σελ. 1 από 9 PUBLIC ISSUE, Οικονομικό Βαρόμετρο, 4/2009

Transcript

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΒΑΡΟΜΕΤΡΟ Απρίλιος 2009 Δείκτης καταναλωτικού κλίματος (CCI) Δείκτες αποτίμησης της οικονομικής συγκυρίας σελ. 1 από 9

2 Η ταυτότητα του Οικονομικού Βαρόμετρου της Public Issue Ο δείκτης καταναλωτικού κλίματος (Consumer Climate Index), καθώς και οι υπόλοιποι δείκτες του Οικονομικού Βαρόμετρου, που δημοσιεύονται στην παρούσα ανάλυση, βασίζονται σε μηνιαίες πανελλαδικές τηλεφωνικές έρευνες ατόμων, ηλικίας 18 ετών και άνω Η μέτρηση Απριλίου 2009 πραγματοποιήθηκε, στο χρονικό διάστημα 1-4/4/2009 Η Public Issue ιδρύθηκε το 2001 από τον Γιάννη Μαυρή Εξειδικεύεται στις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές έρευνες κοινής γνώμης, στην Ελλάδα και την Κύπρο Είναι μέλος της WAPOR (World Association for Public Opinion Research), της ESOMAR (European Society for Market Research) & του ΣΕΔΕΑ (Σύλλογος Εταιρειών Δημοσκοπήσεων & Ερευνών Αγοράς) σελ. 2 από 9

3 Διαπιστώσεις με βάση το Οικονομικό Βαρόμετρο Απριλίου 2009 της Public Issue Βελτίωση του καταναλωτικού κλίματος για δεύτερο συνεχόμενο μήνα Οδεύουμε προς αποκατάσταση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης εν απουσία σοβαρών επιπτώσεων της διεθνούς χρηματοοικονομικής κρίσης στην Ελληνική οικονομία. Νέο ιστορικό υψηλό για την ροπή προς αγορά και κατανάλωση. Η διαφορά σε σύγκριση με τον Απρίλιο του 2008 πλησιάζει τις 25 μονάδες, υποδεικνύοντας σαφέστατη βελτίωση της καταναλωτικής ροπής των νοικοκυριών. Οι Έλληνες καταναλωτές αξιολογούν ιδιαιτέρως θετικά τις τρέχουσες οικονομικές συνθήκες. Σε αυτό συμβάλλουν η ραγδαία αποκλιμάκωση του πληθωρισμού και η επακόλουθη αύξηση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, η σχετική ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης των καταναλωτών έναντι των εμπορικών καταστημάτων καθώς και η αίσθηση ότι η κρίση αποφέρει σημαντικές καταναλωτικές ευκαιρίες. Καθίσταται πλέον σαφές ότι η κρίση ακρίβειας που έπληξε την ελληνική οικονομία κατά το πρώτο εξάμηνο του 2008 είχε μεγαλύτερο αντίκτυπο στην ροπή προς αγορά και κατανάλωση των νοικοκυριών σε σύγκριση με την διεθνή χρηματοοικονομική κρίση. Η εμπιστοσύνη των καταναλωτών ως προς την ελληνική οικονομία βελτιώνεται για δεύτερο συνεχόμενο μήνα, υποδεικνύοντας απομάκρυνση των φόβων περί πτώχευσης του Ελληνικού κράτους. Ο δείκτης παραμένει ωστόσο σε χαμηλά επίπεδα, επιβεβαιώνοντας ότι η αποκατάσταση της αισιοδοξίας μεταξύ των καταναλωτών αναμένεται να αποτελέσει μια βραδεία και δύσκολη διαδικασία. Οι προσδοκίες για την ανεργία παραμένουν εξαιρετικά απαισιόδοξες, παρά μια αισθητή βελτίωση κατά τον μήνα Απρίλιο. Η διατήρηση των προσδοκιών για την ανεργία σε πολύ χαμηλά επίπεδα πιθανόν να οφείλεται στους φόβους των καταναλωτών περί όξυνσης μιας σειράς μακροχρόνιων και υποβοσκόντων κοινωνικών προβλημάτων όπως η αδυναμία ανεύρεσης αξιοπρεπών θέσεων εργασίας από ορισμένες ομάδες του πληθυσμού (νέοι, γυναίκες). Οι προσδοκίες για αποταμίευση συνεχίζουν να κυμαίνονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, αναδεικνύοντας την αδυναμία ή απροθυμία των καταναλωτών να αυξήσουν τις αποταμιεύσεις τους, ακόμα και υπό τους κινδύνους που εγκυμονεί το ενδεχόμενο μιας ραγδαίας επιδείνωσης της οικονομικής κατάστασης. Παρά την ανοδική τους πορεία κατά τον τρέχοντα μήνα (πιθανόν ως αποτέλεσμα του δώρου του Πάσχα), οι προσδοκίες για το προσωπικό εισόδημα εμφανίζουν αισθητή μείωση σε σύγκριση με τον Απρίλιο του Η πλειοψηφία των καταναλωτών διαβλέπει διέξοδο από την κρίση σε βάθος πενταετίας. Οι μακροπρόθεσμες προσδοκίες των καταναλωτών για την οικονομία καταγράφουν νέο ιστορικό υψηλό, υποδεικνύοντας αυξημένη εμπιστοσύνη των καταναλωτών στην ικανότητα της Ελληνικής οικονομίας να ανταπεξέλθει στην διεθνή χρηματοοικονομική κρίση. Οι καταναλωτές διαβλέπουν περαιτέρω αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, γεγονός που φαίνεται να συμβάλλει στην αύξηση των προσδοκιών για το εισόδημα και ειδικότερα, της ροπής προς αγορά και κατανάλωση. Σύγκριση του δείκτη CCI της Public Issue και του δείκτη ICS του πανεπιστημίου του Michigan o Ο δείκτης ICS του Πανεπιστημίου του Michigan σημείωσε αύξηση 7 περίπου μονάδων κατά τον Απρίλιο, καταγράφοντας, για έναν ακόμη μήνα, παράλληλη εξέλιξη με τον δείκτη CCI της Public Issue. Όπως αναφέρεται στο οικονομικό τύπο των Ηνωμένων Πολιτειών, η εμπιστοσύνη των καταναλωτών στην αμερικανική οικονομία κυμαίνεται στα υψηλότερα επίπεδά της μετά από την περίοδο που ακολούθησε την απρόσμενη πτώχευση της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο, με επακόλουθο την κατάρρευση μιας σειράς κορυφαίων χρηματοπιστωτικών οργανισμών. Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας, οι καταναλωτές φαίνεται να πιστεύουν ότι οι επιπτώσεις της κρίσης στις ΗΠΑ πιθανόν να έχουν ήδη κορυφωθεί, εκτιμώντας, ωστόσο, ότι η ανάκαμψη της οικονομίας θα αποτελέσει μια ιδιαιτέρως βραδεία διαδικασία. σελ. 3 από 9

4 Ο δείκτης καταναλωτικού κλίματος (Consumer Climate Index - CCI) Ο Δείκτης Καταναλωτικού Κλίματος (CCI) παρουσιάζει άνοδο για δεύτερο συνεχόμενο μήνα. Έπειτα από αύξηση 7,5 μονάδων, ο δείκτης προσεγγίζει τις 75,3 μονάδες, ήτοι την δεύτερη υψηλότερη μέχρι σήμερα τιμή του. Η εξέλιξη του CCI κατά τον τρέχοντα μήνα αυξάνει την διαφορά του δείκτη σε σχέση με τον συνολικό μέσο όρο του, από 3,3 μονάδες τον Μάρτιο σε 10,2 τον Απρίλιο. Η τιμή του Δείκτη Καταναλωτικού Κλίματος, τον τρέχοντα μήνα, είναι βελτιωμένη κατά 4 συνολικά μονάδες σε σύγκριση με τον Απρίλιο του Ο δείκτης τρέχουσας οικονομικής συγκυρίας (Current Economic Conditions Index - CECI) Όπως και στην περίπτωση του CCI, ο Δείκτης Τρέχουσας Οικονομικής Συγκυρίας (CECI) παρουσιάζει άνοδο για δεύτερο συνεχόμενο μήνα, προσεγγίζοντας την δεύτερη υψηλότερη μέχρι σήμερα τιμή του (69,1). Η θετική αξιολόγηση των τρέχουσων οικονομικών συνθηκών από τους καταναλωτές αποτυπώνεται στην διαφορά που διαμορφώνεται μεταξύ της τιμής του δείκτη κατά τον μήνα Απρίλιο σε σύγκριση, τόσο με το συνολικό μέσο όρο του (+12,1 μονάδες) όσο και με την τιμή που είχε λάβει ο δείκτης κατά τον αντίστοιχο μηνά του 2008 (+9,8). Ο δείκτης καταναλωτικών προσδοκιών (Consumer Expectations Index - CEI) Αξιοσημείωτη άνοδο 9,7 μονάδων καταγράφει ο Δείκτης Καταναλωτικών Προσδοκιών (CEI) κατά τον μήνα Απρίλιο. Η νέα τιμή, στις 79,5 μονάδες, υπερέχει κατά 9 περίπου μονάδες του συνολικού μέσου όρου του δείκτη (70,6). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι προσδοκίες των καταναλωτών για την πορεία της οικονομίας και το προσωπικό τους εισόδημα παρουσιάζουν μεγάλη βελτίωση. Συγκεκριμένα, η τιμή Απριλίου ισοφαρίζει την υψηλότερη τιμή που είχε γνωρίσει μέχρι σήμερα ο δείκτης (Ιανουάριος του 2008). Η διαφορά σε σύγκριση με τον Απρίλιο του 2008 ωστόσο κυμαίνεται σε οριακά υψηλότερα επίπεδα (0,3 μονάδες), γεγονός που φαίνεται να υποδεικνύει την επίδραση εποχικών παραγόντων στην διαμόρφωση των προσδοκιών (π.χ. δώρο του Πάσχα). Σύγκριση CEI και CECI Η σύγκριση των δύο δεικτών συμβάλλει στο να καταγραφούν οι διαφορές μεταξύ, αφενός, των εκτιμήσεων των καταναλωτών για τις τρέχουσες οικονομικές συνθήκες και, αφετέρου, των προσδοκιών για την οικονομία και το εισόδημα σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Όπως προκύπτει από την διαφορά 10 περίπου μονάδων του CECI σε σύγκριση με τον Απρίλιο του 2008, οι καταναλωτές φαίνεται να αποτιμούν σαφώς θετικότερα τις τρέχουσες οικονομικές συνθήκες σε σύγκριση με πέρυσι. Αν και κυμαινόμενες σε ιδιαιτέρως υψηλά επίπεδα, οι προσδοκίες των καταναλωτών για την οικονομία και το εισόδημα δεν παρουσιάζουν, αντιθέτως, παρά μια οριακή απόκλιση σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του Συνολικά, με βάση την σύγκριση CECI και CEI, διαπιστώνεται ότι οι καταναλωτές αναγνωρίζουν καταναλωτικές ευκαιρίες ή/και βελτίωση της αγοραστικής τους δύναμής σε σύγκριση με τον Απρίλιο του 2008, παραμένοντας, ταυτοχρόνως, το ίδιο απαισιόδοξοι για την εξέλιξη της οικονομίας και το προσωπικό τους εισόδημα. Ο πίνακας που ακολουθεί παρέχει μία συνοπτική εικόνα των τάσεων των δεικτών του Οικονομικού Βαρόμετρου. Δείκτης καταναλωτικού κλίματος & αναλυτικοί δείκτες, Μάρτιος 2009 Μηνιαίες μεταβολές 4/09 Μηνιαία μεταβολή Μέσος όρος 12/07-4/09 Δείκτης καταναλωτικού κλίματος - CCI 75,3 +7,5 65,1 Ροπή προς αγορά & κατανάλωση 83,7 +6,5 61,2 Εκτιμήσεις για το εισόδημα 54,5 +1,9 52,8 Προσδοκίες για την οικονομία 54,5 +13,0 53,2 Προσδοκίες για την ανεργία 32,6 +8,8 42,9 Προσδοκίες για την αποταμίευση 36,9 +2,4 35,8 Προσδοκίες για το εισόδημα 74,3 +7,4 72,5 Προσδοκίες για την οικονομία την προσεχή 5ετία 109,6 +8,6 85,9 Δείκτης καταναλωτικού κλίματος - CCI (Απρίλιος 2009) Σύγκριση του Δείκτη CCI της Public Issue με το Δείκτη ICS του πανεπιστημίου του Michigan Σύγκριση του Δείκτη CEI με το Δείκτη CESI σελ. 4 από 9

5 Αναλυτικοί δείκτες 1. Ροπή προς αγορά και κατανάλωση Σε πείσμα των δυσοίωνων προβλέψεων για την εξέλιξη της ελληνικής οικονομίας κατά το 2009, η ροπή προς αγορά των καταναλωτών παρουσιάζει, κατά τον μήνα Απρίλιο του 2009, νέα αύξηση 6,5 συνολικά μονάδων. Αξίζει να υπογραμμισθεί ότι η νέα τιμή του δείκτη, στις 83,7 μονάδες, είναι η υψηλότερη που έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα, υπερέχοντας κατά 22,5 μονάδες έναντι της μέσης ροπής προς αγορά και κατανάλωση και 24,4 μονάδες της τιμής του αντίστοιχου μήνα του 2008 (59,3). Καθίσταται πλέον σαφές ότι η κρίση ακρίβειας που έπληξε την ελληνική οικονομία κατά το πρώτο εξάμηνο του 2008 είχε μεγαλύτερη επίπτωση στην καταναλωτική ροπή σε σύγκριση με την διεθνή χρηματοοικονομική κρίση. Ενώ η αύξηση του πληθωρισμού προκάλεσε άμεση, αισθητή και γενικευμένη μείωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, οι επιπτώσεις της σημερινής κρίσης στην ροπή προς αγορά φαίνεται, αντιθέτως, να είναι σχετικά περιορισμένες. Σε αντίθεση με την αύξηση 25 μονάδων του προηγούμενου μήνα, η ροπή προς αγορά της κοινωνικοεπαγγελματικής κατηγορίας «εργοδότες αυτοαπασχολούμενοι» παρουσιάζει μείωση 8,5 μονάδων ενώ, σημαντική βελτίωση καταγράφεται σε κατηγορίες που είχαν, αντιθέτως, σημειώσει μείωση κατά τον Μάρτιο, όπως οι μισθωτοί του Δημόσιου Τομέα (+15,7), οι μισθωτοί του Ιδιωτικού Τομέα (+17,9) και οι νοικοκυρές (+14,4). Η αύξηση στους μισθωτούς και στους συνταξιούχους πιθανόν να συνδέεται με την καταβολή του δώρου του Πάσχα. Σε γενικές γραμμές, η μείωση των τελών ταξινόμησης στα Ι.Χ σε συνδυασμό με τις προσφορές στις οποίες προβαίνουν οι αντιπροσωπείες αυτοκινήτων ενδέχεται να συνέβαλαν στην αύξηση της καταναλωτικής ροπής, ενισχύοντας το κλίμα καταναλωτικών ευκαιριών που ήδη παρατηρείται από τον προηγούμενο μήνα (υπενθυμίζεται ότι η ροπή προς αγορά είχε διατηρηθεί σε πολύ υψηλά επίπεδα παρά την λήξη της χειμερινής περιόδου εκπτώσεων). 2. Εκτιμήσεις για το εισόδημα Η μικρή αύξηση 2 περίπου μονάδων που εμφανίζουν, τον Απρίλιο, οι εκτιμήσεις των καταναλωτών για την προσωπική τους οικονομική κατάσταση στην διάρκεια του προηγούμενου 12μηνου, αναστέλλει την πτωτική πορεία του δείκτη κατά τον τελευταίο δίμηνο. Οι εκτιμήσεις για το εισόδημα προσεγγίζουν τις 54,5 μονάδες τον Απρίλιο, υστερώντας κατά 4,8 μονάδες της αντίστοιχης τιμής του Ο δείκτης κυμαίνεται συνολικά σε επίπεδα παραπλήσια με τον συνολικό μέσο όρο του (+1,7 μονάδες). 3. Προσδοκίες για την οικονομία Η τάση βελτίωσης των προσδοκιών για την οικονομία που είχε καταγραφεί στο προηγούμενο Οικονομικό Βαρόμετρο έπειτα από την σταδιακή καθήλωση που είχαν υποστεί από το Οκτώβριο του επιταχύνεται κατά τον μήνα Απρίλιο. Συγκεκριμένα, οι προσδοκίες των καταναλωτών για την οικονομία κατά το προσεχές 12μηνο εμφανίζουν ραγδαία αύξηση της τάξης των 13 συνολικά μονάδων, επαναφέροντας τον δείκτη σε επίπεδα παραπλήσια με τον συνολικό μέσο όρο του (+1,3). Παρά την θεαματική βελτίωση των προσδοκιών- που φαίνεται να εντάσσεται σε μια διαδικασία μερικής ανάκτησης της εμπιστοσύνης των Ελλήνων καταναλωτών ως προς την εγχώρια οικονομία- ο δείκτης παραμένει σε αισθητά χαμηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με την τιμή που είχε λάβει κατά τον αντίστοιχο μήνα του 2008 (-11,5). Το συγκεκριμένο φαινόμενο φαίνεται να σκιαγραφεί την επικράτηση ενός κλίματος συγκρατημένης απαισιοδοξίας για τις οικονομικές εξελίξεις κατά το προσεχές διάστημα, γεγονός που συμβαδίζει με τις προβλέψεις των διεθνών οργανισμών και της Κεντρικής Τράπεζας της Ελλάδας για στασιμότητα της οικονομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα κατά το Η ραγδαία βελτίωση 16,6 μονάδων που σημείωσαν, το τελευταίο δίμηνο, οι προσδοκίες για την οικονομία -έπειτα από το ιστορικό χαμηλό του Φεβρουαρίου- φαίνεται να οφείλεται, μεταξύ άλλων, στην προσωρινή απομάκρυνση των φόβων και σεναρίων περί ενδεχομένου πτώχευσης του Ελληνικού κράτους. Με βάση την σημερινή δυναμική, και εν απουσία έκτακτων οικονομικών γεγονότων ικανών να κλονίσουν σφοδρά την εμπιστοσύνη προς την εγχώρια οικονομία, οι προσδοκίες των καταναλωτών πιθανόν να υπερβούν το φράγμα των 60 μονάδων τον προσεχή μήνα. 4. Προσδοκίες για την ανεργία Κατ αντιστοιχία με τις προβλέψεις για την οικονομία, ο δείκτης προσδοκιών για την ανεργία σημειώνει μεγάλη βελτίωση κατά τον μήνα Απρίλιο. Έπειτα από αύξηση εννέα περίπου μονάδων, ο δείκτης προσδοκιών για την ανεργία ξεπερνά το φράγμα των 30 μονάδων (32,6) για δεύτερη φορά στην διάρκεια του τελευταίου εξαμήνου. Παρά την βελτίωση αυτή, οι προσδοκίες των καταναλωτών για την απασχόληση συνεχίζουν να παραμένουν σε ιδιαιτέρως χαμηλά επίπεδα, τόσο σε σύγκριση με τον συνολικό μέσο όρο τους (-10,3) όσο και με την τιμή που είχε καταγράψει ο δείκτης κατά τον Απρίλιο του 2008 (-23,2). Όπως έχει διαπιστωθεί επανειλημμένα στο Οικονομικό Βαρόμετρο κατά την διάρκεια των τελευταίων μηνών, η καθήλωση των προσδοκιών για την ανεργία από τον Νοέμβριο του 2008 συνεχίζει να αποτελεί την εμφανέστερη εκδήλωση των επιπτώσεων της κρίσης στους Έλληνες καταναλωτές. Πέραν των άμεσων επιπτώσεων της κρίσης στην απασχόληση, που οδηγούν σε μαζικές απολύσεις και σε καταστάσεις υποαπασχόλησης, η διατήρηση των προσδοκιών, σε τόσο χαμηλά επίπεδα, φαίνεται να αποτελεί απόρροια μιας σειράς ποικιλόμορφων στάσεων και αντιλήψεων για μακροχρόνια προβλήματα και αδυναμίες που πλήττουν την αγορά εργασίας, τις πολιτικές απασχόλησης και τις εργασιακές σχέσεις στην Ελλάδα, όπως, μεταξύ άλλων: - η αίσθηση περί σοβαρής αναποτελεσματικότητας του εγχώριου συστήματος κοινωνικής προστασίας από την φτώχεια και την ανεργία, - η εκδήλωση φόβων για διάχυση των επισφαλών μορφών απασχόλησης σε ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα του εργατικού δυναμικού (ως αποτέλεσμα της αύξησης του ποσοστού ανεργίας) - η προσλαμβανόμενη -από τους καταναλωτές- ανεπάρκεια και αποσπασματικότητα των μέτρων που έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κρίσης στην απασχόληση 1. 1 Βλέπε σχετικά «Έρευνα για τις πρόσφατες κυβερνητικές παροχές», που πραγματοποιήθηκε από την Public Issue για λογαριασμό της Καθημερινής, στο χρονικό διάστημα 28-30/01/2009. Βλέπε σχετικά, σελ. 5 από 9

6 1. Ροπή προς αγορά οικιακών καταναλωτικών αγαθών 5. Προσδοκίες για την αποταμίευση 2. Εκτιμήσεις για το εισόδημα 6. Προσδοκίες για το εισόδημα 3. Προσδοκίες για την οικονομία 7. Προσδοκίες για την οικονομία την προσεχή 5ετία 4. Προσδοκίες για την ανεργία 8. Προσδοκίες για τον πληθωρισμό σελ. 6 από 9

7 Το «πακέτο» στήριξης της απασχόλησης, που έχει τεθεί προς έγκριση στη διυπουργική επιτροπή για την οικονομίασυγκαταλέγεται μεταξύ των παραγόντων που πιθανόν να επιδράσουν θετικά στις προσδοκίες για την ανεργία κατά το προσεχές διάστημα, εφόσον βεβαίως το περιεχόμενο, η έκταση και η διάρκεια των μέτρων που θα συμπεριληφθούν σε αυτό κριθούν ως ικανοποιητικά από τους καταναλωτές. 5. Προσδοκίες για την αποταμίευση Μικρή αύξηση 2,4 μονάδων παρουσιάζουν οι προσδοκίες των καταναλωτών για την αποταμίευση. Η τιμή του δείκτη κατά τον μήνα Απρίλιο υπερέχει κατά 1,4 μονάδες της τιμής που είχε σημειώσει την αντίστοιχη χρονική περίοδο του 2008 και κατά 1 περίπου μονάδας του συνολικού μέσου όρου του δείκτη. Όπως έχει αναφερθεί σε προηγούμενα Οικονομικά Βαρόμετρα, η διεθνής οικονομική κρίση δεν φαίνεται να έχε προκαλέσει στους καταναλωτές αντανακλαστικά για την δημιουργία αποταμιεύσεων ασφαλείας (precautionary savings). Η συγκεκριμένη συμπεριφορά πολύ πιθανόν να συνδέεται με την ραγδαία μείωση της αποταμίευσης των ελληνικών νοικοκυριών από τα τέλη της δεκαετίας 1990 μέχρι σήμερα. 6. Προσδοκίες για το εισόδημα Οι προσδοκίες για το εισόδημα παρουσιάζουν σημαντική βελτίωση κατά τον μήνα Απρίλιο (+7,4), προσεγγίζοντας την τιμή των 74,3 συνολικά μονάδων. Η συγκεκριμένη άνοδος διαδέχεται ένα δίμηνο αυξημένης σχετικά απαισιοδοξίας. Παρά την σημαντική αυτή αύξηση, οι προσδοκίες για το προσωπικό εισόδημα το προσεχές 12μηνο εμφανίζουν υστέρηση άνω των 11,5 μονάδων σε σύγκριση με τον Απρίλιο του Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, από τον Μάιο του 2008, ο δείκτης για το εισόδημα κυμαίνεται κατά μέσο όρο περί την τιμή των 70 μονάδων, έναντι 80 μονάδων κατά το διάστημα Δεκεμβρίου του 2007 με Απρίλιο του Η πτώση που είχε σημειωθεί κατά τον Απρίλιο του 2008 οφειλόταν κατά κύριο λόγο στις έντονες πληθωριστικές πιέσεις που είχαν υποστεί τα νοικοκυριά ως αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης αύξησης των τιμών του πετρελαίου. Παρά την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, οι προσδοκίες για το εισόδημα δεν ανέκτησαν τα προηγούμενα επίπεδά τους, εξαιτίας των αβεβαιοτήτων και φόβων που προκάλεσε, εντωμεταξύ, η εκδήλωση της διεθνούς χρηματοοικονομικής κρίσης. 7. Προσδοκίες για την οικονομία την προσεχή 5ετία Ο δείκτης μακροπρόθεσμων προσδοκιών συνεχίζει να παρουσιάζει ραγδαία ανοδική τάση. Συνολικά, η πορεία των προσδοκιών για την οικονομία κατά την προσεχή 5ετία, από το Δεκέμβριο του 2007, διακρίνεται σε πέντε φάσεις: Αρχικά (Δεκέμβριο Απρίλιο 2008), ο δείκτης κυμαινόταν περί την τιμή των 82 μονάδων. Από τον Μάιο του 2008 έως τον Ιούλιο του ίδιου έτους, οι προσδοκίες παρουσίασαν σημαντική επιδείνωση, χάνοντας περισσότερες από 18 μονάδες σε διάστημα τριών μηνών. Στην διάρκεια του τριμήνου που ακολούθησε αυτήν την περίοδο επιδείνωσης (Σεπτέμβριο με Νοέμβριο του 2008), ο δείκτης ακολούθησε αντίστροφη πορεία. Την ανοδική αυτή φάση διαδέχθηκε μια περίοδο σχετικής στασιμότητας (Δεκέμβριο του 2008 με Φεβρουάριο του 2009), σε σαφώς ωστόσο υψηλοτέρα επίπεδα (στις 91 περίπου μονάδες) σε σύγκριση με την περίοδο σταθερότητας που επικρατούσε πριν από τον Μάιο του Το τελευταίο δίμηνο, οι προσδοκίες για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της Ελληνικής οικονομίας εμφανίζουν νέα αλματώδη εξέλιξη, με τον δείκτη να κερδίζει 21,1 μονάδες και να υπερβαίνει, από τον προηγούμενο ήδη μήνα, το φράγμα των 100 μονάδων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η τιμή των μακροπρόθεσμων προσδοκιών κατά τον τρέχοντα μήνα αποτελεί ιστορικό υψηλό στο σύνολο των δεικτών του Οικονομικού Βαρόμετρου. 8. Προσδοκίες για τον πληθωρισμό Όπως είχε σημειωθεί στο Οικονομικό Βαρόμετρο Μαρτίου, οι καταναλωτές φαίνεται να έχουν σταδιακά συνειδητοποιήσει ότι η επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης του δείκτη τιμών, που καταγράφεται τους τελευταίους μήνες, θα διατηρηθεί στην διάρκεια του Η νέα βελτίωση των προσδοκιών για τον πληθωρισμό, κατά τέσσερις συνολικά μονάδες τον Απρίλιο επιβεβαιώνει την συγκεκριμένη εκτίμηση. Η εξέλιξη του δείκτη καταναλωτών κατά τον μήνα Μάρτιο του 2009 φαίνεται να δικαιώνει τις προσδοκίες των καταναλωτών. Ο πληθωρισμός μειώθηκε στο 1,3% ενώ σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, ο ρυθμός αύξησης του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή ενδέχεται να υποχωρήσει ακόμα και σε επίπεδα χαμηλότερα του 1% στα μέσα του έτους. σελ. 7 από 9

8 Η μεθοδολογία υπολογισμού του δείκτη καταναλωτικού κλίματος (Consumer Climate Index CCI) 1. Γενική περιγραφή του δείκτη Ο δείκτης καταναλωτικού κλίματος (CCI) αποτυπώνει τη γνώμη που έχουν διαμορφώσει οι καταναλωτές, σχετικά με την προσωπική τους οικονομική κατάσταση, καθώς και την οικονομική κατάσταση της χώρας. Αποτελεί μέτρο αποτύπωσης αφενός των κοινωνικών αντιλήψεων για την τρέχουσα οικονομική συγκυρία και αφετέρου της αισιοδοξίας, με την οποία οι καταναλωτές αντιμετωπίζουν τις υφιστάμενες προοπτικές της προσωπικής τους οικονομικής κατάστασης, καθώς και το οικονομικό μέλλον της χώρας. Με αυτόν τον τρόπο καθίσταται ένα ιδιαίτερα χρήσιμο ερευνητικό εργαλείο για την εμπειρική αποτύπωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών στην οικονομία. Για τον υπολογισμό του δείκτη CCI, η Public Issue έχει υιοθετήσει τις βασικές αρχές και τη μεθοδολογία του δείκτη εμπιστοσύνης καταναλωτή του Πανεπιστημίου του Michigan (Index of Consumer Sentiment - ICS). O δείκτης του Πανεπιστημίου του Michigan αποτελεί διεθνώς τον πλέον γνωστό και μακροβιότερο δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης. Ο εν λόγω δείκτης κατασκευάστηκε για πρώτη φορά το 1940 και, αρχικά, υπολογιζόταν σε ετήσια βάση. Το 1952 άρχισε να υπολογίζεται σε τριμηνιαία βάση, ενώ από το 1978 υπολογίζεται πλέον σε μηνιαία βάση. Σήμερα, ο δείκτης του Michigan χρησιμοποιείται, εκτός από τις ΗΠΑ και σε αρκετές άλλες χώρες, όπως πχ: ο Καναδάς, η Ρωσία, η Αυστραλία, η Αργεντινή, το Μεξικό, το Χονγκ Κονγκ κα. 2. Οι μεταβλητές του δείκτη Ο δείκτης βασίζεται σε πέντε μεταβλητές, που αποτυπώνουν τις βασικές παραμέτρους της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και οι οποίες μετρώνται με τις ακόλουθες ερωτήσεις: Ε1) Εκτιμήσεις για την προσωπική οικονομική κατάσταση το χρόνο που πέρασε [Στο χρόνο που πέρασε, (τους τελευταίους 12 μήνες), η προσωπική σας οικονομική κατάσταση, έχει καλυτερέψει πολύ, έχει καλυτερέψει λίγο, έχει μείνει ή ίδια, έχει χειροτερέψει λίγο, ή έχει χειροτερέψει πολύ;] Ε2) Προσδοκίες για την προσωπική οικονομική κατάσταση τον επόμενο χρόνο [Στο χρόνο που έρχεται, δηλαδή στους επόμενους 12 μήνες, πιστεύετε ότι η προσωπική σας οικονομική κατάσταση θα καλυτερέψει πολύ, θα καλυτερέψει λίγο, θα μείνει ίδια, θα χειροτερέψει λίγο, ή θα χειροτερέψει πολύ;] Ε3) Προσδοκίες για την κατάσταση της οικονομίας τον επόμενο χρόνο [Στο χρόνο που έρχεται, δηλαδή, μέσα στους επόμενους 12 μήνες, πιστεύετε ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας θα καλυτερέψει πολύ, θα καλυτερέψει λίγο, θα μείνει ίδια, θα χειροτερέψει λίγο, ή θα χειροτερέψει πολύ;] Ε4) Προσδοκίες για την κατάσταση της οικονομίας κατά την προσεχή 5ετία [Στα επόμενα 5 χρόνια, πιστεύετε ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας θα καλυτερέψει πολύ, θα καλυτερέψει λίγο, θα μείνει ίδια, θα χειροτερέψει λίγο, ή θα χειροτερέψει πολύ;] Ε5) Γενική ροπή προς αγορά οικιακών καταναλωτικών αγαθών [Για κάποιον που θέλει να κάνει μεγάλες αγορές για το σπίτι (όπως έπιπλα, μεγάλες ηλεκτρικές συσκευές κλπ), πιστεύετε ότι είναι μία μάλλον καλή περίοδος, ούτε καλή ούτε κακή περίοδος, ή μία μάλλον κακή περίοδος;] 3. Ο υπολογισμός του δείκτη Για κάθε επιμέρους μεταβλητή υπολογίζεται ο σχετικός δείκτης, προσθέτοντας τη διαφορά των αρνητικών από τις θετικές απαντήσεις, στο 100. Η τιμή κάθε επιμέρους δείκτη κυμαίνεται, από 0 έως 200. Τιμή του δείκτη πάνω από το 100 σημαίνει, ότι όσοι δίνουν θετικές απαντήσεις είναι περισσότεροι από εκείνους που δίνουν αρνητικές απαντήσεις. Τιμή του δείκτη κάτω από το 100 σημαίνει, ότι όσοι δίνουν αρνητικές απαντήσεις είναι περισσότεροι από εκείνους που δίνουν θετικές απαντήσεις. Στη θεωρητική περίπτωση, κατά την οποία όλες οι απαντήσεις των ερωτώμενων είναι θετικές, ο δείκτης θα ελάμβανε την τιμή 200, ενώ εάν όλες οι απαντήσεις των ερωτώμενων ήταν αρνητικές, ο δείκτης θα ελάμβανε την τιμή 0. Ο δείκτης καταναλωτικού κλίματος (CCI) υπολογίζεται ως ο μέσος όρος των επιμέρους δεικτών των πέντε μεταβλητών. Τιμή του δείκτη μεγαλύτερη από 100 σημαίνει, ότι όσοι δείχνουν εμπιστοσύνη στην οικονομία είναι περισσότεροι από όσους δεν δείχνουν εμπιστοσύνη. Αντιστοίχως, τιμή του δείκτη μικρότερη από 100 σημαίνει, ότι όσοι δείχνουν εμπιστοσύνη στην οικονομία είναι λιγότεροι, από όσους δεν δείχνουν εμπιστοσύνη. Η μεθοδολογία υπολογισμού των υπολοίπων δεικτών 1. Δείκτης τρέχουσας οικονομικής συγκυρίας (Current Economic Conditions Index - CECI) Η μεθοδολογία υπολογισμού του δείκτη τρέχουσας οικονομικής συγκυρίας είναι παρόμοια με εκείνη του δείκτη καταναλωτικού κλίματος, με τη διαφορά ότι στην κατασκευή του δείκτη CECI συμμετέχουν μόνον οι μεταβλητές Ε1 και Ε5. Ο δείκτης αποτυπώνει τις εκτιμήσεις των καταναλωτών για την τρέχουσα οικονομική συγκυρία. 2. Δείκτης καταναλωτικών προσδοκιών (Consumer Expectations Index - CEI) Η μεθοδολογία υπολογισμού του δείκτη καταναλωτικών προσδοκιών είναι παρόμοια με εκείνη του δείκτη καταναλωτικού κλίματος, με τη διαφορά ότι ο δείκτης CEI κατασκευάζεται μόνον από τις ερωτήσεις Ε2,Ε3,και Ε4. Ο δείκτης αποτυπώνει την αισιοδοξία, ή την απαισιοδοξία των καταναλωτών για το προσωπικό εισόδημα και την οικονομική κατάσταση της χώρας. 3. Λοιποί δείκτες του Οικονομικού Βαρόμετρου Η μεθοδολογία υπολογισμού των υπόλοιπων δεικτών του Οικονομικού Βαρόμετρου είναι παρόμοια με τη μεθοδολογία υπολογισμού των επιμέρους δεικτών του CCI. Οι τιμές για τον υπολογισμό του δείκτη της ανεργίας αντιστρέφονται, καθώς θετικές απαντήσεις θεωρούνται εκείνες που προβλέπουν τη μείωση της ανεργίας. σελ. 8 από 9

9 Β. Κωνσταντίνου 16, , Αθήνα, Τ: , F: , E: W: «Copyright 2009 της Public Issue - Επιτρέπεται η αντιγραφή επί λέξει και η διανομή των μελετών που περιλαμβάνονται στην παρούσα σελίδα, χωρίς να απαιτείται καταβολή χρηματικής αποζημίωσης, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει ευκρινής και διακριτή αναφορά στην πηγή προέλευσης» σελ. 9 από 9