ΘΕΜΑ: «Συνταγματικές Εγγυήσεις Σύλληψης και Προσωρινής Κράτησης»

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ: ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ ΘΕΜΑ: «Συνταγματικές Εγγυήσεις Σύλληψης και Προσωρινής Κράτησης» ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Δημητρόπυολος Ανδρέας ΦΟΙΤΉΤΡΙΑ: Πολυμεροπούλου Ασπασία Α.Μ.: ΑΘΗΝΑ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α) Το «Θέμα» Εισαγωγικό Σημείωμα σελ. 2 Ι) ΣΥΛΛΗΨΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΚΡΑΤΗΣΗ i) Ιστορική Αναδρομή..σελ. 3 Ιι) Έννοια και έκταση του ατομικού δικαιώματος...σελ. 4 ΙΙ) Η ΣΥΛΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΥ Α) Τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις..σελ. 8 ι) Δικαστικό Ένταλμα.σελ ιι) Αυτόφωρο έγκλημα...σελ. ιιι) Προσαγωγή στον Εισαγγελέα..σελ

3 15 16 ιv) Ενέργειες Εισαγγελέα σελ. v) Ενέργειες Ανακριτή..σελ. ΙΙΙ) Η ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΚΡΑΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΥ 19 α) Τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις..σελ. β) Δικονομική μεταχείριση κρατουμένου...σελ ι) Δικαίωμα προσφυγής..σελ. ιι) Δικαίωμα αίτησης άρσης της προσωρινής κράτησης.σελ. γ) Διάρκεια της προσωρινής κράτησης...σελ. δ) Συρροή εγκλημάτων...σελ. Ι) Μεταχείριση του συλληφθέντος ( ή προσωρινά κρατουμένου).σελ. 33 ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Α) Προσωρινή κράτηση για χρέη προς το Δημόσιο...σελ

4 Β) Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης...σελ. 40 Συμπερασματική Θεώρηση σελ. 43 Τέλος Εργασίας Περίληψη σελ. 44 Βιβλιογραφία- Αρθρογραφία- Νομολογία.σελ. 45 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ Α.Κ. =Αστικός Κώδικας Α.Π. = Άρειος Πάγος Αρ. =αριθμός Αρμ. =Αρμενόπουλος, νομικό περιοδικό. Βλ. =Βλέπε Δ = «Δίκη», νομικό περιοδικό Δ.Σ.Α.Π.Δ. =Διεθνές Σύμφωνο «για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα». Ε.Ε.Α.Ν. =Εφημερίς Ελληνικής και Αλλοδαπής Νομολογίας, νομικό περιοδικό. Επ. =επόμενα Εφ. =εφετείο Ε.Σ.Δ.Α. =Ευρωπαϊκή «Σύμβασις δια την προάσπισιν των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών» Κ.Π.Δ. =Κώδικας ποινικής δικονομίας. Κ.Πολ.Δ. =Κώδικας Πολιτικής δικονομίας. Ν. =Νόμος ΝοΒ. =Νομικό βήμα, νομικό περιοδικό. παρ. =παράγραφος. Π.Κ. =Ποινικός Κώδικας. Πλημμ. =Πλημμελειοδικείο. Ποιν.Χρον. = Ποινικά Χρονικά Σ. =Σύνταγμα του 1975 Σ.τ.Ε. =Συμβούλιο της Επικρατείας. Υπερ.. = «Υπεράσπιση», νομικό περιοδικό - 4 -

5 Το θέμα Εισαγωγικό Σημείωμα Ολοκληρωμένος άνθρωπος μπορεί να είναι μόνο ο ελεύθερος άνθρωπος. Το Σύνταγμα ως ρυθμιστής της σύνολης έννομης τάξης προστατεύει όλες εκείνες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής και αξίας, οι οποίες είναι απαραίτητες και αναγκαίες προκειμένου να εξασφαλιστεί η ίδια η υπόσταση του ατόμου και να επιτευχθεί η ολοκλήρωση της αναπτύξεως του μέσα στα πλαίσια ενός συνταγματικού και δημοκρατικού κράτους. Η προσωπική ελευθερία ως άμεση ελευθερία του ατόμου έχει τρεις κυρίως πλευρές: την απαγόρευση της δουλείας και ειλωτείας, την προσωπική ασφάλεια και την ελευθερία κινήσεως και εγκαταστάσεως. Η δεύτερη πλευρά είναι η πραγματική απόλαυση του status libertatis, οριζόμενη ως η ελευθερία από αυθαίρετη σύλληψη η κράτηση, που αποτελεί και την προσωπική ασφάλεια υπό στενή έννοια καθώς και τις εγγυήσεις που αφορούν την άσκηση της ποινικής κατηγορίας, την εκδίκαση, την επιβολή και την έκτιση της ποινής. Η παρούσα εργασία επικεντρώνεται στις συνταγματικές εγγυήσεις της προσωρινής κράτησης και σύλληψης, όπως περαιτέρω εξειδικεύονται στους κοινούς νόμους. Είναι δε γνωστό ότι το Συνταγματικό Δίκαιο αποτελεί τον ευρύτατο δικαϊκό εκείνο χώρο που κινούνται τα δικονομικά δίκαια, μετουσιώνοντας σε πράξη και κατοχυρώνοντας τους ελεύθερους θεσμούς του δημοκρατικού πολιτεύματος. Αναλύοντας λοιπόν ειδικότερα ζητήματα που αφορούν τις τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις επιβολής των ανωτέρω επαχθών ανακριτικών πράξεων, η ύπαρξη των οποίων κατοχυρώνει τον συλληφθέντα ή προσωρινά κρατούμενο έναντι των αυθαίρετων κρίσεων της κρατικής εξουσίας. Ιδιαίτερης μνείας χρήζουν οι δικονομικές δυνατότητες του συλληφθέντος, ήτοι το αναγνωριζόμενο δικαίωμα προσφυγής και η - 5 -

6 δυνατότητα υποβολής αίτησης άρσης της προσωρινής κράτησης, ενώ αναφορά γίνεται και ως προς τη μεταχείριση του συλληφθέντος και κρατουμένου υπό το πρίσμα των διατάξεων που κατοχυρώνουν το τεκμήριο της αθωότητας. Σύντομη αναφορά παρατίθεται σε σχέση με το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης λόγω της πρόσφατης εισαγωγής του στον Ευρωπαϊκό χώρο. Εν τέλει αναφέρεται διεξοδικά το ζήτημα της συνταγματικότητας ή μη των διατάξεων του Κ.Ε.Δ.Ε. για χρέη προς το Δημόσιο, πριν τη συστηματική ένταξη και κωδικοποίηση των διοικητικών διαφορών ουσίας με το νόμο 2717/1999. I. ΣΥΛΛΗΨΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΚΡΑΤΗΣΗ I. Ιστορική Αναδρομή. Η αυθαίρετη σύλληψη και κράτηση τυποποιήθηκε για πρώτη φορά στη ρήτρα 39 του αγγλικού Μεγάλου χάρτη των ελευθεριών (Magna Charta Libertatum) του 1215 καθώς και σε μεταγενέστερους αγγλικούς νόμους (Petition of Rights του 1628, Hobeys Corpus Act του 1940). 1 Ειδικές εγγυήσεις προβλέπονται και στον Αγγλικό Corpus Act του 1879, (όπως τροποποιήθηκε ιδίως το 1862), ενώ στην Ηπειρωτική Ευρώπη λεπτομερείς σχετικές διατάξεις περιείχε το πρώτο γαλλικό σύνταγμα και αργότερα τα υπόλοιπα συντάγματα των ηπειρωτικών κρατών, όπως του Βελγίου (1831). 2 Στην Ελλάδα υποτυπώδεις διατάξεις περιείχαν τα δύο πρώτα επαναστατικά συντάγματα του 1822 και του 1823, ενώ στο σύνταγμα της Τροιζήνας του 1827, υπήρχαν λεπτομερείς διατάξεις προστατευτικές της προσωπικής ασφάλειας. 3 Τα μεταγενέστερα Συντάγματα κατοχυρώνουν διεξοδικότερα και συστηματικότερα την προστασία της προσωπικής ασφάλειας, για να καταλήξει να λάβουν τα άρθρα 5 3 εδ.2 και το άρθρο 6 του Συντάγματος τη μορφή που έχουν σήμερα, καθορίζοντας τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία για τη σύλληψη και την προσωπική κράτηση, προασπίζοντας και συνταγματικά τις ελευθερίες και τα δικαιώματα κάθε ανθρώπου. Στο επίπεδο του διεθνούς δικαίου, χαρακτηριστική είναι η προστασία πού προβλέπεται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου που κυρώθηκε 1 Δαγτόγλου Π.Δ. «Συνταγματικό δίκαιο,ατομικά Δικαιώματα»,τόμος Α, εκδ. Αντ.Ν.Σάκουλα, Αθήνα- Κομοτηνή,1991,σελ Μάνεσης Αριστόβουλος, «Συνταγματικά δικαιώματα, ατομικές ελευθερίες», εκδ. Σάκουλα, Θεσσαλονίκη. σελ Οπ.π., σελ

7 με το ν.δ.53/1974. Σταθμό αποτελεί το άρθρο 5, όπου ορίζεται ότι «ουδείς συλλαμβάνεται ή φυλακίζεται χωρίς ειδικά αιτιολογημένο δικαστικό ένταλμα», ενώ κατοχυρώνεται και το δικαίωμα πληροφόρησης σχετικά με τη σύλληψή του, καθώς και της εις βάρος του εν γένει διαδικασίας. Επιπλέον κατοχυρώνεται η υποχρέωση προσαγωγής του όσο το δυνατόν συντομότερο ενώπιον δικαστή καθώς και η υποχρέωση προσδιορισμού σύντομης δικασίμου. Εν τέλει κατοχυρώνεται και το δικαίωμα προσφυγής του ενώπιον δικαστηρίου. 4 Ανάλογες διατάξεις περιέχονται και στο Διεθνές Σύμφωνο του Ο.Η.Ε. περί ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων (άρθρα 9 και 14 3) 5. II. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΤΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ Η προσωπική ασφάλεια είναι μια ειδικότερη μορφή της εν γένει προσωπικής ελευθερίας αναγκαία συνέπεια της οποίας είναι η απαγόρευση της φυλάκισης. Η προσωπική ασφάλεια συνίσταται ακριβώς στην προστασία από αυθαίρετες διώξεις, προσβολές και στερήσεις της προσωπικής (φυσικής σωματικής) ελευθερίας εκ μέρους κρατικών οργάνων. 6 Το περιεχόμενο της πρώτης φάσεως της προσωπικής ασφάλειας ορίζεται κυρίως ως η ελευθερία από καταδίωξη, σύλληψη, φυλάκιση και άλλους περιορισμούς της φυσικής ελευθερίας. 7 (άρθρο 5 παρ. 3 σε συνδυασμό με το άρθρο 6 παρ. 1). Ο συντακτικός νομοθέτης θέτει γενικότερο απαγορευτικό κανόνα που συνίσταται στη απαγόρευση οποιουδήποτε φυσικού, σωματικού περιορισμού του ατόμου, οριοθετώντας και αναλύοντας τα τρία μερικότερα στάδια μίας ενιαίας διαδικασίας που οδηγούν στη στέρηση της ελευθερίας του ατόμου κατά τα οποία προηγείται η καταδίωξη, έπεται η σύλληψη και ακολουθεί η φυλάκιση 8. «Καταδίωξη» είναι η αναζήτηση προσώπου από κρατικά όργανα με σκοπό τη σύλληψή του. Συνεπώς η καταδίωξη αποτελείται από ενέργειες των κρατικών οργάνων, των οποίων άμεσος σκοπός ορίζεται ο εντοπισμός συγκεκριμένου προσώπου και 4 Οπ.π., 5 Δαγτόγλου Π.Δ, Ο.Π.Π., σελ Δημητρόπουλος Ανδρέας, «Συνταγματικά Δικαιώματα», Παραδόσεις Συνταγματικού Δικαίου, τόμος ΙΙΙ,Ι έκδοση, Αθήνα Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ Δημητρόπουλος Ανδρέας, ΟΠ.Π., σελ

8 απώτερος η σύλληψη του δράστη 9. Στην περίπτωση όμως που σκοπός της καταδίωξης δεν είναι η σύλληψη, πρόκειται απλά για αναζήτηση. 10 Η καταδίωξη πρέπει να διακρίνεται από την ποινική δίωξη. ( Άρθρα 27 επ. Κ. Ποιν. Δ.). «Σύλληψη» είναι η υποβολή προσώπου στη φυσική εξουσία κρατικών οργάνων με σκοπό ή αποτέλεσμα την (προσωρινή έστω) στέρηση της ελευθερίας του. Στην έννοια αυτή της συλλήψεως υπάγεται και η βίαιη προσαγωγή στο δικαστήριο του κατηγορουμένου ( Άρθρα 272, 340 παρ.2, 346 Κ. Ποιν.Δ.) ή μάρτυρα ( Άρθρα 229, 331 παρ.4, 357 παρ.1 κ.ποιν.δ.). Χαρακτηριστικό γνώρισμα της έννοιας της συλλήψεως είναι το αποτέλεσμά της, το οποίο έγκειται στη στέρηση και όχι στον απλό περιορισμό της ελευθερίας του συλλαμβανόμενου. Η εκτεθείσα άποψη συνεπάγεται ότι απλοί περιορισμοί της ελευθερίας κίνησης δεν συνιστούν σύλληψη, διότι αντικειμενικά δεν συνεπάγονται στέρηση της ελευθερίας. 11 Δεν αποτελεί κατά συνέπεια σύλληψη και άρα ούτε περιορισμό της προσωπικής ασφάλειας αλλά περιορισμό της ελευθερίας κινήσεως, το σταμάτημα ύποπτου πεζού ή οχήματος από αστυνομικό όργανο για τον έλεγχο της ταυτότητας (ή νηφαλιότητας του οδηγού) ή τον έλεγχο της άδειας κυκλοφορίας του οχήματος. 12 Προβληματική τυγχάνει η περίπτωση προσαγωγής στο αστυνομικό τμήμα, προς διαπίστωση των στοιχείων, του ελεγχόμενου σε περίπτωση όπου δεν έχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν την ταυτότητά του, ή δημιουργούνται υπόνοιες τέλεσης κάποιου αδικήματος. Και στην ανωτέρω περίπτωση εφόσον ο ελεγχόμενος αφήνεται ελεύθερος μόλις περατωθεί ή εντός εύλογου χρόνου ο έλεγχος, δε θεωρείται σύλληψη. 13 «Φυλάκιση» είναι η κράτηση προσώπου, ο εγκλεισμός του σε χώρο φρουρούμενο από κρατικά όργανα. 14 Σ αυτήν την ευρεία έννοια υπάγεται κάθε μορφής στέρηση της φυσικής ελευθερίας είτε στο πλαίσιο της εκτίσεως στερητικής της ελευθερίας ποινής του κοινού ή του στρατιωτικού ποινικού δικαίου (κάθειρξη, φυλάκιση, περιορισμός εντός σωφρονιστικού καταστήματος, περιορισμός εντός ψυχιατρικού καταστήματος, κράτηση).(άρθρο 51 επ. Π.Κ.), είτε στο πλαίσιο της (κοινής ή στρατιωτικής) ποινικής προδικασίας (Άρθρο 275 επ. Κ. Ποιν.Δ.) (προφυλάκιση, που μετά τον ν. 1128/1981 ονομάζεται «προσωρινή κράτηση»), είτε στο πλαίσιο του διοικητικού καταναγκασμού ή της αναγκαστικής εκτελέσεως (προσωπική κράτηση) (Άρθρα 63 επ. Κ.Ε.Δ.Ε. και 1047 επ. Κ. Ποιν.Δ.) είτε στο 9 ΟΠ.Π., 10 Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ Δημητρόπουλος Ανδρέας, ΟΠ.Π., σελ Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ. 231, Δημητρόπουλος Ανδρέας, ΟΠ.Π., σελ ΟΠ.Π. 14 Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ. 231, Δημητρόπουλος Ανδρέας, ΟΠ.Π., σελ

9 πλαίσιο διοικητικών μέτρων για την προστασία της δημόσιας υγείας από μεταδοτικά νοσήματα ή της δημόσιας ασφάλειας από επικίνδυνους παράφρονες. 15 Στέρηση της φυσικής ελευθερίας (και όχι απλός περιορισμό), άρα «φυλάκιση» (κράτηση) υπό ευρεία έννοια, αποτελούν και η κράτηση κατ οίκον και η εκτόπιση. Εν αντιθέσει προς τη στέρηση ο απλός περιορισμός της προσωπικής ελευθερίας π.χ. η απαγόρευση διαμονής σε μία ορισμένη περιοχή (Άρθρο 73 Π.Κ.), δεν αποτελεί «φυλάκιση» και δεν ανάγεται στην «προσωπική ασφάλεια», αλλά στη ελευθερία κινήσεως και εγκαταστάσεως. 16 Πρέπει να τονιστεί ότι προσωπική ασφάλεια δεν νοείται μόνο στο πλαίσιο της ποινικής, αλλά και της διοικητικής διαδικασίας. Το Σύνταγμα δεν προβαίνει σε κάποια διάκριση μεταξύ της ποινικής και της διοικητικής διαδικασίας,όσον αφορά την προσωπική ασφάλεια καθώς και την συνταγματική επιταγή του δικαστικού εντάλματος και του ανώτατου ορίου προσωρινής κράτησης, γεγονός το οποίο απαγορεύει οποιαδήποτε παρέμβαση και διάκριση του ερμηνευτή ή εφαρμοστή που συνεπάγεται τη συρρίκνωση του ανωτέρω δικαιώματος. Φορείς του δικαιώματος είναι, από τη φύση των πραγμάτων μόνο φυσικά πρόσωπα, χωρίς όμως διάκριση λόγω ιθαγένειας. 17 Όπως εξάλλου διακηρύσσει ρητώς και το άρθρο 5 παρ. 3 «πάντες οι ευρισκόμενοι εντός της ελληνικής επικράτειας απολαύουν απολύτου προστασίας της ελευθερίας των», αναφερόμενο σε κάθε άνθρωπο που βρίσκεται στην Ελλάδα, είτε Έλληνα πολίτη είτε αλλοδαπό. 18 «Πάν πρόσωπο» προσθέτει και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων που ισχύει ως εσωτερικό δίκαιο βάση του κυρωτικού ν.δ. 53/1974. Επομένως οι ανωτέρω διατάξεις ισχύουν και ως προς τους στρατιωτικούς εφαρμόζοντας τις διατάξεις της Στρατ. Ποιν. Δικονομίας υπό το πρίσμα των συνταγματικών διατάξεων. Η συνταγματική κατοχύρωση της προσωπικής ελευθερίας δεν αναπτύσσει τριτενέργεια. Αφορά αντιθέτως μόνο τις σχέσεις ιδιωτών και κρατικής εξουσίας. 19 Προστασία της προσωπικής ελευθερίας από προσβολές άλλων ιδιωτών παρέχει το ποινικό δίκαιο με τις διατάξεις που τιμωρούν τα εγκλήματα κατά της προσωπικής ελευθερίας. (Άρθρο 322 επ. Π.Κ.). Αντίθετη άποψη διατυπώνει ο Δημητρόπουλος Ανδρέας θεωρώντας ότι η προσωπική ελευθερία τριτενεργεί λόγω της απολυτοποίησής της ως αμυντικό δικαίωμα Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ ΟΠ.Π. 17 Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ Μάνεσης Αριστ., ΟΠ.Π., σελ Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ Δημητρόπουλος Ανδρέας, ΟΠ.Π., σελ

10 Ενώ η εν γένει προσωπική ελευθερία κηρύσσεται «απαραβίαστη», η ελευθερία από καταδίωξη, σύλληψη, φυλάκιση ή άλλο περιορισμό υπάγεται σε «επιφύλαξη νόμου» ( άρθρο 5 παρ. 3 Συντ.). Ο νόμος δηλαδή (αλλά και μόνο ο νόμος, συμπεριλαμβανομένων πάντως και των απλώς ουσιαστικών νόμων, των κανονιστικών δηλαδή πράξεων της διοικήσεως) μπορεί να προβλέπει περιπτώσεις και όρους επιτρεπομένης καταδιώξεως, συλλήψεως, φυλακίσεως ή άλλου περιορισμού της προσωπικής ασφάλειας. 21 Ο νομοθέτης όμως δεν είναι ελεύθερος να θεσπίσει όσους και όποιους θέλει περιορισμούς της προσωπικής ελευθερίας, αλλά περιορίζεται με τη σειρά του από τρεις πηγές. α) Το απαραβίαστο του πυρήνα της προσωπικής ελευθερίας : ο νόμος δεν μπορεί να δώσει απεριόριστες ή έστω ευρύτατες εξουσίες στη διοίκηση να συλλαμβάνει και να κρατεί κατά βούληση, γιατί αυτό θα οδηγούσε στη ουσιαστική άρση του ατομικού δικαιώματος και την εγκαθίδρυση αστυνομικού κράτους. Οι τιθέμενοι εκ του Συντάγματος περιορισμοί δεν πρέπει στην ειδικότερη εμφάνισή τους να φτάνουν έως την αναίρεση της ουσίας του δικαιώματος, αποτελώντας άκρατο και μη θεμιτό ανταγωνισμό. 22 β) Το ίδιο το Σύνταγμα ορίζει ρητώς στο άρθρο 6 τις κύριες προϋποθέσεις της συλλήψεως και τη βασική δικαιοδοσία και την ανώτατη διάρκεια της προσωρινής κρατήσεως. Οι διατάξεις αυτές χαράζουν όρια στους περιορισμούς της προσωπικής ασφάλειας που μπορεί να εισαγάγει ο νομοθέτης και αφορούν οποιαδήποτε (όχι μόνο στο πλαίσιο του ποινικού δικαίου) σύλληψη και κράτηση. Επίσης, ενώ ο νομοθέτης μπορεί,ελευθέρα κατ αρχήν να προβλέψει τον κολασμό αξιόποινων πράξεων με στερητικές της ελευθερίας ποινές,το Σύνταγμα απαγορεύει τον αναδρομικό ποινικό νόμο (άρθρο 7 παρ.1) και αναθέτει την επιμέτρηση των ποινών σε δικαστήρια (άρθρο 96 παρ.1), των οποίων η αρμοδιότητα ορίζεται από τον νόμο γενικά και όχι ad hoc n ad personam (άρθρο 8). Από τα ανωτέρω συνταγματικά όρια των νομοθετικών περιορισμών τα περιεχόμενα στα άρθρα 6,7 παρ. 1 και 8 μπορούν να ανασταλούν κατά το άρθρο 48 Συντάγματος. γ) Ο νομοθέτης περιορίζεται επίσης από τους ισχύοντες στην Ελλάδα κανόνες του διεθνούς δικαίου, ιδίως την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου της οποίας όμως οι σχετικές διατάξεις (άρθρο 5) επιτρέπουν περιορισμούς εντονότερους από εκείνους του Συντάγματος (άρθρα 9 και 10 ΔΣΔΠΔ) και επομένως δεν έχουν άμεση πρακτική σημασία. Από την άλλη πλευρά, η περιεχόμενη στο άρθρο 1 του Τετάρτου Πρωτοκόλλου και στο άρθρο 11 του Διεθνούς Συμφώνου 21 Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ

11 ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων απαγόρευσης της στερήσεως της ελευθερίας λόγω αδυναμίας δεσμεύουν τον εκπληρώσεως συμβατικής υποχρεώσεως ( άρθρο 11 ΔΣΑΠΔ) δεν υπογραφεί από την Ελλάδα. νομοθέτη, γιατί οι διεθνείς αυτές συμβάσεις δεν έχουν ακόμη II. Η σύλληψη του κατηγορουμένου Ο κατηγορούμενος είναι δυνατόν να συλλαμβάνεται με σκοπό ή αποτέλεσμα (προσωρινή έστω) στέρηση της ελευθερίας του είτε με ειδικά και εμπεριστατωμένα αιτιολογημένο δικαστικό ένταλμα, είτε όταν πρόκειται για αυτόφωρο έγκλημα. 25 Η σοβαρότητα της ανακριτικής αυτής πράξης, προϋποθέτει εύλογα ότι ορισμένες βασικές εγγυήσεις, σχετικά με την ευχέρεια ενέργειας της σύλληψης, καθορίζονται στο ίδιο το Σύνταγμα και συγκεκριμένα στις παρ. 1-3 του άρθρου 6 Σ. Έτσι η ερμηνεία των αντίστοιχων διατάξεων του Κ.Π.Δ. ή άλλων τυχόν ποινικών δικονομικών διατάξεων θα πρέπει να γίνεται υπό το πρίσμα των συνταγματικών κατοχυρώσεων. Α) ΤΥΠΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ Οι ειδικότερες προϋποθέσεις για τη σύλληψη του κατηγορουμένου με δικαστικό ένταλμα είναι οι ακόλουθες Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ. 172 Δημητρόπουλος Ανδρέας, ΟΠ.Π., σελ Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ ΟΠ.Π., σελ Καρράς Αργύριος, «Ποινικό Δικονομικό Δίκαιο», δεύτερη έκδοση, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα Κομοτηνή, 1998, σελ

12 ι) Δικαστικό ένταλμα σύλληψης α) Το ένταλμα σύλληψης πρέπει να έχει εκδοθεί από (τακτικό) ανακριτή, μετά από προηγούμενη γνώμη του εισαγγελέα ( άρθρο 276 παρ. 1 εδ. α και παρ. 2 εδ. α ). 27 Μολονότι δεν ορίζεται ρητώς ότι απαιτείται για την έκδοση του εντάλματος η σύμφωνη γνώμη του εισαγγελέα- όπως προβλέπεται στο άρθρο 283, παρ. 1 εδ. α - ωστόσο η επικρατέστερη άποψη 28 δέχεται ότι σε περιπτώσεις αντίθεσης του εισαγγελέα η σχετική διαφωνία θα πρέπει να επιλύεται από το δικαστικό συμβούλιο κατά το άρθρο 307 Κ.Π.Δ. Υπέρ της ανωτέρω απόψεως συνηγορεί το επιχείρημα ότι, η σύμφωνη γνώμη του εισαγγελέα λειτουργεί υπέρ του κατηγορουμένου και τον προστατεύει από τυχόν επιπόλαιες ή αυθαίρετες κρίσεις του ανακριτή, ενώ η ανάγκη αιφνιδιασμού και ταχύτητας για την έκδοση του εντάλματος σύλληψης μπορούν και πρέπει να επιτυγχάνονται με την άμεση κινητοποίηση των οικείων δικαστικών λειτουργών. 29 Κατ εξαίρεση στα αυτόφωρα κακουργήματα και πλημμελήματα δικαιούται ο αρμόδιος εισαγγελέας πλημμελειοδικών να εκδίδει ένταλμα σύλληψης του διωκόμενου δράστη, το οποίο μπορεί να το ανακαλεί ή καταργεί ( άρθρο 275 παρ.3), εφόσον δεν τίθεται πλέον ζήτημα αντισυνταγματικότητας της διάταξης, δεδομένου ότι κατά το Σύνταγμα του 1975 είναι πλέον «τακτικός δικαστής» ( άρθρα 87 επ. Σ.). Επιπλέον και άλλοι δικαστικοί λειτουργοί μπορούν να διατάξουν τη σύλληψη κατά τη ισχύουσα νομοθεσία όπως ο πρόεδρος εφετών (άρθρο Κ.Π.Δ.), ο διευθύνων τη συζήτηση στο ακροατήριο (άρθρο 337 2, Κ.Π.Δ.) ή και το δικαστήριο (άρθρο Κ.Π.Δ.) 30 β) Το ένταλμα σύλληψης πρέπει να είναι ειδικά και εμπεριστατωμένα αιτιολογημένο, 31 ( άρθρο 6 παρ. 1 εδ. α Σ και 276 παρ. 1 εδ. α Κ.Π.Δ.) δηλαδή πρέπει να περιέχει σημείωση του εγκλήματος για το οποίο κατηγορείται ο κατηγορούμενος, το αντίστοιχο άρθρο που προβλέπει το έγκλημα αυτό (άρθρο 276, παρ. 3), τις υπάρχουσες «σοβαρές ενδείξεις ενοχής και, τέλος, τους λόγους για τους 26 Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ. 241, Δημητρόπουλος Ανδρέας, ΟΠ.Π., σελ. 295, Μάνεσης Αρ.,ΟΠ.Π., σελ. 179, Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ Μπουρόπουλος «Ερμηνεία Κώδικα Ποινικής Δικονομίας κατ άρθρον», Β έκδοση, εκδ. Σάκκουλα, 1957, σελ Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ. 241, Δημητρόπουλος Ανδρέας, ΟΠ.Π., σελ. 297, Μάνεσης Αρ.,ΟΠ.Π., σελ Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ. 190, Παρασκευόπουλος Νικόλαος «Η αιτιολόγηση του εντάλματος σύλληψης», Αρμ. 1983, σελ

13 οποίους η σύλληψη κρίνεται απολύτως αναγκαία για την πρόληψη τέλεσης άλλων εγκλημάτων ή την παρεμπόδιση του κατηγορουμένου όπως ο κίνδυνος αυτός εξειδικεύεται στο εδ. α της παρ. 3 του άρθρου 282, (άρθρο 276,παρ. 2, εδ. α, σε συνδυασμό με το άρθρο 282, παρ. 1 και 3). 32 Η απαίτηση αιτιολογημένου δικαστικού εντάλματος αποτελεί την πιο σπουδαία εγγύηση για το άτομο, αλλά και αποτρέπει τη δικαστική αρχή από τη λήψη επιπόλαιων αποφάσεων. γ) Το ένταλμα σύλληψης πρέπει να περιέχει επίσης το όνομα και επώνυμο, την κατοικία και ακριβή, κατά το δυνατόν, περιγραφή αυτού που πρόκειται να συλληφθεί και να φέρει την επίσημη σφραγίδα, καθώς και την υπογραφή του ανακριτή και του γραμματέα (άρθρο 276, παρ. 3 πρβλ. και άρθρο 299 παρ. 3 εδ. α Σ.Π.Κ.). 33 δ) Ένταλμα σύλληψης είναι δυνατόν να εκδίδεται μόνον όταν πρόκειται για κακούργημα, (άρθρο 276,παρ. 2, εδ. α, σε συνδυασμό με το άρθρο 282, παρ. 3, εδ. α ). Επίσης ένταλμα σύλληψης μπορεί να εκδίδεται και όταν ο κατηγορούμενος κλήθηκε σε απολογία κατά τη διάρκεια της κύριας ανάκρισης, αλλά δεν προσέρχεται «από απείθεια», οπότε η κύρια ανάκριση μπορεί να θεωρηθεί ότι περατώθηκε με την έκδοση εντάλματος σύλληψης ή βίαιης προσαγωγής, εφόσον ο ανακριτής φρονεί πως υπάρχουν ενδείξεις εναντίον του κατηγορουμένου (άρθρο 270,παρ. 2). Ως απείθεια νοείται η αδικαιολόγητη απουσία του κατηγορουμένου στον τόπο και χρόνο που κλήθηκε σε απολογία, απουσία η οποία υποκινείται από ταπεινά κίνητρα όπως κατεξοχήν η επιθυμία απόκρυψης του εγκλήματος και παραπλάνησης των ανακριτικών αρχών. Η περάτωση της κύριας ανάκρισης επέρχεται με την έκδοση του εντάλματος σύλληψης, δεδομένου ότι λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών (π.χ. ο κατηγορούμενος είναι φυγόδικος) δεν είναι δυνατή η εξέτασή του από τον ανακρίνοντα. Κατ αρχάς όπως είναι αυτονόητο σε όσες περιπτώσεις δεν επιτρέπεται η προσωρινή κράτηση, εκδίδεται κλήση προς εμφάνιση και μόνο, αν ο κατηγορούμενος δεν εμφανίζεται (παρά τη κλήτευσή του) ένταλμα βίαιης προσαγωγής. 34 Ωστόσο και στις περιπτώσεις που συγχωρείται προσωρινή κράτηση καθιερώνεται η αρχή της προσαγωγής του κατηγορουμένου με κλήση, εφόσον δεν υπάρχει κίνδυνος φυγής του, όπως αυτός εξειδικεύεται στην παρ. 3 του άρθρου 282 (έλλειψη γνωστής διαμονής, προπαρασκευαστικές ενέργειες διευκόλυνσης φυγής, φυγόποινος, φυγόδικος, ενοχή για απόδραση κρατουμένου ή 32 Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ. 499, Μάνεσης Αρ.,ΟΠ.Π., σελ Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ. 500, Μάνεσης Αρ.,ΟΠ.Π., σελ Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ

14 παραβίαση περιορισμών διαμονής). 35 Η προσαγωγή του κατηγορούμενου με κλήση οφείλει να προτιμάται έναντι της έκδοσης εντάλματος σύλληψης και μόνο όταν ανακύπτει κίνδυνος φυγής του κατηγορουμένου θα πρέπει να εκδίδεται ένταλμα σύλληψης. Η ανωτέρω άποψη συνάδει απόλυτα με την αρχή της αναλογικότητας η οποία τυποποιείται συνταγματικά, αποτελώντας και γενική αρχή της Ποινικής Δικονομίας, υπό την έννοια ότι το ηπιότερο μέσο προτιμάται του επαχθέστερου καθώς και την αρχή της προσφορότητας μεταξύ επιβληθέντος μέσου και επιδιωκόμενου σκοπού. 36 Αντιθέτως στην περίπτωση που είναι πολύ πιθανόν ο κατηγορούμενος να διαπράξει και άλλα εγκλήματα, αν και μπορεί να επιβάλλεται προσωρινή κράτηση, ωστόσο δεν καθίσταται υποχρεωτική έκδοση εντάλματος σύλληψης αλλά αφήνεται στην κρίση του ανακριτή να επιλέξει τον ένα ή τον άλλο τρόπο (κλήση ή ένταλμα σύλληψης). Ιδιαίτερης μνείας χρήζει η πρόσφατη δικαστική πρακτική σύμφωνα με την οποία εκδίδεται κατά του κατηγορουμένου συγχρόνως κλήση προς εμφάνιση και ένταλμα σύλληψης και μόλις εμφανιστεί ο κατηγορούμενος του επιδίδεται το ένταλμα και ακολουθεί η σύλληψή του. Η ανωτέρω πρακτική είναι προδήλως παράνομη εφόσον η εμφάνιση του κατηγορουμένου, η οποία ακριβώς επιδιώκεται με την προβλεπόμενη δυνατότητα έκδοσης εντάλματος σύλληψης, επιτεύχθηκε. 37 ε) Το ένταλμα σύλληψης πρέπει να «επιδοθεί» κατά τη στιγμή της σύλληψης (άρθρο 6 παρ. 1 εδ. α 2). Η ανωτέρω προϋπόθεση τίθεται προκειμένου να εκπληρωθεί ο ουσιαστικός σκοπός της επίδοσης που είναι οι πραγματική γνώση των λόγων της σύλληψης. Απαραίτητη συνεπώς κρίνεται η έκδοση του εντάλματος πριν τη σύλληψη ώστε να επιτυγχάνεται και η νομιμοποίησή της. 38 Η επίδοση του εντάλματος προτιμήθηκε από το ισχύον Σύνταγμα έναντι της απλής κοινοποίησης των παλαιοτέρων Συνταγμάτων για τη μεγαλύτερη διασφάλιση του συλλαμβανόμενου 39. Ενόψει του ότι απαιτείται από το άρθρο 6,παρ.1, εδ.άσ επίδοση του εντάλματος, συνάγεται ότι η διάταξη της παρ.1, εδ.β του άρθρου 276, η οποία εξομοίωνε με την κοινοποίηση του εντάλματος την επίδειξη στον συλλαμβανόμενου του σχετικού μέρους του δελτίου Εγκληματολογικών Αναζητήσεων ή της ειδικής εγκυκλίου αναζήτησης (εφόσον τα έγγραφα αυτά μνημονεύουν τα στοιχεία της ταυτότητας του διωκομένου, τον αριθμό και την 35 Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ Ανδρουλάκης Νικόλαος, «Θεμελιώδεις έννοια της Ποινικής Δικονομίας» εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα Κομοτηνή, 1994, σελ Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ. 492, Πλημμ. Θεσς. 2868/1983 Παν. Χρον. ΜΓ, Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ. 244,Μάνεσης Αρ.,ΟΠ.Π.σελ.180 Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.σελ Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.σελ.500,Μάνεσης Αρ., ΟΠ.Π. σελ

15 χρονολογία του εντάλματος σύλληψης, τον εκδόντα το ένταλμα ανακριτή και την αξιόποινη πράξη, για την οποία εκδόθηκε, και συγχρόνως φέρουν στο τέλος εκτυπωμένη την υπογραφή του διευθυντή του Κεντρικού Γραφείου Εγκληματολογικών Υπηρεσιών, καθώς και την σφραγίδα του), δεν μπορεί πια να έχει ισχύ 40. Καθιερώθηκε όμως η επίδοση να γίνεται στο πλησιέστερο αστυνομικό τμήμα, όπου οδηγείται αμέσως ο καταδιωκόμενος και εκεί συντάσσεται το αντίστοιχο αποδεικτικό επιδόσεως, εάν το αστυνομικό όργανο δεν έχει μαζί του το ένταλμα σύλληψης. 41 Εφόσον το ένταλμα σύλληψης έχει εκδοθεί σύμφωνα με τις ανωτέρω διατάξεις, είναι εκτελεστό σε ολόκληρη την επικράτεια και η εκτέλεσή του γίνεται με επιμέλεια του εισαγγελέως μέσω των αρχών, που είναι αρμόδιες για την εκτέλεση των ενταλμάτων. 42 Αν ο κατηγορούμενος διαμένει σε άλλη δικαστική περιφέρεια, το ένταλμα συλλήψεως μπορεί να σταλεί από τον εισαγγελέα,απευθείας στην αρμόδια για την εκτέλεση των ενταλμάτων τοπική αρχή. Όλες οι πολιτικές και στρατιωτικές αρχές οφείλουν μέσα στο κύκλο της αρμοδιότητας τους να παράσχουν χωρίς αναβολή βοήθεια, μόλις επιδειχθεί σ αυτές το ένταλμα (άρθρο 277 παρ 1-3). Ειδικά εκτέλεση εντάλματος σύλληψης εναντίον στρατιωτικού γίνεται με ρητή διαταγή της προϊστάμενης του αρχής, στην οποία διαβιβάζεται το ένταλμα για εκτέλεση (άρθρο 277 παρ.4). Αν επομένως,το ένταλμα σύλληψης δεν ανταποκρίνεται στις αναφερθείσες προϋποθέσεις,τότε δεν είναι εκτελεστό και κάθε αρμόδια αρχή υποχρεούται να απέχει από την εκτέλεση του, είτε αυτεπαγγέλτως είτε ύστερα από σχετική αντίρρηση του συλλαμβανόμενου, οπότε εφαρμόζονται αναλόγως όσα εκτίθενται αναλυτικά στην παρ.2 του άρθρου 279. ιι) Αυτόφωρο έγκλημα. Το Σύνταγμα μιλάει για αυτόφωρο έγκλημα, δεν καθορίζει όμως το ίδιο την έννοιά του, αλλά την εναποθέτει στον κοινό νομοθέτη. Το αυτόφωρο έγκλημα αποτελεί εξαίρεση στην συνταγματική επιταγή της εκδόσεως εντάλματος σύλληψης (ή προσωπικής κράτησης). Η έννοια του αυτόφωρου προσδιορίζεται από το άρθρο Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.σελ.500, Μάνεσης Αρ.,ΟΠ.Π.σελ.180, Γνωμοδότηση εισαγγελέα απ 11/1977,ποιν.χρον. ΚΖ/ Οπ.π. 42 Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.,σελ

16 Κ.Π.Δ. σύμφωνα με το οποίο «αυτόφωρο είναι το έγκλημα την ώρα που γίνεται η το έγκλημα που έγινε πρόσφατα». 43 Η πρώτη περίπτωση αποτελεί τη γνήσια μορφή του αυτόφωρου εγκλήματος σύμφωνα με την οποία, η πράξη γίνεται αντιληπτή και ο δράστης καταλαμβάνεται κατά τη διάρκεια της τέλεσης, έτσι ώστε η πιθανότητα ενοχής να προσεγγίζει τη βεβαιότητα. 44 Η δεύτερη περίπτωση αποτελεί μη γνήσια μορφή αυτόφωρου εγκλήματος και εξομοιώνεται καταχρηστικώς με την πρώτη, όπου και ορίζονται ρητός οι ακόλουθες προϋποθέσεις: α): 45 α) Η άμεση μετά την πράξη καταδίωξη του δράστη από τη δημόσια δύναμη η από τον ίδιο τον παθόντα ή με δημόσια κραυγή. β) Η κατάληψη του δράστη οπουδήποτε με αντικείμενα ή ίχνη από τα οποία συνάγεται ότι αυτός διέπραξε το έγκλημα σε εγγύτατο χρόνο. Ο νομοθέτης έθεσε επιπλέον και χρονικά όρια του αυτόφωρου εγκλήματος έως την παρέλευση ολόκληρης της επόμενης ημέρας από την τέλεση. Δικαστικό ένταλμα απαιτείται και στην περίπτωση συλλήψεως (ή και προσωρινής κρατήσεως) για λόγους δημόσιας υγείας (μεταδοτικής ασθένειας) ή δημόσιας ασφάλειας (περίπτωση επικίνδυνου φρενοβλαβούς) ή για λόγους προστασίας του ίδιου του κατηγορουμένου ( στην περίπτωση εγκλήματος που έχει προκαλέσει το κοινό αίσθημα) 46 Σχετικά με τον τρόπο της σύλληψης πρέπει να σημειωθούν τα εξής (άρθρο 278 Κ.Π.Δ.). 47 α. Δεν μπορεί να εκτελεσθεί σύλληψη με απειλή πειθαρχικής ποινής στα αρμόδια για εκτέλεση όργανα: α.α. Κατά τη διάρκεια της ιερουργίας μέσα σε οικοδόμημα, που είναι προορισμένο για θεία λατρεία. β.β. Κατά την διάρκεια της νύκτας σε ιδιωτική οικία, εκτός αν ο κάτοικος της οικίας το ζητήσει ρητώς ή αν τηρηθούν οι διατυπώσεις του άρθρου 254 Κ.Π.Δ.. β. Οι συλλαμβάνοντες οφείλουν να συμπεριφέρονται στον συλληφθέντα με κάθε δυνατή προσήνεια και να σέβονται την τιμή του. Επομένως δεν πρέπει να μεταχειρίζονται βία,αν δεν υπάρχει ανάγκη και τότε μόνο να τον δεσμεύουν, όταν απειθεί ή είναι ύποπτος φυγής. 43 Βουγιούκος Κωνσταντίνος «Προβληματισμοί σχετικά με τη σύλληψη και κράτηση του ατόμου στο χώρο του Ελληνικού Ποινικού Δικονομικού Δικαίου» Υπερ. 4/1994, σελ. 753, Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.,σελ.292, Μάνεσης Αρ.,ΟΠ.Π.σελ Ανδρουλάκης Ν.,ΟΠ.Π.,σελ. Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.,σελ Ανδρουλάκης Ν.,ΟΠ.Π.,σελ. Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.,σελ Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.,σελ

17 iii) Προσαγωγή τον Εισαγγελέα. Σχετικά με την περαιτέρω τύχη του συλληφθέντος, μετά τη σύλληψη, πρέπει να παρατηρηθούν τα ακόλουθα: α. Ο συλληφθείς με οποιονδήποτε τρόπο, είτε «επ αυτοφώρω», είτε βάσει δικαστικού εντάλματος, προσάγεται, σύμφωνα με το άρθρο 279, παρ.1, εδ α, στον αρμόδιο εισαγγελέα 48. Όπως γίνεται δεκτό 49, εδώ δεν υπάρχει αντίφαση με την αντίστοιχη διάταξη του άρθρου 6, παρ.2,εδ.α Σ που επιτάσσει την προσαγωγή στον αρμόδιο ανακριτή, αλλά δικαιολογείται από το ότι ο εισαγγελέας αφ ενός έχει την επιμέλεια εκτέλεσης των ενταλμάτων σύλληψης και αφετέρου είναι λειτουργικά αρμόδιος για τον προσδιορισμό της πορείας της διαδικασίας στις περιπτώσεις σύλληψης δραστών «έπ αυτοφώρω» καταλαμβανόμενων εγκλημάτων. Όσον αφορά, όμως τα πταίσματα, ο συλληφθείς είτε προσάγεται κατευθείαν στο εγγύτερο αστυνομικό κατάστημα, όπου εξετάζεται αμέσως και μετά τη βεβαίωση της ταυτότητας του αφήνεται ελεύθερος, είτε οδηγείται αμέσως στον δημόσιο κατήγορο, αν υπάρχει πταισματοδικείο στον ίδιο τόπο, που να συνεδριάζει ταυτόχρονα ή να μπορεί να συγκροτηθεί αμέσως σε συνεδρίαση, οπότε εισάγεται αμέσως σε δίκη σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 411 επ, άρθρο 410 Κ.Π.Δ.. 50 β. Η προσαγωγή του συλληφθέντος γίνεται σύμφωνα με το άρθρο 6, παρ,2, εδ α Σ., σε συνδυασμό με το άρθρο 279,παρ.1, εδ.α, χωρίς αναβολή το βραδύτερο μέσα σε είκοσι τέσσερις ώρες από την σύλληψη ή αν η σύλληψη έγινε εκτός έδρας του εισαγγελέως, «μέσα στον απολύτως αναγκαίο χρόνο για τη μεταγωγή του». 51 Η άμεση προσαγωγή του συλληφθέντος στον εισαγγελέα αποτελεί τη μεγαλύτερη εξασφάλιση του, ιδίως στις περιπτώσεις των «επ αυτοφώρω» συλλήψεων, οι οποίες διενεργούνται συνήθως εκ μέρους αστυνομικών οργάνων. Γι αυτό οι ανωτέρω διατάξεις πρέπει να ερμηνεύονται στενά και δεν παρέχουν περιθώρια κρατήσεως του συλληφθέντος από την αστυνομία πέρα από τον απόλυτα αναγκαίο χρόνο για τη μεταγωγή του συλληφθέντος, ο οποίος, μάλιστα, αν η σύλληψη έγινε εντός της έδρας του εισαγγελέα δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τις 24 ώρες. Επομένως, σαφώς προκύπτει ότι ο συλληφθείς παραμένει στα χέρια της αστυνομίας, μόνο όσο χρόνο απαιτεί η 48 Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ. 245, Βουγιούκας Κ., ΟΠ.Π., σελ. 745, Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.,σελ Μπουρόπουλος Αγγ.,ΟΠ.Π., σελ. 365, Μάνεσης Αρ.,ΟΠ.Π.σελ.185, Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.,σελ Βουγιούκας Κ., ΟΠ.Π., σελ. 751, Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.,σελ Βουγιούκας Κ., ΟΠ.Π., σελ. 751, Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ. 245 Δημητρόπουλος Ανδρέας, ΟΠ.Π., σελ. 298 Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.,σελ

18 μεταγωγή του στον εισαγγελέα. Ενόψει της ανωτέρω υποχρεώσεως συνάγονται τα ακόλουθα 52 α.α. Δεν δικαιολογείται οποιαδήποτε καθυστέρηση προσαγωγής η οποία αναφέρεται σε άλλους, εκτός από τις δυσχέρειες της μεταγωγής, λόγους. Επομένως, δεν είναι νόμιμη η κράτηση του συλληφθέντος κατά τη διάρκεια της νύκτας ή σε περίπτωση αργίας των δικαστικών γραφείων, γιατί δήθεν υπάρχει αδυναμία προσαγωγής. 53 β.β. Η εικοσιτετράωρη προθεσμία προσαγωγής, προκειμένου για σύλληψη εντός της έδρας του εισαγγελέα, δεν μπορεί να παρατείνεται, έστω και αν η επόμενη ημέρα από τη σύλληψη είναι Κυριακή ή εορτή. γ.γ. Δεν είναι νόμιμη η κράτηση του συλληφθέντος από την αστυνομία και η μη άμεση προσαγωγή του στον εισαγγελέα με τη δικαιολογία της ανάγκης διενέργειας των προβλεπόμενων από το άρθρο 243, παρ.2 προανακριτικών πράξεων. γ. Αν ο συλληφθείς αμφισβητεί την ταυτότητα που του αποδίδεται, ή ισχυρίζεται ότι έπαυσε η ισχύς του εντάλματος σύλληψης, φέρεται ενώπιον οποιουδήποτε γενικού ανακριτικού υπαλλήλου του τόπου σύλληψης, ο οποίος εξετάζει το ζήτημα της ταυτότητας και ζητεί πληροφορίες για την ισχύ του εντάλματος με το ταχύτερο μέσο. Αν η ταυτότητα δεν αποδείχθηκε ή έπαυσε η ισχύς του εντάλματος σύλληψης ή το ένταλμα δεν εκδόθηκε νομότυπα, ο συλληφθείς απολύεται αμέσως. Σε κάθε άλλη περίπτωση ο συλληφθείς αποστέλλεται, μαζί με της έκθεση που συντάσσεται σχετικώς στην αρχή που ζητεί η σύλληψη, η οποία μπορεί να εξετάσει και αυτή το ζήτημα της ταυτότητας (άρθρο 279, παρ.2 Κ.Π.Δ.) iv) Ενέργειες Εισαγγελέα Ο εισαγγελέας, στον οποίο προσάγεται ο συλληφθείς, ενεργεί ως ακολούθως,(άρθρο 279, παρ.1, εδ β ). 54 α.α. Αν η σύλληψη έγινε βάσει εντάλματος του ανακριτή, ή αν πρόκειται για κακούργημα, παραπέμπει τον συλληφθέντα «παραχρήμα» στον ανακριτή. β.β. Αν πρόκειται για πλημμέλημα: i) Είτε απολύει τον συλληφθέντα κρίνοντας ότι η μήνυση ή η αναφορά ή η έγκληση, βάσει της οποίας διενεργήθηκε η αντίστοιχη αστυνομική προανάκριση, είναι νομικά αστήρικτη ή αβάσιμη ή κατ ουσία προφανώς αβάσιμη ή ψευδής ή ανεπίδεκτη 52 Βουγιούκας Κ., ΟΠ.Π., σελ. 751, Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.,σελ Αντίθετη άποψη διατυπώνει ο Μπουρόπουλος Αγγ.,ΟΠ.Π., σελ. 553, Γάφος Ηλίας, «Ποινικόν Δίκαιον ειδικόν μέρος», τεύχος Β εκδ. Σάκκουλα, σελ. 162 σημ Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.,σελ

19 δικαστικής εκτίμησης και ενεργώντας περαιτέρω σύμφωνα με τα οριζόμενα στα άρθρα 43, παρ.1 εδ.β και 47 Κ.Π.Δ.. ii) Είτε εισάγει την υπόθεση με απευθείας κλήση του κατηγορουμένου στο ακροατήριο σύμφωνα με την τακτική διαδικασία, αν κρίνει ότι συντρέχουν λόγοι για τη μη εφαρμογή της ειδικής συνοπτικής διαδικασίας των άρθρων 418 επ., οπότε και πάλι απολύεται ο συλληφθείς. iii) Είτε παραπέμπει τον συλληφθέντα στον ανακριτή, αν κρίνει ότι πρέπει να εκδοθεί ένταλμα προσωρινής κρατήσεως και το πλημμέλημα απειλείται με ποινή φυλακίσεως τουλάχιστον τριών μηνών ή ότι η αστυνομική προανάκριση, πού τυχόν διενεργήθηκε, χρειάζεται να συμπληρωθεί με κύρια ανάκριση. iv) Είτε εισάγει την υπόθεση με απευθείας κλήση του κατηγορουμένου στο ακροατήριο σύμφωνα με την ειδική συνοπτική διαδικασία των άρθρων 418 επ. v) Είτε, τέλος, παραγγέλλει προανάκριση ή απευθύνεται στο δικαστικό συμβούλιο, όταν υπάρχουν ενδείξεις ενοχής, αλλά δεν είναι επαρκεί, κατ εφαρμογή του άρθρου 245. Όπως συνάγεται από τις ανωτέρω ρυθμίσεις η ελευθερία του συλληφθέντος προστατεύεται με την άμεση παραπομπή του από τον εισαγγελέα στον ανακριτή ή στο δικαστήριο, ώστε να μην παραβιάζεται η αντίστοιχη 24ωρη συνταγματική προθεσμία προσαγωγής του συλληφθέντος στον ανακριτή (ή στο δικαστήριο). 55 v) Ενέργειες ανακριτή Αν η σύλληψη έγινε με ένταλμα του ανακριτή,ή ο συλληφθείς παραπέμπεται στον ανακριτή με παραγγελία του εισαγγελέα, ο ανακριτής οφείλει μέσα σε τρεις ημέρες από της προσαγωγή είτε να απολύσει τον συλληφθέντα,είτε εκδώσει εναντίον του ένταλμα προσωρινής κρατήσεως. 56 Η προθεσμία αυτή είναι δυνατόν εξαιρετικώς να παραταθεί για δύο ακόμη ημέρες ή με αίτηση του συλληφθέντος, ή σε περίπτωση ανώτερης βίας, που βεβαιώνεται αμέσως με βούλευμα του αρμοδίου δικαστικού συμβουλίου,(άρθρο 6,παρ.2 εδ β και γ ). Επομένως, η διάταξη του εδ.β του άρθρου 419 Κ.Π.Δ. που απαγορεύει την παράταση της τασσόμενης 24ωρης προθεσμίας με απόφαση του ανακριτή σχετικά με την προσωρινή κράτηση ή όχι του κατηγορουμένου, έστω και με αίτηση του ιδίου, είναι αντίθετη με τις αναφερθείσες συνταγματικές διατάξεις, γιατί οι προβλεπόμενες προθεσμίες θεσπίσθηκαν και προς το συμφέρον του κατηγορουμένου 57. Άλλωστε, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 6 παρ, 3, στοιχείο 55 Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.,σελ.504 Σβώλου Βλάχου ΟΠ.Π. σελ Βουγιούκας Κ., ΟΠ.Π., σελ. 755, Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ. 246 Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.,σελ Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.,σελ

20 β Ε.Σ.Δ.Α. κάθε κατηγορούμενος έχει τη το δικαίωμα να διαθέτει το χρόνο και τις αναγκαίες ευκολίες για την προετοιμασία της υπεράσπισής του. 58 Η ανωτέρω, όμως, προθεσμία δεν σημαίνει ότι ο ανακριτής έχει την ευχέρεια να αποφασίσει για την ελευθερία του προσαχθέντος, όποτε θέλει, μέσα στο αντίστοιχο χρονικό διάστημα, αλλά είναι υποχρεωμένος να ενεργήσει αμέσως για την εκκαθάριση της υπόθεσης. 59 Μικρή, επίσης, καθυστέρηση δικαιολογεί και η ανάγκη μελέτης της δικογραφίας. Σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 6 Σ., αν παρέλθουν άπρακτες οι ανωτέρω προθεσμίες, δηλ. οι προβλεπόμενες από την παρ. 2 του ίδιου άρθρου, τότε κάθε δεσμοφύλακας ή άλλος είτε πολιτικός υπάλληλος είτε στρατιωτικός, στον οποίο έχει ανατεθεί η κράτηση εκείνου που έχει συλληφθεί, οφείλει να τον απολύσει αμέσως. 60 Παράλληλα οι παραβάτες τιμωρούνται για παράνομη κατακράτηση (άρθρο 326 Π.Κ.)και υποχρεούνται στην ανόρθωση κάθε ζημίας που έγινε στον παθόντα, και στη χρηματική του ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης με χρηματικό ποσό το οποίο προσδιορίζεται με νόμο ( Μέχρι σήμερα δεν έχει εκδοθεί ειδικός νόμος για το θέμα αυτό). 61 Επόμενος, ισχύουν αντίστοιχα οι διατάξεις των άρθρων , σε συνδυασμό με τα 914 επ. και 232 Δ.Κ., με την παρατήρηση ότι ιδρύεται από το Σύνταγμα αμάχητο τεκμήριο σχετικά με την ηθική βλάβη και ο δικαστής υποχρεούται να επιδικάσει αντίστοιχη αποζημίωση. 62 Όλα τα έγγραφα και αλλά αντικείμενα, τα οποία ανεβρέθηκαν στον συλληφθέντα και σχετίζονται με το έγκλημα κατάσχονται και παραδίδονται μαζί με την έκθεση και τον συλληφθέντα, στον αρμόδιο εισαγγελέα ή στον ανακριτή (άρθρο 280 Κ.Π.Δ.). Ο συλληφθείς κρατείται στη φυλακή των υποδίκων ή στο αστυνομικό κρατητήριο ή ανάλογα με τις περιστάσεις, στην κατοικία του, αλλά τότε με δικά του έξοδα, μέχρι να εκδοθεί το ένταλμα προσωρινής κράτησης ή να απολυθεί (άρθρο 281 Κ.Π.Δ.). 58 Μάνεσης Αρ.,ΟΠ.Π.σελ Σβώλου Βλάχου, ΟΠ.Π., σελ. 34, Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.,σελ Δημητρόπουλος Ανδρέας, ΟΠ.Π., σελ. 298 Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.,σελ.506, Μάνεσης Αρ.,ΟΠ.Π.σελ.185, Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ Δημητρόπουλος Ανδρέας, ΟΠ.Π., σελ. 298 Καρράς Αργ.,ΟΠ.Π.,σελ.506, Δαγτόγλου, Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ Καρράς Αργ. ΟΠ.Π.,σελ Μάνεσης Αρ. ΟΠ.Π. σελ

21 III )Η προσωρινή κράτηση του κατηγορουμένου. Η επαχθέστερη ανακριτική πράξη είναι αναμφισβήτητα η προσωρινή κράτηση του κρατουμένου, δηλαδή η στέρηση της προσωπικής του ελευθερίας για ορισμένο χρονικό διάστημα πριν την εκδίκαση της κατηγορίας εναντίον του, η οποία και θεμελιώνεται στο άρθρο 6Σ. 63 Η επιβολή αυτού του μέτρου εκτός από τα δυσμενή αποτελέσματα, τα οποία επιφέρει κάθε στέρηση της προσωπικής ελευθερίας, όπως κυρίως η αποκοπή του κατηγορουμένου από την οικογενειακή, επαγγελματική και κοινωνική ζωή του, καθώς και η επερχόμενη βαρύτατη προσβολή της προσωπικότητας του, έρχεται σε θεμελιακή αντίφαση με το τεκμήριο της αθωότητας, 64 αντίφαση που λαμβάνει δραματικό χαρακτήρα σε όσες περιπτώσεις ο στερούμενος την προσωπική ελευθερία μετέπειτα αθωώνεται από την κατηγορία εναντίον του. Ακολουθώντας τη σύγχρονη αυτή τάση και ο Έλληνας νομοθέτης, με σχετική νομοθετική μεταβολή- τον Νόμο «περί προσωρινής κρατήσεως και άλλων τινών διατάξεων» προσπάθησε να εναρμονισθεί με το γενικότερο αίτημα να καταστεί η στέρηση της προσωπικής ελευθερίας κατά τη διάρκεια της προδικασίας εντελώς εξαιρετικό μέτρο. Η προσωρινή κράτηση, πού από πλευράς συνεπειών δεν διαφέρει από την έκτιση της ποινής, είναι ένα εξαιρετικό μέτρο δικονομικού καταναγκασμού 65 και αποβλέπει στο να εξασφαλιστεί η ανεμπόδιστη απονομή της ποινικής δικαιοσύνης. Αποτελεί συνειδητή κάμψη του Συνταγματικώς κατοχυρωμένου τεκμηρίου της αθωότητας ( 63 Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ Δαγτόγλου Π.Δ.,ΟΠ.Π., σελ Κουράκης Νέστωρ, «Προσωρινή κράτηση: οι δυσλειτουργίες ενός θεσμού», Ποιν. Χρον. ΛΣΤ,

22 άρθρο 11 1 της Οικουμενικής Διακήρυξης Δικαιωμάτων του ανθρώπου άρθρο 6 2 Ε.Σ.Δ.Α). Ως μέτρο αυστηρό και άκρως εξαιρετικό, σκοπός του οποίου είναι αφ ενός μεν και πρωταρχικά να εξασφαλιστεί η παρουσίας του υποδίκου στο ακροατήριο του δικαστηρίου που θα τον δικάσει, αφ ετέρου δε η πρόληψη τέλεσης απ αυτόν άλλων αδικημάτων, πρέπει να αποτελεί το έσχατο μέσο αντιμετώπισης του εγκληματία στο στάδια της προδικασίας, 66 στο οποίο καταφεύγει ο δικαστής αφού εξαντλήσει τις προβλεπόμενες δυνατότητες του άρθρου Κ.Π.Δ. a) ΤΥΠΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ Σύμφωνα με το άρθρο 282, παρ. 1 και 3, κατά τη διάρκεια της προδικασίας είναι δυνατόν να διαταχθούν είτε περιοριστικοί όροι είτε προσωρινή κράτηση εφόσον συντρέχουν οι τασσόμενες ουσιαστικές προϋποθέσεις. Η προσωρινή κράτηση ( όπως και οι περιοριστικοί όροι ) αποτελεί μέτρο δυνητικό, δηλαδή είναι δυνατόν να μην επιβληθούν αν και συντρέχουν οι κατωτέρω αναφερόμενες προϋποθέσεις, επαφιέμενη στην έμφρονα κρίση του αρμόδιου δικαστικού οργάνου. 67 Γίνεται δεκτό ότι ακόμη και αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της προσωρινής κράτησης, ο Ανακριτής δεν υποχρεούται να εκδώσει ένταλμα προσωρινής κράτησης, αλλά μπορεί να επιβάλει περιοριστικούς όρους. 68 Χρειάζεται ιδιαιτέρως να τονισθεί ότι οι προϋποθέσεις που τάσσει το άρθρο 282 δεν πρέπει να έρχονται σε αντίθεση με αυτές που καθορίζει η υπέρτερης τυπικής ισχύος διάταξη του άρθρου 5, παρ.3, στ.γ Ε.Σ.ΔΑ., σύμφωνα με την οποία επιτρέπεται στέρηση της ελευθερίας ορισμένου προσώπου σε περίπτωση «ευλόγου υπόνοιας ότι διέπραξε αδίκημα ή δραπέτευση μετά την διάπραξιν τούτου». Ότι η ανωτέρω διάταξη της Ε.Σ.Δ.Α. εφαρμόζεται σε κάθε περίπτωση προσωρινής κράτησης, δηλαδή είτε αυτή διατάσσεται από αστυνομική ή διοικητική είτε από δικαστική αρχή γίνεται δεκτό παγίως από τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. 66 Πρόταση του Εισαγγελέα Γιαννάκη Π. στην υπ αριθμ. 2868/1983 απόφαση του Πλημμ. Θεσς., Ποιν. Χρον. ΜΓ , Βουλ. Πλημμ. Ρόδου 174/1983 Ποιν. Χρον. ΜΔ, Εφ. Αθ. 1118/1989, Ποιν. Χρον. ΛΘ, 902, Πλημμ. Θεσς., 2668/1993, Ποιν. Χρον. ΜΓ, Πρόταση Είσ. Α.Π. Σ Αλεξ οπουλου στην Α.Π. 500/1986, Ποιν, Χρον. ΛΣΤ,

23 Κατ εξαίρεση ορίζεται στο άρθρο 25 του ν. 1738/1987 και στα άρθρα 1,2,3, 1 του ν. 1300/82 ότι στα εγκλήματα της ζωοκλοπής, της ζωοκτονίας και της αποδοχής και διάθεσης των προϊόντων, η προσωρινή κράτηση είναι υποχρεωτική εφόσον προκύπτουν αποχρώσες ενδείξεις ενοχής, αποκλειόμενης της δυνατότητας επιβολής περιοριστικών όρων. Αρκείται δηλαδή ο ανακριτής στον έλεγχο της συνδρομής αποχρωσών ενδείξεων ενοχής χωρίς να εξετάζει εάν συντρέχουν οι λοιπές προϋποθέσεις του άρθρου Η νομολογία 70 ακολουθούσε τη ανωτέρω άποψη μέχρι πρότινος, οπότε και δημοσιεύτηκε η απόφαση σταθμός του Συμβ. Πλήμμ. Ρόδου 174/1993, η οποία αποφαίνεται ότι η διάταξη του άρθρου 25 του νόμου 1738/87 αντιβαίνει στο αυξημένης τυπικής ισχύος άρθρο 5 της Συμβάσεως της Ρώμης, από το οποίο προκύπτει ότι ουδέποτε η προσωρινή κράτηση είναι υποχρεωτική καθώς δεν εφαρμόζεται προς τιμωρητικό σκοπό αλλά αποτελεί μέτρο εξαιρετικό. 71 Το ανωτέρω βούλευμα είναι αξιοσημείωτο δεδομένου ότι δεν εφαρμόζει διάταξη νόμου επειδή έρχεται σε προφανή αντίθεση προς την Ευρ. ΣΔΑ, χωρίς όμως να παραβλέπει το γεγονός ότι αντίκειται και στη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της ισότητας των πολιτών καθώς και στο τεκμήριο της αθωότητας. 72 Οι τασσόμενες εκ του νόμου προϋποθέσεις είναι οι ακόλουθες : 73 α) Να προκύπτουν σοβαρές ενδείξεις ενοχής του κατηγορουμένου, δηλαδή από το σύνολο των αποδεικτικών στοιχείων υψηλός βαθμός πιθανολόγησης ότι ο κατηγορούμενος είναι δράστης του διωκόμενου εγκλήματος. 74 Πάντως οι σοβαρές ενδείξεις ή ορθότερα υπόνοιες - ενοχής δεν ταυτίζονται με τις επαρκείς αλλά απαιτούν, ισχυρότερη πιθανολόγηση 75. β) Να διεξάγεται κύρια ανάκριση για κακούργημα, εφόσον η δυνατότητα επιβολής προσωρινής κράτησης περιορίστηκε με το ν. 2428/96, άρθρο 2 11, μόνο στις περιπτώσεις δραστών που διώκονται, για κακουργηματικές πράξεις. Δηλαδή δεν επιτρέπεται να διατάσσεται προσωρινή κράτηση στα πλημμελήματα αλλά μόνο στα κακουργήματα Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ Πλήμμ. Κορίνθου 137/1989, Ποιν. Χρόν. Μ, Βούλευμα Πλημμ/κειου Ρόδου 174/1993. Χρόν. ΜΔ, Παρατηρήσεις του Λίβου Νικόλαου στο ανώτερο Βούλ. Πλήμμ. Ρόδου. Χρόν. ΜΔ, Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ. 508, Μάνεσης Αρ. ΟΠ.Π. σελ. 181, Συμβ. Πλημμ., Αγρινίου 50/2000, Ποιν. Δικ. 2000, 506, Πλημμ. Αθ. 5967/2003, Ποιν. Χρόν. ΝΔ, /2004, Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ. 508, Μαργαρίτη, Καλφέλη, ΟΠ.Π. σελ

24 γ) Όσον αφορά όμως την επιβολή προσωρινής κράτησης θα πρέπει να συντρέχει και κίνδυνος τέλεσης άλλων εγκλημάτων ή φυγής του κατηγορουμένου. Η διάπραξη παρ αυτού νέων εγκλημάτων πρέπει να προκύπτει από ειδικά μνημονευόμενα περιστατικά της προηγούμενης ζωής του, όπως αξιόποινες πράξεις που τέλεσε στο παρελθόν ή από ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πράξης για την οποία κατηγορείται, αποτελώντας η προσωρινή κράτηση το μοναδικό μέσο για την αντιμετώπιση της ανωτέρω καταστάσεως. 77 Η ανωτέρω κρίση πρέπει να είναι ειδικά αιτιολογημένη και να μην κάνει χρήση γενικών κριτηρίων, όπως και εννοιών (αντικοινωνικός, ριψοκίνδυνος, επίβουλος), αλλά πρέπει να στηρίζεται στις περιστάσεις και στα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης πράξης που διενεργήθηκε και να εξηγεί γιατί από ανάγει την κρίση περί της πιθανότητας επανάληψης από τον κατηγορούμενο παρόμοιων πράξεων. 78 Δεν επιτρέπεται η επιβολή προσωρινής κράτησης με μοναδικό έρεισμα την επανάληψη των κριτηρίων του άρθρου 79 2 Π.Κ. για την εκτίμηση της βαρύτητας του εγκλήματος. Δεν αποτελεί όμως λόγο η διέγερση της κοινής γνώμης από το έγκλημα. Χαρακτηριστικά της πράξης για την οποία κατηγορείται, ενώ ρητά ορίζεται πως μόνο η βαρύτητα της πράξης, σύμφωνα με το νόμο, δεν αρκεί για την επιβολή της προσωρινής κράτησης. 79 Ο κίνδυνος φυγής του κατηγορουμένου πρέπει να προκύπτει από συγκεκριμένα στοιχεία, τα οποία διαζευκτικά προσδιορίζει ο νόμος όπως ακολούθως: 80 α) Αν ο κατηγορούμενος δεν έχει γνωστή διαμονή στη χώρα. β) Αν ο κατηγορούμενος έχει προβεί σε προπαρασκευαστικές ενέργειες για να διευκολύνει τη φυγή του. γ) Αν ο κατηγορούμενος κατά το παρελθόν υπήρξε φυγόποινος ή φυγόδικος. 81 δ) Αν ο κατηγορούμενος έχει κριθεί ένοχος για απόδραση κρατουμένου. ε) Αν ο κατηγορούμενος έχει κριθεί για παραβίαση περιορισμών διαμονής.( άρθρο 182 Π.Κ.). Η πρόληψη διάπραξης νέων εγκλημάτων αναφέρεται μόνο στον κίνδυνο τέλεσης άλλων εγκλημάτων εκ μέρους του κατηγορουμένου και όχι γενικότερα στην ενδεχόμενη διάπραξη εγκλημάτων, λόγω της μη κράτησης του κατηγορουμένου από άλλα πρόσωπα 77 Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ. 508 Μαργαρίτης Καλφέλης, ΟΠ.Π. σελ. 648 Συμβ. Πλημμ., Αγρινίου 290/99, Υπερ. 2000, Συμβ.ΑΠ. 1150/96, Ποιν. Χρ. 1997,1308, Πλήμ. Χαλκ. 143/98, Ποιν. Χρ , Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ Συμβ. Εφ. Αθ. 2156/1996, Υπερ. 1996, 1318, Συμβ. Πλημ. Αγρ. Ποιν. Δικ. 2000, Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ Πλήμ. Θεσσ. 2868/1983, Ποιν. Χρ. ΜΓ

25 και κυρίως από συγγενείς του παθόντος εναντίον του κατηγορουμένου σε περιπτώσεις π.χ. ανθρωποκτονιών. Σύμφωνα με το άρθρο 283, παρ. 1, ο ανακριτής αμέσως μετά την απολογία του κατηγορουμένου, έχει τη δυνατότητα να εκδώσει εναντίον του ειδικά και εμπεριστατωμένα αιτιολογημένο ένταλμα προσωρινής κράτησης, αφού προηγουμένως και σε κάθε περίπτωση λάβει την έγγραφη σύμφωνη γνώμη του εισαγγελέα. 82 Ο εισαγγελέας, πριν εκφράσει τη γνώμη του, υποχρεούται να ακούσει τον κατηγορούμενο και τον συνήγορό του. Αν όμως, ανακύπτει διαφωνία μεταξύ τους για την προσωρινή κράτηση ή για τους όρου που πρέπει να τεθούν, αποφαίνεται το δικαστικό συμβούλιο. Επομένως, εδώ απαιτούνται εκτός από τις αναφερθείσες ουσιαστικές και οι ακόλουθες τυπικές προϋποθέσεις, δηλαδή: α) Η προηγούμενη απολογία του κατηγορουμένου, γιατί έτσι εξασφαλίζεται η άσκηση του δικαιώματος ακρόασης του, ώστε να υπάρχει η απαραίτητη ανάπτυξη των απόψεών του εναντίων της διαδικασίας και των τυχών επιβαρυντικών γι αυτόν στοιχείων. β) Η προηγούμενη ακρόαση από τον εισαγγελέα του κατηγορουμένου και του συνηγόρου του. γ) Η σύμφωνη έγγραφη γνώμη του εισαγγελέα ώστε να υπάρχει μια ακόμα εκτίμηση για τη διάταξη προσωρινής κράτησης ή την επιβολή περιοριστικών όρων. Ο Εισαγγελέας και ο ανακριτής οφείλουν να εξετάσουν πρώτα τη δυνατότητα να αφήσουν ελεύθερο τον κατηγορούμενο, στη συνέχεια να εξετάσουν την αναγκαιότητα επιβολής περιοριστικών όρων και τέλος την περίπτωση επιβολής προσωρινής κράτησης. 83 Η διαμόρφωση της κρίσεώς τους οφείλει να στηριχθεί στη αρχή του προσήκοντος βαθμού υπονοιών ή ισχύος των ενδείξεων η οποία απορρέει από το τεκμήριο αθωότητας του κατηγορουμένου 84 και τον επιδιωκόμενο σκοπό, ήτοι την παρουσία του κατηγορουμένου στο ακροατήριο. Ο Εισαγγελέας και ο ανακριτής οφείλουν να θεωρούν αυτονόητο ότι ο κατηγορούμενος πρέπει να παραμείνει ελεύθερος, εκτός αν προκύπτουν ειδικά και συγκεκριμένα ουσιώδη και αναμφισβήτητα στοιχεία, που αποδεικνύουν ότι δεν θα εμφανιστεί στο δικαστήριο. 85 Εάν δηλαδή ο κατηγορούμενος έχει σταθερή εργασία, οικογένεια, σταθερή κατοικία, ακίνητη περιουσία και γενικότερα σταθερούς 82 Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ Παρατηρήσεις Κωνσταντινίδη Α., Ποιν. Χρον. ΜΑ/932, 6τη Διάταξη 12/1981 Ανακρ. Τριπόλεως. Σ. Παπαγεωργίου- Γονατά «Προσωρινή Κράτηση: Αναγκαία όσο ποτέ», Ποιν. Χρον. ΜΑ/663, Πλημ. Πειρ. 415/1994, Ποιν. Χρον. ΜΔ/ Ανδρουλάκης Ν. ΟΠ.Π. σελ 26, Συμβ. Εφ. Θεσσ. 993/1992, Υπερ. 1993, Βουλ. Πλημ. Αθ. 5967/2003, Ποιν. Χρον. ΝΔ/2004,

26 δεσμούς με το κοινωνικό περιβάλλον πρέπει να αφήνεται ελεύθερος. 86 Η ανωτέρω μεταχείριση του κατηγορουμένου συνάδει απόλυτα με τις θεμελιώδεις αρχές της «μη υπερβάσεως του υπερμέτρου» της «αναγκαίας αναλογίας» και του προσήκοντος βαθμού υπονοιών. Όσον αφορά το περιεχόμενο του εντάλματος προσωρινής κράτησης ισχύουν όσα ανωτέρω εκτέθηκαν για το περιεχόμενο του εντάλματος σύλληψης. 87 Τη μεγαλύτερη εγγύηση προς αποτροπή κάθε αυθαίρετης επιβολής προσωρινής κράτησης, αποτελεί, όπως και στην περίπτωση της σύλληψης, η αρχή της αιτιολόγησης. Ειδικότερα οφείλουν να αναφέρονται οι λόγοι για τους οποίους κρίθηκε ότι η προσωρινή διάταξη αποτελεί το τελευταίο δικονομικό μέτρο το οποίο έχει ο ανακριτής. Περιέχει συνεπώς διπλή αιτιολογία, μια η οποία δικαιολογεί την ύπαρξη των προϋποθέσεων και μια που θεμελιώνει τον παραμερισμό των υπόλοιπων περιοριστικών όρων. 88 Εφόσον το ένταλμα έχει το νόμιμο περιεχόμενο είναι εκτελεστό σε όλη την επικράτεια. Εκείνος εναντίον του οποίου εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης κρατείται στις φυλακές των υποδίκων και παραδίδεται στο διευθυντή μαζί με το ένταλμα προσωρινής κράτησης, για το οποίο συντάσσεται έκθεση. Από την ημέρα της παράδοσης αρχίζει η διάρκεια της προσωρινής κράτησης. Αν έχει συλληφθεί έπ αυτοφώρω η διάρκεια της προσωρινής κράτησης αρχίζει από την ημέρα που κρατήθηκε. 86 ΟΠ.Π 87 Δέδες Χρ. ΟΠ.Π., σελ. 425, Ζησιάδης Ι., ΟΠ.Π., σελ Καρράς Αργ., ΟΠ.Π., σελ