Καθολική Υπηρεσία, Έσχατο Καταφύγιο και Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας. Έννοια και εφαρμογές. Αργύρης Οικονόμου Νομικός Σύμβουλος ΔΕΗ Α.Ε.

Transcript

1 Καθολική Υπηρεσία, Έσχατο Καταφύγιο και Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας. Έννοια και εφαρμογές Αργύρης Οικονόμου Νομικός Σύμβουλος ΔΕΗ Α.Ε.

2 Υπηρεσίες Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος η έννοια Κοινή Ωφέλεια και Ενιαία Αγορά ως πυλώνες της ΕΕ: σύγκρουση ή συνδυασμένη εφαρμογή; Στόχος της Ένωσης στη Συνθήκη της Λισαβόνας είναι η «κοινωνική οικονομία της αγοράς με υψηλό βαθμό ανταγωνιστικότητας»(πρωτόκολλο 2009/C 290/01). Οι ΥΓΟΣ ως εργαλείο οικονομικών στοχεύσεων μόνο οικονομικών;

3 Γενικό Νομικό Πλαίσιο Αρ. 14 ΣΕΕ: «Ενόψει της θέσης που κατέχουν οι Υπηρεσίες Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος (ΥΓΟΣ) στα πλαίσια των κοινών αξιών της Ένωσης καθώς και της συμβολής τους στην προώθηση της κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, η Ένωση και τα Κράτη Μέλη μεριμνούν ώστε οι υπηρεσίες αυτές να λειτουργούν, βάσει αρχών και προϋποθέσεων, ιδίως οικονομικών και δημοσιονομικών, που να επιτρέπουν τη εκπλήρωση του σκοπού τους. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο μέσω Κανονισμών και με επιφύλαξη της αρμοδιότητας των Κρατών Μελών καθορίζουν τις εν λόγω αρχές και προϋποθέσεις για την παροχή, την ανάθεση και τη χρηματοδότηση των υπηρεσιών αυτών.» Σκοπός των ΥΓΟΣ: Προώθηση εδαφικής και κοινωνικής συνοχής στην Ένωση «Επιφύλαξη αρμοδιότητας των Κρατών Μελών» :Οι όροι και οι προϋποθέσεις με τις οποίες ανατίθενται και χρηματοδοτούνται οι ΥΓΟΣ καθορίζονται κατά κανόνα από τα Κράτη Μέλη και κατ εξαίρεση μόνο από τα ενωσιακά όργανα, σύμφωνα με την θεμελιώδη στο ευρωπαϊκό δίκαιο αρχή της επικουρικότητας.

4 Οι κοινές αξίες της Ένωσης Τα όρια των ΥΓΟΣ Οι τέσσερις θεμελιώδεις Ελευθερίες : προσώπων, εμπορευμάτων, υπηρεσιών, κεφαλαίων Η Αρχή της ίσης μεταχείρισης απαγόρευση διακρίσεων από τα Κράτη Μέλη για επιχειρήσεις και πολίτες της ΕΕ Αρχή της αναλογικότητας Αρχή της διαφάνειας ΗΕλεύθερηΑγορά: Σχέση με το Δίκαιο Ανταγωνισμού «Οι επιχειρήσεις γενικού οικονομικού συμφέροντος υπόκεινται στους κανόνες ανταγωνισμού κατά το μέτρο που η εφαρμογή των κανόνων αυτών δεν εμποδίζει νομικά ή πραγματικά την εκπλήρωση της ιδιαίτερης αποστολής που τους έχει ανατεθεί.» (106.2 ΣΛΕΕ) Ιδίως ο κανόνας της απαγόρευσης των κρατικών ενισχύσεων (107 ΣΛΕΕ) Αρχές και προϋποθέσεις για την εκπλήρωση του σκοπού τους, ιδίως οικονομικές και δημοσιονομικές κατά το άρ. 14 ΣΛΕΕ 4

5 Κάμψη της αρχής της απαγόρευσης κρατικών ενισχύσεων Αρ. 107 ΣΛΕΕ: Γενικός Κανόνας του Ευρωπαϊκού Δικαίου είναι η απαγόρευση κρατικών ενισχύσεων, προκειμένου να αποφευχθεί η στρέβλωση του ανταγωνισμού στη λειτουργία της ενιαίας αγοράς. Ο όρος ΥΓΟΣ αφορά τόσο δημόσιες όσο και ιδιωτικές επιχειρήσεις, στις οποίες το κράτος έχει αναθέσει τη διαχείριση συμφερόντων του κοινωνικού συνόλου μέσω της άσκησης δημόσιας υπηρεσίας. Οι επιχειρήσεις παροχής ΥΓΟΣ είναι υποχρεωμένες να καλύπτουν ειδικές ανάγκες και συχνά να αναλαμβάνουν οικονομικά ασύμφορες δραστηριότητες (παροχή υπηρεσιών σε περιοχές όπου η παροχή της υπηρεσίας συνεπάγεται αυξημένο κόστος, όπως νησιά, ορεινές ζώνες κ.ο.κ.). Επομένως, οι επιχειρήσεις ΥΓΟΣ δεν συμμετέχουν στην αγορά υπό τους ίδιους όρους και συνθήκες με τους ανταγωνιστές τους, καθόσον από την παροχή ΥΓΟΣ υφίστανται οικονομικές απώλειες από μη κερδοφόρες δραστηριότητες, οι οποίες πρέπει να αντισταθμίζονται, προκειμένου να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα των υπόψη επιχειρήσεων.

6 Προϋποθέσεις Συμβατότητας της Χρηματοδότησης των ΥΓΟΣ Κρίνεται, επομένως, δικαιολογημένη η χρηματοδότηση, προκειμένου οι επιχειρήσεις που παρέχουν ΥΓΟΣ να δύνανται να ανταποκριθούν στο πρόσθετο κόστος που συνεπάγεται η εκπλήρωση αυτής της ιδιαίτερης αποστολής τους. Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (υπόθεση Altmark) και τη νέα Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (8/02/2012) η χρηματοδότηση των ΥΓΟΣ είναι συμβατή με το ευρωπαϊκό δίκαιο εφόσον πρόκειται για υπηρεσία που πράγματι υπηρετεί γενικό οικονομικό συμφέρον και περιορίζεται η λειτουργία της ελεύθερης αγοράς μόνο στο αναγκαίο μέτρο για την εκπλήρωση της. (Αρχή της αναλογικότητας) έχει ανατεθεί με αμερόληπτο τρόπο (διαγωνισμός, εκτός εάν πρόκειται για φυσικό μονοπώλιο) το αντάλλαγμα για την παροχή της υπηρεσίας καθορίζεται εκ των προτέρων, με αντικειμενικό και διαφανή τρόπο και δεν υπερβαίνει τις αναγκαίες δαπάνες για την εκπλήρωση της παροχής όπως προκύπτουν από διαχωρισμένους λογαριασμούς, συμπεριλαμβανομένου ενός εύλογου κέρδους.

7 Οι ειδικές ΥΓΟΣ στον τομέα της Ηλεκτρικής Ενέργειας Στην ως άνω έννοια των ΥΓΟΣ περιλαμβάνονται και οι Υπηρεσίες Κοινής Ωφελείας (ΥΚΩ) στο χώρο της ενέργειας: Σε επίπεδο ευρωπαϊκού δικαίου, οι σχετικές διατάξεις περιλαμβάνονται στο άρθρο 3 της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ, το οποίο αντικατέστησε το άρ. 3 της Οδηγίας 2003/54/ΕΚ. Υποχρέωση Κρατών Μελών Καθολική Υπηρεσία (αρ.3 3) Δυνατότητες Κρατών Μελών Προμηθευτής Έσχατου Καταφυγίου (αρ.3 3). Υπηρεσίες Κοινής Ωφελείας (αρ. 3 2) Σε επίπεδο εθνικού δικαίου τα σχετικά θέματα είχαν ρυθμιστεί με το άρ. 29 του ν. 2773/1999, ενώ ήδη οι διατάξεις αυτές έχουν αντικατασταθεί με τα άρ του ν. 4001/2011. Παράλληλα με τις ειδικές ρυθμίσεις των ΥΓΟΣ, προβλέπονται επίσης γενικές διατάξεις για την προστασία του συνόλου των Καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας (αρ. 3 4 έως α. 3 9).

8 Στόχοι των ΥΓΟΣ στην Ηλεκτρική Ενέργεια Διασφάλιση ενεργειακού εφοδιασμού Ένταξη απομονωμένων περιοχών στην ενιαία αγορά ηλεκτρικής ενέργειας Προστασία ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων Άσκηση περιφερειακής πολιτικής Προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας 8

9 ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ

10 Υποχρέωση Καθολικής Υπηρεσίας Άρθρο 3 3 της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ (1). Η Καθολική Υπηρεσία αφορά την Προμήθεια και την Σύνδεση στο Δίκτυο 1. Προμήθεια Διασφαλίζεται η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας συγκεκριμένης ποιότητας στουςχρήστεςτηςμετιμέςοι οποίες είναι λογικές εύκολα και άμεσα συγκρίσιμες διαφανείς, χωρίς να εισάγουν διακρίσεις. Τα Κράτη Μέλη οφείλουν να διασφαλίζουν ότι: όλοι οι οικιακοί καταναλωτές, και, όπου κρίνεται σκόπιμο, οι μικρές επιχειρήσεις (ήτοι επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερους από 50 εργαζόμενους και με ετήσιο κύκλο εργασιών που δεν υπερβαίνει τα 10 εκατομμύρια ευρώ), απολαύουν της Καθολικής Υπηρεσίας.

11 Υποχρέωση Καθολικής Υπηρεσίας Άρθρο 3 3 της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ (2) 2. Υποχρέωση Σύνδεσης: Τα Κράτη Μέλη πρέπει να επιβάλλουν στις Εταιρείες Διανομής την υποχρέωση σύνδεσης πελατών με το δίκτυό τους υπό όρους, προϋποθέσεις και τιμολόγια που καθορίζονται κατά τη διαδικασία που αναφέρεται στο Άρθρο37 6 της Οδηγίας. Άρθρο 37 6 Οι Ρυθμιστικές Αρχές είναι υπεύθυνες να καθορίσουν ή να εγκρίνουν τη μεθοδολογία που χρησιμοποιείται στον υπολογισμό των όρων και προϋποθέσεων για: τη σύνδεση και πρόσβαση στα εθνικά δίκτυα, συμπεριλαμβανομένων τιμολογίων Διανομής και Μεταφοράς (ή μεθοδολογία καθορισμού τιμολογίων). την πρόσβαση στις διασυνοριακές υποδομές Οι χρεώσεις Διανομής και Μεταφοράς θα επιτρέπουν τις απαραίτητες επενδύσεις στα δίκτυα να υλοποιούνται κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα των δικτύων. Ορισμένα Κράτη Μέλη προβλέπουν απαγόρευση ή αυστηρούς περιορισμούς για την διακοπή της σύνδεσης, υπό ορισμένες προϋποθέσεις: Βρυξέλλες: διακοπή σύνδεσης είναι δυνατή μόνο μετά από δικαστική απόφαση Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο (υπό προϋποθέσεις): απαγόρευση διακοπής σύνδεσης κατά την χειμερινή περίοδο Λουξεμβούργο, Σουηδία: οικονομική υποστήριξη από κοινωνικές Αρχές για αποφυγή διακοπής σε ευάλωτους καταναλωτές

12 Υποχρέωση Καθολικής Υπηρεσίας ά. 3 3 της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ Εφαρμογή Ελλάδα (α. 58 Ν. 4001/2011): Δικαιούχοι της Καθολικής Υπηρεσίας: (α) οικιακοί πελάτες, και (β) μικρές επιχειρήσεις (με ισχύ παροχής έως 25kVA). Επιλογή Προμηθευτή Καθολικής Υπηρεσίας: Γίνεται με Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος έως την κατά διαδικασία που θα οριστεί από τη ΡΑΕ. Σε περίπτωση μη εκδήλωσης σχετικού ενδιαφέροντος Πάροχος ορίζεται ο Προμηθευτής με το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς ανά κατηγορία πελατών. Μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας επιλογής προμηθευτή κατά τα ανωτέρω, Προμηθευτής Καθολικής Υπηρεσίας είναι η ΔΕΗ (α Ν. 4001/2011). Σε υλοποίηση της αποκλειστικής υποχρέωσης της για παροχή Καθολικής Υπηρεσίας, η ΔΕΗ, εφόσον προμηθεύει ποσοστό > 70% (α. 14 ΚΠ): υποχρεούται να υποβάλλει προσφορά μέσα σε προθεσμία 28 ημερών σε οποιονδήποτε Επιλέγοντα Πελάτη υποβάλλει πρόσκληση για να σύναψη σύμβασης προμήθειας ή τροποποίηση της. Οι όροι της προσφοράς αυτής εκ μέρους της ΔΕΗ είναι ρυθμιζόμενοι απότοκράτος μετά από γνώμη της ΡΑΕ.

13 Προμηθευτής Έσχατου Καταφυγίου

14 Υποχρέωση Έσχατου Καταφυγίου Άρθρο 3 3 της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ ΙΙ. Προμηθευτής Έσχατου Καταφυγίου: Προκειμένου να εξασφαλίσουν την παροχή καθολικής υπηρεσίας τα Κράτη Μέλη έχουν την δυνατότητα να ορίσουν Προμηθευτή Έσχατου Καταφυγίου (ύστατος προμηθευτής). Ο ύστατος προμηθευτής μπορεί, κατά την Οδηγία, να είναι το τμήμα εμπορίας μίας κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης που εκτελεί, επίσης, και τα καθήκοντα διανομής, υπό την προϋπόθεση ότι ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις διαχωρισμού της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ.

15 Υποχρέωση Έσχατου Καταφυγίου Εφαρμογή (1) Ποιος είναι ο Προμηθευτής Έσχατου Καταφυγίου για τους τελικούς καταναλωτές; Έχουν διαμορφωθεί δύο μοντέλα: Μοντέλο 1: Προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου: επιλογή από την κυβέρνηση σε δεδομένη χρονική στιγμή (Ισπανία, Λουξεμβούργο) επιλογή μέσω διαδικασίας πρόσκλησης προς υποβολή προσφορών (Ιταλία, Γαλλία). πελάτες προμηθευτή που περιέρχεται σε αδυναμία παροχής κατανέμονται δια νόμου στους λοιπούς προμηθευτές (Ολλανδία). συμμόρφωση με κριτήρια προεπιλογής δια νόμου (Γερμανία: ο προμηθευτής με το μεγαλύτερο αριθμό πελατών σε ένα τμήμα του δικτύου). Ορισμός προμηθευτή εσχάτου καταφυγίου: ένας προμηθευτής ανά ζώνη δικτύου (με βάση ιστορικά κριτήρια Δανία). εξ ορισμού όλοι οι προμηθευτές στη σχετική ζώνη δικτύου (Αυστρία, Ολλανδία). Ορισμός Προμηθευτή Έσχατου Καταφυγίου δια νόμου (Ισπανία, Βέλγιο, Αυστρία).

16 Υποχρέωση Έσχατου Καταφυγίου Εφαρμογή (2) Μοντέλο 2: Διαχειριστής Συστήματος Διανομής ισχυρός δεσμός μεταξύ διανομής και καθολικής υπηρεσίας (Δικαίωμα σύνδεσης ισχυρά συνδεδεμένο με την εξασφαλισμένη προμήθεια Βέλγιο) Πεδίο Εφαρμογής: όλοι οι οικιακοί καταναλωτές και οι μικρής κλίμακας επιχειρήσεις (Αυστρία, Δανία, Ελλάδα, Σλοβενία, Ολλανδία). όλοι οι καταναλωτές υπό προϋποθέσεις: Καθολική Υπηρεσία (Γερμανία). Και μεγάλες επιχειρήσεις (Ιταλία)

17 Υποχρέωση Έσχατου Καταφυγίου Εφαρμογή (3) Ελλάδα (α. 57 Ν. 4001/2011): Δικαιούχοι προμηθευτή έσχατου καταφυγίου: καταναλωτές που δεν εκπροσωπούνται από Προμηθευτή λόγω υπαιτιότητάς του. Διάρκεια της εν λόγω παροχής: ανώτατο όριο οι τρεις (3) μήνες. Επιλογή: Με Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος μέχρι κατά διαδικασία που θα οριστεί από τη ΡΑΕ. Σε περίπτωση μη εκδήλωσης σχετικού ενδιαφέροντος Πάροχος ορίζεται ο Προμηθευτής με το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς ανά κατηγορία πελατών. Μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας επιλογής προμηθευτή κατά τα ανωτέρω, Προμηθευτής Εσχάτου Καταφυγίου είναι ηδεη(α Ν. 4001/2011).

18 Υποχρέωση Τελευταίου Καταφυγίου Εφαρμογή (4) Τιμολόγια για την Υπηρεσία Προμήθειας Έσχατου Καταφυγίου Ο Προμηθευτής Έσχατου Καταφυγίου δημοσιεύει «τιμολόγιο έσχατου καταφυγίου» με πλαφόν το μέσο όρο των σχετικών τιμών της αγοράς. (Αυστρία). Ρυθμιζόμενα τιμολόγια, ανά τακτά χρονικά διαστήματα (Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Δανία: ανά 3 μήνες). Ρυθμιζόμενες εκπτώσεις στον ετήσιο λογαριασμό (40 60%) Όφελος με χρονικό όριο ενός έτους Συντονιζόμενο από τις Αρχές κοινωνικής αλληλεγγύης. Η EDF παρέχει τα τιμολόγια και αποζημιώνεται μέσω ειδικού, «κοινωνικοποιημένου» τέλους, το οποίο πληρώνει ο κάθε τελικός καταναλωτής. Ρυθμιζόμενα τιμολόγια (χρεώσεις) δικτύου (Γερμανία). Μέθοδος υπολογισμού τιμολογίου καθοριζόμενη από την Κυβέρνηση (Ισπανία).

19 Υποχρέωση Τελευταίου Καταφυγίου Εφαρμογή (6) Ελλάδα: Το τιμολόγιο που αντιστοιχεί στη συγκεκριμένη κατηγορία καταναλωτών. Κατά την τρέχουσα περίοδο, τα υπόψη τιμολόγια είναι ρυθμιζόμενα, καθόσον ΠΤΚ είναι η ΔΕΗ και σύμφωνα με τον Κώδικα Προμήθειας σε Πελάτες τα τιμολόγια της για συγκεκριμένες κατηγορίες καταναλωτών είναι ρυθμιζόμενα έως τις Τροποποιήσεις σε σχέση με τις ισχύουσες διατάξεις: επέκταση του πεδίου εφαρμογής της Υποχρέωσης Εσχάτου Καταφυγίου. πλαφόν στα τιμολόγια επέκταση στις μικρής κλίμακας επιχειρήσεις καμία μεταβολή (Γαλλία, Γερμανία). Επιπτώσεις: Αυστρία: Λιγότεροι από το 1% των καταναλωτών κάνουν χρήση του Εσχάτου Καταφυγίου. Δανία: Μεγάλος αριθμός καταναλωτών προμηθεύονται ενέργεια από τον Προμηθευτή Εσχάτου Καταφυγίου.

20 ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΚΟΙΝΗΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ

21 Υποχρέωση Παροχής ΥΚΩ ά. 3 2 της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ (1) Τα Κράτη Μέλη μπορούν να επιβάλλουν στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, χάριν του γενικού οικονομικού συμφέροντος, υποχρεώσεις παροχής Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας, οι οποίες μπορούν να σχετίζονται με: την ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας του εφοδιασμού, την παροχή, ήτοι την κανονικότητα αυτής (τακτική παροχή), την ποιότητα και την τιμή της, και την προστασία του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανόμενης της ενεργειακής αποδοτικότητας, της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και της προστασίας του κλίματος. Οι σχετικές υποχρεώσεις θα πρέπει : να ορίζονται σαφώς, να είναι διαφανείς, αμερόληπτες, επαληθεύσιμες, και να διασφαλίζουν την ισότιμη πρόσβαση των επιχειρήσεων ηλεκτρικής ενέργειας της Κοινότητας στους εθνικούς καταναλωτές. Σχετικά με τις παραπάνω ΥΚΩ τα Κράτη Μέλη δύνανται να εφαρμόσουν μακροπρόθεσμο προγραμματισμό, χωρίς διακριτική μεταχείριση εις βάρος νεοεισερχόμενων ή, γενικώς, τρίτων μερών όσον αφορά την πρόσβαση στο δίκτυο. Προώθηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές: ο Προμηθευτής Εσχάτου Καταφυγίου πρέπει να παρέχει ενέργεια αποκλειστικά και μόνο από ανανεώσιμες πηγές (Πορτογαλία).

22 Η ανάθεση ΥΚΩ ως εργαλείο γιατηδιασφάλισητουεφοδιασμού Εφαρμογή Τόσο η Καθολική Υπηρεσία όσο και ο Προμηθευτής Εσχάτου Καταφυγίου αποσκοπούν, μεταξύ άλλων, στην ασφάλεια του εφοδιασμού ηλεκτρικής ενέργειας, την οποία τα κράτη μέλη υποχρεούνται να εγγυηθούν κατά τα αρ. 3 και 4 της Οδηγίας. Μερικά Κράτη Μέλη εισάγουν ειδικές ΥΚΩ για τον σκοπό της ασφάλειας εφοδιασμού: αντιμετωπίζουν γεωγραφικούς παράγοντες, καθώς το ευρωπαϊκό δίκαιο δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην προστασία και την ενεργειακή ασφάλεια των απομονωμένων περιοχών της ενιαίας αγοράς (προοίμιο Οδηγίας): παροχή ενέργειας σε ίδια τιμή σε δυσκολότερα προσβάσιμες περιοχές (πχ. νησιά) (Ελλάδα). αντιμετωπίζουν δημογραφικούς παράγοντες: παροχή ενέργειας σε χαμηλότερη τιμή σε οικογένειες με περισσότερα από 3 παιδιά (Ελλάδα) ή ανάλογα με τα μέλη της οικογένειας και έως μια ελάχιστη κατανάλωση (Γαλλία) Πρόσθετο εργαλείο για την ασφάλεια εφοδιασμού είναι η ανάπτυξη διασυνοριακών συνδέσεων με απώτερο στόχο και την εξασφάλιση χαμηλότερων τιμών για τους καταναλωτές.

23 ΥΚΩ Εφαρμογή: Ελλάδα (α. 55 N. 4001/2011) Ως ΥπηρεσίεςΚοινήςΩφέλειαςέχουν καθορισθεί ειδικότερα (άρ. 28 παρ. 1 Ν. 3426/2005 με την Δ5/ΗΛ/Β/Φ1Β/12924/2007 απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης): Η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στους καταναλωτές των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών και των Απομονωμένων Μικροδικτύων, με τιμολογήσεις ίδιες, ανά κατηγορία καταναλωτή, με αυτές του Διασυνδεδεμένου Συστήματος. Η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας με ειδικό τιμολόγιο στους πολύτεκνους καταναλωτές, όπως αυτοί προσδιορίζονται βάσει της κείμενης Νομοθεσίας. Η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας με ειδικό τιμολόγιο "Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο" (Κ.Ο.Τ.) στους ευπαθείς καταναλωτές, όπως αυτοί προσδιορίζονται βάσει της κείμενης Νομοθεσίας.

24 Προστασία του Καταναλωτή

25 Προστασία Καταναλωτή Άρθρο 3 4 έως 3 13 της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ (1) Τα Κράτη Μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν υψηλού επιπέδου προστασία των Καταναλωτών. Διαφάνεια αναφορικά με τους συμβατικούς όρους και προϋποθέσεις, γενικές πληροφορίες και μηχανισμούς επίλυσης διαφορών. Συγκεκριμένες πληροφορίες που περιλαμβάνονται σε λογαριασμούς και διαφημιστικά υλικά διαθέσιμα στον τελικό καταναλωτή. Ενιαία σημεία επαφής από όπου διατίθενται στους καταναλωτές το σύνολο των απαραίτητων πληροφοριών που αναφέρονται στα δικαιώματά τους, την ισχύουσα νομοθεσία και τους τρόπους επίλυσης των διαφορών (άρθρο 3 12). Ένα όργανο διαμεσολάβησης για τους καταναλωτές ενέργειας θα πρέπει να δημιουργηθεί, προκειμένου να διασφαλιστεί ικανοποιητική αντιμετώπιση των καταγγελιών και εξωδικαστική επίλυση των διαφορών (άρθρο 3 13). Μη διακριτική μεταχείριση στα πλαίσια διοικητικών διαδικασιών Κράτους Μέλους εις βάρος των επιχειρήσεων Προμήθειας, οι οποίες είναι ήδη εγγεγραμμένες σε άλλο κράτος μέλος.(άρθρο 3 4).

26 Προστασία Καταναλωτή Άρθρο 3 4 έως 3 13 της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ (2) Η διευκόλυνση της αλλαγής Προμηθευτή για τους καταναλωτές. Οι επιλέγοντες καταναλωτές (= οι καταναλωτές που είναι ελεύθεροι να αγοράζουν ηλεκτρική ενέργεια από προμηθευτή της επιλογής τους) θα πρέπει να δύνανται να αλλάξουν Προμηθευτή εύκολα (α. 3 5). Ελλάδα: Οι παραπάνω όροι έχουν ενσωματωθεί στον Κώδικα Προμήθειας σε Πελάτες

27 Προστασία Καταναλωτών άρθρο 3 7 της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ (1) Τα Κράτη Μέλη θα πρέπει να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα, προκειμένου να διασφαλισθεί ότι υπάρχουν τα επαρκή εχέγγυα για να προστατευθούν οι «ευάλωτοι καταναλωτές». Προσδιορισμός της έννοιας του ευάλωτου καταναλωτή (πενία / έκτακτες συνθήκες) Πιθανά κριτήρια: προσωπική υγεία, και/ή οικονομική κατάσταση, ιατρικά κριτήρια. Διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων αναφορικά με τους ευάλωτους καταναλωτές. Εφαρμογή του καθεστώτος του «ευάλωτου καταναλωτή». Σχεδόν όλες οι χώρες έχουν υιοθετήσει κάποιου είδους ορισμό για τον ευάλωτο καταναλωτή (πλην της Νορβηγίας).

28 Προστασία Καταναλωτών Άρθρο 3 7 της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ (2) Ορισμός του «ευάλωτου καταναλωτή»: στο Εθνικό δίκαιο /από εθνικές Ρυθμιστικές Αρχές Κριτήρια: οικονομικά, κοινωνικά και ιατρικά : ελάχιστη ισχύς (λιγότερο από 3 KV), ελάχιστο επίδομα σύνταξης (συνταξιούχοι, άτομα με ειδικές ανάγκες, κλπ) (Πολωνία, Ισπανία), πολύτεκνες οικογένειες, άνεργοι, άτομα που δικαιούνται κοινωνικών επιδομάτων (Πολωνία). άτομα που χρήζουν μηχανικής υποστήριξης και άτομα με προβλήματα όρασης ή κινητικά προβλήματα) (Μάλτα). Ελλάδα (α.52 Ν. 4001/2011) Κριτήρια: οικονομικά, κοινωνικά και ιατρικά: οικονομικά ασθενείς οικιακοί πελάτες που πλήττονται από την ενεργειακή πενία (εισόδημα < , χωρίς τις εκάστοτε μειώσεις), άνεργοι (εισόδημα < , χωρίς τις εκάστοτε μειώσεις), ηλικιωμένοι (> 70 ετών),

29 Προστασία Καταναλωτών Άρθρο 3 7 της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ (3) γονείς με τρία ή περισσότερα τέκνα (εισόδημα < , χωρίς τις εκάστοτε μειώσεις), άτομα που χρειάζονται μηχανική υποστήριξη, και άτομα με ειδικές ανάγκες. Απαγόρευση διακοπής σύνδεσης σε έκτακτες συνθήκες: Ολλανδία: περιορισμοί κατά τη διάρκεια του χειμώνα ή αν ο ευάλωτος καταναλωτής επιδεικνύει ιατρικό πιστοποιητικό. Σλοβενία, Γερμανία: περιορισμοί αν η διακοπή μπορεί να προκαλέσει σοβαρή προσωπική ή ουσιαστική περιουσιακή ζημία. Λουξεμβούργο: οι κοινωνικές υπηρεσίες δύνανται να αναλάβουν την πληρωμή τιμολογίων.

30 Προστασία καταναλωτή Άρθρο 3 7 της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ (4) Ελλάδα: Κανόνας: Η σύμβαση προμήθειας καταγγέλλεται ελεύθερα από τα μέρη έγγραφος τύπος (α ΚΠ). Εξαίρεση για Μεγάλους Προμηθευτές (α ΚΠ): προμηθεύουν ποσοστό > 40% της συνολικής ποσότητας ηλεκτρικής ενέργειας : Ο Επιλέγων Πελάτης δεν μπορεί να υποχρεωθεί συμβατικά στην τήρηση προθεσμίας καταγγελίας μεγαλύτερη των 12 μηνών. Ειδικά για τη ΔΕΗ, εφόσον προμηθεύει ποσοστό > 70% της συνολικής ποσότητας ηλεκτρικής ενέργειας (α ΚΠ): Υπάρχει δυνατότητα καταγγελίας μόνο όταν ο Επιλέγων Πελάτης δεν εκπληρώνει τις συμβατικές χρηματικές του υποχρεώσεις ή παραβαίνει άλλους ουσιώδεις έγκυρους συμβατικούς όρους. Τιμολόγια των Προστατευόμενων Καταναλωτών: Ιταλία: καθορίζονται από την εθνική Ρυθμιστική Αρχή. Ελλάδα: Ρυθμιζόμενα τιμολόγια από το Κράτος μετά από γνωμοδότηση της ΡΑΕ. Οι χρεώσεις ρυθμιζόμενου τιμολογίου έχουν εφαρμογή για συγκεκριμένη μέγιστη κατανάλωση.

31 Διαδικασία Παραβίασης ασκηθείσα εναντίον της Ιταλίας Διαδικασία παραβίασης κατά της Ιταλίας για υπερβολικά εκτεταμένη προστασία του τελικού καταναλωτή Τα περισσότερα Κράτη Μέλη, κατά την επιλογή του συστήματος του προμηθευτή τελικού καταφυγίου, δεν χορηγούν μειωμένες τιμές σε αυτούς τους καταναλωτές (βιομηχανικό, μικρές επιχειρήσεις, φερέγγυους οικιακούς πελάτες), οι οποίοι φαίνεται να είναι σε θέση να πληρώσουν για την καταναλωθείσα ηλεκτρική ενέργεια. Η Ιταλία ακόμη εγγυάται ρυθμιζόμενα τιμολόγια (υπό το καθεστώς«maggior tutela», μέσω του «Μοναδικού Αγοραστή») σε όλους τους καταναλωτές μέσης και χαμηλής τάσης. Το ΔΕΚ στην υπόθεση Federutility, αναγνώρισε ότι κατά την πρώτη περίοδο της διαδικασίας απελευθέρωσης τα ρυθμιζόμενα τιμολόγια μπορούσαν να είναι αποδεκτά, προκειμένου να διασφαλισθεί η ασφάλεια της προμήθειας εφόσον ήταν αναλογικά και περιορισμένα ως προς τους δικαιούχους (μικρούς καταναλωτές τιμολόγια προνοίας) και τη διάρκεια (με ορισμένη χρονική διάρκεια). Τα ιταλικά τιμολόγια φαίνεται να μην συμμορφώνονται με αυτά τα κριτήρια: υπερβολικά ευρεία προστασία για μεγάλο μέρος καταναλωτών.

32 Προστασία Καταναλωτών Αλλαγή Προμηθευτή ά. 3 5 της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ(1) Αλλαγή Προμηθευτή Σκοπός των κανόνων: Τα Κράτη Μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν: τη μη διακριτική μεταχείριση αναφορικά με το κόστος, την διαδικασία ή το χρόνο. ότι αλλαγές στον προμηθευτή με πρωτοβουλία του καταναλωτή τίθεται σε ισχύ εντός 3 εβδομάδων, και ότι οι καταναλωτές λαμβάνουν όλα τα σχετικά δεδομένα κατανάλωσης Εφαρμογή του κανόνα των 21 ημερών (3 εβδομάδες): Έχει ήδη εφαρμοσθεί ή πρόκειται να εφαρμοσθεί στη Γερμανία, Λιθουανία, Πορτογαλία, Λουξεμβούργο. ΔενέχειεφαρμοσθείστηΣλοβενία: η αλλαγή είναι εφικτή μόνο την 1 η κάθε μήνα και μόνο ξεκινώντας από τον επόμενο μήνα εάν γνωστοποιηθεί πριν τη 10 η ημέρα του μήνα.

33 Προστασία Καταναλωτών Αλλαγή Προμηθευτή ά. 3 5 της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ(2) Ελλάδα (α. 51 Ν. 4001/2011): Η διαδικασία αλλαγής προμηθευτή προβλέπεται από τον Κώδικα Προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας (ά. 10): Απαιτείται καταγγελία της σύμβασης προμήθειας. Δεν μπορεί να παρεμποδιστεί λόγω ανεξόφλητων λογαριασμών προς τον προμηθευτή. Διάρκεια: Η διαδικασία πρέπει να έχει ολοκληρωθεί εντός τριών (3) εβδομάδων από την κοινοποίηση της εντολής περί αλλαγής εκπροσώπησης προς τον αρμόδιο διαχειριστή. Εφαρμογή: σε όλους τους καταναλωτές Δυσκολίες: Προβλήματα οφειλόμενα σε εθνικές διατάξεις όπου η αλλαγή προμηθευτή ήδη ρυθμίζεται λεπτομερώς: πχ Γερμανία. Προβλήματα οφειλόμενα σε προμηθευτές και προσαρμογή σε διαφορετικά επίπεδα. Προβλήματα διευθέτησης διαφορών καθώς η περίοδος των 21 ημερών δεν ανταποκρίνεται στη λογιστική περίοδο: για την να μην αποτελεί ημερομηνία θέσεως σε ισχύ η 1 η κάθε μηνός. Έναρξη υποχρεώσεων : Λιθουανία: κατά την ημερομηνία ειδοποίησης του καταναλωτή.