ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΕΝΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΥ

Transcript

1 ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΕΝΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΥ

2 ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ Οργανισμοί και Αβιοτικό Περιβάλλον Εισήγηση 5 Δρ. Κώστας Ποϊραζίδης, Δασολόγος ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

3 ΤΟ ΦΩΣ ΩΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ

4 Το φως μεταβάλλεται κατα τρεις τρόπους: Σε ποιότητα ή σύνθεση σε μήκη κύματος Σε ένταση ή ενεργειακό περιεχόμενο Σε διάρκεια, που καθορίζεται από το μήκος της ημέρας.

5 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ στους τροπικούς μεγαλύτερη η ένταση μεγάλη η γωνία = μικρότερη απόσταση μέσα στην ατμόσφαιρα μικρή η νέφωση

6 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ μεγαλύτερα πλάτη = μεγαλύτερη απόσταση - νέφωση & ρύπανση αντανακλούν φως - λιγότερο στην επιφάνεια

7 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ εποχικότητα

8 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ εποχικότητα - στους τροπικούς λιγότερο

9 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ Ένα φυτό, για να έχει καθαρή παραγωγικότητα, πρέπει να δέχεται αρκετή φωτεινή ενέργεια για την παρασκευή των απαραίτητων υδατανθράκων που θα αναπληρώσουν αυτούς που καταναλώθηκαν στην αναπνοή.

10 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ Έαν όλες οι άλλες μεταβλητές που επηρεάζουν τους ρυθμούς φωτοσύνθεσης και αναπνοής = σταθερές η ισορροπία ανάμεσα στις δύο αυτές διεργασίες σχετίζεται με την ένταση του φωτός.

11 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ ένταση φωτός, της φωτοσύνθεσης μέχρι ένα μέγιστο σημείο, μετά σταθερά (για τα περισσότερα φυλλοβόλα, 20% φωτός αρκεί για φωτοσύνθεση 100%) Ποσό υδατανθράκων που καταναλώνονται κατά την αναπνοή

12 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ Το σημείο στο οποίο ο ρυθμός της φωτοσύνθεσης (σύνθεση υδατανθράκων) τέμνει την ευθεία που παριστάνει το ρυθμό της αναπνοής (κατανάλωση υδατανθράκων) ονομάζεται ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ.

13 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ Πρόκειται για το σημείο όπου η ένταση του φωτός είναι αρκετή για να έχουμε καθαρή παραγωγικότητα και αντιπροσωπεύει την ελάχιστη απαραίτητη για την ανάπτυξη ένταση του ηλιακού φωτός.

14 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ Το σημείο αναπλήρωσης είναι διαφορετικό για διαφορετικούς τύπους φυτών.

15 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ Ηλιόφυτα (πιο έντονη φωτοσύνθεση πιο έντονη αναπνοή) και σκιόφυτα (ο ρόλος τους στη διαδοχή κάποια μόνο στην αρχή),

16 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ

17 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ

18 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΦΩΤΟΠΕΡΙΟΔΙΣΜΟΣ Η σχετική διάρκεια της ημέρας και της νύχτας μέσα στο 24ωρο επηρεάζει τη λειτουργία πολλών φυτών και ζώων. Η απόκριση ενός οργανισμού στις διακυμάνσεις του μήκους της ημέρας ονομάζεται ΦΩΤΟΠΕΡΙΟΔΙΣΜΟΣ.

19 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΦΩΤΟΠΕΡΙΟΔΙΣΜΟΣ φωτοπερίοδος: εναλλαγή φωτός σκότους λαμβανομένης υπόψη & της σχετικής διάρκειας Ισημερία στους τροπικούς πάντα Εναλλαγή στο έτος στα εύκρατα Μεγάλη διαφορά χειμώνα καλοκαιριού πιο βόρεια

20 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Φωτοπεριοδισμός στα φυτά Άνθηση: φυτά μακράς ημέρας: όταν >12 ώρες η μέρα (γλαδιόλες, σιτάρια, τριφύλλι, καλαμπόκι) φυτά βραχείας ημέρας: όταν <12 ώρες η μέρα (χρυσάνθεμα, ντάλιες, ρύζι, καπνός, κρεμμύδια) φυτά αδιάφορα: φωτοπερίοδος: μή σοβαρός παράγων για άνθηση (γαρύφαλλα, βαμβάκι, ντομάτα, ηλιοτρόπιο, ραδίκι)

21 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Φωτοπεριοδισμός στα φυτά Τι θα γίνει αν η φωτοπερίοδος δεν είναι η κατάλληλη? Αυξημένη βλαστητική ανάπτυξη (κρεμμύδια μεγάλα εμπορική εκμετάλλευση)

22 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Φωτοπεριοδισμός στα ζώα (χειμέρια νάρκη, κινητικότητα, σύζευξη, ωοτοκία, εκκόλαψη) Αποδήμηση πουλιών αναπαραγωγή μεταβολή μεγέθους γεννητικών οργάνων Αναπαραγωγή θηλαστικών Διάπαυση εντόμων - γενετικά προσδιορισμένη αναβολή ανάπτυξης

23 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Παραδείγματα φωτοπεριοδικά ελεγχόμενων δραστηριοτήτων Ζώων παραγωγή αυγών στις κότες οίστρος ζώων (άλογο, κατσίκα αναπαραγωγή μόνο τις μικρές μέρες) διάπαυση μεταξοσκώληκα αλλαγή πτερών πεταλούδων μετανάστευση σολομού στο αλμυρό νερό - μετανάστευση κάποιων πουλιών - αναπαραγωγή πέστροφας στις μεγάλες φωτοπεριόδους

24 Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Παραδείγματα φωτοπεριοδικά ελεγχόμενων δραστηριοτήτων Φυτών εμφάνιση οργάνων αναπαραγωγής θαλασσίων φυκών, φτέρης, έναρξη σχηματισμού ανθέων λήθαργος οφθαλμών δένδρων (σημύδας, οξυάς) σχηματισμός κονδύλων, βολβών, υπόγειων βλαστών (πατάτα, κρεμμύδι, γλαδιόλα) βλάστηση σπερμάτων

25 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ Η θερμοκρασία ως περιβαλλοντικός παράγοντας

26 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ Άμεση και έμμεση επίδραση Άμεση: σε όλες τις μεταβολικές λειτουργίες φυτών και ζώων Έμμεση: στις συνθήκες π.χ. εξάτμιση, βροχές, διαπνοή

27 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ Άμεση και έμμεση επίδραση Δεν απομονώνεται η δράση της δρα συνδυαστικά με φως και νερό

28 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ Άμεση και έμμεση επίδραση Είναι εύκολο να τη μετρήσουμε αλλά ποιες είναι οι ποιο σημαντικές (μέγιστη, ελάχιστη, μέση) Διακυμάνσεις της επηρεάζουν την κατανομή οργανισμών στο χρόνο (ημέρα, εποχές) και στο χώρο (γεωγραφικό πλάτος, έκθεση πλαγιών, βάθος νερού, επιφάνεια εδάφους κ.λπ.)

29 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ - ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΑ ΦΥΤΑ Σε C στενόθερμα των τροπικών π.χ. πεπόνια όχι < C ευρύθερμα των εύκρατων (π.χ. δημητριακά όχι < -2 0 C κωνοφόρα C

30 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΦΥΤΑ Μέσα σε αυτό το εύρος ( C) το κάθε είδος παρουσιάζει τις ελάχιστες, τις μέγιστες και τις βέλτιστες από άποψη θερμοκρασίας απαιτήσεις για τις μεταβολικές του δραστηριότητες. Αυτές οι συγκεκριμένες απαιτήσεις όσον αφορά στη θερμοκρασία είναι γνωστές ως ΠΡΩΤΕΟΥΣΕΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ

31 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΦΥΤΑ ΒΛΑΒΕΣ Από υψηλή θερμοκρασία: συνήθως μαζί με έλλειψη νερού - μαρασμός, φθορισμός προσαρμογή τα παχύφυτα σκληρόφυτα - μικρόφυλλα Από χαμηλή θερμοκρασία: όχι ανάπτυξη κάτω των -60C συμπύκνωση πρωτεϊνών ανενεργά ένζυμα πάγωμα νερού έξοδος από τα κύτταρα δημιουργία κρυστάλλων σπάσιμο μεμβρανών νέκρωση κυττάρου δεν απορροφούν νερό οι ρίζες μαρασμός (π.χ. Τούνδρα πολύ νερό αλλά δεν μπορεί να απορροφηθεί από τα φυτά) προσαρμογή η έρπουσα μορφή μικρό μέγεθος φυτού

32 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΦΥΤΑ

33 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ - ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΥΤΩΝ Μονοετή Διετή- Πολυετή Ξυλώδη - Ποώδη Αειθαλή - Φυλλοβόλα

34 ΑΥΞΗΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ Η αυξητική περίοδος είναι η περίοδος κατά την οποία ικανοποιούνται όλες οι περιβαλλοντικές συνθήκες που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη.

35 ΑΥΞΗΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ Η θερμοκρασία θεωρείται ως ένας από τους πιο κρίσιμους παράγοντες για τον καθορισμό του μήκους της αυξητικής περιόδου, ιδιαίτερα στα μεσαία και μεγάλα γεωγραφικά πλάτη.

36 ΑΥΞΗΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ Για τον καθορισμό της αυξητικής περιόδου, συχνά χρησιμοποιούνται οι μέσες ετήσιες ή μέσες μηνιαίες θερμοκρασίες του αέρα. την ελάχιστη Θ της ημέρας τις αθροιστικές Θ (παίζει ρόλο το συνολικό ποσό της προσλαμβανόμενης θερμοκρασίας)

37 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ - ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΑ ΖΩΑ Θερμόαιμα και Ψυχρόαιμα Ομοιόθερμα (ενδόθερμα) - πτηνά και θηλαστικά Διατηρούν τη θερμοκρασία του σώματος σταθερή Μέση θερμοκρασία σώματος C Μέσα διατήρησης σταθερής θερμοκρασίας: μεταβολισμός μορφολογία (γούνα, φτερά, λίπος) - Μονωτικά στρώματα λίπους, φτερών, λαχάνιασμα, εφίδρωση ρύθμιση ταχύτητας κυκλοφορίας αίματος Ποικιλόθερμα (εξώθερμα) - Αμφίβια, ψάρια, ερπετά, ασπόνδυλα Διαφοροποιούν τη θερμοκρασία του σώματος ανάλογα με το περιβάλλον

38 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ - ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΒΛΑΒΕΣ Από υψηλή θερμοκρασία: συνήθως μαζί με έλλειψη νερού - Ασφυξία στα ερπετά λόγω αύξησης μεταβολισμού προσαρμογή πυκνά ούρα νυκτόβια ζωή - λήθαργος Από χαμηλή θερμοκρασία: βραδυκίνητο ναρκωμένο ζώο κρύσταλλοι στα κύτταρα προσαρμογές: πυκνό τρίχωμα, λίπος, χειμέρια νάρκη στα μικρά θηλαστικά (και νυχτερίδες) (μείωση χτύπων καρδιάς, δεν ρυθμίζεται πια η θερμοκρασία σώματος)(σαν ποικιλόθερμα), λιγότερο βαθιά στα μεγάλα (αρκούδα) όπου διατηρείται η θερμοκρασία και ο μεταβολισμός

39 ΤΟ ΝΕΡΟ ΩΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ

40 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Δομή Μεγάλο ποσοστό των έμβιων όντων έως και 90% Υποστήριξη Πίεση σπαργής διόγκωση κυττάρου Μεταφορά Από ρίζες προς άνθη Ψύξη Εξάτμιση για αποφυγή υπερθέρμανσης

41 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Πρόσληψη νερού Παθητική Ώσμωση - ημιπερατές μεμβράνες Ενεργητική

42 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Τί είναι η όσμωση Η κίνηση του νερού από ένα αραιό ή υπότονο διάλυμα (το νερό μέσα στο έδαφος) προς ένα πυκνότερο ή υπέρτονο διάλυμμα (το περιεχόμενο του κυττάρου) διαμέσου μιας ημιπερατής μεμβράνης (οι κυτταρικές μεμβράνες των ριζικών τριχιδίων).

43 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Τί είναι η όσμωση Μια παθητική διεργασία στην οποία οφείλεται το μεγαλύτερο μέρος της εισροής νερού στα φυτά.

44 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Kίνηση νερού Κίνηση από ρίζες προς φύλλα με ξυλώδη αγγεία (τριχοειδή + τάση ατμών) = συνεχή ροή νερού μέσα στο φυτό

45 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Kίνηση νερού

46 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Αποβολή νερού Αποβολή νερού κυρίως με διαπνοή εξάτμιση (λιγότερο με επιδερμική εξάτμιση και στάλαξη)

47 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Διαπνοή νερού Το νερό που βρίσκεται μέσα στα φύλλα εξατμίζεται από τα κυτταρικά τοιχώματα προς τους μεσοκυττάριους χώρους.

48 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Διαπνοή νερού Από εκεί, διαχέεται στην ατμόσφαιρα διαμέσου μικροσκοπικών πόρων τα στόματα.

49 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Διαπνοή νερού Τα στόματα είναι συνήθως ανοικτά τη μέρα και κλειστά τη νύχτα = ανταλλαγή αερίων ανάμεσα στο φυτό και στην ατμόσφαιρα.

50 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Ρυθμοί απώλειας νερού (Περιβαλλοντικές συνθήκες και φυτό) μέγεθος φυτού Από μια βελανιδιά μέσω διαπνοής 700 λίτρα νερού ενώ από ένα καλαμπόκι 2,5 λίτρα

51 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Ρυθμοί απώλειας νερού μέγεθος φυτού μέγεθος φύλλων

52 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Ρυθμοί απώλειας νερού μέγεθος φυτού Στις υγρές περιοχές, οι ρυθμοί εξάτμισης = χαμηλοί Μεγάλα φύλλα για να διευκολύνεται η διαπνοή

53 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Ρυθμοί απώλειας νερού μέγεθος φυτού μέγεθος φύλλων στόματα

54 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Ρυθμοί απώλειας νερού μέγεθος φυτού μέγεθος φύλλων Στόματα (αριθμός και μέγεθος) Η διαπνοή αποτελεσματικότερη από πολλά μικρά και όχι από λίγα και μεγάλα.

55 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Ρυθμοί απώλειας νερού Φυτά προσαρμοσμένα σε ξηρά περιβάλλοντα = μικρό αριθμό στομάτων και σε ορισμένα ανοίγουν τη νύχτα

56 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Περίσσεια νερού στο έδαφος ανοξία στις ρίζες Έλλειψη νερού μαρασμός

57 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Προσαρμογές στην ποσότητα νερού Υδρόφυτα Αλόφυτα Ξηρόφυτα Μεσόφυτα

58 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Προσαρμογές στην ποσότητα νερού Υδρόφυτα επιπλέουν ή μισοβυθισμένα απουσία στηρικτικών οργάνων και επιδερμίδας αέρας στο σώμα για να επιπλέουν

59 Υδρόφυτα επιπλέουν ή μισοβυθισμένα

60 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Προσαρμογές στην ποσότητα νερού Υδρόφυτα επιπλέουν ή μισοβυθισμένα Τα άνθη βγαίνουν συνήθως πάνω από το νερό για να διευκολύνεται η γονιμοποίηση

61 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Προσαρμογές στην ποσότητα νερού Υδρόφυτα επιπλέουν ή μισοβυθισμένα Πρωτόγονα φυτά, όπως τα βρύα περιορίζονται σε υγρές βιοκατοικίες. Έχουν στενά εύρη ανοχής στις υδατικές συνθήκες και χρησιμοποιούνται ως περιβαλλοντικοί δείκτες.

62 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Προσαρμογές στην ποσότητα νερού Αλόφυτα αποβολή άλατος από τριχίδια και αδένες κόστος μειωμένη απόδοση

63 Αλόφυτα αποβολή άλατος από τριχίδια και αδένες κόστος μειωμένη απόδοση

64 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Προσαρμογές στην ποσότητα νερού Αλόφυτα Τα αλόφυτα πρέπει να αντεπεξέλθουν στα προβλήματα της φυσιολογικής και πραγματικής ξηρασίας. Οι υψηλές συγκεντρώσεις άλατος στο έδαφος μπορεί να εμποδίζουν το φυτό να απορροφάει το νερό μέσω της όσμωσης προκαλώντας έτσι φυσιολογική ξηρασία.

65 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Προσαρμογές στην ποσότητα νερού Αλόφυτα Τα αλόφυτα που βρίσκονται στα παράκτια αλμυρά έλη μπορεί να υποφέρουν από πραγματική ξηρασία κατά την αμπώτιδα. ανθεκτικά στην ξηρασία αποθηκεύουν νερό Salicornia

66 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Προσαρμογές στην ποσότητα νερού Ξηρόφυτα Φυτά που αποφεύγουν την ξηρασία Φυτά ανθεκτικά στην ξηρασία

67 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Προσαρμογές στην ποσότητα νερού Ξηρόφυτα Αποφυγή (εφήμερα, σαρκώδη, φρεατόφυτα με βαθιές ρίζες)

68 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Προσαρμογές στην ποσότητα νερού Ξηρόφυτα Αποφυγή (εφήμερα, σαρκώδη, φρεατόφυτα με βαθιές ρίζες)

69 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Προσαρμογές στην ποσότητα νερού Ξηρόφυτα Αποφυγή (εφήμερα, σαρκώδη, φρεατόφυτα με βαθιές ρίζες)

70 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Προσαρμογές στην ποσότητα νερού Ξηρόφυτα Αντοχή στη ξηρασία (μεγάλη σε σπέρματα, μικρή σε αρτίβλαστα) Λίγα φυτά σε ξηρασία > 60% Μερικά όπως η Λαρρεία (θαμνώδες της ερήμου της Αριζόνα) αντέχει και σε ξηρασία 70%

71 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: Προσαρμογές στην ποσότητα νερού Μεσόφυτα καμία ιδιαίτερη προτίμηση ή ευαισθησία

72 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΖΩΑ Σημασία νερού Δομή Κυκλοφορία Θερμορύθμιση

73 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΖΩΑ Βλάβες από την έλλειψη Συνδυασμός με τη θερμοκρασία Αφυδάτωση Πύκνωση αίματος κούραση καρδιάς ή και υπερθέρμανση αν δεν υπάρχει ιδρώτας

74

75 ΑΝΕΜΟΣ Άμεση δράση (μηχανική) Εμποδίζουν την ανάπτυξη ή ξεριζώνουν δέντρα (αλπική και τυφώνες) Συνδυασμός με χιόνι ή και αλάτι

76 ΑΝΕΜΟΣ Έμμεση δράση (έλεγχος θερμοκρασίας και νερού) Αυξάνει την εξάτμιση αφαιρεί υδρατμούς από αέρα και επιφάνεια φύλλων μειώνει το διαθέσιμο νερό ξηρασία - μικρά τα δέντρα Ο παγωμένος αέρας μειώνει πολύ τη θερμοκρασία

77 ΕΔΑΦΟΣ - ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ Υψόμετρο - όσο αυξάνει μειώνεται η θερμοκρασία (0,66 βαθμοί / 100 μέτρα) αυξάνονται οι άνεμοι αυξάνεται η υπεριώδης ακτινοβολία Επηρεάζονται οι βροχές στις δύο πλευρές

78 ΕΔΑΦΟΣ - ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ Προσανατολισμός Διαφοροποιείται η βλάστηση στις Β και Α πλαγιές Γωνία κλίσης Απορροή και σταθερότητα εδαφών Απότομες πλαγιές πιο ξηροθερμικά είδη και πρώιμα στάδια διαδοχής

79 ΕΔΑΦΟΣ - ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ

80 ΕΔΑΦΟΣ - ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ Έδαφος είναι το άνω αποσαρθρωμένο τμήμα του φλοιού της γης Προϊόν φυσικών, χημικών & βιολογικών διεργασιών που λαμβάνουν χώρα επί γεωλογικού υποβάθρου

81 ΕΔΑΦΟΣ - ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ Απόλυτη η συσχέτισή του με τα φυτά Παρέχει στήριξη, αέρα, νερό, θρεπτικά

82 ΕΔΑΦΟΣ - ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ Βιολογικό σύστημα (βακτήρια, μύκητες, πρωτόζωα, νηματώδεις, ολιγόχαιτοι, ακάρεα, κολέμβολα, κ.ά. έντομα, σκουλήκια, εδαφικά ασπόνδυλα)

83 ΕΔΑΦΟΣ - ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ

84 ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ Η ΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ (ΠΡΟΦΙΛ) ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ Είναι η κάθετη τομή του εδάφους. Το κάθε έδαφος διαθέτει διακριτούς ορίζοντες στην εγκάρσια διατομή του (προφίλ).

85 ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ Η ΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ (ΠΡΟΦΙΛ) ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ Τρεις τουλάχιστον ορίζοντες, συμβολίζονται με κεφαλαία γράμματα Επιφάνεια = Ορίζοντας Α, περιέχει υψηλό ποσοστό οργανικής ύλης Ορίζοντας C = αποσαθρωμένο μητρικό πέτρωμα Ορίζοντας Β = ενδιάμεσος ορίζοντας, χαρακτηριστικά και από τους δύο προηγούμενους.

86 ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ Η ΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ (ΠΡΟΦΙΛ) ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ Μερικές φορές και Ορίζοντας Ο = επιφανειακό οργανικό στρώμα πάνω από τον Α Και Ορίζοντας Ε = ελουβιακός κάτω από τον Α.

87 ΕΔΑΦΟΣ - ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ Η ΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ

88 ΕΔΑΦΟΣ - ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ Η ΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ

89 ΕΔΑΦΟΣ - ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ Η ΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ

90 ΕΔΑΦΟΣ - ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ Η ΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ

91 ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΦΥΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ Τύποι εδαφών Λόγω μεγέθους σωματιδίων πορώδες (μεγάλο στα αμμώδη) διαπερατότητα (μικρή στα λεπτόκοκκα, μεγάλη στα αμμώδη)

92 ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΦΥΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ Αναλόγως μηχανικής σύστασης (% αναλογία άμμου, πηλού, αργίλου) άργιλος (clay): σωματίδια διαμ.< mm: συγκράτηση νερού, διαθεσιμότητα θρεπτικών Ιλύς (silt): σωματίδια διαμέτρου mm < < 0.05 mm Άμμος (sand) : σωματίδια διαμ.0.05< <2 mm: αερισμό, διαπερατότητα, στηρικτική ικανότητα

93 ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΦΥΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ

94 ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΦΥΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ

95 ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ Οξύτητα και αλκαλικότητα Η οξύτητα εξαρτάται από τη συγκέντρωση ιόντων υδρογόνου (ιόν = ηλεκτρικά φορτισμένο τμήμα μορίου) Ο βαθμός οξύτητας ή Ph = αρνητική λογαριθμική κλίμακα Κυμαίνεται από 0 = εξαιρετικά όξινο έδαφος έως 14 = εξαιρετικά αλκαλικό έδαφος.

96 ph [H+]= 10-1 M ph = log [H+] Log scale means 10X change per unit! [H+]= 10-9 M

97 ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ Οξύτητα και αλκαλικότητα

98 ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ Οξύτητα και αλκαλικότητα Τα ουδέτερα εδάφη = περισσότερο ευνοϊκά για τα φυτά Ph επηρεάζεται από Κλίμα (αποδόμηση, απόπλυση) Τύπο πετρώματος Βλάστηση (ρυθμός ανακύκλωσης θρεπτικών) Χημική σύσταση χούμου

99 ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΧΟΥΜΟΣ Χούμος ονομάζεται το σύνολο της οργανικής ύλης η οποία βρίσκεται στα επιφανειακά στρώματα του εδάφους και η οποία προέρχεται σε συνεχείς διεργασίες αποσύνθεσης και σύνθεσης νέων ουσιών.

100 ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΧΟΥΜΟΣ Ο χούμος δημιουργείται από τα φύλλα και τις βελόνες που πέφτουν κάθε χρόνο, τα υπολείμματα κλαδιών και ριζών καθώς και από τα απορρίμματα και υπολείμματα των ζωικών οργανισμών. Την αποσύνθεση των υπολειμμάτων αυτών αναλαμβάνουν διάφοροι μικροοργανισμοί και βακτηρίδια.

101 ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΧΟΥΜΟΣ Κατά το σχηματισμό του χούμου παρατηρούνται δύο κύριες διεργασίες : α ) η διάσπαση της αρχικής οργανικής ουσίας σε ορυκτά συστατικά ( ορυκτο γένεση ), και β ) η σύνθεση νέων πολύπλοκων χουμικών ενώσεων ( χουμοποίηση ).

102 ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΧΟΥΜΟΣ Ο χούμος αποτελεί συνήθως ένα λεπτό μαύρο στρώμα με κολλοειδή υφή.

103 ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΧΟΥΜΟΣ Η χρησιμότητα του χούμου στη φύση είναι πολύ σημαντική αν ληφθεί υπόψη ότι περιβάλλοντας τα μόρια του εδάφους βελτιώνει τη γονιμότητα αυτού, που επιτυγχάνεται ενεργώντας κατά κάποιο τρόπο «στεγανοποιητικά», με συνέπεια αφενός μεν την αποθήκευση οργανικών ουσιών, που έτσι εμποδίζονται να κατέλθουν σε κατώτερα στρώματα, αφετέρου την αύξηση της δυνατότητας του εδάφους για συγκράτηση των υδάτων αλλά και ακόμη τη βελτίωση της μορφολογίας του, αυξάνοντας την καλλιεργητική αποδοτικότητά του.

104 ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΑΝΟΡΓΑΝΑ ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΑΛΑΤΑ

105