Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20830 holds various files of this Leiden University dissertation."

Transcript

1 Cover Page The handle holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Karalidi, Theodora Title: Broadband polarimetry of exoplanets : modelling signals of surfaces, hazes and clouds Issue Date:

2 Περίληψη Μια σύντομη ανασκόπηση. Σε αυτήν τη διδακτορική διατριβή ασχολούμαστε με τη δημιουργία μοντέλων και τη μελέτη του αστρικού φωτός που ανακλάται απο εξωπλανήτες με διάφορα φυσικά χαρακτηριστικά. Με τον όρο εξωπλανήτης, όπως φανερώνει και το όνομά του, εννοούμε έναν πλανήτη ο οποίος περιστρέφεται γύρω απο ένα άστρο εκτός του Ηλίου μας. Η ύπαρξη πλανητών πέραν του Ηλιακού μας συστήματος και η πιθανότητα ύπαρξης ζωής σε αυτούς, ήταν ένα αντικείμενο που απασχολούσε την ανθρωπότητα εξ αρχαιοτάτων χρόνων. Ηδη τον τέταρτο προ Χρηστού αιώνα ο Δημόκριτος και ο Επίκουρος αναφερόντουσαν στην ύπαρξη πλανητών είτε όμοιωνείτεανόμοιωνμετονδικόμας. ΗαυθεντίατουΑριστοτέληοοποίος πίστευε ότι δεν μπορεί να υπάρχει άνω του ενός κόσμου(του δικού μας) επισκίασε για αρκετούς αιώνες τις όποιες περαιτέρω φιλοσοφικές σκέψεις στο θέμα. Αρκετούς αιώνες αργότερα ο Christiaan Huygens( π.χ.) είναι ο πρώτος που θα προχωρήσει σε μια καταγεγραμμένη φιλοσοφική συζήτηση περι της ύπαρξης άλλων πλανητών και της πιθανότητας ύπαρξης ζωής σε αυτούς. Θα πρέπει να περάσουν όμως εκατονταετίες μέχρι η ανθρωπότητα να έχει στη διάθεσή της τα κατάλληλα μέσα προκειμένου να ανακαλύψει τον πρώτο εξωπλανήτη. Ετσι, μόλις το 1992 οι Wolszczan & Frail (1992) κατάφεραν να ανακαλύψουν τον πρώτο εξωπλανήτη, ο οποίος περιστρεφόταν γύρω απο έναν pulsar, βρισκόταν δηλαδή σε ένα περιβάλλον καθόλου φιλικό για την ύπαρξη ζωής(τουλάχιστον όπως εμείς την γνωρίζουμε). Οταν λίγο αργότερα οι Mayor & Queloz (1995) ανακάλυπταν τον πρώτο εξωπλανήτη που περιστρέφεται γύρω απο ένα άστρο όμοιομετον Ηλιομας,ξεκινούσεμιανέαεποχήγιατηναστρονομία. Εκτοτε πάνω από 770 εξωπλανήτες έχουν ανακαλυφθεί, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι γίγαντες πλανήτες, με μάζες πολλαπλάσιες αυτής του Δία, και περιστρέφονται σε πολύ κοντινές αποστάσεις γύρω απ το μητρικό τους άστρο. Οπως αναφέρει και το κομικ της Εικόνας 8.1, ευτυχώς για τους αστρονόμους 161

3 162 Chapter8 Figure 8.1: Ζούμε σε μια συναρπαστική εποχή κατα την οποία ανακαλύπτουμε τον ένα μετά τον άλλο πλανήτη εκτός του Ηλιακού μας Συστήματος. Μέχρι σήμερα, σε λιγότερα απο 20 χρόνια έχουμε ανακαλύψει πάνω απο 770 πλανήτες. Οι περισσότεροι απ αυτούς είναι γιγάντιοι, αέριοι πλανήτες με μάζες πολλαπλάσιες αυτής του Δία. Ευτυχώς για όσους ενδιαφερόμαστε να βρούμε τη δύδιμη αδελφή της Γης μας αυτό οφείλεται καθαρά στις μεθόδους που χρησιμοποιήσαμε τα πρώτα χρόνια. Κόμικ απ το: xkcd.com

4 Summary in greek 163 που ενδιαφέρονται να βρουν τη δύδιμη αδελφή της Γης μας, το φαινόμενο αυτό δεν έχει κάποια φυσική υπόσταση, αλλά είνα απλά μία αδυναμία των παρατηρησιακών μεθόδων και οργάνων που χρησιμοποιήθηκαν τα πρώτα χρόνια. Πιο συγκεκριμενα, οι μέθοδοι που χρησιμοποιουμε σήμερα για να εντοπίσουμε τους εξωπλανήτες είναι όλες έμμεσες, με άλλα λόγια δεν βλέπουμε ποτέ τον ίδιο τον εξωπλανήτη, αλλά βλέπουμε την επίδραση που έχει η ύπαρξη του στο σήμα που λαμβάνουμε απ το μητρικό του άστρο. Η επίδραση αυτή προέρχεται είτε απο την βαρυτική αλληλεπίδραση μεταξύ του πλανήτη και του άστρου (μέθοδος ακτινικής ταχύτητας, μέθοδος βαρυτικής μικροεστίασης), είτε απο την γεωμετρική αλληλεπίδραση τους, δηλαδή η τροχιά του πλανήτη γύρω απ το μητρικό του άστρο είναι τέτοια που μπορούμε να παρατηρήσουμε τη διάβαση του πλανήτη μπροστά(ή πίσω) απ το δίσκο του μητρικού αστέρα. Ετσι,όσοπιομεγάληείναιημάζατουπλανήτηκαιόσοπιοκοντάβρίσκεται στομητρικότουάστρο, τόσοπιομεγάληθαείναικαιηεπίδρασητουστο σήμα του μητρικού άστρου. Παραδείγματος χάρην, ένας βαρύτερος πλανήτης θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη ταλάντωση του μητρικού άστρου, και λόγω του φαινομένου Doppler το σήμα του μητρικού άστρου θα αλλάζει εντονότερα, διευκολύνοντας την παρατήρηση της ύπαρξης του εξωπλανήτη. Μια δεύτερη Γη όμως, που περιστρέφεται γύρω απ το μητρικό της άστρο στην ίδια απόσταση που περιστρέφεται η Γη μας γύρω απ τον Ηλιο, θα είχε μια τόσο μικρή επίδρασηστοσήματουεξω- Ηλιου ( 1 cm/ sec) πουθαήταναδύνατονατην παρατηρήσουμε με τα σημερινά μέσα(με ακρίβειες της τάξης του 1m/sec). Καθώς ο αριθμός των ανακαλυπτόμενων εξωπλανητών αυξάνεται, η προσοχή των αστροφυσικών αρχίζει και στρέφεται σταδιακά απ την απλή παρατήρηση τους, στην προσπάθεια χαρακτηρισμού τους. Στόχος μας πλέον είναι να μάθουμε πώς είναι αυτοί οι πλανήτες. Εχουν ατμόσφαιρα; Εχουν τις προϋποθέσεις για να συντηρίσουν ζωή; Ειδικά όσον αφορά το τελευταίο ερώτημα, η εμπειρία μας απο τους πλανήτες του Ηλιακού μας Συστήματος μας έχει δείξει ότι η ύπαρξη ζωής είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ύπαρξη νερού στην ατμόσφαιρα και την επιφάνεια ενός πλανήτη. Πώς όμως θα μπορούσαμε να βρούμε νερό σε ένα πλανήτη που βρίσκεται αρκετά έτη φωτός μακριά μας; 8.2 Η σημαντική συνεισφορά της πόλωσης του φωτός στην μελέτη των εξωπλανητών. Η λύση στο πρόβλημα μας έρχεται μέσω της μεθόδου της άμεσης παρατή- ρησης των εξωπλανητών και τη μελέτη της πόλωσης του φωτός που ανακλούν. Πιο συγκρκιμένα, το φως που ακτινοβολεί το μητρικό άστρο ενός πλανήτη(όταν το

5 164 Chapter8 Figure 8.2: Οταν το 1998 το Hubble πήρε τη φωτογραφία που βλέπουμε στα αριστερά, οι αστρονόμοι δεν είδαν κάτι το ασυνήθιστο. Μια δεκαετία μετά, το 2009 καικατόπιντο2011,μετάαπομίαεπίπονη ανασκαφή στααρχείατου Hubble,οι αστρονόμοι κατάφεραν να ανακαλύψουν τρείς εξωπλανήτες(μεσαία φωτογραφία). Ο τέταρτος εξωπλανήτης του συστήματος δεν φαίνεται στην εικόνα καθώς βρίσκεται στα όρια του κορονογράφου της NICMOS. Credit: NASA, ESA and R. Soummer (STScI). άστροδενείναιπολύενεργό)δενεμφανίζεικαθόλουπόλωση 1 ενώτοφωςπου ανακλάται απο τον πλανήτη, λόγω μιας σειράς ανακλάσεων και σκεδάσεων που υπόκειται στην ατμόσφαιρα και την επιφάνεια του πλανήτη, είναι(μερικώς) πολωμένο. Αν λοιπόν παρατηρήσουμε το εξωπλανητικό σύστημα με τη βοήθεια πολωτικών οργάνων, αφενός μεν θα μπορέσουμε να διακρίνουμε πιο εύκολα τον (εξω ) πλανήτη μας και αφετέρου δε θα μπορέσουμε να αποκτήσουμε σημαντικές πληροφορίες για τον χαρακτηρισμό του πλανήτη. Η σημασία της χρήσης του πολωμένου φωτός για τη μελέτητης ατμόσφαιρας των πλανητών του Ηλιακού μας Συστήματος είναι γνωστή πάνω απο ένα αιώνα. Ηδη το 1929 ο Lyot (Lyot 1929) χρησιμοποίησε την παρατήρηση του πολωμένου φωτός που ανακλάται απο τις ατμόσφαιρες του Δία και της Αφροδίτης προκειμένου να τις χαρακτηρίσει. Μερικές δεκαετίες αργότερα οι 1 Τοφυσικόφως,τοφωςγιαπαράδειγμαπουακτινοβολείο Ηλιοςμας,αποτελείταιαπο φωτόνεια τα οποία ταλαντεύονται προς διάφορες κατευθύνσεις χωρίς καμμία συγκεκριμένη προτίμηση. Άν για κάποιο λόγο αυτά τα φωτόνεια συγκρουστούν με κάποιο υλικό, όπως π.χ. ταμόριαήτασύννεφατηςατμόσφαιραςενόςπλανήτη, τηνεπιφάνειάτουκλπ, θα αποκτήσουν κάποια προτιμόμενη κατεύθυνση ταλάντωσης και τότε το φως είναι(μερικώς) πολωμένο. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, όπως στα laser, μπορεί όλα τα φωτόνεια να ταλαντεύονται κατα την ίδια διεύθυνση και τότε έχουμε πλήρως πολωμένο φως.

6 Summary in greek 165 Figure 8.3: Σχεδόν όλοι οι πλανήτες του Ηλιακού μας Συστήματος επιδεικνύουν κάποια μορφή ανομοιομορφίας. Ζώνες και ταινίες στο Δία(αριστερή φωτογραφία), νέφη κρυστάλλων αμμωνίας και μεθανίου στο Δία και στον Ποσειδώνα(δεξιά φωτογαφία), νέφη σκόνης στον Άρη(μεσαία φωτογραφία), ωκεανοί και ήπειροι στη Γη. Credits (from left to right): NASA, ESA, M.H. Wong (University of Califoria, Berkeley), H.B. Hammel (Space Science Institute, Boulder, Colo.), A.A. Simon-Miller (Goddard Space Flight Center), and the Jupiter Impact Science Team; NASA, ESA, The Hubble Heritage Team (STScI/AURA), J. Bell (Cornell Univ.) and M. Wolff (Space Sci Inst.); NASA, ESA, L. Sromovsky and P. Fry (University of Wisconsin), H. Hammel (Space Science Institute), and K. Rages (SETI Institute). Hansen & Hovenier (1974) κατάφεραν να βρουν την χημική σύσταση και το μέγεθος τον σταγονιδίων των σύννεφων που βρίσκονται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας της Αφροδίτης, όπως επίσης και το ύψος των σύννεφων στην ατμόσφαιρα. Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ των πλανητών του Ηλιακού μας Συστήματος και τον εξωπλανητών είναι ότι ενώ στην πρώτη περίπτωση μπορούμε να διαχωρίσουμε(ακόμη και με ένα μικρό τηλεσκόπιο) διάφορες περιοχές του πλανητικού δίσκου, στην δεύτερη περίπτωση όλος ο(εξω )πλανητικός δίσκος δεν είναι παρά ένα σημείο, μια τελεία στην εικόνα μας(δες Εικόνα 8.2). Οπότε γεννάται αμέσως το ερώτημα, πως μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ένα πλανήτη όταν όλος καταλαμβάνει μόλις ένα σημείο (pixel) στην εικόνα μας; Οι Stam et al. (2004) kai Stam (2008)έδειξανότιακόμηκαισεαυτήντηνπερίπτωση, τουλάχιστον όσον αφορά τους ομογενείς πλανήτες, το πολωμένο κομμάτι του φωτός που ανακλάται απ τον πλανήτη μπορεί να μας δώσει πληροφορίες για τη σύσταση του.

7 166 Chapter8 F n π F n λ=0.55 μm λ=0.55 m 25% 75% μικτό ανομοιογενή ανo oιoγενηs πλανήτη έρημο πλανήτη os ωκεάνιο πλανήτη ωκεανos λανητικη πλανητική φαση φάση (μοίρε ) ( oιρεs) P λανητικη πλανητική φαση φάση (μοίρε ) ( oιρεs) Figure 8.4: Μέχρι πρότινος προκειμένου να δημιουργήσουμε το σήμα ενός ανομοιγενή πλανήτη χρησιμοποιούσαμε ομοιογενείς πλανήτες το σήμα των οποίων προσθέταμε ανάλογα με το ποσοστό το οποίο κάθε στοιχείο καταλάμβανε στον ανομοιογενή πλανήτη. 8.3 Μοντέλα για την μελέτη των εξωπλανητών. Σε αυτήν τη διδακτορική διατριβή βασικός μας στόχος ήταν η προσαρμογή τουκώδικατης Stam (2008)ώστεναμπορείναμοντελοποιήσειτοφωςπου ανακλάται απο έναν ανομοιογενή πλανήτη (δες Κεφάλαιο 3). Δεδομένου ότι όλοι οι πλανήτες του Ηλιακού μας Συστήματος παρουσιάζουν κάποια μορφή ανομοιογένιας(π.χ. σύννεφα νερού, πάγου, σκόνης ή παγοκρυστάλλων αμωννίαςήμεθανίου,κηλίδεςόπωςοδίαςήοποσειδώνας,ζώνεςήταινίες όπωςοδίας,ωκεανοίκαιήπειροιόπωςηγηκλπ,δεςεικόνα8.3),ημέχρι πρότινος αδυναμία του κώδικα να διαχειριστεί σωστά αυτές τις περιπτώσεις ήταν ίσως το μόνο του(βασικό) ελάτωμμα. Μέχρι πρότινος, προκειμένου να δημιουργήσουμε το σήμα ενός ανομοιογενή πλανήτη χρησιμοποιούσαμε το σήμα ομοιογενών πλανητών τα οποία εν συνεχεία προσθέταμε προκειμένου να παράγουμε το σήμα του ανομοιογενή πλανήτη. Ετσι για παράδειγμα για να δημιουργήσουμε το σήμα ενός πλανήτη του οποίου η επιφάνεια καλύπτεται απο ωκεανό και έχει μια ήπειρο έρημο που καλύπτει το 25% της επιφάνειας του, χρησιμοποιούμε το σήμα ενός ωκεάνιου πλανήτη(ενός πλανήτη που καλύπτεται μόνο από νερό) και ενός πλανήτη ερήμο(ενόςπλανήτηπουκαλύπτεταιμόνοαπόσκόνη)καιπροσθέτουμε (σήμαπλανήτη ωκεανού) (σήμαπλανήτη ερήμου)γιαναδημιουργήσουμε θεωρητικά το σήμα του ανομοιογενή εξωπλανήτη μας(δες Εικόνα 8.4).

8 Summary in greek 167 Στην πραγματικότητα όπως μας έδειξε η χρήση του νέου μας κώδικα βέβαια, κάτι τέτοιο ισχύει μόνο στην περίπτωση που οι ανομοιογένειες στον πλανήτη είναι τόσο μεγάλης κλίμακας, που θα μπορούσαμε να τον θεωρήσουμε και ομοιογενή. Σε κάθε άλλη περίπτωση, η αδυναμία αυτής της μεθόδου να ξέρει που βρίσκεται η κάθε ανομοιογένεια στον πλανήτη οδηγεί σε σφάλματα στην εκτίμηση μας. Αυτό συμβαίνει επειδή για παράδειγμα περιοχές που βρίσκονται κοντά στο κέντρο του πλανητικού δίσκου θα συνεισφέρουν παραπάνω στο πλανητικό σήμα απο περιοχές που βρίσκονται κοντά στους πόλους(αρκεί να σκεφτούμε πως αλλάζει το μέγεθος τον εξαγώνων μιας μπάλας ποδοσφαίρου που βλέπουμε από απόσταση καθώς παρατηρούμε κατά μήκος της, δες και Εικόνα 8.5). Ας υποθέσουμε για απλοποίηση ότι ο (ανομοιογενής) εξωπλανήτης της Εικόνας 8.4 βρίσκεται σε σύγχρονη τροχιά γύρω απ το μητρικό του άστρο και ότι η ήπειρος βρίσκεται στο κέντρο του πλανητικού δίσκου όταν ο πλανήτης είναιπίσωαπ τομητρικότουάστρο(πλανητικήφάση 0 ). Αρχικάησυνεισφορά της ηπείρου στο πλανητικό σήμα θα είναι αρκετά πιο σημαντική απ του ωκεανούκαιτοσήματουπλανήτημαςθαείναιισχυρότεροαπ τοσήματου πλανήτη μείγμα της Εικόνας 8.4. Καθώς ο πλανήτης περιστρέφεται γύρω απ τομητρικότουάστρο,όλοκαιμεγαλύτερομέροςτηςηπείρουθαπερνάειστημη ορατή πλευρά και το κέντρο του(ορατού και φωτισμένου) πλανητικού δίσκου θα κινείται προς τις ωκεάνιες περιοχές του πλανήτη οπότε και σταδιακά το σήματουπλανήτηθαείναιπιοαδύναμοαπ τοσήματουπλανήτη μείγματης Εικόνας 8.4. Η μείξη λοιπόν των ομοιογενών μοντέλων θα μας δίνει συνεχώς λανθασμένο (είτε πολύ πιο αδύναμο είτε πολύ πιο ισχυρό) σήμα και αν το χρησιμοποιήσουμε σαν οδηγό για τον ακριβή χαρακτηρισμό του εξωπλανήτη που παρατηρούμε θα οδηγηθούμε(αναπόφεκτα) σε λάθος συμπεράσματα. Τα αποτελέσματα μας βέβαια, μας δείχνουν οτι η μείξη ομοιογενών μοντέλων μπορεί μας δώσει μια πρώτη αίσθηση για τη φύση των ανομοιογενειών που συναντάμε στον παρατηρούμενο εξωπλανήτη. Ετσι, μιας και ο νέος κώδικας μας είναι αρκετά αργός, ιδανικά, μπορούμε να χρησιμοποιούμε αρχικά τον ομοιογενή κώδικα προκειμένου να πάρουμε μια πρώτη ιδέα για τη φύση των ανομοιογενειών που συναντάμε στον πλανήτη και κατόπιν τον ανομοιογενή κώδικα προκειμένου να χαρακτηρίσουμε πλήρως τον εξωπλανήτη μας Ψάχνοντας το ουράνιο τόξο Οπως προαναφέραμε, στη σημερινή εποχή το ενδιαφέρον των αστρονόμων αρχίζει σταδιακά και στρέφεται απ την απλή ανακάλυψη των εξωπλανητών

9 168 Chapter8 Figure 8.5: Αν και η μπάλα είναι φτιαγμένη απο παραλληλόγραμμα ίδιων διαστάσεων, παρατηρούμε ότι τα παραλληλόγραμμα στο κέντρο της μπάλας φαίνονται μεγαλύτερα απο αυτά στις άκρες. Λόγω αυτού του φαινομένου, το σήμα ενός πλανήτη καθορίζεται(συνήθως) κυρίως απο τις ιδιότητες των περιοχών του πλανήτη που βρίσκονται πιο κοντά στο κέντρο του πλανητικού δίσκου όπως τον αντιλαμβάνεται ο παρατηρητής. στην προσπάθεια χαρακτηρισμού τους και στην προσπάθεια εύρεσης της δίδυμης αδελφής της Γης μας. Ενός πλανήτη ο οποίος θα βρίσκεται στην κατάλληλη απόστασηαπ τομητρικότουάστροκαιθαμπορείνασυντηρίσειζωή. Η ύπαρξη ζωής όπως την γνωρίζουμε στο Ηλιακό μας Σύστημα είναι συνυφασμένη με την ύπαρξη νερού στην ατμόσφαιρα και την επιφάνεια του πλανήτη. Στην προσπάθειά μας προς αναζήτηση ζωής το νερό μπορεί να αποδειχθεί ένας εξαιρετικός σύμμαχος, καθώς η ύπαρξη του στην επιφάνεια και την ατμόσφαιρα ενόςπλανήτημπορείνααφίσειέντοναταίχνητηςστοπλανητικόσήμα. Οι μεγάλες ποσότητες νερού στην επιφάνεια ενός πλανήτη(π.χ. υπό την μορφή ωκεανού) μπορούν να ανακλάσουν το φως του μητρικού του άστρου σαν καθρέπτης. Ετσι, καθώς ο πλανήτης περιστρέφεται γύρω απ τον άξονά του και άλλοτε θα βλέπουμε π.χ. ωκεάνια επιφάνεια και άλλοτε ηπείρους, η ένταση του φωτός που ανακλάται απο τον πλανήτη θα αλλάζει συνεχώς επιτρέποντάς μας ίσως να δούμε την ύπαρξη του νερού στην επιφάνεια του πλανήτη (Williams & Gaidos 2008). Ενα πιο ενδιαφέρον φαινόμενο το οποίο μπορούμε να παρατηρήσουμε στους

10 Summary in greek 169 Figure 8.6: Αριστερα: Καλλιτεχνική απεικόνιση του δρόμου τον οποίο ακολουθεί μια ακτίνα λευκού φωτός μέχρι να γίνει μέρος του ουράνιου τόξου. Δεξιά: Το ουράνιο τόξοπουβλέπουμεκατατηδιάρκειαμιαςβροχήςήότανπ.χ.είμαστεκοντάσεένα καταράκτη δημιουργείται απο το συνδιασμό μικρών ουράνιων τόξων απο πολλές σταγόνες. Φωτογραφία του Remco Scheepmaker. εξωπλανήτες όταν έχουν νερό στην ατμόσφαιρά τους, είναι το γνωστό μας ουράνιοτόξο.τοουράνιοτόξοδημιουργείταιόταντοφώςαποτον Ηλιο(ήένα άλλο άστρο) εισέρχεται στις σταγόνες νερού στα σύννεφα της ατμόσφαιρας. Καθώςδιέρχεταιαποτοέναυλικό(αέρα)στοάλλο(νερό), τολευκόφως υπόκειται διάθλαση και σπάει στα γνωστά μας χρώματα του ουράνιου τόξου (ανεστραμμένα). Στη συνέχεια το φως ανακλάται στο πίσω μέρος της σταγόνας, τα χρώματα αποκτούν τη σωστή τους σειρά και καθώς επιστρέφει προς την πλευρά εισόδου του θα υποστεί ξανά διάθλαση και θα δημιουργήσει το γνωστό μας ουράνιο τόξο στον ουρανό(εικόνα 8.6). Λόγω της διαδικασίας που απαιτείται για τη δημιουργία του ουράνιου τόξου μπορούμε να το παρατηρήσουμεπάντασεσυγκεκριμένηγωνίααπότονήλιοηοποίαεξαρτάταιαπ το δείκτηδιάθλασηςτουυλικούτοοποίοδιαθλάτοφως. Γιατονερόηγωνία αυτήείναιστιςπερίπου140 2 γι αυτόβλέπουμεπάντατοουράνιοτόξοόταν έχουμε τον ήλιο στην πλάτη μας. Μερικές φορές μπορεί να παρατηρήσουμε, αν οι συνθήκες είναι κατάλληλες, καιέναδεύτεροουράνιοτόξο,μέσααποτοτογνωστόμας,τουοποίουτα χρώματα είναι ανεστραμμένα (πρώτα βλέπουμε το ιώδες και στο τέλος το 2 Ηγωνία σκέδασης του φωτός (θ) μπορεί να δειχθεί ότι είναι παραπληρωματική της πλανητικήςφάσης(α),δηλαδήα = 180 θ(δεςεικόνα8.7).γιατολόγοαυτότοουράνιο τόξοαποένανεξωπλανήτηόπωςθαδουμεσελίγο,μπορούμενατοδούμεγιαπλανητικές φάσειςκοντάστις40.

11 170 Chapter8 κόκκινο). Το ουράνιο αυτό τόξο δημιουργείται απο φως το οποίο έχει ανακλαστείκαιδεύτερηφοράμέσαστιςσταγόνεςνερούπρινναβγειεκτόςτους(εξού καιταανεστραμμέναχρώματασεσχέσημετογνωστόμαςτόξο).τοουράνιο αυτό τόξο ονομάζεται δευτερεύον για να διαχωριστεί απο το πρωτεύον και πλέον γνωστό σε όλους μας ουράνιο τόξο. Η διαδικασία των ανακλάσεων μέσα στη σταγόνα μπορεί να επαναληφθεί περισσότερες των δύο φορές, δημιουργόντας το τριτεύον και τα λεγόμενα υπεράριθμα τόξα. Λόγω των ανακλάσεων το φως όταν εξέρχεται από τις σταγόνες θα είναι πολωμένο. Συγκεκριμένα μπορεί να δειχθεί ότι το φως του πρωτεύοντος ουράνιου τόξουμπορείναείναιμέχρικαι96%πολωμένο 3 ενώτοδευτερεύονμπορεί να είναι μέχρι και 90% πολωμένο. Ο υψηλός βαθμός πόλωσης του ουράνιου τόξου το καθιστά ορατό ακόμη και στην περίπτωση που παρατηρούμε έναν εξωπλανήτη. Αλλά, τί εννοούμε όταν λέμε βλέπουμε το ουράνιο τόξο ενός εξωπλανήτη; Καθώς ένας εξωπλανήτης περιστρέφεται γύρω απ το μητρικό του άστρο, η γωνία σκέδασης του φωτός που παρατηρούμε αλλάζει(δες Εικόνα 8.7). Ετσι, παρατηρώνταςένανεξωπλανήτηγύρωστις40 (= )πλανητικήφάση, εάν ο πλανήτης έχει σύννεφα νερού στην ατμόσφαιρά του, θα μπορέσουμε να δούμετοβαθμόπόλωσηςτουφωτόςνααυξάνειτοπικά,καικαθώςοπλανήτης κινείται προς μεγαλύτερες πλανητικές φάσεις να ξαναμειώνεται. Αν η παρατήρησημαςγίνεταισεδιάφοραμήκηκύματος,θαδούμεότιηπλανητικήφάση στην οποία εμφανίζεται αυτό το γόνατο αλλάζει με το μήκος κύματος(δες Εικόνα 8.7). Ουσιαστικά λοιπόν, βλέπουμε το ουράνιο τόξο που δημιουργείται αποτασύννεφατουεξωπλανήτη.ημόνηδιαφοράμετογνωστόμαςουράνιο τόξο είναι οτι ενώ αυτό σχηματίζεται απο την αλληλεπίδραση του φωτός με μεγάλες σταγόνες νερού, το ουράνιο τόξο των εξωπλανητών δημιουργείται απο την αλληλεπίδραση του φωτός με μικρά σταγονίδια νερού των οποίων η ακτίνα πολλές φορές δεν ξεπερνάει τα 10μm( μέτρα). Οπως δείχνουμε στην διδακτορική αυτή διατριβή, το ουράνιο τόξο επιβιώνει στο σήμα ενός πλανήτη στις περισσότερες περιπτώσεις. Ετσι όταν πάνω απο το10%με20%(ανάλογαμετομήκοςκύματοςστοοποίοπαρατηρούμετονεξωπλανήτη) της επιφάνειας ενός πλανήτη καλύπτεται απο σύννεφα, αυτά είναι ικανάναεπηρεάσουντοσήματουκαιναδούμετο(πρωτεύον)ουράνιοτόξο. Ακόμη και σε δύσκολες περιπτώσεις, όπως όταν σύννεφα παγοκρυστάλλων βρίσκονται πάνω απο τα σύννεφα του πλανήτη, το σήμα του ουράνιου τόξου 3 Τοπόσοπολωμένοείναιτοφωςτομετράμεμετοβαθμόπόλωσης,οοποίοςκυμαίνεται απο 0% έως 100%. Οταν έχουμε φυσικό φως τα φωτόνεια ταλαντεύονται προς όλες τις διευθύνσειςχωρίςκαμμίαπροτίμησηκαιτοφωςμαςείναι0%πολωμένο,ενώότανόλατα φωτόνεια ταλαντεύονται σε μία διεύθυνση όπως σε ένα laser το φως είναι 100% πολωμένο.

12 Summary in greek ο α=0 α=90 ο α θ P nm 550 nm 750 nm 950 nm to observer planetary πλανητική phase φάση angle (μοίρες) (deg) Figure 8.7: Καθώς ο πλανήτης περιστρέφεται γύρω απ το μητρικό του άστρο προς μεγαλύτερες πλανητικές φάσεις(α), βλέπουμε διαφορετικές γωνίες σκέδασης(θ) του φωτός απο τον πλανήτη. Ετσι, εάν η ατμόσφαιρά του έχει σύννεφα νερού όταν α 40 θαδούμεμιααύξησηστοβαθμόπόλωσηςτουφωτός. Ηακριβήςγωνία που παρατηρείται αυτή η αύξηση αλλάζει με το μήκος κύματος που παρατηρούμε. Ουσιαστικά βλέπουμε το ουράνιο τόξο των σύννεφων του εξωπλανήτη. μπορείναφανείακόμηκαιανπάνωαποταμισάσύννεφακαλύπτονταιαπο σύννεφα πάγου. Το γεγονός αυτό καθιστά την αναζήτηση του ουράνιου τόξου ίσως έναν απ τους πρωτεύοντες στόχους μας εάν ενδιαφερόμαστε να βρούμε νερό στην ατμόσφαιρα(και άρα και την επιφάνεια) ενός εξωπλανήτη.

13 172 Chapter8 Αυτή η διδακτορική διατριβή αποτελείται απο τα εξής μέρη: Στο Κεφάλαιο 1 παρουσιάζουμε μια μικρή εισαγωγή στον τομέα της παρατήρησης και μοντελοποίησης των εξωπλανητών. Συγκεκριμένα παρουσιάζουμε τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται σήμερα για την ανακάλυψη εξωπλανητών, τις αδυναμίες και τα προτερήματα της κάθε μεθόδου και τον αριθμό των εξωπλανητών που εχουμε ανακαλύψει μέχρι σήμερα με αυτήν. Κατόπιν δίνουμε μια περιγραφή των μεθόδων που χρησιμοπούνται σήμερα για τον χαρακτηρισμό των εξωπλανητών. Τέλος περιγράφουμε την σημασία του πολωμένου φωτός για την ανακάλυψη εξωπλανητών και για τον χαρακτηρισμό τους. Στο Κεφάλαιο 2 παρουσιάζουμε για πρώτη φορά τον προϋπάρχοντα κώδικα της Stam (2008) και τον χρησιμοποιούμε προκειμένου να μελετήσουμε την επίδραση διαφόρων παραμέτρων στο ουράνιο τόξο ενός πλανήτη. Ετσι, μελετάμε διάφορα σύννεφα νερού, με διαφορετικές τόσο μικροσκοπικές όσο και μακροσκοπικές ιδιότητες και το πως αυτές επιδρούν στο πλανητικό σήμα. Στο Κεφάλαιο 3 έχοντας πλέον αποκτήσει οικειότητα με τον προϋπάρχοντα κώδικα τον διαφοροποιούμε ώστε να μπορεί να μοντελοποιήσει ανομοιογενείς πλανήτες. Αφού ελέγξουμε πρώτα ότι ο κώδικάς μας όντως λειτουργεί όπως πρέπει, προχωράμε στο να ελέγξουμε το κατα πόσον η μέθοδος που χρησιμοποιούταν μέχρι πρότινος για την δημιουργία του σήματος ενός ανομοιογενή πλανήτη(μέθοδος στατιστικής μύξης σημάτων ομοιογενών πλανητών) μας δίνει σωστά αποτελέσματα. Οπως αποδεικνύεται η μέθοδος της μύξης ομοιογενών μοντέλων λειτουργεί μόνο όταν ο εξωπλανήτης μας είναι σχεδόν ομοιογενής. Σε κάθε άλλη περίπτωση η χρήση της παλαιάς μεθόδου μπορεί να μας οδηγήσει σε λανθασμένα συμπεράσματα για την(ποσοτική) σύσταση του εξωπλανήτη, αν και σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να μας δώσει μια ποιοτική αίσθηση για τη φύση των ανομοιογενειών που συναντάμε στον πλανήτη. ΣτοΚεφάλαιο4χρησιμποιούμετοννέομαςκώδικαγιαναψάξουμετο ουράνιο τόξο σε διάφορα μοντέλα ανομοιογενών πλανητών. Αρχικά χρησιμοποιούμε μόνο σύννεφα νερού τα οποία καλύπτουν ολοένα και αυξανόμενο ποσοστό του πλανήτη μας. Τα αποτελέσματά μας, μας δείχνουν ότι όταν ένας πλανήτης καλύπτεται τουλάχιστον κατα 10% με 20%(ανάλογα με το μήκος κύματος στο οποίο παρατηρούμε) απο σύννεφα νερού, η ύπαρξη τους πρέπει να είναι εμφανής μέσω του ουράνιου τόξου που δημιουργούν. Κατόπιν τοποθετούμε ένα δεύτερο στρώμα συννέφων πάνω απ τα σύννεφα νερού, είτε της ίδιας φύσης είτε σύννεφα πάγου, και αλλάζουμε τις ιδιότητες των δυο στρωμάτων σύννεφων καθώς και το ποσοστό αλληλοκάλυψής τους(δηλαδή το ποιο ποσοστό σύννεφων πάγου βρίσκεται πάνω απο ένα σύννεφο νερού). Βλέπουμε ότι ακόμη και όταν σχεδόν τα μισά απο τα σύννεφά μας καλύπτονται

14 Summary in greek 173 αποένασύννεφοπάγουηύπαρξητωνσύννεφωννερούείναιακόμηορατήστο πολωμένο φως του εξωπλανήτη μας(μέσω του ουράνιου τόξου πάντα). Τέλος χρησιμοποιόντας δεδομένα απ τον δορυφόρο MODIS μελετάμε το σήμα της Γης σαν να ήταν εξωπλανήτης. Απο τις προσομοιώσεις μας φαίνεται ότι το ουράνιο τόξο επιβιώνει στο(πολωμένο) σήμα του εξωπλανήτη Γη, τουτέστιν έναςεξωγήινοςπουθαπαρατηρούσεμετακατάλληλαμέσατηγημας,θα μπορούσε να δεί την ύπαρξη σύννεφων στην ατμόσφαιρά της. Στο Κεφάλαιο 5 χρησιμοποιούμε τον κώδικά μας, λίγο παραλλαγμένο, προκειμένου να μελετήσουμε την επίδραση ανομοιογενειών στο σήμα γιγάντιων, αέριων πλανητών. Ετσι, μια σειρά απο φαινόμενα όπως η ύπαρξη ζωνών ή ταινιών, η ύπαρξη κηλίδων και διαφόρων ειδών ομίχλης (haze) μελετόνται με στόχο να δούμε το κατα πόσον αφήνουν παρατηρήσιμα σημάδια στο σήμα ενός εξωπλανήτη. Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι πολλά απο αυτά τα χαρακτηριστικά αφήνουν σημάδια στο ανακλώμενο φως, αν και σε κάποιες περιπτώσεις ίσως υπάρχει ένας εκφυλισμός, δηλαδή πάνω απο μια ανομοιογένειαθαμπορούσεναείναιυπαίτιαγιατηνίδιααλλαγήστοσήμαπουπαρατηρούμε. Τα αποτελέσματά μας δείχνουν τέλος ότι υπο κατάλληλες συνθήκες ένας εξωγήινος παρατηρητής ίσως μπορούσε να διακρίνει την ύπαρξη της Μεγάλης Ερυθράς Κηλίδας στο Δία. Τέλος στο Κεφάλαιο 6 παρουσιάζουμε το LOUPE (Lunar Observatory for Unresolved Polarimetry of Earth). Το LOUPE είναι ένα μικρό και ελαφρύ όργανο ικανόναμελετήσειαποτησελήνητηγησανναήτανεξωπλανήτης. Λόγω τηςμοναδικήςθέσηςπουέχειησελήνησεσχέσημετηγημας,το LOUPE ενσωματωμένο σε μια αποστολή στη Σελήνη, θα μπορούσε να μελετήσει τις αλλαγές στο ανακλώμενο φως απο τη Γη καθώς αυτή περιστρέφεται γύρω απο τονάξονάτης(ημέρα),κατατηδιάρκειαενόςμήνα(καθώςηγημαςαλλάζει φάσειςαπομιανέαγησεμιαολόφωτηγη(σαντηνπανσέληνο))και,εφόσον η αποστολή θα μπορούσε να διαρκέσει μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, κατα την αλλαγή των εποχών ενός έτους. Τα δεδομένα που θα αποκτούσαμε απο μια τέτοια αποστολή θα αποτελούσαν μια βάση ελέγχου των μοντέλων μας(η οποία μέχρι στιγμής δεν υπάρχει, ιδίως όταν ενδιαφερόμαστε για κατοικίσιμους πλανήτες) και αναφοράς/ σύγκρισης όταν στο εγγύς μέλλον παρατηρήσουμε τον πρώτο εξωπλανήτη που βρίσκεται στην κατάλληλη θέση σε σχέση με το μητρικότουάστρογιαναμπορείναέχεινερόκαιζωή.

15

ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ ΤΟ Η/Μ ΦΑΣΜΑ

ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ ΤΟ Η/Μ ΦΑΣΜΑ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ ΤΟ Η/Μ ΦΑΣΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΤΗΝ ΥΛΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΚΔΟΣΗ 1 ΣΥΓΓΡΑΦΗ : Χ. ΦΑΝΙΔΗΣ -CDFAN@SCH.GR ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 1 ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΞΩΗΛΙΑΚΩΝ ΠΛΑΝΗΤΩΝ Κ.Ν. ΓΟΥΡΓΟΥΛΙΑΤΟΣ

ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΞΩΗΛΙΑΚΩΝ ΠΛΑΝΗΤΩΝ Κ.Ν. ΓΟΥΡΓΟΥΛΙΑΤΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΞΩΗΛΙΑΚΩΝ ΠΛΑΝΗΤΩΝ Κ.Ν. ΓΟΥΡΓΟΥΛΙΑΤΟΣ ΩΡΙΩΝ, 9/1/2008 Η ΘΕΣΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΣΥΜΠΑΝ Γη, ο τρίτος πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος Περιφερόμαστε γύρω από τον Ήλιο, ένα τυπικό αστέρι της κύριας ακολουθίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΥ ΔΙΑΔΙΔΕΤΑΙ ΤΟ ΦΩΣ

ΠΟΥ ΔΙΑΔΙΔΕΤΑΙ ΤΟ ΦΩΣ 1 ΦΩΣ Στο μικρόκοσμο θεωρούμε ότι το φως έχει δυο μορφές. Άλλοτε το αντιμετωπίζουμε με τη μορφή σωματιδίων που ονομάζουμε φωτόνια. Τα φωτόνια δεν έχουν μάζα αλλά μόνον ενέργεια. Άλλοτε πάλι αντιμετωπίζουμε

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι η σελήνη; Πως Δημιουργήθηκε; Ποιες είναι οι κινήσεις της; Σημάδια ζωής στη σελήνη. Πόσο απέχει η σελήνη από την γη; Τι είναι η πανσέληνος;

Τι είναι η σελήνη; Πως Δημιουργήθηκε; Ποιες είναι οι κινήσεις της; Σημάδια ζωής στη σελήνη. Πόσο απέχει η σελήνη από την γη; Τι είναι η πανσέληνος; Τι είναι η σελήνη; Πως Δημιουργήθηκε; Ποιες είναι οι κινήσεις της; Σημάδια ζωής στη σελήνη. Πόσο απέχει η σελήνη από την γη; Τι είναι η πανσέληνος; Μαγνητικό πεδίο. Κρατήρες. Ο πρώτος άνθρωπος που πήγε

Διαβάστε περισσότερα

Φίλιππος Φαρμάκης Επ. Καθηγητής. Δείκτης διάθλασης. Διάδοση του Η/Μ κύματος μέσα σε μέσο

Φίλιππος Φαρμάκης Επ. Καθηγητής. Δείκτης διάθλασης. Διάδοση του Η/Μ κύματος μέσα σε μέσο 9 η Διάλεξη Απόσβεση ακτινοβολίας, Σκέδαση φωτός, Πόλωση Φίλιππος Φαρμάκης Επ. Καθηγητής 1 Δείκτης διάθλασης Διάδοση του Η/Μ κύματος μέσα σε μέσο Η ταχύτητα διάδοσης μειώνεται κατά ένα παράγοντα n (v=c/n)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΦΥΣΙΚΗ Γ.Π. Γ Λυκείου / Το Φως 1. Η υπεριώδης ακτινοβολία : a) δεν προκαλεί αμαύρωση της φωτογραφικής πλάκας. b) είναι ορατή. c) χρησιμοποιείται για την αποστείρωση ιατρικών εργαλείων. d) έχει μήκος κύματος

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ 1 ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΟΜΙΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ 1 ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΟΜΙΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ 1 ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Αστρονομία τι θα κάνουμε δηλαδή??? Ήλιος, 8 πλανήτες και πάνω από 100 δορυφόροι τους. Το πλανητικό μας σύστημα Οι πλανήτες

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΤΙΚΗ ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ. Φως... Φωτομετρικά μεγέθη - μονάδες Νόμοι Φωτισμού

ΟΠΤΙΚΗ ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ. Φως... Φωτομετρικά μεγέθη - μονάδες Νόμοι Φωτισμού ΟΠΤΙΚΗ ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ Φως... Φωτομετρικά μεγέθη - μονάδες Νόμοι Φωτισμού Ηλεκτρομαγνητικά κύματα - Φως Θα διερευνήσουμε: 1. Τί είναι το φως; 2. Πως παράγεται; 3. Χαρακτηριστικά ιδιότητες Γεωμετρική οπτική:

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΗΣ. www.meteo.gr - 1 -

ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΗΣ. www.meteo.gr - 1 - ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΗΣ H Γη είναι ένας πλανήτης από τους οκτώ συνολικά του ηλιακού μας συστήματος, το οποίο αποτελεί ένα από τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια αστρικά συστήματα του Γαλαξία μας, ο οποίος με την

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6 ο : Φύση και

Κεφάλαιο 6 ο : Φύση και Κεφάλαιο 6 ο : Φύση και Διάδοση του Φωτός Φυσική Γ Γυμνασίου Βασίλης Γαργανουράκης http://users.sch.gr/vgargan Η εξέλιξη ξ των αντιλήψεων για την όραση Ορισμένοι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι ερμήνευαν την

Διαβάστε περισσότερα

"Στην αρχή το φως και η πρώτη ώρα που τα χείλη ακόμα στον πηλό δοκιμάζουν τα πράγματα του κόσμου." (Οδυσσέας Ελύτης)

Στην αρχή το φως και η πρώτη ώρα που τα χείλη ακόμα στον πηλό δοκιμάζουν τα πράγματα του κόσμου. (Οδυσσέας Ελύτης) "Στην αρχή το φως και η πρώτη ώρα που τα χείλη ακόμα στον πηλό δοκιμάζουν τα πράγματα του κόσμου." (Οδυσσέας Ελύτης) Το σύμπαν δεν υπήρχε από πάντα. Γεννήθηκε κάποτε στο παρελθόν. Τη στιγμή της γέννησης

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ. Ανάκλαση. Κάτοπτρα. Διάθλαση. Ολική ανάκλαση. Φαινόμενη ανύψωση αντικειμένου. Μετατόπιση ακτίνας. Πρίσματα

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ. Ανάκλαση. Κάτοπτρα. Διάθλαση. Ολική ανάκλαση. Φαινόμενη ανύψωση αντικειμένου. Μετατόπιση ακτίνας. Πρίσματα ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ Ανάκλαση Κάτοπτρα Διάθλαση Ολική ανάκλαση Φαινόμενη ανύψωση αντικειμένου Μετατόπιση ακτίνας Πρίσματα ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ - Ανάκλαση Επιστροφή σε «γεωμετρική οπτική» Ανάκλαση φωτός ονομάζεται

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονη Φυσική 1, Διάλεξη 3, Τμήμα Φυσικής, Παν/μιο Ιωαννίνων Η θεωρία του αιθέρα καταρρίπτεται από το πείραμα των Michelson και Morley

Σύγχρονη Φυσική 1, Διάλεξη 3, Τμήμα Φυσικής, Παν/μιο Ιωαννίνων Η θεωρία του αιθέρα καταρρίπτεται από το πείραμα των Michelson και Morley 1 Η θεωρία του αιθέρα καταρρίπτεται από το πείραμα των Mihelson και Morley 0.10.011 Σκοποί της τρίτης διάλεξης: Να κατανοηθεί η ιδιαιτερότητα των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων (π. χ. φως) σε σχέση με άλλα

Διαβάστε περισσότερα

Μ αρέσει να κοιτάω ψηλά. Αλλά τι είναι αυτό που βλέπω;;

Μ αρέσει να κοιτάω ψηλά. Αλλά τι είναι αυτό που βλέπω;; Μ αρέσει να κοιτάω ψηλά Αλλά τι είναι αυτό που βλέπω;; Ο ουρανός από πάνω μας : Η ανάλυση Όποιος έχει βρεθεί μακριά από τα φώτα της πόλης κοιτώντας τον νυχτερινό ουρανό αισθάνεται δέος μπροστά στο θέαμα

Διαβάστε περισσότερα

Κυματική οπτική. Συμβολή Περίθλαση Πόλωση

Κυματική οπτική. Συμβολή Περίθλαση Πόλωση Κυματική οπτική Η κυματική οπτική ασχολείται με τη μελέτη φαινομένων τα οποία δεν μπορούμε να εξηγήσουμε επαρκώς με τις αρχές της γεωμετρικής οπτικής. Στα φαινόμενα αυτά περιλαμβάνονται τα εξής: Συμβολή

Διαβάστε περισσότερα

Έκλειψη Ηλίου 20ης Μαρτίου 2015

Έκλειψη Ηλίου 20ης Μαρτίου 2015 Έκλειψη Ηλίου 20ης Μαρτίου 2015 Πληροφοριακό υλικό Κέντρο Επισκεπτών Ινστιτούτο Αστρονομίας Αστροφυσικής Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών Την Παρασκευή 20 Μαρτίου

Διαβάστε περισσότερα

Περίθλαση και εικόνα περίθλασης

Περίθλαση και εικόνα περίθλασης Περίθλαση και εικόνα περίθλασης Η περίθλαση αναφέρεται στη γενική συμπεριφορά των κυμάτων, τα οποία διαδίδονται προς όλες τις κατευθύνσεις καθώς περνούν μέσα από μια σχισμή. Ο όρος εικόνα περίθλασης είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΣ ΚΑΙ ΣΚΙΑ. Πως δημιουργείτε η σκιά στη φυσική ;

ΦΩΣ ΚΑΙ ΣΚΙΑ. Πως δημιουργείτε η σκιά στη φυσική ; ΦΩΣ ΚΑΙ ΣΚΙΑ Πως δημιουργείτε η σκιά στη φυσική ; Λόγω της ευθύγραμμης διάδοσης του φωτός, όταν μεταξύ μιας φωτεινής πηγής και ενός περάσματος παρεμβάλλεται ένα αδιαφανές σώμα, δημιουργείτε στο πέρασμα

Διαβάστε περισσότερα

Ιανουάριος Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή Σάββατο Κυριακή

Ιανουάριος Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή Σάββατο Κυριακή ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΕΝΙΔΙΟΥ Ε - ΣΤ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2015 Στην ελληνική μυθολογία ο Ήλιος ήταν προσωποποιημένος ως θεότητα που οδηγούσε το πύρινο άρμα του στον ουρανό. Σαν πλανήτης είναι ο αστέρας του ηλιακού συστήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΤΟ ΦΩΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΤΟ ΦΩΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΤΟ ΦΩΣ Α] Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα Τι είναι τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα Πρόκειται για μια σύνθεση που μπορεί να περιγραφεί με όρους ηλεκτρικού και μαγνητικού πεδίου. Πράγματι τα διανύσματα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΟΥΤΑΛΙΑΝΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΝΕΣΗ ΛΕYΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΩΓΡΑΦΑΚΗΣ ΤΑΣΟΣ ΠΑΠΑΘΕΟΥ

ΦΩΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΟΥΤΑΛΙΑΝΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΝΕΣΗ ΛΕYΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΩΓΡΑΦΑΚΗΣ ΤΑΣΟΣ ΠΑΠΑΘΕΟΥ ΦΩΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΟΥΤΑΛΙΑΝΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΝΕΣΗ ΛΕYΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΩΓΡΑΦΑΚΗΣ ΤΑΣΟΣ ΠΑΠΑΘΕΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ-ΦΩΣ ΝΙΚΟΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΟΓΛΟΥ ΠΟΥ ΗΣΟΥΝΑ ΦΩΣ ΜΟΥ ΠΥΛΗΤΟΥΗΧΟΥ ΤΟΦΩΣΤΟΥΗΛΙΟΥ SOUNDTRACK ΑΠΌ ΜΑΛΛΙΑ ΚΟΥΒΑΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 35 ΠερίθλασηκαιΠόλωση. Copyright 2009 Pearson Education, Inc.

Κεφάλαιο 35 ΠερίθλασηκαιΠόλωση. Copyright 2009 Pearson Education, Inc. Κεφάλαιο 35 ΠερίθλασηκαιΠόλωση ΠεριεχόµεναΚεφαλαίου 35 Περίθλαση απλής σχισµής ή δίσκου Intensity in Single-Slit Diffraction Pattern Περίθλαση διπλής σχισµής ιακριτική ικανότητα; Κυκλικές ίριδες ιακριτική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΙΡΙΟΣ Β - ΠΡΟΚΥΩΝ Β H ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΛΕΥΚΩΝ ΝΑΝΩΝ

ΣΕΙΡΙΟΣ Β - ΠΡΟΚΥΩΝ Β H ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΛΕΥΚΩΝ ΝΑΝΩΝ 2018 2027 ΣΕΙΡΙΟΣ Β - ΠΡΟΚΥΩΝ Β H ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΛΕΥΚΩΝ ΝΑΝΩΝ Σείριος Β Προκύων Β Τα επόμενα έτη 2018-2027 οι δύο διασημότεροι, εγγύτεροι, αλλά και δυσκολότεροι, για τα ερασιτεχνικά τηλεσκόπια, λευκοί νάνοι

Διαβάστε περισσότερα

Αφροδίτη, Κρόνος, Ερμής, Ουρανός, Δίας, Ποσειδώνας, Άρης

Αφροδίτη, Κρόνος, Ερμής, Ουρανός, Δίας, Ποσειδώνας, Άρης Αφροδίτη, Κρόνος, Ερμής, Ουρανός, Δίας, Ποσειδώνας, Άρης Το χρώμα της Αφροδίτη είναι κίτρινο προς κόκκινο. Το μέγεθός της είναι 9,38-10 χλ. Η απόσταση από τη γη είναι 41.400.000 χλ. Δεν είναι αρκετή απόσταση

Διαβάστε περισσότερα

10. Το ορατό φως έχει μήκη κύματος στο κενό που κυμαίνονται περίπου από: α nm β. 400nm - 600nm γ. 400nm - 700nm δ. 700nm nm.

10. Το ορατό φως έχει μήκη κύματος στο κενό που κυμαίνονται περίπου από: α nm β. 400nm - 600nm γ. 400nm - 700nm δ. 700nm nm. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΤΟ ΦΩΣ ΓΡΗΓΟΡΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΘΕΩΡΙΑ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Με τον όρο ότι το φως έχει διπλή φύση εννοούμε ότι: α. είναι εγκάρσιο κύμα. β. αποτελείται από μικρά σωματίδια. γ. συμπεριφέρεται σαν κύμα και σαν

Διαβάστε περισσότερα

sin 2 n = sin A 2 sin 2 2 n = sin A = sin = cos

sin 2 n = sin A 2 sin 2 2 n = sin A = sin = cos 1 Σκοπός Βαθμός 9.5. Ηθελε να γραψω καλύτερα το 9 ερωτημα. Σκοπός αυτής της εργαστηριακής άσκησης είναι η μελέτη της ανάκλασης, διάθλασης και πόλωσης του φωτός. Προσδιορίζουμε επίσης τον δείκτη διάθλασης

Διαβάστε περισσότερα

Αιχμαλωτίζοντας το νου και τη καρδιά κατά τη διδασκαλία του ουράνιου τόξου

Αιχμαλωτίζοντας το νου και τη καρδιά κατά τη διδασκαλία του ουράνιου τόξου 14 ο Πανελλήνιο Συνέδριο ΕΕΦ 29 Μαρτίου-1 Απριλίου 2012 Καμένα Βούρλα 1 Αιχμαλωτίζοντας το νου και τη καρδιά κατά τη διδασκαλία του ουράνιου τόξου Εισαγωγή Ηλίας Καλογήρου, υπεύθυνος ΕΚΦΕ Ηλείας Πρόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 η - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 14/09/2014 ΘΕΜΑ Α

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 η - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 14/09/2014 ΘΕΜΑ Α ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 η - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 14/09/2014 ΘΕΜΑ Α Α1. Κατά την ανάλυση λευκού φωτός από γυάλινο πρίσμα, η γωνία εκτροπής του κίτρινου χρώματος είναι:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ! ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΤΣΙΑΒΑ ΚΑΙ ΣΟΦΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΜΑΝΗ

ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ! ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΤΣΙΑΒΑ ΚΑΙ ΣΟΦΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΜΑΝΗ ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ! ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΤΣΙΑΒΑ ΚΑΙ ΣΟΦΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΜΑΝΗ ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ως Ηλιακό Σύστημα θεωρούμε τον Ήλιο και όλα τα αντικείμενα που συγκρατούνται σε τροχιά γύρω του χάρις στη βαρύτητα, που σχηματίστηκαν

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ Η τροχιά της Σελήνης γύρω από τη Γη δεν είναι κύκλος αλλά έλλειψη. Αυτό σηµαίνει πως η Σελήνη δεν απέχει πάντα το

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ Η τροχιά της Σελήνης γύρω από τη Γη δεν είναι κύκλος αλλά έλλειψη. Αυτό σηµαίνει πως η Σελήνη δεν απέχει πάντα το ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ Η τροχιά της Σελήνης γύρω από τη Γη δεν είναι κύκλος αλλά έλλειψη. Αυτό σηµαίνει πως η Σελήνη δεν απέχει πάντα το ίδιο από τη Γη. Τα δύο σηµεία που έχουν ενδιαφέρον

Διαβάστε περισσότερα

Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο Πορταριάς «Ν. Τσοποτός» Ανάπτυξη σχεδίου εργασίας στο ολοήμερο δημοτικό σχολείο. Εισηγητής: Μακρής Νικόλαος

Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο Πορταριάς «Ν. Τσοποτός» Ανάπτυξη σχεδίου εργασίας στο ολοήμερο δημοτικό σχολείο. Εισηγητής: Μακρής Νικόλαος Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο Πορταριάς «Ν. Τσοποτός» Ανάπτυξη σχεδίου εργασίας στο ολοήμερο δημοτικό σχολείο Εισηγητής: Μακρής Νικόλαος Γενικός τίτλος «Ένας μαγικός αλλά άγνωστος κόσμος» Ένας μαγικός αλλά

Διαβάστε περισσότερα

15 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισµός Αστρονοµίας και Διαστηµικής 2010 Θέµατα για το Γυµνάσιο

15 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισµός Αστρονοµίας και Διαστηµικής 2010 Θέµατα για το Γυµνάσιο 15 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισµός Αστρονοµίας και Διαστηµικής 2010 Θέµατα για το Γυµνάσιο 1.- Από τα πρώτα σχολικά µας χρόνια µαθαίνουµε για το πλανητικό µας σύστηµα. Α) Ποιος είναι ο πρώτος και

Διαβάστε περισσότερα

Λίγα για το Πριν, το Τώρα και το Μετά.

Λίγα για το Πριν, το Τώρα και το Μετά. 1 Λίγα για το Πριν, το Τώρα και το Μετά. Ψάχνοντας από το εσωτερικό κάποιων εφημερίδων μέχρι σε πιο εξειδικευμένα περιοδικά και βιβλία σίγουρα θα έχουμε διαβάσει ή θα έχουμε τέλος πάντων πληροφορηθεί,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ 1. Εισαγωγή. Η ενέργεια, όπως είναι γνωστό από τη φυσική, διαδίδεται με τρεις τρόπους: Α) δι' αγωγής Β) δια μεταφοράς Γ) δι'ακτινοβολίας Ο τελευταίος τρόπος διάδοσης

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Κοσμάς Γαζέας Το Ηλιακό Σύστημα Το Ηλιακό Σύστημα αποτελείται κυρίως από τον Ήλιο και τους πλανήτες που περιφέρονται γύρω από αυτόν. Πολλά και διάφορα ουράνια

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητική Εργασία με θέμα: «Ερευνώντας τα χρονικά μυστικά του Σύμπαντος»

Ερευνητική Εργασία με θέμα: «Ερευνώντας τα χρονικά μυστικά του Σύμπαντος» Ερευνητική Εργασία με θέμα: «Ερευνώντας τα χρονικά μυστικά του Σύμπαντος» Σωτήρης Τσαντίλας (PhD, MSc), Μαθηματικός Αστροφυσικός Σύντομη περιγραφή: Χρησιμοποιώντας δεδομένα από το διαστημικό τηλεσκόπιο

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Μανώλης Ξυλούρης, Φεβρουάριος 2004

Δρ. Μανώλης Ξυλούρης, Φεβρουάριος 2004 Αστρονομία στο Υπέρυθρο - Ένας Αθέατος Κόσμος Δρ. Μανώλης Ξυλούρης, Φεβρουάριος 2004 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗΣ, ΕΑΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝA 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΥΠΕΡΥΘΡΟ 2. ΤΡΟΠΟΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ 3. ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ

Διαβάστε περισσότερα

Β. ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ

Β. ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ Α. Μια σύντοµη περιγραφή της εργασίας που εκπονήσατε στο πλαίσιο του µαθήµατος της Αστρονοµίας. Β. ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ Για να απαντήσεις στις ερωτήσεις που ακολουθούν αρκεί να επιλέξεις την ή τις σωστές

Διαβάστε περισσότερα

Q 40 th International Physics Olympiad, Merida, Mexico, 12-19 July 2009

Q 40 th International Physics Olympiad, Merida, Mexico, 12-19 July 2009 Q 40 th International Physics Olympiad, erida, exico, -9 July 009 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ No. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΗΣ-ΣΕΛΗΝΗΣ Οι επιστήμονες μπορούν να προσδιορίσουν την απόσταση Γης-Σελήνης, με μεγάλη

Διαβάστε περισσότερα

β. Το τρίγωνο που σχηματίζεται στην επιφάνεια της σφαίρας, του οποίου οι πλευρές αποτελούν τόξα μεγίστων κύκλων, ονομάζεται σφαιρικό τρίγωνο.

β. Το τρίγωνο που σχηματίζεται στην επιφάνεια της σφαίρας, του οποίου οι πλευρές αποτελούν τόξα μεγίστων κύκλων, ονομάζεται σφαιρικό τρίγωνο. ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Α ) & ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΕΤΑΡΤΗ 19/04/2017 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΑΥΣΙΠΛΟΪΑ ΙΙ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 ο 1) Να χαρακτηρίσετε

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφορίες για τον Ήλιο:

Πληροφορίες για τον Ήλιο: Πληροφορίες για τον Ήλιο: 1) Ηλιακή σταθερά: F ʘ =1.37 kw m -2 =1.37 10 6 erg sec -1 cm -2 2) Απόσταση Γης Ήλιου: 1AU (~150 10 6 km) 3) L ʘ = 3.839 10 26 W = 3.839 10 33 erg sec -1 4) Διαστάσεις: Η διάμετρος

Διαβάστε περισσότερα

Α3. Σε κύκλωμα LC που εκτελεί αμείωτες ηλεκτρικές ταλαντώσεις η ολική ενέργεια είναι α. ανάλογη του φορτίου του πυκνωτή

Α3. Σε κύκλωμα LC που εκτελεί αμείωτες ηλεκτρικές ταλαντώσεις η ολική ενέργεια είναι α. ανάλογη του φορτίου του πυκνωτή ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΛΑ Β) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 25 ΜΑΪΟΥ 202 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΥΟ ΚΥΚΛΩΝ) ΘΕΜΑ Α Στις ημιτελείς

Διαβάστε περισσότερα

Αστρονομία. Ενότητα # 10: Τελικές Καταστάσεις (Λευκοί Νάνοι Αστέρες Νετρονίων) Νικόλαος Στεργιούλας Τμήμα Φυσικής ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Αστρονομία. Ενότητα # 10: Τελικές Καταστάσεις (Λευκοί Νάνοι Αστέρες Νετρονίων) Νικόλαος Στεργιούλας Τμήμα Φυσικής ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αστρονομία Ενότητα # 10: Τελικές Καταστάσεις (Λευκοί Νάνοι Αστέρες Νετρονίων) Νικόλαος Στεργιούλας Τμήμα Φυσικής Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2 : Η Αρχή της Σχετικότητας του Einstein.

Κεφάλαιο 2 : Η Αρχή της Σχετικότητας του Einstein. Κεφάλαιο : Η Αρχή της Σχετικότητας του Einstein..1 Ο απόλυτος χώρος και ο αιθέρας. Ας υποθέσουμε ότι ένας παρατηρητής μετρά την ταχύτητα ενός φωτεινού σήματος και την βρίσκει ίση με 10 m/se. Σύμφωνα με

Διαβάστε περισσότερα

Q 40 th International Physics Olympiad, Merida, Mexico, July 2009

Q 40 th International Physics Olympiad, Merida, Mexico, July 2009 ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ No. 2 ΔΕΙΚΤΗΣ ΔΙΑΘΛΑΣΗΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΟΥ (MCA) Σκοπός αυτού του πειράματος είναι ο υπολογισμός του δείκτη διάθλασης ενός κρυσταλλικού υλικού (mica). ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ Επιπρόσθετα από τα υλικά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΔΥΝΑΜΕΙΣ Μέρος 1ο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΔΥΝΑΜΕΙΣ Μέρος 1ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΔΥΝΑΜΕΙΣ Μέρος 1ο Φυσική Β Γυμνασίου Βασίλης Γαργανουράκης http://users.sch.gr/vgargan Εισαγωγή Στο προηγούμενο κεφάλαιο μελετήσαμε τις κινήσεις των σωμάτων. Το επόμενο βήμα είναι να αναζητήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 4: Ήλιος, το μόνο Άστρο που επηρεάζει τη ζωή μας

Μάθημα 4: Ήλιος, το μόνο Άστρο που επηρεάζει τη ζωή μας Μάθημα 4: Ήλιος, το μόνο Άστρο που επηρεάζει τη ζωή μας Πλαίσιο μαθήματος Στόχοι και πορεία μαθήματος Φαινόμενα Τι ερωτήματα έχετε για τον ήλιο; Ερωτήματα 1. Είναι σταθερή η επιφάνεια του Ήλιου; 2. Το

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΕΝΟΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΑΣΤΕΡΑ ΤΜΗΜΑ... ΟΝΟΜΑ... ΟΜΑΔΑ... ΕΠΩΝΥΜΟ...

ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΕΝΟΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΑΣΤΕΡΑ ΤΜΗΜΑ... ΟΝΟΜΑ... ΟΜΑΔΑ... ΕΠΩΝΥΜΟ... Φύλλο Εργασίας 1 Ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΕΝΟΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΑΣΤΕΡΑ (Παρατήρηση συνεχών και γραμμικών φασμάτων εκπομπής με φασματοσκόπιο) ΤΜΗΜΑ... ΟΝΟΜΑ... ΟΜΑΔΑ... ΕΠΩΝΥΜΟ... Δραστηριότητα 1

Διαβάστε περισσότερα

Physics by Chris Simopoulos

Physics by Chris Simopoulos ΘΕΜΑ ο ΘΕΜΑ ο ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) Στις ερωτήσεις - να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

18 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής 2013 Φάση 3 η : «ΙΠΠΑΡΧΟΣ»

18 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής 2013 Φάση 3 η : «ΙΠΠΑΡΧΟΣ» Θέμα 1 ο (Σύντομης ανάπτυξης): 18 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής 2013 Φάση 3 η : «ΙΠΠΑΡΧΟΣ» Θέματα του Γυμνασίου (Α) Ποιοι πλανήτες ονομάζονται Δίιοι; (Β) Αναφέρατε και

Διαβάστε περισσότερα

Η Γη είναι ένας πλανήτης που κατοικούν εκατομμύρια άνθρωποι, αλλά και ο μοναδικός πλανήτης στον οποίο γνωρίζουμε ότι υπάρχει ζωή.

Η Γη είναι ένας πλανήτης που κατοικούν εκατομμύρια άνθρωποι, αλλά και ο μοναδικός πλανήτης στον οποίο γνωρίζουμε ότι υπάρχει ζωή. Το Ηλιακό Σύστημα. Ήλιος Ο Ήλιος είναι ο αστέρας του Ηλιακού μας Συστήματος και το λαμπρότερο σώμα του ουρανού. Είναι μια τέλεια σφαίρα με διάμετρο 1,4 εκατομμύρια χμ. Η σημασία του Ήλιου στην εξέλιξη

Διαβάστε περισσότερα

Ανακάλυψη βαρυτικών κυμάτων από τη συγχώνευση δύο μαύρων οπών. Σελίδα LIGO

Ανακάλυψη βαρυτικών κυμάτων από τη συγχώνευση δύο μαύρων οπών. Σελίδα LIGO Ανακάλυψη βαρυτικών κυμάτων από τη συγχώνευση δύο μαύρων οπών Σελίδα LIGO Πώς μία μάζα στο Σύμπαν στρεβλώνει τον χωροχρόνο (Credit: NASA) Πεδίο Βαρύτητας στη Γενική Σχετικότητα. Από την Επιτάχυνση Δημιουργούνται

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλο Εργασίας 2 2. Μετρήσεις χρόνου Η ακρίβεια

Φύλλο Εργασίας 2 2. Μετρήσεις χρόνου Η ακρίβεια Φύλλο Εργασίας 2 2. Μετρήσεις χρόνου Η ακρίβεια Τι εννοούμε όταν λέμε να μετρήσουμε μια ποσότητα; Να μετρήσουμε μια ποσότητα θα πει: 1. Να την συγκρίνουμε με μια άλλη όμοια και 2. Να βρούμε ότι είναι «τόσες»

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Πολυτεχνική Σχολή ΘΕΜΑΤΙΚΗ : ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Πολυτεχνική Σχολή ΘΕΜΑΤΙΚΗ : ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης ΘΕΜΑΤΙΚΗ : ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ιωάννης Φαρασλής Τηλ : 24210-74466, Πεδίον Άρεως, Βόλος http://www.prd.uth.gr/el/staff/i_faraslis

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Κοσμάς Γαζέας ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η επιστήμη της Αστρονομίας βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στο φως και τις πληροφορίες που λαμβάνουμε από τα φωτόνια που συλλέγουμε και

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές διαδικασίες παραγωγής πολωμένου φωτός

Βασικές διαδικασίες παραγωγής πολωμένου φωτός Πόλωση του φωτός Βασικές διαδικασίες παραγωγής πολωμένου φωτός πόλωση λόγω επιλεκτικής απορρόφησης - διχρωισμός πόλωση λόγω ανάκλασης από μια διηλεκτρική επιφάνεια πόλωση λόγω ύπαρξης δύο δεικτών διάθλασης

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στο φως. Εισαγωγή

Εισαγωγή στο φως. Εισαγωγή Εισαγωγή στο φως Το φως είναι απαραίτητο για όλες σχεδόν τις μορφές ζωής στη Γη. (Σήμερα γνωρίζουμε ότι) Το φως είναι μια μορφή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Μέσω του φωτός μεταφέρεται ενέργεια από την

Διαβάστε περισσότερα

Πώς μια μάζα αντιλαμβάνεται ότι κάπου υπάρχει μια άλλη και αλληλεπιδρά με αυτή ; Η αλληλεπίδραση μεταξύ μαζών περιγράφεται με την έννοια του πεδίου.

Πώς μια μάζα αντιλαμβάνεται ότι κάπου υπάρχει μια άλλη και αλληλεπιδρά με αυτή ; Η αλληλεπίδραση μεταξύ μαζών περιγράφεται με την έννοια του πεδίου. ΒΑΡΥΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΓΕΝΙΚΑ Δυο σημειακές μάζες που απέχουν απόσταση r έλκονται με δύναμη που είναι ανάλογη του γινομένου των μαζών και αντίστροφα ανάλογη του τετραγώνου της απόστασής τους. Όπου G η σταθερά

Διαβάστε περισσότερα

Λύσεις: Τελική Εξέταση 28 Αυγούστου 2015

Λύσεις: Τελική Εξέταση 28 Αυγούστου 2015 Φ230: Αστροφυσική Ι Λύσεις: Τελική Εξέταση 28 Αυγούστου 2015 1. Ο Σείριος Α, έχει φαινόμενο οπτικό μέγεθος mv - 1.47 και ακτίνα R1.7𝑅 και αποτελεί το κύριο αστέρι ενός διπλού συστήματος σε απόσταση 8.6

Διαβάστε περισσότερα

Ανακάλυψη βαρυτικών κυµάτων από τη συγχώνευση δύο µαύρων οπών. Σελίδα LIGO

Ανακάλυψη βαρυτικών κυµάτων από τη συγχώνευση δύο µαύρων οπών. Σελίδα LIGO Ανακάλυψη βαρυτικών κυµάτων από τη συγχώνευση δύο µαύρων οπών Σελίδα LIGO Πώς µία µάζα στο Σύµπαν στρεβλώνει τον χωροχρόνο (Credit: NASA) Πεδίο Βαρύτητας στη Γενική Σχετικότητα. Από την Επιτάχυνση ηµιουργούνται

Διαβάστε περισσότερα

Μαθαίνω και εξερευνώ: ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ

Μαθαίνω και εξερευνώ: ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ Μαθαίνω και εξερευνώ: ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ Μαθαίνω και εξερευνώ: ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ Περιεχόμενα Τι είναι το Διάστημα;... 2 Το ηλιακό σύστημα... 4 Οι πλανήτες... 6 Ο Ήλιος... 10 Η Σελήνη... 12 Αστέρια και κομήτες... 14

Διαβάστε περισσότερα

Κύκλος σεμιναρίων Εισαγωγή στην Παρατηρησιακή Αστρονομία

Κύκλος σεμιναρίων Εισαγωγή στην Παρατηρησιακή Αστρονομία Κύκλος σεμιναρίων Εισαγωγή στην Παρατηρησιακή Αστρονομία Εισαγωγή στην Παρατηρησιακή Αστρονομία Ο ουράνιος θόλος είναι ένα μέρος που μπορεί να προσφέρει σε όλους, χωρίς καμία εξαίρεση, άπειρες συγκινήσεις.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ Φυσική Θετικής και Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου ΓΡΑΠΤΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ 2007

ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ Φυσική Θετικής και Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου ΓΡΑΠΤΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ 2007 ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ Φυσική Θετικής και Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου ΓΡΑΠΤΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ 2007 Θέμα 1ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από

Διαβάστε περισσότερα

Η πρόβλεψη της ύπαρξης και η έµµεση παρατήρηση των µελανών οπών θεωρείται ότι είναι ένα από τα πιο σύγχρονα επιτεύγµατα της Κοσµολογίας.

Η πρόβλεψη της ύπαρξης και η έµµεση παρατήρηση των µελανών οπών θεωρείται ότι είναι ένα από τα πιο σύγχρονα επιτεύγµατα της Κοσµολογίας. Η πρόβλεψη της ύπαρξης και η έµµεση παρατήρηση των µελανών οπών θεωρείται ότι είναι ένα από τα πιο σύγχρονα επιτεύγµατα της Κοσµολογίας. Παρ' όλα αυτά, πρώτος ο γάλλος µαθηµατικός Λαπλάςτο 1796 ανέφερε

Διαβάστε περισσότερα

AΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ Ι: H ΣΕΛΗΝΗ

AΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ Ι: H ΣΕΛΗΝΗ AΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ Ι: H ΣΕΛΗΝΗ 1. Η Σελήνη μας είναι ο πέμπτος σε μέγεθος δορυφόρος του Ηλιακού μας συστήματος (εικόνα 1) μετά από τον Γανυμήδη (Δίας), τον Τιτάνα (Κρόνος), την Καλλιστώ (Δίας) και

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Κοσμάς Γαζέας Η γέννηση της Αστροφυσικής Οι αστρονόμοι μελετούν τα ουράνια σώματα βασισμένοι στο φως, που λαμβάνουν από αυτά. Στα πρώτα χρόνια των παρατηρήσεων,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΑΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ

ΘΑΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ ΘΑΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ Μέλη ομάδας Οικονόμου Γιώργος Οικονόμου Στέργος Πιπέρης Γιάννης Χατζαντώνης Μανώλης Χαυλή Αθηνά Επιβλέπων Καθηγητής Βασίλειος Βαρσάμης Στόχοι: Να μάθουμε τα είδη των

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΚΤΟΣ. Τα κυριότερα αντικείμενα της Μ. Άρκτου ALIOTH. Μπλε γίγαντας ορατός με γυμνό μάτι. Απόσταση : 82 ε.φ. Διάμετρος : 6 εκ. χιλιόμετρα.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΚΤΟΣ. Τα κυριότερα αντικείμενα της Μ. Άρκτου ALIOTH. Μπλε γίγαντας ορατός με γυμνό μάτι. Απόσταση : 82 ε.φ. Διάμετρος : 6 εκ. χιλιόμετρα. Αστρονομία Μπιρσιάνης Γιώργος Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΚΤΟΣ Τα κυριότερα αντικείμενα της Μ. Άρκτου ALIOTH Μπλε γίγαντας ορατός με γυμνό μάτι. Απόσταση : 82 ε.φ. Διάμετρος : 6 εκ. χιλιόμετρα. Λαμπρότητα : 100 φορές τη

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρητική Εξέταση. 23 ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής η φάση: «ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ»

Θεωρητική Εξέταση. 23 ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής η φάση: «ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ» 23 ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής 2018 4 η φάση: «ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ» Θεωρητική Εξέταση 23 ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Αστρονομίας 2018 4 η φάση Θεωρητική Εξέταση 1 Παρακαλούμε, διαβάστε

Διαβάστε περισσότερα

1ο Κριτήριο Αξιολόγησης ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ-ΑΝΑΚΛΑΣΗ, ΙΑΘΛΑΣΗ- ΕΙΚΤΗΣ ΙΑΘΛΑΣΗΣ

1ο Κριτήριο Αξιολόγησης ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ-ΑΝΑΚΛΑΣΗ, ΙΑΘΛΑΣΗ- ΕΙΚΤΗΣ ΙΑΘΛΑΣΗΣ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Φύση του φωτός - Ανάκλαση, διάθλαση - είκτης διάθλασης 2. ιασκεδασµός - Ανάλυση του φωτός από πρίσµα 3. Επαναληπτικό στο 1ο κεφάλαιο 4. Επαναληπτικό στο 1ο κεφάλαιο 11. 12. 1ο Κριτήριο

Διαβάστε περισσότερα

Ήλιος. Αστέρας (G2V) με Ζ= Μάζα: ~ 2 x 1030 kg (99.8% του ΗΣ) Ακτίνα: ~700,000 km. Μέση απόσταση: 1 AU = x 108 km

Ήλιος. Αστέρας (G2V) με Ζ= Μάζα: ~ 2 x 1030 kg (99.8% του ΗΣ) Ακτίνα: ~700,000 km. Μέση απόσταση: 1 AU = x 108 km Το Ηλιακό Σύστημα Ήλιος Αστέρας (G2V) με Ζ=0.012 Μάζα: ~ 2 x 1030 kg (99.8% του ΗΣ) Ακτίνα: ~700,000 km Μέση απόσταση: 1 AU = 1.496 x 108 km Τροχιές των πλανητών Οι νόμοι του Kepler: Ελλειπτικές τροχιές

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕ ΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤ ΤΑΞΗ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΟΡΥΦΟΡΟΙ ΣΕΛΗΝΗ. Όνοµα : Παπαγεωργίου ηµήτριος Τµήµα : Ειδική Αγωγή Έτος : Α

ΣΧΕ ΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤ ΤΑΞΗ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΟΡΥΦΟΡΟΙ ΣΕΛΗΝΗ. Όνοµα : Παπαγεωργίου ηµήτριος Τµήµα : Ειδική Αγωγή Έτος : Α ΣΧΕ ΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤ ΤΑΞΗ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΟΡΥΦΟΡΟΙ ΣΕΛΗΝΗ Όνοµα : Παπαγεωργίου ηµήτριος Τµήµα : Ειδική Αγωγή Έτος : Α 1. ιδακτική Ενότητα Η προτεινόµενη διδακτική ενότητα αναφέρεται στους δορυφόρους

Διαβάστε περισσότερα

4/11/2018 ΝΑΥΣΙΠΛΟΙΑ ΙΙ ΓΈΠΑΛ ΚΑΡΑΓΚΙΑΟΥΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ. ΘΕΜΑ 1 ο

4/11/2018 ΝΑΥΣΙΠΛΟΙΑ ΙΙ ΓΈΠΑΛ ΚΑΡΑΓΚΙΑΟΥΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ. ΘΕΜΑ 1 ο ΝΑΥΣΙΠΛΟΙΑ ΙΙ ΓΈΠΑΛ 4/11/2018 ΚΑΡΑΓΚΙΑΟΥΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΘΕΜΑ 1 ο 1) Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Οπτικής Παρατήρησης του Άρη

Μεθοδολογία Οπτικής Παρατήρησης του Άρη Μεθοδολογία Οπτικής Παρατήρησης του Άρη Η οπτική παρατήρηση των πλανητών ανάγεται σε μία τέχνη, για την οποία δεν απαιτείται απλά τεχνική και εξοπλισμός. Στις αρχικές προσπάθειες τους πολλοί περιστασιακοί

Διαβάστε περισσότερα

Προβολή βίντεο. https://www.youtube.com/watch?v=ieque5n3rwq

Προβολή βίντεο. https://www.youtube.com/watch?v=ieque5n3rwq Το Hλιακό Σύστημα Το Hλιακό Σύστημα Στο σημερινό μάθημα θα δούμε τα ουράνια σώματα που αποτελούν το Ηλιακό Σύστημα και θα μελετήσουμε τους κύριους παράγοντες για την ύπαρξη ζωής εκτός της Γης. Προβολή

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Το ηλιακό μας σύστημα απαρτίζεται από τον ήλιο (κεντρικός αστέρας) τους 8 πλανήτες, (4 εσωτερικούς ή πετρώδεις: Ερμής, Αφροδίτη, Γη και Άρης, και 4 εξωτερικούς: Δίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Εισαγωγή Σκοπός της εργαστηριακής άσκησης είναι η μελέτη του ηλεκτροοπτικού φαινομένου (φαινόμενο Pockels) σε θερμοκρασία περιβάλλοντος για κρύσταλλο KDP και ο προσδιορισμός της τάσης V λ/4. Στοιχεία Θεωρίας

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΑΣΤΕΡΩΝ

ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΑΣΤΕΡΩΝ ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΑΣΤΕΡΩΝ Πολυχρόνης Καραγκιοζίδης Mcs χημικός www.polkarag.gr Μετά τη δημιουργία του Σύμπαντος 380.000 έτη 6000 ο C Τα ηλεκτρόνια μπορούν να συνδεθούν με τα πρωτόνια ή τους άλλους

Διαβάστε περισσότερα

STAR WARS. Βασίλης Μπαντέκας Βασίλης Μόρφος Χάρης Μπαλοδήμας Δημήτρης Παρασκευάς Μάριο Λίτο

STAR WARS. Βασίλης Μπαντέκας Βασίλης Μόρφος Χάρης Μπαλοδήμας Δημήτρης Παρασκευάς Μάριο Λίτο STAR WARS Βασίλης Μπαντέκας Βασίλης Μόρφος Χάρης Μπαλοδήμας Δημήτρης Παρασκευάς Μάριο Λίτο Θέμα: ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΕΞΩΓΗΙΝΗΣ ΖΩΗΣ ΥΠΟΘΕΜΑ ΟΜΑΔΑΣ: Διαστημικά φαινόμενα ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΠΛΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΣΤΕΡΩΝ

ΔΙΠΛΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΣΤΕΡΩΝ ΔΙΠΛΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΣΤΕΡΩΝ Οι διπλοί αστέρες διακρίνονται ως τέτοιοι αν η γωνιώδης απόσταση τους, ω, είναι µεγαλύτερη από την διακριτική ικανότητα του τηλεσκοπίου: ω min =1.22 λ/d λ=µήκος κύµατος παρατήρησης

Διαβάστε περισσότερα

Ο διαγωνισμός τελούσε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.

Ο διαγωνισμός τελούσε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Οι πιο μαθητές του Σχολείου μας Γιάνναρου Ιωάννα (Γ2), Λοΐζου Λευκή (Γ1), Νεοφύτου Αλίνα (Γ2), Σπανόπουλος Δημήτριος (Β1) και Φαχάμ Αλαά (Β3) συμμετείχαν στον Παγκύπριο Μαθητικό Διαγωνισμό Φωτογραφίας

Διαβάστε περισσότερα

Αστροφυσική. Ενότητα # 4: Αστρικοί άνεμοι, σφαιρική προσαύξηση και δίσκοι προσαύξησης. Λουκάς Βλάχος Τμήμα Φυσικής

Αστροφυσική. Ενότητα # 4: Αστρικοί άνεμοι, σφαιρική προσαύξηση και δίσκοι προσαύξησης. Λουκάς Βλάχος Τμήμα Φυσικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αστροφυσική Ενότητα # 4: Αστρικοί άνεμοι, σφαιρική προσαύξηση και δίσκοι προσαύξησης Λουκάς Βλάχος Τμήμα Φυσικής Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

2. Η παρακάτω φωτογραφία δείχνει (επιλέξτε τη µοναδική σωστή απάντηση):

2. Η παρακάτω φωτογραφία δείχνει (επιλέξτε τη µοναδική σωστή απάντηση): 1 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισµός Αστρονοµίας για µαθητές Δηµοτικού 1. Το διαστηµικό τηλεσκόπιο Χάµπλ (Hubble) πήρε πρόσφατα αυτή την φωτογραφία όπου µπορείτε να διακρίνετε ένα «χαµογελαστό πρόσωπο».

Διαβάστε περισσότερα

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 5

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 5 2002 5. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη λέξη που συµπληρώνει σωστά καθεµία από τις παρακάτω προτάσεις. γ. Η αιτία δηµιουργίας του ηλεκτροµαγνητικού κύµατος είναι η... κίνηση ηλεκτρικών φορτίων. 1. Ακτίνα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2012. Α5) α) Σωστό β) Σωστό γ) Λάθος δ) Λάθος ε) Σωστό.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2012. Α5) α) Σωστό β) Σωστό γ) Λάθος δ) Λάθος ε) Σωστό. ΘΕΜΑ Α ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 0 Α) γ Α) β Α)γ Α4) γ Α5) α) Σωστό β) Σωστό γ) Λάθος δ) Λάθος ε) Σωστό ΘΕΜΑ Β n a n ( ύ) a n (), ( ύ ) n

Διαβάστε περισσότερα

Φύση του φωτός. Θεωρούμε ότι το φως έχει διττή φύση: διαταραχή που διαδίδεται στο χώρο. μήκος κύματος φωτός. συχνότητα φωτός

Φύση του φωτός. Θεωρούμε ότι το φως έχει διττή φύση: διαταραχή που διαδίδεται στο χώρο. μήκος κύματος φωτός. συχνότητα φωτός Γεωμετρική Οπτική Φύση του φωτός Θεωρούμε ότι το φως έχει διττή φύση: ΚΥΜΑΤΙΚΗ Βασική ιδέα Το φως είναι μια Η/Μ διαταραχή που διαδίδεται στο χώρο Βασική Εξίσωση Φαινόμενα που εξηγεί καλύτερα (κύμα) μήκος

Διαβάστε περισσότερα

ΓΓ/Μ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΟΡΟΣΗΜΟ. Τεύχος 5ο: Φύση και Διάδοση φωτός Ανάκλαση του φωτός

ΓΓ/Μ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΟΡΟΣΗΜΟ. Τεύχος 5ο: Φύση και Διάδοση φωτός Ανάκλαση του φωτός ΓΓ/Μ5 05-06 ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΟΡΟΣΗΜΟ Τεύχος 5ο: Φύση και Διάδοση φωτός Ανάκλαση του φωτός ΕΚΔΟΤΙΚΕΣ ΤΟΜΕΣ ΟΡΟΣΗΜΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Φυσική για την Γ'

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΩΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ. H γραφική αναπαράσταση ενός κύματος φωτός δίνεται στο Σχήμα 1(α) που ακολουθεί: ΣΧΗΜΑ 1

ΠΟΛΩΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ. H γραφική αναπαράσταση ενός κύματος φωτός δίνεται στο Σχήμα 1(α) που ακολουθεί: ΣΧΗΜΑ 1 ΠΟΛΩΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ 1. ΟΡΙΣΜΟΙ Το φως είναι ένα σύνθετο κύμα. Με εξαίρεση την ακτινοβολία LASER, τα κύματα φωτός δεν είναι επίπεδα κύματα. Κάθε κύμα φωτός είναι ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα στο οποίο τα διανύσματα

Διαβάστε περισσότερα

Ανάκλαση Είδωλα σε κοίλα και κυρτά σφαιρικά κάτοπτρα. Αντώνης Πουλιάσης Φυσικός M.Sc. 12 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ

Ανάκλαση Είδωλα σε κοίλα και κυρτά σφαιρικά κάτοπτρα. Αντώνης Πουλιάσης Φυσικός M.Sc. 12 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ Ανάκλαση Είδωλα σε κοίλα και κυρτά σφαιρικά κάτοπτρα Αντώνης Πουλιάσης Φυσικός M.Sc. 12 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ Πουλιάσης Αντώνης Φυσικός M.Sc. 2 Ανάκλαση Είδωλα σε κοίλα και κυρτά σφαιρικά κάτοπτρα Γεωμετρική

Διαβάστε περισσότερα

EΡΕYΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ

EΡΕYΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ EΡΕYΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ Φαντάσου πως κάποια μέρα μπορεί αντί να κατοικούμε στην Γη, να «μεταναστεύσουμε» σε έναν άλλο πλανήτη! Όσο απίθανο και αν ακούγεται, επιστήμονες εξετάζουν την πιθανή κατάκτηση

Διαβάστε περισσότερα

7 σειρά ασκήσεων. Για την επίλυση των προβλημάτων να θεωρηθούν γνωστά: σταθερά του Planck 6,63 10-34 J s, ταχύτητα του φωτός στον αέρα 3 10 8 m/s

7 σειρά ασκήσεων. Για την επίλυση των προβλημάτων να θεωρηθούν γνωστά: σταθερά του Planck 6,63 10-34 J s, ταχύτητα του φωτός στον αέρα 3 10 8 m/s η 7 σειρά ασκήσεων Για την επίλυση των προβλημάτων να θεωρηθούν γνωστά: σταθερά του Planck 6,63 10-34 J s, ταχύτητα του φωτός στον αέρα 3 10 8 m/s 1. Εξηγήστε γιατί, όταν φως διαπερνά μία διαχωριστική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΣΥΜΠΑΝ

ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΣΥΜΠΑΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΣΥΜΠΑΝ Οι αποστάσεις στο γνωστό σύμπαν είναι πολύ μεγαλύτερες από ό,τι μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος νους. Δε μετριούνται σε μέτρα ή χιλιόμετρα.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΟΧΗ: Διαβάστε προσεκτικά τις κάτωθι Οδηγίες για την συμμετοχή σας στην 1 η φάση «Εύδοξος»

ΠΡΟΣΟΧΗ: Διαβάστε προσεκτικά τις κάτωθι Οδηγίες για την συμμετοχή σας στην 1 η φάση «Εύδοξος» ΠΡΟΣΟΧΗ: Διαβάστε προσεκτικά τις κάτωθι Οδηγίες για την συμμετοχή σας στην 1 η φάση «Εύδοξος» Για να θεωρηθεί έγκυρη η συμμετοχή σας στην 1 η φάση, θα πρέπει απαραίτητα να έχετε συμπληρώσει τον πίνακα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΦΩΤΟΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΦΩΤΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΦΩΤΟΣ 1.. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λανθασμένες (Λ); α. Στη διάθλαση όταν το φως διέρχεται από ένα οπτικά πυκνότερο υλικό σε ένα οπτικά αραιότερο

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλο Εργασίας. Σκιά και παρασκιά

Φύλλο Εργασίας. Σκιά και παρασκιά Φύλλο Εργασίας Σκιά και παρασκιά Η ώρα της πρόβλεψης Στη μοναδική και ιστορική αυτή φωτογραφία, που πάρθηκε από τον δορυφορικό σταθμό ΜΙR, στις 11 Αυγούστου 1999, φαίνεται η Γη κατά τη διάρκεια μιας έκλειψης

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις Γυμνασίου 22 ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Αστρονομίας Διαστημικής 2017

Ερωτήσεις Γυμνασίου 22 ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Αστρονομίας Διαστημικής 2017 ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν θα συμπληρώσετε τίποτα πάνω σε αυτό το έγγραφο, ούτε θα το αποστείλετε ηλεκτρονικά (μέσω e-mail). Απλά το αναρτήσαμε για την δική σας διευκόλυνση. Μόλις βρείτε τις απαντήσεις που γνωρίζετε,

Διαβάστε περισσότερα

Η θερμική υπέρυθρη εκπομπή της Γης

Η θερμική υπέρυθρη εκπομπή της Γης Η θερμική υπέρυθρη εκπομπή της Γης Δορυφορικές μετρήσεις στο IR. Θεωρητική θεώρηση της τηλεπισκόπισης της εκπομπήςτηςγήινηςακτινοβολίαςαπό δορυφορικές πλατφόρμες. Μοντέλα διάδοσης της υπέρυθρης ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6ο Δυναμική εξωπλανητικών συστημάτων

Κεφάλαιο 6ο Δυναμική εξωπλανητικών συστημάτων Κεφάλαιο 6ο Δυναμική εξωπλανητικών συστημάτων Στο κεφάλαιο αυτό θα αναφερθούμε συνοπτικά στη δυναμική συμπεριφορα των εξωπλανητικών συστημάτων. Σημειώνουμε ότι πρόκειται για ένα ανοικτό ερευνητικό πεδίο,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΟΣΗΜΟ ΓΛΥΦΑΔΑΣ. 7.1 Τι είναι το ταλαντούμενο ηλεκτρικό δίπολο; Πως παράγεται ένα ηλεκτρομαγνητικό

ΟΡΟΣΗΜΟ ΓΛΥΦΑΔΑΣ. 7.1 Τι είναι το ταλαντούμενο ηλεκτρικό δίπολο; Πως παράγεται ένα ηλεκτρομαγνητικό ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Ηλεκτρομαγνητικά κύματα 7. Τι είναι το ταλαντούμενο ηλεκτρικό δίπολο; Πως παράγεται ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα; 7.2 Ποιες εξισώσεις περιγράφουν την ένταση του ηλεκτρικού

Διαβάστε περισσότερα