξω από δω. Έξω! (Αρχίζει να τον κυνηγά) Άνθιμος: Περίμενε, βρε άνθρωπέ μου, περίμενε! Δε σου έδωσα ακόμα το δώρο μου! Άρχοντας: Δε θέλω το δώρο σου. Ούτε τα μούτρα σου. Ούτε τα καλά σου. Που ήρθες εδώ να μας περιπαίξεις