ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 ««««««««««««2009 Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ 2005/2027(INI) 31 Μαΐου 2005 ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με τη χρησιμοποίηση των οικονομικών πόρων που προορίζονται για τον παροπλισμό των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής (2005/2027 (INI)) Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας Εισηγήτρια: Rebecca Harms PR\ doc PE v01-00

2 PR_INI ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ...3 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ...7 PE v /11 PR\ doc

3 ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη χρησιμοποίηση των οικονομικών πόρων που προορίζονται για τον παροπλισμό των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής (2005/2027(INI)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Χρησιμοποίηση των οικονομικών πόρων που προορίζονται για τον παροπλισμό των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής» (COM(2004)0719), - έχοντας υπόψη τη θέση του κατά την πρώτη ανάγνωση της 13ης Μαρτίου 2002 σχετικά με τη θέσπιση της οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση των οδηγιών 96/92/ΕΚ και 98/30/ΕΚ όσον αφορά τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου 1, - έχοντας υπόψη τη θέση του κατά τη δεύτερη ανάγνωση της 4ης Ιουνίου 2003 σχετικά με την έκδοση της οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την κατάργηση της οδηγίας 96/92/ΕΚ 2, έχοντας υπόψη την οδηγία 2003/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26ης Ιουνίου 2003 σχετικά με τη θέσπιση κοινών κανόνων για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την κατάργηση της οδηγίας 96/92/ΕΚ 3, έχοντας υπόψη την οδηγία 96/29/Ευρατόμ της 13ης Μαΐου 1996 για τον καθορισμό των βασικών κανόνων ασφάλειας για την προστασία της υγείας των εργαζομένων και του πληθυσμού από τους κινδύνους που προκύπτουν από ιονίζουσες ακτινοβολίες 4, έχοντας υπόψη τις προτάσεις της Επιτροπής για οδηγία (Ευρατόμ) του Συμβουλίου για τον καθορισμό βασικών υποχρεώσεων και γενικών αρχών αναφορικά με την ασφάλεια πυρηνικών εγκαταστάσεων (2003/0021(CNS)) και για την οδηγία (Ευρατόμ) του Συμβουλίου σχετικά με τη διαχείριση αναλωμένου πυρηνικού καυσίμου και ραδιενεργών αποβλήτων (2003/0022(CNS)) (COM(2003)0032), έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με θέμα «Πυρηνική ασφάλεια στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης» (COM(2002)0605), έχοντας υπόψη το άρθρο 45 του Κανονισμού του, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας καθώς και τις γνωμοδοτήσεις της Επιτροπής Ελέγχου των Προϋπολογισμών και της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων (A6-0000/2005), 1 ΕΕ C 47 E της , σελ ΕΕ C 68 E της , σελ ΕΕ L 176 της , σελ ΕΕ L 159 της , σελ. 1. PR\ doc 3/11 PE v01-00

4 Σημασία του παροπλισμού των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής 1. αναγνωρίζει τη μεγάλη σημασία του ορθού παροπλισμού των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής μετά το οριστικό τους κλείσιμο, για την ασφάλεια του ανθρώπου και του περιβάλλοντος 2. τονίζει ότι παρά τη δραστική μείωση των επιπέδων ραδιενέργειας με την απομάκρυνση των πυρηνικών καυσίμων μετά το κλείσιμο ενός αντιδραστήρα, ο κατάλοιπος εξοπλισμός απαιτεί πολύ υψηλό επίπεδο πυρηνικής ασφαλείας, κάτι που θεωρεί απαραίτητο και η προαναφερθείσα ανακοίνωση της Επιτροπής (COM(2002)0605) 3. εκφράζει φόβους ότι ο παροπλισμός των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής καθυστερείται λόγω έλλειψης χρηματοδότησης των μέτρων παροπλισμού 4. εκφράζει φόβους ότι μετά το κλείσιμο των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, σε μερικά κράτη μέλη δεν λαμβάνονται μέτρα παροπλισμού για οικονομικούς λόγους 5. επιδοκιμάζει την πρόθεση της Επιτροπής να υποβάλλει ετήσια έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την χρησιμοποίηση των οικονομικών πόρων για τον παροπλισμό των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής Ταμείο για την πρόβλεψη χρηματοδοτικών πόρων που προορίζονται για τον παροπλισμό 6. θεωρεί αναγκαίο να μεριμνήσει ώστε να υπάρξουν σε κάθε κράτος μέλος οι αναγκαίες και εμπρόθεσμες χρηματοδοτικές προβλέψεις για τον παροπλισμό καθώς και τη διάθεση των αποβλήτων προκειμένου να καλυφτούν οι δαπάνες 7. επιδοκιμάζει την πρόθεση της Επιτροπής να εκδώσει οδηγία για τη σύσταση εθνικών ταμείων, τα οποία θα συγκεντρώνουν τους αναγκαίους πόρους για τον παροπλισμό και την παρελκόμενη διάθεση των αποβλήτων 8. διαπιστώνει ότι από τα υπάρχοντα υπό σύσταση ταμεία στα κράτη μέλη προβλέπεται η κάλυψη δαπανών για διαφορετικές δραστηριότητες 9. καλεί την Επιτροπή να προσδιορίσει επακριβώς το αντικείμενο των εν λόγω ταμείων στα κράτη μέλη, λαμβάνοντας υπόψη τον παροπλισμό καθώς και τη διαχείριση, την επεξεργασία και την οριστική αποθήκευση των ραδιενεργών αποβλήτων που προκύπτουν από αυτόν 10. διαπιστώνει ότι ο τρόπος διαχείρισης των ταμείων παροπλισμού διαφέρει στα κράτη μέλη και ζητεί τον αυστηρό διαχωρισμό της διαχείρισης του ταμείου από τον προϋπολογισμό και την πρόσβαση της επιχείρησης 11. ζητεί, για την αποφυγή της στρέβλωσης του ανταγωνισμού, την απαγόρευση της χρήσης πόρων του ταμείου σε επενδύσεις που δεν σχετίζονται με τις εγκαταστάσεις 12. θεωρεί απαραίτητη την απόλυτη διαφάνεια κατά τη διαχείριση του ταμείου και τη χρήση των πόρων του Παράμετροι ασφαλείας και προστασίας του περιβάλλοντος PE v /11 PR\ doc

5 13. τονίζει, με αφορμή την ανακοίνωση της Επιτροπής (COM(2004)0719), τις παραμέτρους τεχνικής ασφαλείας κατά τον παροπλισμό των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής 14. διαπιστώνει ότι ο παροπλισμός των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής είναι αναπόφευκτος μετά την παρέλευση ορισμένης περιόδου λειτουργίας, για λόγους τεχνικής ασφαλείας 15. τονίζει ότι χωρίς τη λήψη μέτρων παροπλισμού μετά το κλείσιμο των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, ο άνθρωπος και το περιβάλλον κινδυνεύουν σε μεγάλο βαθμό από τη μακροχρόνια μη εξασφαλισμένη σταθερότητα των κτιριακών εγκαταστάσεων, από το ενδεχόμενο διαρροής βλαβερών ουσιών και τη μόλυνση των υπόγειων υδάτων, καθώς και από την παράλειψη τερματισμού λειτουργίας συστημάτων στην περιοχή εκτός του τομέα του αντιδραστήρα 16. τονίζει ότι υπάρχουν στρατηγικές για τον άμεσο παροπλισμό και τον βαθμιαίο παροπλισμό, τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των οποίων οφείλουν να σταθμισθούν σύμφωνα με τον εκάστοτε αντιδραστήρα και τη θέση του 17. θεωρεί ότι κατά την επιλογή της στρατηγικής παροπλισμού, πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στις παραμέτρους τεχνικής ασφαλείας σχετικά με την προστασία του ανθρώπου και του περιβάλλοντος 18. ζητεί, κατά τη θέσπιση της τακτικής παροπλισμού, να υπάρξει διαφανής και κατανοητή διαδικασία απόφασης προσαρμοσμένη σε κάθε τύπο και θέση αντιδραστήρα 19. καλεί την Επιτροπή να καταρτίσει κατάλογο κριτηρίων για την εν λόγω διαδικασία απόφασης 20. ζητεί τη θέσπιση αυτόνομης νομοθεσίας για τον παροπλισμό των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής συμπεριλαμβανομένης της συνεπούς εφαρμογής της οδηγίας 85/337/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 1985 για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον 1 ; 21. ζητεί, στην περίπτωση του βαθμιαίου παροπλισμού, και συναρτήσει των στοιχείων που θα συλλεγούν κατά τη διαδικασία της απόφασης, τον χρονικό περιορισμό του διαστήματος παροπλισμού και τον τακτικό τεχνικό έλεγχο ασφαλείας με υποχρέωση υποβολής εκθέσεων στην Επιτροπή κατά τη διάρκεια της εν λόγω περιόδου 22. ζητεί από όλα τα κράτη μέλη την επανεξέταση της μεθόδου της εξαίρεσης ιδιαίτερα μεγάλων ποσοτήτων ουσιών χαμηλής περιεκτικότητας σε ραδιενέργεια, κατά τον παροπλισμό, από το νομικό πλαίσιο ασφαλείας για την πυρηνική ενέργεια και την ακτινοβολία Οικονομικές παράμετροι 23. εκφράζει αμφιβολίες για την τήρηση του ανταγωνισμού στην απελευθερωμένη αγορά ηλεκτρικού ρεύματος της ΕΕ, όταν η χρηματοδότηση του παροπλισμού γίνεται από τον γενικό κρατικό προϋπολογισμό 1 ΕΕ L 175 της , σελ. 40. PR\ doc 5/11 PE v01-00

6 24. θεωρεί αποδεκτές τις εξαιρέσεις για τα νέα κράτη μέλη λόγω εκτιμήσεων τεχνικής ασφαλείας 25. εκφράζει ανησυχίες για το γεγονός ότι σε ορισμένα κράτη μέλη τα έως τώρα αποθεματικά καλύπτουν τις ανάγκες σε μικρό μόνο βαθμό 26. επιδοκιμάζει την οικονομική στήριξη ορισμένων σχεδίων παροπλισμού υπό προϋποθέσεις στα νέα κράτη μέλη από την Ευρωπαϊκή Ένωση 27. στηρίζει την άποψη της Επιτροπής ότι κατά την αξιολόγηση της οικονομικής αποδοτικότητας ενός πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής πρέπει να συνυπολογίζονται και οι δαπάνες παροπλισμού, ώστε να λαμβάνεται υπόψη η στρέβλωση του ανταγωνισμού έναντι άλλων μορφών ενέργειας 28. διαπιστώνει ότι η επιχείρηση πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής οφείλει να είναι, όπως κάθε άλλος ανταγωνιστής στην απελευθερωμένη αγορά ενέργειας, νομικώς και οικονομικώς πλήρως υπόλογος για τις συνέπειες των πράξεών του 29. ζητεί τη θέσπιση ασφάλισης, η οποία θα χρηματοδοτείται μόνον από την επιχείρηση πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής και όχι από το κράτος, και με την οποία θα κατοχυρώνεται η αστική ευθύνη του καθ όλη τη διάρκεια του παροπλισμού, για την περίπτωση απρόβλεπτων καταστάσεων ή ατυχήματος 30. καλεί την Επιτροπή να επεξεργασθεί προτάσεις, οι οποίες θα διασφαλίζουν τόσο ως προς τη λειτουργία όσο και ως προς τον παροπλισμό και την αποκατάσταση, ότι εφεξής το σύνολο του κινδύνου θα αναλαμβάνεται σύμφωνα με την αρχή του υπαίτιου «ο ρυπαίνων πληρώνει» μόνο από την επιχείρηση ατομικής ενέργειας και ότι όλοι οι υφιστάμενοι περιορισμοί της ευθύνης, μετά τη Σύμβαση των Παρισίων της 29ης Ιουλίου 1960, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Απριλίου 1968, και τη συμπληρωματική συμφωνία των Βρυξελλών της 31ης Ιανουαρίου 1963, πρέπει να καταργηθούν 31. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή. PE v /11 PR\ doc

7 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Πρόλογος Από τους 149 πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής οι οποίοι βρίσκονται σε λειτουργία στην ΕΕ τον Ιούνιο του 2005, τα επόμενα 20 χρόνια πρόκειται να παροπλισθούν περίπου 50 έως 60 πυρηνικοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή 1. Ο μέσος όρος ηλικίας των εν λειτουργία πυρηνικών σταθμών είναι άνω των 20, και σε αρκετές περιπτώσεις άνω των 25 ετών. Η διάρκεια ζωής (περίοδος λειτουργίας) ενός πυρηνικού σταθμού είναι, όπως για τις άλλες τεχνικές εγκαταστάσεις, περιορισμένη. Ιδίως οι μεταβολές των ιδιοτήτων των υλικών του δοχείου πίεσης του αντιδραστήρα και των εξαρτημάτων του πρωτεύοντος ψυκτικού κυκλώματος λόγω ακτινοβολίας νετρονίων, θερμότητας, μηχανικής καταπόνησης και διάβρωσης, απαιτούν μετά την παρέλευση ορισμένης περιόδου λειτουργίας το οριστικό κλείσιμο του πυρηνικού σταθμού. Επιπλέον, ο παροπλισμός ενός εργοστασίου επιβάλλεται λόγω ατυχημάτων ή άλλων ενδείξεων οι οποίες δείχνουν ότι το επίπεδο ασφαλείας του δεν είναι πλέον επαρκές. Παροπλισμός και ενδεχόμενοι κίνδυνοι Ακόμη και μετά το κλείσιμο ενός πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής και την απομάκρυνση του πυρηνικού καυσίμου, οι εγκαταστάσεις εξακολουθούν να θεωρούνται πυρηνικές, διότι ακόμη και η κατάλοιπη ραδιενέργεια της τάξεως των Bq αποτελεί κίνδυνο για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Συνεπώς, και κατά την διάρκεια του παροπλισμού πρέπει να πληρούνται υψηλές απαιτήσεις ασφαλείας. Τα ελλιπή μέτρα παροπλισμού μετά το κλείσιμο πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής μπορούν να έχουν εκτεταμένες επιπτώσεις στο περιβάλλον και τους περιοίκους. Ο εν λόγω κίνδυνος υφίσταται ιδίως στα νέα κράτη μέλη της ΕΕ λόγω έλλειψης πόρων. Μετά το κλείσιμο των πυρηνικών σταθμών, δημιουργούνται κίνδυνοι από την αστάθεια ή τη διαπερατότητα των κτηριακών εγκαταστάσεων: από ραδιενεργές ουσίες οι οποίες μπορούν να εκλυθούν από οπές των κτηρίων, από ραδιενεργώς μολυσμένα υγρά τα οποία μπορούν να εισέλθουν στο έδαφος δια μέσου εδαφικών ρωγμών, μολύνοντας ενδεχομένως το πόσιμο νερό της περιοχής. Μακροπρόθεσμα, οι ακραίες καιρικές συνθήκες μπορούν να δημιουργήσουν πρόβλημα. Με ελλιπή μέτρα απολύμανσης, οι κίνδυνοι για την περιοχή αυξάνονται. Λόγω των προαναφερθέντων ενδεχομένων κινδύνων, η ανάγκη λήψεως μέτρων παροπλισμού μετά το κλείσιμο του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής είναι επιτακτική. Κατά τον παροπλισμό παράγονται μεγάλες ποσότητες ραδιενεργών αποβλήτων. Για τη μείωση των εν λόγω ποσοτήτων υπάρχει η δυνατότητα σύμφωνα με την οδηγία 96/29/Ευρατόμ, για τις ουσίες χαμηλής περιεκτικότητας σε ραδιενέργεια εξαίρεσής τους από το νομικό καθεστώς περί προστασίας από την πυρηνική ενέργεια και ραδιενεργό ακτινοβολία και υπαγωγής τους στον συμβατικό τομέα. Αυτή η δυνατότητα χρησιμοποιείται σε πολλά κράτη μέλη. Αντιθέτως, στη Γαλλία, για τις συγκεκριμένες ουσίες έχει προβλεφθεί ιδιαίτερη 1 COM(2004)0719. PR\ doc 7/11 PE v01-00

8 διαδικασία για τη διάθεσή τους σε ειδικές εγκαταστάσεις εναποθέσεως αποβλήτων οι οποίες πληρούν τις προδιαγραφές τεχνικής ασφαλείας. Αυτή η προτιμητέα διαδικασία αποτρέπει την ενδεχόμενη ανεξέλεγκτη εξάπλωση ή συσσώρευση των ραδιονουκλεϊδίων στον συμβατικό τομέα, η οποία θα μπορούσε να συμβεί κατά την αποδέσμευσή τους. Μέτρα και στρατηγική παροπλισμού Ο παροπλισμός πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, από το στάδιο του κλεισίματος μέχρι την πλήρη φυσική αποκατάσταση του τοπίου, περιλαμβάνει πλήθος διαφορετικών δραστηριοτήτων. Εν προκειμένω πρέπει να λαμβάνονται σημαντικές αποφάσεις από απόψεως τεχνικής ασφαλείας. Ο παροπλισμός χρειάζεται να γίνει στο πλαίσιο μιας αυτόνομης διαδικασίας, η οποία περιλαμβάνει όλες τις πλευρές του παροπλισμού, και κατά την οποία εφαρμόζεται με συνέπεια η οδηγία της ΕΕ για την εκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να ελέγξει κατά πόσον συμβαίνει αυτό σε όλα τα κράτη μέλη. Δύο στρατηγικές παροπλισμού είναι εφικτές: Τα μέτρα για τον «άμεσο παροπλισμό» εκτελούνται βήμα προς βήμα χωρίς καθυστέρηση οφειλόμενη σε σχεδιασμό. Λόγω των πολλών ενδεχόμενων κινδύνων ως συνήθως, της πολυπλοκότητας των εγκαταστάσεων και της αναγκαίας επιμέλειας κατά την αποξήλωση και αποσυναρμολόγηση των συστημάτων και εξαρτημάτων καθώς και την κατεδάφιση των κτηριακών εγκαταστάσεων, απαιτούνται περισσότερο από δέκα χρόνια. Ο «βαθμιαίος παροπλισμός» περιλαμβάνει τη φάση της διακοπής (σε διεθνές επίπεδο κυμαίνεται μεταξύ 30 και 100 ετών), τη «λειτουργία συντηρήσεως» η οποία αφορά το κτήριο του αντιδραστήρα καθώς ενδεχομένως και ορισμένα γειτονικά κτίσματα. Στη φάση αυτή διασφαλίζεται η λειτουργία των αναγκαίων συστημάτων (αερισμού, φωτισμού, μέτρησης της ραδιενέργειας). Όλοι οι υπόλοιποι ηλεκτρικοί αγωγοί και σωληνώσεις εντός των συγκεκριμένων χωρικών ορίων διακόπτονται και στεγανοποιούνται, καθώς επίσης αποκλείονται όλα τα ανοίγματα, με την εξαίρεση μίας προσβάσεως. Έτσι προκύπτει (εφ όσον η δομή του κτηρίου είναι η κατάλληλη) ένας επιβλεπόμενος, στεγανός τομέας, από τον οποίον πρακτικά θεωρείται ότι δεν διαφεύγει καμία ραδιενεργός ουσία. Η επιλογή της στρατηγικής παροπλισμού δεν πρέπει να γίνεται τυπικά ή να καθορίζεται κατ εξοχήν από οικονομικές παραμέτρους. Στο επίκεντρο της απόφασης για τη στρατηγική παροπλισμού πρέπει να βρίσκονται οι επιπτώσεις στον άνθρωπο και το περιβάλλον. Κατά τον παροπλισμό πρέπει κυρίως να αποτρέπονται οι αρνητικές επιπτώσεις λόγω καθυστερημένων ή ανεπαρκών μέτρων για τον παροπλισμό. Κάθε στρατηγική παροπλισμού διαθέτει πλεονεκτήματα, τα οποία αποτελούν μειονεκτήματα της άλλης. Ο καθορισμός της τακτικής παροπλισμού πρέπει να γίνεται κατά περίπτωση και με τρόπο διαφανή και κατανοητό για τους πολίτες και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εν προκειμένω, θα ήταν σκόπιμο η Επιτροπή, κατά τον καθορισμό της στρατηγικής παροπλισμού, να καταρτίσει έναν κατάλογο κριτηρίων, λαμβάνοντας υπόψη τις παραμέτρους τεχνικής ασφαλείας για την προστασία του ανθρώπου και του περιβάλλοντος. Μεταξύ άλλων πρέπει να ληφθούν υπόψη τα ακόλουθα κριτήρια: Κατάσταση των κτηριακών εγκαταστάσεων PE v /11 PR\ doc

9 Υδρολογικές συνθήκες της περιοχής Ποιότητα των επιφανειακών και υπογείων υδάτων της περιοχής Αλληλεπιδράσεις με άλλες εγκαταστάσεις Διαθεσιμότητα εγκαταστάσεων διάθεσης αποβλήτων Ασφάλεια από ατυχήματα Τύπος αντιδραστήρα Ύψος της κατάλοιπης ακτινοβολίας Επιβάρυνση του προσωπικού και του πληθυσμού από την ακτινοβολία Παραγωγή αποβλήτων Τεχνολογία αποξήλωσης Ζητήματα προσωπικού Μετέπειτα χρήση του εδάφους Οικονομικές παράμετροι. Με έναν τέτοιον κατάλογο, η ΕΕ θα μπορούσε να προωθήσει την επίτευξη σημαντικών στόχων ασφαλείας της Συνθήκης ΕΥΡΑΤΟΜ και ενιαίων προδιαγραφών της ΕΕ χωρίς να παρέμβει με απαράδεκτο τρόπο στις εθνικές αρμοδιότητες. Η στρατηγική του «βαθμιαίου παροπλισμού» απαιτεί σαφώς μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Εν προκειμένω πρέπει να διασφαλισθούν: ο περιορισμός της διάρκειας, ο τακτικός τεχνικός έλεγχος ασφαλείας της «λειτουργίας συντήρησης», η τακτική υποβολή εκθέσεων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Επί πλέον, πρέπει να ληφθεί μέριμνα, ώστε σε περίπτωση απρόβλεπτων συμβάντων ή ακόμη και ατυχημάτων κατά την διάρκεια του παροπλισμού, η αστική ευθύνη να αποδίδεται στον τέως υπεύθυνο λειτουργίας του αντιδραστήρα και όχι στην εταιρεία. Χρηματοδότηση του παροπλισμού Σύμφωνα με την Επιτροπή, το κόστος παροπλισμού ενός πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής ανέρχεται μεταξύ 200 εκατομμυρίων και ενός δισεκατομμυρίου ευρώ 2. Για την οικονομική εκτίμηση της εκμετάλλευσης της ατομικής ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας, το κόστος αυτό πρέπει να ληφθεί εξ ολοκλήρου υπόψη. Για τη διασφάλιση της χρηματοδότησης του παροπλισμού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαιτεί κονδύλια, στα οποία οι φορείς εκμετάλλευσης των αντιδραστήρων οφείλουν να συνεισφέρουν τακτικά. Η διαθεσιμότητα και η καταλληλότητα των πόρων για τον παροπλισμό καθώς και για τη διάθεση των ραδιενεργών αποβλήτων πρέπει να διασφαλισθεί. Οι πόροι αυτοί πρέπει να διασφαλισθούν για έναν ορίζοντα πολλών δεκαετιών. «Προς τούτο, η σύσταση εξωτερικών αποθεματικών κεφαλαίων που θα προορίζονται αποκλειστικά για τον παροπλισμό, αποτελεί την καλύτερη επιλογή για να επιτευχθεί ο στόχος του παροπλισμού 2 COM(2002)0605. PR\ doc 9/11 PE v01-00

10 των εγκαταστάσεων με όλες τις απαιτούμενες συνθήκες ασφάλειας.» 3 Τουλάχιστον μετά την απελευθέρωση της εσωτερικής ενεργειακής αγοράς στην Ευρώπη και στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης ευθύνης παραγωγής των προϊόντων, οι υπαίτιοι καταρχήν, δηλαδή οι φορείς εκμετάλλευσης των πυρηνικών εργοστασίων υποχρεούνται να αποδεικνύουν την εξασφαλισμένη διαθεσιμότητα επαρκών πόρων για τον παροπλισμό. Η εν λόγω διαθεσιμότητα πρέπει να ρυθμίζεται νομικώς από το εκάστοτε κράτος μέλος κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να υπάρχουν μεν επαρκείς πόροι, αλλά να μη γίνεται στρέβλωση του ανταγωνισμού στην απελευθερωμένη αγορά ενέργειας. Ωστόσο, η πραγματικότητα δείχνει διαφορετική, και αυτή είναι και η εντύπωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Παραδείγματος χάριν, στη Γερμανία το ύψος των αποθεματικών ανέρχεται σε περισσότερα από 30 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι πόροι αυτοί χρησιμοποιήθηκαν από τις εταιρείες παροχής ενέργειας που εκμεταλλεύονται την ατομική ενέργεια για την εξαγορά άλλων επιχειρήσεων ηλεκτρισμού ή και άλλων κλάδων της οικονομίας. Έτσι προκύπτουν τεράστια οικονομικά οφέλη, τόσο έναντι ανταγωνιστών οι οποίοι επίσης κατέχουν πυρηνικούς σταθμούς πυρηνικής ενέργειας αλλά δεν έχουν πρόσβαση σε αποθεματικά για προβλεπόμενες δαπάνες, όσο και έναντι ανταγωνιστών οι οποίοι εκμεταλλεύονται πηγές ενέργειας για τη δημιουργία αποθεματικών για την απαλοιφή των εγκαταστάσεων. Αυτά τα οικονομικά οφέλη πρέπει να μελλοντικά να αποφευχθούν, ώστε να αποτραπεί από περιβαλλοντικής πλευράς κυρίως η επιβάρυνση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των επενδύσεων αποδοτικότητας. Σε άλλα κράτη μέλη, τα ταμεία αυτά δεν επαρκούν και γίνεται από τώρα σαφές ότι οι φορολογούμενοι θα επιβαρυνθούν σημαντικά στο μέλλον. Αυτό αφορά τα νέα κράτη μέλη, αλλά π.χ. και τη Γαλλία, η οποία εξαρτά μεγάλο ποσοστό της παροχής ηλεκτρισμού από την ατομική ενέργεια και από μια κυρίαρχη κρατική επιχείρηση. Και η EDF χρησιμοποιεί τους πόρους του ταμείου για την εξαγορά άλλων επιχειρήσεων και για συμμετοχές σε άλλες επιχειρήσεις. Το Ελεγκτικό Συνέδριο της Γαλλίας καταγγέλει με κατηγορηματικό τρόπο την ασάφεια ως προς τις υποχρεώσεις παροπλισμού, τη δυνατότητα αυθαίρετης μεταβολής των περιόδων λειτουργίας, την αδιαφάνεια των λογιστικών των επιχειρήσεων και επισημαίνει ότι όλα αυτά μπορούν να προκαλέσουν τεράστιες κρατικές υποχρεώσεις. Οι παρατηρήσεις του σχετικά με την επάρκεια των οικονομικών πόρων υποδηλώνουν κυρίως ότι σε μια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας η οποία ανοίγεται κάθε μέρα και περισσότερο στον ανταγωνισμό, η χρησιμοποίηση των αποθεματικών, τα οποία προορίζονται για τη μεταγενέστερη αποξήλωση, για άλλους σκοπούς μπορεί να προκαλέσει στρέβλωση του ανταγωνισμού μεταξύ παραγωγών ρεύματος εντός της Κοινότητας 4. Η ασφάλεια της επαρκούς διαθεσιμότητας οικονομικών πόρων για τον παροπλισμό πρέπει, προς το συμφέρον της αρχής του περιβάλλοντος και της πρόληψης της Συνθήκης ΕΚ, αλλά και προς το συμφέρον της απελευθερωμένης αγοράς ενέργειας, να διασφαλισθεί μέσω ενός συστήματος ταμείου, ενιαίου για όλη την ΕΕ και εν τούτοις αυτόνομου για κάθε κράτος μέλος. Η δομή και ο οικονομικός όγκος των κονδυλίων πρέπει να βασίζονται εκτενώς στις παραμέτρους τεχνικής ασφαλείας, ώστε να αποτρέπουν σε μόνιμη βάση ενδεχόμενες επιπτώσεις στον άνθρωπο και στο περιβάλλον. 3 (2003/0021(CNS)), (2003/0022(CNS)) και COM(2003) Ελεγκτικό Συνέδριο: «Η αποξήλωση πυρηνικών εγκαταστάσεων και η διαχείριση ραδιενεργών αποβλήτων», 26 Ιανουαρίου 2005, PE v /11 PR\ doc

11 Η οδηγία που επεξεργάζεται η Επιτροπή πρέπει μεταξύ άλλων να λαμβάνει υπόψη και τις εξής παραμέτρους: Έναρξη και περίοδο των πληρωμών καθώς και το ύψος των ελάχιστων επιτρεπόμενων κονδυλίων στα ταμεία Τρόπο υπολογισμού του κόστους παροπλισμού Μόνιμο διαχωρισμό των κονδυλίων από τον προϋπολογισμό και τη διαθεσιμότητα της εκάστοτε επιχείρησης και τη σύστασή του σε τράπεζα ή σε άλλον, δημόσιο ή ελεγχόμενο από το Δημόσιο, οργανισμό Απαγόρευση με κυρώσεις σε περίπτωση παράβασης του αυστηρού διαχωρισμού, καθώς και κρατικούς ελέγχους για διασταυρούμενες επιδοτήσεις και κατάχρηση Σκοπό χρήσης των κονδυλίων (συνυπολογισμό των δαπανών διαχείρισης και εναποθέσεως αποβλήτων) Απαγόρευση της προσωρινής ανάληψης κονδυλίων για επενδύσεις που δεν σχετίζονται με τις εγκαταστάσεις. PR\ doc 11/11 PE v01-00