2011 Alexandros Panteli Department of Information and Communication Systems Engineering UNIVERSITY OF THE AEGEAN

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "2011 Alexandros Panteli Department of Information and Communication Systems Engineering UNIVERSITY OF THE AEGEAN"

Transcript

1 Εξόρυξη γνώσης από δεδοµένα µε διατήρηση της ιδιωτικότητας χρησιµοποιώντας νευρωνικά δίκτυα RBF για οριζόντια κατατετµηµένα δεδοµένα σε περιβάλλον µη έµπιστων χρηστών. Η ιπλωµατική Εργασία παρουσιάστηκε ενώπιον του ιδακτικού Προσωπικού του Πανεπιστηµίου Αιγαίου Σε Μερική Εκπλήρωση των Απαιτήσεων για το ίπλωµα του Μηχανικού Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστηµάτων του Αλέξανδρου Παντελή ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

2 Η ΤΡΙΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Ι ΑΣΚΟΝΤΩΝ ΕΠΙΚΥΡΩΝΕΙ ΤΗ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝ ΡΟΥ ΠΑΝΤΕΛΗ Μαραγκουδάκης Ε., Επιβλέπων Ηµεροµηνία: 28/6/2011 Τµήµα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστηµάτων Κωνσταντίνου Ε., Μέλος Τµήµα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστηµάτων Καµπουράκης Γ., Μέλος Τµήµα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστηµάτων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ii

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η εξόρυξη γνώσης από δεδοµένα αποσκοπεί στην ανακάλυψη (ή αποκάλυψη καλύτερα) συσχετίσεων µεταξύ δεδοµένων, που δίνονται συνήθως σε µορφή πινάκων. Η εξόρυξη γνώσης µπορεί να έχει κάθε φορά διαφορετικό σκοπό, όπως την πρόβλεψη κάποιας τιµής (classification), την ταξινόµηση των δεδοµένων σε n το πλήθος κατηγοριών (clustering) και την ανακάλυψη συσχετίσεων µεταξύ δεδοµένων σε µορφή κανόνων (association rule discovery). Οι µεθοδολογίες αυτές χρησιµοποιούνται σε πάρα πολλούς τοµείς από τα οικονοµικά µέχρι την ιατρική, και σε συνδυασµό µε την ανάγκη µεγάλου όγκου δεδοµένων για υψηλή ακρίβεια των αποτελεσµάτων οδηγεί στο κρίσιµο ζήτηµα της προστασίας της ιδιωτικότητας των δεδοµένων αυτών. Για παράδειγµα αν δύο νοσοκοµεία θέλουν να δουν αν υπάρχει συσχέτιση µεταξύ κάποιων συµπτωµάτων/ασθενειών και περιβαλλοντικών αιτιών (π.χ. δίαιτα, τόπος διαµονής κ.α.), για να έχει µεγάλη ακρίβεια το µοντέλο θα πρέπει να υπολογιστεί πάνω στο σύνολο των δεδοµένων ενώ προφανώς δεν θα πρέπει το ένα νοσοκοµείο να µάθει πληροφορίες για τους ασθενείς του άλλου. Σε αυτή την εργασία παρουσιάζεται ένας αλγόριθµος πολυωνυµικής πολυπλοκότητας (O(1) σε σχέση µε τον µη ιδιωτικό υπολογισµό) για τον υπολογισµό ενός µοντέλου RBF (για όλες τα kernel) για την εξόρυξη γνώσης από δεδοµένα µεταξύ δύο χρηστών. Συγκεκριµένα το πρωτόκολλο αυτό χρησιµοποιείται για ταξινόµηση/παλινδρόµηση σε οριζόντια κατατετµηµένα δεδοµένα. Η ιδιωτικότητα των δεδοµένων του κάθε χρήστη διατηρείται χωρίς υποθέσεις για την «τιµιότητα» των χρηστών, δηλαδή δεν γίνεται υπόθεση semi-trusted εµπλεκοµένων αλλά πλήρως κακόβουλων. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η επέκταση του πρωτοκόλλου για χρήση από Ν το πλήθος χρήστες, ανάλυση χρονικής πολυπλοκότητας και επικοινωνιακής επιβάρυνσης και µελέτη της ασφάλειας (ιδιωτικότητας) που προσφέρεται. Εν τέλει παρουσιάζονται πειραµατικά αποτελέσµατα απόδοσης του όσο αφορά την ακρίβεια/αναακληση και χρόνο εκτέλεσης χρησιµοποιώντας ένα πραγµατικό σύνολο δεδοµένων του Αλέξανδρου Παντελή Τµήµα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστηµάτων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ iii

4 ABSTRACT The purpose of data mining is the discovery of relations between data usually given in the form of matrices. Data mining methods can have a variety of purposes, such as the prediction of a value that is known to be a function of the data (classification), the grouping of the available data points to a number of groups which represent similar data points (clustering) or the discovery of rules that link data points between them (association rule discovery). The aforementioned methods are used in a wide variety of fields from economics to medicine, and combined with the need for a substantially large volume of data in order to maximize the methods accuracy, protecting the privacy of said data is a critical matter that has to be resolved. For example if two hospitals want to examine the relation between a number of symptoms and environmental factors (diet or climate for example), the predictive/association model has to be computed on the union of their data while keeping the privacy of the records of each hospital. This dissertation presents a polynomial time complexity protocol (O(1) in relation to non private computing) for the computation of the RBF network data mining model (all kernels). Specifically this protocol is used for the regression/classification on horizontally partitioned data. The privacy of each user s data is preserved without any assumptions on the honesty of the rest of the users; this is to say that the malicious model is asserted. In the first chapter an introduction to RBF networks data mining is made and related privacy preserving data mining work is presented. The final part of the first chapter is a table of definitions and notation used throughout this dissertation. The second chapter offers an analysis of the problem that needs to be solved and the difficulties that need to be surpassed. Conclusion of this chapter is that the solution is not as straightforward as it originally seems and key observations are made on the nature of the problem. Using the results from the previous chapter a privacy preserving data mining protocol for two users is presented. The second part of chapter three expands this protocol for usage by N users and concludes with an example of usage. Chapter four focuses on the time complexity and communication overhead of the proposed protocol and compares it to a non-private computation. Continuing, the next chapter, chapter five offers an analysis of how secure is the proposed protocol, beyond some small notes on availability and other security demands the majority of the chapter discusses the issue of privacy. In this chapter various parameters and a sub-protocol used by the privacy preserving protocol (as presented in chapter three) are discussed. The sixth chapter presents the expected consequences the use of the proposed protocol has on the precision/recall percentages of the final classification/regression model. Beyond empirical iv

5 observations a number of similar studies are referenced that show that for a variety of problems the constraints imposed by the proposed protocol have no effect on the precision/recall percentages. Chapter seven presents the experimental design and methodology used as well as the software developed that uses the proposed protocol. The data that were used for the experiments and the results obtained are also part of this chapter. Finally, the last chapter concludes this dissertation with a recapitulation of the basic features, advantages and disadvantages of the proposed protocol. This list of disadvantages can be the basis of future work on this subject and are mentioned as such Alexandros Panteli Department of Information and Communication Systems Engineering UNIVERSITY OF THE AEGEAN v

6 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ - ΑΦΙΕΡΩΣΕΙΣ Πρωτίστως θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέπων καθηγητή µου ρ. Εµµανουήλ Μαραγκουδάκη για την υποστήριξη, την καθοδήγηση κα την βοήθεια του κατά το ερευνητικό και το πειραµατικό µέρος αυτής της εργασίας. Λόγω της φύσης αυτής της εργασίας, η ολοκλήρωση της δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την συµβολή του. Θέλω να ευχαριστήσω τον ρ. Γκρίτζαλη Στέφανο που µε ενέπνευσε να ασχοληθώ µε το θέµα αυτό ως διπλωµατική εργασία και για την γνώση που µου προσέφερε στα πλαίσια του µαθήµατος Ασφάλειας Πληροφοριακών & Επικοινωνιακών Συστηµάτων. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω γενικά το διδακτικό προσωπικό του Πανεπιστηµίου που µε εφοδίασαν µε την απαραίτητη γνώση και κριτική σκέψη ώστε να φέρω εις πέρας αυτή την εργασία. Ευχαριστώ τους Πολυχρόνη Μάριο και Ευαγόρου Ανδρέα για την βοήθεια τους µε την εκτέλεση των πειραµάτων και τους Καλογήρου Άννα, Κοκότση Αλέξανδρο και Ιωάννου Αλέξανδρο για την βοήθεια τους κατά την έρευνα. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω την οικογένεια µου και τους φίλους µου για την υποστήριξη που µου έδειξαν κατά την εκπόνηση αυτής της εργασίας. -Παντελή Αλέξανδρος vi

7 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ iii ABSTRACT iv ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ... vi ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ. vii ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ... ix ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ x ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ ίκτυα συνάρτησης ακτινικής βάσης Σχετική έρευναv Ορισµοί - Συµβολισµός 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Υπολογισµός των w µε από κοινού υπολογισµό του πίνακα Φ Υπολογισµός των w χωρίς τον από κοινού υπολογισµό του πίνακα Φ Παρατηρήσεις ασφάλειας ιάταξη κέντρων 18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΜΕΘΟ ΟΣ/ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ Πρωτόκολλο για δύο χρήστες Επέκταση για Ν το πλήθος χρήστες Παράδειγµα: Πρόβληµα XOR µεταξύ δύο χρηστών 22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 - ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΉ ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ Χρονική πολυπλοκότητα Μη-ιδιωτικός υπολογισµός Με χρήση προτεινόµενου πρωτοκόλλου Επικοινωνιακή επιβάρυνση (communication overhead) Μη-ιδιωτικός υπολογισµός Με χρήση προτεινόµενου πρωτοκόλλου.. 29 vii

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 - ΑΣΦΑΛΕΙΑ ιατήρηση ιδιωτικότητας σε περιβάλλον µη-έµπιστων χρηστών Επιλογή συνάρτησης ακτινικής βάσης Πρωτόκολλο επιλογής πλήθους κέντρων Ευρωστία έναντι στατιστικών επιθέσεων Προστασία πλήθους εγγραφών Προστασία εγγραφών Άλλες απαιτήσεις ασφάλειας Ανακεφαλαίωση 48 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 - ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΚΡΙΒΕΙΑ Πρόβλεψη µεταβλητής διακριτών τιµών (classification) Πρόβλεψη µεταβλητής συνεχούς τιµής (regression) Βελτιστοποίηση πρωτοκόλλου επιλογής πλήθους κέντρων. 51 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 - ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ εδοµένα που χρησιµοποιηθήκαν Λογισµικό Τεχνικά χαρακτηριστικά Αρχιτεκτονική - Σχεδίαση Βοηθητικό λογισµικό Πειραµατική µέθοδος Πειραµατικά αποτελέσµατα.. 72 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 75 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι - ΚΩ ΙΚΑΣ 77 ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 101 viii

9 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Αρ. Λεζάντα Σελ. 7-1 Περιγραφή κλάσεων Περιγραφή συναρτήσεων λογισµικού Περιγραφή µηνυµάτων που χρησιµοποιούνται από το πρωτόκολλο Περιγραφή βοηθητικών προγραµµάτων Πίνακας υλικού που χρησιµοποιήθηκε 71 ix

10 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Αρ. Λεζάντα Σελ. 1-1 Χώρος και σηµεία του προβλήµατος της συνάρτησης XOR 1, Αρχιτεκτονική τεχνητού νευρωνικού δικτύου RBF Χωρισµός του Φ σε 4 µέρη 8, Μέσο ποσοστό µείωσης (100% = 1 ) σε σχέση µε τον αριθµό των χρηστών. Μια 38 τάξη µεγέθους µέγιστη διαφορά στο πλήθος στον σηµείων 5-2 Μέσο ποσοστό µείωσης (100% = 1 ) των χρηστών που έκαναν µείωση >0% σε 39 σχέση µε τον αριθµό των χρηστών. Μια τάξη µεγέθους µέγιστη διαφορά στο πλήθος στον σηµείων 5-3 Μέσο ποσοστό µείωσης (100% = 1 ) σε σχέση µε τον αριθµό των χρηστών. ύο 40 τάξεις µεγέθους µέγιστη διαφορά στο πλήθος στον σηµείων 5-4 Μέσο ποσοστό µείωσης (100% = 1 ) των χρηστών που έκαναν µείωση >0% σε 41 σχέση µε τον αριθµό των χρηστών. ύο τάξεις µεγέθους µέγιστη διαφορά στο πλήθος στον σηµείων 6-1 Σύγκριση του τελικού αριθµού κέντρων που υπολογίζεται από το πρωτόκολλο 51 επιλογής πλήθους κέντρων χωρίς υποχρεωτική µείωση του αριθµού τους ενάντια στη ασφαλής παραλλαγή. (µία τάξη µεγέθους απόκλιση στον αριθµό σηµείων) 6-2 Εστίαση του σχήµατος 6-1 µόνο στην περιοχή 0-20 χρηστών Σύγκριση του τελικού αριθµού κέντρων που υπολογίζεται από το πρωτόκολλο 53 επιλογής πλήθους κέντρων χωρίς υποχρεωτική µείωση του αριθµού τους ενάντια στη ασφαλής παραλλαγή. (δύο τάξεις µεγέθους απόκλιση στον αριθµό σηµείων) 6-4 Εστίαση του σχήµατος 6-3 µόνο στην περιοχή 0-20 χρηστών Σύγκριση του τελικού αριθµού κέντρων που υπολογίζεται από το πρωτόκολλο 55 επιλογής πλήθους κέντρων χωρίς υποχρεωτική µείωση του αριθµού τους ενάντια στη ασφαλής παραλλαγή. (300% απόκλιση στον αριθµό σηµείων) 6-6 Σύγκριση του τελικού αριθµού κέντρων που υπολογίζεται από το πρωτόκολλο επιλογής πλήθους κέντρων χωρίς υποχρεωτική µείωση του αριθµού τους ενάντια στη παραλλαγή που χρησιµοποιεί πιθανότητα µείωσης. α)300% απόκλιση, β) Μια τάξη µεγέθους απόκλιση, γ) υο τάξεις µεγέθους απόκλιση 7-1 ιάγραµµα κλάσεων του λογισµικού υπολογισµού µοντέλου ταξινόµησης RBF µε διατήρηση της ιδιωτικότητας 7-2 Αποτελέσµατα (χρόνος εκτέλεσης, ακρίβεια, ποσοστό ανάκλησης) για τα τέσσερα πειράµατα που εκτελέστηκαν x

11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ίκτυα συνάρτησης ακτινικής βάσης Τα δίκτυα συναρτήσεων ακτινικής βάσης (RBF networks) αποτελούν µια ειδική περίπτωση τεχνητών νευρωνικών δικτύων. Το κύριο χαρακτηριστικό που ξεχωρίζει τα RBF δίκτυα από άλλα νευρωνικά δίκτυα είναι ότι η συνάρτηση κόστους (kernel) του δικτύου είναι µια συνάρτηση επί της ευκλείδειας απόστασης µεταξύ της εγγραφής εισόδου και κάθε νευρώνα του δικτύου. Η χρήση µιας µετρικής απόστασης ως συνάρτηση κόστους είναι που καθιστά τα τεχνητά νευρωνικά δίκτυα γενικά και τα δίκτυα RBF ειδικά πολύ καλά µοντέλα πρόβλεψης τιµών συναρτήσεων, κατηγοριοποίησης η αναγνώρισης προτύπων. Τα δίκτυα RBF είναι πολύ χρήσιµα σε περιπτώσεις όπου τα δεδοµένα δεν είναι γραµµικά διαχωρίσιµα. Ένα παράδειγµα τέτοιων δεδοµένων είναι ο πίνακας αληθείας της δυαδικής πράξης XOR που φαίνεται πιο κάτω: Σχήµα 1-1: Χώρος και σηµεία του προβλήµατος της συνάρτησης XOR Στο παραπάνω σχήµα βλέπουµε ότι δεν µπορεί να χωριστεί ο δυσδιάστατος χώρος των τεσσάρων σηµείων µε µόνο µια ευθεία έτσι ώστε σε κάθε ηµιεπίπεδο να περιέχονται όλα τα σηµεία µιας κλάσης (τιµή της συνάρτησης XOR που αντιπροσωπεύεται από το αν το σηµείο είναι σκιασµένο). Έτσι καµιά µέθοδος συσταδοποίησης που διαχωρίζει γραµµικά τα δεδοµένα δεν µπορεί να χρησιµοποιηθεί για την κατηγοριοποίηση τους. Προχωρώντας στην ανάλυση του δικτύου RBF και τον τρόπο που υπολογίζεται η πρόβλεψη της συνάρτησης που θέλουµε πρώτος σταθµός είναι η επισκόπηση της αρχιτεκτονικής του δικτύου. Η αρχιτεκτονική των RBF δικτύων φαίνεται στο παρακάτω σχήµα: 1

12 Σχήµα 1-2: Αρχιτεκτονική τεχνητού νευρωνικού δικτύου RBF ηλαδή πρόκειται για ένα τεχνητό νευρωνικό δίκτυο µε ένα κρυµµένο επίπεδο. Από την αρχιτεκτονική αυτή µπορούµε να εξάγουµε την αλγεβρική έκφραση για την πρόβλεψη της τιµής ενός νέου στοιχείου Έστω s ένα νέο στοιχείο/σηµείο, η προβλεφθείσα τιµή (1.1) = Όπου c το πλήθος των κέντρων και το i-οστό κέντρο. Για την εκπαίδευση του µοντέλου χρειάζεται ο υπολογισµός των συνιστωσών που καλούνται βάρη. Έστω ότι έχουµε m το πλήθος σηµεία εκπαίδευσης και ότι οι αντίστοιχες (γνωστές) τιµές της συνάρτησης αποτελούν το διάνυσµα t, θα έχουµε m το πλήθος εξισώσεις της µορφής (1.2) =, =,,, Όπου η τιµή της συνάρτησης που ψάχνουµε (κλάση) του j-οστού στοιχείου και το j-οστό στοιχείο (από τα σηµεία εκπαίδευσης). Το πιο πάνω σύστηµα m εξισώσεων (άγνωστοι τα ) µπορεί να γραφεί ως. = 2

13 Όπου w το διάνυσµα των, t το διάνυσµα των και ο πίνακας Φ έχει στοιχεία: =ρ Τα βάρη υπολογίζονται από την έκφραση (1.3) = Ο πίνακας φυσικά δεν είναι αντιστρέψιµος στην γενική περίπτωση. Αντί του αντίστροφου πίνακα µπορεί να χρησιµοποιηθεί ένας ψευδοαντίστροφος (ή γενικευµένος αντίστροφος) του διατηρώντας αποτελεσµατικό το µοντέλο [1]. Η πιο γνωστή µορφή γενικευµένου αντίστροφου που χρησιµοποιείται είναι ο αντίστροφος Moore-Penrose [2]. Οι πιο συχνά χρησιµοποιούµενες συναρτήσεις ακτινικής βάσης είναι οι εξής: Έστω r = Gaussian Multiquadric: Inverse Quadratic: Inverse Multiquadric: Πολυωνυµική: = = 1 + = = 1 + =, = 1,3,5 = ln, = 2,4,6 Η εργασία αυτή παρουσιάζει ένα αλγόριθµο για τον υπολογισµό του πιο πάνω µοντέλου πρόβλεψης δικτύου RBF (οποιασδήποτε συνάρτησης) χρησιµοποιώντας οριζόντια κατατετµηµένα δεδοµένα (δηλαδή κάθε φορέας έχει ένα υποσύνολο εγγραφών µε όλα τα χαρακτηριστικά) µεταξύ δύο φορέων/χρηστών, διατηρώντας την ιδιωτικότητα των δεδοµένων του κάθε χρήστη. Ο αλγόριθµος είναι πολυωνυµικού χρόνου (σταθερού χρόνου σε σχέση µε το RBF) και βασίζεται στην συσσώρευση µερικών αποτελεσµάτων σε ένα υπό-άθροισµα από το οποίο δεν µπορεί να εξαχθεί πληροφορία. Όπως ανέφερα ακολουθεί ο επεκταµένος αλγόριθµος για χρήση από Ν το πλήθος χρήστες. 3

14 1.2 Σχετική Έρευνα Ο ιδιωτικός υπολογισµός µιας συνάρτησης δύο (η και περισσότερων) µεταβλητών όπου κάθε χρήστης κατέχει την τιµή της µίας (η και περισσότερων) µεταβλητής είναι ένα σηµαντικό κρυπτογραφικό πρόβληµα το οποίο βρίσκει εφαρµογή σε πολλούς τοµείς των σύγχρονων επιστηµών. Εκτός από την ανάπτυξη συστηµάτων κατανεµηµένων κλειδιών (όπου το αποτέλεσµα της συνάρτησης είναι το κλειδί και κάθε εµπλεκόµενος έχει «µέρος» του) µια τέτοια µέθοδος οδηγεί στον ιδιωτικό υπολογισµό µοντέλων εξόρυξης δεδοµένων, ανάκτησης πληροφορίας και αναγνώρισης προτύπων. Αν και υπάρχει µια γενικής χρήσης µέθοδος [3] για τον ιδιωτικό υπολογισµό µιας οποιαδήποτε συνάρτησης µεταξύ δύο χρηστών, καθώς και η επέκταση της για Ν το πλήθος χρηστών [4] και οι δύο βασίζονται στην αναπαράσταση της συνάρτησης ως ένα λογικό κύκλωµα, των εισόδων ως λογικών εισόδων και η επεξεργασία γίνεται ανά πύλη αυτού του κυκλώµατος. Το µέγεθος του πρωτοκόλλου εξαρτάται όχι µόνο από το µέγεθος της εισόδου (σε bits) αλλά και από την πολυπλοκότητα της συνάρτησης. Για παράδειγµα ο υπολογισµός ενός εσωτερικού γινοµένου απαιτεί Ο( ) βήµατα όπου n είναι ο αριθµός των bits που χρειάζεται για να αναπαρασταθεί ένα χαρακτηριστικό ενός διανύσµατος. Η υψηλή αυτή πολυπλοκότητα οδήγησε στην δηµιουργία εξειδικευµένων µεθόδων (για κάθε µοντέλο/αλγόριθµο) για τον ιδιωτικό υπολογισµό µοντέλων εξόρυξης δεδοµένων. Για παράδειγµα οι Lindell,Pinkas [5] παρουσιάζουν ένα αλγόριθµο ιδιωτικού υπολογισµού του δέντρου απόφασης του ID3, οι Clifton, Vaidya [6] για τον Naïve Bayes,για τον k-means [7] και για SVM από τους Vaidya, Yu και Jiang [8]. Εκτός από τα πιο πάνω έχει προταθεί µια µέθοδος που µεταλλάσει τα δεδοµένα διατηρώντας όµως τις στατιστικές τους ιδιότητες έτσι ώστε να µπορεί να παραχθεί ένα δέντρο απόφασης µε παραπλήσια ακρίβεια [9]. Η παρούσα εργασία µελετά το εξειδικευµένο πρόβληµα του ιδιωτικού υπολογισµού του µοντέλου RBF δικτύου. Όπως αναφέρεται κύριος άξονας των RBF δικτύων είναι η ευκλείδεια απόσταση µεταξύ στοιχείων του χώρου, πιο πρόσφατες εργασίες ασχολούνται ακριβώς µε τον ιδιωτικό υπολογισµό πρόσθεσης διανυσµάτων [10] και εσωτερικού γινοµένου [11]. Οι παραπάνω βασίζονται σε οµοιοµορφικές (προσθετικά) κρυπτογραφικές µεθόδους, δηλαδή που έχουν την ιδιότητα ότι =

15 Οι µέθοδοι αυτοί στην πρωταρχική τους µορφή είναι πολύ εύκολα παραβιάσιµες αν δεν υιοθετείτε semi-trusted µοντέλο για τους εµπλεκοµένους. Ο υπολογισµός της f(x,y) γίνεται από τον ένα χρήστη ο οποίος αποστέλλει το αποτέλεσµα στον δεύτερο, τα δεδοµένα που έδωσε ο δεύτερος για τον υπολογισµό της τιµής της συνάρτησης µπορούν να λάβουν τέτοια µορφή έτσι ώστε ο χρήστης που θα υπολογίσει το τελικό αποτέλεσµα να διαρρεύσει πληροφορία για το σηµείο του όταν στείλει το αποτέλεσµα. Εκτός των παραπάνω πιο πρόσφατη δουλειά [12] από τους Kantarcioglu και Kardes παρουσιάζει µεθόδους για τον υπολογισµό εσωτερικού γινοµένου, ισότητας και πράξεων µεταξύ συνόλων µέσα σε περιβάλλον µη-έµπιστων χρηστών. 5

16 1.3 Ορισµοί - Συµβολισµός Εγγραφή(ες)/σηµείο(α)/δεδοµένο(α)/διάνυσµα(τα): Οι εγγραφές της βάσης δεδοµένων του χρήστη. n: ιάσταση των εγγραφών (σηµείων) c: Αριθµός επιλεχθέντων κέντρων για χρήση από το RBF δίκτυο m: Συνολικός αριθµός εγγραφών (και των δύο χρηστών) λ: Αριθµός εγγραφών χρήστη Χ β: Αριθµός εγγραφών χρήστη Υ : Στην περίπτωση Ν χρηστών µε συµβολίζεται ο αριθµός των στοιχείων του i-οστού χρήστη. : Ο i-οστός χρήστης : H τιµή ρ( ) όπου το i-οστό στοιχείο του ζ-οστού χρήστη. : Η τιµή ρ( ), παρόµοια για τον Υ. Όπου i το i-οστό στοιχείο (από το 1) w: ιάνυσµα βαρών RBF ρ: Συνάρτηση ακτινικής βάσης : Το i-οστό κέντρο Φ: Πίνακας µε τιµές RBF για τους συνδυασµούς κέντρων-σηµείων των δύο χρηστών. : Το i,j στοιχείο του πίνακα Φ, δηλαδή το ρ( ) όπου to i-οστό στοιχείο (βάση όλων των σηµείων) Απόσταση: Ευκλείδεια απόσταση µεταξύ δύο σηµείων. Ο όρος αυτός χρησιµοποιείται και στην θέση της έκφρασης ρ( ) καθώς η ρ είναι γνωστή και η πληροφορία που χρειάζεται είναι η απόσταση µεταξύ των σηµείων. Παρατηρούµε ότι για κάθε kernel η ποσότητα µπορεί να υπολογιστεί από την ρ( ), (είναι two-way συναρτήσεις). 6

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Ας προσπαθήσουµε να βρούµε βασιζόµενοι στη υπάρχουσα βιβλιογραφία ένα τρόπο ιδιωτικού υπολογισµού της τιµής της RBF έτσι ώστε ολόκληρο το µοντέλο να υπολογίζεται ιδιωτικά. ηλαδή ψάχνουµε µέθοδο έτσι ώστε να µπορούµε να υπολογίσουµε τα στοιχεία του πίνακα Φ χωρίς να παραβιαστεί η ιδιωτικότητα των σηµείων (και κέντρων) των χρηστών. Έχουµε για παράδειγµα την Gaussian RBF: ( ) 2 (2.1) 2 2 Με e,σ σταθερές. Άρα το πρόβληµα ανάγεται στον υπολογισµό του ή του = ηλαδή της γενικής RBF. Άρα οποιαδήποτε RBF µπορεί να υπολογιστεί ιδιωτικά αν µπορεί να υπολογιστεί ιδιωτικά η ποσότητα. Αυτό ισχύει καθώς οι RBF είναι two-way συναρτήσεις, άρα η ποσότητα µπορεί πάντα να υπολογιστεί από το αποτέλεσµα της RBF. Η συνάρτηση RB, = είναι Rn -> R έχει άπειρες λύσεις αν n = dim(x) = dim(y) >=2 αφού θα έχουµε: =, όπου z ανήκει στο R. Με γνωστό το x και το z θα έχουµε ένα σύστηµα 1 εξίσωσης µε n αγνώστους, δηλαδή θα έχει άπειρες λύσεις. Σκοπός είναι δηλαδή, (εκ πρώτης όψεως) η εύρεση ενός αποδοτικού τρόπου υπολογισµού του z χωρίς την αποκάλυψη του δεύτερου διανύσµατος στον χρήστη που δεν το κατέχει. Με αυτό τον τρόπο µπορεί να υπολογιστεί ο πίνακας Φ και από τους δύο χρήστες. Γνωρίζουµε ότι: (2.2) = + 2 Οι ποσότητες,, δεν προσδίδουν σηµαντική πληροφορία (µείωση κατά 1 διάσταση) για τα σηµεία x,y ενώ το εσωτερικό γινόµενο µπορεί να υπολογιστεί χρησιµοποιώντας τον αλγόριθµο που προτείνεται από τους Amirbekyan, Castro [11]. Όπως θα αποδειχθεί σε αυτό το κεφάλαιο η προσέγγιση αυτή δεν παρέχει την απαιτούµενη ασφάλεια και µπορεί να χρησιµοποιηθεί µόνο σε ειδικές περιπτώσεις. Για τις επόµενες παραγράφους ας υποθέσουµε ότι έχουµε στη διάθεση µας ένα αλγόριθµο για τον ιδιωτικό υπολογισµό της. Παρακάτω γίνεται µια ανάλυση που δείχνει ότι εν τέλει η εύρεση ενός τέτοιου αλγόριθµου δεν οδηγεί στον ιδιωτικό υπολογισµό του µοντέλου. 7

18 2.1 Υπολογισµός των µε από κοινού υπολογισµό του πίνακα Φ Για τον υπολογισµό των έστω υπολογίζεται ο mxc πίνακας (Φ) όπου m είναι ο αριθµός των (συνολικών) σηµείων, c ο αριθµός των επιλεχθέντων κέντρων και κάθε κελί i,j περιέχει την τιµή ρ( ) όπου ένα σηµείο, ένα κέντρο και ρ µια RBF (κάποιο kernel), τα τα κατέχει ο ανάλογος χρήστης (που έχει το σηµείο που αντιστοιχεί στην γραµµή j). Προφανώς ο κάθε χρήστης µπορεί να υπολογίσει τις αποστάσεις (τιµές της RBF) µεταξύ των σηµείων και των κέντρων του (υποθέτουµε ότι ο κάθε χρήστης έχει τα δικά του κέντρα και δεν είναι γνωστά στον άλλον). ηλαδή έχουµε την εξής κατάσταση Σχήµα 2-1: Χωρισµός του Φ σε 4 µέρη Στο παραπάνω σχήµα χωρίζεται ο υσδιάστατος Φ πίνακας σε 4 µέρη: Χ: Εγγραφές αποστάσεων των σηµείων του χρήστη Χ από τα κέντρα του Χ (τα δικά του σηµεία από τα δικά του κέντρα) Υ: Εγγραφές αποστάσεων των σηµείων του χρήστη Υ από τα κέντρα του Υ 1: Εγγραφές αποστάσεων των σηµείων του Χ από τα κέντρα του Υ 2: Εγγραφές αποστάσεων των σηµείων του Υ από τα κέντρα του Χ 8

19 Αν ο χρήστης Χ στείλει το µέρος Χ του πίνακα στον Υ δεν υπάρχει παραβίαση της ιδιωτικότητας καθώς υπάρχουν άπειρα σηµεία που να δίνουν τις ίδιες αποστάσεις (εξ υποθέσεως ο κάθε χρήστης δεν γνωρίζει τα κέντρα του άλλου), οµοίως για το µέρος Υ. Τα άλλα δύο µέρη υπολογίζονται χρησιµοποιώντας κάποιο αλγόριθµό υπολογισµού απόστασης µε διατήρηση της ιδιωτικότητας. Έστω ότι και οι δύο χρήστες έχουν υπολογίσει αυτόν τον πίνακα Φ (χρησιµοποιώντας ένα αλγόριθµο µε διατήρηση της ιδιωτικότητας για υπολογισµό του κάθε κελίου). Εγείρονται τα εξής ζητήµατα: (έστω n ο αριθµός των features και c o αριθµός των κέντρων (µοιρασµένος άνισα ή ίσα- στους δύο χρήστες)) Πρόταση 1: Προφανώς ο χρήστης Χ έχει στην κατοχή του αποστάσεις γνωστών σηµείων (των κέντρων του) από άγνωστα σηµεία (τα σηµεία του Y). Αν ο αριθµός των κέντρων που κατέχει ο Χ είναι περισσότερα από το n τότε θα µπορεί να υπολογίσει ΚΑΘΕ σηµείο του Υ καθώς θα έχει την απόσταση αυτού του σηµείου (του Υ) από >n σηµεία (τα κέντρα). Πρόταση 2: Στην γενική περίπτωση #εγγραφών του Χ ( = λ) >> c και >> n. Άρα αφού γνωρίζει την απόσταση κάθε σηµείου του από κάθε κέντρο του Y θα µπορεί να υπολογίσει τα κέντρα του Υ (αφού θα έχει λ εξισώσεις µε n αγνώστους(η απόσταση κάθε σηµείου του από ένα κέντρο -> στήλη του Φ)). Άρα τα κέντρα θα πρέπει να είναι γνωστά. Τα παραπάνω ισχύουν αφού: Πρόταση 3: Αν για ένα σηµείο x µε διάσταση n γνωρίζω >n εξισώσεις της µορφής =, = 1,2..,, > Με,,τότε µπορώ να υπολογίσω το σηµείο x Απόδειξη: Έστω ότι ο χώρος έχει διάσταση n, κάθε εξίσωση της µορφής = ορίζει µια υπερσφαίρα σε n διαστάσεις ( ) µε κέντρο το και ακτίνα πάνω στην επιφάνεια της οποίας πρέπει να βρίσκεται το x (άρα το x βρίσκεται πλέον σε ένα χώρο n-1 διαστάσεων). Η τοµή δύο επιφανειών σφαιρών n διαστάσεων ορίζει ένα χώρο το πολύ n-2 διαστάσεων (π.χ. δύο τρισδιάστατων σφαιρών θα είναι ένας κύκλος), ενώ η τοµή κ το πλήθος επιφανειών σφαιρών ορίζει ένα χώρο το πολύ max(n-κ,0) διαστάσεων. Αν έχω τ>n τέτοιες εξισώσεις τότε ορίζεται ένα µοναδικό σηµείο τοµής, αλλά καθώς κάθε επιφάνεια σφαίρας πρέπει να περιλαµβάνει το x, το σηµείο τοµής αυτό θα είναι το x. 9

20 Άρα αν υπολογιστεί ο Φ και από τους δύο χρήστες όλα τα κέντρα θα είναι γνωστά και θα πρέπει η διαστατικότητα των σηµείων να είναι µεγαλύτερη από τον αριθµό των κέντρων, αυτό χωρίς να λάβουµε υπόψη τον αλγόριθµο υπολογισµού της απόστασης µε διατήρηση της ιδιωτικότητας, ο οποίος µπορεί να δίνει ακόµα περισσότερη πληροφορία. Πρόταση 4: Αν ο αριθµός των κέντρων είναι µικρότερος από την διάσταση των διανυσµάτων και χρειάζεται υπολογισµός του Φ και από τους δύο χρήστες, ένας απλός αλγόριθµος µε διατήρηση της ιδιωτικότητας για τον υπολογισµό του RBF µοντέλου είναι ο κάθε χρήστης να στείλει τις αποστάσεις (τιµές RBF) των σηµείων του από όλα τα κέντρα, ο παραλήπτης θα έχει <n εξισώσεις µε n αγνώστους (για κάθε σηµείο) και άρα δεν θα µπορεί να υπολογίσει το σηµείο που χρησιµοποιήθηκε. Συµπέρασµα: Ακόµα και αν υπάρχει αλγόριθµος µε διατήρηση της ιδιωτικότητας για τον υπολογισµό της ρ( ), αν υπολογιστεί ο Φ και από τους δύο χρήστες, ο ίδιος ο Φ παρέχει αρκετή πληροφορία (όταν ο αριθµός των κέντρων είναι µεγαλύτερος ή ίσος από την διάσταση των εγγραφών) για να παραβιαστεί η ιδιωτικότητα των σηµείων κάθε χρήστη. 10

21 2.2 Υπολογισµός των χωρίς τον από κοινού υπολογισµό του πίνακα Φ Η προηγούµενη προσέγγιση είχε το µοιραίο ελάττωµα ότι µάθαιναν ολόκληρο τον Φ και οι δύο χρήστες. Υποθέτοντας της ίδια κατάσταση µε πριν (κάποια κέντρα ανά χρήστη, του ανάλογου χρήστη) έχουµε πάλι το εξής σχήµα Σχήµα 2.1: Χωρισµός του Φ σε 4 µέρη Γνωρίζουµε ότι [13] = Όπου Φ mxc πίνακας και cx1 πίνακας. Έχουµε ότι (2.3) = Παρατηρούµε ότι οι άγνωστες αποστάσεις θα πολλαπλασιάζονται πάντα µόνο µε ένα,το οποίο υποθέσαµε κατέχει ο ανάλογος χρήστης. Άρα ο υποπίνακας Y δεν χρειάζεται να αποκαλυφθεί στον Χ ούτε αντίστροφα. 11

22 Για τον πίνακα, διαστάσεων cxc (2.4), = Άρα πάντα πολλαπλασιάζονται στοιχεία της ίδιας γραµµής του αρχικού πίνακα Φ. Συνεπώς οι δύο χρήστες µπορούν να υπολογίσουν µερικά αθροίσµατα και να τα ανταλλάξουν έτσι ώστε να µην αποκαλυφθεί ο αντίστοιχος αρχικά γνωστός υπό-πίνακας του καθένα. Όµως παρατηρούµε ότι για τον υπολογισµό του (και του ) αρκεί ο X να γνωρίζει τον υπό-πίνακα 1 (και να µην τον γνωρίζει ο Υ) και παρόµοια για το 2 να τον γνωρίζει µόνο ο Υ, µε λίγα λόγια ο καθένας να γνωρίζει µόνο τις αποστάσεις των σηµείων του από όλα τα κέντρα. Αυτό ισχύει καθώς κάθε γραµµή του Φ πολλαπλασιάζει ένα στοιχείο του t, άρα µπορούν να βρεθούν µερικά αθροίσµατα για το κάθε στοιχείο του τελικού πίνακα από όπου δεν θα µπορεί ο άλλος χρήστης να εξάγει πληροφορία. ηλαδή, Έστω ότι ο χρήστης Χ γνωρίζει τις πρώτες λ γραµµές του πίνακα (οι αποστάσεις των λ σηµείων του από όλα τα κέντρα) και ο χρήστης Υ m-λ=β γραµµές. Παρατηρούµε ότι οι σχέσεις 2.3 και 2.4 γράφονται (2.5) = + (2.6), = + Προφανώς ο χωρισµός των εγγραφών δεν παίζει ρόλο καθώς κάθε γραµµή ανήκει σε ένα χρήστη και ο πολλαπλασιασµός γίνεται µεταξύ στοιχείων της ίδιας γραµµής. Επίσης δεν υπάρχει κοινή αντίληψη του Φ από τους δύο χρήστες και έτσι θα ήταν ισοδύναµο να υπάρχει οτιδήποτε κατανοµή των γραµµών. 12

23 Η σχηµατικά (µε διαφορετική χρώµα περικλείονται περιοχές που είναι γνωστές µόνο σε ένα χρήστη, οριζόντια διαγράµµιση => Χ, διαγώνια διαγράµµιση => Υ): = = Από τα πιο πάνω µπορούσαµε να συµπεράνουµε ότι: 2.7 = + = + 2.8, = + = + Όπου η τιµή ρ( ), όµοια για τον y. Όπως ανέφερα οι παραπάνω ισότητες ισχύουν καθώς κάθε στοιχείο του κάθε αθροίσµατος υπολογίζεται από στοιχεία που είναι γνωστά µόνο σε έναν χρήστη (µε την υπόθεση ότι όλα τα κέντρα είναι γνωστά). Άρα οι παραπάνω σχέσεις απλά µετατοπίζουν τον υπολογισµό από ένα ενιαίο πίνακα σε αθροίσµατα ως προς τα στοιχεία του κάθε χρήστη. Η πληροφορία που χρειάζονται οι δύο χρήστες για να υπολογίσουν το δικό τους µέρος του αθροίσµατος είναι τα κέντρα, άρα πρέπει να υπάρχει µια συµφωνία στην διάταξη των κέντρων έτσι ώστε η δυάδα i,j (ποια κέντρα να χρησιµοποιηθούν) να αντιστοιχεί στα ίδια κέντρα και στους δύο. Ένας απλός τρόπος για την κοινή διάταξη παρουσιάζεται σε επόµενη παράγραφο. 13

24 Άρα ο χρήστης Χ µπορεί να υπολογίσει τα µερικά αθροίσµατα, = (2.9) = Και οµοίως ο Υ τα, = (2.10) = Και να αθροίσουν τα αθροίσµατα τους. Ακολούθως µπορεί ο καθένας να υπολογίσει τον και εν τέλει τα. Πρόταση 5: Τα κέντρα πρέπει να είναι γνωστά Απόδειξη: Έστω ότι ο κάθε χρήστης έχει τα δικά του κέντρα. Για τον υπολογισµό των βαρών χρειάζεται ο υπολογισµός των και ). Ο υπολογισµός αυτών των πινάκων (ιδιωτικά) απαιτεί ότι ο κάθε χρήστης γνωρίζει τις αποστάσεις (τιµές της RBF) των σηµείων του από όλα τα κέντρα. Αν υπολογιστούν µε κάποιο τρόπο ιδιωτικά οι αποστάσεις από τα κέντρα που δεν κατέχει, ο κάθε χρήστης µπορεί να υπολογίσει τα κέντρα του άλλου χρήστη καθώς ο αριθµός των σηµείων του είναι πολύ µεγαλύτερος από τον αριθµό των κέντρων και της διάστασης (βλ. πρόταση 2). Αν δεν υπολογιστούν αυτές οι αποστάσεις ο υπολογισµός των αναγκαίων πινάκων δεν µπορεί να γίνει ιδιωτικά. Γενικά: Έστω µιλάµε για τις αποστάσεις των σηµείων του Χ από τα κέντρα του Υ Αν τις αποστάσεις (τιµές RBF) τις γνωρίζει µόνο ο κατέχον τα κέντρα (ο Υ δηλαδή), µπορεί να υπολογίσει τα σηµεία του Χ (βλ. πρόταση 1) Αν τις αποστάσεις τις γνωρίζει µόνο ο Χ τότε ο Χ µπορεί να υπολογίσει τα κέντρα του Υ (βλ. πρόταση 2) Αν τις αποστάσεις δεν τις γνωρίζει κανένας δεν µπορούν να υπολογιστούν τα βάρη. 14

25 2.2.1 Παρατηρήσεις ασφάλειας Πρόταση 6: Τα επιµέρους αθροίσµατα δεν παραβιάζουν την ιδιωτικότητα των σηµείων από τα οποία υπολογίστηκαν Απόδειξη: Έστω τα επιµέρους αθροίσµατα του χρήστη Χ όπως παρουσιάζονται στην (2.9) Ο παραλήπτης αυτών των αθροισµάτων, ο Υ, θα κατέχει + = c(c+1) εξισώσεις µε λc + λ= λ(c+1) αγνώστους. Αν λ>c δεν µπορούν να υπολογιστούν τα στοιχεία του αρχικού πίνακα και άρα δεν µπορεί να υπολογιστεί κανένα σηµείο του Χ καθώς το σύστηµα θα έχει άπειρες λύσεις. Η επιπλέον πληροφορία που κατέχει ο Υ είναι ότι τα στοιχεία του πίνακα αυτά αφορούν αποστάσεις από γνωστά σε αυτόν κέντρα, δηλαδή ότι:, = = = = Όπου το k-οστό σηµείο του Χ, το i-οστό κέντρο. Από τα πιο πάνω διαφαίνεται ότι ο πραγµατικός αριθµός των αγνώστων είναι λn + λ= λ(n+1), δηλαδή τα λ σηµεία διάστασης n + τα λ το πλήθος. Άρα θα πρέπει λ(n+1) > c(c+1). Πρόταση 7: Ανεξαρτήτως της µορφής της RBF, εάν λ(n+1) > + = c(c+1) τότε το σύστηµα θα έχει άπειρες λύσεις. Αυτό είναι προφανές καθώς ο πραγµατικός αριθµός των αγνώστων είναι λ(n+1) και ο συνολικός αριθµός των εξισώσεων δεν θα υπερβαίνει τις c(c+1). Πρόταση 8: Από τον δεν µπορεί να υπολογιστεί ο (και κατά συνέπεια ο Φ) Απόδειξη: Έστω ότι τα γνωστά κελιά του Χ συµβολίζονται µε, τα γνωστά κελιά του Υ µε και µε τα γνωστά και στους δύο κελιά του. Τα στοιχεία του t διατηρούν τον ίδιο συµβολισµό. Ο Χ κατέχει λ σηµεία και ο Υ m-λ=β σηµεία. 15

26 Έχουµε =,, = Από τα πιο πάνω µπορούν να παραχθούν c το πλήθος εξισώσεις της µορφής + = Επίσης ο κάθε χρήστης γνωρίζει το µερικό άθροισµα του άλλου χρήστη ηλαδή ο Υ θα έχει ένα σύστηµα 2c εξισώσεων, των c το πλήθος γενικών που αναγράφονται πιο πάνω και c το πλήθος εξισώσεων της µορφής: = h που του έστειλε ο Χ. Άρα θα έχει ένα σύστηµα 2c εξισώσεων µε λc + λ = λ(c+1) αγνώστους, το οποίο έχει άπειρες λύσεις(λ>2). Οµοίως ο Χ θα έχει ένα σύστηµα 2c εξισώσεων µε β(c+1) αγνώστους. Πρόταση 9: Από τον δεν µπορεί να υπολογιστεί ο Φ Απόδειξη: ιατηρώντας τον ίδιο συµβολισµό µε πιο πάνω έχουµε =,,,, = 16

27 Και αντίστοιχα έχουµε τις το πλήθος εξισώσεις + = Επίσης κάθε χρήστης κατέχει τα το πλήθος µερικά αθροίσµατα του άλλου χρήστη, πχ ο Υ κατέχει τα = Άρα ο Υ κατέχει 2 εξισώσεις µε λc αγνώστους και ο Χ 2 εξισώσεις µε βc αγνώστους. Άρα για να έχει το σύστηµα άπειρες λύσεις αρκεί λ,β>2c. Παρατήρηση: Αν λάβουµε υπόψη και τις εξισώσεις για την περίπτωση του πίνακα καταλήγουµε σε (για τον Υ) ένα σύστηµα 2 + 2c = 2c(c+1) εξισώσεων µε λc+λ = λ(c+1) αγνώστους, άρα αν λ>2c οι άγνωστοι θα είναι >2 + 2c. Οµοίως για το β. Συµπέρασµα: Αν και η παραπάνω ανάλυση αφορά τον πίνακα αποστάσεων, κύριο µέληµα είναι η προστασία των εγγραφών, άρα οι ανισότητες που πρέπει να ικανοποιούνται είναι λ(n+1) > 2 λ(n+1) > 2c λ(n+1) > + λ(n+1) > 2 + 2c Μία απλή εφικτή λύση είναι c <, έτσι ώστε λ(n+1) > + Θα ικανοποιεί όλες τις ανισότητες όταν n>1, c>2. Παρόµοια για το β 17

28 2.2.2 ιάταξη κέντρων Αν και στην πιο πάνω ανάλυση χρησιµοποιείται ένας κοινός πίνακας µε τις τιµές της RBF µεταξύ των σηµείων/κέντρων των δύο χρηστών, οι χρήστες δεν έχουν γνώση για τον συνολικό αριθµό των σηµείων, άρα και για την σωστή άθροιση των µερικών αθροισµάτων. Για να υπολογιστούν σωστά οι πίνακες που θα χρησιµοποιηθούν για τον υπολογισµό των βαρών αρκεί (όπως αναφέρθηκε) τα γνωστά κέντρα να µπουν σε µια κοινή διάταξη, έστω σε αύξουσα τιµή νόρµας. Με αυτό τον τρόπο όταν µιλάµε για το i,j στοιχείο του πίνακα ή για το i στοιχείο του πίνακα ο κάθε χρήστης θα γνωρίζει ακριβώς ποιο άθροισµα (κέντρα) πρέπει να χρησιµοποιηθεί. Επιπλέον όπως διαφαίνεται παρακάτω, γνωρίζοντας αυτή την ταξινόµηση των κέντρων ο κάθε χρήστης απλά υπολογίζει δύο πίνακες οι οποίοι αν αθροιστούν δίνουν τους πίνακες που ζητούνται. 18

29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΜΕΘΟ ΟΣ/ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ Βασισµένοι στα αποτελέσµατα της παραγράφου 2.2, µπορούµε να εξάγουµε τον παρακάτω αλγόριθµο για τον ιδιωτικό υπολογισµό του RBF µοντέλου από δύο χρήστες. Εκτός αυτού σε αυτή την ενότητα παρουσιάζεται η επέκταση του αλγόριθµου για N το πλήθος χρήστες. 3.1 Πρωτόκολλο για δύο χρήστες 1.Οι δύο χρήστες συµφωνούν σε ένα σύνολο από κέντρα των οποίων το πλήθος c ικανοποιεί τα παρακάτω c < c < Όπου λ,β οι αριθµοί των εγγραφών των χρηστών Χ,Υ αντίστοιχα. 2. Οι δύο χρήστες ταξινοµούν τα κέντρα σε αύξων µέγεθος νόρµας και υπολογίζουν Ο Χ τους πίνακες µε στοιχεία o, = o = Ο Υ τους πίνακες µε στοιχεία o, = o = Όπου ισούται µε το αποτέλεσµα της RBF µε όρισµα την απόσταση του k-οστού σηµείου του χρήστη X από το i-οστό κέντρο. Παρόµοια για τον Υ 3.Οι δύο χρήστες στέλνουν ο ένας του άλλου τους πίνακες που υπολόγισαν στο βήµα 2 4.Οι δύο χρήστες προσθέτουν τον πίνακα τους µε τον πίνακα που έλαβαν και έτσι υπολογίζουν και οι δύο τους και. Ακολούθως υπολογίζουν τα βάρη χρησιµοποιώντας την έκφραση = 19

30 3.2 Επέκταση για Ν το πλήθος χρήστες. Έχουµε ότι, = = Έστω ότι µε συµβολίζεται ο αριθµός των στοιχείων του i-οστού χρήστη. Χρησιµοποιώντας τις ίδιες υποθέσεις µε την περίπτωση τω δύο χρηστών τα παραπάνω γράφονται ως εξής: 3.1, = = = Και αντίστοιχα 3.2 = = Έστω ότι o i-οστός χρήστης και η απόσταση (τιµή της RBF) του i-οστού σηµείου από το j-οστό κέντρο του ζ-οστού χρήστη. Αφού υπάρχει µια γνωστή διάταξη των κέντρων οι σχέσεις (3.1) και (3.2) µπορούν να ξαναγραφούν, όπως και στην περίπτωση των δύο χρηστών, ως εξής: 20

31 3.3, = Και 3.4 = Άρα µπορεί να χρησιµοποιηθεί η ίδια µέθοδος µε την περίπτωση των 2 χρηστών. ηλαδή ο επεκταµένος αλγόριθµος είναι ο εξής: 1.Οι Ν χρήστες συµφωνούν σε ένα σύνολο από κέντρα των οποίων το πλήθος c ικανοποιεί τα παρακάτω <, i = 1,2,.. N Όπου ο αριθµός των εγγραφών του χρήστη. 2. Οι N χρήστες ταξινοµούν τα κέντρα σε αύξων µέγεθος νόρµας και υπολογίζουν Ο, ζ=1 Ν τους πίνακες µε στοιχεία: o, = o = Όπου ισούται µε το αποτέλεσµα της RBF µε όρισµα την απόσταση του k-οστού σηµείου του χρήστη από το i-οστό κέντρο. 3.Οι N χρήστες ανταλλάσουν τους πίνακες που υπολόγισαν στο βήµα 2 4.Οι χρήστες προσθέτουν τον πίνακα τους µε τους πίνακες που έλαβαν και έτσι υπολογίζουν τους και. Ακολούθως υπολογίζουν τα βάρη χρησιµοποιώντας την έκφραση = Ο αλγόριθµος αυτός επιδέχεται βελτιστοποιήσεων (βήµα 3&4) όσο αφορά το communication overhead, το οποίο συζητείται στο επόµενο κεφάλαιο. 21

32 3.3 Παράδειγµα: Πρόβληµα XOR µεταξύ δύο χρηστών Σε αυτή την παράγραφο παρουσιάζεται ένα παράδειγµα εφαρµογής του προτεινόµενου αλγόριθµου ιδιωτικού υπολογισµού του RBF µοντέλου κατηγοριοποίησης. Στο παράδειγµα αυτό θα χρησιµοποιηθεί το παράδειγµα της συνάρτησης XOR που παρουσιάστηκε νωρίτερα και που ο χώρος των σηµείων παρουσιάζεται ξανά πιο κάτω για ευκολία: Σχήµα 1-1: Χώρος και σηµεία του προβλήµατος της συνάρτησης XOR Όπως φαίνεται από το παρακάτω σχήµα υπάρχουν 4 σηµεία, τα (0,0),(0,1), (1,0) και (1,1) και οι κλάσεις τους είναι 0,1,1,0 αντίστοιχα. Έστω ότι τα σηµεία (0,0) (0,1) καθώς και την τιµή της κλάσης τους τα κατέχει ο χρήστης Χ και τα υπόλοιπα ο Ψ. Σκοπός είναι ο ιδιωτικός υπολογισµός του RBF µοντέλου. Αν υποθέσουµε προς στιγµή πως δεν απαιτείται ιδιωτικότητα. Υποθέτοντας ως κέντρα τα (0,0) και (1,1) και την χρήση gauss RBF θα είχαµε τις εξής τιµές RBF (έστω σ =1 ),, = = 1,, = =,, = =,, = = 22

33 ,, = =,, = =,, = =,, = = 1 Άρα ο πίνακας Φ είναι ο εξής 1 1 Και το σύστηµα = διαµορφώνεται ως εξής = Ο πίνακας = = = Και ο = = Άς εξετάσουµε τώρα τα αποτελέσµατα της προτεινόµενης µεθόδου, θα πρέπει να συµφωνούν µε τα πιο πάνω. Προφανώς κρατάµε την ίδια διάταξη σηµείων, δηλαδή ο κάθε χρήστης υπολογίζει τις µισές RBF ως προς τα γνωστά κέντρα. 23

34

35 Σύµφωνα µε την προτεινόµενη µέθοδο θα ανταλλάξουν αυτούς τους πίνακες και θα πρέπει να ισχύει + = Και + = Έχουµε + = = Και + = + = 2 2 Που ισούνται µε τους πίνακες που υπολογίστηκαν έχοντας όλα τα δεδοµένα. Είναι σηµειωτέο πως στο πιο πάνω παράδειγµα επιλεγήκαν κέντρα που είναι πραγµατικά σηµεία των δεδοµένων του κάθε χρήστη, στην γενική περίπτωση δεν ισχύει αυτό και δεν έχει επίπτωση στο παράδειγµα αν χρησιµοποιούσαµε τέτοια, µη υπαρκτά σηµεία ως κέντρα. 25

36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 - ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ Για την ανάλυση πολυπλοκότητας υποθέτω πως η RBF ( ) είναι Ο(1) σε σχέση µε τον υπολογισµό της απόστασης. Η πολυπλοκότητα της ρ είναι ανεξάρτητη από το γενικό πρόβληµα και συνήθως αποτελείται από Ο(1) πράξεις όπως ένα αριθµό πολλαπλασιασµών η/και διαιρέσεων της ποσότητας. 4.1 Χρονική πολυπλοκότητα Μη-ιδιωτικός υπολογισµός Στην περίπτωση των δύο χρηστών, για τον υπολογισµό της χρονικής πολυπλοκότητας υποθέτω πως ένας από τους χρήστες µετέφερε όλα τα δεδοµένα του στον άλλο. Ο υπολογισµός του µοντέλου θα γίνει στον ένα χρήστη και θα απαντήσει µε τα αποτελέσµατα. ηλαδή για τον υπολογισµό των βαρών έχουµε mc υπολογισµούς αποστάσεων που κοστίζουν Ο(n) η κάθε µία, δηλαδή O(mcn) για τον υπολογισµό του Φ. Ακολούθως ο υπολογισµός του χρειάζεται O(mcm) χρόνο (υποθέτοντας αφελή υπολογισµό και όχι πιο γρήγορους αλγόριθµους όπως ο αλγόριθµος του Strassen ή Coppersmith, η ίδια υπόθεση θα γίνει για όλες τις περιπτώσεις). Ο υπολογισµός του χρειάζεται αντίστιοχα Ο(mc) χρόνο, η αντίστροφή του Ο( ) (ξανά µέσω Gauss Jordan και όχι πιο γρήγορους αλγόριθµους), και τέλος ο πολλαπλασιασµός χρειάζεται Ο( ). Άρα η συνολική χρονική πολυπλοκότητα ισούται µε O(mcm) καθώς m>c,n. Όπως επισηµάνθηκε η πολυπλοκότητα αυτή µπορεί να µειωθεί χρησιµοποιώντας πιο γρήγορους αλγόριθµους πολλαπλασιασµού πινάκων. Για την περίπτωση των Ν χρηστών ισχύει ακριβώς το ίδιο αποτέλεσµα καθώς δεν λαµβάνεται υπόψη η επικοινωνιακή επιβάρυνση (communication overhead) 26

37 4.1.2 Με χρήση προτεινόµενου πρωτοκόλλου Στην περίπτωση δύο χρηστών χρησιµοποιώντας το προτεινόµενο πρωτόκολλο έχουµε ότι ο κάθε χρήστης υπολογίζει ένα πίνακα cxc για τον και ένα cx1 για τον, το άθροισµα αυτών των πινάκων θα ισούται µε τους και αντίστοιχα. Άρα η µόνη επιβάρυνση σε σχέση µε τον µη-ιδιωτικό υπολογισµό θα είναι ένα (δύο) άθροισµα πινάκων το οποίο έχει µικρότερη πολυπλοκότητα από τον πολλαπλασιασµό. Επίσης η αντιστροφή και ο τελικός πολλαπλασιασµός απλά θα υπολογιστούν δύο φορές (σε κάθε χρήστη), δηλαδή η τελική χρονική πολυπλοκότητα θα ισούται µε O(mcm), µόνο που ο υπολογισµός αυτός θα µοιράζεται σε δύο χρήστες. Στην περίπτωση Ν το πλήθος χρηστών πλέον θα έχουµε Ο( ) αθροίσεις πινάκων (Ν-1 αθροίσεις για κάθε χρήστη). Όπως και πριν ο υπολογισµός των και γίνεται κατανεµηµένα (αν δεν λάβουµε υπόψη τις αθροίσεις), επίσης η αντιστροφή και ο πολλαπλασιασµός γίνεται Ν φόρες (από κάθε χρήστη). Καθώς όµως ο συνολικός αριθµός των σηµείων m είναι συνήθως πολύ µεγαλύτερος από τον αριθµό των χρηστών, τότε Ο(Ν ) < Ο(mcm) ή θα είναι συγκρίσιµα. Συνολικά η χρονική πολυπλοκότητα θα είναι δηλαδή, O(mcm) 27

38 4.2 Επικοινωνιακή επιβάρυνση (communication overhead) Μη-ιδιωτικός υπολογισµός Στο σενάριο των δύο χρηστών, για να ελαχιστοποιηθεί η αποστολή δεδοµένων οι δύο χρήστες ανταλλάζουν τον αριθµό των εγγραφών που έχουν έτσι ώστε εκείνος µε τον µικρότερο αριθµό (έστω λ) να στείλει τα δικά του δεδοµένα. Έχουµε δηλαδή την αποστολή 2 + λn + c(τα βάρη) ποσοτήτων. Συµβαδίζοντας µε τα πιο πάνω, στην περίπτωση των N χρηστών θα έχουµε (4.1) αποστολές αριθµών, όπου ο αριθµός των εγγραφών του i-οστού χρήστη, και υποθέτοντας ότι στέλνουν τα δεδοµένα τους οι χρήστες µε τις λιγότερες εγγραφές. Ο πρώτος όρος αντιστοιχεί στα µηνύµατα ωσότου να βρεθεί ο χρήστης µε τις περισσότερες εγγραφές έτσι ώστε να είναι ο παραλήπτης (ο κάθε χρήστης στέλνει µόνο στον επόµενο του το µέγιστο µέχρι τώρα). Ο δεύτερος όρος είναι η επιβάρυνση από την αποστολή όλων των εγγραφών από όλους τους χρήστες εκτός του παραλήπτη που θα εκτελέσει τους υπολογισµούς. Αν και το µοντέλο θα µπορούσε να υπολογιστεί από χρήστη σε χρήστη χρησιµοποιώντας ενδιάµεσα αποτελέσµατα, στόχος είναι η εύρεση των κέντρων πάνω σε όλα τα δεδοµένα. Ο τρίτος όρος αντιστοιχεί στις απαντήσεις που θα σταλούν µε τα βάρη και τα κέντρα που υπολογιστήκαν. Η επικοινωνιακή επιβάρυνση που υπολογίζεται εδώ αποτελεί µάλλον χειρότερη περίπτωση καθώς η εύρεση των κέντρων θα µπορούσε να γίνει κατανεµηµένα και να αφορά όλα τα δεδοµένα. Αν υπάρχει η απαίτηση τα αποτελέσµατα να υπολογιστούν σε ένα σηµείο τότε η επικοινωνιακή επιβάρυνση θα είναι Θ(Νn). 28

39 4.2.2 Με χρήση προτεινόµενου πρωτοκόλλου Κάθε χρήστης αποστέλλει ένα cxc και ένα cx1 πίνακα, άρα έχουµε συνολικά 2 + ποσότητες συν επιπλέον cn αποστολές για να µάθουν οι δύο χρήστες τα κέντρα στην περίπτωση των δύο χρηστών. Γνωρίζοντας όµως ότι λ>c,n η επιβάρυνση µπορεί να είναι και µικρότερη από τον µη ιδιωτικό υπολογισµό. Η τελευταία παρατήρηση εξαρτάται από τον αριθµό των κέντρων που υπολογίζεται σε κάθε περίπτωση καθώς ο µη-ιδιωτικός υπολογισµός µπορεί να χρησιµοποιήσει αριθµό κέντρων έως και ίσο µε τον αριθµό των εγγραφών. Στην περίπτωση των Ν χρηστών, υπάρχουν δύο τρόποι για να υπολογιστεί το µοντέλο RBF. 1. Όλοι οι χρήστες στέλνουν πληροφορία σε όλους τους άλλους 2. Κάθε χρήστης στέλνει την συσσωρευµένη πληροφορία του στον επόµενο, ο τελευταίος στέλνει τα βάρη σε όλους τους άλλους. Στην πρώτη περίπτωση ο κάθε χρήστης θα στείλει Ν-1 φορές τους δύο πίνακες του µεγέθους cxc και cx1, άρα η συνολική επιβάρυνση θα είναι (4.2) Όπου ο δεύτερος όρος αντιστοιχεί στην ανταλλαγή κέντρων(ο καθένας στέλνει τα κέντρα του σε όλους τους άλλους, γι αυτό µιλάµε για παράγοντα c και όχι ). Παρατηρούµε ότι σε αυτήν την περίπτωση αυξάνεται πολυωνυµικά το communication overhead συναρτήσει του αριθµού των χρηστών. H επιβάρυνση θα είναι Ο( ) Στην δεύτερη περίπτωση κάθε χρήστης θα αθροίζει τους πίνακες του µε αυτούς που έλαβε και να προωθεί το αποτέλεσµα. Ο τελευταίος θα υπολογίσει τα βάρη και να τα στείλει στους υπόλοιπους. Για να αποφασιστεί η σειρά µπορεί ο καθένας να στείλει ένα τυχαίο αριθµό σε όλους τους άλλους και ο πιο µικρός αριθµός να είναι πρώτος ακολουθούµενος από τον αµέσως µεγαλύτερο κτλ. Έχουµε δηλαδή συνολικά = (4.3) =

40 αποστολές αριθµών. Ο πρώτος όρος αντιστοιχεί στην επιλογή της σειράς αποστολής, ο δεύτερος τις αποστολές που θα γίνουν και ο τρίτος στην τελική απάντηση µε τα βάρη. Ο τελευταίος όρος όπως και πριν αφορά την ανταλλαγή κέντρων. Συνολικά Ο(N ) Όπως και στην περίπτωση των δύο χρηστών η επιβάρυνση αυτή µπορεί να είναι µικρότερη από τον µη ιδιωτικό υπολογισµό καθώς λ>c. Είναι σηµαντικό να σηµειωθεί ότι αν χρησιµοποιηθεί η δεύτερη µέθοδος που προβλέπει µείωση του communication overhead µειώνεται το επίπεδο ασφάλειας που προσφέρεται (όχι σε σχέση µε την ιδιωτικότητα). Η επίθεση στην οποία εκτίθεται το σύστηµα παρουσιάζεται στο κεφάλαιο «Ασφάλεια». Στη παράγραφο που προηγήθηκε δεν αναφέρθηκε πουθενά η επιβάρυνση από την διαδικασία επιλογής πλήθους κέντρων. Όπως θα φανεί στο κεφάλαιο «Ασφάλεια» η διαδικασία αυτή έχει χρονική πολυπλοκότητα Ο(N) και communication overhead O(N), άρα αν θέλουµε να την συµπεριλάβουµε αρκεί να προσθέσουµε ένα όρο Ο(Ν), πράγµα που δεν επηρεάζει την πολυπλοκότητα. 30

41 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 - ΑΣΦΑΛΕΙΑ 5.1 ιατήρηση ιδιωτικότητας σε περιβάλλον µη-έµπιστων χρηστών Εφόσον καταλήξαµε στο άθροισµα πινάκων, η πράξη αυτή µπορεί να αναχθεί σε ένα σύνολο από προσθέσεις διανυσµάτων. Όπως αναφέρθηκε υπάρχει αλγόριθµος ιδιωτικού υπολογισµού αθροισµάτων διανυσµάτων ο οποίος µπορεί να χρησιµοποιηθεί και παρέχει εγγυηµένη ασφάλεια µε την υπόθεση semi-trusted εµπλεκοµένων. Αξίζει να σηµειωθεί πως ο αλγόριθµος που αναφέρεται δεν µπορούσε να χρησιµοποιηθεί για τον υπολογισµό της RBF µεταξύ δύο σηµείων καθώς εν τέλει παραβιαζόταν η ιδιωτικότητα, εδώ περιγράφεται η χρήση του επί των διανυσµάτων που είναι συσσωρευµένα αποτελέσµατα πολλαπλασιασµού και προσθέσεων RBF. Οι µέθοδοι που βασίζονται σε οµοιοµορφικά κρυπτογραφικά σχήµατα έχουν το ελάττωµα ότι οι χρήστες δεν είναι «ίσοι», δηλαδή υποθέτοντας τους χρήστες Α και Β εκτελούνται τα παρακάτω βήµατα Ο Α κρυπτογραφεί τα δεδοµένα του (έστω α) και αποστέλλει τα κρυπτογραφηµένα δεδοµένα (Ε(α)]και το δηµόσιο κλειδί Ο Β χρησιµοποιώντας το δηµόσιο κλειδί κρυπτογραφεί και αυτός τα δεδοµένα του Ε(β), τα προσθέτει µε εκείνα που έλαβε ( Ε(α) + Ε(β) = Ε(α+β)) και µεταθέτει τα features µε µια τυχαία µετάθεση (αποτέλεσµα το π(ε(α+β))) έτσι ώστε ο Α να µην µπορεί να υπολογίσει το διάνυσµα του. Αποστέλλει το π(ε(α+β)) Ο Α αποκρυπτογραφεί το π(ε(α+β)) και λαµβάνει π(α+β) το οποίο γνωστοποιεί και στον Β. Το διάνυσµα π(α+β) (αντιστοιχεί κατά κάποιο τρόπο στο άθροισµα διανυσµάτων ανάλογα της εφαρµογής) µπορεί να χρησιµοποιηθεί για τον υπολογισµό π.χ. ες. Γινοµένου [11] Από τα παραπάνω βλέπουµε ότι το πρωτόκολλο δεν επιρρίπτει ίσες ευθύνες στους δύο χρήστες και ότι µε σωστή επιλογή δεδοµένων ο Β µπορεί να παραβιάσει την ασφάλεια του στοιχείου του Α. Όπως αναφέρθηκε στην παράγραφο 1.2 υπάρχει µέθοδος για τον υπολογισµό σε περιβάλλον µη-εµπιστων χρηστών του ες. Γινοµένου, άρα από την σχέση (2.2) προκύπτει ότι µπορεί να υπολογιστεί το µοντέλο RBF χρησιµοποιώντας αυτή την µέθοδο. Παρακάτω ακολουθεί µια ανάλυση ασφάλειας για την ιδιωτικότητα των χρηστών και καταλήγει στο συµπέρασµα ότι µε υπόθεση non-trusted εµπλεκοµένων διατηρείται η ιδιωτικότητα των δεδοµένων κάθε χρήστη. 31

42 5.2 Επιλογή συνάρτησης ακτινικής βάσης Από τα αποτελέσµατα της ενότητας δύο καταλήξαµε στις σχέσεις από τις οποίες υπολογίζεται κάθε σηµείο του πίνακα που θα αποστείλει κάθε χρήστης και που παρατίθενται παρακάτω για ευκολία, = = Οι παραπάνω σχέσεις ξαναγράφονται ως εξής, = = = = = ηλαδή όπως αναφέρθηκε είναι συναρτήσεις των καθώς τα κέντρα είναι γνωστά. Το πρωτόκολλο που παρουσιάζεται στην επόµενη παράγραφο εξασφαλίζει ότι < και ότι ο αριθµός είναι ιδιωτικός. Άρα µε απευθείας λύση ο επιτιθέµενος κατέχει ένα σύστηµα όπου οι αγνωστοι είναι περισσότεροι από τις σχέσεις και ούτε ξέρει πόσοι είναι αυτοί οι άγνωστοι (πιθανό τάξεις µεγέθους περισσότεροι από τις σχέσεις). Προφανώς ο απευθείας υπολογισµός δεν συζητείται. Παρατηρούµε ότι αν επιλέξουµε το Gaussian kernel η πρώτη σχέση γράφεται, = = = 32

43 Και άρα ln, = + Όπου f η συνάρτηση που καθορίζει τον εκθέτη της Gaussian RBF. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι το πρόβληµα γίνεται ευκολότερο αφού πλέον έχουµε άθροισµα αθροίσµατος και όχι άθροισµα γινοµένου. Το σύστηµα όµως παραµένει υποκαθορισµένο (underdetermined) καθώς έχει περισσότερους αγνώστους από ότι σχέσεις. Εάν και ισχύει ότι το παραπάνω σύστηµα έχει άπειρες λύσεις ας µην ξεχνάµε ότι τα δεδοµένα έχουν ένα κοινά γνωστό (η προβλέψιµο) πεδίο ορισµού. Αυτό σηµαίνει ότι µπορεί να υπάρχει µια µοναδική λύση (µε όλες τις µεταβλητές σε αυτό το πεδίο ορισµού) που θα είναι αυτή που αντιστοιχεί στα δεδοµένα του χρήστη. Για τον υπολογισµό µιας τοπικής λύσης ή γενικά λύσεων υποκαθορισµένων συστηµάτων υπάρχει µια πληθώρα µεθόδων [14,15,16] που όµως κάνουν κάποια από τις παρακάτω υποθέσεις Το σύστηµα αποτελείται από γραµµικές εξισώσεις Το σύστηµα έχει καθορισµένο αριθµό αγνώστων Προφανώς καµιά RBF δεν είναι γραµµική αφού η ποσότητα δεν είναι γραµµική ως προς το. Ας µην ξεχνάµε ότι οι άγνωστοι είναι τα άρα όσο αφορά το σύστηµα πρόκειται για µια σύνθεση συναρτήσεων, της RBF και της συνάρτησης απόστασης. Επίσης ο αριθµός των αγνώστων όπως αναφέρθηκε δεν είναι γνωστός, άρα συµπεραίνουµε ότι δεν µπορεί να υπολογιστεί ούτε τοπική λύση του συστήµατος. 33

44 5.3 Πρωτόκολλο επιλογής πλήθους κέντρων Όπως δείχτηκε οι παράµετροι για την χρήση της προτεινόµενης µεθόδου είναι η επιλογή των κέντρων καθώς και του πλήθους τους όπως και η επιλογή της RBF. Από τα αποτελέσµατα του κεφαλαίου 2 καταλήξαµε στο περιορισµό (5.1) <, i = 1,2,.. N Βασιζόµενοι στο γεγονός ότι κάθε χρήστης θα λάβει (έστω από τον χρήστη ) το πλήθος εξισώσεις της µορφής, = Και c το πλήθος εξισώσεις της µορφής εξισώσεις της µορφής = Ο συνολικός αριθµός των αγνώστων για το σύστηµα που πρέπει να λυθεί για να υπολογιστούν τα σηµεία του είναι + (ή µόνο µε τις εξισώσεις της πρώτης µορφής ).Ο περιορισµός λοιπόν που τέθηκε για το πλήθος των κέντρων διασφαλίζει ότι το σύστηµα αυτό θα έχει άπειρες λύσεις. Έστω ότι κάποιος χρήστης επιλέγει 0 κέντρα έτσι ώστε να αναγκάσει τον άλλον (άλλους) χρήστη να µεγιστοποιήσει τον αριθµό των κέντρων που ια επιλέξει. Αυτό σηµαίνει πώς ο συγκεκριµένος χρήστης δεν θα στείλει κάποια κέντρα άρα απλά επιλέγεται να µην είναι παραλήπτης δεδοµένων αφού δεν θα προσφέρει, άρα ο αριθµός των κέντρων που θα δηλώσει ο κάθε χρήστης θα πρέπει να είναι 1. Παρατηρούµε ότι κάθε χρήστης στέλνει το ίδιο µέγεθος πίνακα, άρα προστατεύεται ο ακριβής αριθµός των σηµείων που κατέχει, ο κάθε επιτιθέµενος γνωρίζει µόνο ότι <, και αφου το δεν είναι γνωστό δεν παρέχει κάποια πληροφορία η ανισότητα αυτή. Έστω ότι µε συµβολίζεται ο αριθµός των κέντρων που δηλώνει ο χρήστης. Μια επίθεση θα ήταν ο επιτιθέµενος έστω να επιλέξει ένα µεγάλο αριθµό από (πλαστά) κέντρα, απο την αντίδραση των άλλων χρηστών θα µπορούσε να εκτιµήσει τα. (αφου ο περιορισµός αφορά το συνολικό αριθµό κέντρων). Το παρακάτω πρωτόκολλο επιλογής αριθµού κέντρων διασφαλίζει ότι ο αριθµός των σηµείων κάθε χρήστη δεν µπορεί να εκτιµηθεί. 34

Η Διπλωματική Εργασία παρουσιάστηκε ενώπιον του Διδακτικού Προσωπικού του Πανεπιστημίου Αιγαίου

Η Διπλωματική Εργασία παρουσιάστηκε ενώπιον του Διδακτικού Προσωπικού του Πανεπιστημίου Αιγαίου Εξόρυξη γνώσης από δεδομένα με διατήρηση της ιδιωτικότητας χρησιμοποιώντας νευρωνικά δίκτυα RBF για οριζόντια κατατετμημένα δεδομένα σε περιβάλλον μη έμπιστων χρηστών. Η Διπλωματική Εργασία παρουσιάστηκε

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδοι Μηχανών Μάθησης για Ευφυή Αναγνώριση και ιάγνωση Ιατρικών εδοµένων

Μέθοδοι Μηχανών Μάθησης για Ευφυή Αναγνώριση και ιάγνωση Ιατρικών εδοµένων Μέθοδοι Μηχανών Μάθησης για Ευφυή Αναγνώριση και ιάγνωση Ιατρικών εδοµένων Εισηγητής: ρ Ηλίας Ζαφειρόπουλος Εισαγωγή Ιατρικά δεδοµένα: Συλλογή Οργάνωση Αξιοποίηση Data Mining ιαχείριση εδοµένων Εκπαίδευση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΝΕΥΡΩΝΙΚΑ ΙΚΤΥΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΝΕΥΡΩΝΙΚΑ ΙΚΤΥΑ ΘΕΜΑ ο 2.5 µονάδες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΝΕΥΡΩΝΙΚΑ ΙΚΤΥΑ Τελικές εξετάσεις 7 Ιανουαρίου 2005 ιάρκεια εξέτασης: 5:00-8:00 Έστω ότι

Διαβάστε περισσότερα

Σηµειώσεις στις σειρές

Σηµειώσεις στις σειρές . ΟΡΙΣΜΟΙ - ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Σηµειώσεις στις σειρές Στην Ενότητα αυτή παρουσιάζουµε τις βασικές-απαραίτητες έννοιες για την µελέτη των σειρών πραγµατικών αριθµών και των εφαρµογών τους. Έτσι, δίνονται συστηµατικά

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση 1 ΙΑΝΥΣΜΑΤΑ

Παρουσίαση 1 ΙΑΝΥΣΜΑΤΑ Παρουσίαση ΙΑΝΥΣΜΑΤΑ Παρουσίαση η Κάθετες συνιστώσες διανύσµατος Παράδειγµα Θα αναλύσουµε το διάνυσµα v (, ) σε δύο κάθετες µεταξύ τους συνιστώσες από τις οποίες η µία να είναι παράλληλη στο α (3,) Πραγµατικά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι (ΘΕ ΠΛΗ ) Ενδεικτικές Λύσεις ΕΡΓΑΣΙΑ η (Ηµεροµηνία Αποστολής στον Φοιτητή: Οκτωβρίου 005) Η Άσκηση στην εργασία αυτή είναι

Διαβάστε περισσότερα

4. Ο αισθητήρας (perceptron)

4. Ο αισθητήρας (perceptron) 4. Ο αισθητήρας (perceptron) Σκοπός: Προσδοκώµενα αποτελέσµατα: Λέξεις Κλειδιά: To µοντέλο του αισθητήρα (perceptron) είναι από τα πρώτα µοντέλα νευρωνικών δικτύων που αναπτύχθηκαν, και έδωσαν µεγάλη ώθηση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι ΘΕ ΠΛΗ ) ΕΡΓΑΣΙΑ Τα κάτωθι προβλήµατα προέρχονται από τα κεφάλαια, και του συγγράµµατος «Γραµµική Άλγεβρα». Η ηµεροµηνία παράδοσης

Διαβάστε περισσότερα

MEΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ Y= g( X1, X2,..., Xn)

MEΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ Y= g( X1, X2,..., Xn) MEΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ g( Έστω τυχαίες µεταβλητές οι οποίες έχουν κάποια από κοινού κατανοµή Ας υποθέσουµε ότι επιθυµούµε να προσδιορίσουµε την κατανοµή της τυχαίας µεταβλητής g( Η θεωρία των ένα-προς-ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΥΤΟΝΟΜΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΟΗΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΥΨΗΛΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΟΡΘΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ

ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΥΤΟΝΟΜΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΟΗΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΥΨΗΛΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΟΡΘΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ Σχολή Μηχανικής & Τεχνολογίας Τμήμα Πολιτικών & Μηχανικών Γεωπληροφορικής Μεταπτυχιακή διατριβή ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΥΤΟΝΟΜΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΟΗΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΥΨΗΛΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΟΡΘΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΜΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΞΙΣΩΣΕΩΝ

ΓΡΑΜΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΞΙΣΩΣΕΩΝ ΓΡΑΜΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΞΙΣΩΣΕΩΝ Θα ξεκινήσουµε την παρουσίαση των γραµµικών συστηµάτων µε ένα απλό παράδειγµα από τη Γεωµετρία, το οποίο ϑα µας ϐοηθήσει στην κατανόηση των συστηµάτων αυτών και των συνθηκών

Διαβάστε περισσότερα

(CLR, κεφάλαιο 32) Στην ενότητα αυτή θα µελετηθούν τα εξής θέµατα: Παραστάσεις πολυωνύµων Πολυωνυµική Παρεµβολή ιακριτός Μετασχηµατισµός Fourier

(CLR, κεφάλαιο 32) Στην ενότητα αυτή θα µελετηθούν τα εξής θέµατα: Παραστάσεις πολυωνύµων Πολυωνυµική Παρεµβολή ιακριτός Μετασχηµατισµός Fourier Ταχύς Μετασχηµατισµός Fourier CLR, κεφάλαιο 3 Στην ενότητα αυτή θα µελετηθούν τα εξής θέµατα: Παραστάσεις πολυωνύµων Πολυωνυµική Παρεµβολή ιακριτός Μετασχηµατισµός Fourier Ταχύς Μετασχηµατισµός Fourier

Διαβάστε περισσότερα

Γραµµικη Αλγεβρα Ι Επιλυση Επιλεγµενων Ασκησεων Φυλλαδιου 4

Γραµµικη Αλγεβρα Ι Επιλυση Επιλεγµενων Ασκησεων Φυλλαδιου 4 Γραµµικη Αλγεβρα Ι Επιλυση Επιλεγµενων Ασκησεων Φυλλαδιου 4 ιδασκοντες: Ν Μαρµαρίδης - Α Μπεληγιάννης Βοηθος Ασκησεων: Χ Ψαρουδάκης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://wwwmathuoigr/ abeligia/linearalgebrai/laihtml

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι (ΘΕ ΠΛΗ 12)

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι (ΘΕ ΠΛΗ 12) ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι (ΘΕ ΠΛΗ ) ΕΡΓΑΣΙΑ η Ηµεροµηνία Αποστολής στον Φοιτητή: 5 Οκτωβρίου 006 Ηµεροµηνία παράδοσης της Εργασίας: 0 Νοεµβρίου 006.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ CYPRUS COMPUTER SOCIETY ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 19/5/2007

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ CYPRUS COMPUTER SOCIETY ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 19/5/2007 Οδηγίες: Να απαντηθούν όλες οι ερωτήσεις. Αν κάπου κάνετε κάποιες υποθέσεις να αναφερθούν στη σχετική ερώτηση. Όλα τα αρχεία που αναφέρονται στα προβλήματα βρίσκονται στον ίδιο φάκελο με το εκτελέσιμο

Διαβάστε περισσότερα

Ακρότατα υπό συνθήκη και οι πολλαπλασιαστές του Lagrange

Ακρότατα υπό συνθήκη και οι πολλαπλασιαστές του Lagrange 64 Ακρότατα υπό συνθήκη και οι πολλαπλασιαστές του Lagrage Ας υποθέσουµε ότι ένας δεδοµένος χώρος θερµαίνεται και η θερµοκρασία στο σηµείο,, Τ, y, z Ας υποθέσουµε ότι ( y z ) αυτού του χώρου δίδεται από

Διαβάστε περισσότερα

Αριθµητική Ανάλυση 1 εκεµβρίου / 43

Αριθµητική Ανάλυση 1 εκεµβρίου / 43 Αριθµητική Ανάλυση 1 εκεµβρίου 2014 Αριθµητική Ανάλυση 1 εκεµβρίου 2014 1 / 43 Κεφ.5. Αριθµητικός Υπολογισµός Ιδιοτιµών και Ιδιοδιανυσµάτων ίνεται ένας πίνακας A C n n και Ϲητούνται να προσδιορισθούν οι

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Πτυχιακή εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Πτυχιακή εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Πτυχιακή εργασία ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΕΩΣ ΥΔΑΤΩΝ Γεωργίου

Διαβάστε περισσότερα

ΙΙ ιαφορικός Λογισµός πολλών µεταβλητών. ιαφόριση συναρτήσεων πολλών µεταβλητών

ΙΙ ιαφορικός Λογισµός πολλών µεταβλητών. ιαφόριση συναρτήσεων πολλών µεταβλητών 54 ΙΙ ιαφορικός Λογισµός πολλών µεταβλητών ιαφόριση συναρτήσεων πολλών µεταβλητών Ένας στέρεος ορισµός της παραγώγισης για συναρτήσεις πολλών µεταβλητών ανάλογος µε τον ορισµό για συναρτήσεις µιας µεταβλητής

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18. 18 Μηχανική Μάθηση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18. 18 Μηχανική Μάθηση ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18 18 Μηχανική Μάθηση Ένα φυσικό ή τεχνητό σύστηµα επεξεργασίας πληροφορίας συµπεριλαµβανοµένων εκείνων µε δυνατότητες αντίληψης, µάθησης, συλλογισµού, λήψης απόφασης, επικοινωνίας και δράσης

Διαβάστε περισσότερα

Συνεχείς συναρτήσεις πολλών µεταβλητών. ε > υπάρχει ( ) ( )

Συνεχείς συναρτήσεις πολλών µεταβλητών. ε > υπάρχει ( ) ( ) Συνεχείς συναρτήσεις πολλών µεταβλητών 7 Η Ευκλείδεια απόσταση που ορίσαµε στον R επιτρέπει ( εκτός από τον ορισµό των ορίων συναρτήσεων και ακολουθιών και τον ορισµό της συνέχειας συναρτήσεων της µορφής

Διαβάστε περισσότερα

I. ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ. math-gr

I. ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ. math-gr I ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ i e ΜΕΡΟΣ Ι ΟΡΙΣΜΟΣ - ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ Α Ορισμός Ο ορισμός του συνόλου των Μιγαδικών αριθμών (C) βασίζεται στις εξής παραδοχές: Υπάρχει ένας αριθμός i για τον οποίο ισχύει i Το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

4.3. Γραµµικοί ταξινοµητές

4.3. Γραµµικοί ταξινοµητές Γραµµικοί ταξινοµητές Γραµµικός ταξινοµητής είναι ένα σύστηµα ταξινόµησης που χρησιµοποιεί γραµµικές διακριτικές συναρτήσεις Οι ταξινοµητές αυτοί αναπαρίστανται συχνά µε οµάδες κόµβων εντός των οποίων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΟΜΕΣ Ι. Ασκησεις - Φυλλαδιο 2

ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΟΜΕΣ Ι. Ασκησεις - Φυλλαδιο 2 ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΟΜΕΣ Ι Τµηµα Β Ασκησεις - Φυλλαδιο 2 ιδασκων: Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://users.uoi.gr/abeligia/algebraicstructuresi/asi2016/asi2016.html Πέµπτη 3 Μαρτίου 2016 Αν (G, ) είναι

Διαβάστε περισσότερα

Επίλυση Γραµµικών Συστηµάτων

Επίλυση Γραµµικών Συστηµάτων Κεφάλαιο 3 Επίλυση Γραµµικών Συστηµάτων 31 Εισαγωγή Αριθµητική λύση γενικών γραµµικών συστηµάτων n n A n n x n 1 b n 1, όπου a 11 a 12 a 1n a 21 a 22 a 2n A [a i j, x a n1 a n2 a nn x n, b b 1 b 2 b n

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΟΛΙΣΘΗΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΥΦΗ ΤΩΝ ΟΔΟΔΤΡΩΜΑΤΩΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΟΛΙΣΘΗΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΥΦΗ ΤΩΝ ΟΔΟΔΤΡΩΜΑΤΩΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΟΛΙΣΘΗΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΥΦΗ ΤΩΝ ΟΔΟΔΤΡΩΜΑΤΩΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Χριστοδούλου Αντρέας Λεμεσός 2014 2 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά Γ Γυμνασίου

Μαθηματικά Γ Γυμνασίου Α λ γ ε β ρ ι κ έ ς π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς 1.1 Πράξεις με πραγματικούς αριθμούς (επαναλήψεις συμπληρώσεις) A. Οι πραγματικοί αριθμοί και οι πράξεις τους Διδακτικοί στόχοι Θυμάμαι ποιοι αριθμοί λέγονται

Διαβάστε περισσότερα

Γραµµική Αλγεβρα. Ενότητα 3 : ιανυσµατικοί Χώροι και Υπόχωροι. Ευστράτιος Γαλλόπουλος Τµήµα Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής

Γραµµική Αλγεβρα. Ενότητα 3 : ιανυσµατικοί Χώροι και Υπόχωροι. Ευστράτιος Γαλλόπουλος Τµήµα Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής Γραµµική Αλγεβρα Ενότητα 3 : ιανυσµατικοί Χώροι και Υπόχωροι Ευστράτιος Γαλλόπουλος Τµήµα Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής Αδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Κανόνες παραγώγισης ( )

Κανόνες παραγώγισης ( ) 66 Κανόνες παραγώγισης Οι κανόνες παραγώγισης που ισχύουν για συναρτήσεις µιας µεταβλητής, ( παραγώγιση, αθροίσµατος, γινοµένου, πηλίκου και σύνθετων συναρτήσεων ) γενικεύονται και για συναρτήσεις πολλών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι (ΘΕ ΠΛΗ 12) ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η Ηµεροµηνία Αποστολής στον Φοιτητή: 12 Οκτωβρίου 2007

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι (ΘΕ ΠΛΗ 12) ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η Ηµεροµηνία Αποστολής στον Φοιτητή: 12 Οκτωβρίου 2007 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι (ΘΕ ΠΛΗ 1) ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η Ηµεροµηνία Αποστολής στον Φοιτητή: 1 Οκτωβρίου 007 Ηµεροµηνία παράδοσης της Εργασίας: 9 Νοεµβρίου 007. Πριν από την λύση κάθε άσκησης

Διαβάστε περισσότερα

Αλγόριθμοι και Πολυπλοκότητα

Αλγόριθμοι και Πολυπλοκότητα Αλγόριθμοι και Πολυπλοκότητα Διαίρει και Βασίλευε Δημήτρης Μιχαήλ Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Διαίρει και Βασίλευε Divide and Conquer Η τεχνική διαίρει και βασίλευε αναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΥ 210 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ. Χειµερινό Εξάµηνο 2016 ΔΙΑΛΕΞΗ 13: Διαδικασία Σχεδιασµού Ακολουθιακών Κυκλωµάτων (Κεφάλαιο 6.

ΗΜΥ 210 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ. Χειµερινό Εξάµηνο 2016 ΔΙΑΛΕΞΗ 13: Διαδικασία Σχεδιασµού Ακολουθιακών Κυκλωµάτων (Κεφάλαιο 6. ΗΜΥ 210 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Χειµερινό Εξάµηνο 2016 ΔΙΑΛΕΞΗ 13: Διαδικασία Σχεδιασµού Ακολουθιακών Κυκλωµάτων (Κεφάλαιο 6.3) ΧΑΡΗΣ ΘΕΟΧΑΡΙΔΗΣ Επίκουρος Καθηγητής, ΗΜΜΥ (ttheocharides@ucy.ac.cy)

Διαβάστε περισσότερα

11. Η έννοια του διανύσµατος 22. Πρόσθεση & αφαίρεση διανυσµάτων 33. Βαθµωτός πολλαπλασιασµός 44. Συντεταγµένες 55. Εσωτερικό γινόµενο

11. Η έννοια του διανύσµατος 22. Πρόσθεση & αφαίρεση διανυσµάτων 33. Βαθµωτός πολλαπλασιασµός 44. Συντεταγµένες 55. Εσωτερικό γινόµενο Παραουσίαση βιβλίου αθηµατικών Προσαναταλισµού Β Λυκείου. Η έννοια του διανύσµατος. Πρόσθεση & αφαίρεση διανυσµάτων 33. Βαθµωτός πολλαπλασιασµός 44. Συντεταγµένες 55. Εσωτερικό γινόµενο Παραουσίαση βιβλίου

Διαβάστε περισσότερα

Ανάκτηση Πληροφορίας

Ανάκτηση Πληροφορίας Το Πιθανοκρατικό Μοντέλο Κλασικά Μοντέλα Ανάκτησης Τρία είναι τα, λεγόμενα, κλασικά μοντέλα ανάκτησης: Λογικό (Boolean) που βασίζεται στη Θεωρία Συνόλων Διανυσματικό (Vector) που βασίζεται στη Γραμμική

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ Ι (ΠΕΡΙΤΤΟΙ) Λυσεις Ασκησεων - Φυλλαδιο 3

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ Ι (ΠΕΡΙΤΤΟΙ) Λυσεις Ασκησεων - Φυλλαδιο 3 ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ Ι Τµηµα Β (ΠΕΡΙΤΤΟΙ) Λυσεις Ασκησεων - Φυλλαδιο ιδασκων: Α Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://usersuoigr/aeligia/linearalgerai/lai07/lai07html Παρασκευή Νοεµβρίου 07 Ασκηση Αν

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Πρόλογος 3

Περιεχόμενα. Πρόλογος 3 Πρόλογος Η χρησιμότητα της Γραμμικής Άλγεβρας είναι σχεδόν αυταπόδεικτη. Αρκεί μια ματιά στο πρόγραμμα σπουδών, σχεδόν κάθε πανεπιστημιακού τμήματος θετικών επιστημών, για να διαπιστώσει κανείς την παρουσία

Διαβάστε περισσότερα

KΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ. { 1,2,3,..., n,...

KΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ. { 1,2,3,..., n,... KΕΦΑΛΑΙΟ ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Βασικές έννοιες διαιρετότητας Θα συµβολίζουµε µε, τα σύνολα των φυσικών αριθµών και των ακεραίων αντιστοίχως: {,,3,,, } { 0,,,,, } = = ± ± ± Ορισµός Ένας φυσικός αριθµός

Διαβάστε περισσότερα

Γραµµική Αλγεβρα. Ενότητα 2 : Επίλυση Γραµµικών Εξισώσεων. Ευστράτιος Γαλλόπουλος Τµήµα Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής

Γραµµική Αλγεβρα. Ενότητα 2 : Επίλυση Γραµµικών Εξισώσεων. Ευστράτιος Γαλλόπουλος Τµήµα Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής Γραµµική Αλγεβρα Ενότητα 2 : Επίλυση Γραµµικών Εξισώσεων Ευστράτιος Γαλλόπουλος Τµήµα Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής Αδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ. Ασκησεις Επαναληψης. ιδασκων: Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος :

ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ. Ασκησεις Επαναληψης. ιδασκων: Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ Τµηµα Β Ασκησεις Επαναληψης ιδασκων: Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://users.uoi.gr/abeligia/numbertheory/nt015/nt015.html Τρίτη Ιουνίου 015 Ασκηση 1. (1) Να λυθεί η γραµµική

Διαβάστε περισσότερα

Πρόβληµα 2 (12 µονάδες)

Πρόβληµα 2 (12 µονάδες) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ, 2015-2016 ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Ε. Μαρκάκης, Θ. Ντούσκας Λύσεις 2 ης Σειράς Ασκήσεων Πρόβληµα 1 (12 µονάδες) 1) Υπολογίστε τον

Διαβάστε περισσότερα

x=l ηλαδή η ενέργεια είναι µία συνάρτηση της συνάρτησης . Στα µαθηµατικά, η συνάρτηση µίας συνάρτησης ονοµάζεται συναρτησιακό (functional).

x=l ηλαδή η ενέργεια είναι µία συνάρτηση της συνάρτησης . Στα µαθηµατικά, η συνάρτηση µίας συνάρτησης ονοµάζεται συναρτησιακό (functional). 3. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΥΣ Η Μέθοδος των Πεπερασµένων Στοιχείων Σηµειώσεις 3. Ενεργειακή θεώρηση σε συνεχή συστήµατα Έστω η δοκός του σχήµατος, µε τις αντίστοιχες φορτίσεις. + = p() EA = Q Σχήµα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ. Ασκησεις - Επανάληψης. ιδασκων: Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος :

ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ. Ασκησεις - Επανάληψης. ιδασκων: Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ Τµηµα Β Ασκησεις - Επανάληψης ιδασκων: Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://users.uoi.gr/abeligia/numbertheory/nt015b/nt015b.html Πέµπτη 1 Ιανουαρίου 016 Ασκηση 1. (1) Να λυθεί

Διαβάστε περισσότερα

QR είναι ˆx τότε x ˆx. 10 ρ. Ποιά είναι η τιµή του ρ και γιατί (σύντοµη εξήγηση). P = [X. 0, X,..., X. (n 1), X. n] a(n + 1 : 1 : 1)

QR είναι ˆx τότε x ˆx. 10 ρ. Ποιά είναι η τιµή του ρ και γιατί (σύντοµη εξήγηση). P = [X. 0, X,..., X. (n 1), X. n] a(n + 1 : 1 : 1) ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ I (22 Σεπτεµβρίου) ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1ο ΘΕΜΑ 1. Αφού ορίσετε ακριβώς τι σηµαίνει πίσω ευσταθής υπολογισµός, να εξηγήσετε αν ο υ- πολογισµός του εσωτερικού γινοµένου δύο διανυσµάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ

ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Μεταπτυχιακή διατριβή ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΥΦΩΝΟΣ Λεμεσός, Μάιος 2017 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Αλγεβρικες οµες Ι Ασκησεις - Φυλλαδιο 2

Αλγεβρικες οµες Ι Ασκησεις - Φυλλαδιο 2 Αλγεβρικες οµες Ι Ασκησεις - Φυλλαδιο 2 ιδασκοντες: Ν. Μαρµαρίδης - Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδες Μαθηµατος : http://users.uoi.gr/abeligia/algebraicstructuresi/asi2014/asi2014.html, https://sites.google.com/site/maths4edu/home/algdom114

Διαβάστε περισσότερα

1 Το ϑεώρηµα του Rademacher

1 Το ϑεώρηµα του Rademacher Το ϑεώρηµα του Rademacher Νικόλαος Μουρδουκούτας Περίληψη Σε αυτήν την εργασία ϑα αποδείξουµε το ϑεώρηµα του Rademacher, σύµφωνα µε το οποίο κάθε Lipschiz συνάρτηση f : R m είναι διαφορίσιµη σχεδόν παντού.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΚΤΥΩΝ ΔΙΑΝΟΜΗΣ. Η εργασία υποβάλλεται για τη μερική κάλυψη των απαιτήσεων με στόχο. την απόκτηση του διπλώματος

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΚΤΥΩΝ ΔΙΑΝΟΜΗΣ. Η εργασία υποβάλλεται για τη μερική κάλυψη των απαιτήσεων με στόχο. την απόκτηση του διπλώματος ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΚΤΥΩΝ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Η εργασία υποβάλλεται για τη μερική κάλυψη των απαιτήσεων με στόχο την απόκτηση του διπλώματος «Οργάνωση και Διοίκηση Βιομηχανικών Συστημάτων με εξειδίκευση στα Συστήματα Εφοδιασμού

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ Ασκησεις Επαναληψης

ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ Ασκησεις Επαναληψης ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ Ασκησεις Επαναληψης ιδασκοντες: Α. Μπεληγιάννης - Σ. Παπαδάκης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://users.uoi.gr/abeligia/numbertheory/nt.html Τετάρτη 22 Μαΐου 2013 Ασκηση 1. (1) Να λυθεί η γραµµική

Διαβάστε περισσότερα

2 Ο ΓΕΛ ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΑΛΓΕΒΡΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΧΑΛΑΤΖΙΑΝ ΠΑΥΛΟΣ

2 Ο ΓΕΛ ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΑΛΓΕΒΡΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΧΑΛΑΤΖΙΑΝ ΠΑΥΛΟΣ Ο ΓΕΛ ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΑΛΓΕΒΡΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 016-017 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΧΑΛΑΤΖΙΑΝ ΠΑΥΛΟΣ ΟΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥΣ ΡΗΤΟΙ λέγονται οι αριθµοί : ΟΙ ΠΕΡΙΟ ΙΚΟΙ αριθµοί είναι :. ΑΡΡΗΤΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

4.1 Θεωρητική εισαγωγή

4.1 Θεωρητική εισαγωγή ΨΗΦΙΑΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ - ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΥΑ ΙΚΟΣ ΑΘΡΟΙΣΤΗΣ-ΑΦΑΙΡΕΤΗΣ Σκοπός: Να µελετηθούν αριθµητικά κυκλώµατα δυαδικής πρόσθεσης και αφαίρεσης. Να σχεδιαστούν τα κυκλώµατα από τους πίνακες αληθείας

Διαβάστε περισσότερα

Υπηρεσίες ιστού και ιδιωτικότητα: Μια προσέγγιση βασισμένη στη δημιουργία προφίλ χρήστη για προσαρμοστικούς ιστότοπους

Υπηρεσίες ιστού και ιδιωτικότητα: Μια προσέγγιση βασισμένη στη δημιουργία προφίλ χρήστη για προσαρμοστικούς ιστότοπους Υπηρεσίες ιστού και ιδιωτικότητα: Μια προσέγγιση βασισμένη στη δημιουργία προφίλ χρήστη για προσαρμοστικούς ιστότοπους Η Μεταπτυχιακή Διατριβή παρουσιάστηκε ενώπιον του Διδακτικού Προσωπικού του Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήµιο Κύπρου Πολυτεχνική Σχολή

Πανεπιστήµιο Κύπρου Πολυτεχνική Σχολή Πανεπιστήµιο Κύπρου Πολυτεχνική Σχολή Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών ΗΜΜΥ 795: ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ Ακαδηµαϊκό έτος 2010-11 Χειµερινό Εξάµηνο Τελική εξέταση Τρίτη, 21 εκεµβρίου 2010,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι (ΘΕ ΠΛΗ ) Ενδεικτικές Λύσεις ΕΡΓΑΣΙΑ η Ηµεροµηνία Αποστολής στον Φοιτητή: Ιανουαρίου 6 Ηµεροµηνία Παράδοσης της Εργασίας από

Διαβάστε περισσότερα

Μεταπτυχιακή διατριβή. Ανδρέας Παπαευσταθίου

Μεταπτυχιακή διατριβή. Ανδρέας Παπαευσταθίου Σχολή Γεωτεχνικών Επιστημών και Διαχείρισης Περιβάλλοντος Μεταπτυχιακή διατριβή Κτίρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης :Αξιολόγηση συστημάτων θέρμανσης -ψύξης και ΑΠΕ σε οικιστικά κτίρια στην

Διαβάστε περισσότερα

Αλγεβρικες οµες Ι Ασκησεις - Φυλλαδιο 4 1 2

Αλγεβρικες οµες Ι Ασκησεις - Φυλλαδιο 4 1 2 Αλγεβρικες οµες Ι Ασκησεις - Φυλλαδιο 4 1 2 ιδασκοντες: Ν. Μαρµαρίδης - Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://users.uoi.gr/abeligia/algebraicstructuresi/asi.html Πέµπτη 27 εκεµβρίου 2012 Ασκηση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η/Υ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. του Γεράσιμου Τουλιάτου ΑΜ: 697

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η/Υ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. του Γεράσιμου Τουλιάτου ΑΜ: 697 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η/Υ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ του Γεράσιμου Τουλιάτου

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ Λυσεις Ασκησεων - Φυλλαδιο 1

ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ Λυσεις Ασκησεων - Φυλλαδιο 1 ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ Λυσεις Ασκησεων - Φυλλαδιο ιδασκοντες: Α. Μπεληγιάννης - Σ. Παπαδάκης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://users.uoi.gr/abeligia/numbertheory/nt.html Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου 03 Ασκηση. είξτε ότι

Διαβάστε περισσότερα

11 Το ολοκλήρωµα Riemann

11 Το ολοκλήρωµα Riemann Το ολοκλήρωµα Riem Το πρόβληµα υπολογισµού του εµβαδού οποιασδήποτε επιφάνειας ( όπως κυκλικοί τοµείς, δακτύλιοι και δίσκοι, ελλειπτικοί δίσκοι, παραβολικά και υπερβολικά χωρία κτλ) είναι γνωστό από την

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Τοπολογία

Εισαγωγή στην Τοπολογία Ενότητα: Συνεκτικότητα Γεώργιος Κουµουλλής Τµήµα Μαθηµατικών Αδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ. Προτεινοµενες Ασκησεις - Φυλλαδιο 9

ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ. Προτεινοµενες Ασκησεις - Φυλλαδιο 9 ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ Τµηµα Β Προτεινοµενες Ασκησεις - Φυλλαδιο 9 ιδασκων: Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://users.uoi.gr/abeligia/numbertheory/nt2015/nt2015.html Παρασκευή 29 Μαίου 2015 Ασκηση 1.

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2. Παραγοντοποίηση σε Ακέραιες Περιοχές

Κεφάλαιο 2. Παραγοντοποίηση σε Ακέραιες Περιοχές Κεφάλαιο Παραγοντοποίηση σε Ακέραιες Περιοχές Γνωρίζουµε ότι στο Ÿ κάθε στοιχείο εκτός από το 0 και τα ± γράφεται ως γινόµενο πρώτων αριθµών κατά τρόπο ουσιαστικά µοναδικό Από τη Βασική Άλγεβρα ξέρουµε

Διαβάστε περισσότερα

a 1d L(A) = {m 1 a m d a d : m i Z} a 11 a A = M B, B = N A, k=1

a 1d L(A) = {m 1 a m d a d : m i Z} a 11 a A = M B, B = N A, k=1 Α44 ΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΙΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ #12 ΘΕΟ ΟΥΛΟΣ ΓΑΡΕΦΑΛΑΚΗΣ 1 Πλεγµατα Εστω ο διανυσµατικός χώρος R d διάστασης d Ο χώρος R d έρχεται µε ένα εσωτερικό γινόµενο x, y = d i=1 x iy i και τη σχετική νόρµα x = x,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ Ασκησεις - Φυλλαδιο 9

ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ Ασκησεις - Φυλλαδιο 9 ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ Ασκησεις - Φυλλαδιο 9 ιδασκοντες: Ν. Μαρµαρίδης - Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://users.uoi.gr/abeligia/numbertheory/nt2014/nt2014.html https://sites.google.com/site/maths4edu/home/14

Διαβάστε περισσότερα

7. Αν υψώσουμε και τα δύο μέλη μιας εξίσωσης στον κύβο (και γενικά σε οποιαδήποτε περιττή δύναμη), τότε προκύπτει

7. Αν υψώσουμε και τα δύο μέλη μιας εξίσωσης στον κύβο (και γενικά σε οποιαδήποτε περιττή δύναμη), τότε προκύπτει 8 7y = 4 y + y ( 8 7y) = ( 4 y + y) ( y) + 4 y y 4 y = 4 y y 8 7y = 4 y + ( 4 y) = ( 4 y y) ( 4 y) = 4( 4 y)( y) ( 4 y) 4( 4 y)( y) = 0 ( 4 y) [ 4 y 4( y) ] = 4 ( 4 y)( y + 4) = 0 y = ή y = 4) 0 4 H y

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικές Λύσεις 1ου Σετ Ασκήσεων

Ενδεικτικές Λύσεις 1ου Σετ Ασκήσεων Κ Σ Ι Ενδεικτικές Λύσεις 1ου Σετ Ασκήσεων Παναγιώτα Παναγοπούλου Άσκηση 1. Υποθέστε ότι οι διεργασίες ενός σύγχρονου κατανεμημένου συστήματος έχουν μοναδικές ταυτότητες (UIDs), γνωρίζουν ότι είναι συνδεδεμένες

Διαβάστε περισσότερα

12. ΑΝΙΣΩΣΕΙΣ Α ΒΑΘΜΟΥ. είναι δύο παραστάσεις μιας μεταβλητής x πού παίρνει τιμές στο

12. ΑΝΙΣΩΣΕΙΣ Α ΒΑΘΜΟΥ. είναι δύο παραστάσεις μιας μεταβλητής x πού παίρνει τιμές στο ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΑΝΙΣΩΣΕΩΝ Έστω f σύνολο Α, g Α ΒΑΘΜΟΥ είναι δύο παραστάσεις μιας μεταβλητής πού παίρνει τιμές στο Ανίσωση με έναν άγνωστο λέγεται κάθε σχέση της μορφής f f g g ή, η οποία αληθεύει για ορισμένες

Διαβάστε περισσότερα

Homework 3 Solutions

Homework 3 Solutions Homework 3 Solutions Igor Yanovsky (Math 151A TA) Problem 1: Compute the absolute error and relative error in approximations of p by p. (Use calculator!) a) p π, p 22/7; b) p π, p 3.141. Solution: For

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι (ΘΕ ΠΛΗ 12) ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η Ημερομηνία Αποστολής στον Φοιτητή: 20 Οκτωβρίου 2008

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι (ΘΕ ΠΛΗ 12) ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η Ημερομηνία Αποστολής στον Φοιτητή: 20 Οκτωβρίου 2008 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι (ΘΕ ΠΛΗ ) ΕΡΓΑΣΙΑ η Ημερομηνία Αποστολής στον Φοιτητή: 0 Οκτωβρίου 008 Ημερομηνία παράδοσης της Εργασίας: Νοεμβρίου 008 Πριν

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ Ι (ΠΕΡΙΤΤΟΙ) Λυσεις Ασκησεων - Φυλλαδιο 4

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ Ι (ΠΕΡΙΤΤΟΙ) Λυσεις Ασκησεων - Φυλλαδιο 4 ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ Ι Τµηµα Β (ΠΕΡΙΤΤΟΙ) Λυσεις Ασκησεων - Φυλλαδιο 4 ιδασκων: Α Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://usersuoigr/abeligia/linearalgebrai/lai017/lai017html Παρασκευή 17 Νοεµβρίου 017

Διαβάστε περισσότερα

min f(x) x R n b j - g j (x) = s j - b j = 0 g j (x) + s j = 0 - b j ) min L(x, s, λ) x R n λ, s R m L x i = 1, 2,, n (1) m L(x, s, λ) = f(x) +

min f(x) x R n b j - g j (x) = s j - b j = 0 g j (x) + s j = 0 - b j ) min L(x, s, λ) x R n λ, s R m L x i = 1, 2,, n (1) m L(x, s, λ) = f(x) + KΕΦΑΛΑΙΟ 4 Κλασσικές Μέθοδοι Βελτιστοποίησης Με Περιορισµούς Ανισότητες 4. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ Ζητούνται οι τιµές των µεταβλητών απόφασης που ελαχιστοποιούν την αντικειµενική συνάρτηση

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ Ι (ΑΡΤΙΟΙ) Λυσεις Ασκησεων - Φυλλαδιο 4

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ Ι (ΑΡΤΙΟΙ) Λυσεις Ασκησεων - Φυλλαδιο 4 ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ Ι Τµηµα Β (ΑΡΤΙΟΙ Λυσεις Ασκησεων - Φυλλαδιο 4 ιδασκων: Α Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://usersuoigr/abeligia/linearalgebrai/lai018/lai018html Παρασκευή 3 Νοεµβρίου 018 Ασκηση

Διαβάστε περισσότερα

* * * ( ) mod p = (a p 1. 2 ) mod p.

* * * ( ) mod p = (a p 1. 2 ) mod p. Θεωρια Αριθμων Εαρινο Εξαμηνο 2016 17 Μέρος Α: Πρώτοι Αριθμοί Διάλεξη 1 Ενότητα 1. Διαιρετότητα: Διαιρετότητα, διαιρέτες, πολλαπλάσια, στοιχειώδεις ιδιότητες. Γραμμικοί Συνδυασμοί (ΓΣ). Ενότητα 2. Πρώτοι

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΛΕΜΕΣΟΣ 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόβληµα 2 (15 µονάδες)

Πρόβληµα 2 (15 µονάδες) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ, 2013-2014 ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Ε. Μαρκάκης Πρόβληµα 1 (5 µονάδες) 2 η Σειρά Ασκήσεων Προθεσµία Παράδοσης: 19/1/2014 Υπολογίστε

Διαβάστε περισσότερα

ΨΗΦΙΑΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ - ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 3

ΨΗΦΙΑΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ - ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 3 ΨΗΦΙΑΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ - ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 3 ΑΠΛΟΠΟΙΗΣΗ και ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΝ Σκοπός: Η κατανόηση της σχέσης µιας λογικής συνάρτησης µε το αντίστοιχο κύκλωµα. Η απλοποίηση λογικών συναρτήσεων

Διαβάστε περισσότερα

τη µέθοδο της µαθηµατικής επαγωγής για να αποδείξουµε τη Ϲητούµενη ισότητα.

τη µέθοδο της µαθηµατικής επαγωγής για να αποδείξουµε τη Ϲητούµενη ισότητα. Αριστοτελειο Πανεπιστηµιο Θεσσαλονικης Τµηµα Μαθηµατικων Εισαγωγή στην Αλγεβρα Τελική Εξέταση 15 Φεβρουαρίου 2017 1. (Οµάδα Α) Εστω η ακολουθία Fibonacci F 1 = 1, F 2 = 1 και F n = F n 1 + F n 2, για n

Διαβάστε περισσότερα

Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΙΑΒΑΣΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ (ΠΑΡΕΜΒΟΛΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ)

Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΙΑΒΑΣΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ (ΠΑΡΕΜΒΟΛΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ) Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΙΑΒΑΣΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ (ΠΑΡΕΜΒΟΛΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ) ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΖΟΥΜΑΣ ΕΣΠΟΤΑΤΟΥ 3 ΑΓΡΙΝΙΟ. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η έννοια της συνάρτησης είναι στενά συνυφασµένη µε τον πίνακα τιµών και τη γραφική παράσταση.

Διαβάστε περισσότερα

KΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΥΠΟΓΡΑΦΕΣ

KΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΥΠΟΓΡΑΦΕΣ KΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΥΠΟΓΡΑΦΕΣ 1 Γενικά Η ψηφιακή υπογραφή είναι µια µέθοδος ηλεκτρονικής υπογραφής όπου ο παραλήπτης ενός υπογεγραµµένου ηλεκτρονικού µηνύµατος µπορεί να διαπιστώσει τη γνησιότητα του,

Διαβάστε περισσότερα

Αριθµητική Γραµµική ΑλγεβραΚεφάλαιο 4. Αριθµητικός Υπολογισµός Ιδιοτιµών 2 Απριλίου και2015 Ιδιοδιανυσµάτων 1 / 50

Αριθµητική Γραµµική ΑλγεβραΚεφάλαιο 4. Αριθµητικός Υπολογισµός Ιδιοτιµών 2 Απριλίου και2015 Ιδιοδιανυσµάτων 1 / 50 Αριθµητική Γραµµική Αλγεβρα Κεφάλαιο 4. Αριθµητικός Υπολογισµός Ιδιοτιµών και Ιδιοδιανυσµάτων ΕΚΠΑ 2 Απριλίου 205 Αριθµητική Γραµµική ΑλγεβραΚεφάλαιο 4. Αριθµητικός Υπολογισµός Ιδιοτιµών 2 Απριλίου και205

Διαβάστε περισσότερα

EE512: Error Control Coding

EE512: Error Control Coding EE512: Error Control Coding Solution for Assignment on Finite Fields February 16, 2007 1. (a) Addition and Multiplication tables for GF (5) and GF (7) are shown in Tables 1 and 2. + 0 1 2 3 4 0 0 1 2 3

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι (ΘΕ ΠΛΗ ) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α ΕΡΓΑΣΙΑΣ. ( 8 µον.) Η άσκηση αυτή αναφέρεται σε διαιρετότητα και ρίζες πολυωνύµων. a. Να λυθεί η εξίσωση

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα: Πράξεις επί Συνόλων και Σώµατα Αριθµών

Ενότητα: Πράξεις επί Συνόλων και Σώµατα Αριθµών Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα Ι Ενότητα: Πράξεις επί Συνόλων και Σώµατα Αριθµών Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης Τμήμα: Μαθηματικών Κεφάλαιο 1 Εισαγωγη : Πραξεις επι Συνολων και Σωµατα Αριθµων

Διαβάστε περισσότερα

προβλήµατος Το φίλτρο Kalman διαφέρει από τα συνηθισµένα προβλήµατα ΜΕΤ σε δύο χαρακτηριστικά: παραµέτρων αγνώστων

προβλήµατος Το φίλτρο Kalman διαφέρει από τα συνηθισµένα προβλήµατα ΜΕΤ σε δύο χαρακτηριστικά: παραµέτρων αγνώστων Φίλτρα Kalman Εξαγωγή των εξισώσεων τους µε βάση το κριτήριο ελαχιστοποίησης της Μεθόδου των Ελαχίστων Τετραγώνων. Αναλυτικές Μέθοδοι στη Γεωπληροφορική Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ιατύπωση του

Διαβάστε περισσότερα

cov(x, Y ) = E[(X E[X]) (Y E[Y ])] cov(x, Y ) = E[X Y ] E[X] E[Y ]

cov(x, Y ) = E[(X E[X]) (Y E[Y ])] cov(x, Y ) = E[X Y ] E[X] E[Y ] Πανεπιστήµιο Κρήτης - Τµήµα Επιστήµης Υπολογιστών ΗΥ-317: Εφαρµοσµένες Στοχαστικές ιαδικασίες-εαρινό Εξάµηνο 2016 ιδάσκων : Π. Τσακαλίδης Συνδιασπορά - Συσχέτιση Τυχαίων Μεταβλητών Επιµέλεια : Κωνσταντίνα

Διαβάστε περισσότερα

Πολύγωνο αθροιστικών σχετικών συχνοτήτων και διάµεσος µιας τυχαίας µεταβλητής ρ. Παναγιώτης Λ. Θεοδωρόπουλος πρώην Σχολικός Σύµβουλος ΠΕ03 e-mail@p-theodoropoulos.gr Πρόλογος Στην εργασία αυτή αναλύονται

Διαβάστε περισσότερα

ιδασκοντες: x R y x y Q x y Q = x z Q = x z y z Q := x + Q Τετάρτη 10 Οκτωβρίου 2012

ιδασκοντες: x R y x y Q x y Q = x z Q = x z y z Q := x + Q Τετάρτη 10 Οκτωβρίου 2012 ιδασκοντες: Αλγεβρικες οµες Ι Ασκησεις - Φυλλαδιο 1 Ν. Μαρµαρίδης - Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://users.uoi.gr/abeligia/algebraicstructuresi/asi.html Τετάρτη 10 Οκτωβρίου 2012 Ασκηση 1.

Διαβάστε περισσότερα

OΡΙΟ - ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ

OΡΙΟ - ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ : ΟΡΙΟ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ OΡΙΟ - ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ Έστω Α ένα υποσύνολο του Τι ονομάζουμε πραγματική συνάρτηση με πεδίο ορισμού το Α ; Απάντηση : ΕΣΠ Β Έστω

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα ΙΙ Ενότητα: Η Ορίζουσα Gram και οι Εφαρµογές της Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 65 11 Η Ορίζουσα Gram και

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΓΙΣΤΙΚΟΣ ΤΕΛΕΣΤΗΣ 18 Σεπτεμβρίου 2014

ΜΕΓΙΣΤΙΚΟΣ ΤΕΛΕΣΤΗΣ 18 Σεπτεμβρίου 2014 ΜΕΓΙΣΤΙΚΟΣ ΤΕΛΕΣΤΗΣ 18 Σεπτεμβρίου 2014 Περιεχόμενα 1 Εισαγωγή 2 2 Μεγιστικός τελέστης στην μπάλα 2 2.1 Βασικό θεώρημα........................ 2 2.2 Γενική περίπτωση μπάλας.................. 6 2.2.1 Στο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ ΜΟΝΟΤΟΝΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ. Αντίστροφη συνάρτηση. ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ Συνάρτηση 1-1. Θεωρία Σχόλια Μέθοδοι Ασκήσεις

ΜΑΘΗΜΑ ΜΟΝΟΤΟΝΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ. Αντίστροφη συνάρτηση. ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ Συνάρτηση 1-1. Θεωρία Σχόλια Μέθοδοι Ασκήσεις ΜΑΘΗΜΑ 5. ΜΟΝΟΤΟΝΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ Συνάρτηση - Αντίστροφη συνάρτηση Θεωρία Σχόλια Μέθοδοι Ασκήσεις ΘΕΩΡΙΑ. Ορισµός Συνάρτηση :Α R λέγεται συνάρτηση, όταν για οποιαδήποτε, Α µε ισχύει

Διαβάστε περισσότερα

Αλγόριθµοι και Πολυπλοκότητα

Αλγόριθµοι και Πολυπλοκότητα Αλγόριθµοι και Πολυπλοκότητα Ν. Μ. Μισυρλής Τµήµα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, Πανεπιστήµιο Αθηνών Καθηγητής: Ν. Μ. Μισυρλής () Αλγόριθµοι και Πολυπλοκότητα 15 Ιουνίου 2009 1 / 26 Εισαγωγή Η ϑεωρία

Διαβάστε περισσότερα

( ) = inf { (, Ρ) : Ρ διαµέριση του [, ]}

( ) = inf { (, Ρ) : Ρ διαµέριση του [, ]} 7 ΙΙΙ Ολοκληρωτικός Λογισµός πολλών µεταβλητών Βασικές έννοιες στη µια µεταβλητή Έστω f :[ ] φραγµένη συνάρτηση ( Ρ = { t = < < t = } είναι διαµέριση του [ ] 0 ( Ρ ) = Μ ( ) όπου sup f ( t) : t [ t t]

Διαβάστε περισσότερα

HMY 795: Αναγνώριση Προτύπων

HMY 795: Αναγνώριση Προτύπων HMY 795: Αναγνώριση Προτύπων Διάλεξη 3 Επιλογή μοντέλου Επιλογή μοντέλου Θεωρία αποφάσεων Επιλογή μοντέλου δεδομένα επικύρωσης Η επιλογή του είδους του μοντέλου που θα χρησιμοποιηθεί σε ένα πρόβλημα (π.χ.

Διαβάστε περισσότερα

Γραµµική Αλγεβρα Ι. Ενότητα: Εισαγωγικές Εννοιες. Ευάγγελος Ράπτης. Τµήµα Μαθηµατικών

Γραµµική Αλγεβρα Ι. Ενότητα: Εισαγωγικές Εννοιες. Ευάγγελος Ράπτης. Τµήµα Μαθηµατικών Ενότητα: Εισαγωγικές Εννοιες Ευάγγελος Ράπτης Τµήµα Μαθηµατικών Αδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Στην ενότητα αυτή θα µελετηθούν τα εξής θέµατα:

Στην ενότητα αυτή θα µελετηθούν τα εξής θέµατα: υναµικός Προγραµµατισµός Στην ενότητα αυτή θα µελετηθούν τα εξής θέµατα: Σχεδιασµός αλγορίθµων µε υναµικό Προγραµµατισµό Το πρόβληµα του πολλαπλασιασµού πινάκων ΕΠΛ 3 Αλγόριθµοι και Πολυπλοκότητα 3- υναµικός

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ Ασκησεις - Φυλλαδιο 8

ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ Ασκησεις - Φυλλαδιο 8 ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ Ασκησεις - Φυλλαδιο 8 ιδασκοντες: Α. Μπεληγιάννης - Σ. Παπαδάκης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://users.uoi.gr/abeligia/numbertheory/nt.html Τετάρτη Μαΐου 013 Ασκηση 1. Βρείτε τις τάξεις των

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρία Παιγνίων και Αποφάσεων. Ενότητα 5: Εύρεση σημείων ισορροπίας σε παίγνια μηδενικού αθροίσματος. Ε. Μαρκάκης. Επικ. Καθηγητής

Θεωρία Παιγνίων και Αποφάσεων. Ενότητα 5: Εύρεση σημείων ισορροπίας σε παίγνια μηδενικού αθροίσματος. Ε. Μαρκάκης. Επικ. Καθηγητής Θεωρία Παιγνίων και Αποφάσεων Ενότητα 5: Εύρεση σημείων ισορροπίας σε παίγνια μηδενικού αθροίσματος Ε. Μαρκάκης Επικ. Καθηγητής Περίληψη Παίγνια μηδενικού αθροίσματος PessimisIc play Αμιγείς max-min και

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΣΕΡΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΝΕΥΡΩΝΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ» ΔΕ. 11 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012

ΤΕΙ ΣΕΡΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΝΕΥΡΩΝΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ» ΔΕ. 11 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΔΕ. ΙΟΥΝΙΟΥ Δίνονται τα εξής πρότυπα: [ ] [ ] [ ] [ ] Άσκηση η ( μονάδες) Χρησιμοποιώντας το κριτήριο της ομοιότητας να απορριφθεί ένα χαρακτηριστικό με βάσει το συντελεστή συσχέτισης. (γράψτε ποιο χαρακτηριστικό

Διαβάστε περισσότερα

Κατανεμημένα Συστήματα Ι

Κατανεμημένα Συστήματα Ι Κατανεμημένα Συστήματα Ι Παναγιώτα Παναγοπούλου 11η Διάλεξη 12 Ιανουαρίου 2017 1 Ανεξάρτητο σύνολο Δοθέντος ενός μη κατευθυνόμενου γραφήματος G = (V, E), ένα ανεξάρτητο σύνολο (independent set) είναι ένα

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα ( ικαιολογείστε πλήρως όλες τις απαντήσεις σας)

Θέµατα ( ικαιολογείστε πλήρως όλες τις απαντήσεις σας) Τµήµα Μαθηµατικών, Πανεπιστηµίου Κρήτης Εξεταστική περίοδος Ιουνίου ακαδηµαϊκού έτους 29-21 Παρασκευή, 1 Ιουνίου 21 Εφαρµοσµένη Άλγεβρα ιδάσκων: Α. Τόγκας Θέµατα ( ικαιολογείστε πλήρως όλες τις απαντήσεις

Διαβάστε περισσότερα